Zrozumieć ucznia niedostosowanego społecznie. Metody i techniki pracy wychowawczokorekcyjnej

Transkrypt

1 Zrozumieć ucznia niedostosowanego społecznie Metody i techniki pracy wychowawczokorekcyjnej

2 Zagrożenie niedostosowaniem społecznym Zagrożone niedostosowaniem społecznym są dzieci i młodzież wychowująca się w warunkach niekorzystnych dla rozwoju psychospołecznego, na który negatywny wpływ wywierają takie środowiska wychowawcze jak np. rodzina, grupa rówieśnicza, u której przejawy zaburzeń występują sporadycznie.

3 Niedostosowanie społeczne Termin niedostosowanie społeczne stosowany jest w stosunku do osób, których funkcjonowanie społeczne jest zaburzone. Odnosi się do zaburzeń sfery emocjonalno-wolicjonalnej, behawioralnej i osobowości. Jako osoby niedostosowane społecznie traktuje się dzieci i młodzież, u których na skutek zaburzeń wewnętrznych lub n i e k o r z y s t n y c h w a r u n k ó w ś r o d o w i s k o w y c h w y s t ę p u j ą utrwalone zaburzenia w zachowaniu.

4 Objawy niedostosowania społecznego Nagminne wagary Ucieczki z domu i włóczenie się po mieście Sporadyczne lub systematyczne picie alkoholu Odurzanie się lub jego próby Niszczenie mienia Stosowanie przemocy Bójki Przywłaszczanie cudzego mienia Kradzieże

5 Trzy stadia niedostosowania społecznego I stadium - poczucie odtrącenia, frustracja, agresja, bunt, narastająca wrogość, nieproporcjonalnie silne reakcje, brak cierpliwości i wytrwałości w działaniu II stadium - utrwalenie antyspołecznych zachowań, bunt wobec wszelkich autorytetów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków, wagary, ucieczki z domu, kradzieże III stadium - nawiązywanie kontaktów z grupami przestępczymi, irracjonalna chęć niszczenia przedmiotów, zadawanie bólu

6

7 Uczeń niedostosowany społecznie w szkole Uczeń niedostosowany społecznie lub zagrożony niedostosowaniem społecznym stanowi jedną z grup o s p e c j a l n y c h p o t r z e b a c h edukacyjnych - Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego Kształcenie takich uczniów może odbywać się (poza szkołami ogólnodostępnymi) także w m ł o d z i e ż o w y c h o ś r o d k a c h socjoterapii oraz młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Niewskazane jest nauczanie indywidualne

8 Do młodzieżowych ośrodków socjoterapii i młodzieżowych ośrodków wychowawczych kieruje małoletniego sąd rodzinny lub orzeczenie z poradni psychologicznopedagogicznej z odpowiednimi zaleceniami. Bezpośrednio po przybyciu nieletniego do ośrodka dyrektor w obecności wychowawcy lub innego pracownika ośrodka przeprowadza przeprowadza rozmowę, podczas której nieletni zapoznaje się z prawami, obowiązkami i zasadami pobytu w ośrodku. Nieletni potwierdza to własnoręcznym podpisem. W ośrodku dla każdego nieletniego opracowuje się i realizuje indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny

9 Podstawa programowa - kształcenia ogólnego określona dla poszczególnych typów szkół Ocenianie - z uwzględnieniem wpływu zaburzeń rozwojowych na naukę. Należy brać pod uwagę przede wszystkim cząstkowe efekty pracy ucznia Wagary - u s t a l e n i e przyczyn, częstotliwości, motywów

10 Podstawy pracy z uczniem niedostosowanym społecznie Podstawowym celem pracy z uczniem niedostosowanym społecznie jest: doprowadzenie do stanu poprawnego przystosowania społecznego jednostki ukształtowanie takich cech zachowania i osobowości, które będą gwarantować optymalne uspołecznienie i funkcjonowanie w społeczeństwie respektowanie norm i wartości społeczno-moralnych przez jednostkę

11 Zasady pracy z uczniem niedostosowanym społecznie Indywidualizowanie nauczania - rozwój i wzmacnianie elementów osobowości, które mają zasadniczy wpływ na motywację Stopniowanie trudności - zadania zbyt trudne lub związane z długą aktywnością ucznia zwiększają jego negatywne postawy wobec nauki Pomoc w nauce - nastawienie na przywrócenie uczniowi wiary w możliwości uzyskania dobrych wyników w nauce. Zaspokajanie naturalnej potrzeby ciekawości Dominacja wychowania - rozwijanie właściwych postaw społecznych Systematyczność - planowe, konsekwentne i systematyczne realizowanie założeń edukacyjnych i wychowawczych Nauczanie zespołowe - nauka w grupie ma charakter uspołeczniający i stwarza warunki do generowania sytuacji interakcyjnych, które mobilizują do pożytecznej i celowej pracy

12 Techniki pracy z uczniem niedostosowanym społecznie Osobisty wpływ wychowawcy - takie zachowanie wychowawcy, które inspiruje dziecko do wykonywania odpowiednich reakcji naśladowczych. Im silniej reaguje dziecko na zachowanie wychowawcy, tym większa szansa, że wytworzy się między nimi więź wewnętrznej zależności. Technika przykładu własnego - polega na odwzorowywaniu przez dziecko postępowania wychowawczego. Chodzi tu o naśladowanie nie tylko cech zewnętrznych, ale poglądów, przekonań i postaw. Technika doradztwa wychowawczego - stwarzanie przez wychowawcę odpowiednich sytuacji, w których podopieczny będzie oczekiwał od niego rad, wskazówek i propozycji postępowania. Technika oddziaływania sytuacyjnego - polega na manipulowaniu sytuacjami i ich poszczególnymi elementami, aby przyczyniły się do wykonania określonych zadań resocjalizacji (wprowadzanie zmian sytuacji, które eliminują niepożądany wpływ na dziecko).

13 Technika organizowania doświadczeń uczących wychowanka - stwarzanie takich sytuacji, w których pożądane zachowania dziecka wywołują naturalne następstwa dodatnie, a zachowania niepożądane powodują naturalne następstwa ujemne. Źródłem kar i nagród jest sytuacja, w której znajduje się dziecko. Technika nagradzania i karania - aby była skuteczna trzeba znać aktualne potrzeby i dążenia dziecka. Technika ta jest metodą pomocniczą. Technika uświadamiania skutków zachowań - jej podstawą jest wyobrażanie sobie następstw postępowania przez porównywanie go z dotychczasowymi doświadczeniami. Uświadamianie dziecku skutków różnych zachowań zawsze musi odwoływać się do takich konsekwencji, które mają dla niego wartość nagrody lub kary. Technika treningu - polega na celowym stwarzaniu odpowiednich warunków i sytuacji, w których powtarzałyby się te zachowania dziecka, które zamierzamy utrwalić. Warunkiem skuteczności jest systematyczne i częste powtarzanie doświadczeń uczących w danych sytuacjach i kontrola, która uniemożliwia uniknięcie kary.

14 Do technik treningu zaliczamy: Trening autogenny - nabywanie umiejętności kontrolowania własnych uczuć, wywierających wpływ na zachowanie. Trening interpersonalny - nabywanie umiejętności uczuciowego reagowania jednostki w kontaktach z innymi ludźmi (kształtowanie stosunków międzyludzkich poprzez działania interpersonalne). Socjodrama - metoda, w której kształtuje się społeczne zachowania w grupach już istniejących, wprowadza się improwizowane dramatyzacje oddziałujące na osobowość ludzi. Przedmiotem oddziaływań jest sama grupa. Psychodrama - to ćwiczenia sposobów konstruktywnego wyrażania swoich stanów emocjonalnych w specjalnie utworzonych do tego celu grupach.

15 Technika samorządu i zarządzania - to sposób postępowania zmierzający do realizacji wychowawczej zasady samorządności. Grupa jest samorządna gdy samodzielnie planuje, organizuje i kieruje oraz przestrzega zasad działalności grupy. Technika kształtowania celów, norm i struktury grupy - polega na zwiększaniu wpływu grupy na dzieci, prowadzącą do uwewnętrznienia przez nich wartościowych celów grupy. Kształtuje się nowe normy i przekształca stare. Technika podnoszenia spoistości i prestiżu grupy - polega na zwiększeniu jej możliwości zaspokajania potrzeb dzieci poprzez tworzenie grup elitarnych, przyjmowanie do nich nowych członków, zmianę cech grupy oraz podnoszenie jej atrakcyjności. Techniki wpływu elementów kultury - to wzory i wytwory kultury wywierające wpływ na zachowanie dzieci np. prace społeczne, muzykoterapia, sport i rekreacja, wszelkie metody dydaktyczne aktywizujące

16 Psychoterapia Istotą psychoterapii jest odkrycie przez dziecko, z pomocą terapeuty, mechanizmu, według którego powstał i rozwija się wewnętrzny konflikt. Należy uwzględnić najbliższe otoczenie dziecka (rodziców) W psychoterapii młodzieży niedostosowanej społecznie istotna jest terapia grupowa. Grupa terapeutyczna daje dziecku możliwość wyładowania napięć emocjonalnych oraz zaspokajania dążeń i potrzeb. Zdobywanie przez dziecko doświadczenia w grupie umożliwia dobrowolne podporządkowanie się prawom i normom grupowym. Wskazany jest udział rodziców w warsztatach wychowawczych.

17 Socjoterapia Celem zajęć jest eliminowanie przyczyn i przejawów zaburzeń, które są społecznie nieakceptowane i utrudniają młodemu człowiekowi realizację pozytywnych działań życiowych. Postępowanie socjoterapeutyczne polega na organizowaniu sytuacji społecznych, które: Dostarczą doświadczeń korekcyjnych, przeciwstawnych do treści doświadczeń urazowych, Będą sprzyjać odreagowaniu napięć emocjonalnych, Posłużą aktywnemu uczeniu się nowych umiejętności psychospołecznych.