spis treści Wstęp... 7

Transkrypt

1

2 spis treści Wstęp... 7 Rozdział I. Problem outsourcingu w naukach o zarządzaniu Geneza.i.istota.outsourcingu.w.zarządzaniu.organizacjami Rys.historyczny.outsourcingu Outsourcing..jaki,.kiedy.i.dlaczego? Rodzaje.outsourcingu Ogólny.model.outsourcingu Strategie.outsourcingowe.w.modelowaniu.projektu.outsourcingu Ogólny.model.decyzji.outsourcingowej Model.outsourcingu.strategicznego Zastosowanie.outsourcingu.w.praktyce.zarządzania. przedsiębiorstwami.i.organizacjami.publicznymi Outsourcing.w.organizacjach.publicznych Outsourcing..przykład.zastosowania.w.służbie.zdrowia Rozdział II. Outsourcing w zarządzaniu szpitalami w Polsce System.opieki.zdrowotnej.w.Polsce Ochrona.zdrowia.w.przepisach.prawnych System.opieki.zdrowotnej.po.1989.r Wydatki.na.służbę.zdrowia.w.Polsce Przyczyny.wzrostu.udziału.wydatków.na.ochronę.zdrowia Istota.i.zakres.funkcjonowania.szpitali.w.Polsce Działalność.lecznicza..szpitale Zadłużenie.szpitali Proces.outsourcingu.w.zarządzaniu.szpitalem.publicznym Rozdział III. Założenia oceny efektywności outsourcingu w szpitalu publicznym Efektywność.organizacji Ocena.efektywności.szpitali.jako.organizacji.niekomercyjnych Model.oceny.efektywności.outsourcingu.w.zarządzaniu. szpitalami.publicznymi... 95

3 SPIS TREŚCI Rozdział IV. Outsourcing w małopolskich publicznych szpitalach specjalistycznych Zakres zastosowania outsourcingu w publicznych szpitalach. specjalistycznych województwa małopolskiego wyniki badań Outsourcing w praktyce zarządzania szpitalami studium przypadku Przebieg procesu outsourcingu w badanych szpitalach Analiza efektów i nakładów implementacji outsourcingu Efekty bezpośrednie krótko- i długoterminowe Efekty pośrednie, długoterminowe Outsourcing a efektywność zarządzania badanymi. szpitalami Rekomendacje dla szpitali Załączniki Bibliografia Spis ilustracji Spis tabel Akty prawne

4 wstęp Wprowadzenie w 1999 r. reformy opieki zdrowotnej w Polsce wpłynęło na racjonalizację systemów zarządzania jednostek organizacyjnych tego sektora. W wyniku rozpoczętego procesu przekształceń obok publicznych zakładów opieki zdrowotnej powstały prywatne jednostki. urynkowienie usług zdrowotnych i odpowiedzialność jednostek za samodzielną gospodarkę finansową stanowi impuls do wprowadzania nowych metod zarządzania w placówkach medycznych. Taką metodą jest outsourcing. Outsourcing jest koncepcją ugruntowaną w praktyce zarządzania organizacjami. Przez ostatnie pięćdziesiąt lat ewoluował z metody wykorzystywanej do realizacji prostych zadań biznesowych do koncepcji traktowanej przede wszystkim jako metoda strategicznego kształtowania struktury działalności gospodarczej. O ile outsourcing w przedsiębiorstwach komercyjnych poddawany jest analizie i ocenie, o tyle w organizacjach niekomercyjnych analiza taka ma charakter śladowy. Prezentowane opracowanie jest kierowane przede wszystkim do menadżerów służby zdrowia, może także być wsparciem dla kierowników organizacji publicznych innych niż placówki medyczne. Obejmuje ono analizę efektywności outsourcingu, z uwzględnieniem przyczyn i efektów tej metody, prezentując tak główne założenia, jak i przebieg procesu outsourcingu. W książce zawarto przykłady zastosowania outsourcingu zarówno w przedsiębiorstwach, jak i w organizacjach niekomerycjnych. Przedstawiona publikacja podparta jest wynikami badań nad outsourcingiem, przeprowadzonych przez autorkę w szpitalach publicznych Małopolski. Przeanalizowano w niej pozytywne i negatywne skutki implementacji outsourcingu w szpitalach publicznych, a także wyróżniono działania kadry kierowniczej, które korzystnie wpłynęły na wynik implementacji outsourcingu.

5

6 Rozdział I Problem outsourcingu w naukach o zarządzaniu 1. Geneza i istota outsourcingu w zarządzaniu organizacjami Outsourcing jako koncepcja zarządzania jest jednym ze sposobów osiągania większej efektywności organizacji. Bardzo dobrze wpisuje się w trendy wyznaczane procesami globalizacji i rozwojem technologii informacyjnych, pozwalających na przekraczanie granic państw, przedsiębiorstw i sektorów. Termin outsourcing pochodzi z języka angielskiego i jest skrótem od słów outside resouce using, tzn. wykorzystywanie zasobów (dostaw/środków) zewnętrznych. Słowo zewnętrzny określa wartości kreowane poza strukturami wewnętrznymi przedsiębiorstwa. Szeroko rozumiane zasoby stanowią podstawę przewagi konkurencyjnej. Siłą przedsiębiorstwa są zasoby dla niego wyjątkowe. Nierzadko jednak firmy mają ograniczony dostęp do zasobów i bez uzyskania ich ze środowiska zewnętrznego niemożliwe byłoby przetrwanie na konkurencyjnym rynku. Jeżeli zostaną one wykorzystane przez firmę, przyczyni się to do wzmocnienia jej pozycji na rynku. W literaturze przedmiotu definicja koncepcji outsourcingu nie jest jednoznaczna. D. Lei i M. Hitt określają outsourcing jako współpracę firmy z zewnętrznymi dostawcami w zakresie produkcji komponentów i innych działań o podwyższonej wartości. C. Perry podkreśla rolę zatrudnienia w koncepcji outsourcingu. Zadania wykonywane wcześniej przez pracowników firmy zostają przekazane do realizacji pracownikom firmy zewnętrznej. M. Sharpe definiuje outsourcing jako przerzucenie do dostawcy zewnętrznego zadań, które nie zostały wybrane przez organizacje jako kompetencje podstawowe. J. Gilley i A. Rasheed wprowadzają nieco klarowności w zamieszanie definicyjne, Dudzik, 2005, s. 2. Kolejne definicje za Lei, Hitt, 1995, s. 835; Perry, 1997, s. 521; Sharpe, 1997, s. 535; Gilley, Rasheed, 2000, s. 763.

7 10 ROZDZIAŁ I określając outsourcing bardzo ogólnie jako coś, co pierwotnie było lub mogło być dostarczane wewnętrznie, ale podjęto decyzję o zleceniu dostarczania tego z zewnątrz. Szerszą definicję outsourcingu przedstawili K. Lysons i M. Gillinham, określając tę koncepcję jako strategiczne wykorzystanie zewnętrznych zasobów do realizacji działań prowadzonych tradycyjnie przez własny personel wykorzystujący wewnętrzne zasoby przedsiębiorstwa. Jest to strategia zarządcza polegająca na wydzieleniu ze struktury organizacyjnej określonych funkcji pomocniczych i powierzeniu ich realizacji wyspecjalizowanym, zewnętrznym organizacjom. (...) Jest to przeniesienie na stronę trzecią stałej odpowiedzialności menedżerskiej za wykonanie usługi określonej w umowie 3. W polskiej literaturze najczęściej przytaczaną definicją outsourcingu jest definicja M. Trockiego. Według niego outsourcing to przedsięwzięcie polegające na wydzieleniu ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa macierzystego realizowanych przez nie funkcji i przekazaniu ich do realizacji innym podmiotom gospodarczym. Złożoność koncepcji outsourcingu podkreśla M. Pańkowska, definiując ją jako oddelegowanie na podstawie umowy kontraktowej całości lub części zasobów materialnych, zasobów ludzkich i odpowiedzialności zarządczej do dyspozycji zewnętrznego dostawcy. Autorka utożsamia outsourcing z takimi działaniami, jak: pozyskiwanie zewnętrznych sił wytwórczych, zlecanie wykonania i usług innym firmom niż wewnętrzne działy przedsiębiorstwa, przesuwanie części bieżącej działalności danej firmy poza jej ramy organizacyjne, wykorzystanie zewnętrznych wykonawców i ich zasobów do realizacji zadań firmy zamiast obciążania własnych zasobów, strategiczny, wieloletni alians między firmą-klientem a firmą-dostawcą dóbr i usług, globalne wykorzystywanie źródeł, przeniesienie produkcji do miejsca o taniej sile roboczej 5. Termin outsourcing nie ma odpowiednika polskiego. Jedynie nieliczni autorzy sugerują przyjęcie określenia wydzielenie lub wyodrębnienie, 3 Lysons, Gillinham, 2003, s Trocki, 2001b, s Pańkowska, 1998, s. 14.

8 Problem outsourcingu w naukach o zarządzaniu 11 ale jak do tej pory te propozycje nie przyjęły się w pracach naukowych poświęconych outsourcingowi. Słowo outsourcing jest typowym przykładem zapożyczenia, które stało się częścią współczesnego żargonu gospodarczego i informatycznego Rys historyczny outsourcingu Początki outsourcingu sięgają lat 70. XX w. Pojawił się, jak większość innowacji w zakresie zarządzania, w Stanach Zjednoczonych. Początkowo opierał się na przekazywaniu firmom zewnętrznym niewygodnych funkcji biznesowych. Najczęściej były to funkcje pomocnicze, jak sprzątanie, dozór nad mieniem itp. W tym zakresie outsourcing był traktowany jako modyfikacja koncepcji make or buy. Koncepcja ta była stosowana taktycznie, jako szybkie i doraźne zaspokojenie określonej potrzeby lub rozwiązanie konkretnego problemu. Chodziło w niej głównie o ograniczenie kosztów. Nowe podejście do outsourcingu, które miało wkrótce zdominować świat biznesu, poprzedziła konieczność zaspokajania potrzeb w zakresie technologii informacyjnych. W początkowej fazie przedsiębiorstwa powierzały firmom zewnętrznym eksploatację zasobów informatycznych, głównie sprzętu, bez wprowadzania zmian własności, ale z częściowym przejęciem pracowników. Przyjęte rozwiązanie określano jako facility management, który to termin zapożyczono z obszaru zarządzania nieruchomościami. W miarę rozwoju technologicznego wśród menadżerów powstawało przekonanie, iż przedsiębiorstwa nie mogą być ekspertami w więcej niż jednej, dwu dziedzinach podstawowych. Doprowadziło to do wyzbywania się przez przedsiębiorstwa peryferyjnych działań i skoncentrowania się na zadaniach podstawowych. Odtąd debata wokół outsourcingu nie dotyczyła problemu, czy zlecać usługi, ale co i w jaki sposób powinno zostać zlecone na zewnątrz. Zarówno teoretycy, jak i praktycy sugerują jednoznacznie, że działania podstawowe powinny pozostać w wewnętrznej strukturze organizacji, podczas gdy działania dodatkowe mogą zostać poddane outsourcingowi. Określenie, co jest podstawową kompetencją dla jakiejkolwiek organizacji, jest utrudnione przez wieloznaczność takiej definicji. Według J.B. Quinna i F. Hilmera podstawowe kompetencje rozumiane są jako podstawowe działania, które firma wykonuje w sposób ciągły, podczas gdy działania pe- Kolejne definicje: Quinn, Hilmer, 1994; Alexander, Young, 1996; Porter, 1990.