13008/1/15 REV 1 ama/mik/dk 1 DGG 2B

Transkrypt

1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 30 października 2015 r. (OR. en) 13008/1/15 REV 1 NOTA DO PUNKTU I/A Od: Do: Sekretariat Generalny Rady FIN 684 FSTR 63 FC 62 REGIO 77 ENV 626 Komitet Stałych Przedstawicieli (część II)/Rada Nr poprz. dok.: 11483/15, 11484/15 Dotyczy: Projekt konkluzji Rady w sprawie sprawozdania specjalnego nr 2/2015 pt. Wsparcie UE na rzecz oczyszczalni ścieków komunalnych w dorzeczu Dunaju: konieczne są dalsze działania, aby pomóc państwom członkowskim w realizacji celów polityki UE w zakresie gospodarowania ściekami Przyjęcie 1. W dniu 15 lipca Sekretariat Generalny Rady otrzymał sprawozdanie specjalne nr 2/2015 pt. Wsparcie UE na rzecz oczyszczalni ścieków komunalnych w dorzeczu Dunaju: konieczne są dalsze działania, aby pomóc państwom członkowskim w realizacji celów polityki UE w zakresie gospodarowania ściekami przyjęte przez Trybunał Obrachunkowy na posiedzeniu w dniu 10 czerwca 2015 r. 2. W myśl zasad zawartych w konkluzjach Rady w sprawie usprawnienia analizy sprawozdań specjalnych Trybunału Obrachunkowego 1 Komitet Stałych Przedstawicieli (część II) na posiedzeniu 2 września 2015 r. zlecił Grupie Roboczej ds. Działań Strukturalnych, by przeanalizowała to sprawozdanie według zasad zawartych we wspomnianych konkluzjach. 1 Dok. 7515/00 FIN COR /1/15 REV 1 ama/mik/dk 1 DGG 2B PL

2 3. Grupa Robocza ds. Działań Strukturalnych przeanalizowała sprawozdanie specjalne w dniach 28 września i 6 października 2015 r., a w dniu 19 października 2015 r., w następstwie procedury milczącej zgody, osiągnięto porozumienie odnośnie do projektu konkluzji Rady. 4. Komitet Stałych Przedstawicieli proszony jest zatem o zalecenie Radzie, by przyjęła jako punkt A przedmiotowy projekt konkluzji Rady w wersji zamieszczonej w załączniku do niniejszego dokumentu /1/15 REV 1 ama/mik/dk 2 DGG 2B PL

3 ZAŁĄCZNIK Projekt konkluzji Rady w sprawie sprawozdania specjalnego nr 02/2015 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego pt. Wsparcie UE na rzecz oczyszczalni ścieków komunalnych w dorzeczu Dunaju: konieczne są dalsze działania, aby pomóc państwom członkowskim w realizacji celów polityki UE w zakresie gospodarowania ściekami RADA UNII EUROPEJSKIEJ: (1) Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (dalej zwanego Trybunałem ) i PRZYJMUJE DO WIADOMOŚCI jego uwagi. (2) PODKREŚLA, że dorzecze Dunaju jest największym dorzeczem w UE ( km²), obejmującym 19 państw, w tym 9 państw członkowskich, i PRZYPOMINA, że w ramach strategii UE na rzecz regionu Dunaju 14 państw (9 państw członkowskich i 5 państw spoza UE) zobowiązało się do kontynuowania dużych inwestycji w budowę i rozbudowę oczyszczalni ścieków komunalnych w dorzeczu Dunaju. (3) ZAUWAŻA, że kontrola obejmuje reprezentacyjną próbę 28 oczyszczalni ścieków otrzymujących środki z UE w 4 państwach członkowskich dorzecza Dunaju (Republika Czeska, Węgry, Rumunia i Słowacja). Całkowita kwota podlegająca kontroli wynosiła ok. 1,614 mln EUR, z czego 1,022 mln EUR pochodziło ze środków UE, a więc poziom współfinansowania wynosił 63,3%; ODNOTOWUJE także, że całkowita suma środków UE przeznaczonych na infrastruktury oczyszczania ścieków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Funduszu Spójności (FS) wyniosła ok. 12,9 mld EUR w okresie programowania i 14,6 mld EUR w okresie programowania /1/15 REV 1 ama/mik/dk 3

4 (4) Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE ogólny wniosek Trybunału, zgodnie z którym wydatki z ERDF/FS w okresach programowania i odegrały decydującą rolę w poprawie odbioru i oczyszczania ścieków, a także w poprawie jakości wody. (5) PRZYPOMINA, że zgodnie z dyrektywą dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych z 1991 r. 2 państwa członkowskie muszą zapewnić, by w określonym terminie wszystkie aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) przekraczającej 2000 wyposażone były w system zbierania ścieków komunalnych i aby zebrane ścieki poddawane były odpowiedniemu oczyszczaniu. Dyrektywa reguluje także usuwanie osadu ściekowego; PRZYPOMINA ponadto, że celem ramowej dyrektywy wodnej 3 jest osiągnięcie w Unii Europejskiej do 2015 r. dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez nałożenie na państwa członkowskie wymogu utworzenia programów działań zmierzających do osiągnięcia tych celów. (6) PRZYPOMINA, że koszty budowy, rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych kwalifikowały się do wsparcia unijnego ze środków EFRR i Funduszu Spójności, a w przypadku państw członkowskich, które przystąpiły do UE w latach 2004 i 2007 (czyli wszystkich 4 państw członkowskich podlegających kontroli), fundusze były dostępne od 2000 r. do daty przystąpienia w ramach Instrumentu Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej (ISPA). (7) PODKREŚLA, że w przypadku państw członkowskich podlegających kontroli środki finansowe (krajowe i unijne) udostępniane w ramach programów operacyjnych są głównymi źródłami finansowania projektów związanych ze ściekami. 2 3 Dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (Dz.U. L 135 z , s. 40). Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, (Dz. U. L 327 z , s.1) /1/15 REV 1 ama/mik/dk 4

5 Ustalenia Trybunału (8) ODNOTOWUJE ustalenie Trybunału, że pomimo decydującej roli wydatków z ERDF i FS nie we wszystkich przypadkach dotrzymano wspomnianych terminów dotyczących oczyszczania ścieków; PODKREŚLA jednak, że w zakresie oczyszczania ścieków państwa członkowskie zobowiązane są na podstawie dyrektywy UE do osiągania określonych wyników, co nie jest regułą w innych dziedzinach; PODKREŚLA ponadto, że głównym celem ERDF i FS w okresach programowania było zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego regionów UE, niekoniecznie zaś pomoc w dotrzymaniu wspomnianych terminów ramowej dyrektywy wodnej. (9) ODNOTOWUJE także, iż według Trybunału około jednej trzeciej skontrolowanych oczyszczalni jest przewymiarowana; PODKREŚLA jednak, że oczyszczalnie ścieków są budowane na okres ok. 30 lat, i muszą być tak zaprojektowane, by wystarczały do oczyszczania ilości ścieków związanej z możliwymi zmianami w przyszłości, takimi jak wzrost liczby mieszkańców, rozwój gospodarczy itp; PODKREŚLA ponadto, że na wielkość nowo budowanych oczyszczalni mogą także wpłynąć inne czynniki, takie jak przelewy, fluktuacje sezonowe (np. w obszarach turystycznych) oraz duże różnice temperatur pomiędzy porami roku, i że to państwa członkowskie najlepiej są w stanie ocenić te czynniki; UWAŻA zatem, że sama równoważna liczba mieszkańców związana z wielkością planowanej oczyszczalni może nie być wystarczającym wskaźnikiem do oceny tego, czy oczyszczalnia jest zbyt duża /1/15 REV 1 ama/mik/dk 5

6 (10) ODNOTOWUJE ponadto, że według ustaleń Trybunału nie udało się osiągnąć w pełni zadowalającego poziomu trwałości finansowej infrastruktury współfinansowanej przez UE; UWAŻA jednak, że analizy finansowe leżące u podstaw współfinansowanych przez UE projektów związanych ze ściekami opierają się na wskazówkach UE, a w przypadku dużych projektów są zatwierdzane przez Komisję Europejską i ekspertów programu JASPERS, i ZAUWAŻA, że dokonanie w odpowiednim terminie wyceny z uwzględnieniem pełnych kosztów jest w tym względzie w pełni brane pod uwagę; PODKREŚLA ponadto, że ustalenie polityki cenowej spełniającej wymagane normy trwałości finansowej jest delikatną kwestią, w której państwa członkowskie muszą uwzględnić różne aspekty społeczno-gospodarcze. (11) ODNOTOWUJE, że w związku z małym rozmiarem próby kontrolnej, w szczególności na poziomie czterech państw członkowskich, gdzie w jednym z przypadków skontrolowano tylko 4 z ok. 600 oczyszczalni, należy zachować ostrożność, jeśli chodzi o uogólnianie wniosków. Zalecenia Trybunału (12) PRZYJMUJE DO WIADOMOŚCI, że Trybunał zalecił, by: państwa członkowskie i Komisja skróciły terminy sprawozdawczości, w szczególności w przypadku znacznych zmian liczby oczyszczalni ścieków podlegających przepisom dyrektywy oraz w przypadku zmian liczby mieszkańców; państwa członkowskie dołożyły wszelkich starań na rzecz skrócenia terminów wdrażania swoich projektów i pełnego wykorzystywania dostępnych środków finansowych, co zmniejszyłoby ryzyko umarzania środków; państwa członkowskie dołożyły starań, by oczyszczalnie były na jak najwyższym poziomie technicznym, aby uniknąć zbyt wysokich stężeń określonych substancji w oczyszczonych ściekach, zmniejszyć przelewy i przenikanie do wód gruntowych, a tam, gdzie jest to możliwe, wydajne i trwałe, wykorzystać potencjał osadu ściekowego w zakresie produkcji energii, a także wspierać odzysk fosforu z osadów ściekowych; 13008/1/15 REV 1 ama/mik/dk 6

7 12.4. Komisja uzależniła ostateczną wypłatę środków dla danego projektu od istnienia odpowiedniego rozwiązania w zakresie oczyszczania lub ponownego wykorzystania osadów ściekowych; Zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci państwa członkowskie stosowały taką politykę cenową, która umożliwi także niezbędne utrzymanie i remont infrastruktury, oraz podjąć wszelkie możliwe działania w celu zapewnienia solidnego systemu monitorowania zanieczyszczeń Komisja i państwa członkowskie zajęły się kwestią przelewów burzowych. (13) PODKREŚLA, że poziom przystępności cenowej wynoszący 4%, do którego odnosi się Trybunał, opiera się na jednej, niereprezentatywnej analizie przeprowadzonej w jednym regionie jednego państwa członkowskiego, a zatem nie może być uważany za ogólnie przyjęty poziom odniesienia; ZGADZA SIĘ zatem z Komisją, że poziom ten może mieć charakter wyłącznie orientacyjny, a państwa członkowskie odpowiedzialne są za ustalenie ostatecznego poziomu dla każdego projektu. (14) UWAŻA, że zalecenia Trybunału w zakresie unijnych środków finansowych są odpowiednio uwzględnione w nowych ramach regulacyjnych dotyczących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na okres , w szczególności jeśli chodzi o spełnienie mających zastosowanie warunków wstępnych w procesie określania najlepszego podejścia w polityce dotyczącej oczyszczania ścieków. Działania w zakresie polityki (15) ODNOTOWUJE, że Komisja ma zamiar rozpocząć szeroko zakrojony przegląd wymogów dotyczących sprawozdawczości w dziedzinie środowiska w ramach realizacji programu lepszych uregulowań prawnych, lecz nie wprowadzi nowych obowiązków w zakresie sprawozdawczości dla aglomeracji, w których liczba mieszkańców nie przekracza /1/15 REV 1 ama/mik/dk 7

8 (16) PODKREŚLA potrzebę wzmocnienia, tam gdzie to stosowne, zdolności technicznych, prawnych i administracyjnych na wszystkich szczeblach, aby zapewnić wybór i finansowanie wyłącznie najlepszej jakości projektów, w szczególności na szczeblu lokalnym i regionalnym, aby umożliwić konsekwentną realizację odnośnych strategii. (17) PRZYPOMINA o ważnej roli inicjatywy JASPERS (wspólnej inicjatywy wsparcia projektów w regionach europejskich) w dostarczaniu państwom członkowskim pomocy w poprawie wniosków dotyczących projektów w ogóle, a w szczególności w przypadku dużych projektów; dotyczy to także technicznych aspektów wniosków oraz dostarczania państwom członkowskim wsparcia horyzontalnego w całym cyklu programowania. (18) PODKREŚLA konieczność przeprowadzenia odpowiedniej analizy technicznej i administracyjnej przed przyznaniem oczyszczalniom ścieków środków unijnych. (19) PODKREŚLA, że istnieje wiele powodów opóźnień w realizacji projektów, a tym samym znaczne ryzyko niepełnego wykorzystania dostępnych funduszy. Ogólne niedotrzymywanie terminów może wynikać także z braku dojrzałych, gotowych do przedłożenia projektów. Czynnikami zwiększającymi ryzyko są w tym wypadku zwłaszcza kwestie techniczne, administracyjne i związane z własnością. (20) PRZYPOMINA ponadto, że inwestycje w oczyszczalnie ścieków wiążą się z dużymi nakładami kapitału, a sytuacja gospodarcza po kryzysie finansowym z 2008 r. stabilizuje się pomału, co miało negatywny wpływ na tempo budowy. (21) ODNOTOWUJE utworzenie przez Komisję grupy zadaniowej, która ma zająć się możliwościami przyspieszenia realizacji projektów przez państwa członkowskie w tym cztery państwa członkowskie, które objęła kontrola aby zapewnić pełne wykorzystanie dostępnych zasobów /1/15 REV 1 ama/mik/dk 8

9 (22) Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE zmianę przez Komisję wytycznych dotyczących zakończenia programów 4, co ma na celu umożliwienia sprawnego zakończenia szeregu projektów oraz wprowadzenie większej elastyczności w niektórych dziedzinach, w tym począwszy od 2016 r. możliwości podziału nieukończonych projektów na etapy. (23) Z ZADOWOLENIEM przyjmuje także ulepszone podejście Komisji do zarządzania większymi projektami przewidujące określenie procesu kontroli jakości i elementów jakościowych analizy kosztów i korzyści, które należy uwzględniać. (24) WZYWA państwa członkowskie i Komisję, by opierały się na doświadczeniach z poprzednich inwestycji w podobne infrastruktury. (25) ZWRACA SIĘ do odnośnych państw członkowskich i Komisji, by wykorzystywały strategię UE na rzecz regionu Dunaju do promowania wymiany doświadczeń, pozyskiwania inwestycji, zwiększania synergii i skuteczności działania systemu oczyszczania ścieków komunalnych. 4 Decyzja Komisji C(2015) 2771 z 30 kwietnia 2015 r. zmieniająca decyzję C(2013) 1573 w sprawie zatwierdzenia wytycznych dotyczących zamknięcia programów operacyjnych przyjętych do celów pomocy z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności ( ) /1/15 REV 1 ama/mik/dk 9