Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego CZŁOWIEK NAJLEPSZA INWESTYCJA

Transkrypt

1 1

2 Spis treści Zmiany w szkolnictwie zawodowym od 01 września 2012 roku... 4 Zmiana modelu szkolnictwa... 4 Nowa klasyfikacja zawodowa i podstawa programowa kształcenia w zawodach... 5 Organizacja kształcenia zawodowego ramowe plany nauczania... 9 Efekty kształcenia a nauczanie modułowe Korelacja kształcenia ogólnego z kształceniem zawodowym Sposoby podejścia do tworzenia Wirtualnych Laboratoriów Metodologia tworzenia Wirtualnych Laboratoriów Warunki niezbędne do stworzenia Wirtualnych Laboratoriów I. System informatyczny wykorzystany jako rdzeo narzędzia edukacyjnego typu Wirtualne Laboratoria II. Wirtualizacja III. Dydaktyka IV. Eksploatacja Przykład wdrożenia Wirtualnych Laboratoriów Wprowadzenie do założeo technicznych tworzenia wirtualnych laboratoriów dla innych kierunków kształcenia Centrum przetwarzania Środowisko systemów edukacyjnych Środowisko zarządzania serwisem wirtualnych laboratoriów Firewall i pozostałe zabezpieczenie wirtualnych laboratoriów Programy i urządzenia typu firewall Programy antywirusowe Zasady i prawa dostępu Zasady wykonywania i przechowywania kopii bezpieczeostwa Serwer zapasowy Łącza internetowe do wirtualnych laboratoriów Odbiorcy wirtualnych laboratoriów

3 Wstęp Absolwent szkoły ponadgimnazjalnej musi byd wszechstronnie wykształcony i posiadad szereg praktycznych umiejętności, które umożliwią mu wykonywanie zawodu bez długotrwałych i kosztownych szkoleo. Dzięki temu jego wartośd na rynku pracy wzrośnie a pracodawca zaproponuje mu lepsze warunki finansowe niż innym kandydatom. Wirtualne Laboratoria otwierają przed absolwentami zupełnie nowe możliwości. W procesie kształcenia zawodowego uczniowie muszą zdobyd wiedzę i umiejętności, które pozwolą im w przyszłości sprostad wymaganiom jakie stawia się pracownikom danej branży, dlatego też tak ważne jest aby w czasie nauki zapoznali się z realiami przyszłego zawodu poprzez kontakt z narzędziami i programami wykorzystywanymi na co dzieo w firmach. Dzięki temu nie tylko zwiększą swoje szanse na zalezienie dobrej pracy ale również chętniej będą kontynuowali naukę na studiach wyższych, co pozwoli na rozwój osobisty i szybszy awans zawodowy. Dla szkół zapewnienie uczniom dostępu do aktualnych rozwiązao technologicznych i informatycznych stosowanych w biznesie nie jest łatwe i wymaga sporych nakładów finansowych na szkolenie kadry i rozbudowę infrastruktury. Innym rozwiązaniem jest wdrożenie innowacyjnych metod nauczania takich jak Wirtualne Laboratoria. Zgodnie obowiązującą podstawą programową jest blisko 150 kierunków na których przewiduje się wykorzystanie programu informatycznego podczas zajęd lekcyjnych, bardzo wiele z nich wymaga dostępu do oprogramowania biznesowego lub specjalistycznego. Grupa pierwsza to oprogramowanie biznesowe. Trudno sobie wyobrazid lepsze narzędzie niż zintegrowane systemy informatyczne, do tego aby pokazad jak działa przedsiębiorstwo, ponieważ taki system integruje wszystkie jego obszary. Jeśli chcemy zrozumied jak płyną informacje, czy jak przetwarzane są dane to najlepiej zobrazowad to przez zintegrowany system informatyczny. Oczywiście taki system w przypadku szkół musi byd wyposażony w sferę dydaktyczną, czyli materiały dydaktyczne, prezentacje, dwiczenia. To jest niezbędne, ale samo narzędzie idealnie może oddad charakter pracy przedsiębiorstwa. Grupa druga to specjalistyczne oprogramowanie branżowe. Oprogramowanie branżowe, to nie tylko zintegrowane systemy informatyczne ale również program płatnik, moduły finansowo-księgowe, moduły kadrowo-płacowe, programy do zarządzania magazynem, programy do zarządzania środkami trwałymi, programy rejestrujące przebiegi pojazdów, inne specjalistyczne systemy, które wykorzystywane są w firmach do wielu czynności takich jak kosztorysowanie, symulacje, analiza układów elektronicznych, projektowanie i wiele innych. 3

4 Zmiany w szkolnictwie zawodowym od 01 września 2012 roku Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206) oraz nowe rozporządzenia wykonawcze do ustawy wprowadziły od 1 września 2012 r. istotne zmiany w typach szkół ponadgimnazjalnych, w przebiegu i organizacji kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych prowadzących kształcenie zawodowe. Obszary zmian obejmują: a) strukturę szkół ponadgimnazjalnych, b) klasyfikację zawodów szkolnictwa zawodowego, c) obudowę programową kształcenia ogólnego i zawodowego nowe podstawy programowe, d) kwalifikacyjne kursy zawodowe, e) organizacja kształcenia zawodowego ramowe plany nauczania, f) system egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Znowelizowane przepisy mają na celu ułatwienie zdobywania wykształcenia zawodowego, a także przekwalifikowania. Wprowadzone są zapisy o zdobywaniu konkretnych kwalifikacji wymaganych w zawodach lub do wykonywania konkretnych prac. Zmiana modelu szkolnictwa Od roku szkolnego 2012/13 nauka w liceach ogólnokształcących, technikach i zasadniczych szkołach zawodowych będzie powiązana z nauką w gimnazjach. Ogólnokształcące treści tam rozpoczęte będą kontynuowane w pierwszych latach na poziomie podstawowym. W technikum i zasadniczej szkole zawodowej uczniowie będą mieli do opanowania te same zagadnienia z kształcenia ogólnego na poziomie podstawowym, co uczniowie w pierwszej klasie liceum. Dzięki takim zmianom absolwenci zasadniczych szkół zawodowych w nowym modelu, aby uzyskad wykształcenie średnie mogą kontynuowad naukę w liceach ogólnokształcących dla dorosłych bezpośrednio od klasy drugiej. Nauka w liceum ogólnokształcącym i zasadniczej szkole zawodowej ma trwad 3 lata, w technikum 4 lata, a w szkole policealnej od 1 do 2,5 roku. Po zmianach szkoły ponadgimnazjalne będą funkcjonowały jako: a) trzyletnia zasadnicza szkoła zawodowa, której ukooczenie umożliwi uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających kwalifikacje 4

5 w danym zawodzie, a także dalsze kształcenie począwszy od klasy drugiej liceum ogólnokształcącego dla dorosłych, b) trzyletnie liceum ogólnokształcące, którego ukooczenie umożliwi uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego, c) czteroletnie technikum, którego ukooczenie umożliwi uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie, a także uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego, d) szkoła policealna dla osób posiadających wykształcenie średnie, o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, umożliwiająca uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminów potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie, e) trzyletnia szkoła specjalna przysposabiająca do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, której ukooczenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy. Nowa klasyfikacja zawodowa i podstawa programowa kształcenia w zawodach Rozporządzenie podpisane przez Minister Edukacji Narodowej w dniu 23 grudnia 2011, w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, jest częścią zmian systemu kształcenia zawodowego w celu poprawy jakości kształcenia zawodowego, uelastycznienia i dostosowania oferty edukacyjnej do potrzeb zmieniającego się rynku pracy. Nowa klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego wskazuje: a) zawody, w których kształcenie jest prowadzone w szkołach, b) typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może odbywad się kształcenie w danym zawodzie, tj. trzyletnią zasadniczą szkołę zawodową dla młodzieży, czteroletnie technikum dla młodzieży oraz szkołę policealną, c) kwalifikacje wyodrębnione w zawodach, których kształcenie może byd prowadzone na kwalifikacyjnych kursach zawodowych, d) zawody, w których nie wyodrębnia się kwalifikacji (zawody szkolnictwa artystycznego), e) wnioskodawców - ministrów, na wniosek których wprowadzono zawody do klasyfikacji, 5

6 f) obszary kształcenia, do których są przypisane poszczególne zawody wpisane do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. W zawodach wyszczególnionych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego wyodrębniono kwalifikacje. Kwalifikacja w zawodzie określa zakres wiadomości i umiejętności, który pozwala na samodzielne wykonywanie zadao zawodowych i umożliwia podjęcie pracy w danym zakresie. Każdą kwalifikację opisują efekty kształcenia ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych i społecznych. W danym zawodzie może występowad od jednej do trzech kwalifikacji. W niektórych zawodach na poziomie jednej z kwalifikacji występują kwalifikacje alternatywne. Nowa klasyfikacja zawodów obejmuje 8 obszarów, w których wyróżnia się 200 zawodów. W zawodach wyodrębniono 251 kwalifikacji (w tym 23 zawody po 3 kwalifikacje na zawód, 72 zawody po 2 kwalifikacje, 98 zawodów po 1 kwalifikacji oraz 7 zawodów szkolnictwa artystycznego, dla których nie wyodrębnia się kwalifikacji). W świetle nowych przepisów zmienił się również opis podstawy programowej kształcenia w zawodach (PPKZ). Treści nauczania w podstawie programowej kształcenia w zawodach zostały określone tak jak w podstawie programowej kształcenia ogólnego w języku efektów kształcenia. Opis tych efektów stanowi jedyną podstawę oceniania na egzaminach zewnętrznych (nowa podstawa programowa jest jednocześnie standardem wymagao egzaminacyjnych). Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach zawiera trzy rodzaje efektów kształcenia: 1) Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, w zakresie: I. BHP bezpieczeostwa i higieny pracy, II. III. IV. PDG podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, JOZ języka obcego ukierunkowanego zawodowo, KPS kompetencji personalnych i społecznych, V. OMZ organizacji małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika). 2) Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia. 3) Efekty kształcenia właściwe dla zawodu, opisane w kwalifikacjach wyodrębnionych zawodach. W trakcie przygotowao podstawy programowej kształcenia w zawodach pracodawcy podkreślali, jak ważne jest dla nich, aby przyszli pracownicy posiadali rozwinięte swoje kompetencje personalne i społeczne oraz podstawowe umiejętności organizacyjne. Dlatego też wprowadzono do podstawy 6

7 koniecznośd kształtowania kompetencji miękkich i organizacyjnych (KPS i OMZ). Nie wskazano jednak, w jaki sposób ma odbywad się ich realizacja. Będzie to zależało od przyjętego w danej szkole programu nauczania. Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego 1 została ujednolicona z klasyfikacją zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy w zakresie nazw zawodów i ich symboli cyfrowych i jest podstawowym źródłem informacji przy planowaniu kształcenia zawodowego. Dla celów kształcenia, w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, wskazano obszary kształcenia, do których przypisane są poszczególne zawody. Obszary kształcenia obejmują zawody pogrupowane pod względem wspólnych lub zbliżonych kwalifikacji wymaganych do realizacji zadao zawodowych. Uwzględniając Polską Klasyfikację Działalności (PKD) wyodrębniono następujące obszary kształcenia: a) A administracyjno-usługowy, b) B budowlany, c) E elektryczno-elektroniczny, d) M mechaniczny i górniczo-hutniczy, e) R rolniczo-leśny z ochroną środowiska, f) T turystyczno-gastronomiczny, g) Z medyczno-społeczny, h) S artystyczny. Nowa podstawa programowa w szkolnictwie zawodowym jest zgodna z Krajowymi Ramami Kwalifikacji - umożliwiają one potwierdzenie wiedzy i umiejętności poza tradycyjnym systemem edukacji i szkolnictwa wyższego. Kładzie nacisk na to, co dana osoba wie i potrafi zrobid, a nie w jakiej instytucji, czego i jak długo się uczyła. Reforma programowa kształcenia zawodowego daje szkołom znacznie większą autonomię niż do tej pory. To właśnie w szkole będą zapadały decyzje dotyczące rodzaju i jakości realizowanych programów nauczania, planowanego wymiaru godzin poszczególnych zajęd dydaktycznych. Zasadniczym celem ustawy jest zwiększenie skuteczności i efektywności systemu kształcenia zawodowego oraz zharmonizowanie go z rynkiem pracy. Zmiany dotyczą m.in. podziału zawodów na kwalifikacje oddzielnie potwierdzane w procesie kształcenia, a także modernizacji podstawy programowej kształcenia w zawodach. 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 7). 7

8 Szkoły opracowując plan nauczania na podstawie ramowych regulacji tj. rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych 2, muszą kompleksowo spojrzed na podstawę programową kształcenia ogólnego 3 oraz podstawę programową kształcenia w zawodach 4, w których określono zakładane efekty kształcenia oraz warunki, w jakich powinno się odbywad kształcenie zawodowe. Rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach 5 wprowadza opisy kształcenia dla wszystkich zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach obowiązuje od 1 września 2012 roku, określono w niej wiedzę i umiejętności zawodowe, kompetencje personalne i społeczne, które uczeo musi nabyd w procesie kształcenia. Zgodnie z ideą europejskich ram kwalifikacji zostały one opisane, jako oczekiwane efekty kształcenia. Podstawa programowa kształcenia w zawodach 6, została określona w trzech częściach: 1) Częśd I określa: ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego oraz obejmuje tabelę zawierającą wykaz kwalifikacji wraz z ich powiązaniami z zawodami i efektami kształcenia. 2) Częśd II określa: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach. 3) Częśd III określa opis kształcenia w poszczególnych zawodach zawierający: nazwy i symbole cyfrowe zawodów, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, cele kształcenia w zawodach, nazwy kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach, warunki realizacji kształcenia w zawodach, minimalną liczbę godzin kształcenia zawodowego oraz możliwości uzyskania dodatkowych kwalifikacji w zawodach w ramach obszaru kształcenia określonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Nowością w nowym systemie kształcenia zawodowego jest wprowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych (tzw. formy kursowe). Pracodawcy będą mogli zlecad szkołom ich przeprowadzenie. Dzięki 2 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r., poz.204). 3 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 2009 r., nr 4, poz. 417). 4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 2012 r., poz. 184). 5 Rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 2012 r., poz. 184). 6 Tamże 8

9 temu placówki oświatowe łatwiej dostosują ofertę kształcenia do potrzeb rynku pracy. W kursach zawodowych będą mogli uczestniczyd uczniowie, absolwenci i osoby dorosłe spoza znowelizowanego systemu kształcenia. Przepisy dotyczące szkolnictwa zawodowego umożliwią również łączenie szkół zawodowych w centra kształcenia zawodowego i ustawicznego. Szkoły, które do tej pory kształciły swoich uczniów na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej, technikum czy szkoły policealnej, mogą organizowad kształcenie na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. W wyniku tych zmian zostaną zlikwidowane licea uzupełniające, technika uzupełniające oraz licea profilowane. Osoby pełnoletnie, które zechcą uzyskad wykształcenie średnie, będą mogły kontynuowad naukę w liceach ogólnokształcących dla dorosłych. Organizacja kształcenia zawodowego ramowe plany nauczania Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych ramowy plan nauczania określa 7 : 1) Minimalny wymiar godzin na danym etapie edukacyjnym przeznaczonych na realizację: poszczególnych obowiązkowych zajęd edukacyjnych, w toku których odbywa się ( ) nauczanie przedmiotów, bloków przedmiotowych ( ) i kształcenie zawodowe, oraz zajęd z wychowawcą. 2) Tygodniowy (semestralny) wymiar godzin obowiązkowych zajęd edukacyjnych dla uczniów (słuchaczy) poszczególnych klas oraz zajęd z wychowawcą dla uczniów poszczególnych klas, na danym etapie edukacyjnym. 3) Minimalny wymiar godzin zajęd rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych na danym etapie edukacyjnym. 4) Tygodniowy wymiar godzin zajęd rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych na danym etapie edukacyjnym. 5) Wymiar godzin do dyspozycji dyrektora szkoły ( ). Na podstawie ramowego planu nauczania dyrektor szkoły ustala szkolny plan nauczania, w którym określa dla poszczególnych klas (semestrów) na danym etapie edukacyjnym tygodniowy (semestralny) wymiar godzin odpowiednio: 7 Na podstawie: Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 204). 9

10 1) Poszczególnych obowiązkowych zajęd edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego oraz zajęd z wychowawcą. 2) Poszczególnych obowiązkowych zajęd edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego. 3) Zajęd rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych. 4) Dodatkowych zajęd edukacyjnych, jeżeli takie zajęcia są prowadzone. W szkolnym planie nauczania uwzględnia się również wymiar godzin: 1) Zajęd religii lub etyki, zgodnie z przepisami w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. 2) Zajęd wychowania do życia w rodzinie, zgodnie z przepisami w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. 3) Zajęd języka mniejszości narodowej, etnicznej lub języka regionalnego oraz nauki własnej historii i kultury, zgodnie z przepisami w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadao umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. 4) Zajęd sportowych w oddziałach i szkołach sportowych oraz szkołach mistrzostwa sportowego, zgodnie z przepisami w sprawie warunków tworzenia, organizacji oraz działania klas i szkół sportowych oraz szkół mistrzostwa sportowego. Efekty kształcenia a nauczanie modułowe Nowa podstawa programowa może byd realizowania w programie przedmiotowym lub modułowym. W podstawie programowej kształcenia w zawodach występują w kwalifikacjach jednostki efektów kształcenia, których sposób realizacji powinien byd opisany w danym programie nauczania. Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodzie będzie tak opisywad wyodrębnione kwalifikacje, aby stanowid jednocześnie standard wymagao egzaminacyjnych. Opracowane w szkole, w oparciu o tę podstawę, programy nauczania dla zawodów mogą przybierad układ treści o strukturze przedmiotowej (wyodrębnione teoretyczne przedmioty zawodowe odpowiadające określonym dziedzinom wiedzy i przedmioty, w ramach których realizowana jest praktyczna nauka zawodu, 10

11 z wyraźnym podziałem na kształcenie teoretyczne i praktyczne) lub modułowej (wyodrębnione moduły i jednostki modułowe integrujące teorię z praktyką z różnych dziedzin wiedzy i działów techniki). Korelacja kształcenia ogólnego z kształceniem zawodowym Dla zasadniczych szkół zawodowych i techników do realizacji celów kształcenia kluczowa jest właściwa korelacja kształcenia ogólnego z kształceniem zawodowym. Nowa podstawa kształcenia ogólnego i podstawa kształcenia w zawodach mają się wzajemnie uzupełniad w dążeniu do celu, jakim jest zapewnienie absolwentom możliwości dalszej nauki oraz funkcjonowania na rynku pracy. Szkoły stoją przed zadaniem powiązania treści kształcenia zawodowego z treściami z kształcenia ogólnego, które będą stanowid bazę do opanowania umiejętności zawodowych. Sposób powiązania tych treści z właściwymi przedmiotami ogólnokształcącymi jest ściśle zależny od zawodu, w jakim szkoła prowadzi kształcenie. Zgodnie powyższym programy nauczania dla zawodów mogą przybierad strukturę: przedmiotową, w której są wyodrębnione teoretyczne przedmioty zawodowe odpowiadające określonym dziedzinom wiedzy (np. konstrukcje budowlane, technologia budownictwa) oraz przedmioty, w ramach których realizowana jest praktyczna nauka zawodu; w programach tych występuje wyraźny podział na kształcenie teoretyczne i praktyczne, modułową, w których wyodrębnione zostały moduły i jednostki modułowe integrujące teorię z praktyką z różnych dziedzin wiedzy i działów techniki. W nowej strukturze szkolnictwa zawodowego proponuje się aby na kształcenie zawodowe w technikum przeznaczyd 46 godzin tygodniowo. Na kształcenie praktyczne (zajęcia praktyczne, zajęcia laboratoryjne, specjalizacja) należy przeznaczyd minimum 50% czasu przewidzianego na kształcenie zawodowe. W klasie pierwszej na kształcenie zawodowe należy przeznaczyd 4 godziny tygodniowo. Powinny to byd przedmioty ogólnozawodowe, podobnie jak w klasie pierwszej zasadniczej szkoły zawodowej. W kształceniu ogólnym uczeo będzie obowiązkowo realizował dwa przedmioty na poziomie rozszerzonym, co umożliwi mu dobre przygotowanie do egzaminu maturalnego. Proponuje się, aby decyzja o wyborze oferowanych na poziomie rozszerzonym zajęd edukacyjnych, zapadała w szkole, podobnie jak decyzja o możliwym sposobie zintegrowania tych zajęd z teoretycznym przygotowaniem zawodowym. W nowej strukturze szkolnictwa zawodowego proponuje się aby na kształcenie zawodowe w zasadniczej szkole zawodowej proponuje się zmniejszenie ilośd godzin przeznaczonych 11

12 na kształcenie zawodowe teoretyczne z 21 do 12 godzin tygodniowo w okresie nauczania na rzecz praktycznego. Na kształcenie zawodowe praktyczne należy przeznaczyd minimum 30 godzin tygodniowo. Realizacja kształcenia praktycznego powinna wyglądad w następujący sposób: w klasie drugiej dwa dni zajęd praktycznych po 7 godzin dziennie, w klasie trzeciej dwa dni zajęd praktycznych po 8 godzin dziennie (jeśli częśd zajęd praktycznych w klasie trzeciej będzie realizowana w zakładzie pracy, to czas pracy ucznia musi byd taki sam, jak pracownika w zakładzie). W klasie pierwszej nie powinno się realizowad kształcenia praktycznego, lecz kształcenie ogólnozawodowe w wymiarze 4 godzin tygodniowo. Łącznie, więc na kształcenie zawodowe należy przeznaczyd minimum 42 godziny tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania. Podsumowując kształcenie praktyczne powinno wynosid w technikum nie mniej niż 50% godzin, a w zasadniczej szkole zawodowej nie mniej niż 60% godzin przewidzianych na kształcenie zawodowe. Zgodnie z ustawą, egzaminy na poszczególne kwalifikacje nie będą przeprowadzane po zakooczeniu nauki w szkole, tak jak obecnie jest przeprowadzany egzamin zawodowy, lecz na różnych etapach nauki. W przypadku egzaminu przeprowadzanego w zakresie jednej kwalifikacji uczeo będzie uzyskiwał świadectwo zdobycia tej kwalifikacji, a po zdobyciu wszystkich kwalifikacji wymaganych w danym zawodzie dostanie dyplom to potwierdzający. Ponadto egzamin zawodowy będzie przebiegał zawsze z wykonaniem części praktycznej. W szkole, będzie dokonywana bieżąca ocena stopnia osiągnięcia przez uczących się zakładanych efektów kształcenia oraz ich przygotowania do potwierdzania kwalifikacji zawodowych. System egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie umożliwi oddzielne potwierdzanie w toku kształcenia każdej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie. Plan nauczania musi byd spójny z programem nauczania dla danego zawodu, który musi uwzględniad wszystkie elementy podstawy programowej. Podsumowując, wartym podkreślenia jest, że celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczniów do życia we współczesnym świecie, wykonywania pracy zawodowej i aktywnej roli w zmieniającym się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacji. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej związanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym dad im możliwośd sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. 12

13 Sposoby podejścia do tworzenia Wirtualnych Laboratoriów Szkolnictwu stawia się wymagania przygotowania absolwentów zgodnie z potrzebami rynku, czyli miedzy innymi zdolnych obsłużyd urządzenia i oprogramowania użytkowe wykorzystywane w gospodarce. Wyższa Szkoła Logistyki wraz z firmą L-Systems przygotowała ogólnopolski projekt Wirtualne laboratoria sukces innowacji, w którym opracowała innowacyjną metodę kształcenia z wykorzystaniem zaawansowanych technologii informacyjno komunikacyjnych (TIK) w prowadzeniu laboratoriów zawodowych w szkołach ponadgimnazjalnych. W sposób najprostszy metodę tę można wyjaśnid jako stworzenie możliwości korzystania przez szkoły z oprogramowania dotąd dla nich niedostępnego (bariery o charakterze finansowym, technicznym i organizacyjnym) do realizacji laboratoriów zawodowych. Możliwośd ta zostanie zaoferowana poprzez opracowanie i wdrożenie innowacyjnego sposobu dostępu do tego oprogramowania - wirtualny dostęp oraz współużytkowanie wielu szkół aplikacji znajdujących się poza infrastrukturą danej szkoły przez Internet. Metoda ta została stworzona i przetestowana poprzez opracowanie i wdrożenie innowacyjnego narzędzia edukacyjnego, to jest Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych (WLLSiM). WLLSiM przeznaczone zostały dla kierunku kształcenia technik logistyk (prowadzenie zajęd w ramach laboratorium logistyczno-spedycyjnego oraz laboratorium magazynowego). Opracowany został również program nauczania uwzględniający wykorzystanie tego narzędzia (podręcznik dla nauczycieli, uczniów, dodatkowe materiały dydaktyczne w formie elektronicznej: szkolenie, prezentacje, filmy, dokumentacje w formacie PDF). Metodologia tworzenia Wirtualnych Laboratoriów Na rysunku nr 1 przedstawiony został schemat procesu budowy Wirtualnych Laboratoriów. 13

14 Rysunek 1. Proces budowy Wirtualnych Laboratoriów Źródło: opracowanie własne 14

15 Warunki niezbędne do stworzenia Wirtualnych Laboratoriów Warunki jakie musi spełnid narzędzie edukacyjne aby mogło byd uznane za wdrożenie innowacyjnej metody kształcenia określanej mianem Wirtualnych Laboratoriów (wszystkie z poniższych kryteriów muszą byd spełnione łącznie): I. System informatyczny wykorzystany jako rdzeń narzędzia edukacyjnego typu Wirtualne Laboratoria 1) koniecznośd wykorzystania do edukacji informatycznego systemu biznesowego, który obecnie eksploatowany jest w biznesie (nie może to byd system już nie eksploatowany przez firmy; im system jest bardziej popularny w biznesie tym jego wartośd dydaktyczna jest większa w większym stopniu doprowadza do dyfuzji praktycznej wiedzy i kompetencji do szkolnictwa zawodowego, co wynika z oceny rynku pracy, ponieważ w warunkach gospodarki wolnorynkowej najbardziej powszechne systemy to systemy najbardziej konkurencyjne), 2) wykorzystany informatyczny system biznesowy musi charakteryzowad się wyraźnymi cechami uniwersalności dydaktycznej, to znaczy nauka jego obsługi musi dawad umiejętności i wiedzę wykraczającą poza sprawne oponowanie obsługi tego systemu (uczeo opanowując obsługę danego systemu powinien zrozumied procesy obsługiwane przez ten system oraz schemat funkcjonowania oprogramowania danej klasy tak, aby zaczynając naukę czy pracę na innym systemie biznesowym tej samej klasy nie zaczynad nauki od podstaw), 3) wykorzystany system nie może byd uproszczoną, testową wersją oprogramowanie biznesowego uczeo ma pracowad na tym samym oprogramowaniu co przedsiębiorcy w realnym biznesie (tylko poprzez odpowiednio opracowane i skonfigurowane bazy danych oraz opracowany kontent dydaktyczny ma zostad zapewniona możliwośd kształcenia z wykorzystaniem danego systemu). II. Wirtualizacja 1) dostęp do systemu biznesowego oraz całego kontentu dydaktycznego musi zostad zapewniony przez łącze internetowe (system nie może byd zainstalowany na szkolnych komputerach; system musi byd zainstalowany na serwerach znajdujących się w odpowiednio przygotowanych do tego miejscach; szkolne komputery mają umożliwiad jedynie kontakt z systemem oraz wyświetlad wszystkie wyniki jego funkcjonowania), 15

16 2) narzędzie edukacyjne tworzone przez system biznesowy oraz kontent dydaktyczny musi byd eksploatowane przez więcej niż jedną szkołę ideą wirtualnych laboratoriów jest współużytkowanie infrastruktury oraz współudział w pokrywaniu wszystkich kosztów eksploatacji oraz poprzedzających je wydatków na analizę przedwdrożeniową, test i wdrożenie Wirtualnych Laboratoriów przez wiele szkół w celu osiągnięcia efektu korzyści skali, 3) wszystkie czynności do momentu pierwszego kontaktu szkoły z informacją o danym narzędziu edukacyjnym, poprzez podjęcie decyzji o jego wykorzystaniu, szkolenie nauczycieli, rozpoczęcie pracy przez uczniów oraz bieżącą pomoc serwisową musi byd możliwe tylko poprzez kontakt niebezpośredni z podmiotem odpowiadającym za to narzędzie edukacyjne (kontakt telefoniczny, mailowy, wideokonferencje, szkolenia internetowe w postaci filmów szkoleniowych, zdalne przejmowanie kontroli nad komputerem, korzystanie z systemu wparcia ITSM). III. Dydaktyka 1) narzędzie edukacyjne typu Wirtualne Laboratoria musi zapewniad uzyskiwanie określonych efektów kształcenia właściwych dla kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie lub zawodach (podstawą do utworzenia baz danych oraz ich konfiguracji, jak również dla opracowania całego kontentu dydaktycznego muszą stanowi takie dokumenty jak podstawa programowa, programy nauczania), 2) kontent dydaktyczny (treści dwiczeo do wykonanie w systemie informatycznym, uzupełniające treści teoretyczne przedstawione w postaci skryptów, prezentacji multimedialnych, arkuszy kalkulacyjnych, itp.) umożliwiający, wraz ze specjalnie przygotowanymi bazami danych wykorzystanie systemu biznesowego do edukacji musi byd opracowany przez przedstawicieli środowiska edukacyjnego (nauczyciele, wykładowcy uczelni wyższych) we współpracy z przedstawicielami rynku pracy (praktykami z danych branż gospodarki), 3) kluczowym elementem dla osiągnięcia sukcesu włączenia do głównego nurtu polityki oświatowej danego narzędzia edukacyjnego typu Wirtualne Laboratoria jest przygotowanie nauczycieli do korzystania z niego oraz jego samodzielnego rozwoju nauczyciele muszą mied zagwarantowany darmowy dostęp do materiałów szkoleniowych, przy czym preferowaną formą są szkolenia wirtualne/e-szkolenia/e-wykłady dostępne w Internecie mające formę filmów instruktażowych nagrania/zrzuty ekranu komputerowego, 4) narzędzie edukacyjne typu Wirtualne Laboratoria musi umożliwiad ocenę postępów ucznia w sposób obiektywny oraz czytelny dla ocenianego i oceniającego. 16

17 IV. Eksploatacja 1) narzędzie edukacyjne typu Wirtualne Laboratoria musi mied zagwarantowane pełne wsparcie serwisowe w aspekcie technicznym (opieka nad serwerami i całą towarzyszącą infrastrukturą techniczną, zapewnienie łączy internetowych o odpowiedniej przepustowości), informatycznym (zagwarantowanie poprawnego funkcjonowania informatycznego systemu biznesowego, aktualizacja sytemu, opieka nad bazami danych), merytorycznym (pomoc w wykonywaniu dwiczeo w systemie, aktualizowanie kontentu dydaktycznego na skutek rozwoju wiedzy oraz informacji ze szkół z pomysłami na podniesienie jego wartości dydaktycznej, rozwój narzędzia poprzez opracowywanie nowych dwiczeo oraz rozbudowywanie już stworzonych), 2) koszt eksploatacji musi byd pokrywany przez współużytkowników narzędzia edukacyjnego typu Wirtualne Laboratoria oraz nie może generowad dochodu podmiotu/podmiotów odpowiadających za to narzędzie zarówno użytkownicy jaki i odpowiadający za narzędzie zobligowani są do poszukiwania zewnętrznych, alternatywnych źródeł finansowania (środki POKL, środki takich podmiotów jak MEN, ORE, KOWEZiU). Przykład wdrożenia Wirtualnych Laboratoriów Poniżej przedstawiony został przykład wdrożenia Wirtualnych Laboratoriów przy założeniu, że Wirtualne Laboratoria wdrażane są dla zawodu, do którego wybierany będzie system informatyczny mogący wspomóc proces dydaktyczny w tymże zawodzie. 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 Wprowadzenie do założeo technicznych tworzenia wirtualnych laboratoriów dla innych kierunków kształcenia Założenia techniczne tworzenia wirtualnych laboratoriów dla innych kierunków kształcenia są podyktowane oprogramowaniem jakie zostanie wybrane do danego kierunku. Niektóre kierunki wymagają bardzo specyficznego oprogramowania, które może w sposób istotny różnicowad specyfikację sprzętową i oprogramowanie systemowe. Np. kierunki podczas których wymagane jest używanie programów graficznych będą miały inne wymagania niż kierunki związane z przedmiotami logistycznymi. W niniejszym opracowaniu opisane zostanie jak budowad wirtualne laboratoria w oparciu o systemy firmy Microsoft przy zastosowaniu rozwiązao sprawdzonych podczas realizacji projektu Wirtualne Laboratoria Sukces Innowacji. Jednocześnie zostaną podane możliwości usprawnieo w zakresie konfiguracji systemu, architektury wirtualnych laboratoriów, czy doborze sprzętu. Ogólny schemat zastosowany w projekcie Wirtualne Laboratoria Sukces Innowacji przedstawiony został na rysunku 1. Rysunek 2. Schemat Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych Źródło: opracowanie własne Na schemacie tym wyróżniono: Centrum przetwarzania Firewall oraz pozostałe zabezpieczenia wirtualnych laboratoriów Sied Internet Odbiorców laboratoriów, czyli szkoły. 23