Instytucje rynku finansowego VIII. Repetytorium Ad. temat 1.8 Metoda Banku PKO BP

Transkrypt

1 Instytucje rynku finansowego VIII. Repetytorium Ad. temat 1.8 Metoda Banku PKO BP Rentowność 1 Kryterium oceny ROS ROS 2S 3 2S > ROS 0,5S 2 0,5S > ROS >0 1 ROS 0 0 ROI ROI 2A 3 2A > ROI 0,5A 2 0,5A > ROI> 0 1 ROI 0 0 ROE ROE 2E 3 2E >ROE 0,5E 2 0,5E > ROE>0 1 ROE 0 0 Płynność finansowa Kryterium oceny CR CR 2,0 3 2,0 > CR 1,3 2 1,3 > CR 1,0 1 CR < 1,0 0 QR QR 1,2 3 1,2 > QRI 0,8 2 0,8 > QR 0,5 1 QR < 0,5 0 Sprawność gospodarowania (aktywność) 2 Kryterium oceny Cykl realizacji należności w dniach Rotacja zapasów w dniach Wskaźnik spłaty zobowiązań w dniach CRN < CRN < CRN 90 1 ROS > 90 0 WRZ < WRZ < WRZ 90 1 WRZ > 90 0 WSZ < WSZ < WSZ 90 1 WSZ > 90 0 Zadłużenie 3 Kryterium oceny Wskaźnik ogólnego zadłużenia Wskaźnik sfinansowania aktywów trwałych kapitałem stałym Wskaźnik pokrycia odsetek WOZ 0,3 3 0,3 < WOZ 0,6 2 0,6 < WOZ 0,8 1 WOZ > 0,8 0 W 2,0 3 2,0 > W 1,2 2 1,2 > W 1,0 1 W < 1,0 0 WPO 6,0 3 6,0 > WPO 4,0 2 4,0 > WPO 2,0 1 WPO < 2,0 0 1 Wielkości S, A i E oznaczają okresowo aktualizowane normy rentowności ustalane przez Centralę Banku B na podstawie bazy danych branżowych. 2 Jeżeli przedsiębiorstwo nie posiada należności z tytułu dostaw i usług, zapasów lub zobowiązań z tytułu dostaw i usług ze względu na specyfikę branżową, wówczas za wskaźniki CRN, WRZ oraz WSZ należy przyznać po 1,5 pkt. 3 Jeżeli w okresie poprzedzającym lub w okresie bieżącym badana firma nie korzysta z kredytów i pożyczek, zatem nie występują odsetki, a równocześnie wykazuje zysk netto, wówczas za WPO należy przyznać maksymalną liczbę pkt. Natomiast jeżeli w omawianej sytuacji nie występuje zysk netto, to za WPO należy przyznać 0 pkt.

2 Bank dopuszcza korekty ocen punktowych w poszczególnych grupach czynników obiektywnych: 1. Rentowność ocena może być skorygowana in plus lub in minus o maksymalnie 0,4 punktu w odniesieniu do każdego ze wskaźników, w szczególności gdy: wskaźniki kształtują się na poziomie wyższym (korekta in plus) lub niższym (korekta in minus) od średniej dla branży, wskaźniki wykazują tendencję rosnącą (in plus) lub malejącą (in minus) w badanym okresie, występuje zysk z działalności operacyjnej i stanowi on główny składnik zysku brutto (in plus) lub strata z działalności operacyjnej (in minus), poziom wskaźników rentowności w danym okresie jest ścisle związany z sezonowością działania (in plus lub in minus). 2. Płynność finansowa ocena może być skorygowana in plus lub in minus o maksymalnie 0,4 punktu w odniesieniu do każdego ze wskaźników, w szczególności gdy: wskaźniki kształtują się na poziomie wyższym (korekta in plus) lub niższym (korekta in minus) od średniej dla branży, wskaźniki wykazują tendencję rosnącą, ale nie są nadmiernie wysokie (in plus) lub malejącą (in minus) w badanym okresie, przepływy pieniężne uwzględniające obsługę kredytu są dodatnie (in plus lub odpowiednio in minus), ściągalność należności oraz rotacja poszczególnych rodzajów zapasów nie budzą zastrzeżeń (in plus), udział należności trudno ściągalnych przekracza 25% (in minus), występują przeterminowane zobowiązania, zwłaszcza z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń (in minus), poziom wskaźników płynności finansowej w danym okresie jest ściśle związany z sezonowością działania (odpowiednio in plus lub in minus). 3. Sprawność działania - ocena może być skorygowana in plus lub in minus o maksymalnie 0,2 punktu w odniesieniu do każdego ze wskaźników, w szczególności gdy: wskaźniki kształtują się na poziomie wyższym ( in plus) lub niższym (in minus) od średniej dla branży, poziom wskaźników w danym okresie jest ściśle związany z sezonowością działania (odpowiednio in plus lub in minus), wyższy poziom spłaty zobowiązań (WSZ)wynika z dobrej pozycji negocjacyjnej przedsiębiorcy wobec dostawców, a nie występujących u niego zatorów płatniczych (in plus), poziom spłaty zobowiązań (WSZ) jest wyższy od cyklu realizacji należności (CRN), co oznacza, że badana firma w większym stopniu korzysta z kredytu kupieckiego, niż sama kredytuje swoich odbiorców (in plus), a w sytuacji odwrotnej in minus. 4. Zadłużenie - ocena może być skorygowana in plus lub in minus o maksymalnie 0,3 punktu w odniesieniu do każdego ze wskaźników, w szczególności gdy: wskaźniki sfinansowania aktywów trwałych kapitałem stałym (symbol) oraz pokrycia odsetek (WPO) kształtują się na poziomie wyższym ( in plus) lub niższym (in minus) od średniej dla branży, natomiast wskaźnik ogólnego zadłużenia (WOZ) kształtuje się na poziomie niższym (in plus) lub wyższym (in minus) od średniej dla branży, składniki aktywów trwałych są dobrej jakości, a ich wartość wielokrotnie przewyższa kwotę kredytu (in plus).

3 Wskaźniki rentowności Wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS) = Wynik finansowy netto Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi Stopa zwrotu inwestycji (ROI) = Stopa zwrotu kapitału (ROE) = Wynik finansowy netto Aktywa Wynik finansowy netto Kapitał własny Wskaźniki płynności finansowej Wskaźnik bieżącej płynności (CR) = Wskaźnik wysokiej płynności (QR) = aktywa obrotowe zobowiązania krótkoterminowe aktywa obrotowe zapasy zobowiązania krótkoterminowe Wskaźniki zadłużenia Wskaźnik ogólnego zadłużenia = Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Aktywa Wskaźnik sfinansowania aktywów trwałych kapitałem stałym = Kapitał stały Aktywa trwałe Wskaźnik pokrycia odsetek = EBIT + amortyzacja Odsetki Tabela. Ocena czynników subiektywnych według Banku B 1. Pozycja firmy na rynku Ocena w punktach Wysoka Dobra Słaba Zła 1. Możliwości zbytu Produkt (usługa) konkurencja Uzależnienie od dostawców/odbiorców oraz powiązania organizacyjne i kapitałowe 4. Poziom nowoczesności wyposażenia technicznego i technologii Charakter branży

4 2. Zarządzanie i wiarygodność firmy Ocena w punktach Wysoka Dobra Słaba Zła 1. Styl zarządzania i kwalifikacje kierownictwa Historia funkcjonowania firmy Stosunki z bankami W procedurze punktowej oceny powyższych kryteriów należy wziąć pod uwagę następujące czynniki: Pozycja firmy na rynku Możliwości zbytu na wysoką ocenę zasługują następujące sytuacje: 1. Możliwości zbytu na wysoką ocenę zasługują następujące sytuacje: rynek na dany produkt (usługę) jest nienasycony i rozwija się dynamicznie, istnieje duży potencjalny popyt (lokalny, krajowy, zagraniczny) na dany wyrób lub usługę), producent ma podpisane kontrakty, porozumienia handlowe lub kooperacyjne ze stałymi odbiorcami oraz dobrze zorganizowaną sieć dystrybucji (własna lub pośredników), wartość sprzedaży w ujęciu realnym systematycznie rośnie (z okresu na okres). 2. Produkt (usługa)/konkurencja wysoka ocena jest przyznawana gdy: produkt (podstawowa grupa asortymentowa) jest nowoczesny i posiada parametry jakościowe zbliżone do dobrej klasy produktów importowanych oraz jest produkowany według międzynarodowych standardów jakości, wskaźnik zwrotów i reklamacji jest niski, produkt (usługa) jest konkurencyjny cenowo w porównaniu do odpowiedników importowanych lub krajowych, wyrób jest eksportowany, a eksport stanowi ponad 15% wartości sprzedaży, firma dysponuje szerokim asortymentem produktów (usług) i ma duży udział w rynku lokalnym oraz krajowym (ewentualnie zagranicznym), główni konkurenci mają zdecydowanie mniejszy potencjał i nie są w stanie w krótkim okresie zdominować rynku oraz nie ma poważnego zagrożenia konkurencyjnego z importu, bariery wejścia do branży (kapitałowa i skali produkcji) są wysokie i ograniczają napływ nowych konkurentów. 3. Uzależnienie od dostawców/odbiorców oraz powiązania organizacyjne i kapitałowe wyższa ocena jest przyznawana gdy: firma ma kilku stałych dostawców w odniesieniu do każdego z podstawowych materiałów i surowców (większe bezpieczeństwo zaopatrzenia materiałowego, możliwość lepszego negocjowania cen), firma prowadzi wielokierunkową sprzedaż (rynek lokalny, krajowy, eksport) oraz posiada wielu odbiorców ( wyższy poziom bezpieczeństwa zbytu), powiązania kapitałowe i organizacyjne firmy nie są skomplikowane i nie wskazują na znaczny stopień uzależnienia od innych podmiotów. 4. Poziom nowoczesności wyposażenia technicznego i stosowanej technologii wysoką ocenę powinna uzyskać firma, w której: posiadane maszyny i urządzenia wyróżniają się dobrym poziomem technicznym, stosowane technologie są wydajne, nowoczesne, nakładooszczędne i spełniają normy ochrony środowiska. 5. Charakter branży wysoką ocenę powinna uzyskać ta firma, która funkcjonuje w branży rozwojowej (tempo wzrostu przewyższające stopę inflacji, wysoki poziom rentowności, perspektywy rozwojowe popierane przez państwo). Z kolei niżej należy

5 oceniać firmy działające w branży stagnacyjnej (tempo wzrostu oscylujące wokół stopy inflacji, poziom rentowności zbliżony do przeciętnego) lub schyłkowej (spadkowa tendencja sprzedaży oraz rentowności). W przypadku gdy branża w której działa potencjalny kredytobiorca zostanie zaliczona przez Bank B do grupy wysokiego ryzyka, za kryterium charakter branży należy przyznać 0 punktów. Zarządzanie i wiarygodność firmy 1. Styl zarządzania i kwalifikacje kierownictwa wysoko oceniane jest spełnienie następujących warunków: w skład kadry kierowniczej (zarządu, dyrekcji) wchodzą osoby dynamiczne, kompetentne, otwarte na innowacje oraz posiadające określoną strategię rozwoju firmy, wykształcenie i doświadczenie zawodowe osób wchodzących w skład kadry kierowniczej jest zgodne z prowadzoną przez firmę działalnością, firma wyróżnia się dobrą organizacją pracy, sprawnym systemem marketingu oraz zatrudnia wykwalifikowaną załogę. 2. Historia funkcjonowania firmy wysoko oceniane są te firmy, które: prowadzą działalność na rynku co najmniej 3 lata, nie były dotychczas objęte postępowaniem układowym lub ugodowym, nie były oskarżane o nieuczciwe prowadzenie interesów (oszustwa podatkowe, celne, procesy z odbiorcami odnośnie jakości produktów, itp.), posiadają znaczny kapitał własny zaangażowany w działalność gospodarczą. 3. Stosunki z bankami na wysoką ocenę zasługują firma, która: ma pozytywne opinie banków z którymi współpracuje, posiada rachunek podstawowy w Banku B oraz korzysta z innych usług tego banku, terminowo realizuje zobowiązania wobec Banku B oraz innych banków, terminowo dostarcza dokumenty i informacje wymagane przez banki. W procedurze oceny poszczególnych wskaźników obiektywnych oraz kryteriów subiektywnych Bank B uwzględnia następujące wagi w strukturze każdej z rozpatrywanych grup kryteriów oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy (tab....). Jeżeli na przykład w badanej firmie cykl realizacji należności wynosi 20 dni, to wskaźnik ten potencjalnie zapewni 3 punkty (CRN 30 dni). Jednakże waga dla tego wynosi 0,4, zatem realnie cykl realizacji należności uzyskał ocenę 1,2 punktu (3 pkt. 0,4). Struktura oceny syntetycznej według Banku B Liczba przyznanych punktów Waga Wynik oceny OCENA CZYNNIKÓW OBIEKTYWNYCH I. Rentowność 1,0 1. ROS 0,4 2. ROI 0,3 3. ROE 0,3 II. Płynność finansowa 1,0 1. CR 0,5 2. QR 0,5 III. Sprawność działania 1,0 1. CRN w dniach 0,4 2. WRZ w dniach 0,3

6 3. WSZ w dniach 0,3 IV. Zadłużenie 1,0 1. WOZ 0,4 2. WSFIN 0,3 3. WPO 0,3 V. Suma punktów za czynniki obiektywne OCENA CZYNNIKÓW SUBIEKTYWNYCH I. Pozycja przedsiębiorcy na rynku 1,0 1. Możliwości zbytu 0,2 2. Produkt (usługa) konkurencja 0,3 3. Uzależnienie od dostawców (odbiorców) oraz powiązania kapitałowe i organizacyjne 0,1 4. Poziom nowoczesności wyposażenia technicznego i 0,2 technologii 5. Charakter branży 0,2 II. Zarządzanie i wiarygodność przedsiębiorcy 1,0 1. Styl zarządzania i kwalifikacje kierownictwa 0,4 2. Historia funkcjonowania przedsiębiorcy 0,3 3. Stosunki z bankami 0,3 III. Suma punktów za czynniki subiektywne Kolejnym krokiem umownego algorytmu oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy jest skorygowanie dotychczas uzyskanych wyników oceny mnożnikiem (patrz tab....). W przypadku przykładowo rozpatrywanego cyklu realizacji należności otrzymamy iloczyn 1,2 pkt. 2,0 (mnożnik dla wskaźników sprawności działania) = 2,4 pkt. Syntetyczna ocena punktowa według Banku B Wyniki oceny Mnożnik OCENA CZYNNIKÓW OBIEKTYWNYCH 10,0 I. Rentowność 2,0 II. Płynność finansowa 3,0 III. Sprawność działania 2,0 IV. Zadłużenie 3,0 OCENA CZYNNIKÓW SUBIEKTYWNYCH 5,0 1. Pozycja przedsiębiorcy na rynku 3,0 2. Zarządzanie i wiarygodność przedsiębiorcy 2,0 III. Razem 15,0 Ocena punktowa Kategorie sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa według Banku B Kategoria Poziom sytuacji ekonomiczno-finansowej Liczba punktów A Pierwszorzędna 41,5 45,0 B Bardzo dobra 38,0-41,4 C Dobra 34,5 37,9 D Zadowalająca 31,0 34,4 E Przeciętna 27,5 30,9 F Akceptowalna 24,0 27,4 G Słaba 20,5 23,9

7 H Zła Poniżej 20,5 Firma może uzyskać maksymalnie 45 punktów, w tym 30 w wyniku oceny czynników obiektywnych oraz 15 punktów w wyniku oceny czynników subiektywnych Przykład oceny czynników subiektywnych Wskaźnik Maksymalna liczba punktów Waga Mnożnik Ostateczna ocena w punktach (k.2 k.3 k.4) ROS 3 0,4 2,0 2,4 ROI 3 0,3 2,0 1,8 ROE 3 0,3 2,0 1,8 Rentowność razem 9 1,0 2,0 6,0 CR 3 0,5 3,0 4,5 QR 3 0,5 3,0 4.5 Płynność razem 1,0 9,0 CRN 3 0,4 2,0 2,4 WRZ 3 0,3 2,0 1,8 WSZ 3 0,3 2,0 1,8 Sprawność razem 1,0 6,0 WOZ 3 0,4 3,0 3,6 WSATKS 3 0,3 3,0 2,7 WPO 3 0,3 3,0 2,7 Zadłużenie razem 1,0 9,0 Razem 30 Przykład oceny czynników subiektywnych Maksymalna liczba punktów Waga Mnożnik Ostateczna ocena w punktach (k.2 k.3 k.4) I. Pozycja firmy na rynku 1. Możliwość zbytu 3 0,2 3,0 1,8 2. Produkt/usługa konkurencja 3 0,3 3,0 2,7 3. Uzależnienie od dostawców/odbiorców 3 0,1 3,0 0,9 4. Poziom nowoczesności wyposażenia 3 0,2 3,0 1,8 technicznego i technologii 5. Charakter branży 3 0,2 3,0 1,8 Pozycja firmy na rynku razem 1,0 9,0 II. Zarządzanie i wiarygodność firmy 1. Styl zarządzania i kwalifikacje kierownictwa 3 0,4 2,0 2,4 2. Historia funkcjonowania firmy 3 0,3 2,0 1,8 3. Stosunki z bankami 3 0,3 2,0 1,8 Zarządzanie i wiarygodność firmy razem 1,0 6,0 Ocena czynników subiektywnych razem (I + II) 15,0

8 Bank B przyjmuje, że firma posiada bieżącą zdolność kredytową, jeżeli zostanie sklasyfikowane w skali od kategorii A (pierwszorzędnej) do kategorii F (akceptowalnej), czyli uzyska co najmniej 24 punkty. Walorem omawianej metody jest wprowadzenie przez Bank B dodatkowego rygoru, mianowicie oczekiwanej struktury zdobytych punktów, bowiem badana firma musi zdobyć: a) dla czynników obiektywnych nie mniej niż 16 punktów, b) dla czynników subiektywnych nie mniej niż 8 punktów. A zatem jeżeli firma uzyska w sumie na przykład 26 punktów, w tym za ocenę czynników obiektywnych odpowiednio 15 punktów, to zostanie zakwalifikowane nie do grupy F (24,0 27,4 pkt.), lecz do grupy G (słaba kondycja finansowa). Wariant metody dla oceny zdolności kredytowej spółdzielni mieszkaniowej Omawiany wariant uwzględnia specyfikę badanego podmiotu spółdzielni mieszkaniowej. W procedurze oceny czynników obiektywnych nie uwzględnia on, z oczywistych powodów, wskaźników rentowności, wskaźnik pokrycia odsetek zastąpiono wskaźnikiem zaległości czynszowych, wprowadzono również modyfikację w konstrukcji rotacji zapasów oraz spłaty zobowiązań, bowiem w mianowniku obu wskaźników kategorię przychodów ze sprzedaży i zrównanych z nimi zastąpiono kosztami działalności operacyjnej. Zmieniono także, w stosunku do wariantu podstawowego metody, wagę dla ogólnego zadłużenia (odpowiednio 0,2 wobec 0,4). Pominięcie, jak już wspomniano, kryterium rentowności sprawiło, że zmianie uległa również wysokość mnożników dla wskaźników sprawności działania (1,0 wobec 2,0) oraz zadłużenia (6,0 wobec 3,0 w wariancie tradycyjnym). Uwaga: zdumiewa taka sama wysokości wagi zarówno dla bieżącej, jak i wysokiej płynności (po 0,5) (ROI, ROE i ROS) Z kolei w procedurze oceny czynników subiektywnych uwzględniono jedynie kryterium zarządzania i wiarygodności spółdzielni mieszkaniowej (pominięto ocenę pozycji firmy na rynku), co oczywiście wpłynęło na wielkość mnożnika korygującego (5,0 wobec 2,0). W 1 = W 2 = W 3 = W 4 = W 5 = aktywa obrotowe zobowiązania krótkoterminowe* aktywa obrotowe zapasy zobowiązania krótkoterminowe* przeciętne zapasy 360 koszty działalności operacyjnej przeciętne należności z tytułu dostaw i usług 360 przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów zobowiązania z tytułu dostaw i usług 360 Koszty działalności operacyjnej W 6 = Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

9 Aktywa W 7 = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe Aktywa trwałe W 8 = a) Stan na koniec roku. należności z tytułu opłat eksploatacyjnycha roczna kwota opłat eksploatacyjnych Klasyfikacja sytuacji ekonomiczno-finansowej spółdzielni mieszkaniowej Kategoria Liczba punktów A. Pierwszorzędna 41,5 i więcej B. Barszo dobra 38,0 41,4 C. Dobra 34,5 37,9 D. Zadowalająca 31,0 34,4 E. Przeciętna 27,5 30,9 F. Akceptowalna 24,0 27,4 G. Słaba 20,5 23,9 H. Zła Poniżej 20,5 Ocena czynników subiektywnych Ocena w punktach Wysoka Dobra Słaba Zła 1. Styl zarządzania i kwalifikacje kierownictwa Historia funkcjonowania spółdzielni Stosunki z bankami