Problemy ochrony lasu w Puszczy Knyszyńskiej po huraganie z 17 czerwca 2016 roku. Bogusław Gliński Wydział Ochrony Ekosystemów RDLP w Białymstoku

Transkrypt

1 Problemy ochrony lasu w Puszczy Knyszyńskiej po huraganie z 17 czerwca 2016 roku Bogusław Gliński Wydział Ochrony Ekosystemów RDLP w Białymstoku

2 INFORMACJE OGÓLNE O HURAGANIE 17 czerwca 2016r. godz Zderzenie dwóch frontów powietrza: zimnego, który kształtował klimat nad obszarem północno- wschodniej Polski oraz ciepłego przemieszczającego z południowego zachodu rozgrzane masy powietrza na teren Puszczy Knyszyńskiej było przyczyną powstania gwałtownych zjawisk atmosferycznych: burz z huraganowymi wiatrami. 2

3 3

4 4

5 20 tys. m3 18,4 tys.m3 245 tys.m3 125 tys,m3 11,5 tys.m3 184,5 tys.m3 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 11

12 Huragan z 17 czerwca 2016 r. w Puszczy Knyszyńskiej Huraganowe wiatry towarzyszące burzom spowodowały szkody w drzewostanach w 28 nadleśnictwach RDLP Białystok w rozmiarze 661,3 tys. m³. Szkody zgodnie z 108 II części instrukcji ochrony lasu powyżej 5 tys. m³ odnotowano w 9 nadleśnictwach. W 3 nadleśnictwach Puszczy Knyszyńskiej powyżej 100 tys. m³ (Supraśl -246,4 tys. m³, Żednia 184,5 tys. m³ i Dojlidy 125 tys. m³). 12

13 Rozmiar szkód w m³ w nadleśnictwach z pdziałem na kategorie uszkodzeń wiatrowały wiatrołomy inne nie rokujace przeżycia 13

14 Klęska została uznana za stan siły wyższej o znaczeniu ponadlokalnym przez Dyrektora Generalnego LP (Decyzja 441 z 30 czerwca 2016 r.) 14

15 Decyzja 477 Dyrektor Generalny LP zatwierdził rozmiar szkód 15

16 Szkody od huraganu z 17 czerwca 2016 w Puszczy Knyszyńskiej SO ŚW BRZ DB OL Pozostałe lisciaste 2% 2% 2% 7% 31% 56% 16

17 17

18 Obszar RDLP można podzielić na podstawie 30-letnich obserwacji na obszary o dominacji zagrożeń ze strony szkodników liściożernych i szkodników wtórnych.strefa północna silnych zagrożeń przez szkodniki wtórne z przewagą bogatych siedlisk lasowych obejmuje Nadleśnictwa Gołdap, Olecko, Czerwony Dwór, Borki, Giżycko i obręb Puńsk w Nadleśnictwie Suwałki. Dominują na tym terenie drzewostany z dużym udziałem świerku i zagrożenia ze strony szkodników wtórnych. Obok tego pojawiają się zagrożenia ze strony brudnicy mniszki, zawodnicy świerkowej i gatunków liściożernych drzew liściastych: zwójki zieloneczki. piędzika przedzimka, zimowka ogołotniaka i gatunków towarzyszących. Strefa silnych zagrożeń przez szkodniki liściożerne. Jest to strefa słabszych siedlisk głównie borów świeżych z dużym udziałem borów mieszanych świeżych z dominacją sosny, ciągnąca się od wschodu od puszczy Augustowskiej, aż ku Odrze. Jest to t.zw.,,łuk gradacyjny szkodników pierwotnych (wg. prof. Szujeckiego) i pokrywa się z dużymi obszarami gleb piaszczystych polodowcowych t.zw. sandrów. Obejmuje on Nadleśnictwa Pomorze, Płaska, Głęboki Bród, Szczebra, Augustów, Białobrzegi, Rajgród, Ełk, Drygały, Pisz, Maskulińskie i Nowogród. Przeważają tam zagrożenia ze strony owadów liściożernych, typowych monofagów sosny: strzygoni, boreczników, barczatki, poprocha, jak i brudnicy mniszki najgroźniejszego w ostatnim półwieczu szkodnika liściożernego. Istnieją tam również problemy ochrony przed szkodnikami wtórnymi. Dowodem tego jest gradacja korników w Wigierskim Parku Narodowym oraz wystąpienie korników w Puszczy Piskiej po wywrotach w latach Ustępują one jednak zagrożeniom ze strony owadów liściożernych. Strefa wschodnia silnych zagrożeń przez szkodniki wtórne. Jest to strefa o bogatszych siedliskach (lasowych oraz BMśw) z dużym udziałem świerka obejmująca Puszcze Białowieską i Knyszyńską; t,j. Nadleśnictwa Białowieża, Browsk, Hajnówka, Żednia, Waliły, Krynki, Supraśl, Czarna Białostocka, Dojlidy i obręb Knyszyn z Nadleśnictwa Knyszyn. Podobnie jak w strefie 1 dominują tu zagrożenia od szkodników wtórnych, z występującymi niekiedy zagrożeniami od liściożernych owadów drzew liściastych jak zwójka zieloneczka i piędziki w nadleśnictwie Czarna Białostocka, oraz Browsk, Białowieża, Hajnówka, gdzie występowały głównie na podszytach grabowych.. Występowała też zawodnica świerkowa w Puszczy Białowieskiej. Strefa słabych zagrożeń. Obejmuje Nadleśnictwa Nurzec, Bielsk, Łomża i obręb Trzcianne i Mońki w Nadleśnictwie Knyszyn. W dużym przybliżeniem jest to teren RDLP położony w IV Krainie Przyrodniczo-Leśnej. Świerk występuje tu nielicznie w formie domieszki co ogranicza zagrożenie ze strony szkodników wtórnych. Mimo przewagi drzewostanów sosnowych na słabych siedliskach - opór środowiska jest tu większy niż w strefie 2. Bardzo duży jest udział w tej strefie lasów prywatnych; w Nadleśnictwie Rudka stanowią one większość powierzchni leśnych, co w razie konieczności zwalczania owadów utrudnia ścinkę drzew pułapkowych i drzew kontrolnych. W powojennych dziejach nadleśnictw nie było w tej strefie gradacji stanowiących zagrożenie większych obszarów leśnych. Pewną odrębność stanowi nadleśnictwo Nurzec, gdzie występowały w ostatnim trzydziestoleciu gradacje boreczników. Również w Nadleśnictwie Rudka na niezbyt wielkich powierzchniach w drzewostanach dębowych były zwalczane miernikowce. 18

19 Likwidację szkód prowadzono w następującej kolejności 19

20 20 W pierwszej kolejności udrożniano drogi publiczne oraz drogi leśne.

21 21 Wprowadzono zakaz wstępu do lasu na terenie leśnictw poklęskowych

22 Ograniczono prace związane z pozyskaniem drewna we wszystkich nadleśnictwach do niezbędnych związanych głównie z porządkowaniem stanu sanitarnego lasu Rozpoczęto prace usuwania szkód od powierzchni z cennym surowcem sosny i świerka Stojące, pochylone So, Brz, Os pozostawiono do pozyskania w dalszej kolejności 22

23 23 Przy porządkowaniu lasu pracuje 90 pilarzy i 32 harwestery. Naprawiono USZKODZONE OGRODZENIA UPRAW LEŚNYCH - na długości około 32 km

24 24

25 Nadleśnictwo Supraśl zraszanie drewna iglastego na składnicy przejściowej po zlikwidowanej szkółce pojemność do 10 tys. m3 Ze względu na trudności ze zbytem surowca wyznaczono miejsca pod przejsciowe składnic surowca (metoda rotacyjna) oraz metoda zraszania drewna i zatapinia surowca 25

26 Stosowane metody zabezpieczania drewna Okrywanie siatką Storanet Około 30% pozyskanych złomów i wywrotów świerkowych zostało zasiedlonych w stopniu słabym przez II generację kornika drukarza Miejsca składowania surowca są otoczone pułapkami feromonowymi, w tym po raz pierwszy w Nadleśnictwie Żednia zastosowano pułapki Trinet Zasiedlenie słabe średnio poniżej ½ wgryzów na 1 dcm 26

27 Dobra skuteczność zabezpieczenia zasiedlonego drewna tartacznego świerkowego siatką Storanet alternatywa korowania okryte siatką Storanet zasiedlone dłużyce świerkowe II generacja kornika drukarza -imago, poczwarka, larwa zasiedlenie silne (1 wgryz/ 1 dcm2) 27

28 Wnioski: Szkody wystąpiły 17 czerwca 2016 r. po głównej wiosennej rójce szkodników wtórnych sosny i świerka. Druga generacja korników zasiedliła złomy i wywroty świerkowe w stopniu słabym. Postęp prac przy likwidacji szkód odbywa się zgodnie z planem, pomimo problemów ze zbytem drewna głównie iglastego średniowymiarowego S2 św i S2 so. Pozyskane drewno świerkowe poklęskowe jest zasiedlone w 30%. Stosowane są różne metody ochrony: rotacja surowca, zraszanie drewna, zabezpieczanie siatką Storanet i zatapianie drewna. Zakończenie likwidacji szkód po huraganie planowane jest do 31 marca 2017 i w związku z tym klęska nie wpłynie bezpośrednio na wzrost populacji szkodników wtórnych. Opóźnienia w zakresie likwidacji szkód mogą wystąpić na terenie rezerwatów przyrody (25 tys. m³, w tym 11 tys. m³ złomów i wywrotów świerkowych) z powodu prowadzonych uzgodnień z organami ochrony przyrody. 28

29 Wnioski - rozrzedzanie populacji korników c.d. Pozostawione po wyróbce pozostałości poeksploatacyjne (gałęzie i wierzchołki) są zrębkowane co zapobiegnie narastaniu populacji szkodników wtórnych towarzyszących kornikowi drukarzowi W roku 2017 zaplanowano: - wzrost zadań w nadleśnictwach klęskowych w zakresie: wyszukiwania i usuwania drzew trocinkowych, kontroli odławianych chrząszczy w pułapki feromonowe i klasyczne - kontynuowanie prac w zakresie ograniczania rozprzestrzeniania się korników zasiedlających surowiec, poprzez korowanie, stosowanie siatek Storanet, metody rotacyjnej, zatapiania i obstawiania miejsc składowania drewna pułapkami feromonowymi 29

30 Dziękuję za uwagę