mgr inż. Jadwiga Tworek Instytut Techniki Budowlanej Wymagania zrównoważonego budownictwa w Polsce Seminarium ITB, Warszawa, 9 czerwca 2009 r.

Transkrypt

1 Strategia zrównoważonego budownictwa w Polsce mgr inż. Jadwiga Tworek dr inż. Sebastian Wall Instytut Techniki Budowlanej Wymagania zrównoważonego budownictwa w Polsce Seminarium ITB, Warszawa, 9 czerwca 2009 r.

2 Plan prezentacji Strategia czym jest Zadania i warunki strategii zrównoważonego rozwoju Strategia zrównoważonego budownictwa w Polsce Proces powstawania strategii zrównoważonego budownictwa Przykładowe wskaźniki - środki techniczne strategii Przykład strategii zrównoważonego budownictwa 2

3 Czym jest strategia Strategia zrównoważonego rozwoju jest narzędziem do podejmowania decyzji opartych na wiedzy, pozwalającym na systematyczne uwzględnianie wpływu różnych sektorów i obszarów. 3

4 Zadania strategii (1) wspomaga instytucjonalizację procesu konsultacji, mediacji i budowy konsensusu wokół priorytetowych celów, umożliwia podjęcie złożonych problemów społecznych i gospodarczych -pomaga kreować nowe możliwości, opracowywać procedury i ramy legislacyjne, alokować środki w efektywny sposób, w ograniczonym czasie, przynosi korzyści pośrednie, związane z samym procesem jej opracowania (budowanie relacji, budzenie świadomości). 4

5 Zadania strategii (2) sprzyja mobilizacji zasobów ludzkich, finansowych i materialnych zewnętrznych i wewnętrznych, wskazuje na potrzeby koordynacji i lepszego ich wykorzystania, buduje potencjał ludzki i instytucjonalny przez ustanowione cele i środki ich osiągnięcia potencjał do wykorzystania przy rozwiązywaniu kompleksowych i multidyscyplinarnych zadań. 5

6 Warunki strategii (1) Udział państwa cele i procesy zbieżne z potrzebami państwa udział władz na szczeblu centralnym i lokalnym (to władze na szczeblu lokalnym będą wykonawcami i beneficjentami strategii), przywództwo i zarządzanie ustalenie ról odpowiedzialności za wdrożenie w poszczególnych obszarach, wspólna wizja zapewnienie wsparcia uczestników rynku odpowiedzialnych za wdrożenie, ciągłość rozwoju strategii zapewnienie ciągłego i cyklicznego procesu niezależnego od aktualnych trendów politycznych. 6

7 Warunki strategii (2) Współudział i partnerstwo szeroki udział opinii publicznej w procesie decyzyjnym legitymizacja procesów, zaangażowanie partnerów niezbędnych do wdrożenia, źródło nowej informacji w procesie rozwoju strategii, zapobieganie konfliktom, promowanie i budowa partnerstwa publiczno - prywatnego 7

8 Warunki strategii (3) Potencjał instytucjonalny i merytoryczny możliwości merytoryczne -zdolność analizy problemów naukowych, technicznych, politycznych, finansowych i instytucjonalnych, zdolności interpersonalne zdolność do współpracy i pokonywanie konfliktów, możliwości instytucjonalne. 8

9 Strategia zrównoważonego budownictwa Strategia zrównoważonego budownictwa w Polsce - skoordynowana procedura o charakterze iteracyjnym, która powinna: uwzględniać rolę wielu odpowiedzialnych organów administracji publicznej, przemysłu oraz pozostałych uczestników rynku budowlanego, przekładać cele i aspiracje w zakresie zrównoważonego rozwoju na konkretne polityki i działania w obszarze budownictwa, w odróżnieniu od klasycznych planów działania prezentować podejście cyklicznego i iteracyjnego procesu planowania i działania zbliżającego do osiągnięcia celów zrównoważenia. 9

10 Warunki dla strategii zrównoważonego budownictwa spójność z politykami i strategiami innych sektorów, cele krótko, średnio i długoterminowe, zapewnienie równowagi pomiędzy celami ekologicznymi, społecznymi i ekonomicznymi, unikanie skutków ubocznych konsensus w ustalaniu celów. 10

11 Strategia rozwoju państwa rozwój zrównowaŝony konkurencyjność i innowacyjność Polityka ekologiczna państwa zielone zamówienia publiczne zielona reforma podatkowa zielone miejsca pracy Polityka energetyczna Polski efektywność energetyczna odnawialne źródła energii czyste technologie, obniŝenie emisji CO 2 Strategia lizbońska rozwój zrównowaŝony konkurencyjność i innowacyjność Inicjatywa rynków pionierskich (LMI) Grupa Sterująca KE ds. wdroŝenia LMI: WG1 ds. przepisów i normalizacji WG2 ds. zamówień publicznych i LCC WG3 ds. strategii zrównowaŝonego budownictwa Nowe wymaganie podstawowe w projekcie rozporządzenia dot. wyrobów budowlanych Zielone zamówienia publiczne Eko projekt wyrobów związanych z energią Eko-oznakowanie wyrobów budowlanych Polska foresight 2020 Kierunki rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, zrównowaŝony rozwój Zmiany w dyrektywie EPBD Program antykryzysowy UE Efektywność energetyczna w budownictwie zielone wyroby, czyste technologie Strategia zrównowaŝonego budownictwa w Polsce 11

12 Cele strategii zrównoważonego budownictwa Zwiększenie efektywności energetycznej budynków Zwiększenie udziału energii odnawialnej w zaopatrzeniu budynków w energię Zmniejszenie obciąŝeń środowiskowych powodowanych przez budynki Ograniczenie emisji CO 2 Zwiększenie udziału zielonych wyrobów w zamówieniach publicznych... Zwiększenie udziału czystych technologii w produkcji wyrobów budowlanych Zwiększenie konkurencyjności budownictwa przez promocję Ekoinnowacji 12

13 Proces powstawania strategii (1) Powstanie strategii zrównoważonego budownictwa wymaga ciągłej realizacji 4 procesów: proces techniczny, proces współuczestnictwa, proces polityczny, proces mobilizacji zasobów. 13

14 Proces powstawania strategii (2) Proces techniczny opiera się na następujących elementach baza wiedzy, kluczowe zasoby ludzkie i instytucjonalne wiedza techniczna, zdolności negocjacyjne, zdolności do zapobiegania konfliktom i osiągania konsensusu, wsparcie techniczne procesów sterujących, metodologia rozwoju strategii, zestaw priorytetowych wskaźników zrównoważonego rozwoju, harmonizacja związanych polityk regionalnych i sektorowych. 14

15 Podstawy techniczne strategii Narzędzie wspomagające podejmowanie decyzji w zakresie: definicji celów, wyborów, zadań i polityk oraz stojących za nimi wartości, analizy czynników ekonomicznych, ekologicznych i socjalnych przedstawionych w spójny, zintegrowany sposób, identyfikacji i oceny możliwych opcji, lepszego przygotowania państwa i wypracowania korzystniejszej pozycji do korzystania z procesów takich jak globalizacja, czy rozwój nauki i techniki. 15

16 Pozyskanie i dostawa surowców projektowania i wytwarzania wyrobu budowlanego Projektowanie obiektu budowlanego Ekoznaki(typ I, II, III) Ekoprojekt EN/EC CPR EN/EC Recykl Ocena wielokryterialna obiektu ISO 14001, EMAS EPBD Mikrokl Etap cyklu życia Macierz wskaźników Transport wyrobu Procesy na placu budowy LCA LCC użytkowanie obiektu renowacji i modernizacji obiektu budowlanego rozbiórki i utylizacji materiałów 16 Recykl EPBD Mikrokl

17 Przykład wskaźniki odniesione do projektowania i wytworzenia wyrobu Cykl życia LCC LCA Ekoznak Typ I Typ II Typ III Projektowanie i wytworzenie wyrobu Ekoprojekt CPR Recykling Substancje niebezpieczne Zasoby naturalne Woda i energia Odpady Emisje BWR 1: Nośność i stateczność BWR 2: Bezpieczeństwo pożarowe BWR 3: Higiena, zdrowie i środowisko BWR 4: Bezpieczeństwo użytkowania BWR 5: Ochrona przed hałasem BWR 6: Oszczędność energii i ochrona cieplna BWR 7: Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych Zarządzanie środowiskowe ISO EMAS 17

18 Przykład wskaźniki odniesione do projektowania i obiektu budowlanego Cykl życia LCC LCA EN/EC Eurokody Projektowanie obiektu budowlanego Energia CPR Redukcja zapotrzebowania na energię pierwotną Redukcja emisji CO 2 OŹE Sprawność systemów Świadectwa charakterystyki energetycznej BWR 1: Nośność i stateczność BWR 2: Bezpieczeństwo pożarowe BWR 3: Higiena, zdrowie i środowisko BWR 4: Bezpieczeństwo użytkowania BWR 5: Ochrona przed hałasem BWR 6: Oszczędność energii i ochrona cieplna BWR 7: Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych System oceny zrównoważenia ISO CEN 18

19 Poziom wyrobu Pojedyncze wskaźniki środowiskowe recykling, zawartość substancji niebezpiecznych Wieloaspektowa ocena środowiskowa wyrobu budowlanego Kompleksowa deklaracja środowiskowa wyrobów (EPD) Poziom obiektu budowlanego Pojedyncze wskaźniki, np. efektywność energetyczna, Rozszerzona ocena budynku, np. wg systemu Green Building Kompleksowy system oceny zrównowaŝenia budynków Potrzeba -hierarchizacja wskaźników dla poszczególnych etapów życia na poziomie wyrobu i obiektu 19

20 Proces powstawania strategii (3) Proces współuczestnictwa mechanizmy angażujące administrację publiczną, świat nauki, organizacje prywatne, identyfikacja kluczowych uczestników z uwagi na ograniczony czas i zasoby finansowe, transparentne warunki współudziału, Media, dodatkowe mechanizmy promocji. 20

21 Proces powstawania strategii (4) Proces polityczny wymaga konsensusu władz na szczeblu lokalnym i centralnym. identyfikacja indywidualnych i instytucjonalnych uczestników procesów, organizacja seminariów szkoleniowych i warsztatów, zapewnienie sterowania procesami Komitet Sterujący? zapewnienie uczestnictwa organów odpowiedzialnych za politykę fiskalną i finansową. 21

22 Proces powstawania strategii (5) Proces mobilizacji zasobów przewidywalne źródła finansowania krajowe lub europejskie, mechanizmy pozyskiwania środków europejskich, możliwość relokacji środków, udział sektora prywatnego, inwestycje związane z wdrożeniem strategii. 22

23 23

24 Ocena aktualnej sytuacji zrównoważonego budownictwa opracowanie ukazujące aktualny stan wdrożenia aspektów środowiskowych, społecznych i ekonomicznych do krajowego budownictwa, warsztaty pozyskanie opinii branżowej, analiza aktualnych strategii i polityk sektorowych, analiza polityk i inicjatyw Unii Europejskiej. 24

25 Identyfikacja kluczowych problemów problemy kluczowe dla branży budowlanej związane z aspektami zrównoważonego rozwoju, ograniczenie ilości kluczowych problemów. 25

26 Ustalenie priorytetowych wskaźników wynik analizy kluczowych problemów, wykorzystanie zestawu wskaźników, wskaźniki kluczowe. 26

27 Wdrożenie strategii określone zadania i odpowiedzialność jednostek i instytucji, plany działań z określonymi przedziałami działań przygotowane przez odpowiedzialne podmioty, opracowane ramy prawne, legislacja i polityki środki wykonawcze, projekty i programy mobilizujące zasoby strategii, komunikacja publiczna wykorzystanie mediów krajowych, regionalnych i branżowych. 27

28 Monitorowanie i ocena monitorowanie procesów monitorowanie działań w ramach strategii ich wdrożenia i efektywności, monitorowanie rezultatów monitorowanie wyników podejmowanych działań, ocena wpływu ocena długofalowego wpływu podejmowanych działań, podstawa zestaw wskaźników (jakościowych i ilościowych) z poziomami oceny i wartościami progowymi. 28

29 Konsultacja, koordynacja, konsensus forum wymiany informacji i konsultacji, strona internetowa, badanie opinii np. metoda badania strukturalnego Delphi. 29

30 Utrzymanie strategii zrównoważonego budownictwa kultura zrównoważonego budownictwa, instytucjonalizacja procesów strategii, koordynacja działań, komunikacja publiczna fora konsultacji, mobilizacja i wzmacnianie zasobów. 30

31 Przykładowe środki techniczne strategii wykorzystanie wskaźników (1) jednoparametrowe stwierdzenia środowiskowe, ekoznaki European Ecolabel, EKO ITB, deklaracje środowiskowe wyrobów, efektywność energetyczna budynków i redukcja emisji CO 2 z wykorzystaniem świadectw charakterystyki energetycznej, energia ze źródeł odnawialnych. 31

32 Przykładowe środki techniczne strategii wykorzystanie wskaźników (2) wielokryterialny system oceny budynków BREEAM, LEED, HQE, CASBEE, ITB, certyfikacja systemu zarządzania środowiskowego ISO 14001, system ekozarządzania i audytu EMAS.

33 Przykład strategii zrównoważonego budownictwa Strategy for Sustainable Construction Wielka Brytania 2008r r. Strategia zrównoważonego rozwoju dla Wielkiej Brytanii, 2000 r. I wersja strategii zrównoważonego budownictwa, 2001 r. utworzenie Strategic Forum for Construction, 2007 r. dokument konsultacyjny strategii zrównoważonego budownictwa.

34 Strategy for Sustainable Construction (1) Środki Zamówienia Projektowanie Innowacja Ludzie Lepsza Regulacja Cele Łagodzenie zmian klimatu Adaptacja do zmian klimatu Woda Bioróżnorodność Odpady Materiały

35 Zamówienia Strategy for Sustainable Construction (2) zwiększanie udziału zamówień zgodnych z praktykami Clients Commitments (do 60% w 2012 r.), projekty demonstracyjne i szkoleniowe, utworzenie centrum eksperckiego ds. zrównoważonych zamówień, opracowanie wytycznych dla klientów.

36 Strategy for Sustainable Projektowanie Construction (3) wykorzystanie Design Quality Indicator procesu oceny jakości projektu (10% roczny wzrost projektów zgodnych z DQI dla budynków publicznych), wymaganie uzyskania oceny excellent (BREEAM) dla budynków będących przedmiotem zamówień rządowych.

37 Innowacja Strategy for Sustainable Construction (4) promocja i finansowanie rozwiązań innowacyjnych (automatyzacja, technologie informatyczne, budynki low impact ), sieci wymiany wiedzy, wskaźniki innowacyjności, inicjatywa Eco-towns (10 zrównoważonych osiedli).

38 Ludzie Strategy for Sustainable Construction (5) wzrost kwalifikacji pracowników przemysłu (ilość osób przeszkolonych), promocja inwestycji w zasoby ludzkie, Construction Qualifications Strategy.

39 Strategy for Sustainable Lepsza regulacja Construction (6) regularna inspekcja i zmiany istniejących przepisów, wprowadzanie nowych aktów prawnych z kompletnym harmonogramem wdrażanych zmian, wprowadzenie stałego okresu karencji w odniesieniu do przepisów, wprowadzenie spójnego systemu oceny wpływu, kontrola i analiza kosztów wprowadzanych regulacji.

40 Strategy for Sustainable Construction (7) Łagodzenie zmian klimatu nowe budynki Zero Carbon od 2016 r., redukcja emisji CO 2 dla budynków administracji centralnej, redukcja emisji CO 2 dla procesów transportu i wznoszenia obiektów.

41 Strategy for Sustainable Construction (8) Adaptacja do zmian klimatu Krajowy Program ds. Adaptacji, Ocena zagrożeń w UK, przegląd przepisów (z uwzględnieniem zmian przegląd przepisów (z uwzględnieniem zmian temperatury, ryzyka powodzi itp.).

42 Woda Strategy for Sustainable Construction (9) nowe budynki English Partnerships i Housing Corp. zgodne z 3 poziomem Code for Sustainable Homes, redukcja zużycia wody w budynkach rządowych, zmiany w przepisach ograniczenie zużycia wody w nowych domach.

43 Strategy for Sustainable Bioróżnorodność Construction (10) studia bioróżnorodności dla projektów o wartości > 1 miliona GBP, poradnik dot. bioróżnorodności, warsztaty.

44 Odpady Strategy for Sustainable Construction (11) zmniejszenie ilości odpadów wytwarzanych przez przedsiębiorstwa, wytyczne dla małych wykonawców, wyznaczenie celów dot. odpadów z rozbiórki, redukcja ilości odpadów pochodzących z opakowań.

45 Materiały Strategy for Sustainable Construction (12) programy pilotażowe dot. wpływu na środowisko w cyklu życia, zwiększenie udziału wyrobów zgodnych z kryteriami Responsible Sourcing Scheme, zwiększenie dostępności informacji LCI dla projektantów.

46 Dziękuję za uwagę 46