PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU 2023 JADÓW, LUTY Przygotowanie dokumentu: Contract Consulting Sp. z o.o.

Transkrypt

1 PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU 2023 JADÓW, LUTY 2017 Przygotowanie dokumentu: Contract Consulting Sp. z o.o. 1

2 2

3 Spis treści CZĘŚĆ I. Wprowadzenie Wstęp do programu rewitalizacji Etapy realizacji Programu Rewitalizacji gminy wraz z metodologią opracowania dokumentu.. 7 CZĘŚĆ II. Podstawa prawna programu rewitalizacji oraz horyzont czasowy... 12_Toc CZĘŚĆ III. Zgodność programu rewitalizacji z dokumentami i programami rozwojowymi Dokumenty regionalne Dokumenty Gminy Jadów CZĘŚĆ IV. Diagnoza społeczno-gospodarcza gminy CZĘŚĆ V. Szczegółowa diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych w Gminie Jadów Metodologia wyznaczania obszarów kryzysowych Sfera społeczna struktura demograficzna Sfera społeczna poziom bezpieczeństwa Sfera społeczna ubóstwo i patologie społeczne Sfera społeczna zaangażowanie społeczności lokalnej w sprawy regionu Sfera gospodarcza bezrobocie Sfera gospodarcza poziom lokalnej przedsiębiorczości Sfera przestrzenno-funkcjonalna CZĘŚĆ VI. Wyznaczenie obszarów zdegradowanych CZĘŚĆ VII. Partycypacja społeczna Ankietyzacja Wprowadzenie Szczegółowa analiza wyników badania ankietowego Charakterystyka grupy respondentów Analiza odpowiedzi Podsumowanie badania ankietowego CZĘŚĆ VIII. Charakterystyka obszarów rewitalizowanych Wprowadzenie CHARAKTERYSTYKA OBSZARU I CHARAKTERYSTYKA OBSZARU II CZĘŚĆ V. Analiza SWOT CZĘŚĆ VI. Wizja obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji CZĘŚĆ VII. Cele strategiczne, operacyjne oraz główne pola interwencji programu rewitalizacji

4 CZĘŚĆ VIII. Projekty rewitalizacji klasyfikacja i zakres merytoryczny Klasyfikacja projektów rewitalizacji Zestawienie projektów rewitalizacji CZĘŚĆ IX. Komplementarność przedsięwzięć w różnych aspektach działania Przedsięwzięcia towarzyszące Komplementarność działań rewitalizacyjnych CZĘŚĆ XI. Indykatywne ramy finansowania projektów - źródła finansowania CZĘŚĆ XII. Partycypacja interesariuszy Programu Rewitalizacji - docelowe grupy wsparcia oraz mechanizmy włączenia CZĘŚĆ XIII. System zarządzania, wdrażania, monitoringu i ewaluacji Programu Rewitalizacji Współpraca z parterami zewnętrznymi, promocja programu CZĘŚĆ XIII. Wnioski

5 CZĘŚĆ I. Wprowadzenie 1. Wstęp do programu rewitalizacji Dynamiczne przemiany społeczno-gospodarcze ostatniej dekady wymuszają od władz samorządowych prowadzenia takiej polityki społeczno-gospodarczej na obszarze zarządzanym, aby jego rozwój przebiegał w najbardziej kompleksowym znaczeniu i prowadził do utrwalenia pozytywnych skutków działań, a w konsekwencji wyznaczał rzeczywisty rozwój regionu w aspekcie zarówno społecznym jak i gospodarczym. Dlatego proces prowadzonej rewitalizacji powinien opierać się na efekcie synergii, która stanowi sumę realizowanych działań w wyselekcjonowanych obszarach, prowadzonych równolegle, we wzajemnym powiązaniu. Zgodnie z przyjętą definicją, rewitalizacja to złożony proces przemian, które służą wyprowadzeniu obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego poprzez prowadzenie kompleksowych i zintegrowanych przedsięwzięć odnoszących się do sfery społecznej, przestrzennej, gospodarczej oraz środowiskowej. Rewitalizacja prowadzona jest przy współudziale wielu interesariuszy, zabezpieczając ich różnorodne potrzeby i interesy, a jednocześnie włączając ich w prowadzony proces dokonywanych zmian. Program Rewitalizacji stanowi instrument umożliwiający prowadzenie zaplanowanych działań w sposób skoordynowany i zintegrowany, tak aby wyznaczone cele zostały osiągnięte. Wśród zdefiniowanych istotnych elementów, które prowadzony proces powinien realizować znalazły się: Rysunek 1 Elementy procesu rewitalizacji DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI WIELOŹRÓDŁOW Y MONTAŻ FINANSOWY CELE OPERACYJNE I INWESTYCYJNE REWITALIZACJI ZAANGAŻOWANIE WIELU INTERESARIUSZY KOMPLEKSOWY I ZINTEGROWANY CHARAKTER DZIAŁAŃ 5

6 Źródło: opracowanie własne Program Rewitalizacji został opracowany i uchwalony przez radę gminy na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446), wyznaczając w najbliższym horyzoncie czasowym plan działań odnoszących się do sfery społecznej, gospodarczej, przestrzennej, środowiskowej, kulturowej, umożliwiający zrównoważony rozwój gminy, a jednocześnie stanowiąc skuteczne narzędzie planistyczne, integrujące i koordynujące wiele działań dla różnorodnych uczestników procesu rewitalizacji. Wśród zagadnień, które przedmiotowy Program Rewitalizacji obejmuje znajdują się między innymi: Przeprowadzenie ogólnej diagnozy gminy umożliwiającej zdefiniowanie kluczowych dla procesu rewitalizacji wniosków Wyodrębnienie obszaru zdegradowanego, a w konsekwencji obszaru rewitalizacji Dokonanie analizy szczegółowej obszaru rewitalizacji Opracowanie wizji obszaru rewitalizacji po przeprowadzeniu procesu rewitalizacji Wyznaczenie celów i kierunków działań w prowadzonym procesie rewitalizacji Opracowanie listy podstawowych i uzupełniających działań i inwestycji w zakresie prowadzonego procesu rewitalizacji Określenie szacunkowych ram finansowych dla działań i inwestycji w prowadzonym procesie rewitalizacji Opracowanie systemu zarządzania i monitoringu w prowadzonym procesem rewitalizacji Rewitalizacja zgodnie z jej założeniami powinna przeciwdziałać negatywnym i kryzysowym zjawiskom występującym na obszarze gminy, aktywizować społecznie i gospodarczo jej mieszkańców, umożliwiać budowanie lokalnej tożsamości wśród mieszkańców, umożliwiać ochronę dziedzictwa kulturowego gminy oraz prowadzić do jej zrównoważonego rozwoju. Opracowanie i wdrożenie Programu Rewitalizacji na obszarze gminy umożliwi nie tylko wprowadzenie działań naprawczych, ale skutkować będzie jej harmonijnym rozwojem i utrwaleniem wizerunku silnej, znakomicie prosperującej społecznie i gospodarczo jednostki terytorialnej, zapewniającej jej mieszkańcom i przedsiębiorcom doskonałe warunki dla rozwoju. Dzięki zaplanowanym działaniom i inwestycjom możliwie stanie się ubieganie o możliwości wsparcia z wielu dostępnych źródeł, w tym także z funduszy unii Europejskiej. Program Rewitalizacji stanowi spójny dokument strategiczny, który określa sposób wyprowadzenia ze stanu kryzysowego najbardziej zdegradowanych obszarów gminy poprzez konkretne projekty, prowadzone w sposób spójny i kompleksowy oraz w perspektywie wieloletniej. Program Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 charakteryzuje się następującymi cechami: kompletność oznacza to, że dokument pozostaje w zgodzie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata i uwzględnia wszystkie niezbędne elementy przez nie wskazane, 6

7 kompleksowość oznacza to, że działania zawarte w dokumencie są całościowe i wielowymiarowe oraz uwzględniają aspekty społeczne, gospodarcze, funkcjonalno-przestrzenne, techniczne i środowiskowe funkcjonowania gminy, koncentracja oznacza to, że dokument skupia się na tych obszarach gminy, na których skala problemów i zjawisk kryzysowych jest największa, i proponuje działania mające na celu poprawę sytuacji, wewnętrzna spójność działań oznacza to, że projekty rewitalizacyjne zawarte w dokumencie są względem siebie komplementarne oraz są zintegrowane ze sobą, a także stanowią kontynuację, dopełnienie i rozszerzenie przedsięwzięć realizowanych przez władze gminy w poprzednich latach, zewnętrzna spójność działań oznacza to, że występuję komplementarność pomiędzy zapisami Programu Rewitalizacji oraz zapisami innych dokumentów strategicznych na poziomie gminy i dokumentów wyższego rzędu, partycypacja oznacza to, że dokument został opracowany przy udziale reprezentantów środowisk lokalnych mieszkańców, przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych obecnych na każdym etapie realizacji projektu. 2. Etapy realizacji Programu Rewitalizacji gminy wraz z metodologią opracowania dokumentu Program Rewitalizacji poprzez zastosowane podejście powinien zapewniać zintegrowane i długofalowe zmiany społeczne, przestrzenne i gospodarcze, które wyeliminują bariery rozwojowe gminy, umożliwią wyprowadzenie obszarów zdegradowanych z sytuacji kryzysowej, prowadząc jednocześnie do przywrócenia im właściwych funkcji i dynamicznego rozwoju w najbliższym horyzoncie czasowym. Zgodnie z opracowaniem analitycznym pn. Model Rewitalizacji Miast wydanej przez Instytut Rozwoju Miast, niezwykle ważnym elementem prowadzonej rewitalizacji jest określenie etapów modelowania, które określać będą: przedmiot działania (w tym kontekście pod uwagę powinny zostać wzięte takie elementy jak: cele rewitalizacji, obszar rewitalizacji wraz z jego cechami oraz klasyfikacja obszarów rewitalizacji), model rewitalizacji (rozumiany jako zespół reguł którym podlegać powinna prowadzona rewitalizacja, interesariusze rewitalizacji wraz z ich zakresem partycypacji w prowadzanych działaniach związanych z rewitalizacją). Właściwie prowadzony proces rewitalizacji powinien być oparty być na szczegółowo rozplanowanych etapach działania, zgodnie z poniższym schematem. 7

8 Rysunek 2 Etapy opracowania Programu Rewitalizacji ETAP I FAZA PLANOWANIA ETAP II DIAGNOZA SPOŁ.- GOSP. ETAP III WYZNACZENIE WSKAŹNIKÓW ETAP IV WIZJA, CELE, PROJEKTY Źródło: opracowanie własne Pod względem wykorzystanej podczas prac nad programem metodologii, Program Rewitalizacji opracowany został na zasadach partycypacji społecznej, czyli w układzie szerokiego włączenia społeczności lokalnej, której członkowie - indywidualne osoby i przedstawiciele zainteresowanych organizacji i instytucji w różnych formach wyrażali swe opinie, przedkładali propozycje działań do rozwiązania istniejących problemów oraz propozycje projektów umożliwiających wprowadzenie działań naprawczych. Etap I- faza planowania Na etapie fazy planowania konieczne było precyzyjne, rozłożone w czasie, zaplanowanie prowadzonych działań. Celowym stało się potwierdzenie działań, zadań oraz interesariuszy w poszczególnych terminach określonych realizacją prowadzonego procesu rewitalizacji. Pierwszym elementem prowadzonych działań było potwierdzenie celów, zakresu i oczekiwań ze strony włodarzy gminy związanych z programem naprawczym, który stanowi istotę procesu rewitalizacji. Konieczne było także określenie harmonogramu realizacji procesu oraz zintegrowanie go z innymi strategicznymi działaniami prowadzonymi w urzędzie i w gminie. Zaplanowanie kalendarza prowadzonych działań wraz z ustaleniem: celów spotkań, osób uczestniczących, miejsc organizacji spotkań, terminów organizacji spotkań i kanałów komunikacji, było kluczowym elementem realizacji przedsięwzięcia. Kolejnym elementem prowadzonych działań była organizacja spotkania otwierającego proces rewitalizacji, na którym koordynatorzy przedstawili interesariuszom założenia Programu Rewitalizacji wynikające z istniejących wytycznych, funkcjonujących dobrych praktyk oraz uwarunkowań gminy, adekwatnych dla jej potrzeb. W ramach Etapu I celowe było zorganizowanie spotkań z przedstawicielami urzędu gminy, które zaprezentowały metody opracowania i wdrażania Programu Rewitalizacji, pomocne przy tworzeniu koncepcji problemów i wyzwań w zakresie rewitalizacji. Etap II- diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej Realizacja prac objętych Etapem II zakładała realizację działań uwzględniającą warstwę analityczną i konsultacyjną w ramach prowadzonego procesu rewitalizacji. 8

9 Warstwa analityczna obejmowała: analizę lokalnego dorobku przedmiotowej literatury opisującej inwestycje i rozwój gminy, zebranie dostępnych informacji statystycznych znajdujących się w bazie Głównego Urzędu Statystycznego, zebranie informacji statystycznych z urzędu gminy oraz jednostek jemu podporządkowanych, przegląd dostępnych i cytowanych informacji w zakresie prognozy rozwoju gospodarczego i społecznego różnych regionów Polski, analizę dokumentów strategicznych wyższego rzędu, w zakresie rozwoju społecznogospodarczego województwa i kraju z uwzględnieniem możliwości absorpcji środków unijnych w ramach perspektywy finansowej na lata Warstwa konsultacyjna obejmowała: analizę warsztatową obecnie obowiązujących strategii gminy, celem uzyskania odpowiedzi na pytania: o W jakim zakresie są one aktualne i adekwatne do celu i zakresu rewitalizacji? o W jakim trybie postawione cele powinny zostać komunikowane mieszkańcom gminy? o W jakim zakresie Program Rewitalizacji będzie impulsem do aktualizacji innych dokumentów strategicznych funkcjonujących w gminie? warsztaty z udziałem przedstawicieli środowisk gminy, w tym: przedsiębiorców, przedstawicieli administracji samorządowej, przedsiębiorstw komunalnych, jednostek podległych samorządowi, przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz mieszkańców. Ich celem było uzyskanie m.in. odpowiedzi na pytania: o Jakie są oczekiwania i preferencje mieszkańców gminy w zakresie inwestycji? o Jakie bariery w rozwoju identyfikowane przez wskazane osoby mają priorytetowe znaczenie i mogą zostać wyeliminowane przez gminę? W ramach Etapu II konieczne było przeprowadzenie pogłębionych wywiadów ilościowych z reprezentantami interesariuszy, a także dokonanie pogłębionej analizy społeczno-gospodarczej, w szczególności: pogłębionej diagnozy problemów społecznych występujących na obszarze gminy (w tym m.in. badanie jakości życia mieszkańców), oraz wskazanie mapy jej potencjałów społecznych, pogłębionej analizy obiektów i terenów gospodarczych oraz wskazane kierunków ich potencjalnego wykorzystania i głównych problemów gospodarczych na obszarze gminy, pogłębionej analizy problemów przestrzenno-środowiskowych, w tym m.in. przeprowadzenie inwentaryzacji nieruchomości komunalnych, inwentaryzacji problemów środowiskowych, wytypowanie miejsc wymagających zmiany wizerunku gminy. 9

10 W ramach etapu II przeprowadzono badania ankietyzacyjne wśród mieszkańców gminy. Podczas prac nad dokumentem programu Rewitalizacji wykonano kompleksowe badania ilościowe i jakościowe, które umożliwiły opracowanie i obliczenie wskaźników niezbędnych do wskazania obszarów zdegradowanych i obszaru rewitalizacji. W ramach Etapu II dokonano zdefiniowania mierników pomocnych do wyznaczenia czynników i zjawisk kryzysowych oraz charakteru potrzeb rewitalizacyjnych na obszarze gminy Jadów. Mierniki te zostały zebrane dla możliwie najbardziej dokładnych, istniejących danych dotyczących jednostek urbanistycznych na obszarze gminy. Agregacja danych dotyczyła zatem podziału na poszczególne rejony (ulice), miejscowości i sołectwa na obszarze gminy. Analiza pozyskanych danych pozwoliła wyselekcjonować obszary zdegradowane, a w konsekwencji była pomocna do wytyczenia obszarów, które podlegać będą procesowi rewitalizacji. Etap III- stworzenie wizji, celów i projektów rewitalizacji Na tym etapie działania podczas prowadzonego procesu rewitalizacji stworzono plan przestrzenny dla rewitalizacji, sporządzono analizę deficytów obszarów podlegających rewitalizacji i opracowano plan ich usunięcia. Konieczne było określenie ramowej kalkulacji kosztów rewitalizacji, czasu niezbędnego do przeprowadzenia procesu rewitalizacji, wskazanie szans i barier dla Programu Rewitalizacji. Na tym etapie wskazane zostały niezbędne działania i inwestycje oraz sposoby ich przeprowadzenia, tak, aby cel programu został w pełni osiągnięty. W końcowym etapie działania dokonana została ocena skutków społeczno-ekonomicznych realizacji Programu Rewitalizacji i został system koniecznych osłon socjalnych. Kluczowym elementem w tym etapie prowadzonego procesu rewitalizacji było przełożenie celów i sposobów ich realizacji na Mapę Projektów. W ramach Etapu III przeprowadzono badania przestrzeni w wyznaczonym obszarze rewitalizacji w zakresie aktywności gospodarczej, jakości przestrzeni publicznej i infrastruktury. Etap III przewidywał także w szerokim zakresie partycypację wszystkich interesariuszy i zebranie pomysłów, działań i konkretnych projektów, które w ramach programu będą realizowane. Etap IV- wyznaczenie wskaźników produktu, rezultatu i odziaływania w procesie monitoringu i ewaluacji Monitoring jest niezwykle istotnym elementem wdrażania dokumentu Programu Rewitalizacji. Jest instrumentem kontrolnym pozwalającym lokalizować błędy, umożliwiając adaptację do ciągle zmieniającej się sytuacji. W odniesieniu do prowadzonych działań i zadań rewitalizacyjnych zdefiniować należy wskaźniki monitorowania procesu rewitalizacji wraz z określeniem sposobu ich pozyskiwania i kontroli. Właściwie prowadzony proces wdrożenia Programu Rewitalizacji wymaga realizacji wytyczonych wcześniej kierunków zadań i celów. Aby działania te były miarodajne i przynosiły oczekiwane efekty, a w konsekwencji realizowały zaplanowane rezultaty, celowe jest 10

11 wyznaczenie sposobu pomiaru i zbadanie realizacji zdefiniowanych zadań oraz porównanie wyników z planowanymi wcześniej rezultatami. Wytypowanie najbardziej odpowiednich dla prowadzonego procesu rewitalizacji wskaźników umożliwiło w dalszej konsekwencji prowadzenie w sposób prawidłowy procesu monitoringu i ewaluacji rewitalizacji. Na potrzeby realizowanego etapu prac w prowadzonym procesie rewitalizacji, stworzona została baza wskaźników, które będą podlegały procesowi monitoringu i wykorzystane zostaną w procesie ewaluacji. Aby wskazany proces rewitalizacji przebiegał w sposób konsekwentny i prowadził do uzyskania założonych celów konieczne jest: regularne gromadzenie danych liczbowych oraz informacji obejmujących realizację zadań wymienionych w Programie Rewitalizacji (według wskaźników monitorowania) systematyzacja i analiza uzyskanych danych przygotowanie Raportu monitorującego wraz z oceną realizacji zadań porównanie za pomocą analizy wyników z celami i założeniami Programu Rewitalizacji identyfikacja rozbieżności oraz ich analiza pod kątem odchyleń wraz z określeniem zadań korygujących koordynacja procesu rewitalizacji w zakresie działań inwestycyjnych i nie inwestycyjnych wpływających na powodzenie prowadzonego procesu rewitalizacji - wdrożenie zadań korygujących i ewentualna aktualizacja Programu Rewitalizacji 11

12 CZĘŚĆ II. Podstawa prawna programu rewitalizacji oraz horyzont czasowy Program rewitalizacji dla gminy Jadów został opracowany na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Należy jednak zauważyć, iż w pracach nad programem wzorowano się na niektórych rozwiązaniach proceduralnych określonych w ustawie z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, dotyczących maksymalnego zasięgu i zaludnienia obszaru wyznaczonego do rewitalizacji oraz szerokiego udziału społeczności w konsultacjach programu odnośnie jego zasięgu terytorialnego i planowanych przedsięwzięć realizacyjnych. W programie uwzględniono zapisy Instrukcji dotyczącej przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego. Program rewitalizacji Gminy Jadów zawiera program naprawczy obszaru przeznaczonego do rewitalizacji z data końcową realizacji do 2023 r. z możliwością jego przedłużenia. Program Rewitalizacji został opracowany i uchwalony przez radę gminy na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446), wyznaczając w najbliższym horyzoncie czasowym plan działań odnoszących się do sfery społecznej, gospodarczej, przestrzennej oraz środowiskowej. Etap diagnostyczny, który ujęto w pracach nad dokumentem Programu Rewitalizacji przeprowadzono na zasadach określonych w ustawie z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, w której w art. 4 ust. 1 jest mowa o tym, że wójt, burmistrz albo prezydent miasta prowadzi analizy, w których wykorzystuje obiektywne i weryfikowalne mierniki i metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań w celu opracowania diagnozy służącej sporządzeniu programu rewitalizacji, a w zasadzie wykonaniu elementów tego programu, jakimi są wyznaczenie obszaru zdegradowanego i wyznaczenie obszaru rewitalizacji. Powszechną jest świadomość, że wybór miejsc, w których będą koncentrowały się działania naprawcze, powinien być poprzedzony dokładnym rozpoznaniem problemów rozwojowych i możliwości ich rozwiązywania. Intencją władz gminy Jadów było przeprowadzenie szerokiej analizy zjawisk kryzysowych na potrzeby aktualnego programu rewitalizacji oraz po to, by ewentualnie w przyszłości, w oparciu o te diagnozy można było zmienić formułę programu rewitalizacji na zasadach określonych w ustawie z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji. 12

13 CZĘŚĆ III. Zgodność programu rewitalizacji z dokumentami i programami rozwojowymi Proces przemian społeczno-gospodarczych na obszarach wyłonionych jako obszary kryzysowe na terenie gminy, stanowi istotę działań realizowanych w procesie rewitalizacji, a ujętych w dokumencie Programu Rewitalizacji. Wzajemna komplementarność wszystkich kluczowych dokumentów strategicznych i planistycznych stanowi istotny aspekt związany z powodzeniem podjętych działań zmierzających do wyeliminowania czynników i zjawisk kryzysowych w gminie, które służyć będą do pobudzenia jej rozwoju społeczno-gospodarczego. 1. Dokumenty regionalne Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku. Innowacyjne Mazowsze W strategii zagadnienia rewitalizacji znalazły szerokie odzwierciedlenie, w opisie tego procesu zwrócono uwagę na istotę działań rewitalizacyjnych, które prowadzą do łagodzenia i likwidacji degradacji obszarów przez nadanie im nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju, przy czym należy wykorzystywać w procesie rewitalizacji czynniki endogeniczne. Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku jest dokumentem, którego zapisy określają kształt przyszłego rozwoju regionu oraz definiują jego długookresowe procesy rozwojowe. Następstwem wdrażania Strategii powinno być zdynamizowanie procesu rozwoju i modernizacji gospodarki regionu oraz poprawa warunków i jakości życia mieszkańców. Jednym z elementów Strategii jest również określenie właściwych dla województwa rozwiązań oraz wskazanie działań, które najlepiej przygotują gospodarkę i społeczeństwo do potrzeb i wyzwań przyszłości. Cel główny realizacji Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego zaprezentowano poniżej: Rysunek 3. Cel główny Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku Zmniejszenie dysproporcji rozwoju w Województwie Mazowieckim, wzrost znaczenia obszaru metropolitalnego Warszawy w Europie Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze. 13

14 Aby umożliwić realizację celu głównego, w Strategii wyodrębniono poszczególne cele strategiczne: Rysunek 4. Cele strategiczne Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku Przemysł i produkcja (cel priorytetowy): Rozwój produkcji ukierunkowanej na eksport w przemyśle zaawansowanych i średniozaawansowanych technologii oraz w przemyśle i przetwórstwie rolno-spożywczym Gospodarka: Wzrost konkurencyjności regionu poprzez rozwój działalności gospodarczej oraz transfer i wykorzystanie nowych technologii Przestrzeń i transport: Poprawa dostępności i spójności terytorialnej regionu oraz kształtowanie ładu przestrzennego Społeczeństwo: Poprawa jakości życia oraz wykorzystanie kapitału ludzkiego i społecznego do tworzenia nowoczesnej gospodarki Środowisko i energetyka: Zapewnienie gospodarce regionu zdywersyfikowanego zaopatrzenia w energię przy zrównoważonym gospodarowaniu zasobami środowiska Kultura i dziedzictwo: Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego oraz walorów środowiska przyrodniczego dla rozwoju gospodarczego regionu i poprawy jakości życia Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze. Potrzeba zmniejszenia dysproporcji rozwoju w województwie mazowieckim wynikająca z zapisów Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego wskazana w powyższych celach strategicznych, została uwzględniona w Programie Rewitalizacji Gminy Jadów. Wobec istniejących obszarów kryzysowych, które wykazała przeprowadzona diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych na terenie Gminy Jadów, przeprowadzenie procesu rewitalizacji staje się koniecznością i wskazuje na zbieżność celów określonych w Strategii z celami niniejszego Programu Rewitalizacji, którą wykazano poniżej: gospodarka - Cel strategiczny Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku - projekty zawarte w Programie Rewitalizacji mają na celu tworzenie dobrych warunków dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, który jak wykazała diagnoza kryzysu w niniejszym dokumencie wymaga działań pobudzających sektor przedsiębiorczości, co przyczyni się do wzrostu konkurencyjności regionu, przestrzeń i transport - Cel strategiczny Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku - projekty zawarte w Programie Rewitalizacji mają na celu zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej obszaru rewitalizacji i obszaru gminy. Brak uporządkowania na obszarze rewitalizacji przestrzeni publicznej, warunkuje konieczność stworzenia dogodnych 14

15 warunków dla rozwoju działań społecznych i zapewnienia mieszkańcom obszarów rewitalizowanych dogodnych warunków rozwoju, społeczeństwo - Cel strategiczny Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku projekty zawarte w Programie Rewitalizacji mają na celu poprawę jakości życia mieszkańców gminy oraz rozwój kapitału ludzkiego, które obecnie jak wykazała diagnoza kryzysu wymagają interwencji i działań w obszarze aktywizacji społecznej, integracji społeczności lokalnej, zapewnienia warunków umożliwiających realizację wypełnienia potrzeb zawodowych i osobistych mieszkańców obszarów rewitalizowanych środowisko i energetyka - Cel strategiczny Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku projekty zawarte w Programie Rewitalizacji zakładają podejmowanie działań mających na celu poprawę stanu środowiska naturalnego oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Projekty zaplanowane w niniejszym dokumencie Programu Rewitalizacji umożliwią wyrównanie istniejących dysproporcji rozwojowych, w wielu obszarach życia społeczno gospodarczego, a wskazane w Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego cele szczegółowe jako komplementarne do Programu Rewitalizacji zostaną osiągnięte. 2. Dokumenty Gminy Jadów Wśród dokumentów, które zostały opracowane i przyjęte na potrzeby właściwej realizacji działań i projektów służących rozwojowi gminy w zasadniczych jej aspektach należą: Strategia Rozwoju Gminy Jadów do roku 2023, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Jadów oraz Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jadów na lata Strategia Rozwoju Gminy Jadów do roku 2023 Strategia Rozwoju Gminy Jadów do roku 2023 jest dokumentem, w którym wytyczono kierunki działań Gminy wraz z planem umożliwiającym jej dynamiczny rozwój tak, aby stanowiły one ciąg logiczny i były odpowiednio wkomponowane w nakreśloną wizję rozwoju. Dokument zawiera Wizję Rozwoju Gminy Jadów 2023+, którą przedstawiają następujące stwierdzenia: Jadów to gmina, która oferuje swoim mieszkańcom wysoki standard życia i charakteryzuje się wysokim poziomem rozwoju infrastruktury technicznej, Jadów to gmina, która w sposób nowoczesny zarządza procesami rozwoju i wykorzystuje pojawiające się szanse, 15

16 Jadów to gmina, która tworzy korzystne warunki dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości i jest miejscem przyjaznym dla inwestorów, Jadów to gmina, która wspiera lokalną aktywność mieszkańców, skutecznie rozwiązuje problemy społeczne oraz sprzyja powstawaniu społeczeństwa obywatelskiego, Jadów to gmina, która oferuje łatwy dostęp do oświaty, kultury, zaplecza sportoworekreacyjnego oraz opieki zdrowotnej, Jadów to gmina, która wykorzystuje swoje walory przyrodnicze i kulturowe do tworzenia atrakcyjnej oferty wypoczynkowej dla turystów z kraju i zagranicy. Rysunek 5. Wizja rozwoju Gminy Jadów WYSOKI STANDARD ŻYCIA I ROZWINIĘTA INFRASTRUKTURA TECHNICZNA WALORY PRZYRODNICZE, ROZWINIĘTA TURYSTYKA DOSTĘP DO OŚWIATY, KULTURY, SPORTU ORAZ OPIEKI ZDROWOTNEJ GMINA JADÓW LOKALNA AKTYWNOŚĆ MIESZKAŃCÓW, SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE NOWOCZESNE ZARZĄDZANIE PROCESAMI ROZWOJU KORZYSTNE WARUNKI DLA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Jadów do roku Biorąc pod uwagę specyfikę Gminy Jadów, w Strategii sformułowano cel główny, który został przedstawiony poniżej: Rysunek 6. Cel główny projektu Strategii Rozwoju Gminy Jadów do roku 2023 Zapewnienie dynamicznego rozwoju Gminy Jadów poprzez podnoszenie standardu życia jej mieszkańców oraz zwiększanie jej atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej przy wykorzystaniu miejscowych walorów przyrodniczych i kulturowych Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Jadów do roku

17 Na podstawie celu głównego w dokumencie Strategii opracowano pięć celów strategicznych, które nakreślają zrównoważone kierunki działań Gminy Jadów. Celom strategicznym przyporządkowano natomiast cele operacyjne. Zostały one zestawione w tabeli nr 1. Tabela 1 Cele strategiczne i cele operacyjne Strategii Rozwoju Gminy Jadów do roku 2023 CELE STRATEGICZNE CELE OPERACYJNE C1. C2. C3. C4. Wspieranie lokalnej przedsiębiorczości, rozwój innowacyjnej gospodarki oraz zwiększanie atrakcyjności turystycznej Gminy Zachowanie szczególnych walorów przyrodniczych i kulturowych Gminy oraz dbanie o ład przestrzenny i środowisko Poprawa warunków bytowych mieszkańców oraz powiązań infrastrukturalnych na terenie Gminy Oferowanie dostępu do oświaty, kultury, sportu oraz opieki społecznej i zdrowotnej na najwyższym poziomie C1.1. Wspieranie lokalnego rynku pracy oraz osób chcących rozpocząć działalność gospodarczą C1.2. Promowanie polityki nakierowanej na inwestycje i innowacje C1.3. Promocja Gminy w jej bezpośrednim i dalszym otoczeniu C1.4. Wykorzystywanie walorów Gminy do rozwoju bazy ekonomicznej C1.5. Zwiększanie atrakcyjności turystycznej Gminy C2.1. Ochrona obszarów cennych pod względem walorów przyrodniczych C2.2. Wdrożenie założeń gospodarki niskoemisyjnej Promowanie postaw proekologicznych, C2.3. w tym dotyczących budownictwa energooszczędnego i wykorzystywania alternatywnych źródeł energii C2.4. Rewitalizacja przestrzeni publicznej C2.5. Rewitalizacja obiektów kultury oraz obiektów zabytkowych Budowa, rozbudowa i modernizacja sieci C3.1. ciepłowniczej, kanalizacyjnej, wodociągowej, gazowej i melioracyjnej Rozbudowa i modernizacja sieci drogowej, C3.2. w tym nawierzchni dróg, chodników, ścieżek rowerowych i parkingów C3.3. Poprawa komunikacji wewnętrznej oraz zewnętrznej C3.4. Modernizacja i poprawa funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami C3.5. Poprawa bezpieczeństwa na terenie Gminy C4.1. Rozbudowa i modernizacja bazy oświaty C4.2. Rozbudowa i modernizacja bazy kulturalnej C4.3. Rozbudowa i modernizacja zaplecza sportoworekreacyjnego C4.4. Zwiększanie dostępności usług medycznych i modernizacja bazy służby zdrowia C5. Budowa zintegrowanego społeczeństwa C5.1. Inspirowanie i wspieranie inicjatyw obywatelskich 17

18 CELE STRATEGICZNE obywatelskiego oraz wspieranie aktywności mieszkańców CELE OPERACYJNE C5.2. Tworzenie systemu komunikacji z mieszkańcami i budowa więzi społeczności lokalnej C5.3. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i występowaniu negatywnych zjawisk C5.4. Sprzyjanie rozwojowi społeczeństwa informacyjnego C5.5. Aktywizacja oraz integracja dzieci i młodzieży, a także środowiska seniorów Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Jadów do roku Diagnoza opracowana w Strategii Rozwoju Gminy Jadów wskazała na istniejące problemy społeczno-gospodarcze gminy w zakresie konieczności poprawy warunków życia mieszkańców gminy i umocowała poprzez zdefiniowane cele strategiczne i operacyjne zasadność przeprowadzenia działań rewitalizacyjnych, które wynikają z analiz zawartych w diagnozie kryzysu w niniejszym dokumencie. Dokonując analizy porównawczej, można zaobserwować wysoką zbieżność celów strategicznych zawartych w Strategii Rozwoju Gminy Jadów z celami, założeniami i projektami zawartymi w niniejszym Programie Rewitalizacji Gminy Jadów. Projekty uwzględnione w obydwu wyżej wspomnianych dokumentach mają bowiem na celu poprawę warunków bytowych i mieszkalnych ludności oraz wzmocnienie jej potencjału gospodarczego. Cele Strategii Rozwoju Gminy Jadów będą realizowane dzięki opracowaniu Programu Rewitalizacji we wszystkich sferach funkcjonowania gminy Jadów: społecznej, gospodarczej, funkcjonalno-przestrzennej, technicznej i środowiskowej. Projekty przewidziane w Programie Rewitalizacji dotyczące w głównej mierze: poprawy warunków życia w aspekcie społecznym i gospodarczym ludności zamieszkałej na obszarze rewitalizowanym, wypełniają wszystkie cele wskazane w Strategii Rozwoju stanowiąc ich komplementarne uzupełnienie. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Jadów Obecnie obowiązujący dokument Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Jadów, jako dokument strategiczny gminy wyznacza jej kierunki rozwoju, wskazuje realne cele do osiągnięcia, mając na uwadze wewnętrzne uwarunkowania gminy. Dokument przyjęty Uchwałą nr XXVII/131/97 z dnia r. powstał na podstawie art. 6 ust. 6 Ustawy z dnia r. o zagospodarowaniu przestrzennym (DZ. U. Nr.89 poz.415 z 1994 r. z późniejszymi zmianami). 18

19 Dokument wyznacza cel generalny zdefiniowany jako: ( ) dążenie do zapewnienia stałego rozwoju na skalę i w kierunkach wynikających z istniejących uwarunkowań przyrodniczych. Wśród głównych celów rozwojowych znalazły się: 1 Tworzenie warunków do poprawy życia mieszkańców Ochrona i racjonalizacja wykorzystania walorów środowiskowych i zasobów przyrodniczych Ochrona dziedzictwa kulturowego Pierwszy z powyższych celów określony sformułowaniem tworzenie warunków do poprawy życia mieszkańców jest rozumiany w dokumencie Studium jako: aktywizacja rozwoju gospodarczego, tworzenie warunków dla wzrostu przedsiębiorczości i liczby miejsc pracy, podnoszenie atrakcyjności lokalizacyjnej gminy dla rozwoju funkcji sanatoryjno-uzdrowiskowej, intensyfikacja funkcji rolniczej o nastawieniu na produkcje zdrowej żywności, racjonalne gospodarowanie przestrzenią dla lokalizacji funkcji mieszkaniowo-usługowych i innych, tworzenie warunków do rozwoju funkcji z zakresu opieki społecznej, funkcji z zakresu obsługi turystyki, funkcji rekreacyjnych. Cel drugi związany z ochroną i racjonalizacją wykorzystania walorów środowiskowych i zasobów przyrodniczych rozumiany jest jako ochrona zasobów wodnych i ochrona czystości powietrza. Sprawowanie nadzoru konserwatorskiego nad obszarami i obiektami chronionymi, aktualizacja wykazu obiektów dziedzictwa kulturowego oraz weryfikacja użytkowników obiektów dziedzictwa kulturowego stanowi cel trzeci głównych celów rozwojowych w dokumencie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Jadów. Przeprowadzona analiza w Programie Rewitalizacji w rozdziale pn. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych, wykazała istniejące na wyodrębnionych obszarach gminy (obszary zdegradowane) znamiona kryzysu w sferze społecznej i gospodarczej (ubóstwo, bezrobocie, niska przedsiębiorczość), tym samym potwierdziła celowość prowadzonych działań rewitalizacyjnych, tak aby cele dokumentu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Przestrzennego były kontynuowane i w pełni zrealizowane. Powyższe cele stanowią zatem punkt wyjścia do celów, działań i inwestycji sformułowanych w dokumencie Programu Rewitalizacji Gminy Jadów. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jadów na lata Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych to dokument, który jest odpowiedzią na trudne problemy społeczne, które stoją do rozwiązania przed władzami Gminy oraz instytucjami pomocy społecznej na poziomie lokalnym. Strategia zorientowana jest na rozszerzenie i pogłębienie form pracy socjalnej oraz współpracę z różnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi w tym zakresie. W oparciu o najważniejsze problemy społeczne występujące na terenie Gminy Jadów w Strategii zawarto misję samorządu gminy Jadów, którą zdefiniowano w następujący sposób: 1 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jadów z roku

20 skuteczne aktywizowanie mieszkańców gminy zagrożonych lub dotkniętych marginalizacją i wykluczeniem społecznym, wzmacnianie rodzin oraz dążenie do integracji społecznej 2 Na podstawie powyżej sformułowanej misji zawartej w Strategii Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jadów na lata , wyodrębniono cztery cele strategiczne, oraz dostosowane do nich cele operacyjne, pozwalające realizować przyjęte założenia. Poniższa tabela wyszczególnia je w sposób szczegółowy. Tabela 2 Cele strategiczne Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jadów na lata Cele strategiczne Przeciwdziałanie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu mieszkańców gminy Wzmacnianie rodzin oraz stwarzanie dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków do rozwoju Zwiększenie dostępności opieki zdrowotnej i wsparcia w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom i przemocy w rodzinie oraz utrzymanie bezpieczeństwa publicznego Rozwijanie kapitału społecznego i ludzkiego Cele operacyjne 1. Tworzenie w gminie nowych miejsc pracy, przeciwdziałanie ubóstwu i bezdomności oraz wspieranie osób dotkniętych bezrobociem i poszukujących pracy. 2. Zwiększanie udziału osób starszych i niepełnosprawnych w życiu społeczności lokalnej. 1. Wspieranie rodzin w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. 2. Zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiedniego dostępu do kształcenia, opieki i oferty spędzania czasu wolnego. 1. Zaspokajanie potrzeb mieszkańców w zakresie ochrony zdrowia. 2. Udzielanie pomocy dotkniętym problemami uzależnień i przemocy w rodzinie oraz prowadzenie działalności profilaktycznej w tym zakresie. 3. Przeciwdziałanie przestępczości, w tym wśród nieletnich. 1. Profesjonalizacja i rozwijanie lokalnych służb społecznych. 2. Wspieranie i rozwijanie sektora obywatelskiego oraz podejmowanie współpracy z należącymi do niego organizacjami. Źródło: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jadów na lata Program Rewitalizacji poprzez przeprowadzoną diagnozę wykazał, iż kwestie społeczne stanowią zasadniczy problem na obszarach wyłonionych jako obszary zdegradowane. Problem ubóstwa, niskiej aktywności mieszkańców, braku przedsiębiorczości został wyraźnie zaakcentowany, a rozwiązanie kwestii społecznych poprzez realizację Programu Rewitalizacji stanowią kluczowy element dla całego procesu rewitalizacji. 2 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Jadów na lata

21 Zawarte w Programie projekty dotyczące między innymi podniesienia poziomu przedsiębiorczości poprzez system szkoleń, zmniejszania skali ubóstwa, będą sprzyjały zmniejszaniu występowania patologii społecznych na terenie Gminy oraz pobudzą jego mieszkańców do większej aktywności zarówno społecznej jak i gospodarczej. Działania które przewidziano do realizacji w ramach rewitalizacji wywierają bowiem znaczny wpływ na sferę społeczną i gospodarczą, co przyczyni się do ograniczania negatywnych zjawisk społecznych na obszarze rewitalizowanym. 21

22 CZĘŚĆ IV. Diagnoza społeczno-gospodarcza gminy 1. OGÓLNA DIAGNOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY JADÓW WPROWADZENIE Diagnoza sytuacji Gminy Jadów obejmuje swym zakresem zagadnienia społeczne, gospodarcze, przestrzenno-funkcjonalne, techniczne i środowiskowe. Służy ona wskazaniu tych obszarów Gminy, które w pierwszej kolejności wymagają podjęcia zintegrowanej interwencji i kompleksowych działań w ramach procesu rewitalizacji ze względu na występującą na tych obszarach wysoką koncentrację problemów społecznych i kulturowych, a także deficyty w zakresie ładu przestrzennego, jakości przestrzeni publicznej, stanu infrastruktury czy poziomu rozwoju lokalnej gospodarki. Diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy Jadów powstała w oparciu o: Szczegółową analizę wskaźników mierników ilościowych i jakościowych, Wyniki analizy ankietowych wypowiedzi mieszkańców na temat koncentracji przestrzennej negatywnych zjawisk oraz działań zmierzających do poprawy jakości życia w Gminie, Wiedzę ekspercką, pozyskaną podczas konsultacji oraz zawartą w dokumentach gminnych. Metodologia opracowana niniejszej diagnozy społeczno-gospodarczej nawiązuje do zapisów Ustawy z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji. Celem części diagnostycznej, prowadzonej w układzie jednostek przestrzennych dla całego terytorium Gminy, jest wyznaczenie części Gminy znajdującej się w stanie kryzysowym oraz określenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Schemat analizy diagnostycznej został zaprezentowany na rysunku nr 7. Rysunek 7. Schemat analizy diagnostycznej obszar rewitalizacji -część lub całość obszaru zdegradowanego objęta programem odnowy obszar zdegradowany - koncentracja zjawisk kryzysowych zjawiska kryzysowe w sferze społecznej, kulturowej, przestrzenej, gospodarczej, środowiskowej 22

23 Źródło: opracowanie Contract Consulting. Koncentracja negatywnych zjawisk społecznych na danym obszarze jest istotnym czynnikiem prowadzącym do podjęcia działań rewitalizacyjnych. Obszar zdegradowany charakteryzuje się koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji, kapitału społecznego), której towarzyszą negatywne zjawiska w co najmniej jednej z następujących sfer życia: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej. Terytorium Gminy objęte programem rewitalizacji, definiowane jako obszar rewitalizacji, powinno łącznie spełniać następujące kryteria: Wyjątkowo wysoka koncentracja negatywnych zjawisk, w tym przede wszystkim w sferze społecznej, Istotne znaczenie dla Gminy, Ograniczony zasięg terytorialny, obejmujący do 20% powierzchni Gminy i zamieszkały przez nie więcej niż 30% mieszkańców Gminy. Szczegółowe rozstrzygnięcia dotyczące charakteru podejmowanych działań, ich granic przestrzennych i czasowych oraz wzajemnych odniesień są określane w programie rewitalizacji, przy czym zasadą powinno być jak największe dopasowanie poszczególnych zadań i projektów do zdefiniowanych problemów kryzysowych. Rozkład zjawisk społecznych w Gminie w układzie przestrzennym został oparty na podziale administracyjnym Gminy na poszczególne sołectwa. W diagnozie zostaną przedstawione wybrane, specyficzne dla Gminy Jadów, zagadnienia o istotnych powiązaniach z rewitalizacją. Mając na uwadze zasadnicze problemy rozwojowe istotne dla procesów rewitalizacji oraz dostępność innych źródeł informacji o Gminie w diagnozie sytuacji społecznogospodarczej zwraca się uwagę na wybrane aspekty, które są charakterystyczne dla zakresu przedmiotowego i celów rewitalizacji. 2. GŁÓWNE PROBLEMY ROZWOJOWE GMINY JADÓW Jadów to gmina wiejska położona w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim. Usytuowana jest ona w południowo-wschodniej części Równiny Wołomińskiej, nad rzeką Liwiec i rzeką Osownicą. Gmina ma charakter rolniczy i graniczy z innymi gminami przynależnymi do powiatu wołomińskiego, wyszkowskiego i węgrowskiego. Największą miejscowością w Gminie jest Jadów będący siedzibą władz gminnych, a także większości lokalnych instytucji. W Jadowie znajdują się również niewielkie placówki handlowe i usługowe. Miejscowość ta położona jest przy drodze Warszawa-Łochów. Jego odległość w stosunku 23

24 do Warszawy wynosi 58 km, do Wyszkowa 20 km, do Łochowa 8 km, do Mińska Mazowieckiego 40 km, a do Siedlec 72 km. W skład Gminy wchodzą następujące sołectwa: Adampol, Borki, Borzymy, Dębe Małe, Dębe Duże, Dzierżanów, Iły, Jadów, Kukawki, Letnisko Nowy Jadów, Myszadła, Nowinki, Nowy Jadów, Oble, Podbale, Podmyszadła, Sitne, Starowola, Strachów, Sulejów, Szewnica, Urle, Warmiaki, Wójty, Wólka Sulejowska, Wujówka, Wyglądały oraz Zawiszyn. Rysunek 8. Plan Gminy Jadów Źródło: Kluczowym aspektem nakreślania bieżącej sytuacji Gminy, jej problemów rozwojowych oraz potrzeb działań rewitalizacyjnych jest szczegółowa diagnoza społeczno-gospodarcza. W tej części niniejszego opracowania opisane zostały główne problemy rozwojowe całej Gminy Jadów, także w odniesieniu do nadrzędnych jednostek terytorialnych i administracyjnych (powiat wołomiński, województwo 24

25 mazowieckie). W następnej części przeprowadzono natomiast szczegółową analizę wskaźnikową w odniesieniu do poszczególnych sołectw Gminy Jadów. Struktura demograficzna Na koniec 2015 roku Gminę Jadów zamieszkiwało ogółem osób. Gmina charakteryzuje się jednak spadkiem liczby mieszkańców na przestrzeni ostatnich lat. W porównaniu z 2000 rokiem liczba ta spadła o niemal 7%. Jest to niekorzystny trend, który pokazuje, że Gmina Jadów nie jest dostatecznie atrakcyjnym miejscem do życia zarówno dla jej obecnych mieszkańców, jak i osób potencjalnie wybierających ją jako przyszłe miejsce zamieszkania. Trend ten w bardzo zróżnicowanym stopniu dotyczy poszczególnych miejscowości w Gminie, może się jednak pogłębiać w najbliższych latach. Liczbę mieszkańców Gminy Jadów w podziale na poszczególne miejscowości w latach zaprezentowano w tabeli nr 3. Tabela 3. Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach Gminy Jadów w latach Adampol Borki Borzymy Dębe Duże Dębe Małe Dzierżanów Iły Jadów Kukawki L.N. Jadów Myszadła Nowinki Nowy Jadów Oble Podbale Podmyszadła Sitne Starowola Strachów Sulejów Szewnica Urle Warmiaki

26 Wężówka Wójty Wólka Sulejowska Wujówka Wygłądały Wyrąbki Zawiszyn Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. W 2015 roku struktura liczby ludności Gminy Jadów względem kryterium produktywności przedstawiała się w następujący sposób: Wiek przedprodukcyjny 19,0% ogółu mieszkańców, Wiek produkcyjny 62,5% ogółu mieszkańców, Wiek poprodukcyjny 18,5% ogółu mieszkańców. Jak przedstawiono w tabeli nr 4, w Gminie Jadów odnotowuje się obecnie tendencję, polegającą na systematycznym spadku liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. Jednocześnie, począwszy od 2011 roku, stale rośnie liczba osób w wieku poprodukcyjnym, co wskazuje na mało korzystną sytuację Gminy w tym aspekcie procesów demograficznych. Tabela 4. Udział poszczególnych ekonomicznych grup funkcjonalno-wiekowych w ogólnej liczbie mieszkańców Gminy Jadów w latach Ludność w wieku: przedprodukcyjnym 21,5% 21,3% 20,6% 19,9% 20,0% 19,7% 19,4% 19,4% 19,0% produkcyjnym 60,6% 60,8% 61,6% 62,6% 62,4% 62,7% 62,8% 62,4% 62,5% poprodukcyjnym 17,9% 17,9% 17,8% 17,5% 17,6% 17,6% 17,8% 18,1% 18,5% Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych GUS. Dla porównania, osoby w wieku przedprodukcyjnym w 2015 roku stanowiły 21,8% mieszkańców powiatu wołomińskiego. Dla osób w wieku produkcyjnym wskaźnik ten wyniósł 62,4%, zaś dla osób w wieku poprodukcyjnym ukształtował się na poziomie 15,8%. Sytuacja Gminy Jadów jest więc mało korzystna w porównaniu ze średnią dla powiatu wołomińskiego. Gminę Jadów charakteryzuje również niekorzystna sytuacja w odniesieniu do wskaźnika przyrostu naturalnego. Podlegał on na przestrzeni ostatnich lat okresowym wahaniom, stale pozostając jednak (z wyjątkiem 2010 roku) wartością ujemną. W 2015 roku parametr ten wyniósł -0,9. Dla 26

27 porównania przyrost naturalny w skali całego województwa ukształtował się na poziomie 0,5, zaś dla powiatu wołomińskiego przyjął wartość 3,9. Powyższe dane przedstawiono w tabeli nr 5. Tabela 5. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w Gminie Jadów w latach w odniesieniu do danych dla województwa mazowieckiego i powiatu wołomińskiego Jednostka terytorialna województwo mazowieckie 0,4 1,1 1,0 1,4 0,8 0,5 0,2 0,7 0,5 powiat wołomiński 3,1 4,2 4,4 4,7 4,1 4,0 4,1 3,5 3,9 Gmina Jadów -3,1-3,1-3,8 0,3-3,8-2,2-1,9-2,4-0,9 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych GUS. Negatywnym aspektem sytuacji demograficznej Gminy Jadów jest również ujemne saldo migracji w ruchu wewnętrznym. Potwierdza to tezę, że obecnie Gmina nie jest ośrodkiem dostatecznie atrakcyjnym dla zamieszkujących w nim osób. Skutkuje to między innymi niskim wskaźnikiem dzietności oraz odpływem młodych ludzi do sąsiednich miast, w tym przede wszystkim do Warszawy. Sytuacja Gminy Jadów jest niekorzystna w odniesieniu do całego powiatu wołomińskiego, gdyż w jego skład wchodzą między innymi takie miejscowości jak Ząbki czy Marki, które również są częstym kierunkiem migracji młodych ludzi. Rozwój lokalnej gospodarki Główną barierą hamującą rozwój lokalnej przedsiębiorczości na terenie Gminy Jadów jest brak inicjatyw w tym zakresie podejmowanych przez samych mieszkańców. Obszar ten stanowią obecnie przede wszystkim grunty rolne oraz tereny porolnicze, a same gospodarstwa są w znacznej mierze małe i niekonkurencyjne. Funkcjonują tu również małe sklepy i niewielkie punkty usługowe, które nie są jednak w stanie obecnie stać się czynnikiem jakkolwiek stymulującym rozwój Gminy. O niekorzystnej sytuacji Gminy w tym zakresie świadczy niewielka liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Została ona zaprezentowana w tabeli nr 6. Tabela 6. Liczba podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON na mieszkańców w Gminie Jadów w latach w odniesieniu do danych dla całego powiatu, województwa i kraju Jednostka terytorialna Polska woj. mazowieckie powiat wołomiński Gmina Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych GUS. 27

28 Jak wynika z danych zawartych w powyższej tabeli, wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON jest w Gminie Jadów zdecydowanie niższy od wartości tego parametru odnotowanych dla powiatu wołomińskiego, województwa mazowieckiego i całego kraju. Istotne zatem dla rozwoju Gminy jest wprowadzanie zachęt gospodarczych dla przedsiębiorców oraz tworzenie przyjaznych warunków dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Działania te pozwolą na zwiększenie liczby aktywnie działających podmiotów gospodarczych oraz na spadek poziomu bezrobocia w Gminie. Istotną barierą dla rozwoju Gminy Jadów jest również relatywnie wysoki poziom bezrobocia. W tabeli nr 7 zaprezentowano udział bezrobotnych zarejestrowanych w Gminie Jadów w odniesieniu do ogólnej liczby ludności w wieku produkcyjnym. Dane te pokazują, że sytuacja Gminy w tym zakresie jest mało korzystna Tabela 7. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w Gminie Jadów w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w odniesieniu do danych dla powiatu wołomińskiego, województwa mazowieckiego i całego kraju w latach Jednostka terytorialna Polska 7,1% 6,0% 7,7% 7,9% 8,0% 8,7% 8,8% 7,5% 6,5% województwo mazowieckie 6,6% 5,4% 6,7% 7,1% 7,4% 8,2% 8,5% 7,6% 6,6% powiat wołomiński 5,1% 4,2% 6,2% 6,5% 6,7% 8,1% 8,9% 8,0% 6,9% Gmina Jadów 7,8% 7,5% 9,7% 11,2% 10,2% 11,7% 12,9% 11,8% 10,5% Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych GUS. Zasadniczym problemem odnotowywanym w Gminie Jadów jest także przenoszenie się lokalnego rynku pracy do Warszawy. Mieszkańcy wolą bowiem pokonywać codziennie znaczne odległości niż wykorzystać potencjał swojego najbliższego otoczenia i rozwijać małe firmy rodzinne czy jednoosobowe działalności gospodarcze. Mimo opisanych powyżej problemów, Gmina ma jednak duży potencjał rozwoju gospodarki. Obszar ten wymaga jednak przeprowadzania kompleksowych działań mających na celu tworzenie dobrych warunków dla rozwoju czy podnoszenie kompetencji i kwalifikacji zawodowych mieszkańców. Szczególnie duże szanse na pomyślny rozwój mają w tym regionie małe firmy z branży rolniczej, okołorolniczej czy okołoturystycznej. Obszar Gminy Jadów jest regionem bardzo atrakcyjnym pod względem turystycznym, a wyrazem walorów tej ziemi jest włączenie północnej części Gminy w system obszarów prawnie chronionych, jakim jest Nadbużański Park Krajobrazowy. Otulina parku obejmuje między innymi dolinę rzeki Liwiec na odcinku przebiegającym przez Gminę, dolny odcinek doliny Osownicy, tereny rekreacyjnoletniskowe oraz kompleksy leśne i zespoły polno-łąkowe. Szczególnie dobre warunki do rozwoju turystyki mają miejscowości położone nad rzeką Liwiec. W miejscowości Urle znajdują się stare ośrodki rekreacyjne z czasów, kiedy obszar ten pełnił przede 28

29 wszystkim funkcję uzdrowiskową. Występują tu również domki letniskowe oraz gospodarstwa, mogące rozpocząć np. działalność agroturystyczną, brakuje jednak nowoczesnej bazy infrastrukturalnej oraz punktów usługowych. Skutkuje to tym, że turyści decydują się na odwiedzanie innych miejscowości w regionie. Gmina Jadów mogłaby jednak stale zwiększać swoją atrakcyjność dla przyjezdnych szukających miejsca do wypoczynku i rekreacji. Można to uczynić poprzez rozszerzanie oferty imprez kulturalnych, intensywną promocję turystyczną, budowę odpowiedniej infrastruktury oraz zachęty dla mieszkańców do tworzenia kwater agroturystycznych. Infrastruktura techniczna Infrastruktura techniczna oraz jej dostępność i wydajność pełnią bardzo ważne funkcje związane z rozwojem społeczno-gospodarczym obszaru Gminy. Dostępność infrastruktury technicznej jest bowiem czynnikiem rozwoju osadnictwa oraz w znacznym stopniu wpływa na poziom życia mieszkańców. Jednym z problemów związanych z rozwojem infrastruktury technicznej w Gminie Jadów jest zły stan części dróg gminnych i powiatowych. Część dróg posiada bowiem jeszcze nawierzchnię gruntową oraz nie posiada uregulowanej szerokości pasa drogowego, co może znacznie utrudniać komunikację samochodową. Innym często pojawiającym się utrudnieniem jest brak chodników i ścieżek rowerowych. Konieczna na tym obszarze jest realizacja inwestycji polegających na przebudowie i modernizacji dróg oraz mających na celu poprawę ich jakości. Tego typu działania sprzyjają rozwojowi społecznemu i gospodarczemu Gminy poprzez zwiększenie spójności regionu, zredukowanie czasu i kosztów transportu oraz poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Przyczyniają się również do zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej Gminy. Kolejnym aspektem, który świadczy o niedostatecznym wyposażeniu analizowanego obszaru w infrastrukturę techniczną, jest niewystarczający poziom rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Ponadto, Gmina Jadów charakteryzuje się również całkowitym brakiem sieci gazowej. Prowadzi to do znacznego obniżenia poziomu życia mieszkańców i stanowi realne zagrożenie dla środowiska. Istotnym zagrożeniem dla środowiska naturalnego na terenie Gminy jest wykorzystywanie w budynkach mieszkalnych oraz obiektach użyteczności publicznej źródeł ogrzewania, które powodują zwiększenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. W wielu budynkach eksploatowane są stare piece węglowe, olejowe oraz opalane drewnem. Powinny być one możliwie szybko zamienione na inne źródła ogrzewania, mniej szkodliwe dla środowiska. Kolejnym działaniem, mającym na celu ochronę środowiska, jest również termomodernizacja budynków gminnych i prywatnych, a także instalowanie odnawialnych źródeł energii. 29

30 Niekorzystne zjawiska w sferze społecznej Obszar Gminy Jadów charakteryzuje się również wysoką koncentracją niekorzystnych zjawisk w sferze społecznej. Duża liczba mieszkańców jest bowiem narażona na wykluczenie społeczne. Wykluczenie to dotyczy braku dostępu do infrastruktury społeczno-kulturalnej oraz braku dostępu do rynku pracy. W Gminie istnieje między innymi konieczność pomocy osobom starszym i niepełnosprawnym, których potrzeby nie są zaspokojone w dostatecznej formie. Analiza wskaźników obrazująca sytuację mieszkańców korzystających ze wsparcia opieki społecznej w Gminie Jadów w odniesieniu do poszczególnych sołectw została zaprezentowana w kolejnych częściach niniejszego dokumentu. Istotnym problemem omawianego obszaru jest również brak kompleksowej oferty spędzania wolnego czasu kierowanej do mieszkańców oraz brak miejsc rekreacji i konsolidacji mieszkańców. Na terenie Gminy działają co prawda placówki edukacyjne i kulturalne oraz mała infrastruktura sportowo-rekreacyjna, ale obiekty nie są dostatecznie atrakcyjne dla mieszkańców oraz nie spełniają oczekiwań osób chcących korzystać z różnych form wypoczynku. Barierą jest bowiem brak oddolnych inicjatyw samych mieszkańców, które pozwoliłyby im przekształcić swoje otoczenie w bardziej przyjazne i dopasować je do własnych potrzeb. W dużej mierze wynika to też z braku miejsc, w których mieszkańcy mogliby się spotkać i wyrazić swoje opinie. Omawiany problem wynika również z niewielkiej skali działalności organizacji pozarządowych na terenie Gminy Jadów. Mieszkańcy bowiem w dużej mierze nie widzą potrzeby i nie chcą angażować się w inicjatywy mające na celu wspólne działanie w imię interesu publicznego. Brak możliwości spędzania wolnego czasu na terenie Gminy Jadów oraz brak zorganizowanych inicjatyw coraz częściej skutkuje tym, że mieszkańcy chętnie korzystają z ofert społeczno-kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych innych gmin w powiecie wołomińskim, a także ofert, jakie proponuje w tym zakresie miasto stołeczne Warszawa. Prowadzi to w konsekwencji do dalszego osłabiania się więzi społeczności lokalnej oraz zmniejszania zaangażowania mieszkańców w sprawy regionu. W efekcie Gmina Jadów w coraz większym stopniu przyjmuje jedynie funkcję sypialnianą w stosunku do innych bardziej atrakcyjnych gmin i miast w regionie. Mimo to, analizowany obszar wykazuje duży potencjał rozwoju w sferze społecznej. Konieczne jest jednak podejmowanie szeroko zakrojonych i kompleksowych działań mających na celu wzmocnienie zaangażowania społeczności lokalnej oraz poprawę stanu infrastruktury społecznokulturalnej i sportowo-rekreacyjnej. 30

31 31

32 CZĘŚĆ V. Szczegółowa diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych w Gminie Jadów 1. Metodologia wyznaczania obszarów kryzysowych Przeprowadzona diagnoza sytuacji Gminy Jadów ma na celu wskazanie obszarów, które przede wszystkim wymagają podejmowania zintegrowanych i kompleksowych działań rewitalizacyjnych ze względu na utrzymującą się na tych obszarach wysoką koncentrację problemów społecznych, gospodarczych oraz problemów związanych z ładem przestrzennym i poziomem rozwoju infrastruktury technicznej. Przeprowadzona szczegółowa analiza czynników i zjawisk kryzysowych dla Gminy Jadów dotyczyła zatem następujących aspektów, które poddane zostały badaniu: Sfery społecznej, w tym przede wszystkim: o Struktury demograficznej, o Poziomu bezpieczeństwa, o Ubóstwa i występowania patologii społecznych, o Zaangażowania społeczności lokalnej, Sfery gospodarczej, w tym przede wszystkim: o Poziomu rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, o Poziomu bezrobocia, Sfery przestrzenno-funkcjonalnej. W celu wyznaczenia obszarów kryzysowych w Gminie Jadów posłużono się podziałem administracyjnym Gminy na sołectwa. W ramach tego kryterium wyodrębniono 28 obszarów: Jadów, Szewnica, Sitne, Zawiszyn, Urle, Myszadła, Borzymy, Nowinki, Nowy Jadów, Sulejów, Nowy Jadów Letnisko, 32

33 Starowola, Adampol, Wójty, Wólka Sulejowska, Strachów, Wujówka, Borki, Podbale, Kukawki, Iły, Podmyszadła, Dębe Duże, Oble, Wyglądały, Warmiaki, Dębe Małe, Dzierżanów. Według danych Urzędu Gminy na dzień r. w każdym z wymienionych powyżej obszarów zamieszkuje od 0,39% do 12,77% łącznej liczby mieszkańców Gminy. Obszary te, są więc zamieszkane przez różną liczbę osób. Mimo to zdecydowano się na zastosowanie takiego podziału, ponieważ z jednej strony jest on jedynym formalnym podziałem administracyjnym obszaru Gminy na danym poziomie szczegółowości, a z drugiej strony uwzględnia strukturę zaludnienia i strukturę przestrzenno-funkcjonalną całej Gminy Jadów. Na potrzeby przeprowadzenia szczegółowej diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej pozyskano szereg informacji obrazujących sytuację całej Gminy Jadów oraz skalę negatywnych zjawisk w każdej ze wskazanych powyżej jednostek przestrzennych. W celu wyznaczenia obszarów kryzysowych w Gminie Jadów dokonano następujących czynności: Przeprowadzono szczegółową analizę wskaźników ilościowych i jakościowych, Zestawiono otrzymane wyniki analizy z innymi dostępnymi informacjami obrazującymi sytuację Gminy Jadów, Na podstawie wiedzy eksperckiej oceniono konsekwencje występowania negatywnych zjawisk na danych obszarach i prawdopodobieństwo ich pogłębiania się w kolejnych latach. Dane wyjściowe dla analizy mierników ilościowych pozyskano w zdecydowanej większości przypadków dla stanu na dzień 31 grudnia 2015 roku. W przypadku porównań czasowych uwzględniono również dane według stanu na koniec roku 2013, 2014 i Za obszar zdegradowany uznano obszar, na którym odnotowano wysoką koncentrację i współistnienie negatywnych zjawisk, zdiagnozowanych w powyższych sferach. Przy wyznaczeniu podziału gminy na podobszary, kierowano się dostępnością podziałów przestrzennych. Do zebrania 33

34 danych ilościowych dla każdego podobszaru posłużono się bazą adresową udostępnioną przez urząd Gminy Jadów. Przy każdym z analizowanych mierników kluczowych z punktu widzenia rozwoju obszarów Gminy zaproponowano wprowadzenie identyfikatora służącego do wyznaczenia obszaru zdegradowanego oznaczonego kolorem czerwonym Oznaczanie punktacji do wyznaczenia obszaru zdegradowanego, który następnie był podstawą do wyznaczenia obszaru zdegradowanego. Analiza rozkładu wartości wskaźników została oparta o kryterium wartości średniej danego wskaźnika, przyjętej na 100 mieszkańców danego obszaru (sołectwa). W zależności od interpretacji treści wskaźnika, oceniane jako znajdujące się w trudnej (na tle gminy) sytuacji, są obszary o niekorzystnej jego wartości, poniżej średniej przyjętej w tym samym okresie dla gminy. Im niższe wartości charakteryzują jednostkę (sołectwo), tym gorsza jest sytuacja, na tle pozostałych obszarów gminy w danym zakresie. Dla niektórych wskaźników np. wskaźnika bezrobocia, punktowana była wartość wskaźnika powyżej średniej przyjętej dla gminy. Zjawiska kryzysowe w sferze gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, środowiskowej i infrastrukturalnej w szerszej mierze analizowano w oparciu o dane jakościowe będące wynikiem analiz eksperckich. Kwalifikacja jednostek przestrzennych do kategorii obszarów zdegradowanych i obszarów przeznaczonych do rewitalizacji nastąpiła po przeprowadzeniu wieloaspektowej analizy zjawisk, z uwzględnieniem opinii mieszkańców, wyrażonych w czasie spotkań konsultacyjnych i w ankiecie specjalnie opracowanej na potrzebę opracowania programu rewitalizacji, dotyczącej obszarów kryzysowych w ujęciu przestrzennym (lokalizacja) i merytorycznym (zjawiska kryzysowe i działania na rzecz ich eliminacji/pomniejszenia). Mierniki zastosowane w diagnozie pokazują koncentrację różnych niekorzystnych zjawisk na terenie Gminy Jadów oraz w jej poszczególnych sołectwach poprzez zobrazowanie np. liczby mieszkańców czy liczby zdarzeń dotyczących danego zjawiska. W znacznej mierze nie obrazują one natomiast poziomu zjawiska zmierzonego np. procentowo w odniesieniu do liczby mieszkańców danego obszaru lub łącznej liczby mieszkańców Gminy. Wynika to bowiem ze specyfiki Gminy Jadów, jej struktury przestrzenno-funkcjonalnej oraz nierównomiernego zaludnienia. W Gminie Jadów występują z jednej strony obszary zamieszkałe przez kilkadziesiąt osób oraz z drugiej strony takie, które charakteryzują się zaludnieniem na poziomie kilkunastokrotnie wyższym. Stwierdzono, że konsekwencje negatywnych zjawisk w sferze społecznej i gospodarczej będą zdecydowanie bardziej odczuwalne w przypadku tych miejscowości, które cechują się wyższą liczbą mieszkańców. Zjawiska kryzysowe w sferze społecznej, gospodarczej i przestrzenno-funkcjonalnej w Gminie Jadów zostały rozpoznane w ujęciu przedmiotowym. Pierwotne dane pozyskane z Urzędu Gminy Jadów oraz jednostek mu podległych prezentowały skalę poszczególnych zjawisk nie tylko w odniesieniu do całej Gminy, lecz również w odniesieniu do poszczególnych sołectw. Nie było więc konieczności dodatkowego dostosowywania uzyskanych informacji do przyjętego w diagnozie podziału Gminy na jednostki przestrzenne. Gwarantowało to przeprowadzenie analizy w oparciu o najwyższej jakości dane. 34

35 Wyniki przeprowadzonej analizy przedstawiono w formie opisowej oraz za pomocą tabel prezentujących wartości omawianych wskaźników w podziale na poszczególne jednostki przestrzenne. Na podstawie wyników analizy możliwe było wyznaczenie tych jednostek w Gminie Jadów, które znajdują się w stanie kryzysowym, co w konsekwencji umożliwiło wyznaczenie obszarów zdegradowanych, a następnie obszarów rewitalizowanych. 2. ANALIZA WSKAŹNIKOWA GMINY JADÓW 2.1. Sfera społeczna struktura demograficzna Wyznaczenia obszarów kryzysowych w aspekcie wysokiej koncentracji niekorzystnych zjawisk demograficznych dokonano w oparciu o następujące wskaźniki: Zmiana liczby mieszkańców w latach , Liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym, Wskaźnik obciążenia demograficznego. Statystyki prezentujące sytuację demograficzną Gminy Jadów oraz jej poszczególnych miejscowości i sołectw opracowano na podstawie danych Urzędu Gminy. Zmiana liczby mieszkańców w latach Przeprowadzona analiza Gminy Jadów w sferze społecznej wykazała, iż w niektórych sołectwach Gminy w ostatnich latach następuje sukcesywny spadek liczby ludności, co stanowi niekorzystny trend demograficzny, bezpośrednio wpływający na sytuacje społeczno gospodarczą, zwłaszcza, że obserwowany na znacznym obszarze gminy. 35

36 Rysunek 9 Procentowa zmiana liczby mieszkańców w latach w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Tabela 8. Zmiana liczby mieszkańców Gminy Jadów w latach w podziale na sołectwa Lp. Sołectwo Liczba ludności (stan na r.) Liczba ludności (stan na r.) Liczba ludności (stan na r.) Liczba ludności (stan na r.) Zmiana liczby ludności (2013/2016) Procentowa zmiana 1. Adampol ,17% 2. Borki ,41% 3. Borzymy ,25% 4. Dębe Duże ,88% 5. Dębe Małe ,87% 6. Dzierżanów ,25% 7. Iły ,88% 8. Jadów ,89% 9. Kukawki ,17% 10. Myszadła ,23% 11. Nowinki ,87% 36

37 Lp. Sołectwo Liczba ludności (stan na r.) Liczba ludności (stan na r.) Liczba ludności (stan na r.) Liczba ludności (stan na r.) Zmiana liczby ludności (2013/2016) Procentowa zmiana 12. Nowy Jadów ,35% 13. Nowy Jadów Letnisko ,67% 14. Oble ,71% 15. Podbale ,22% 16. Podmyszadła ,41% 17. Sitne ,73% 18. Starowola ,98% 19. Strachów ,44% 20. Sulejów ,15% 21. Szewnica ,80% 22. Urle ,12% 23. Warmiaki ,08% 24. Wójty ,58% 25. Wólka Sulejowska ,99% 26. Wujówka ,24% 27. Wyglądały ,00% 28. Zawiszyn ,03% GMINA JADÓW ,79% Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Na przestrzeni ostatnich lat w Gminie Jadów odnotowano spadek liczby mieszkańców, kształtujący się na poziomie 1,79% (porównanie liczby mieszkańców w latach 2013 i 2016). Jednak jak pokazują dane zaprezentowane w tabeli nr 8, w wybranych sołectwach można zaobserwować znaczący spadek poziomu zaludnienia. Co więcej, spadek ten nie jest zjawiskiem skokowym i jednorazowym, a ma charakter trwały i systematycznie pogłębiający się. Dla większości spośród zaprezentowanych miejscowości odnotowuje się bowiem rokrocznie coraz mniejszą liczbę mieszkańców. Zjawisko depopulacji na tych obszarach jest szczególnie niekorzystne, ponieważ związane jest przede wszystkim z odpływem ludzi młodych, dla których Gmina Jadów nie jest dość atrakcyjnym miejscem do życia i którzy w poszukiwaniu lepszych warunków przenoszą się do innych miejscowości w regionie oferujących znacznie lepsze warunki życia i pracy, w tym przede wszystkim do Warszawy. 37

38 Omawiany problem dotyczy przede wszystkim następujących sołectw: Dębe Małe (-10,87%), Oble (-10,71%), Strachów (-10,44%), Dzierżanów (-6,25%), Starowola (-5,98%), Podbale (-5,22%), Dębe Duże (-4,88%), Borki (-4,41%), Kukawki (-4,17%), Nowy Jadów Letnisko (-3,67%), Podmyszadła (-3,41%), Jadów (-2,89%), Wójty (-2,58%), Urle (-2,12%), Zawiszyn (-2,03%), Szewnica (-1,80%). Dla trzech pierwszych spośród wskazanych powyżej miejscowości spadek liczby mieszkańców wynosi ponad 10%, czyli kilkukrotnie więcej niż w całej Gminie Jadów. Dlatego ważne jest, aby podejmować odpowiednie działania mające na celu odwrócenie niekorzystnych trendów demograficznych, np. poprzez rozbudowę i modernizację infrastruktury technicznej oraz socjalnej. Tworzenie możliwości rozwoju dla mieszkańców spowoduje, że omawiane obszary staną się miejscem atrakcyjnym dla osób wybierających je jako miejsce stałego zamieszkania. Wskaźnik obciążenia demograficznego Kolejnym miernikiem pozwalającym na przeanalizowanie struktury mieszkańców Gminy Jadów jest wskaźnik obciążenia demograficznego. Jest on obliczany jest jako stosunek liczby mieszkańców w wieku nieprodukcyjnym (przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym) do liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym. 38

39 Rysunek 10 Wskaźnik obciążenia demograficznego w 2015 r. przypadający na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Tabela 9. Wskaźnik obciążenia demograficznego na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w 2015 roku w podziale na sołectwa Lp. Sołectwo Wskaźnik obciążenia demograficznego (stan na r.) Wskaźnik obciążenia demograficznego na 100 mieszkańców (stan na r.) 1. Adampol 0, , Borki 0, , Borzymy 0, , Dębe Duże 0, , Dębe Małe 0, , Dzierżanów 0, , Iły 0, , Jadów 0, , Kukawki 0, ,

40 Lp. Sołectwo Wskaźnik obciążenia Wskaźnik obciążenia 10. Myszadła 0, , Nowinki 0,512 51,2 12. Nowy Jadów 0, , Nowy Jadów Letnisko 0, , Oble 0, Podbale 0, , Podmyszadła 0, , Sitne 0, , Starowola 0, , Strachów 0, , Sulejów 0, , Szewnica 0, , Urle 0, , Warmiaki 0, , Wójty 0, , Wólka Sulejowska 0, , Wujówka 0, , Wyglądały 1, , Zawiszyn 0, , GMINA JADÓW 0, , Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Wysoka wartość wskaźnika obciążenia demograficznego jest niekorzystna, ponieważ świadczy o niskim potencjale ekonomicznym ludności. Im wyższa bowiem wartość tego parametru, tym więcej osób w wieku nieprodukcyjnym musi ekonomicznie utrzymać jedna osoba w wieku produkcyjnym. Zgodnie z informacjami zaprezentowanymi w tabeli nr 10, w 2015 roku najwyższe wartości tego parametru odnotowano w następujących sołectwach: Wyglądały (106,89) Warmiaki (96,15) Myszadła (73,79) Wólka Sulejowska (72,26) Adampol (70,48) Wójty (69,17) Dzierżanów (66,66) Podmyszadła (66,66) Kukawki (64,91) Borzymy (64,87) Urle (64,51) Nowy Jadów (62,66) Borki (61,72) Sulejów (61,03) 40

41 Na wyżej wskazane obszary te należy zwrócić szczególną uwagę, ponieważ charakteryzują się one obecnie występowaniem stagnacji rozwojowej oraz brakiem warunków umożliwiających progresję społeczną i gospodarczą. Trend ten można odwrócić poprzez tworzenie dobrych warunków dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości oraz rozbudowę i modernizację infrastruktury Sfera społeczna poziom bezpieczeństwa Diagnozę problemów społecznych na danym obszarze należy przeprowadzić również w oparciu o poziom bezpieczeństwa publicznego. Wyznaczenia obszarów kryzysowych w aspekcie niskiego poziomu bezpieczeństwa dokonano w oparciu o następujące wskaźniki: Zmiana liczby przestępstw w latach , Zmiana liczby wykroczeń w latach , Zmiana liczby zdarzeń w latach Statystyki prezentujące poziom bezpieczeństwa w Gminie Jadów oraz w jej poszczególnych miejscowościach i sołectwach opracowano na podstawie danych Komisariatu Policji w Jadowie. Zmiana liczby przestępstw w latach Zgodnie z Ustawą z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks Karny, przestępstwo jest czynem zabronionym pod groźbą kary. Jest to czyn o bardzo dużej szkodliwości społecznej, który może mieć charakter zbrodni albo występku. Liczbę przestępstw w poszczególnych miejscowościach i sołectwach Gminy Jadów należy poddać analizie, ponieważ liczba ta ma znaczący wpływ na poziom bezpieczeństwa publicznego omawianego obszaru. 41

42 Rysunek 11 Wskaźnik liczby przestępstw w 2015 roku przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Tabela 10. Wskaźnik liczby przestępstw przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą przestępstw w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo Liczba przestępstw (stan na r.) Liczba przestępstw (stan na r.) Liczba przestępstw (stan na r.) Wskaźnik liczby przestępstw w 2015 roku na 100 mieszkańców (2015 r.) 1. Adampol ,24 2. Borki ,98 3. Borzymy ,53 4. Dębe Duże ,25 5. Dębe Małe ,20 6. Dzierżanów ,33 7. Iły ,09 8. Jadów ,01 9. Kukawki ,77 42

43 Lp. Sołectwo Liczba przestępstw (stan na r.) Liczba przestępstw (stan na r.) Liczba przestępstw (stan na r.) Wskaźnik liczby przestępstw w 2015 roku na 100 mieszkańców (2015 r.) 10 Myszadła , Nowinki , Nowy Jadów ,83 Nowy Jadów 13. Letnisko , Oble , Podbale , Podmyszadła , Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów , Szewnica , Urle , Warmiaki , Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,77 GMINA JADÓW ,17 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Komisariatu Policji w Jadowie. W tabeli nr 11 zaprezentowano wskaźnik liczby odnotowanych przestępstw w poszczególnych sołectwach w 2015 r. w odniesieniu do średniej przyjętej dla Gminy w tym samym okresie. Poniższe zestawienie szereguje te sołectwa gminy, które w roku 2015 uzyskały średni wskaźnik powyżej wartości przyjętej dla Gminy (10,17). Warmiaki (62,75) Dzierżanów (33,33) Jadów (17,01) Wyglądały (16,67) Iły (16,09) Dębe Małe (12,20) Strachów (11,66) Borzymy (11,53) Urle (11,33) Starowola (11,11) 43

44 Nowy Jadów Letnisko (15,38) Borki (12,98) Kukawki (12,77) Sulejów (11,08) Myszadła (10,44) Wólka Sulejowska (10,24) Tabela nr 11 poza określeniem wskaźnika liczby przestępstw na 100 mieszkańców w 2015 r., ilustruje także specyfikę trendu zjawiska liczby przestępstw w latach Z danych tych wynika, że liczba przestępstw rozkładała się nierównomiernie zarówno w odniesieniu do konkretnych miejscowości, jak również w odniesieniu do konkretnych lat. Mimo to w niektórych miejscowościach zjawisko to ma postać utrwaloną i wskazuje na utrzymanie obecnej tendencji, co będzie niosło negatywne konsekwencje dla tych miejscowości w perspektywie najbliższych kilku lat. Zmiana liczby wykroczeń w latach Obok liczby i dynamiki przestępstw odnotowywanych na terenie Gminy Jadów, kolejnym miernikiem opisującym poziom bezpieczeństwa publicznego jest liczba wykroczeń. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 maja 1971 roku Kodeks Wykroczeń, wykroczenie jest czynem zabronionym i szkodliwym, jednak jego szkodliwość społeczna jest mniejsza niż w przypadku przestępstwa. Mimo to wskaźnik liczby wykroczeń bardzo dobrze odzwierciedla poziom bezpieczeństwa publicznego na danym obszarze. Wskaźnik liczby wykroczeń w poszczególnych sołectwach i miejscowościach Gminy Jadów w roku 2015, zostały zaprezentowane w tabeli nr 12. Zgodnie z tymi danymi, największą liczbą wykroczeń w 2015 r. charakteryzują się następujące obszary: Warmiaki (17,65) Iły (4,60) Wujówka (3,07) Urle (2,61) Jadów (2,56) Zawiszyn (2,44) Starowola (2,43) Sulejów (2,33) Borki (2,29) Wyglądały (1,67) 44

45 Rysunek 12 Wskaźnik liczby wykroczeń w 2015 roku przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Tabela 11. Wskaźnik liczby wykroczeń przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą wykroczeń w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo Liczba wykroczeń (stan na r.) Liczba wykroczeń (stan na r.) Liczba wykroczeń (stan na r.) Wskaźnik liczby wykroczeń na 100 mieszkańców (2015 r.) 1. Adampol ,06 2. Borki ,29 3. Borzymy ,00 4. Dębe Duże Dębe Małe Dzierżanów Iły ,60 8. Jadów ,56 9. Kukawki , Myszadła ,93 45

46 Lp. Sołectwo Liczba wykroczeń (stan na r.) Liczba wykroczeń (stan na r.) Liczba wykroczeń (stan na r.) Wskaźnik liczby wykroczeń na 100 mieszkańców (2015 r.) 11. Nowinki , Nowy Jadów , Nowy Jadów Letnisko , Oble , Podbale Podmyszadła Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów , Szewnica , Urle , Warmiaki , Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,44 GMINA JADÓW ,64 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Komisariatu Policji w Jadowie. Miejscowości które odnotowały najwyższy wskaźnik wykroczeń w odniesieniu do średniej przyjętej dla gminy, w zdecydowanej większości pokrywają się z miejscowościami, które odnotowały najwyższy wskaźnik przestępstw. Potwierdza to tezę o niskim poziomie bezpieczeństwa publicznego na tych obszarach oraz o konieczności podejmowania działań mających na celu poprawę tej niekorzystnej sytuacji. Podobnie jak w przypadku liczby przestępstw, także w odniesieniu do wykroczeń można wskazać sołectwa, w których liczba tego typu zdarzeń wykazuje silną tendencję wzrostową. W tabeli nr 12 przedstawiono zmianę liczby wykroczeń zarejestrowanych w poszczególnych miejscowościach Gminy Jadów w latach Największym wzrostem liczby wykroczeń w analizowanym okresie lata charakteryzują się następujące sołectwa: Starowola i Sulejów. Jak można zauważyć, w powyższych sołectwach wzrost liczby wykroczeń jest znaczący, a w miejscowości Starowola nawet 46

47 siedmiokrotny. Potwierdza to konieczność podejmowania na tych obszarach działań mających celu poprawę bezpieczeństwa mieszkańców. Zmiana liczby zdarzeń w latach Ostatnim miernikiem pozwalającym na zmierzenie poziomu bezpieczeństwa publicznego w poszczególnych sołectwach Gminy Jadów jest liczba zarejestrowanych zdarzeń. Rysunek 13 Wskaźnik liczby zdarzeń w 2015 roku przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Tabela 12. Wskaźnik liczby zdarzeń przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą zdarzeń w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo Liczba zdarzeń (stan na r.) Liczba zdarzeń (stan na r.) Liczba zdarzeń (stan na r.) Wskaźnik liczby zdarzeń na 100 mieszkańców (2015 r.) 1. Adampol ,01 2. Borki ,79 47

48 Lp. Sołectwo Wskaźnik Liczba liczby Liczba zdarzeń Liczba zdarzeń zdarzeń zdarzeń na (stan na (stan na (stan na r.) r.) r.) mieszkańców (2015 r.) 3. Borzymy ,53 4. Dębe Duże ,50 5. Dębe Małe ,95 6. Dzierżanów ,67 7. Iły ,29 8. Jadów ,30 9. Kukawki , Myszadła , Nowinki , Nowy Jadów , Nowy Jadów Letnisko , Oble , Podbale , Podmyszadła , Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów , Szewnica , Urle , Warmiaki , Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,43 GMINA JADÓW ,53 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Komisariatu Policji w Jadowie. 48

49 Wśród sołectw, które w roku 2015 uzyskały wskaźnik liczby zdarzeń na 100 mieszkańców powyżej średniej dla gminy znalazły się: Warmiaki (64,71) Dzierżanów (36,61) Jadów (29,30) Iły (25,29) Sulejów (24,49) Urle (23,31) Strachów (22,09) Dębe Małe (21,95) Zawiszyn (21,43) Nowy Jadów Letnisko (19,58) Starowola (17,01) Borki (16,79) Wyglądały (16,61) Wysokie wskaźniki (powyżej średniej dla gminy) liczby przestępstw, wykroczeń i zdarzeń, które obrazują poziom bezpieczeństwa w Gminie Jadów odnotowano w tym samym okresie w niemal tych samych sołectwach. Sytuacja ta potwierdza występowanie problemu braku bezpieczeństwa na tych obszarach, który posiada utrwalony charakter na przestrzeni ostatnich lat Sfera społeczna ubóstwo i patologie społeczne Kolejnym aspektem, który należy uwzględnić w diagnozie problemów i sytuacji kryzysowych na obszarze Gminy, jest skala występowania patologii społecznych. Określono ją na podstawie szeregu informacji uzyskanych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. Na ich podstawie wyliczono następujące wskaźniki: Liczba gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa, Liczba gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia, Liczba osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków, Liczba osób pobierających zasiłki celowe, Liczba osób niepełnosprawnych. Liczba gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa Zgodnie z definicją, ubóstwo jest niekorzystnym zjawiskiem społeczno-ekonomicznym, obejmującym stały brak dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki. Potrzebami tymi są w szczególności: jedzenie, schronienie, ubranie, transport oraz podstawowe potrzeby społecznokulturalne. Skalę ubóstwa na danym obszarze można oszacować na podstawie liczby gospodarstw korzystających z pomocy opieki społecznej i pobierających zasiłki z tytułu ubóstwa. Wskaźnik ten jest o tyle istotny, że oprócz realnej skali omawianego zjawiska pokazuje również zapotrzebowanie mieszkańców Gminy na różne formy wsparcia w ramach pomocy społecznej. 49

50 Rysunek 14 Wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Tabela 13. Wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa na 100 mieszkańców (2015 r.) 1 Adampol ,53 2 Borki ,76 3 Borzymy ,25 4 Dębe Duże ,50 5 Dębe Małe ,32 50

51 Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa na 100 mieszkańców (2015 r.) 6 Dzierżanów ,00 7 Iły ,90 8 Jadów ,89 9 Kukawki ,13 10 Myszadła ,55 11 Nowinki ,59 12 Nowy Jadów ,37 13 Nowy Jadów Letnisko ,80 14 Oble Podbale ,59 16 Podmyszadła ,18 17 Sitne ,99 18 Starowola ,43 19 Strachów ,45 20 Sulejów ,04 21 Szewnica ,75 22 Urle ,31 23 Warmiaki Wójty ,89 25 Wólka Sulejowska ,95 26 Wujówka ,07 27 Wyglądały ,33 28 Zawiszyn ,38 GMINA JADÓW ,57 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. Dane dotyczące problemu ubóstwa mierzonego na podstawie liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z tego powodu zostały zaprezentowane w tabeli nr 14. Zgodnie z tymi informacjami, w 2015 roku problem ubóstwa był najbardziej odczuwalny w następujących 51

52 miejscowościach Gminy Jadów, których średnia pobieranych zasiłków z tytułu ubóstwa była wyższa, niż wskaźnik przyjęty dla Gminy Jadów (2,57) w tym samym okresie: Dzierżanów (10,00), Dębe Małe (7,32), Iły (6,90), Podbale (4,59), Jadów (3,89), Zawiszyn (3,38), Wyglądały (3,33), Wujówka (3,07), Sitne (2,99), Nowy Jadów Letnisko (2,80), Szewnica (2,75). Dane w tabeli pokazują również, że chociaż liczba gospodarstw pobierających zasiłki z tytułu ubóstwa spadła na przestrzeni ostatnich lat, to nadal utrzymuje się ona na relatywnie wysokim poziomie, co potwierdza tezę o wysokiej koncentracji negatywnych zjawisk społecznych na terenie Gminy Jadów oraz konieczność realizowania działań mających na celu wsparcie grup mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym. Zjawisko ubóstwa na wskazanych obszarach należy zwalczać poprzez rozwijanie i zwiększanie efektywności opieki społecznej na terenie Gminy, a także podejmowanie działań ukierunkowanych na zwiększanie przedsiębiorczości społeczności lokalnej. Liczba gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia W diagnozie problemów społecznych występujących na terenie Gminy Jadów warto również posłużyć się kolejnym wskaźnikiem, jakim jest liczba gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia. Miernik ten pozwala bowiem na pokazanie obszarów o najwyższym natężeniu zjawiska, które oddziałuje negatywnie na sytuację Gminy nie tylko w sferze społecznej, lecz również gospodarczej. Tabela 14. Wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia na 100 mieszkańców w roku 2015 wraz z liczbą gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia na 100 mieszkańców (2015 r.) 1 Adampol ,12 52

53 Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia na 100 mieszkańców (2015 r.) 2 Borki ,53 3 Borzymy ,00 4 Dębe Duże Dębe Małe ,44 6 Dzierżanów ,33 7 Iły ,30 8 Jadów ,23 9 Kukawki ,13 10 Myszadła ,46 11 Nowinki ,79 12 Nowy Jadów ,27 Nowy Jadów 13 Letnisko ,70 14 Oble Podbale ,83 16 Podmyszadła ,18 17 Sitne ,70 18 Starowola ,04 19 Strachów ,23 20 Sulejów Szewnica ,31 22 Urle ,87 23 Warmiaki Wójty Wólka Sulejowska ,49 26 Wujówka ,23 27 Wyglądały Zawiszyn ,32 GMINA JADÓW ,87 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. Liczbę gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia zaprezentowano w tabeli nr 15. Największą skalę występowania tego zjawiska w roku 2015 (powyżej średniej dla Gminy wynoszącej 0,87) odnotowano na następujących obszarach: 53

54 Dzierżanów (3,33), Dębe Małe (2,44) Iły (2,30) Kukawki (2,13) Adampol (2,12) Podbale (1,83) Borki (1,53) Zawiszyn (1,32) Jadów (1,23) Strachów (1,23) Wujówka (1,23) Podmyszadła (1,18) Starowola (1,04) Borzymy (1,00) Warto zauważyć, że w znacznej mierze (poza kilkoma wyjątkami) są to te same miejscowości, w których jest obecna także najwyższa liczba gospodarstw pobierających zasiłki z powodu ubóstwa. Potwierdza to występowanie wielowymiarowych negatywnych zjawisk społecznych na wskazanych obszarach, a także konieczność podejmowania działań mających na celu wsparcie grup mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich integrację ze środowiskiem lokalnym. Działania te powinny być również ukierunkowane na zapobieganie powstawaniu trudnych sytuacji życiowych, których mieszkańcy nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków Kolejnym wskaźnikiem, który zastosowano w przeprowadzeniu diagnozy społecznej Gminy Jadów, jest liczba osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków. Miernik ten obrazuje bowiem sytuację materialną mieszkańców Gminy. 54

55 Rysunek 15 Wskaźnik liczby osób pobierających zasiłki z tytułu posiłków przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. Tabela 15. Wskaźnik liczby osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) Wskaźnik liczby osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków na 100 mieszkańców (2015 r.) 1. Adampol ,48 2. Borki ,11 3. Borzymy ,75 4. Dębe Duże ,50 5. Dębe Małe Dzierżanów Iły ,75 8. Jadów ,66 9. Kukawki , Myszadła ,42 55

56 Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) Wskaźnik liczby osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków na 100 mieszkańców (2015 r.) 11. Nowinki , Nowy Jadów , Nowy Jadów Letnisko , Oble Podbale , Podmyszadła Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów Szewnica , Urle , Warmiaki Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,32 GMINA JADÓW ,94 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. Jak wynika z danych zawartych w powyższej tabeli, w 2015 roku najwięcej osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków w odniesieniu do przyjętej średniej dla Gminy na poziomie 2,94, zamieszkiwało w następujących miejscowościach: Adampol (8,48), Starowola (7,64) Myszadła (7,42) Wyglądały (6,67) Borki (6,11) Iły (5,75) Podbale (5,50) Nowy Jadów Letnisko (3,85) 56

57 Kukawki (6,38) Nowinki (6,35) Wójty (3,56) Wskaźnik ten jest jednak relatywnie wysoki na obszarze całej Gminy Jadów, mimo że podlegał istotnym wahaniom na przestrzeni ostatnich lat. Pokazuje to konieczność podejmowania kompleksowych działań mających na celu wyprowadzanie mieszkańców Gminy z trudnej sytuacji życiowej i pomoc im w odnalezieniu się na rynku pracy. Liczba osób pobierających zasiłki celowe Analizując zjawiska kryzysowe występujące w Gminie Jadów w sferze społecznej, wzięto pod uwagę także liczbę osób pobierających zasiłki celowe. Rysunek 16 Wskaźnik liczby osób pobierających zasiłki celowe w 2015 roku przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. 57

58 Tabela 16. Wskaźnik liczby osób pobierających zasiłki celowe na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą osób pobierających zasiłki w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) Wskaźnik liczby osób pobierających zasiłki celowe na 100 mieszkańców (2015 r.) 1. Adampol ,41 2. Borki ,29 3. Borzymy ,51 4. Dębe Duże ,50 5. Dębe Małe ,44 6. Dzierżanów ,33 7. Iły ,60 8. Jadów ,79 9. Kukawki , Myszadła , Nowinki , Nowy Jadów , Nowy Jadów Letnisko , Oble Podbale , Podmyszadła , Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów , Szewnica , Urle , Warmiaki Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,50 GMINA JADÓW ,49 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. 58

59 Zasiłek celowy to świadczenie fakultatywne przyznawane na zaspokojenie niezbędnych potrzeb bytowych, a w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego czy drobnych remontów i napraw w domu. Z uwagi na specyfikę i przeznaczenie zasiłków celowych, jest tak ważne, aby przeanalizować koncentrację osób pobierających ten rodzaj wsparcia. Zgodnie z danymi zawartymi w powyższej tabeli, najwięcej osób pobierających zasiłki celowe w odniesieniu do przyjętej średniej dla gminy (wynoszącej 2,49 w 2015 r.), mieszkało w następujących miejscowościach: Starowola (4,86), Iły (4,60) Nowy Jadów Letnisko (4,55) Jadów (3,79) Myszadła (3,71) Wujówka (3,68) Podmyszadła (3,53) Dzierżanów (3,33) Wyglądały (3,33) Urle (3,05) Borzymy (2,51) Dębe Duże (2,50) W miejscowościach tych zamieszkiwało łącznie 64,21% wszystkich osób pobierających zasiłki celowe w Gminie Jadów w roku Jest to kolejny dowód na potwierdzenie tezy o wysokiej skali występowania negatywnych zjawisk społecznych na tym obszarze, w tym przede wszystkim problemu ubóstwa. Wysoka liczba osób niepełnosprawnych Analizując problem wykluczenia społecznego w Gminie Jadów, należy również zwrócić uwagę na liczbę zamieszkujących ją osób niepełnosprawnych. Są one bowiem jedną z grup społecznych najbardziej podatnych na zjawisko wykluczenia. 59

60 Rysunek 17 Wskaźnik liczby osób niepełnosprawnych w 2015 roku przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. Tabela 17. Wskaźnik liczby osób niepełnosprawnych na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą osób niepełnosprawnych w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) wskaźnik liczby osób niepełnosprawnych na 100 mieszkańców (2015 r.) 1. Adampol ,71 2. Borki Borzymy ,25 4. Dębe Duże ,25 5. Dębe Małe ,44 6. Dzierżanów ,00 7. Iły Jadów ,05 60

61 Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) 2016 rok (30.06) wskaźnik liczby osób niepełnosprawnych na 100 mieszkańców (2015 r.) 9. Kukawki Myszadła , Nowinki , Nowy Jadów , Nowy Jadów Letnisko , Oble Podbale Podmyszadła Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów , Szewnica , Urle , Warmiaki Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,13 GMINA JADÓW ,02 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie. Wykluczenie społeczne, na które narażone są w szczególności osoby niepełnosprawne, widoczne jest przede wszystkim w trzech następujących obszarach: dostępie do systemu edukacji, dostępu do rynku pracy oraz dostępu do infrastruktury kulturalnej. Dane dotyczące liczby osób niepełnosprawnych w poszczególnych miejscowościach Gminy Jadów zaprezentowano w tabeli nr 18. Jak pokazują dane, obecnie najwięcej osób niepełnosprawnych zamieszkuje w następujących sołectwach: Dzierżanów (10,00), Nowy Jadów Letnisko (3,15) Borzymy (1,25) Dębe Duże (1,25) 61

62 Dębe Małe (2,44) Jadów (2,05) Wyglądały (1,67) Strachów (1,23) Myszadła (1,16) Starowola (1,04) Na obszarze tym w 2016 roku zamieszkiwało 50 osób niepełnosprawnych, co stanowi 64,10% wszystkich niepełnosprawnych w Gminie Jadów. Miejscowości te wymagają systematycznego rozbudowywania i modernizacji infrastruktury socjalnej, a także przeprowadzenia działań zapobiegających wykluczeniu społecznemu i wyrównywania szans dla tej części społeczności lokalnej Sfera społeczna zaangażowanie społeczności lokalnej w sprawy regionu Obok mierników mających charakter ilościowy, należy poddać analizie również te czynniki, których nie da się zmierzyć w sposób liczbowy. To właśnie one w dużej mierze pokazują specyfikę danego obszaru i pozwalają zwrócić uwagę na jego realne problemy. W przypadku Gminy Jadów jednym z najważniejszych problemów jest ogół zjawisk, które można określić jako brak inicjatywy oraz niedostateczne zaangażowanie społeczności lokalnej w sprawy regionu. Brak inicjatywy społeczności lokalnej Gmina Jadów powinna funkcjonować nie tylko jako ośrodek administracyjny i komunikacyjny, lecz również centrum społeczno-kulturalne zaspokajające potrzeby mieszkańców. Obecnie jednak funkcja ta nie jest rozwinięta w dostatecznym stopniu. Znaczącym problemem omawianego obszaru jest bowiem brak możliwości i propozycji spędzania wolnego czasu przez mieszkańców. Mimo aktywnej działalności takich podmiotów jak Gminny Ośrodek Kultury, Biblioteka czy placówki edukacyjne, omawiany obszar nie jest dostatecznie atrakcyjny dla mieszkańców. Obecna infrastruktura społeczno-kulturalna czy sportowo-rekreacyjna nie spełnia bowiem oczekiwań różnych grup osób chcących korzystać z rozmaitych form wypoczynku. Zasadniczą barierą jest w tym przypadku brak oddolnych inicjatyw pozwalających mieszkańcom przekształcić ich otoczenie w bardziej przyjazne i dopasowane do ich potrzeb. Omawiany problem dotyczy nie tylko osób zamieszkujących w Gminie Jadów na stałe, lecz również turystów, którzy ze względu na brak odpowiedniej infrastruktury i zorganizowanych inicjatyw decydują się na odwiedzenie innych miejscowości w regionie. Jest to dla Gminy szczególnie niekorzystne, ponieważ ze względu na położenie w pobliżu Warszawy ma ona duże możliwości rozwoju turystyki. Potencjał ten w znacznym stopniu nie jest jednak wykorzystywany. Brak różnorodnych i interesujących możliwości spędzania wolnego czasu na terenie Gminy Jadów często skutkuje tym, że mieszkańcy coraz chętniej korzystają z ofert innych gmin w powiecie 62

63 wołomińskim, a także miasta stołecznego Warszawy. To z kolei powoduje osłabienie więzi społeczności lokalnej oraz zmniejszanie zaangażowania mieszkańców w sprawy regionu. Brak integracji społeczności lokalnej wpływa natomiast na powstawanie niekorzystnego zjawiska, które można określić jako przyjmowanie przez Gminę jedynie funkcji sypialnianej w stosunku do innych bardziej atrakcyjnych gmin i miast w regionie. Zjawisko to polega na tym, że Jadów jako Gmina posiada co prawda pewien stopień samowystarczalności pod względem usług, zatrudnienia oraz możliwości spędzania wolnego czasu, ale jest uzależniona od innych miejscowości w zakresie usług wyższego rzędu, np. lepiej płatnych miejsc pracy, bardziej zaawansowanych usług, dostępu do kultury czy lepszej bazy edukacyjnej. W przypadku Gminy Jadów dużym dominującym ośrodkiem jest przede wszystkim miasto stołeczne Warszawa. W samej Gminie Jadów szczególnie duży potencjał rozwoju wykazują większe miejscowości (jak chociażby miejscowość gminna Jadów czy miejscowość Urle), obecnie jednak potencjał ten w znacznej mierze nie jest wykorzystywany. Przy realizacji odpowiednio skoordynowanej polityki obszary te mogą stać się jednak ośrodkiem stymulującym rozwój całej Gminy. Aby jednak tego dokonać, należy podejmować działania mające na celu poprawę stanu infrastruktury społecznokulturalnej i sportowo-rekreacyjnej oraz działania zmierzające do wzmocnienia zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy regionu. Frekwencja w wyborach samorządowych w 2014 roku Odzwierciedleniem poziomu zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy regionu może być frekwencja odnotowywana w Gminie Jadów podczas wyborów samorządowych, które odbyły się w 2014 roku. Tabela 18. Frekwencja w wyborach samorządowych w 2014 roku w Gminie Jadów w podziale na obwody Numer i zasięg obwodu Liczba osób Liczba osób uprawnionych głosujących Frekwencja 1. 09/ Sitne ,95% 2. 01/ Jadów ,35% 3. 06/ Borzymy, Dębe Duże, Dębe Małe, Wężówka, Wyrobki, Letnisko Nowy Jadów ,91% 4. 02/ Wójty, Borki, Warmiaki, Wyglądały, Dzierżanów, Oble, Nowy Jadów ,31% 5. 05/ Urle, Iły, Adampol, Strachów, Kukawki ,60% 6. 10/ Sulejów, Wujówka ,12% 7. 08/ Szewnica ,06% 8. 04/ Zawiszyn ,29% 9. 03/ Starowola, Myszadła, Podmyszadła, Podbale ,59% / Nowinki, Wólka Sulejowska ,75% GMINA JADÓW ,23% 63

64 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Frekwencja w wyborach samorządowych w 2014 roku w poszczególnych obwodach wyborczych w Gminie Jadów została przedstawiona w tabeli nr 19. Najniższą frekwencję odnotowano w następujących obwodach: Obwodzie nr 9, obejmującym miejscowość Sitne, Obwodzie nr 1, obejmującym miejscowość Jadów Obwodzie nr 6, obejmującym miejscowości Borzymy, Dębe Duże, Dębe Małe, Wężówka, Wyrobki, Letnisko Nowy Jadów. Stosunkowo niska frekwencja na wskazanych powyżej obszarach pokazuje obojętność mieszkańców i brak chęci wpływania na sprawy bezpośrednio związane z ich najbliższym otoczeniem. Niższa frekwencja odnotowana w tych miejscowościach w odniesieniu do całej Gminy Jadów świadczy o mniejszym zaangażowaniu społeczności lokalnej w sprawy regionu. Frekwencja w wyborach parlamentarnych w 2015 roku Informację na temat zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy regionu można również uzyskać z analizy frekwencji w wyborach parlamentarnych w 2015 roku. Tabela 19. Frekwencja w wyborach parlamentarnych w 2015 roku w podziale na obwody Numer i zasięg obwodu Liczba osób Liczba osób uprawnionych głosujących Frekwencja 1. 01/ Jadów ,23% 2. 07/ Nowinki, Wólka Sulejowska ,37% 3. 08/ Szewnica ,38% 4. 09/ Sitne ,25% 5. 06/ Borzymy, Dębe Duże, Dębe Małe, Wężówka, Wyrobki, Letnisko Nowy Jadów ,12% 6. 03/ Starowola, Myszadła, Podmyszadła, Podbale ,71% 7. 05/ Urle, Iły, Adampol, Strachów, Kukawki ,29% 8. 10/ Sulejów, Wujówka ,32% 9. 04/ Zawiszyn ,47% / Wójty, Borki, Warmiaki, Wyglądały, Dzierżanów, Oble, Nowy Jadów ,48% GMINA JADÓW ,80% Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. 64

65 Frekwencja w wyborach parlamentarnych w 2015 roku odnotowana w poszczególnych obwodach w Gminie Jadów została przedstawiona w tabeli nr 20. Zgodnie z danymi zawartymi w tabeli, najniższą frekwencję odnotowano w następujących obwodach: Obwodzie nr 1, obejmującym miejscowość Jadów, Obwodzie nr 7, obejmującym miejscowości Nowinki i Wólka Sulejowska, Obwodzie nr 8, obejmującym miejscowość Szewnica. Warto podkreślić, że w porównaniu z wyborami z 2014 roku, w wyborach do Sejmu i Senatu swój głos oddało ponad trzykrotnie mniej mieszkańców. Niską frekwencję odnotowano więc nie tylko w odniesieniu do poszczególnych obwodów, lecz również w odniesieniu do całej Gminy Jadów. Potwierdza to tezę o niedostatecznym zaangażowaniu społeczności lokalnej w sprawy regionu. Bowiem o ile frekwencja na poziomie nieco wyższym niż 50% jest niska, ale jakkolwiek akceptowalna, o tyle frekwencję kształtującą się na poziomie bliskim 10% należy uznać za dramatycznie niską i odzwierciedlającą skalę występowania negatywnych procesów w sferze społecznej na obszarze Gminy Jadów. Działalność organizacji pozarządowych Poziom zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy regionu można również ocenić poprzez ocenę skali działalności organizacji pozarządowych na danym obszarze. Skala ta pokazuje bowiem, w jakim stopniu mieszkańcy Gminy są skłonni zrzeszać się w sformalizowane podmioty, których celem jest działalność w imię interesu publicznego, a nie w celu osiągania zysku. Organizacje pozarządowe stanowią ważny element społeczeństwa obywatelskiego, a pełnione przez nie funkcje można rozpatrywać zarówno w wymiarze społecznym jak i w wymiarze gospodarczym. Organizacje powinny przede wszystkim umożliwiać wspólne działanie ludzi o podobnych zainteresowaniach oraz wzbogacać tym samym życie ich samych i całej społeczności lokalnej. Występują one również w obronie praw grup społecznych, w szczególności grup dyskryminowanych i zagrożonych wykluczeniem. Ich ważnym zadaniem jest więc również sprzyjanie włączaniu w życie społeczne osób i grup zagrożonych marginalizacją, np. osób niepełnosprawnych czy długotrwale bezrobotnych. Przyczyniają się one też do inicjowania zmian w sferze społecznej oraz często uzupełniają działania różnych instytucji publicznych. W Gminie Jadów opisane powyżej funkcje są jednak rozwinięte w zdecydowanie niedostatecznym stopniu. Odnotowuje się tu bardzo niską skalę działalności podmiotów trzeciego sektora, który obecny jest w niewielkiej liczbie tylko w niektórych miejscowościach (pozytywnie pod tym względem wyróżnia się jedynie miejscowość Urle). Tabela poniżej prezentuje listę działających organizacji pozarządowych na terenie Gminy Jadów. 65

66 Tabela 20 Lista funkcjonujących na obszarze Gminy Jadów organizacji pozarządowych- stan na r. LP. Organizacje pozarządowe działające na terenie Gminy Jadów Nazwa Organizacji Adres rejestracji organizacji 1. Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Spokojna ul. Krzywa Urle Jesień w Urlach 2. Stowarzyszenie Przyjaciół Kultury w Urlach ul. Piękna Urle 3. Uczniowski Klub Sportowy przy Zespole Szkolno- Przedszkolnym w Urlach 4. Uczniowski Klub Sportowy przy Liceum Ogólnokształcącym w Urlach ul. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury 4, Urle ul. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury 4, Urle 5. Parafialny Klub Sportowy Liwiec ul. Jana Pawła II Adampol 6. Stowarzyszenie Miłośników Urli ul. Wczasowa Urle 7. Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Jadów ul. Lipowa Szewnica 8. Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Zawiszynie ul. Szkolna Zawiszyn 9. Koło Gospodyń Wiejskich w Myszadłach Myszadła Stowarzyszenie Miłośników Sulejowa ul. Kościelna Sulejów 11. Klub Sportowy SKF GKS KORONA Jadów ul. Jana Pawła II Jadów 12. Ochotnicza Straż Pożarna w Jadowie ul. Jana Pawła II Jadów 13. Ochotnicza Straż Pożarna w Myszadłach Myszadła Ochotnicza Straż Pożarna w Starowoli Starowola 37a 15. Ochotnicza Straż Pożarna w Wólce Sulejowskiej Wólka Sulejowska 29a Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów Wskazany powyżej problem świadczy o niskim poziomie kapitału społecznego. Dodatkowo, należy zwrócić uwagę na to, że wśród działających na terenie Gminy organizacji pożytku publicznego dominują jednostki ochotniczej straży pożarnej, które nie angażują działalności ogółu mieszkańców należących do różnych grup społecznych i wiekowych. Wśród przyczyn tego niekorzystnego zjawiska należy wskazać przede wszystkim obojętność mieszkańców i ich brak przekonania, że wspólne działania w interesie publicznym mogą przynieść wymierne korzyści. Mieszkańcy nie chcą bowiem podejmować inicjatywy mającej na celu poprawę sytuacji Gminy w sferze społecznej czy gospodarczej, a wolą korzystać z usług publicznych i prywatnych oferowanych w innych miejscowościach, np. w Warszawie. Istotna jest więc konieczność dodatkowego wsparcia dla działalności organizacji pozarządowych i tym samym podejmowanie działań mających na celu wzrost poziomu kapitału społecznego. 66

67 Poniższa tabela stanowi ilustrację dotyczącą aktywności organizacji pozarządowych funkcjonujących na obszarze Gminy Jadów, określając wskaźnik liczby organizacji pozarządowych działających w poszczególnych sołectwach na 100 mieszkańców. Rysunek 18 Wskaźnik liczby organizacji pozarządowych w 2015 roku przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów Tabela 21 Wskaźnik liczby organizacji pozarządowych na 100 mieszkańców w roku 2015 LP. Sołectwo Liczba organizacji pozarządowych (stan na r.) wskaźnik liczby organizacji pozarządowych na 100 mieszkańców (2015 r.) 1. Adampol 1 0, Borki 0 0, Borzymy 0 0, Dębe Duże 0 0, Dębe Małe 0 0,000 67

68 LP. Sołectwo Liczba organizacji pozarządowych (stan na r.) wskaźnik liczby organizacji pozarządowych na 100 mieszkańców (2015 r.) 6. Dzierżanów 0 0, Iły 0 0, Jadów 2 0, Kukawki 0 0, Myszadła 2 0, Nowinki 0 0, Nowy Jadów 0 0, Nowy Jadów Letnisko 0 0, Oble 0 0, Podbale 0 0, Podmyszadła 0 0, Sitne 0 0, Starowola 1 0, Strachów 0 0, Sulejów 1 0, Szewnica 1 0, Urle 5 1, Warmiaki 0 0, Wójty 0 0, Wólka Sulejowska 1 0, Wujówka 0 0, Wyglądały 0 0, Zawiszyn 1 0,188 GMINA JADÓW 15 0,197 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów Wśród sołectw, które uzyskały w odniesieniu do miernika dotyczącego liczby funkcjonujących organizacji pozarządowych wartość powyżej średniej dla gminy przyjętej w roku 2015, na poziomie 0,197 znalazły się następujące sołectwa: Urle (1,089), Wólka Sulejowska (0,488) Myszadła (0,464) Adampol (0,353) Starowola (0,347) Sulejów (0,292) 68

69 Jadów (0,205) Możliwości jakie stwarza działalność i aktywność organizacji pozarządowych stanowią niezaprzeczalny potencjał i umożliwiają realizację priorytetów i działań przyjętych przez gminę w ramach niniejszego Programu Rewitalizacji. Dzięki ich działalności możliwe będzie współdziałanie władz gminy oraz innych interesariuszy programu w ramach prowadzonego procesu rewitalizacji, w przedsięwzięciach umożliwiających wyeliminowanie znamion kryzysu zdiagnozowanego na obszarze rewitalizacji Sfera gospodarcza bezrobocie Wyznaczenia obszarów kryzysowych w sferze gospodarczej należy dokonać przede wszystkim w oparciu o liczbę osób bezrobotnych. Bezrobocie jest bowiem jednym z najistotniejszych zjawisk pogarszających sytuację ekonomiczną danego obszaru. Skalę bezrobocia w Gminie Jadów określono za pomocą następujących wskaźników: Liczba zarejestrowanych bezrobotnych, Liczba zarejestrowanych bezrobotnych powyżej 12 miesięcy. Statystyki prezentujące poziom bezrobocia w Gminie Jadów oraz w jej poszczególnych sołectwach i miejscowościach opracowano na podstawie danych Urzędu Gminy. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Na potrzeby analizy problemów społecznych i gospodarczych Gminy Jadów określono liczbę zarejestrowanych bezrobotnych w całej Gminie oraz w poszczególnych sołectwach i miejscowościach. Liczba ta odzwierciedla bowiem poziom aktywności zawodowej mieszkańców oraz poziom rozwoju gospodarki lokalnej. 69

70 Rysunek 19 Wskaźnik Liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne w roku 2015 przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy. Tabela 22. Wskaźnik liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą zarejestrowanych bezrobotnych w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo Liczba bezrobotnych zarejestrowanych (stan na r.) Liczba bezrobotnych zarejestrowanych (stan na r.) Liczba bezrobotnych zarejestrowanych (stan na r.) wskaźnik liczby bezrobotnych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (2015 r.) 1. Adampol ,06 2. Borki ,23 3. Borzymy ,16 4. Dębe Duże ,66 5. Dębe Małe ,41 6. Dzierżanów Iły ,64 70

71 Lp. Sołectwo Liczba bezrobotnych zarejestrowanych (stan na r.) Liczba bezrobotnych zarejestrowanych (stan na r.) Liczba bezrobotnych zarejestrowanych (stan na r.) wskaźnik liczby bezrobotnych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (2015 r.) 8. Jadów ,51 9. Kukawki , Myszadła , Nowinki , Nowy Jadów , Nowy Jadów Letnisko , Oble , Podbale , Podmyszadła , Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów , Szewnica , Urle , Warmiaki , Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,39 GMINA JADÓW ,85 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Gminie Jadów oraz w jej poszczególnych miejscowościach została zaprezentowana w tabeli nr 23. Zgodnie z tymi danymi w 2015 roku problem bezrobocia dotyczył przede wszystkim następujących obszarów: Strachów (58,25), Iły (23,64) Starowola (17,49) Adampol (15,06) Zawiszyn (12,39) Urle (11,83) Jadów (11,51) Borzymy (11,16) 71

72 Sulejów (12,68) PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU 2023 W powyższych dziewięciu miejscowościach gminy zamieszkują 333 osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Stanowią one 65,04% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych w Gminie Jadów. Warto również zwrócić uwagę, jak liczba bezrobotnych w Gminie Jadów zmieniała się wraz z upływem czasu. W 2013 roku w Gminie żyło 626 bezrobotnych, a rok później o ponad 30% mniej. W roku 2015 nastąpił natomiast wzrost liczby bezrobotnych o ponad 20%. Pokazuje to, że liczba bezrobotnych w Gminie Jadów jest nie tylko relatywnie wysoka, ale też zmienia się bardzo dynamicznie, co utrudnia znacząco realizację działań mających na celu zmniejszanie poziomu bezrobocia. Zjawisko bezrobocia na tym obszarze wynika w dużej mierze z niskiego poziomu rozwoju infrastruktury technicznej niesprzyjającej rozwojowi lokalnej przedsiębiorczości oraz niewystarczającej liczby zorganizowanych inicjatyw służących rozwojowi gospodarczemu. Istotne jest więc tworzenie na wskazanych obszarach dobrych warunków dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Działania te pozwolą bowiem na zwiększenie liczby aktywnie działających podmiotów gospodarczych i zmniejszanie liczby osób bezrobotnych. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych powyżej 12 miesięcy Obok ogólnej liczby osób bezrobotnych, warto również zwrócić uwagę na problem bezrobocia długotrwałego. Długotrwale bezrobotną określa się osobę pozostającą bez pracy przez co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich dwóch lat. Zjawisko to niesie za sobą bardzo negatywne i długofalowe konsekwencje. 72

73 Rysunek 20 Wskaźnik liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotne powyżej 12 miesięcy przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów w roku 2015 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy. Tabela 23. Wskaźnik liczby osób długotrwale bezrobotnych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w Gminie Jadów w roku 2015 wraz z liczbą osób długotrwale bezrobotnych w poszczególnych sołectwach w latach Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) Wskaźnik osób długotrwale bezrobotnych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (2015 r.) 1. Adampol ,83 2. Borki ,23 3. Borzymy ,79 4. Dębe Duże ,66 5. Dębe Małe ,70 6. Dzierżanów ,00 7. Iły ,45 8. Jadów ,78 9. Kukawki ,02 73

74 Lp. Sołectwo 2013 rok (31.12) 2014 rok (31.12) 2015 rok (31.12) Wskaźnik osób długotrwale bezrobotnych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (2015 r.) 10. Myszadła , Nowinki , Nowy Jadów , Nowy Jadów Letnisko , Oble , Podbale , Podmyszadła , Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów , Szewnica , Urle , Warmiaki , Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,07 GMINA JADÓW ,61 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy. Konsekwencją długotrwałego bezrobocia jest nie tylko pogorszenie sytuacji materialnej prowadzące często do ubóstwa, lecz również pogorszenie statusu społecznego, które prowadzi do wycofania się osoby bezrobotnej z życia publicznego i jej izolacji społecznej. W ujęciu psychologicznym osoby długotrwale bezrobotne przechodzą przez następujące fazy: Obawa przed utratą pracy pobudzenie, zmiany nastroju, chwiejność emocjonalna, Szok po utracie pracy poczucie klęski, upokorzenie, lęk przed przyszłością, przygnębienie, Wchodzenie w sytuację bezrobocia optymizm związany z traktowaniem nowej sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces, Pesymizm i rezygnacja negatywne reakcje emocjonalne, problemy zdrowotne, kłopoty finansowe, 74

75 Dopasowanie do sytuacji poczucie beznadziejności, dążenie do izolacji społecznej, redukcja oczekiwań życiowych i zainteresowań. W kontekście analizy negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych w Gminie Jadów szczególne znaczenie mają dwa ostatnie spośród wskazanych powyżej etapów. Wiążą się one bowiem ze złą sytuacją materialną osób bezrobotnych oraz zjawiskiem wykluczenia społecznego. Długi okres pozostawania bez pracy utrudnia bowiem w znaczny sposób powrót do aktywności zawodowej oraz jest przejawem różnych problemów i patologii społecznych. Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli nr 24, w 2015 roku największą liczbę osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy odnotowano w następujących miejscowościach: Strachów (40,78), Starowola (10,38) Podbale (9,46) Sulejów (9,38) Zawiszyn (8,07) Urle (7,89) Adampol (7,83) Kukawki (7,02) Jadów (6,78) Najwyższy wskaźnik liczby osób długotrwale bezrobotnych dotyczy tych samych miejscowości, które uzyskały wskaźnik powyżej średniej przyjętej dla gminy w zakresie wskaźnika liczby osób bezrobotnych. Wobec powyższego nasuwa się wniosek, iż sołectwa w których odnotowano najwyższe wskaźniki osób bezrobotnych, zamieszkują osoby pozostające bez pracy powyżej 12 miesięcy. Problem zatem bezrobocia na tych obszarach, to problem utrwalony, który wymaga priorytetowego podejścia ze strony władz gminy, poprzez stworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości, zapewnienia miejsc pracy poprzez system szkoleń i zmiany kwalifikacji osób pozostających bez pracy Sfera gospodarcza poziom lokalnej przedsiębiorczości Opisując najważniejsze problemy Gminy Jadów w sferze gospodarczej, należy również zwrócić uwagę na poziom rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Na potrzeby przeprowadzonej diagnozy określono go za pomocą stosunku liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na danym obszarze do liczby mieszkańców tego obszaru. W tej części opracowania uwzględniono także mierniki jakościowe. Opisują one stopień zaangażowania lokalnej społeczności w inicjatywy służące rozwojowi lokalnej gospodarki. Liczba podmiotów gospodarczych 75

76 Na sytuację gospodarczą ma istotny wpływ liczba działających podmiotów gospodarczych. Szczególnie ważny dla Gminy Jadów jest rozwój małych i średnich przedsiębiorstw oraz jednoosobowych działalności gospodarczych. Rysunek 21 Wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w 2015 roku przypadających na 100 mieszkańców w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy. Tabela 24. Wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w roku 2015 Lp. Sołectwo Liczba podmiotów gospodarczych (stan na r.) Liczba osób w wieku produkcyjnym (stan na r.) Wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (2015 r.) 1. Adampol ,88 2. Borki ,94 3. Borzymy ,88 4. Dębe Duże ,43 5. Dębe Małe ,11 6. Dzierżanów ,56 7. Iły ,45 76

77 Liczba Liczba osób w Wskaźnik liczby podmiotów wieku podmiotów Lp. Sołectwo gospodarczych produkcyjnym gospodarczych na 100 (stan na (stan na mieszkańców w wieku r.) r.) produkcyjnym (2015 r.) 8. Jadów ,60 9. Kukawki , Myszadła , Nowinki , Nowy Jadów , Nowy Jadów Letnisko , Oble , Podbale , Podmyszadła , Sitne , Starowola , Strachów , Sulejów , Szewnica , Urle , Warmiaki , Wójty , Wólka Sulejowska , Wujówka , Wyglądały , Zawiszyn ,20 GMINA JADÓW ,86 Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Tabela nr 25 prezentuje wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych do liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym w Gminie Jadów. Najniższe wartości tego parametru odnotowano w następujących miejscowościach: Warmiaki (0,00), Podbale (2,70) Nowinki (3,20) Wyglądały (3,45) Kukawki (3,51) Wójty (5,22) Sitne (5,32) Iły (5,46) Dzierżanów (5,56) Myszadła (6,05) 77

78 Podmyszadła (3,92) Oble (4,00) Borki (4,94) Szewnica (6,55) Nowy Jadów (7,52) Starowola (7,73) Najniższą wartość omawianego parametru odnotowuje się w sołectwie Warmiaki, gdzie nie jest zarejestrowany żaden podmiot gospodarczy. W kolejnych pięciu miejscowościach w powyższym zestawieniu wskaźnik ten oscyluje wokół poziomu poniżej 4 podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym. Średnia wartość wskaźnika liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w roku 2015, wyniosła 7, 86. Gmina Jadów wymaga wprowadzenia ułatwień i zniesienia barier dla osób chcących rozpocząć własną działalność gospodarczą, a także przeprowadzenia działań mających na celu pobudzenie lokalnej przedsiębiorczości i wzrost konkurencyjności na wskazanych wyżej obszarach. Problem rozwoju lokalnej przedsiębiorczości Podobnie jak w przypadku sfery społecznej, także w sferze gospodarczej problemy Gminy Jadów można opisywać poprzez mierniki, których nie da się jednoznacznie wyrazić w sposób liczbowy. Dają one pełny obraz sytuacji gospodarczej Gminy i pozwalają na wskazanie obszarów wymagających przeprowadzenia kompleksowych działań pobudzających rozwój gospodarki. Jednym z najważniejszych problemów Gminy Jadów jest brak inicjatyw służących rozwojowi lokalnej przedsiębiorczości. Obszar ten zdominowany jest obecnie przez grunty rolne i tereny porolnicze, a same gospodarstwa rolne są w znacznej mierze małe i niekonkurencyjne. Mieszkańcy Gminy nie wykazują chęci do zakładania nowych działalności gospodarczych, przez co dominującymi firmami są tu jedynie niewielkie sklepy i małe punkty usługowe. Istotną barierą rozwoju Gminy jest pasywność zawodowa mieszkańców, a także występowanie bezrobocia utajonego. Czynnikiem niesprzyjającym rozwojowi potencjału lokalnej gospodarki jest również przenoszenie się lokalnego rynku pracy do Warszawy oraz innych miast w regionie. Mieszkańcy Gminy Jadów wolą bowiem pokonywać każdego dnia znaczne odległości niż wykorzystać potencjał najbliższego otoczenia poprzez rozwijanie własnej działalności. Tę niekorzystną sytuację może jednak zmienić odpowiednie stymulowanie procesów rozwoju gospodarczego Gminy poprzez tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości, wsparcie działalności organizacji pozarządowych oraz wspieranie kreatywności mieszkańców w zakładaniu małych firm rodzinnych. Jednym z ważniejszych efektów wskazanych powyżej działań będzie pobudzenie przedsiębiorczości mieszkańców wsi przede wszystkim w sektorze okołorolniczym (obejmującym chociażby sprzedaż bezpośrednią produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwach oraz agroturystykę) i sektorze pozarolniczym (obejmującym na przykład turystykę wiejską, działalność kulinarną czy promowanie walorów kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych). 78

79 Kolejnym problemem Gminy Jadów w sferze gospodarczej jest niemal całkowite zmarginalizowanie funkcji turystycznej. W miejscowości Urle, a także w innych miejscowościach nad rzeką Liwiec, znajdują się niefunkcjonalne ośrodki rekreacyjne z czasów, kiedy obszar ten pełnił przede wszystkim funkcję uzdrowiskową. Z jednej strony występują tu więc domki letniskowe oraz gospodarstwa mogące rozpocząć chociażby działalność agroturystyczną, z drugiej jednak strony brakuje nowoczesnej bazy infrastrukturalnej oraz punktów usługowych. Skutkuje to tym, że turyści, którzy mogliby wybrać Gminę Jadów jako miejsce wypoczynku, decydują się na odwiedzenie innych miejscowości w regionie. Należy więc zwrócić uwagę na zupełnie niezagospodarowany potencjał turystyczny Gminy oraz podjąć działania mające na celu poprawę tej sytuacji. Rozwój tego sektora spowoduje bowiem znaczący wzrost liczby miejsc pracy oraz wpłynie na proces stopniowej zmiany struktury zawodowej społeczności lokalnej. Rozwój turystyki na tym obszarze należy rozumieć przede wszystkim jako wyprowadzanie z sytuacji kryzysowej obszaru, w którym kiedyś w naprawdę dużym stopniu kwitła przedsiębiorczość, a obecnie mamy do czynienia z degradacją społeczno-gospodarczą dawnego kurortu Urle i całego terenu nad rzeką Liwiec. Konieczne jest zapewnienie infrastruktury społecznej dla mieszkańców oraz odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa, np. w miejscach spędzania czasu przez młodzież Sfera przestrzenno-funkcjonalna Obok problemów występujących w sferze społecznej i sferze gospodarczej, należy dokonać diagnozy zjawisk kryzysowych w sferze przestrzenno-funkcjonalnej. Opisano je w oparciu o mierniki ilościowe oraz mierniki jakościowe. Spośród wskaźników liczbowych wybrano liczbę obiektów publicznych oraz zabytków wymagających remontu lub modernizacji. Analizę jakościową przeprowadzono natomiast w oparciu o dane dotyczące infrastruktury technicznej oraz zagospodarowania przestrzeni publicznej. Kwestie dotyczące poziomu technicznego i funkcjonalnego infrastruktury wykorzystywanej na cele publiczne (obiekty użyteczności publicznej, obiekty zabytkowe), to istotne zagadnienia rzutujące w bezpośredni sposób na sytuację społeczną Gminy. Obiekty te bardzo często pełnią funkcję kulturalno-społeczną, aktywizując mieszkańców, umożliwiając im zagospodarowanie czasu wolnego, nawiązanie kontaktów i więzi społecznych. Taką funkcję w Gminie Jadów pełnią placówki oświatowe, które dla mieszkańców organizują różnorodne formy spędzenia wolnego czasu poprzez organizację zajęć rozwijających zainteresowania, cykle spotkań dotyczące kultury, literatury, sztuki, a także szkolenia, czy interesujące prelekcje dotyczące ważnych zagadnień związanych z życiem społecznym gminy. W kontekście powyższych uwarunkowań istotny zatem jest stan techniczny placówek oświatowych w Gminie Jadów i możliwość pełnienia wskazanych wyżej dodatkowych zadań poza funkcjami edukacyjno-oświatowymi. 79

80 Analiza uwarunkowań i wizja lokalna dotycząca stanu technicznego obiektów wykorzystywanych na cele edukacyjne w Gminie, wykazała konieczność przeprowadzenia prac remontowych i modernizacyjnych, takich, które przygotują w pełni placówki do pełnienia oczekiwanych społecznie funkcji i umożliwią społeczności lokalnej wszechstronny rozwój. Infrastruktura techniczna i zagospodarowanie przestrzeni publicznej Do problemów Gminy Jadów w sferze przestrzenno-funkcjonalnej należy również zaliczyć niedostatecznie wykształcony układ komunikacyjny obejmujący sieć dróg i infrastruktury towarzyszącej. Przyczynia się on bowiem do nierównomiernego rozwoju poszczególnych sołectw i miejscowości oraz do marginalizowania niektórych z nich, w szczególności tych najmniejszych i o niewielkim znaczeniu. Obszary te wymagają podejmowania działań ukierunkowanych na poprawę sposobu zagospodarowania przestrzeni publicznej, zwiększenie racjonalności układów traktów komunikacyjnych oraz tworzenie funkcjonalnej infrastruktury komunalnej. Zauważalnym problemem na obszarze Gminy Jadów jest problem braku funkcjonalnych i estetycznie zagospodarowanych przestrzeni publicznych oraz obiektów wykorzystywanych na cele publiczne. Istotnym zagadnieniem kształtującym funkcjonowanie gminy, jej wizerunku i odbioru przez mieszkańców i przyjezdnych, jest jakość przestrzeni publicznej i obiektów wykorzystywanych na cele publiczne, ich funkcjonalność, estetyka i uporządkowanie. Brak ładu przestrzennego oraz atrakcyjnych przestrzeni i budynków użyteczności publicznej, które pełnią nie tylko funkcje gospodarcze, usługowe, kulturalne, ale także rekreacyjne i wizerunkowe gminy wpływają niekorzystnie na jej rozwój i prowadzą do niskiej jakości życia mieszkańców. Ich wizerunek wpływa na mieszkańców motywująco, w przypadku, kiedy żyją w zadbanym i estetycznym otoczeniu. Z założenia mają oni wówczas pozytywne zdanie o gminie, w której żyją, chętniej angażują się społecznie dbając jednocześnie o własny rozwój, a tym samym zwiększając potencjał społecznościowy gminy. Podobnie jak w przypadku obiektów publicznych oraz kulturalnych, obszary zieleni to - miejsca, gdzie można spędzić wolny czas i odpocząć, wobec powyższego mają one niebagatelny wpływ na samopoczucie i motywację do działania dla lokalnej społeczności. Pomimo doskonałych warunków istniejących na obszarze Gminy w zakresie rozwoju funkcji rekreacyjnych i turystycznych (część północna obszaru gminy znajduje się na terenie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego - Otulina parku obejmuje między innymi dolinę rzeki Liwiec na odcinku przebiegającym przez Gminę, dolny odcinek doliny Osownicy, tereny rekreacyjno-letniskowe oraz kompleksy leśne i zespoły polnołąkowe. Szczególnie dobre warunki do rozwoju turystyki mają miejscowości położone nad rzeką Liwiec miejscowość Urle), na obszarze Gminy brak odpowiedniej infrastruktury, która umożliwiałaby wykorzystanie naturalnych walorów środowiska. Niezbędnym elementem procesu rewitalizacji jest zapewnienie dostępu do obszarów zielonych oraz zapewnienie odpowiedniej infrastruktury rekreacyjnej, co podniesie nie tylko estetyczne walory okolicy, ale wpłynie na wizerunek miejsca i regionu. W związku z tym, zadaniem prowadzonej rewitalizacji powinno 80

81 zwiększenie powierzchni zagospodarowanej zieleni i organizacja przestrzeni dla spotkań mieszkańców i rozwoju życia społecznego. Istotnym problemem Gminy Jadów jest również poziom rozwoju sieci infrastruktury technicznej. Gmina bowiem charakteryzuje się niedostatecznie rozwiniętą siecią wodociągową i kanalizacyjną, a także całkowitym brakiem sieci gazowej. Sytuacja ta z jednej strony prowadzi do znacznego obniżenia standardu życia mieszkańców, z drugiej zaś strony stanowi realne zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz uniemożliwia rozwój działalności gospodarczej z powodu braku infrastruktury technicznej. Wykorzystywanie innych, nisko ekologicznych źródeł ogrzewania powoduje bowiem zwiększenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery, a nieumiejętne korzystanie z przydomowych systemów odprowadzania ścieków może negatywnie wpłynąć chociażby na jakość gleby. Z tego powodu działania rewitalizacyjne przeprowadzane na terenie Gminy Jadów powinny objąć również sferę infrastruktury technicznej. Świadomość wpływu sytuacji w zakresie braku infrastruktury kanalizacyjnej na stan środowiska przyrodniczego i niska społeczna odpowiedzialność w kontekście postaw ekologicznych powoduje niekorzystny wizerunek gminy, blokując jej rozwój społeczno-gospodarczy. Budynki mieszkalne na obszarze Gminy Jadów wymagają działań modernizacyjnych w zakresie wymiany instalacji ogrzewania (wymiana przestarzałych technologicznie pieców węglowych na piece nowej generacji bardziej ekologicznych), a także montażu instalacji OZE. Budynki te wymagają dostosowania do obecnych standardów w zakresie sposobu ich ogrzewania i energooszczędności. Rysunek 22 Wskaźnik liczby budynków mieszkalnych wymagających wymiany źródła ciepła (wymiana pieców) na 100 budynków (stan na r.) Liczba budynków wskaźnik liczby mieszkalnych budynków Liczba wymagających mieszkalnych budynków Lp. Sołectwo wymiany źródła wymagających mieszkalnych ciepła (wymiana wymiany źródła (stan na pieców) (stan na ciepła (wymiana r.) r.) pieców) na 100 budynków (2015 r.) 1. Adampol Borki Borzymy Dębe Duże Dębe Małe Dzierżanów

82 Liczba budynków wskaźnik liczby mieszkalnych budynków Liczba wymagających mieszkalnych budynków Lp. Sołectwo wymiany źródła wymagających mieszkalnych ciepła (wymiana wymiany źródła (stan na pieców) (stan na ciepła (wymiana r.) r.) pieców) na 100 budynków (2015 r.) 7. Iły Jadów Kukawki Myszadła Nowinki Nowy Jadów Nowy Jadów Letnisko Oble Podbale Podmyszadła Sitne Starowola Strachów Sulejów Szewnica Urle Warmiaki Wójty Wólka Sulejowska Wujówka Wyglądały Zawiszyn

83 Lp. Liczba budynków wskaźnik liczby mieszkalnych budynków Liczba wymagających mieszkalnych budynków Sołectwo wymiany źródła wymagających mieszkalnych ciepła (wymiana wymiany źródła (stan na pieców) (stan na ciepła (wymiana r.) r.) pieców) na 100 budynków (2015 r.) GMINA JADÓW Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Do analizy zostały ujęte budynki, które zostały wybudowane przed rokiem 1980 oraz które w znacznej mierze zostały wybudowane metodą gospodarczą. W wyniku przeprowadzonej analizy w zakresie konieczności przeprowadzenia dla budynków mieszkalnych Gminy Jadów prac remontowych dotyczących wymiany źródeł ciepła (piecy) na źródła ekologiczne, znalazły się budynki w następujących miejscowościach, w których odnotowany wskaźnik kształtuje się powyżej średniej uzyskanej dla Gminy w roku Należą do nich następujące miejscowości. Urle (61), Strachów (61) Myszadła (61) Jadów (60) Iły (60) Starowola (59) Dzierżanów (59) Sulejów (59) Wólka Sulejowska (59) Wujówka (59) Wyglądały (58) Borzymy (56) Adampol (54) Dębe Małe (54) Istotnym problemem jest również potrzeba wzrostu świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie niebezpieczeństw jakie wynikają ze spalania odpadów w piecach oraz przeprowadzenie kompleksowego programu działań zmierzających do propagowania ekologicznych źródeł ciepła w postaci montażu instalacji wykorzystującej do celów grzewczych i użytkowania energii elektrycznej odnawialne źródła energii. Dogodne warunki tego rozwoju są wynikiem wielu oddziaływań: społecznych, gospodarczych, przestrzennych czy środowiskowych, które wpływają na przestrzeń życia mieszkańców, stanowią o ich codziennym poziomie funkcjonowania, ich aktywności i potencjałach, możliwych do wykorzystania na różnych płaszczyznach życia społeczno-gospodarczego. Samorząd terytorialny posiada odpowiednie narzędzia organizacyjne, prawne i finansowe, które mogą w sposób zdecydowany wpłynąć na warunki życia i pracy jego mieszkańców, a prowadzony proces rewitalizacji stanowi możliwość przeprowadzenia z powodzeniem koniecznych działań i inicjatyw. 83

84 84 PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU 2023

85 CZĘŚĆ VI. Wyznaczenie obszarów zdegradowanych Stopień degradacji Gminy Jadów oraz jej poszczególnych miejscowości został określony w czterech podstawowych aspektach społecznym, gospodarczym, przestrzenno-funkcjonalnym i technicznym. Każdy z tych aspektów został zbadany przy zastosowaniu analizy mierników ilościowych oraz mierników jakościowych. W przeprowadzonej analizie wykorzystano następujące mierniki ilościowe: Zmiana liczby mieszkańców, Wskaźnik liczby mieszkańców w wieku poprodukcyjnym na 100 mieszkańców, Wskaźnik obciążenia demograficznego na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby przestępstw na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby wykroczeń na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby zarejestrowanych zdarzeń na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby osób niepełnosprawnych na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby funkcjonujących organizacji pozarządowych Wskaźnik liczby zarejestrowanych bezrobotnych na 100 osób w wieku produkcyjnym, Wskaźnik liczby długotrwale bezrobotnych na 100 osób w wieku produkcyjnym Wskaźnik liczby zarejestrowanych bezrobotnych powyżej 12 miesięcy na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców, Wskaźnik liczby budynków mieszkalnych wymagających wymiany źródła ciepła (wymiana pieców) na 100 budynków. Wśród mierników jakościowych zwrócono uwagę przede wszystkim na następujące aspekty funkcjonowania Gminy Jadów: Niedostateczne zaangażowanie społeczności lokalnej w sprawy regionu, Brak oddolnych inicjatyw mieszkańców, Brak integracji i osłabienie więzi społeczności lokalnej, Brak konkurencyjności i rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, Zmarginalizowanie funkcji turystycznej i usługowej, Przenoszenie lokalnego rynku pracy do Warszawy, Niski poziom zagospodarowania przestrzeni publicznej, Niedostatecznie wykształcony układ komunikacyjny, Niedostateczny poziom rozwoju infrastruktury technicznej. 85

86 Wyboru obszaru zdegradowanego dokonano bazując na przeprowadzonej analizie mierników ilościowych oraz mierników jakościowych w odniesieniu do poszczególnych sołectw Gminy Jadów. Obszar zdegradowany jest to obszar, który charakteryzuje się wysoką koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji, kapitału społecznego), którym towarzyszą negatywne okoliczności w co najmniej jednej z następujących sfer życia: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej. W tabeli nr 27 zestawiono mierniki ilościowe poddane analizie ze wszystkimi sołectwami Gminy Jadów. W przypadku każdego miernika kolorem czerwonym zaznaczono wskaźnik, któremu przypisano wartość 1 o najbardziej krytycznej wartości danego wskaźnika. Następnie dla każdego sołectwa zsumowano liczbę uzyskanych jedynek. Sołectwa o największej sumie wskaźników, które uzyskały wartość 1, w ośmiu miernikach lub powyżej tej liczby, zostały zdefiniowane jako obszar zdegradowany. Wyznaczony w ten sposób obszar zdegradowany obejmuje następujące miejscowości: Starowola (11 punktów), Jadów (11 punktów), Dzierżanów (10 punktów) Iły (9 punktów Urle (8 punktów), Strachów (8 punktów), Wyglądały (8 punktów). Do wskazanych powyżej miejscowości dodano jednak jeszcze te, które zostały określone jako zdegradowane w oparciu o analizę danych jakościowych. Są to następujące sołectwa: Myszadła, Wólka Sulejowska, Wujówka. Powyższa analiza pozwoliła więc na ostateczne wyznaczenie obszaru zdegradowanego obejmującego następujące miejscowości: Starowola, Jadów, Urle, Dzierżanów, Iły, Strachów, Wyglądały 86

87 Myszadła, Wólka Sulejowska, Wujówka. W ramach przeprowadzonego procesu analizy diagnostycznej, badania ankietowego, spotykań z interesariuszami zestawiono następujące główne problemy i źródła zjawisk kryzysowych w Gminie Michałowice zgodnie z następującym podziałem: Tabela 25 Zestawienie mierników kryzysu dla Gminy Jadów opis szczegółowy NR WSKAŹNIKA OPIS SZCZEGÓŁOWY 1 Procentowa zmiana liczby ludności 2013/ Wskaźnik liczby osób w wieku poprodukcyjnym na 100 mieszkańców (2015 r.) 3 Wskaźnik obciążenia demograficznego na 100 mieszkańców (stan na r.) 4 Wskaźnik liczby przestępstw w 2015 roku na 100 mieszkańców (2015 r.) 5 Wskaźnik liczby wykroczeń na 100 mieszkańców (2015 r.) 6 Wskaźnik liczby zdarzeń na 100 mieszkańców (2015 r.) Wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa na mieszkańców (2015 r.) Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia na mieszkańców (2015 r.) Wskaźnik liczby osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków na 100 mieszkańców 9 (2015 r.) 10 Wskaźnik liczby osób pobierających zasiłki celowe na 100 mieszkańców (2015 r.) 11 Wskaźnik liczby osób niepełnosprawnych na 100 mieszkańców (2015 r.) 12 wskaźnik liczby bezrobotnych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (2015 r.) 13 Wskaźnik osób długotrwale bezrobotnych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (2015 r.) 14 Wskaźnik podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (2015 r.) 15 Wskaźnik liczby budynków mieszkalnych wymagających wymiany źródła ciepła (wymiana pieców) na 100 budynków (2015 r.) Źródło: opracowanie Contract Consulting 87

88 Tabela 26. Wybór obszarów zdegradowanych na podstawie analizy mierników ilościowych punktacja 88 Lp. Sołectwo 1. Procentowa zmiana liczby ludności 3. Obciążenia demograficzne 4. Wskaźnik przestępstw 5. Wskaźnik wykroczeń 6. Wskaźnik zdarzeń 7. Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa 8. Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia 9. Wskaźnik osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków 10. Wskaźnik osób pobierających zasiłki celowe 11. Wskaźnik osób niepełnosprawnych 12. Wskaźnik osób bezrobotnych 13. Wskaźnik osób długotrwale bezrobotnych 14. Wskaźnik podmiotów gospodarczych 15. Wskaźnik liczby budynków mieszkalnych 1. Adampol 2,17% 70, ,24 1,06 6,01 3,53 2,12 8,48 1,41 0,71 15,06 7,83 7, ,41% 61, ,98 2,29 16,79 0,76 1,53 6,11 2,29 1,23 1,23 4, Borki - -1,25% 64, , ,53 1,25 1 1,75 2,51 1,25 11,16 5,79 9, Borzymy 4. Dębe Duże -4,88% 50,9434 6,25-7,5 2,5-2,5 2,5 1,25 5,66 5,66 9, Dębe Małe -10,87% 51, ,2-21,95 7,32 2,44-2,44 2,44 7,41 3,7 11, Dzierżanów -6,25% 66, ,33-36, ,33-3, , Iły 5,88% 58, ,09 4,6 25,29 6,9 2,3 5,75 4,6-23,64 5,45 5, Jadów -2,89% 53, ,01 2,56 29,3 3,89 1,23 2,66 3,79 2,05 11,51 6,78 12,

89 punktacja 89 Lp. Sołectwo 1. Procentowa zmiana liczby ludności 3. Obciążenia demograficzne 4. Wskaźnik przestępstw 5. Wskaźnik wykroczeń 6. Wskaźnik zdarzeń 7. Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa 8. Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia 9. Wskaźnik osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków 10. Wskaźnik osób pobierających zasiłki celowe 11. Wskaźnik osób niepełnosprawnych 12. Wskaźnik osób bezrobotnych 13. Wskaźnik osób długotrwale bezrobotnych 14. Wskaźnik podmiotów gospodarczych 15. Wskaźnik liczby budynków mieszkalnych 9. Kukawki 10. Myszadła 11. Nowinki 12. Nowy Jadów 13. Nowy Jadów Letnisko 14. Oble 15. Podbale 16. Podmyszadła 17. Sitne 18. Starowola 19. Strachów -4,17% 64, ,77 1,06 15,96 2,13 2,13 6,38 1,06-8,77 7,02 3, ,23% 73, ,44 0,93 12,06 2,55 0,46 7,42 3,71 1,16 3,23 2,82 6, ,87% 51,2 8,99 0,79 10,58 1,59 0,79 6,35 1,59 0,53 8,4 5,2 3, ,35% 62, ,83 0,27 4,1 1,37 0,27 0,55 0,82 0,82 5,33 2,67 7, ,67% 58, ,38 1,05 19,58 2,8 0,7 3,85 4,55 3,15 10,5 6,08 9, ,71% 50 5,13 1,28 7, ,62 5,77 4, ,22% 47,2973 2,75-2,75 4,59 1,83 5,5 1,83-10,81 9,46 2, ,41% 66, ,71-5,88 1,18 1,18-3,53-7,84 3,92 3, ,73% 59, ,92 1,05 13,53 2,99 0,7 1,23 2,28 0,7 6,44 4,2 5, ,98% 57, ,11 2,43 17,01 2,43 1,04 7,64 4,86 1,04 17,49 10,38 7, ,44% 58, ,66 0,61 22,09 2,45 1,23 1,84 1,84 1,23 58,25 40,78 5,

90 punktacja Lp. Sołectwo 1. Procentowa zmiana liczby ludności 3. Obciążenia demograficzne 4. Wskaźnik przestępstw 5. Wskaźnik wykroczeń 6. Wskaźnik zdarzeń 7. Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu ubóstwa 8. Wskaźnik gospodarstw domowych pobierających zasiłki z powodu bezrobocia 9. Wskaźnik osób korzystających z pomocy społecznej w formie posiłków 10. Wskaźnik osób pobierających zasiłki celowe 11. Wskaźnik osób niepełnosprawnych 12. Wskaźnik osób bezrobotnych 13. Wskaźnik osób długotrwale bezrobotnych 14. Wskaźnik podmiotów gospodarczych 15. Wskaźnik liczby budynków mieszkalnych 20. Sulejów 4,15% 61, ,08 2,33 24,49 2, ,87 0,58 12,68 9,39 8, Szewnica -1,80% 58, ,57 0,92 11,62 2,75 0,31 1,38 2,45 0,31 8,01 4,13 6, Urle -2,12% 64, ,33 2,61 23,31 1,31 0,87 0,87 3,05 0,65 11,83 7,89 9, Warmiaki 2,08% 96, ,75 17,65 64, ,85 0 0, Wójty -2,58% 69, ,11 0,89 8,44 0,89-3,56 1,33 0,44 7,52 5,26 5, Wólka Sulejowska 0,99% 72, ,24 1,46 10,73 1,95 0,49 1,95 0,98 0,98 8,4 4,2 10, Wujówka 1,24% 53, ,59 3,07 9,2 3,07 1,23 1,84 3,68 0,61 8,49 5,66 8, Wyglądały 0,00% 106, ,67 1,67 16,67 3,33-6,67 3,33 1,67 10,34 0 3, Zawiszyn -2,03% 53, ,77 2,44 21,43 3,38 1,32 1,32 1,5 1,13 12,39 8,07 9, GMINA JADÓW -1,79% 60, ,17 1,64 16,53 2,57 0,87 2,94 2,49 1,02 10,85 6,61 7, Źródło: opracowanie Contract Consulting. 90

91 Rysunek 23 Mapa obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji w Gminie Jadów Źródło: opracowanie Contract Consulting. 91

92 CZĘŚĆ VII. Partycypacja społeczna Ankietyzacja 1. Wprowadzenie W toku prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji przeprowadzono szeroko zakrojone konsultacje społeczne, które były realizowane na różnych etapach prac nad niniejszym dokumentem. Działania te obejmowały różne formy i sposoby przekazu tak, aby dotrzeć do zróżnicowanych grup odbiorców. Partycypacja społeczna przyjęła następujące formy: Organizacja spotkań z mieszkańcami, Konsultacje społeczne z mieszkańcami, Organizacja spotkań z przedsiębiorcami, Organizacja spotkań z organizacjami pozarządowymi, Przeprowadzenie badania ankietowego wśród mieszkańców, Wykorzystanie strony internetowej Gminy Jadów w celach informacyjnych (określenie celów procesu rewitalizacji, zakresu prowadzonych działań w ramach programu, terminów warsztatów konsultacyjnych, obecnego statusu prac nad programem). W dalszej części niniejszego rozdziału przedstawiono wyniki przeprowadzonego badania ankietowego. Metodologia realizacji badania ankietowego Dla uzyskania jak najlepszego efektu badanie opinii mieszkańców Gminy Jadów miało charakter przekrojowy: wybrano metodę sondażową, realizowaną przy zastosowaniu techniki badawczej w formie kwestionariusza ankiety. Specjalnie stworzony do tego typu badań kwestionariusz ankiety zawierał w zdecydowanej większości pytania zamknięte (z podaniem zamkniętej i wyczerpującej listy odpowiedzi). Pytania takie pozwalają na udzielenie szybkiej odpowiedzi przez respondenta oraz na standaryzację i opracowanie zebranych opinii. Ze względu na chęć poznania szerszej opinii mieszkańców na różne tematy, w kwestionariuszu zawarto także kilka pytań otwartych. Ankietyzacja została przeprowadzona metodą wywiadu bezpośredniego oraz za pośrednictwem formularza ankietowego zamieszczonego na stronie Urzędu Gminy Jadów. Badania ankietowe zostały przeprowadzone w okresie sierpień 2016 r. wrzesień 2016 r. 92

93 Rysunek 24. Wzór formularza ankiety Źródło: opracowanie Contract Consulting. 93

94 Rysunek 25. Wzór formularza ankiety PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU

95 Źródło: opracowanie Contract Consulting. 2. Szczegółowa analiza wyników badania ankietowego 2.1. Charakterystyka grupy respondentów Wysiłki włożone w zebranie jak największej próby badawczej sprawiły, że wybrano kilka sposobów dystrybucji ankiet do mieszkańców. Dystrybucja ankiet została przeprowadzona przy współpracy z placówkami oświatowymi oraz Urzędem Gminy w Jadowie. Przeprowadzona została także bezpośrednia ankietyzacja mieszkańców na ulicach Gminy Jadów, a ponadto kwestionariusz ankiety został zamieszczony na stronie internetowej Urzędu Gminy. Ze względu na rodzaje wybranych sposobów dystrybucji respondenci stanowią losową próbę badawczą. W ramach badania ankietowego zebrano 130 wypełnionych ankiet. Ankietę wypełniło 69 kobiet, 34 mężczyzn, natomiast 27 osób nie udzieliło odpowiedzi na pytanie dotyczące płci respondenta. Wykres 1. Struktura respondentów ze względu na płeć 27; 21% 69; 53% KOBIETA MĘŻCZYZNA 34; 26% Brak odpowiedzi Źródło: Badanie ankietowe. Badaniem zostali objęci mieszkańcy w następujących grupach wiekowych: 15-19, 20-24, 25-44, oraz 67+. Przyjęte grupy są charakterystyczne dla tego typu badań. Największą grupę respondentów stanowiły osoby w wieku od 45 do 66 lat, których było 53. Najmniej liczną grupą były natomiast osoby w wieku lat. Przez tę grupę zostało wypełnione 4 ankiety. Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż 10 osób nie wskazało odpowiedzi na pytanie dotyczące wieku respondenta. 95

96 Wykres 2. Struktura respondentów ze względu na wiek 10; 7% 10; 8% 4; 3% 5; 4% ; 37% brak odpowiedzi 53; 41% Źródło: Badanie ankietowe. Największą grupę respondentów stanowiły osoby, które określiły swój stan cywilny jako mężatka/ żonaty. Osób tych było ogółem 72 (55%). Natomiast najmniej liczebną grupę, liczącą 10 respondentów, stanowiły osoby, które określiły swój stan cywilny jako rozwódka/rozwodnik. Pośród ankietowanych 13 osób nie wskazało odpowiedzi na pytanie o stan cywilny. Wykres 3. Struktura respondentów ze względu na stan cywilny 13; 10% 24; 18% 11; 9% panna/kawaler 10; 8% mężatka/żonaty rozwódka/rozwodnik wdowa/wdowiec brak odpowiedzi 72; 55% Źródło: Badanie ankietowe. Pod względem wykształcenia najliczniejszą grupą uczestniczącą w badaniu ankietowym były osoby legitymujące się wykształceniem średnim i wyższym magisterskim. Odpowiednio liczba tych osób 96

97 wyniosła 42 stanowiąc 32% ankietowanych oraz 25 stanowiąc 19% ankietowanych. Najmniej respondentów posiadało natomiast wykształcenie wyższe licencjackie. Ankiet wypełnionych przez tę grupę było ogółem 5. Natomiast 32 osoby (ogółem 25% ankietowanych) nie udzieliło odpowiedzi na pytanie o status dotyczący poziomu wykształcenia. Wykres 4. Struktura respondentów ze względu na poziom wykształcenia 32; 25% 25; 19% 8; 6% 18; 14% 42; 32% podstawowe zasadnicze zawodowe średnie wyższe licencjackie wyższe magisterskie brak odpowiedzi 5; 4% Źródło: Badanie ankietowe. Największą grupę respondentów stanowiły osoby pracujące w sektorze administracji publicznejogółem osób tych było 26 czyli 19,55% ankietowanych. Kolejną najbardziej liczebną grupą respondentów biorących udział w badaniu były osoby pracujące w firmie prywatnej stanowiąc ogółem 16,54% ankietowanych (22 respondentów). Natomiast najmniejszą grupą, liczącą 2 respondentów, były osoby, które określiły swój status jako inny. Na pytanie dotyczące statusu zawodowego 26 (19,55%) ankietowanych nie wskazało żadnej odpowiedzi. 97

98 Wykres 5 Struktura respondentów ze względu status zawodowy 2; 1,50% 26; 19,55% 5; 3,76% uczeń/student 26; 19,55% pracujący w sektorze administracji publicznej pracujący w firmie państwowej 6; 4,51% 21; 15,79% 14; 10,53% pracujący w firmie prywatnej prowadzący własną działalność gospodarczą emeryt/rencista 11; 8,27% 22; 16,54% bezrobotny inny Źródło: Badanie ankietowe. Kolejnym elementem ankiety było pytanie pomocne w analizie respondentów w odniesieniu do ich sytuacji materialnej. Ankietowanych, którzy określili swoją sytuację jako raczej dobra było 69. Liczba ta odpowiada 53% osób biorących udział w ankiecie. Odpowiedź dotyczącą sytuacji materialnej określoną jako zdecydowanie dobra wskazało 15 osób (11% respondentów), raczej zła - 10 osób (8%), a zdecydowanie zła - wskazało 2 respondentów (2% biorących udział w badaniu). Brak odpowiedzi na powyższe pytanie dotyczyło aż 34 ankietowanych, czyli ogółem26% biorących udział w badaniu. Wykres 6 Struktura respondentów ze względu na sytuację materialną 34; 26% 15; 11% zdecydowanie dobra raczej dobra 2; 2% 10; 8% raczej zła zdecydowanie zła brak odpowiedzi 69; 53% Źródło: Badanie ankietowe. 98

99 Zaprezentowana na powyższych wykresach struktura respondentów wskazuje na to, że w badaniu wzięła udział reprezentatywna grupa mieszkańców w różnym wieku, o różnym poziomie wykształcenia, i stanie cywilnym, charakteryzująca się zróżnicowaną sytuacją materialną. Wyniki ankiety są więc wiarygodne i oddają opinię społeczności lokalnej na tematy będące przedmiotem badania Analiza odpowiedzi Na poniższych wykresach przedstawiono wyniki przeprowadzonego badania ankietyzacyjnego. Należy zauważyć, że w wielu przypadkach respondenci nie odpowiadali na wszystkie pytania zawarte w kwestionariuszu, dlatego przy analizie odpowiedzi na dane pytanie zaznaczono liczbę osób, które udzieliły stosownej odpowiedzi. Aby przeprowadzona analiza opinii publicznej była miarodajna i aby móc porównywać odpowiedzi na konkretne pytania, liczbę osób, która udzieliła danej odpowiedzi, przedstawiono procentowo jako odsetek osób, które łącznie wypowiedziały się w danym pytaniu. Ponadto, niektóre pytania miały charakter otwarty, a w pytaniach zamkniętych możliwe było wskazanie kilku odpowiedzi, dlatego liczba łącznie wskazanych odpowiedzi niejednokrotnie przewyższała liczbę respondentów. Odsetek osób, które wskazały poszczególne odpowiedzi, po zsumowaniu przyjmował więc bardzo często wartość wyższą niż 100%. Pytanie 1. 99

100 Wykres 7 W którym z sołectw Gminy Jadów Pan/Pani mieszka?" (N=108) Zawiszyn Wujówka Wólka Sulejowska Wólka Wójty Warmiaki Urle Sulejów Strachów Starowola Sitne Podbale Nowy Jadów Nowinki Myszadła Jadów Iły Dębe Duże Borzymy Borki Adampol Brak odpowiedzi 1,85% 1,85% 0,93% 1,85% 2,78% 5,56% 5,56% 2,78% 0,93% 4,63% 1,85% 5,56% 5,56% 0,93% 0,93% 1,85% 0,93% 8,33% 12,04% 15,74% 17,59% 21,30% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% Źródło: Badanie ankietowe. Zdecydowaną większość respondentów stanowili mieszkańcy Zawiszyna, odpowiedź ta została wskazana bowiem przez 17,59% respondentów. Ankietowanych, którzy wskazali sołectwo Jadów było 15,74%. Natomiast 12,04% badanych odpowiedziało, iż zamieszkuje sołectwo Starowola. Najmniej liczną grupą osób byli mieszkańcy sołectw: Wólka 0,93%, Podbale 0,93%, Dębe Duże 0,93%, Borzymy 0,93%, Adampol 0,93% respondentów. Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż 21,30% osób nie wskazało odpowiedzi na powyższe pytanie. 100

101 Pytanie 2. Wykres 8 "Czy Pana/Pani zdaniem Gmina Jadów wymaga programu ożywienia społeczno-gospodarczego i przestrzenno-środowiskowego?" (N=125) 4,00% 0,00% 4,00% zdecydowanie tak raczej tak 36,00% raczej nie zdecydowanie nie 60,00% brak odpowiedzi Źródło: Badanie ankietowe. W pytaniu dotyczącym kwestii związanej z koniecznością lub brakiem konieczności ożywienia społeczno-gospodarczego i przestrzenno-środowiskowego największą grupą, ogółem 60,00% byli respondenci, którzy wskazali odpowiedź zdecydowanie tak. Odpowiedzi, które zawarto w sformułowaniu raczej tak zaznaczyło 36,00%. Natomiast odpowiedź raczej nie wskazało 4,00% ankietowanych, za stwierdzeniem zdecydowanie nie nie opowiedział się żaden z respondentów. Brak odpowiedzi na powyższe pytanie dotyczyło 4,00% ankietowanych. 101

102 Pytanie 3. Wykres 9 "Który Obszar Gminy powinien zostać poddany procesowi rewitalizacji? (na obszarze występuje koncentracja negatywnych zjawisk (problemy wymienione w punkcie 5, 6, 7). Proszę o wskazanie nazwy sołectwa, ulicy, nr działki" (N=102) Dębe Zarzeczna Wujówka Wólka Sulejowska Szewnica Sulejów Strachów Starowola Sitne Rzeka Liwiec Zawiszyn Urle Myszadła Jadów Iły Gimnazjum w Jadowie Borzymy Adampol Inne Brak odpowiedzi 0,98% 0,98% 0,98% 1,96% 1,96% 5,88% 8,82% 11,76% 1,96% 2,94% 9,80% 14,71% 5,88% 16,67% 0,98% 1,96% 0,98% 0,98% 9,80% 43,14% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% 35,00% 40,00% 45,00% 50,00% Źródło: Badanie ankietowe. Największa grupa respondentów biorących udział w badaniu wskazała Jadów jako obszar, który powinien zostać poddany procesowi rewitalizacji i było to 16,67% osób uczestniczących w badaniu. Według opinii 14,71% ankietowanych (2 pozycja pod względem liczebności), procesem rewitalizacji powinno zostać objęte także sołectwo Urle. Natomiast 11,76% ogółu badanych wskazało odpowiedź Starowola. Najmniej liczną grupą ankietowanych biorących udział w badaniu były osoby, które wskazały obszary Dębe 0,98%, Zarzeczna 0,98%, Wujówka 0,98%, Iły 0,98%, Borzymy 0,98% oraz Adampol 0,98% ogółu ankietowanych. Najczęściej wymienianymi ulicami były ulice: Liwcowa w Urlach, Nadrzeczna w Zawiszynie oraz Bitwy Warszawskiej 1920 r. w Strachowie. Brak odpowiedzi na powyższe pytanie dotyczyło aż 43,14% respondentów. 102

103 Pytanie 4 Wykres 10 "Proszę wskazać Pana/Pani związek z wybranym obszarem wymagającym rewitalizacji: (N=151) 50,00% 40,00% 41,72% 39,74% 30,00% 20,00% 11,26% 10,00% 7,28% 4,64% 0,00% miejsce zamieszkania miejsce pracy miejsce wypoczynku inne brak odpowiedzi Źródło: Badanie ankietowe. Największy odsetek ankietowanych wynoszący 41,72% wskazał odnośnie swojego związku z obszarem koniecznym do rewitalizacji odpowiedź miejsce zamieszkania, dla 39,74% jest to miejsce wypoczynku, a 11,26% odpowiedziało, że to miejsce pracy. Ankietowanych, którzy wskazali odpowiedź inne było ogółem 7,28%. Natomiast 4,64% respondentów nie wskazała odpowiedzi dotyczącej związku z wybranym obszarem wymagającym rewitalizacji. 103

104 Pytanie 5. Wykres 11 Proszę wskazać najpoważniejsze problemy społeczne występujące na obszarze wskazanym wcześniej przez Pana/Panią do rewitalizacji (N=331) Niewystarczające zasoby mieszkaniowe 4,83% Odpływ ludzi młodych do Warszawy 20,24% Niewystarczający udział w życiu publicznym i kulturalnym Występowanie patologii społecznych (alkoholizm, przemoc w rodzinie, narkomania) 10,57% 15,41% Wysoka przestępczość 1,51% Starzejące się społeczeństwo 16,31% Zwiększenie liczby osób wymagających wsparcia 4,23% Niechęć do kształcenia i zmiany kwalifikacji 4,53% Ubóstwo 6,04% Bezrobocie 14,50% inne Brak odpowiedzi 1,81% 1,81% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% Źródło: Badanie ankietowe. Na pytanie dotyczące najpoważniejszych problemów społecznych występujących w gminie w obszarze koniecznym do rewitalizacji największa grupa respondentów odpowiedziała, że problemem tym jest odpływ ludzi młodych do Warszawy. Odpowiedź ta została zaznaczona przez 20,24% osób biorących udział w badaniu. Kolejnym poważnym problemem jaki wskazali ankietowani jest starzejące się społeczeństwo odpowiedź została udzielona przez 16,31% respondentów. Jako trzeci najważniejszy problem ankietowani wskazali niewystarczający udział w życiu publicznym i kulturalnym, które stanowiło 15,41% ogółu odpowiedzi. Istotnym, problemem gminy Jadów jest także bezrobocie, które dla 14,50% ankietowanych stanowi wyraźny problem społeczny. Najmniejszy procent osób wskazało na odpowiedź inne ogółem 1,81% wszystkich ankietowanych. Ten sam 104

105 odsetek respondentów nie udzielił odpowiedzi dotyczącej najpoważniejszych problemów społecznych w gminie w obszarze koniecznym do rewitalizacji. Pytanie 6. Wykres 12 Proszę wskazać najważniejsze wg Pana/Pani problemy gospodarcze, które powinny być rozwiązane w celu ograniczenia negatywnych zjawisk gospodarczych na obszarze wskazanym wcześniej do rewitalizacji" (N=261) Słabo rozwinięty sektor usług 16,09% Niewystarczająca promocja gminy w tym obszaru wskazanego do rewitalizacji 14,56% Niskie kwalifikacje zawodowe mieszkańców 10,34% Niewykorzystanie potencjału turystycznego 29,89% Niska przedsiębiorczość mieszkańców 14,18% Niewystarczające wsparcie dla przedsiębiorstw 13,79% Inne 1,15% Brak odpowiedzi 2,68% 0,00% 5,00% 10,00%15,00%20,00%25,00%30,00%35,00% Źródło: Badanie ankietowe. Ankietowani zostali poproszeni o wskazanie najważniejszych problemów gospodarczych, które powinny być rozwiązane w celu ograniczenia negatywnych zjawisk, których źródłem jest aspekt gospodarczy. Według opinii 29,89% ankietowanych najważniejszym problemem gospodarczym jest niewykorzystanie potencjału turystycznego gminy. Natomiast 16,09% osób wskazało, na problem dotyczący słabo rozwiniętego sektora usług. Innym poważnym problemem według respondentów 105

106 jest niewystarczająca promocja gminy w tym obszaru wskazanego do rewitalizacji tą odpowiedź zaznaczyło 14,56% ankietowanych. Najmniejsza liczba osób wskazała odpowiedź inne i było to 1,15% ogółu respondentów. Brak odpowiedzi na pytanie o najpoważniejsze problemy gospodarcze dotyczył 2,68% wszystkich odpowiedzi. Pytanie 7. Wykres 13 "Proszę wskazać najpoważniejsze problemy związane ze środowiskiem naturalnym oraz zagospodarowaniem przestrzennym na obszarze wskazanym wcześniej przez Pana/Panią do rewitalizacji (N=307) Niski poziom obsługi komunikacyjnej (drogi, parkingi, oświetlenie, brak ścieżek rowerowych) 20,20% Niewystarczająco rozwinięta infrastruktura społeczna (szkoły, przedszkola, ośrodki zdrowia, ośrodki kultury, ośrodki sportu i rekreacji) Niewystarczająco rozwinięta infrastruktura w zakresie sieci kanalizacyjnej, wodnej, elektrycznej, cieplnej, telekomunikacyjnej Niewystarczająco rozwinięta infrastruktura komunikacyjna w zakresie dróg, parkingów, chodników i oświetlenia 7,17% 10,10% 14,98% Niska estetyka przestrzeni publicznej 11,40% Zaniedbane parki, skwery, place zabaw 4,23% Niska świadomość mieszkańców w zakresie działań dotyczących ekologii 18,89% Zanieczyszczenie środowiska naturalnego 11,07% Inne 1,95% Brak odpowiedzi 1,63% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% Źródło: Badanie ankietowe. W pytaniu nr 7 respondenci wskazywali jakie według nich są najpoważniejsze problemy związane ze środowiskiem naturalnym oraz zagospodarowaniem przestrzennym na obszarze wymagającym 106

107 przeprowadzenia procesów rewitalizacyjnych. Najczęściej pojawiającą się odpowiedzią była odpowiedź dotycząca niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej (drogi, parkingi, oświetlenie, brak ścieżek rowerowych), i stanowiła 20,20% ogółu wskazań. Respondenci zwracali również uwagę na niską świadomość mieszkańców w zakresie działań dotyczących ekologii. Problem ten zauważa 18,89% ankietowanych. W grupie odpowiedzi na powyższe pytanie 14,98% ankietowanych wskazała na niewystarczająco rozwiniętą infrastrukturę komunikacyjna w zakresie dróg, parkingów, chodników i oświetlenia. Najrzadziej wskazywaną odpowiedzią na to pytanie była odpowiedź inne i stanowiła ona 1,95% wszystkich odpowiedzi. Należy zwrócić uwagę, iż 1,63% ogółu respondentów nie udzieliło odpowiedzi na powyższe pytanie. Pytanie 8. Wykres 14 Proszę wskazać 3 najważniejsze wg Pana/Pani rodzaje przedsięwzięć inwestycyjnych, które powinny być realizowane na obszarze wskazanym wcześniej przez Pana/Panią do rewitalizacji w celu ograniczenia negatywnych zjawisk (N=307) Rozbudowa/modernizacja infrastruktury kulturalnej (Centrum Kultury, Sportu i turystyki, Biblioteka Publiczna wraz z filiami) 8,79% Rozbudowa infrastruktury technicznej (np. instalacja c.o., wod.-kan., gaz) 14,98% Zagospodarowanie przestrzeni publicznych np. parków, skwerów, placów zabaw 11,40% Rozbudowa/modernizacja infrastruktury sportowej, rekreacyjnej i turystycznej 23,78% Rozbudowa/modernizacja infrastruktury edukacyjnej: przedszkoli, szkół podstawowych 8,14% Rozbudowa/modernizacja infrastruktury drogowej towarzyszącej (chodniki, ścieżki rowerowe, parkingi, oświetlenie) 20,85% Rozbudowa/modernizacja infrastruktury drogowej 10,42% Inne 1,63% Brak odpowiedzi 2,28% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% Źródło: Badanie ankietowe. 107

108 Odpowiedzi na pytanie dotyczące najważniejszych przedsięwzięć inwestycyjnych były bardzo zróżnicowane, dlatego przedstawiono najważniejsze odpowiedzi według ilości ich występowania. Według respondentów najważniejszą inwestycją jaka powinna być zrealizowana w pierwszej kolejności jest konieczność rozbudowy/modernizacji infrastruktury sportowej, rekreacyjnej i turystycznej - tę odpowiedź wskazało 23,78% ankietowanych. Na drugim miejscu wskazywanej odpowiedzi była odpowiedź dotycząca konieczności rozbudowy/modernizacji infrastruktury drogowej towarzyszącej (chodniki, ścieżki rowerowe, parkingi, oświetlenie) - 20,85%. Trzecim najważniejszym przedsięwzięciem inwestycyjnym koniecznym do realizacji na obszarze gminy według respondentów, jest rozbudowa infrastruktury technicznej (np. instalacja c.o., wod.-kan., gaz) - takiej odpowiedzi udzieliło 14,98% ankietowanych. Tylko 1,63% ankietowanych zaznaczyło odpowiedź inne. Respondentów, którzy nie udzielili żadnej odpowiedzi na pytanie dotyczące rodzajów przedsięwzięć inwestycyjnych, które powinny być realizowane na obszarze gminy było 2,28% ogółu ankietowanych. Pytanie 9. Wykres 15 "Proszę wskazać 2 najważniejsze wg Pana/Pani rodzaje przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczenia negatywnych zjawisk gospodarczych na obszarze wskazanym wcześniej przez Pana/Panią do rewitalizacji" (N=411) Udostępnianie uzbrojonych terenów inwestycyjnych 10,30% Rozbudowanie systemu ulg i zwolnień dla podmiotów prywatnych inwestujących na obszarze wskazanym do rewitalizacji 15,88% Programy wsparcia szkoleniowo-doradczego dla osób bezrobotnych 23,61% Programy wsparcia finansowego dla osób zainteresowanych w tworzeniu własnej działalności gospodarczej Programy wsparcia szkoleniowo-doradczego dla osób zainteresowanych tworzeniem własnej działalności gospodarczej 26,18% 24,03% Brak odpowiedzi 3,00% 0,00% 20,00% 40,00% 108

109 Źródło: Badanie ankietowe. Według 26,18% ankietowanych najważniejszym rodzajem przedsięwzięć, które powinny być podejmowane w celu ograniczenia negatywnych zjawisk gospodarczych są programy wsparcia finansowego dla osób zainteresowanych w tworzeniu własnej działalności gospodarczej. Dla 24,03% ankietowanych programy wsparcia szkoleniowo-doradczego dla osób zainteresowanych tworzeniem własnej działalności gospodarczej są w grupie przedsięwzięć, które koniecznie należy realizować w gminie na obszarze rewitalizowanym, aby poprawić sytuację gospodarczą. Natomiast 23,61% respondentów wskazało na konieczne do realizacji programy wsparcia szkoleniowodoradczego dla osób bezrobotnych, które wpłyną na ograniczenie negatywnych zjawisk gospodarczych. Grupa 3,00% ankietowanych nie wskazała odpowiedzi na powyższe pytanie Podsumowanie badania ankietowego W badaniu ankietyzacyjnym przeprowadzonym na obszarze gminy Jadów wzięło udział 130 osób z czego ponad połowę respondentów stanowiły kobiety. Najliczniejsza grupa ankietowanych określiła swój wiek pomiędzy 45 a 66 rokiem życia. Pod względem wykształcenia największą grupę ankietowanych stanowiły osoby legitymujące się wykształceniem średnim, w większości wskazując swój stan cywilny na mężatka/żonaty. Respondenci w dużej mierze określili swoją sytuację materialną jako raczej dobrą. Najliczniejsza grupa ankietowanych zamieszkuje sołectwo Zawiszyn. Ankietowani biorący udział w badaniu zdecydowanie potwierdzili, iż ich zdaniem Gmina Jadów wymaga programu ożywienia społeczno-gospodarczego i przestrzenno-środowiskowego, a zatem powinna zostać poddana procesowi rewitalizacji. Ogółem 96% ankietowanych potwierdziło konieczność działań naprawczych- odsetek ankietowanych stanowiących 60% wskazał na odpowiedź zdecydowanie tak, a 36% wskazał na odpowiedź raczej tak Obszarem, który wymaga programów naprawczych jest Jadów oraz Urle, a w dalszej kolejności sołectwo Starowola oraz Zawiszyn. Jako związek z wybranym obszarem ankietowani wskazali miejsce zamieszkania. Najpoważniejszym problemem społecznym, który został wskazany przez respondentów, a koniecznym do przezwyciężenia na obszarze rewitalizowanym jest odpływ ludzi młodych do Warszawy. Odpowiedź ta sugeruje konieczność ożywienia społeczno-gospodarczego obszarów podlegających rewitalizacji, wprowadzenia takich działań naprawczych, aby obszar zdecydowanie podniósł dynamikę swojego rozwoju, zachęcił młodych do pozostania na obszarze gminy i wiązania z nią swoich planów zawodowych i rodzinnych. Niewykorzystanie potencjału turystycznego gminy jest najczęściej wskazywanym problemem gospodarczym Gminy Jadów. Niski poziom obsługi komunikacyjnej (drogi, parkingi, oświetlenie, brak ścieżek rowerowych) określony został przez ankietowanych jako najpoważniejszy problem związany ze środowiskiem naturalnym oraz zagospodarowaniem przestrzennym na terenie gminy. Zdaniem respondentów, aby ograniczyć 109

110 negatywne zjawiska na jej terenie należałoby rozpocząć między innym przedsięwzięcia inwestycyjne związane z rozbudową/modernizacją infrastruktury sportowej, rekreacyjnej i turystycznej. Podniesieniu poziomu przedsiębiorczości wśród mieszkańców gminy Jadów, a w konsekwencji istotnych wskaźników gospodarczych wpływających na jej rozwój, sprzyjać według ankietowanych będą programy wsparcia finansowego dla osób zainteresowanych w tworzeniu własnej działalności gospodarczej. 110

111 CZĘŚĆ VIII. Charakterystyka obszarów rewitalizowanych 1. Wprowadzenie Wybór obszarów Gminy Jadów do objęcia procesem rewitalizacji jest wynikiem gruntownej diagnozy zjawisk kryzysowych występujących na jej terenie oraz ustalenia ich koncentracji terytorialnej. W oparciu o przeprowadzone analizy ilościowe i jakościowe oraz wyznaczone na ich podstawie strefy wysokiej koncentracji negatywnych zjawisk wyznaczono granice obszarów zdegradowanych. Obszary te dały podstawę do przeprowadzenia konsultacji społecznych, które były kluczowym elementem sporządzania Lokalnego Planu Rewitalizacji dla Gminy Jadów. Szczegółowa analiza wyników diagnozy czynników kryzysowych w Gminie Jadów oraz przeprowadzona partycypacja społeczna, w tym przede wszystkim ankietyzacja mieszkańców oraz warsztaty konsultacyjne, umożliwiły wyznaczenie obszarów rewitalizacji. Wytyczając obszar rewitalizacji, uwzględniono limity przestrzenno-społeczne zdefiniowane w Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata oraz w Ustawie o rewitalizacji. Zgodnie z tymi dokumentami, obszar rewitalizacji na terenie gminy nie może przekraczać 20% jej powierzchni oraz dotyczyć grupy mieszkańców większej niż 30% populacji danej gminy. Zgodnie z powyższymi założeniami wyznaczono dwa następujące obszary rewitalizacji: Cały obszar zabudowany miejscowości gminnej Jadów - Obszar zabudowany miejscowości Urle Obszar rewitalizacji został wyznaczony z obszaru zdegradowanego, który zgodnie z wcześniej przedstawionymi analizami obejmuje obszar wymagający najwyższego poziomu interwencji oraz przeprowadzenia kompleksowych działań naprawczych i rewitalizacyjnych. Tabela poniżej określa szczegółowo liczbę ludności oraz powierzchnię obszaru przeznaczonego do rewitalizacji. Szczegółowa charakterystyka obszarów rewitalizowanych została zaprezentowana w kolejnych rozdziałach niniejszego dokumentu. Tabela 27 Liczba ludności, powierzchnia obszaru przeznaczonego do rewitalizacji oraz odsetek liczby ludności gminy w obszarze rewitalizowanych, odsetek powierzchni gminy w obszarze rewitalizowanym (stan na r.) Sołectwo Liczba ludności [osoby] Odsetek liczby ludności gminy Powierzchnia [km 2 ] Odsetek powierzchni gminy Jadów ,77% 0,9621 0,83% Urle 461 6,04% 1,3930 1,20% RAZEM ,81% 2,3551 2,02% Źródło: Dane Urzędu Gminy Jadów 111

112 2. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU I Jako pierwszy obszar rewitalizowany wyodrębniono cały obszar miejscowości gminnej Jadów. Granice I Obszaru Rewitalizowanego zostały zaznaczone na mapie nr 1. Mapa 1 Granice I Obszaru Rewitalizowanego - Jadów Źródło: Urząd Gminy Jadów. Analizowany obszar, pełni następujące funkcje: mieszkaniową, komunikacyjną, administracyjną, społeczną, usługową i kulturalną. Funkcje te są jednak realizowane w stopniu wysoce niezadowalającym, co skutkuje niedostatecznym wykorzystywaniem i rozwijaniem potencjału społeczno-gospodarczego obszaru, a także wpływa na funkcjonowanie i rozwój całej Gminy Jadów. Dzięki realizacji konkretnych działań mających na celu pobudzenie rozwoju przedsiębiorczości i zwiększenie zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy regionu, omawiany obszar mógłby stać się bowiem jednym z głównych ośrodków stymulujących rozwój całej Gminy. Główne problemy analizowanego obszaru należy rozpatrywać zarówno w sferze społecznej, jak również sferze gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej. Występowanie 112

113 negatywnych zjawisk na tym terenie ma bowiem charakter wielowymiarowy i dopiero przeprowadzenie kompleksowych działań rewitalizacyjnych umożliwi poprawę sytuacji mieszkańców we wszystkich trzech sferach. Struktura demograficzna Jednym z najważniejszych problemów omawianego obszaru rewitalizacji jest niekorzystna struktura demograficzna, charakteryzująca się wysokim odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym. Na terenie Jadowa zamieszkują 163 osoby w wieku poprodukcyjnym, co stanowi 11,6% wszystkich mieszkańców Gminy należących do tej grupy. Jadów charakteryzuje się więc w odniesieniu do całej Gminy najwyższą koncentracją osób w wieku poprodukcyjnym. Do istotnych problemów demograficznych omawianego obszaru należy także zaliczyć systematyczny spadek liczby mieszkańców na przestrzeni ostatnich lat. Spadek ten nie jest gwałtowny, ale ma trwały charakter, co powoduje, że obserwowany trend może mieć daleko idące negatywne konsekwencje w przyszłości. Pokazuje on bowiem, że analizowany obszar, podobnie jak cała Gmina Jadów, nie jest ośrodkiem dostatecznie atrakcyjnym dla zamieszkujących w nim osób, co skutkuje niskim wskaźnikiem dzietności oraz odpływem młodych ludzi do innych ościennych miast, w tym do Warszawy. Obecnie miejscowość Jadów zamieszkują 974 osoby, co oznacza spadek o 2,89% w porównaniu z 2013 rokiem. Liczba mieszkańców miejscowości Jadów - Obszaru Rewitalizowanego w latach 2013 i 2016 została zobrazowana na wykresie nr 17. W odniesieniu do głównych ulic I Obszaru Rewitalizowanego dane te prezentują się w następujący sposób: Plac Gustawa Dreszera 66 mieszkańców w 2016 roku (wzrost o 6,45% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Poniatowskiego 161 mieszkańców w 2016 roku (spadek o 0,62% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Jana Pawła II 71 mieszkańców w 2016 roku (brak zmian w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica 11 listopada 55 mieszkańców w 2016 roku (znaczący spadek o 20,29% w porównaniu z 2013 rokiem). Spadek liczby mieszkańców w miejscowości Jadów należy ująć również w perspektywie dłuższej niż tylko trzy ostatnie lata. Na wykresie nr 18 pokazano, jak zmieniała się liczba mieszkańców Jadowa w latach

114 Wykres 16. Zmiana liczby mieszkańców miejscowości Jadów w latach Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Jak wynika z danych zaprezentowanych na powyższym wykresie, liczba mieszkańców miejscowości Jadów w ostatnich latach podlegała okresowym wzrostom i spadkom, jednak w całym analizowanym okresie spadła ona z 1075 do 974 osób, czyli o niemal 10%. Pokazuje to, że omawiana tendencja już teraz ma charakter długofalowy. Świadczy to również o konieczności podejmowania działań mających na celu tworzenie w Jadowie dobrych warunków do życia w szczególności dla młodych ludzi oraz pobudzanie rozwoju lokalnej gospodarki, co będzie skutkowało wzrostem liczby miejsc pracy. Poziom bezpieczeństwa Analizowany obszar cechuje się również niedostatecznym poziomem bezpieczeństwa publicznego, o czym świadczy wysoki wskaźnik przestępczości. W 2016 roku w miejscowości Jadów odnotowano 112 przestępstw, co stanowi 25% wszystkich zdarzeń tego typu zarejestrowanych w całej Gminie. W odniesieniu do głównych ulic liczba przestępstw prezentuje się następująco: Plac Gustawa Dreszera 24 przestępstwa (wzrost o 71,4% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Poniatowskiego 11 przestępstw (spadek o 21,4% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Jana Pawła II 11 przestępstw (wzrost o 10,0% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica 11 listopada 23 przestępstwa (wzrost o 53,3% w porównaniu z 2013 rokiem). Warto więc zauważyć, że wskaźnik przestępczości dla całego I Obszaru Rewitalizowanego wykazuje tendencję wzrostową. W porównaniu z 2013 rokiem, liczba przestępstw odnotowanych w 2016 roku Podobną sytuację można zaobserwować także w odniesieniu do liczby zarejestrowanych zdarzeń. W 2016 roku odnotowano 208 zdarzeń na terenie miejscowości Jadów (26,8% wszystkich zdarzeń 114

115 w Gminie). Podobnie jak wskaźnik przestępczości, także liczba zarejestrowanych zdarzeń znacząco wzrosła w latach Dane dotyczące liczby zarejestrowanych zdarzeń w odniesieniu do głównych ulic prezentują się w następujący sposób: Plac Gustawa Dreszera 27 zdarzeń (wzrost o 80,0% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Poniatowskiego 86 zdarzeń (wzrost o 6,2% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Jana Pawła II 14 zdarzeń (wzrost o 16,7% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica 11 listopada 28 zdarzeń (wzrost o 55,6% w porównaniu z 2013 rokiem). Dane te pokazują konieczność realizacji na omawianym obszarze działań mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa publicznego. Działania te mogą być realizowane we współpracy z Komisariatem Policji w Jadowie oraz jednostką Ochotniczej Straży Pożarnej. Wykluczenie społeczne Omawiany obszar charakteryzuje się również wysoką koncentracją niekorzystnych zjawisk społecznych. Miejscowość gminna Jadów jest bowiem tą miejscowością, w której mieszka najwięcej osób korzystających ze wsparcia Ośrodka Pomocy Społecznej. W 2016 roku w Jadowie zasiłki z powodu ubóstwa pobierało 17 gospodarstw domowych, co stanowi 13,7% wszystkich gospodarstw otrzymujących wsparcie z tego tytułu. Zasiłki z tytułu bezrobocia pobierało w Jadowie w 2016 roku 6 gospodarstw, co stanowi 11,5% wszystkich gospodarstw w Gminie Jadów otrzymujących wsparcie z tego powodu. Zarówno miejscowość Jadów, jak również I Obszar Rewitalizowany, charakteryzują się również wysoką liczbą osób pobierających zasiłki celowe. W 2016 roku w miejscowości Jadów zasiłki celowe pobierało 13 osób, z czego 9 osób (69,2%) zamieszkuje na terenie obszaru rewitalizowanego. Dane te zostały zaprezentowane na wykresie nr 23. Powyższe dane potwierdzają tezę o wysokiej koncentracji negatywnych zjawisk społecznych na terenie I Obszaru Rewitalizowanego oraz o konieczności realizowania działań mających na celu wsparcie grup mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym. Niedostateczne zaangażowanie społeczności lokalnej 115

116 Kolejnym aspektem, który należy poddać analizie opisując główne problemy omawianego obszaru w sferze społecznej, jest niedostateczne zaangażowanie społeczności lokalnej w sprawy regionu. Jadów jako miejscowość gminna powinien pełnić wielowymiarowe funkcje społeczne i gospodarcze, przyczyniając się w ten sposób do poprawy warunków życia i pracy nie tylko mieszkańców samego Jadowa, lecz również mieszkańców całej Gminy. Na obszarze tym powinno funkcjonować centrum społeczno-kulturalne Gminy, oferujące jednocześnie dobre warunki dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, sprawną obsługę administracyjną oraz korzystne połączenia komunikacyjne. Obecnie jednak wskazane powyżej funkcje nie są realizowane w dostatecznym stopniu, w efekcie czego miejscowość gminna Jadów nie jest miejscem atrakcyjnym zarówno dla jej obecnych mieszkańców, jak również dla osób potencjalnie rozważających ją jako przyszłe miejsce stałego zamieszkania i zatrudnienia. Jednym z głównych problemów omawianego obszaru jest bowiem brak kompleksowej oferty spędzania wolnego czasu kierowanej do mieszkańców oraz brak miejsc rekreacji i konsolidacji mieszkańców. W Jadowie działają aktywnie placówki edukacyjno-kulturalne, takie jak Gminny Ośrodek Kultury, szkoły czy biblioteka. Ponadto, znajduje się tu park oraz mała infrastruktura sportowo-rekreacyjna (plac zabaw, siłownia plenerowa). Obiekty te nie są jednak dostatecznie atrakcyjne dla mieszkańców oraz nie spełniają oczekiwań osób chcących korzystać z różnych form wypoczynku. Najważniejszą barierą omawianego obszaru jest bowiem brak oddolnych inicjatyw samych mieszkańców i organizacji pozarządowych, które pozwoliłyby im przekształcić swoje otoczenie w bardziej przyjazne i dopasować je do własnych potrzeb. Wynika to w dużej mierze z braku miejsc, w których mieszkańcy mogliby nie tylko wyrażać swoje opinie, lecz również wdrażać pomysły organizujące przestrzeń społeczną, wzbogacając ją tym samym w nowe inicjatywy, służące rozwojowi lokalnemu. Powyższy problem w miejscowości Jadów można analizować w dwóch aspektach: Po pierwsze, sami mieszkańcy nie wykazują w tym temacie nie tylko jakiejkolwiek inicjatywy, lecz również chęci czy potrzeby zmiany swojego otoczenia. Uważają oni, że zadania te całościowo powinny być realizowane w Urzędzie Gminy i jednostkach mu podległych. Natomiast w sytuacji niezadowolenia z obecnego komfortu życia w Jadowie, wolą korzystać z usług oferowanych w innych miejscowościach w regionie, w tym przede wszystkim w Warszawie, Po drugie, brak jest formalnych możliwości działania dla tych mieszkańców, którzy chcieliby zaangażować się w poprawę warunków życia i pracy w swoim najbliższym otoczeniu. Wiąże się to z bardzo niewielką skalą działalności organizacji pozarządowych, które swoim zasięgiem oddziaływania obejmują jedynie część sfery publicznej, w której powinny być obecne. Na terenie miejscowości Jadów działają następujące organizacje pozarządowe: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Gminy Jadów, Klub Sportowy SKF GKS KORONA Jadów, 116

117 Ochotnicza Straż Pożarna w Jadowie. Biorąc jednak pod uwagę liczbę mieszkańców Jadowa oraz teoretycznie związane z nią potrzeby całej miejscowości, skala obecności tych instytucji i zakres ich działań są niewystarczające i wpływają na brak realizacji kompleksowych działań w sferze społecznej czy gospodarczej. Wynika to przede wszystkim z obojętności mieszkańców i braku przekonania, że jakiekolwiek wspólne działania w interesie publicznym mogą przynieść wymierne korzyści, a także z braku miejsc oraz warunków do realizacji działań prospołecznych. Praktycznie zatem element, który powinien być głównym filarem lokalnego społeczeństwa obywatelskiego, jest niewykorzystany i implikuje w konsekwencji inne negatywne zjawiska. Brak możliwości spędzania wolnego czasu na terenie Jadowa oraz brak zorganizowanych inicjatyw często skutkuje tym, że mieszkańcy coraz chętniej korzystają z ofert społeczno-kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych innych gmin w powiecie wołomińskim, a także ofert, jakie proponuje miasto stołeczne Warszawa. Czynniki te w konsekwencji powodują dalsze osłabienie się więzi społeczności lokalnej oraz zmniejszanie zaangażowania mieszkańców w sprawy regionu. Brak integracji mieszkańców wpływa natomiast na powstawanie niekorzystnego zjawiska, które można określić jako przyjmowanie zarówno przez miejscowość Jadów, jak i przez całą Gminę jedynie funkcji sypialnianej w stosunku do innych bardziej atrakcyjnych gmin i miast w regionie. Poddawany analizie obszar rewitalizowany I, jak i cała miejscowość gminna Jadów, wykazują duży potencjał rozwoju i przy realizacji odpowiednio skoordynowanej polityki mogą stać się one ośrodkiem stymulującym rozwój całej Gminy. Aby jednak tego dokonać, należy podejmować działania mające na celu poprawę stanu infrastruktury społeczno-kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej oraz działania zmierzające do wzmocnienia zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy regionu. Niedostateczny poziom rozwoju lokalnej przedsiębiorczości Brak inicjatywy i zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy regionu oddziałuje silnie także na poziom rozwoju lokalnej przedsiębiorczości w miejscowości Jadów. Mieszkańcy nie wykazują bowiem chęci do zakładania nowych działalności gospodarczych, a dominującymi firmami są tu jedynie niewielkie sklepy oraz małe punkty usługowe, które nie są w stanie stać się motorem stymulującym rozwój gospodarczy obszaru przeznaczonego do rewitalizacji oraz tym bardziej całej Gminy. Czynnikiem pogłębiającym problem braku możliwości rozwoju lokalnej przedsiębiorczości w Jadowie jest również przenoszenie się lokalnego rynku pracy do Warszawy oraz innych pobliskich miast. Mieszkańcy Jadowa wolą bowiem każdego dnia pokonywać znaczne odległości niż rozpocząć własną działalność wykorzystując potencjał najbliższego otoczenia. Mimo tej niekorzystnej obecnej sytuacji Jadów jako miejscowość gminna ma szansę stać się głównym ośrodkiem stymulującym rozwój gospodarczy całej Gminy. Proces ten powinien zostać wsparty poprzez realizację takich działań, jak np.: 117

118 uświadamianie mieszkańcom zalet, a także korzyści z zakładania i prowadzenia małych firm rodzinnych, pomoc w poszerzeniu skali działalności organizacji pozarządowych, pomoc w zmianie kwalifikacji zawodowych poprzez odpowiednio dobrany system szkoleń i doradztwa, doradztwo w zakresie zasad tworzenia i prowadzenia własnej działalności gospodarczej, tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości. Zwłaszcza ostatnia spośród zaprezentowanych powyżej propozycji działań jest możliwa do realizacji dzięki dysponowaniu na terenie miejscowości Jadów odpowiednim zapleczem infrastrukturalnym. Efektem zaproponowanych działań powinno być pobudzenie kreatywności i przedsiębiorczości mieszkańców, które skutkować będzie rozwojem małych firm. Przedsiębiorstwa te mogłyby zajmować się sprzedażą produktów rolnych wytworzonych na terenie Gminy, działalnością kulinarną czy turystyką i promowaniem walorów przyrodniczych i kulturowych najbliższego otoczenia. Odbiorcami produktów oraz usług oferowanych przez nowo powstające firmy mogliby być zarówno mieszkańcy Gminy czy powiatu, jak również osoby z regionów nieco bardziej oddalonych od samego Jadowa, np. mieszkańcy Warszawy. Jest bowiem w różnych regionach województwa czy kraju zapotrzebowanie na wysokiej jakości produkty lokalne czy drobne usługi mające charakter zindywidualizowany i niepowstające w masowym procesie. Powstawanie nowych firm w Jadowie pozwoliłoby na odwrócenie obecnego niekorzystnego trendu przenoszenie się rynku pracowników do Warszawy zostałoby zastąpione przenoszeniem się rynku odbiorców towarów i usług do Jadowa. Odpowiednia promocja produktów lokalnych oraz zbudowanie konkretnej marki lokalnego produktu może stanowić istotny element pobudzający lokalną gospodarkę. Szczególnie istotny w aspekcie wykorzystywania potencjału Jadowa wydaje się również rozwój turystyki. Sama miejscowość gminna, jak również cała Gmina, ma bowiem znakomite warunki rozwoju turystyki. Oferta w tym zakresie powinna być zróżnicowana oraz dostosowana do różnych grup odbiorców i różnych potrzeb. Rynek turystyczny jest bowiem rynkiem wysoce wymagającym, zatem wykorzystanie największych walorów regionu i jego przewag staje się nie tylko potrzebą, ale koniecznością. Obecnie jednak, ze względu na brak odpowiedniej infrastruktury kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej oraz brak zorganizowanych oddolnych inicjatyw samych mieszkańców, turyści decydują się na odwiedzanie innych miejscowości w regionie. Wpływa to na brak możliwości wykorzystania naturalnych uwarunkowań Gminy Jadów, które przy odpowiednich działaniach organizacyjno-infrastrukturalnych mogą stać się kołem zamachowym jej rozwoju. Bezrobocie 118

119 Niekorzystna sytuacja gospodarcza I Obszaru Rewitalizowanego oraz całej miejscowości Jadów objawia się też między innymi wysoką koncentracją osób bezrobotnych. Na terenie Jadowa zamieszkuje 30 osób zarejestrowanych jako bezrobotne do 12 miesięcy, co stanowi 15% wszystkich osób należących do tej grupy w Gminie Jadów. Obszar ten charakteryzuje się więc najwyższą koncentracją liczby osób krótkotrwale bezrobotnych w całej Gminie. Dane dotyczące liczby osób bezrobotnych do 12 miesięcy na terenie omawianego obszaru w odniesieniu do głównych ulic prezentują się następująco: Plac Gustawa Dreszera 2 osoby bezrobotne do 12 miesięcy, Ulica Poniatowskiego 2 osoby bezrobotne do 12 miesięcy, Ulica Jana Pawła II 4 osoby bezrobotne do 12 miesięcy, Ulica 11 listopada 1 osoba bezrobotna do 12 miesięcy. Problem bezrobocia w miejscowości Jadów widoczny jest również w odniesieniu do osób zarejestrowanych jako długotrwale bezrobotne (powyżej 12 miesięcy). Żyją tu bowiem 43 osoby zaklasyfikowane do tej grupy, co stanowi 13,78% wszystkich długotrwale bezrobotnych w Gminie Jadów. W odniesieniu do głównych ulic liczby te prezentują się następująco: Plac Gustawa Dreszera 8 osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy, Ulica Poniatowskiego 5 osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy, Ulica Jana Pawła II 5 osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy, Ulica 11 listopada 2 osoby bezrobotne powyżej 12 miesięcy. Wysoka koncentracja bezrobocia na terenie miejscowości gminnej Jadów - I Obszaru Rewitalizowanego wynika przede wszystkim z opisanego w poprzedniej części niniejszego opracowania niskiego poziomu rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Wzrostowi skali bezrobocia sprzyja również niedostateczny poziom rozwoju infrastruktury technicznej niesprzyjający tworzeniu nowych miejsc pracy oraz mała liczba zorganizowanych inicjatyw służących rozwojowi gospodarczemu. Zasadniczym problemem omawianego obszaru jest również wysoki stopień niedopasowania rynku pracy do struktury społeczno-demograficznej mieszkańców, a także niski poziom kompetencji i kwalifikacji potencjalnych pracowników. Konieczna jest więc realizacja wielowymiarowych działań mających na celu podnoszenie kompetencji zawodowych mieszkańców, wzmacnianie konkurencyjności regionu oraz wspieranie małych firm i oddolnych inicjatyw. Infrastruktura techniczna i społeczno-kulturalna 119

120 Istotnym problemem analizowanego obszaru jest również niski poziom rozwoju infrastruktury technicznej. Obszar ten charakteryzuje się bowiem niedostatecznie rozwiniętą siecią wodociągową i kanalizacyjną, a także całkowitym brakiem sieci gazowej. Sytuacja ta prowadzi do znacznego obniżenia poziomu życia mieszkańców oraz stanowi realne zagrożenie dla środowiska naturalnego. Głównym zagrożeniem dla środowiska naturalnego jest wykorzystywanie w domach prywatnych oraz w budynkach użyteczności publicznej źródeł ogrzewania, które powodują zwiększenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Ważnym działaniem podejmowanym na tym obszarze w ramach realizacji programu rewitalizacji powinna być wymiana starych pieców węglowych, olejowych i opalanych drewnem na piece gazowe lub inne źródła ogrzewania mniej szkodliwe dla środowiska. Działania te powinny być realizowane np. w Gminnej Bibliotece Publicznej czy Urzędzie Gminy w Jadowie. Celem realizacji powyższych inicjatyw będzie nie tylko podniesienie poziomu życia mieszkańców, lecz również promowanie wśród lokalnej społeczności postaw prośrodowiskowych. Kolejnym działaniem mającym na celu ochronę środowiska naturalnego oraz podniesienie poziomu życia mieszkańców jest także termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz obiektów użyteczności publicznej oraz instalacja odnawialnych źródeł energii, np. w placówkach edukacyjnych, bibliotece, Urzędzie Gminy czy jednostce Ochotniczej Straży Pożarnej. Oprócz infrastruktury technicznej, niezadowalający jest również w Jadowie poziom rozwoju infrastruktury sportowo-rekreacyjnej. Do dyspozycji mieszkańców pozostaje co prawda boisko oraz mała infrastruktura, w której skład wchodzi między innymi plac zabaw oraz siłownia plenerowa, ale brakuje większych obiektów, które w sposób zdecydowany poprawiłyby warunki do uprawiania sportu przez mieszkańców. Istnieje tu konieczność budowy wielofunkcyjnej hali sportowej, która służyłaby nie tylko mieszkańcom Jadowa, lecz również mieszkańcom całej Gminy Jadów. Tego typu obiekty, oprócz pełnienia funkcji typowo sportowo-rekreacyjnych, pomogłyby również w przeciwdziałaniu występowaniu patologii społecznych, takich jak alkoholizm czy narkomania. Podsumowanie potencjał rozwojowy I Obszaru Rewitalizowanego Oprócz diagnozy najważniejszych problemów i sytuacji kryzysowych omawianego obszaru, należy również zwrócić uwagę na jego potencjał rozwojowy. To on bowiem w znacznym stopniu warunkuje możliwości rozwoju danego obszaru oraz możliwości odwrócenia negatywnych trendów w sferze społecznej, gospodarczej oraz przestrzenno-funkcjonalnej. Do najważniejszych elementów będących głównym potencjałem rozwojowym miejscowości Jadów - obszaru rewitalizowanego I należą następujące czynniki: Odpowiednie zaplecze infrastruktury edukacyjnej, sportowej i kulturalnej na skutek realizacji działań mających na celu poprawę stanu tej infrastruktury miejscowość Jadów może stać się głównym ośrodkiem społeczno-kulturalnym całej Gminy przedstawiającym mieszkańcom kompleksową ofertę spędzania wolnego czasu, 120

121 Odpowiednie zaplecze infrastruktury socjalnej na skutek realizacji działań prowadzonych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz innych jednostek podległych Urzędowi Gminy Jadów możliwe jest odwrócenie negatywnych trendów w sferze społecznej oraz skuteczna walka z wykluczeniem społecznym, Dobre warunki rozwoju lokalnej przedsiębiorczości dzięki realizacji działań mających na celu pobudzenie kreatywności i przedsiębiorczości mieszkańców miejscowość Jadów ma szansę stać się głównym ośrodkiem stymulującym rozwój gospodarczy Gminy, proces ten powinien zostać wsparty poprzez tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości oraz podnoszenie kompetencji zawodowych mieszkańców, Położenie geograficzne dzięki realizacji działań mających na celu uspójnienie sieci drogowej całej Gminy oraz poprawę połączeń komunikacyjnych miejscowość Jadów ma szansę stać się miejscem bardziej atrakcyjnym do życia dla osób potencjalnie wybierających ją jako miejsce stałego zamieszkania. 3. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU II Jako drugi obszar rewitalizowany wyodrębniono część miejscowości Urle, obejmującą następujące obszary: Cała zamieszkała część miejscowości Urle oraz tereny nadbrzeży rzeki Liwiec Granice II Obszaru Rewitalizowanego zostały zaznaczone na mapie nr

122 Mapa 2 Granice II Obszaru Rewitalizowanego - Urle Źródło: Urząd Gminy Jadów. 122

123 Omawiany obszar jest kluczowy dla rozwoju całej Gminy Jadów. Oprócz funkcji mieszkaniowej i komunikacyjnej pełni on bowiem również funkcje społeczno-kulturalne i gospodarcze. Funkcje te nie są jednak rozwinięte w równym stopniu, co wpływa na nierównomierny rozwój II Obszaru Rewitalizowanego w różnych jego aspektach. W dalszej konsekwencji skutkuje to również niezrównoważonym rozwojem całej Gminy. W porównaniu do innych miejscowości Gminy Jadów, miejscowość Urle pozytywnie wyróżnia się pod względem liczby i skali działalności organizacji pozarządowych oraz poziomu rozwoju sfery edukacyjno-kulturalnej, natomiast w stopniu wysoce niezadowalającym są realizowane działania w sferze społecznej oraz gospodarczej. Jest to bardzo niekorzystne zjawisko, ponieważ w odniesieniu do całej Gminy miejscowość Urle oraz inne sołectwa położone nad rzeką Liwiec mają najlepsze warunki rozwoju gospodarczego. Związane są one przede wszystkim z walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i środowiskowymi regionu oraz będącego ich następstwem znakomitego potencjału rozwoju społeczno gospodarczego. Występowanie negatywnych zjawisk na terenie II Obszaru Rewitalizowanego ma charakter wielowymiarowy, dlatego obszar ten wymaga przeprowadzania kompleksowych działań rewitalizacyjnych. Działania te powinny dotyczyć trzech sfer funkcjonowania Gminy sfery społecznej, gospodarczej oraz przestrzenno-funkcjonalnej. Analiza obszaru zdegradowanego została przeprowadzona na pozie ulic, w poniższej analizie prezentowane są tylko 4 główne ulice -w miejscowości. Struktura demograficzna Istotnym problemem II Obszaru Rewitalizowanego oraz całej miejscowości Urle jest niekorzystna struktura demograficzna, która charakteryzuje się wysokim udziałem osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców. Na terenie Urli zamieszkuje 103 mieszkańców należących do tej grupy, co stanowi 7,34% wszystkich mieszkańców Gminy w wieku poprodukcyjnym. Urle są więc trzecią miejscowością w Gminie pod względem wysokiej koncentracji osób w wieku poprodukcyjnym. W odniesieniu do kilu najważniejszych ulic w Centrum dane te prezentują się w następujący sposób: Ulica Poniatowskiego 15 osób w wieku poprodukcyjnym, Ulica Krzywa 8 osób w wieku poprodukcyjnym, Ulica Liwcowa 2 osoby w wieku poprodukcyjnym, Ulica Łamana 2 osoby w wieku poprodukcyjnym. Problemem analizowanego obszaru jest również systematyczny spadek liczby mieszkańców na przestrzeni ostatnich lat. Podobnie jak w przypadku Jadowa i wielu innych miejscowości w Gminie, spadek ten nie jest co prawda gwałtowny, ale ma trwały charakter. Dlatego jest to zjawisko tak niekorzystne może mieć bowiem długofalowe negatywne konsekwencje. Pokazuje to, że mimo z pozoru dobrych warunków do rozwoju gospodarki i turystyki, miejscowość Urle i cały obszar położony nad rzeką Liwiec nie są dostatecznie atrakcyjne dla mieszkańców, a także osób 123

124 przyjezdnych. Skutkuje to niekorzystnymi wskaźnikami demograficznymi, w tym przede wszystkim niskim wskaźnikiem dzietności oraz migracją młodych ludzi do innych miast w regionie. Obecnie miejscowość Urle jest zamieszkana przez 461 osób, co oznacza spadek o 2,12% w porównaniu z 2013 rokiem. W odniesieniu do konkretnych ulic wchodzących w skład II Obszaru Rewitalizowanego dane te prezentują się w następujący sposób: Ulica Poniatowskiego 75 mieszkańców w 2016 roku (spadek o 6,25% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Krzywa 18 mieszkańców w 2016 roku (spadek o 10% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Liwcowa 5 mieszkańców w 2016 roku (spadek o 16,67% w porównaniu z 2013 rokiem), Ulica Łamana 13 mieszkańców w 2016 roku (brak zmian w porównaniu z 2013 rokiem). Spadek liczby mieszkańców w miejscowości Urle warto również ująć w perspektywie dłuższej niż tylko trzy ostatnie lata. Na wykresie nr 28 pokazano, jak zmieniała się liczba mieszkańców tej miejscowości w latach Wykres 17. Zmiana liczby mieszkańców miejscowości Urle w latach Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie danych Urzędu Gminy Jadów. Jak wynika z danych zaprezentowanych na powyższym wykresie, liczba mieszkańców Urli w ostatnich latach podlegała cyklicznym wahaniom. W niektórych latach, np. w roku 2005 i 2009 odnotowano znaczący wzrost liczby mieszkańców wynosił on odpowiednio 4,76% oraz 2,7%. W całym 124

125 analizowanym okresie liczba ludności miejscowości Urle spadła jednak o 2,34%. Pokazuje to, że w ujęciu długoterminowym zauważalna jest niekorzystna tendencja dotycząca poziomu zaludnienia zarówno Urli jak i całej Gminy Jadów. Z tego powodu niezwykle pożądane jest podejmowanie kompleksowych działań mających na celu poprawę w Urlach oraz w innych miejscowościach położonych nad rzeką Liwiec warunków życia, a także pobudzanie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości i turystyki. Poziom bezpieczeństwa II Obszar Rewitalizowany cechuje się również niedostatecznym poziomem bezpieczeństwa publicznego, czego wyrazem jest wysoki wskaźnik przestępczości. W 2016 roku w miejscowości Urle odnotowano 39 przestępstw, co stanowi 8,71% wszystkich zdarzeń tego typu zarejestrowanych w całej Gminie Jadów. Urle są tym samym miejscowością z trzecią najwyższą koncentracją liczby przestępstw w Gminie.. W odniesieniu do konkretnych ulic dane te prezentują się w następujący sposób: Ulica Poniatowskiego 6 przestępstw, Ulica Krzywa 1 przestępstwo, Ulica Liwcowa brak odnotowanych przestępstw, Ulica Łamana brak odnotowanych przestępstw. Podobną sytuację można zaobserwować także w odniesieniu do liczby zarejestrowanych zdarzeń. W 2016 roku w miejscowości Urle odnotowano 72 zdarzenia, co stanowi 9,28% wszystkich zdarzeń Dane dotyczące liczby zarejestrowanych zdarzeń w odniesieniu do głownych ulic wchodzących w skład II Obszaru Rewitalizowanego prezentują się następująco: Ulica Poniatowskiego 22 zarejestrowane zdarzenia, Ulica Krzywa 3 zarejestrowane zdarzenia, Ulica Liwcowa brak zarejestrowanych zdarzeń, Ulica Łamana brak zarejestrowanych zdarzeń. Powyższe dane pokazują konieczność realizacji kompleksowych działań zmierzających do podniesienia poziomu bezpieczeństwa na omawianym obszarze. Wykluczenie społeczne W odniesieniu do całej Gminy Jadów obszar Urli charakteryzuje się stosunkowo korzystną sytuacją w sferze społecznej objawiającą się wysokim zaangażowaniem społeczności lokalnej oraz mniejszą koncentracją występowania negatywnych zjawisk społecznych. W ujęciu bardziej szczegółowym 125

126 widać jednak pewne aspekty, które pilnie wymagają podjęcia kompleksowych działań naprawczych. Wybrane spośród tych wskaźników zostały zaprezentowane poniżej. Miejscowość Urle charakteryzuje się między innymi stosunkowo wysoką liczbą gospodarstw domowych korzystających z pomocy opieki społecznej i pobierających w ramach jej wsparcia zasiłki z tytułu bezradności w sprawach wychowawczych, zwłaszcza w rodzinach wielodzietnych. W Urlach zasiłki z tego powodu w 2016 roku pobierały 3 gospodarstwa, co stanowi 9,68% gospodarstw pobierających ten rodzaj zasiłku w Gminie Jadów. Zasiłki z powodu niepełnosprawności pobierało w Urlach w 2016 roku 5 gospodarstw, co stanowi 6,76% wszystkich gospodarstw w Gminie Jadów otrzymujących wsparcie z tego powodu. Miejscowość Urle -II Obszar Rewitalizowany, charakteryzują się też stosunkowo wysoką liczbą osób pobierających zasiłki stałe. W 2016 roku w Urlach ten rodzaj zasiłku pobierały 4 osoby. Powyższe dane potwierdzają tezę, że negatywne zjawiska i tendencje odnotowywane w sferze społecznej nie należą do najważniejszych problemów w miejscowości Urle oraz na terenie II Obszaru Rewitalizowanego. Występują bowiem w Gminie Jadów inne miejscowości o mniej zadowalających wartościach omawianych powyżej wskaźników. Należy jednak zwrócić uwagę wieloaspektowy i długofalowy charakter omawianych problemów społecznych. Zjawiska te, choć obecnie nie są jeszcze tak bardzo dotkliwe, mogą w przyszłości stanowić istotną barierą dla rozwoju omawianego obszaru oraz całej Gminy. Pokazuje to konieczność realizowania działań mających na celu wsparcie grup mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym. Konieczność wsparcia zaangażowania społeczności lokalnej Jak już wspomniano w poprzednich częściach niniejszego dokumentu, zaangażowanie społeczności lokalnej nie jest głównym problemem omawianego obszaru. W miejscowości Urle działają bowiem organizacje pozarządowe, których liczbę i skalę działalności należy uznać za stosunkowo wysoką. Podmiotami tymi są: Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Spokojna Jesień, Stowarzyszenie Przyjaciół Kultury w Urlach, Stowarzyszenie Miłośników Urli, Uczniowski Klub Sportowy przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Urlach, Uczniowski Klub Sportowy przy Liceum Ogólnokształcącym w Urlach, Organizacje te powstały z inicjatywy osób prywatnych, ale działają w interesie publicznym. Prowadzą one działalność społeczną, kulturalną i sportową oraz działalność mającą na celu promowanie wśród mieszkańców najbliższego regionu oraz jego historii i tradycji. 126

127 Skala działalności organizacji pozarządowych i stopień zaangażowania mieszkańców w sprawy regionu są więc stosunkowo wysokie w odniesieniu do innych miejscowości w Gminie Jadów, jednak Urle jako jedna z głównych miejscowości w Gminie powinny przedstawiać kompleksową ofertę społeczną i kulturalną zarówno dla swoich mieszkańców, jak również mieszkańców całej Gminy. Biorąc pod uwagę ten czynnik, należy wskazać na konieczność realizacji na tym obszarze kompleksowych działań mających na celu wsparcie działalności mieszkańców w sferze społecznej, kulturalnej czy sportowo-rekreacyjnej. Podobnie jak w miejscowości Jadów, także w Urlach należy podejmować działania, których celem będzie uczynienie tego obszaru miejscem bardziej atrakcyjnym zarówno dla jej obecnych mieszkańców, jak również dla osób potencjalnie rozważających ją jako przyszłe miejsce stałego zamieszkania i zatrudnienia oraz dla turystów. Mimo lokalnych inicjatyw mieszkańców oraz działalności placówek edukacyjnych i stowarzyszeń, problemem omawianego obszaru jest brak ofert spędzania wolnego czasu. Problem ten jest o tyle odczuwalny, gdyż miejscowość Urle, podobnie jak inne sołectwa położone nad rzeką Liwiec, mają doskonałe warunki do uprawiania turystyki, sportu i rekreacji. Barierą w tym przypadku jest jednak niedostateczny poziom rozwoju infrastruktury sportowo-rekreacyjnej. Infrastruktura ta z jednej strony po prostu nie odpowiada oczekiwaniom mieszkańców i osób przyjezdnych, a z drugiej strony nie gwarantuje odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa wszystkim korzystającym. Niezwykle pożądanym działaniem na tym obszarze będzie więc przemyślane i kompleksowe zagospodarowanie terenu wokół Biblioteki Publicznej w Urlach oraz nad rzeką Liwiec. Niedostateczny poziom rozwoju turystyki i lokalnej przedsiębiorczości W przeciwieństwie do stosunkowo wysokiego zaangażowania mieszkańców Urli we wszelkie działania realizowane w sferze społecznej, na niedostatecznym poziomie jest inicjatywa i zaangażowanie mieszkańców w rozwój lokalnej gospodarki. Nie wykazują oni bowiem chęci do zakładania nowych działalności gospodarczych, które przyczyniłyby się do zwiększenia zatrudnienia i wzrostu poziomu życia. Potrzeba rozwoju lokalnej gospodarki na tym obszarze wydaje się szczególnie istotna, gdyż wszystkie miejscowości położone nad rzeką Liwiec mają bardzo dobre warunki rozwoju turystyki. O warunkach tych decydują niewątpliwe walory przyrodnicze, krajobrazowe i środowiskowe. Aby jednak mieszkańcy mogli czerpać korzyści z tych naturalnych uwarunkowań, konieczne jest przygotowanie kompleksowej i wielokierunkowej oferty, która powinna być zróżnicowana oraz dostosowana do różnych grup odbiorców i różnych potrzeb. Rynek turystyczny jest bowiem rynkiem wysoce wymagającym, ponadto inne miejscowości w regionie również mają potencjał i aspiracje do zwiększenia swojej roli jako jednego z głównych ośrodków turystycznych. W miejscowości Urle znajdują się niefunkcjonalne ośrodki wypoczynkowe z czasów, kiedy obszar ten pełnił przede wszystkim funkcję uzdrowiskową. Z jednej strony występują tu domki letniskowe oraz 127

128 gospodarstwa mogące rozpocząć chociażby działalność agroturystyczną, z drugiej jednak strony brakuje nowoczesnej bazy infrastrukturalnej oraz punktów usługowych. Skutkuje to tym, że turyści, którzy mogliby wybrać Gminę Jadów jako miejsce wypoczynku, decydują się zazwyczaj na odwiedzenie innych miejscowości. Rozwój turystyki na tym obszarze należy rozumieć przede wszystkim jako wyprowadzanie z sytuacji kryzysowej obszaru, w którym kiedyś w naprawdę dużym stopniu kwitła przedsiębiorczość, a obecnie mamy do czynienia z degradacją społeczno-gospodarczą dawnego kurortu Urle i całego terenu nad rzeką Liwiec. Konieczne jest zapewnienie infrastruktury społecznej dla mieszkańców oraz odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa, np. w miejscach spędzania czasu przez młodzież. Niezbędna w miejscowości Urle - II Obszaru Rewitalizowanego jest więc realizacja inwestycji mających na celu wyposażenie tego obszaru w odpowiednią infrastrukturę techniczną i społecznokulturalną. Potrzebne jest również zaangażowanie samych mieszkańców, bez którego turystyka nie będzie mogła stać się kołem zamachowym rozwoju lokalnej gospodarki. Zarówno rozwój turystyki, jak i całej gospodarki, powinien nastąpić poprzez wsparcie mieszkańców w procesie zakładania małych firm rodzinnych i jednoosobowych działalności gospodarczych. Wsparcie to powinno obejmować następujące elementy: Doradztwo i szkolenia w zakresie zasad i uwarunkowań prawych tworzenia i prowadzenia działalności gospodarczych, Uświadamianie mieszkańcom zalet rozwiązania, jakim jest zakładanie i prowadzenie małych firm rodzinnych, Podnoszenie kompetencji i kwalifikacji zawodowych mieszkańców, Wsparcie działalności organizacji pozarządowych tak, aby swoim zasięgiem obok aspektów społecznych obejmowały również tematy związane z rozwojem gospodarczym. Obok sektora ścisłej turystyki, istnieje duża możliwość funkcjonowania nowo powstających firm także w sektorze okołoturystycznym (obejmującym agroturystykę, działalność kulinarną czy promowanie walorów kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych) oraz w sektorze okołorolniczym (obejmującym sprzedaż produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwach). Rozwój nowych firm rodzinnych i jednoosobowych pozwoliłby na zatrzymanie jeszcze jednego niekorzystnego trendu obserwowanego zarówno w miejscowości Urle, jak i miejscowości gminnej Jadów czy ogólnie w całej Gminie. Jest to przenoszenie się lokalnego rynku pracy do Warszawy. Trend ten zostanie przełamany, kiedy mieszkańcy Gminy zauważą i wykorzystają potencjał swojego najbliższego otoczenia. Przeprowadzanie kompleksowych działań mających na celu wsparcie rozwoju gospodarczego omawianego obszaru wpłynie znacząco na poprawę sytuacji całej Gminy oraz zapoczątkuje stopniową zmianę struktury zawodowej społeczności lokalnej. 128

129 Bezrobocie Kolejnym problemem II Obszaru Rewitalizowanego oraz w całej miejscowości Urle jest stosunkowo wysoka koncentracja liczby osób bezrobotnych. Na terenie Urli zamieszkuje 11 osób zarejestrowanych jako bezrobotne do 12 miesięcy, co stanowi 5,50% wszystkich osób należących do tej grupy w Gminie Jadów. Dane dotyczące liczby osób bezrobotnych do 12 miesięcy na terenie omawianego obszaru w odniesieniu do głownych ulic prezentują się następująco: Ulica Poniatowskiego 2 osoby bezrobotne do 12 miesięcy, Ulica Krzywa brak osób bezrobotnych do 12 miesięcy, Ulica Liwcowa brak osób bezrobotnych do 12 miesięcy, Ulica Łamana 2 osoby bezrobotne do 12 miesięcy. Problem bezrobocia widoczny jest również w odniesieniu do osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy. W Urlach żyją bowiem 22 osoby zaklasyfikowane do grupy długotrwale bezrobotnych. Stanowi to 7,05% wszystkich bezrobotnych powyżej 12 miesięcy w całej Gminie Jadów. W odniesieniu do głównych ulic wchodzących w skład II Obszaru Rewitalizowanego liczby te prezentują się następująco: Ulica Poniatowskiego 3 osoby bezrobotne powyżej 12 miesięcy, Ulica Krzywa brak osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy, Ulica Liwcowa brak osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy, Ulica Łamana brak osób bezrobotnych powyżej 12 miesięcy. Relatywnie wysoka koncentracja liczby osób bezrobotnych w Urlach - II Obszaru Rewitalizowanego wynika w dużej mierze z opisanego w poprzednich częściach niniejszego opracowania niskiego poziomu rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, w tym przede wszystkim niezadowalającego poziomu rozwoju turystyki. Wzrostowi bezrobocia sprzyja także niski stopień rozwinięcia infrastruktury technicznej oraz małe zaangażowanie mieszkańców w inicjatywy służące rozwojowi lokalnej przedsiębiorczości. Na omawianym obszarze konieczna jest również realizacja wielowymiarowych działań mających na celu podnoszenie kompetencji i kwalifikacji zawodowych mieszkańców. Infrastruktura techniczna i społeczno-kulturalna Zasadniczym problemem omawianego obszaru jest też niski stopień rozwoju infrastruktury technicznej. Podobnie jak miejscowość Jadów, jak i cała Gmina, także miejscowość Urle - II Obszar Rewitalizowany charakteryzuje się niedostatecznie rozwiniętą siecią wodociągową i kanalizacyjną. Odnotowuje się tu również całkowity brak sieci gazowej, co z jednej strony znacząco obniża poziom życia mieszkańców, a z drugiej strony stanowi realne zagrożenie dla środowiska przyrodniczego. 129

130 Istotnym zagrożeniem dla środowiska jest wykorzystywanie zarówno w budynkach prywatnych, jak i obiektach użyteczności publicznej, źródeł ogrzewania, które przyczyniają się do zwiększenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Z tego powodu ważnym działaniem podejmowanym na tym obszarze w ramach programu rewitalizacji powinna być wymiana starych pieców węglowych, olejowych i opalanych drewnem na piece gazowe lub inne źródła ogrzewania mniej szkodliwe dla środowiska. Ponadto, należy dokonywać termomodernizacji budynków i instalacji odnawialnych źródeł energii. Działania te będą miały na celu podniesienie poziomu życia mieszkańców oraz promowanie wśród mieszkańców postaw proekologicznych. Obok infrastruktury technicznej, należy zwrócić w Urlach szczególną uwagę na rozwój infrastruktury społeczno-kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej. Obecnie do dyspozycji mieszkańców pozostaje tu bowiem stara infrastruktura, której stan jest niezadowalający i nie zapewnia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. Zagospodarowanie terenu przy bibliotece w Urlach oraz obszaru nad rzeką Liwiec zachęci mieszkańców do spędzania wolnego czasu w Urlach oraz przyciągnie turystów. Ponadto, działania te przyczynią się do wzrostu stopnia integracji społecznej oraz do walki z wykluczeniem społecznym. Podsumowanie potencjał rozwojowy II Obszaru Rewitalizowanego Do najważniejszych elementów będących głównym potencjałem rozwojowym Urli - II Obszaru Rewitalizowanego należą następujące czynniki: Walory przyrodnicze, krajobrazowe i środowiskowe dzięki realizacji odpowiednich działań mających na celu poprawę stanu infrastruktury technicznej i społeczno-kulturalnej walory te mogą przyczynić się do rozwoju turystyki na omawianym obszarze, Dobre warunki rozwoju lokalnej przedsiębiorczości dzięki realizacji działań mających na celu pobudzenie kreatywności i przedsiębiorczości mieszkańców Urle mają szansę stać się ważnym ośrodkiem gospodarczym całej Gminy Jadów, Relatywnie wysoka skala działalności organizacji pozarządowych i inicjatywy mieszkańców w sferze społecznej zaangażowanie mieszkańców może bowiem przyczynić się do poprawy warunków życia w Gminie i jej dalszego rozwoju, Zaplecze infrastruktury edukacyjnej, sportowej i kulturalnej na skutek realizacji działań zmierzających do dalszego rozwoju zaplecza infrastrukturalnego Urle mogą stać się ważnym ośrodkiem przedstawiającym mieszkańcom kompleksową ofertę spędzania wolnego czasu. 130

131 CZĘŚĆ V. Analiza SWOT Analiza SWOT jest jednym z podstawowych narzędzi zarządzania strategicznego, które jest zestawieniem silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń analizowanego obszaru. Składa się ona z następujących elementów: S strengths (mocne strony) czynniki wewnętrzne wpływające pozytywnie na rozwój obszaru, tworzące podstawy jego przyszłego rozwoju, wyróżniające go w otoczeniu, podnoszące jego konkurencyjność i atrakcyjność w oczach mieszkańców, osób przyjezdnych i inwestorów, W weakness (słabe strony) czynniki wewnętrzne wpływające negatywnie na rozwój obszaru, utrudniające jego rozwój i realizację zamierzeń, obniżające rangę obszaru w oczach mieszkańców, osób przyjezdnych i inwestorów, O T opportunities (szanse) czynniki zewnętrzne sprzyjające obszarowi w osiąganiu wyznaczonych celów rozwojowych, umożliwiające eliminowanie słabości oraz podejmowanie nowych kierunków rozwoju, threats (zagrożenia) czynniki zewnętrzne przeszkadzające obszarowi w osiąganiu wyznaczonych celów rozwojowych, uniemożliwiające niwelowanie słabości, blokujące podejmowanie działania. Celem analizy SWOT dla obszarów zdegradowanych na terenie Gminy Jadów jest identyfikacja czynników, które definiują aktualną sytuację, a także wskazują najlepsze rozwiązania oraz kierunek działań pozwalający na wyprowadzenie obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego przy minimalizacji zagrożeń, ograniczeniu słabych stron oraz wykorzystaniu szans i mocnych stron. Analiza SWOT dla obszarów zdegradowanych na terenie Gminy Jadów została zaprezentowana w poniższej tabeli. 131

132 Tabela 28. Analiza SWOT dla obszarów zdegradowanych na terenie Gminy Jadów SFERA SPOŁECZNA MOCNE STRONY SŁABE STRONY działalność wybranych placówek edukacyjnych i kulturalnych, a także jednostek Urzędu Gminy wysoki poziom aktywności niektórych organizacji pozarządowych, przede wszystkim tych działających na terenie miejscowości Urle dobry stan części infrastruktury społecznokulturalnej oraz sportowo-rekreacyjnej, w tym przede wszystkim tzw. małej infrastruktury SZANSE walory przyrodnicze czyniące analizowane obszary miejscem przyjaznym do zamieszkania i w konsekwencji mogące generować wzrost liczby mieszkańców bliskość Warszawy oraz innych większych miejscowości w regionie jako potencjalnych miejsc pracy i nauki dla mieszkańców możliwość współpracy z organizacjami pozarządowymi, mającej na celu aktywizację lokalnej społeczności spadek liczby mieszkańców odnotowywany w ostatnich latach niekorzystne tendencje polegające na spadku liczby osób w wieku przedprodukcyjnym przy jednoczesnym wzroście liczby osób w wieku poprodukcyjnym mało korzystna sytuacja w odniesieniu do poziomu bezrobocia brak kompleksowej oferty spędzania wolnego czasu kierowanej do różnych grup mieszkańców Gminy brak odpowiednich dużych obiektów infrastruktury społeczno-kulturalnej oraz sportowo-rekreacyjnej niedostatecznie rozwinięty system opiekuńczorehabilitacyjny zły stan części obiektów mających na celu wsparcie lokalnej aktywności i integracji mieszkańców ZAGROŻENIA konieczność zapewnienia odpowiedniej infrastruktury technicznej i społecznej coraz większej liczbie starszych mieszkańców wysoki wskaźnik migracji osób młodych i wykształconych do Warszawy brak zorganizowanych inicjatyw służących rozwojowi lokalnej aktywności społeczeństwa niski stopień integracji między mieszkańcami i przywiązania mieszkańców do Gminy, brak świadomego społeczeństwa obywatelskiego Źródło: opracowanie Contract Consulting. 132

133 Tabela 29. Analiza SWOT dla obszarów zdegradowanych na terenie Gminy Jadów SFERA GOSPODARCZA MOCNE STRONY SŁABE STRONY potencjał zasobu miejsc przyrodniczokrajobrazowych atrakcyjnych dla mieszkańców i turystów stara baza infrastrukturalna mogąca dać podstawę do odnawiania funkcji gospodarczych i turystycznych miejscowości położonych nad rzeką Liwiec duży potencjał inwestycyjny Gminy polityka władz gminnych nastawiona na przeprowadzanie inwestycji oraz zaangażowanie Gminy we wzrost potencjału gospodarczego SZANSE walory przyrodnicze czyniące analizowane obszary miejscem przyjaznym dla turystów i inwestorów oraz w konsekwencji mogące generować wzrost dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej dostępność środków zewnętrznych na finansowanie zadań inwestycyjnych zaplanowane inwestycje infrastrukturalne mogące wpłynąć na zwiększenie spójności analizowanych obszarów oraz na rozwój gospodarczy zmodernizowana linia kolejowa przebiegająca przez miejscowość Urle współpraca z organizacjami pozarządowymi na gruncie gospodarczym mało korzystna sytuacja w odniesieniu do poziomu bezrobocia niedostatecznie rozwinięta infrastruktura techniczna niesprzyjająca rozwojowi lokalnej przedsiębiorczości brak instytucjonalnych form wsparcia dla małych firm rodzinnych oraz jednoosobowych działalności gospodarczych stagnacja zawodowa i uśpienie mieszkańców, brak chęci podejmowania jakiejkolwiek inicjatywy niewystarczające powiązania pomiędzy edukacją a potrzebami lokalnego rynku pracy ZAGROŻENIA szybki i dynamiczny rozwój innych obszarów, gmin, powiatów w regionie niska konkurencyjność Gminy Jadów w regionie brak zorganizowanych inicjatyw służących rozwojowi gospodarczemu wzrost poziomu bezrobocia i zwiększenie liczby osób długotrwale pozostających bez zatrudnienia przenoszenie się lokalnego rynku pracy do Warszawy i innych miast w regionie Źródło: opracowanie Contract Consulting. 133

134 Tabela 30. Analiza SWOT dla obszarów zdegradowanych na terenie Gminy Jadów SFERA PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNA MOCNE STRONY SŁABE STRONY stosunkowo dobry stan środowiska naturalnego brak dużych zakładów przemysłowych na terenie Gminy, mogących znacząco się przyczynić do pogorszenia stanu środowiska naturalnego SZANSE rozwój dogodnych połączeń komunikacyjnych dostępność środków zewnętrznych na finansowanie zadań inwestycyjnych zaplanowane inwestycje infrastrukturalne mogące wpłynąć na zwiększenie spójności analizowanych obszarów zmodernizowana linia kolejowa przebiegająca przez miejscowość Urle podejmowanie działań mających na celu poprawę zagospodarowania i zwiększenie funkcjonalności przestrzeni publicznej niedostateczny poziom rozwoju infrastruktury technicznej, w tym między innymi całkowity brak sieci gazowej eksploatacja w budynkach mieszkalnych i obiektach użyteczności publicznej urządzeń i instalacji powodujących zwiększoną emisję dwutlenku węgla do atmosfery niski stopień estetyki i zagospodarowania przestrzeni publicznej niski stopień dostosowania zagospodarowania przestrzeni publicznej do faktycznych potrzeb mieszkańców niedostatecznie wykształcony układ komunikacyjny w obrębie Gminy zły stan części infrastruktury drogowej, wraz z infrastrukturą towarzyszącą ZAGROŻENIA szybki i dynamiczny rozwój innych obszarów, gmin, powiatów w regionie niski stopień przeprowadzania działań mających na celu termomodernizację budynków oraz korzystanie z alternatywnych źródeł energii Źródło: opracowanie Contract Consulting. 134

135 CZĘŚĆ VI. Wizja obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji Kluczowe założenia w zakresie efektów wdrażania Programu Rewitalizacji w Gminie Jadów odnoszą się w znacznej mierze do danych zebranych i poddanych szczegółowej analizie w części diagnostycznej. Informacje te przekładają się na docelową wizję zarówno obszaru rewitalizowanego, jak i całej Gminy. Wdrożenie działań ujętych w niniejszym dokumencie sprawi, że na obszarze rewitalizowanym zażegnana zostanie sytuacja kryzysowa w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzennej, a obszar rewitalizowany będzie charakteryzował się występowaniem wysokiej jakości warunków do życia dla jego mieszkańców. Przeprowadzona w rozdziale pn. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych wykazała występowanie na obszarze rewitalizacji (miejscowość Urle i miejscowość Jadów) znamion kryzysu, głównie w sferze społecznej oraz w sferze gospodarczej i przestrzennej. Ujęte w programie rewitalizacji działania i projekty wpłyną na zażegnanie znamion kryzysu i poprawę warunków życia mieszkańców obszaru rewitalizacji. Mając powyższe na uwadze, obszar rewitalizowany cechować będzie: Znaczna poprawa warunków życia i rozwoju osobistego mieszkańców obszaru rewitalizacji efekt ten zostanie osiągnięty dzięki realizacji projektów w sferze społecznej oraz w sferze infrastrukturalnej. Pierwszy typ realizowanych projektów pozwoli bowiem na rozsądną pomoc osobom i grupom najbardziej potrzebującym wsparcia opieki społecznej, drugi zaś typ realizowanych działań ma służyć zapewnieniu wszystkim mieszkańcom dostępu do odpowiedniej infrastruktury technicznej, infrastruktury sportowo-rekreacyjnej oraz społeczno-kulturalnej. Taki stan rzeczy umożliwi mieszkańcom obszarów rewitalizacji samorealizację w różnych obszarach życia oraz przyczyni się do wzrostu poziomu ich aktywności społecznej. Wzrost poziomu integracji społecznej na obszarze rewitalizowanym realizowane projekty pozwolą na integrację mieszkańców wokół wspólnych celów i działań. Obiekty infrastruktury publicznej, które dostosowane będą w większej mierze do potrzeb społecznych, będą przede wszystkim służyły rozwijaniu wzajemnych kontaktów między mieszkańcami, a także pozwolą na zaspokajanie potrzeb kulturalnych, edukacyjnych czy sportowych. Dzięki realizacji projektów w tym obszarze rozwiązany zostanie jeden z głównych problemów analizowanego obszaru, jakim jest obecnie brak kompleksowej oferty spędzania wolnego czasu kierowanej do mieszkańców obszaru rewitalizacji. Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizowanym, dzięki zaproponowanym projektom w obszarze szkoleń i przystosowania mieszkańców obszaru rewitalizacji do aktualnych potrzeb rynku pracy, stanowią istotną część działań ujętych w Programie 135

136 Rewitalizacji. To właśnie one pozwolą na przywrócenie Gminie Jadów jej dawnych funkcji gospodarczych. Umożliwią one spójne i kompleksowe zagospodarowanie obszaru położonego nad rzeką Liwiec, ponowne ożywienie jego funkcji uzdrowiskowej, modernizację infrastruktury rekreacyjnej, poprawę bezpieczeństwa publicznego oraz rozwój małych firm i gospodarstw agroturystycznych. Rozwój potencjału gospodarczego obszaru rewitalizacji będzie korelował z rozwojem aktywności i kreatywności mieszkańców w aspekcie włączania się w rozwój lokalnej przedsiębiorczości. Poprawa kondycji ekonomicznej społeczeństwa obszaru rewitalizowanego realizowane działania mają na celu także przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, w tym przede wszystkim wykluczeniu z powodu ubóstwa czy bezrobocia. Projekty ujęte w niniejszym dokumencie pozwolą z jednej strony na pomoc socjalną osobom potrzebującym, ale z drugiej strony przyczynią się do rozwoju lokalnych inicjatyw mieszkańców mających na celu np. zakładanie małych firm rodzinnych czy jednoosobowych działalności gospodarczych. Inicjatywy te wpłyną na podwyższenie statusu materialnego samych mieszkańców, ale także pozwolą na szybki rozwój gospodarczy całej Gminy. Preferowane będzie bowiem podejmowanie takiego typu aktywności gospodarczej, na którą jest realne zapotrzebowanie po stronie odbiorców. Spójność społeczna i gospodarcza na obszarze rewitalizowanym oprócz zdecydowanej odnowy i poprawy sytuacji obszarów rewitalizowanych, realizowane projekty przyczynią się do istotnego zwiększenia poziomu spójności i integracji całej Gminy Jadów. Obszary poddane rewitalizacji stanowią bowiem w znacznej mierze takie obszary, które przy podejmowaniu odpowiednich kompleksowych działań mogą stać się motorami stymulującymi rozwój całej Gminy. Obiekty społeczne oraz infrastruktura techniczna na terenach obszarów rewitalizowanych służyć mają z założenia mieszkańcom obszarów rewitalizowanych, wypełniając ich potrzeby społeczno-kulturalno-rekreacyjne. Tak przystosowana infrastruktura wykorzystywana na cele społeczne będzie zapobiegać przenoszeniu aktywności mieszkańców obszaru rewitalizowanego i mieszkańców pozostałych obszarów Gminy poza jej teren, w tym przede wszystkim do Warszawy, aspekt ten dodatkowo wzmocni postrzeganie gminy jako zwartego, harmonijnie rozwiniętego zwłaszcza na terenie rewitalizowanym obszaru, gdzie spełnione zostały wszelkie warunki do zrównoważonego rozwoju. Poczucie bezpieczeństwa i stabilności wśród mieszkańców obszaru rewitalizowanego realizowane działania mają zapewnić wzrost poziomu bezpieczeństwa publicznego, między innymi poprzez współpracę z odpowiednimi służbami oraz modernizację infrastruktury. Sprawią one także, że mieszkańcy przestaną odczuwać niepewność dnia jutrzejszego i będą postrzegać swoje miejsce zamieszkania jako ośrodek, w którym mają liczne perspektywy rozwoju osobistego, społecznego i zawodowego. Dzięki realizacji projektów w ramach Programu Rewitalizacji obszar rewitalizowany będzie miał szansę wyjść z kryzysu i stanie się 136

137 miejscem dostatecznie atrakcyjnym dla różnych grup mieszkańców, którzy chcą budować swoją pewną przyszłość. Lepsze zagospodarowanie przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizowanym podejmowane i przeprowadzane projekty przyczynią się również do poprawy estetyki przestrzeni publicznej i obiektów wykorzystywanych na cele publiczne. Przeprowadzone zostaną modernizacje obiektów użyteczności publicznej, a także budynków prywatnych. Działania będą również miały na celu poprawę zagospodarowania przestrzeni publicznej i dostosowanie funkcji oraz użyteczności poszczególnych obszarów i obiektów do faktycznych potrzeb społeczno-gospodarczych samych mieszkańców obszaru rewitalizacji. Wzrost konkurencyjności obszaru rewitalizacji i całej Gminy na tle regionu działania mające na celu poprawę warunków życia i pracy na obszarze rewitalizacji przyczynią się również do lepszego postrzegania miejsca zamieszkania przez samych mieszkańców. Wzrost konkurencyjności obszaru rewitalizacji nastąpi także w odniesieniu do sfery gospodarczej i środowiskowej (poprzez montaż instalacji OZE oraz termomodernizacje budynków publicznych), co wpłynie na pozytywne postrzeganie obszaru oraz wpłynie na zahamowanie odpływu lokalnego rynku pracy do większych miast i ośrodków w regionie. Rysunek 26. Schematyczne ujęcie wizji efektów rewitalizacji Poprawa warunków życia i rozwoju mieszkańców obszaru rewitalizacji Wzrost poziomu integracji społecznej na obszarze rewitalizacji Rozwój gospodarki, a w szczególności turystyki na obszarze rewitalizacji Poprawa kondycji ekonomicznej społeczeństwa na obszarze rewitalizacji Spójność społeczna i gospodarcza na obszarze rewitalizacji Poczucie bezpieczeństwa i stabilności dla mieszkańców obszaru rewitalizacji Lepsze zagospodarowanie przestrzeni publiczne na obszarze rewitalizacjij Wzrost konkurencyjności na tle regionu dla obszaru rewitalizacji i całej gminy Źródło: opracowanie Contract Consulting. Należy zwrócić uwagę, że wizja obszaru po przeprowadzaniu działań ujętych w Programie Rewitalizacji dotyczy obszaru rewitalizacji, ale wpłynie także na poziom funkcjonowania całej Gminy. 137

138 Wizja została bowiem nakreślona w ten sposób, aby wyrównane zostały dysproporcje pomiędzy poszczególnymi częściami Gminy Jadów, w odniesieniu do odbiorców działań rewitalizacyjnychlokalnej społeczności zamieszkałej na obszarze rewitalizacji. Kluczowym warunkiem wdrożenia opisanej powyżej wizji jest realizacja kompleksowych działań rewitalizacyjnych. W ich efekcie nastąpi neutralizacja problemów koncentrujących się na wytyczonym obszarze rewitalizacji, co umożliwi zachowanie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennofunkcjonalnej obszaru rewitalizacji oraz całej Gminy, a także stworzy warunki do jej długofalowego i zrównoważonego rozwoju. 138

139 CZĘŚĆ VII. Cele strategiczne, operacyjne oraz główne pola interwencji programu rewitalizacji Realizacji wizji Gminy po skutecznym zakończeniu Programu Rewitalizacji będą służyć cele strategiczne i przyporządkowane im cele operacyjne, a także konkretne projekty rewitalizacyjne. Główny cel realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Jadów przedstawiono poniżej. Rysunek 27. Cel główny Programu Rewitalizacji dla Gminy Jadów Polepszenie jakości życia mieszkańców poprzez przeciwdziałanie występowaniu negatywnych zjawisk społecznych, rozwój potencjału gospodarczego oraz zapewnienie spójności Gminy na obszarze rewitalizacji. Źródło: opracowanie Contract Consulting. Odpowiadające powyższemu celowi głównemu cele strategiczne zostały zaprezentowane poniżej. Rysunek 28. Cele strategiczne Programu Rewitalizacji dla Gminy Jadów Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizacji Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizacji Zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizacji Źródło: opracowanie Contract Consulting. Cele operacyjne rozumiane jako konkretne kierunki działań realizowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji zestawiono w poniższej tabeli. Przedstawione kierunki działań służą eliminacji lub ograniczeniu występujących negatywnych zjawisk w sferze społecznej, gospodarczej i przestrzenno-funkcjonalnej należy zwrócić uwagę, że kierunki te są ze sobą skorelowane, a każdy z nich jest podporządkowany konkretnemu celowi strategicznemu. 139

140 Tabela 31. Cele operacyjne/ kierunki działań Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Jadów CELE STRATEGICZNE CELE OPERACYJNE / KIERUNKI DZIAŁAŃ C1.1 Przeprowadzanie akcji społecznych oraz innych form wsparcia dla inicjatyw i lokalnej aktywności mieszkańców C1-PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU I ZAPEWNIENIE ROZWOJU DLA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ NA OBSZARZE REWITALIZACJI C1.2 Wsparcie osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także zwalczanie innych negatywnych zjawisk społecznych C1.3 Aktywizacja społeczności lokalnej i integracja mieszkańców C1.4 Zwiększenie poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym oraz podniesienie jakości usług publicznych C1.5 Realizacja projektów edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców C1.6 Zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i stabilności życia na terenie Gminy C1.7 Inwestycje w infrastrukturę społeczno-kulturalną i sportoworekreacyjną C2.1 Tworzenie dobrych warunków dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości C2.2 Wsparcie lokalnych inicjatyw mających na celu tworzenie małych firm rodzinnych i jednoosobowych działalności gospodarczych C2.3 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej niezbędnej dla skutecznego wykorzystywania potencjału gospodarczego Gminy C2-ROZWÓJ POTENCJAŁU GOSPODARCZEGO NA OBSZARZE REWITALIZACJI C2.4 Wsparcie dla rozwoju turystyki i odnowienie dawnych funkcji uzdrowiskowych, letniskowych i rekreacyjnych miejscowości nad rzeką Liwiec C2.5 Budowa tras pieszo-rowerowych oraz małej infrastruktury, a także organizowanie miejsc do spędzania czasu wolnego C2.6 Aktywizacja i rozwijanie lokalnego rynku pracy oraz zapobieganie jego przenoszeniu do większych ośrodków w regionie C2.7 Zapewnienie wszystkim mieszkańcom równego dostępu do wysokiej jakości usług publicznych oraz niezbędnej infrastruktury C3-ZAPEWNIENIE SPÓJNOŚCI PRZESTRZENNO- C3.1 Podejmowanie działań mających na celu poprawę stanu środowiska naturalnego, wsparcie gospodarki niskoemisyjnej C3.2 Poprawa estetyki, funkcjonalności i zagospodarowania przestrzeni 140

141 FUNKCJONALNEJ I ŚRODOWISKOWEJ NA OBSZARZE REWITALIZACJI publicznej C3.3 Poprawa układu komunikacyjnego w obrębie Gminy C3.4 Zwiększenie konkurencyjności Gminy w regionie Źródło: opracowanie Contract Consulting. Horyzont czasowy Programu Rewitalizacji dla Gminy Jadów obejmuje horyzont wieloletni. Rewitalizacja jest bowiem procesem długotrwałym, odbywającym się na wielu różnych płaszczyznach. Dlatego niniejszy dokument został opracowany w sposób gwarantujący elastyczność dostosowania przeprowadzanych działań do aktualnie panującej sytuacji. Może być on więc uzupełniany o dodatkowe działania wynikające z planów inwestycyjnych Gminy, dostępności zewnętrznych źródeł finansowania, a także włączania się w proces rewitalizacji nowych partnerów. Główne pola działań interwencyjnych na rzecz wyprowadzenia obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego prowadzą do zrównoważenia działań społecznych z działaniami o charakterze inwestycyjnym. Rysunek 29 Główne pola interwencji Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do Roku 2023 PRZECIWDZIAŁANI E UBUSTWU I WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU INWESTYCJE W POPRAWĘ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I SPOŁECZNEJ GŁÓWNE POLA INTERWENCJI PROGRAMU REWITALIZACJI AKTYWIZACJA I INTEGRACKA MIESZKANCÓW POBUDZENIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Źródło: opracowanie własne 141

142 Cele operacyjne i obszary interwencji są wzajemnie powiązane. Dopiero w poszczególnych projektach rewitalizacji będzie można określić konkretne powiązania między celami a obszarami interwencji. W szczególności w projektach kompleksowych, zintegrowanych na poziomie zadań będzie występowało wiele relacji. 142

143 CZĘŚĆ VIII. Projekty rewitalizacji klasyfikacja i zakres merytoryczny 1. Klasyfikacja projektów rewitalizacji Wizję programu i cele strategiczne będą wypełniały konkretne projekty rewitalizacji. Mając na uwadze kompleksowość procesu rewitalizacji, specyfikę wyzwań merytorycznych i organizacyjnych oraz zróżnicowane zasady organizacji przedsięwzięć przyjęto poniższą nomenklaturę i oznaczenie projektów, dzieląc je na: projekty główne i uzupełniające oraz projekty zintegrowane czyli projekty, w ramach których realizacja jednego projektu implikuje konieczność wykonania drugiego projektu, projekty indywidualne - niepowiązane z innymi projektami, projekty horyzontalne o charakterze społecznym, realizowane z partnerem projektu oraz projekty terytorialne o charakterze infrastrukturalnym (inwestycyjnym), samodzielnie lub z partnerem projektu, a także projekty mieszane o charakterze społeczno-inwestycyjnym lub inwestycyjno-społecznym. Projekty główne w ramach niniejszego Programu Rewitalizacji, to projekty bez których realizacji obszar rewitalizacji nie będzie mógł wyjść z obecnej sytuacji kryzysowej. To także projekty, które mają powiązanie ze strategicznymi decyzjami gminy. Projekty uzupełniające stanowią dopełnienie tematyczne projektów głównych, posiadają mniejszą skalę oddziaływania, ale jednocześnie stanowią wypełnienie założonych celów Programu Rewitalizacji. Ich realizacji wpłynie na kompleksowy charakter działań i interwencji. Podział projektów Programu Rewitalizacji przedstawia poniższy rysunek. Zgodnie z dotychczasową praktyką i rekomendacjami specjalistów ustala się, że projekty realizowane w ramach Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023, będą prowadzone także poza obszarem rewitalizacji. Rysunek 30 Typologia projektów rewitalizacji w Programie Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 PROJEKTY GŁÓWNE PROJEKTY UZUPEŁNIAJĄCE 143

144 PROJEKTY ZINTEGROWANE PROJEKTY KOMPLEMENTARNE, WSPÓŁGRAJĄCE, REALIZACJA JEDNYCH PROJEKTÓW IMPLIKUJE REALIZACJĘ DRUGICH PROJEKTÓW PROJEKTY TERYTORIALNE PROJEKTY JEDNOSTKOWE, PROWADZONE W JEDNEJ LOKALIZACJI, SAMODZIELNIE LUB Z PARTNEREM PROJEKTY HORYZONTALNE PROJEKTY POWTARZALNE, PROWADZONE W WIELU MIEJSCACH WRAZ Z PARTNEREM PROJEKTU PROJEKTY MIESZANE PROJEKTY O CHARAKTERZE SPOŁECZNO-INWESTYCYJNYM LUB INWESTYCYJNO-SPOŁECZNYM PROJEKTY INDYWIDUALNE PROJEKTY NIEPOWIĄZANE Z INNYMI PROJEKTAMI Źródło: opracowanie Contract Consulting. Podział projektów z uwagi na ich typologię i charakter przedstawia poniższe zestawienie. Projekt Zintegrowany - Projekt nr: ; ; 3-19; Projekt Indywidualny - Projekt nr: 4,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,22,23,24 Projekt Horyzontalny (społeczny) - Projekt nr: 5,9,11,12,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24 Terytorialny (infrastrukturalny) - Projekt nr: 6,7,8 Projekt Mieszany (społeczno-inwestycyjny lub inwestycyjno-społeczny) - Projekt nr: 1,2,3,4, 10,13 Ze względu na wysoką dynamikę działań rewitalizacyjnych przyjęto następujące reguły włączania projektów do Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 (zwanego dalej PR): 1. Listę zadań, szczegółowy zakres zadań, budżety i harmonogramy są ustalane i wprowadzone jako integralna część Programu Rewitalizacji i modyfikowane stosownie do bieżącego stanu realizacji projektu. 2. Projekty horyzontalne, terytorialne i mieszane prowadzone przez samorząd gminy i inne podmioty są wprowadzane do PR na podstawie fiszki projektowej, złożonej przez koordynatora lub partnera /interesariusza/, zaakceptowanej przez Zespół ds. Rewitalizacji i wprowadzane jako. 144

145 3. 4. PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU 2023 nowy projekt do Programu Rewitalizacji. Zmiana listy projektów wymaga zmiany Programu Rewitalizacji oraz podjęcia stosownej Uchwały. 3. Zespół ds. rewitalizacji prowadzi systematyczny wykaz zmian w dokumencie PR i udostępnia w BIP aktualną treść PR i obowiązujących załączników. 2. Zestawienie projektów rewitalizacji Poniżej przedstawiono listę projektów przewidzianych w ramach rewitalizacji, w której figurują: projekty zintegrowane, projekty indywidualne, projekty horyzontalne, projekty terytorialne oraz projekty mieszane o charakterze społeczno-inwestycyjnym lub inwestycyjno-społecznym - zgodnie z definicją projektów określoną w podrozdziale klasyfikacja projektów rewitalizacji. Poniżej wyszczególniono wskazane wyżej projekty: FISZKI PROJEKTOWE- PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU 2023 Tabela 32. PROJEKT 1 MIESZANY (INWESTYCYJNO - SPOŁECZNY) - GŁÓWNY: Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Jadowie, poprzez uzyskanie wielofunkcyjności obiektu, dzięki przeprowadzeniu remontu i modernizacji Gimnazjum im. Andrzeja Zamojskiego w Jadowie Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania) Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Jadowie, poprzez uzyskanie wielofunkcyjności obiektu, dzięki przeprowadzeniu remontu i modernizacji Gimnazjum im. Andrzeja Zamojskiego w Jadowie Jadów ul. 11-go Listopada 15 - położenie na obszarze rewitalizacji Urząd Gminy Jadów Tak Przedmiotem projektu są działania w zakresie: nadania nowej funkcji placówce oświatowej i dostosowania jej dla potrzeb społecznych mieszkańców obszaru rewitalizacji w różnym wieku. Planuje się utworzenie Centrum Aktywności Społecznej, gdzie będą realizowane spotkania z mieszkańcami dotyczące bieżących potrzeb mieszkańców, szkolenia, kursy, prelekcje, imprezy kulturalne i edukacyjne. Projekt zakłada termomodernizację budynku, wymianę starego pieca olejowego na piec gazowy, budowę instalacji OZE, budowę i remont dróg wewnętrznych i parkingu. Przeprowadzona zostanie adaptacja istniejącej zabudowy na 145

146 Czas realizacji cele gospodarcze, społeczne, edukacyjne, kulturowe i rekreacyjne. Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) MIESZANY (INFRASTRUKTURALNY)- GŁÓWNY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Adaptacja istniejącej zabudowy na cele gospodarcze, społeczne, edukacyjne, kulturowe i rekreacyjne, Poprawa warunków pracy uczniów i nauczycieli, Zmiana sposobu użytkowania wspólnych przestrzeni wiejskich, Aktywizacja społeczna i gospodarcza, Zapewnienie czasu wolnego dla dzieci i młodzieży po zajęciach szkolnych, Stworzenie miejsca spotkań dla mieszkańców, Poprawa estetyki budynku i przestrzeni, Poprawa jakości życia, Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, Promocja wśród lokalnej społeczności ograniczenia niskiej emisji, Powstanie instalacji OZE, Szkolenia i prelekcje dla mieszkańców w zakresie OZE Zasadniczym celem projektu jest zabezpieczenie budynku i nadanie mu nowej funkcji społecznej. W chwili obecnej budynek jest wykorzystywany na cele działalności Gimnazjum. Po wejściu nowej ustawy dotyczącej systemu szkolnictwa, w zakresie likwidacji etapu gimnazjalnego w systemie nauczania, połowa kilkuset metrowego budynku będzie mogła zostać przeznaczona na cele społeczne w tym jako miejsce dla realizacji działań przez organizacje pozarządowe, jako miejsce organizacji spotkań integracyjnych, warsztatów i szkoleń dla mieszkańców. Gmina Jadów, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych, Organizacje pozarządowe- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Jadów, Ochotnicza Straż Pożarna, Klub Sportowy Korona Jadów, LGD Równiny Wołomińskiej, Ministerstwo Oświaty, Ministerstwo Sportu i Rekreacji, Wojewoda Mazowiecki. 146

147 Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu ,36 zł (OZE ,36 zł; wymiana pieca zł; Termo zł; drogi i parkingi wewnętrzne zł) Liczba wyremontowanych miejsc, Zmniejszenie niskiej emisji, Liczba powstałych miejsc do spędzania wolnego czasu Poprawa warunków pracy Ilość stworzonych miejsc spotkań dla mieszkańców Ilość stworzonych miejsc, tzw. Inkubatorów, np. przedsiębiorczości, edukacji, itp. Środki Własne, RPO WM , WFOŚiGW Liczba wyremontowanych placówek edukacyjnych (gimnazjów)- 1 szt. Liczba osób korzystających z poprawionych pod względem funkcjonalności i zagospodarowania obiektów publicznych oraz przestrzeni publicznej, którym zapewniono wykorzystanie czasu wolnego oraz komfort użytkowania obiektu publicznego oraz przestrzeni publicznej 240 Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym, celu 2 - Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizowanym oraz celu 3 - Zapewnienie spójności przestrzennofunkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizowanym. Projekt przyczyni się do redukcji negatywnych zjawisk społecznych związanych z brakiem integracji społecznej oraz podniesie zasób kompetencji mieszkańców poprzez realizację szkoleń, prelekcji, warsztatów. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców, liczba przeprowadzonych szkoleń dotyczących zmiany kwalifikacji umożliwiających optymalne wykorzystanie posiadanego potencjału zawodowego lokalnej, liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, Liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych lub związanych z montażem instalacji OZE w obiektach wykorzystywanych na cele publiczne. 147

148 Tabela 33. PROJEKT 2 MIESZANY (INWESTYCYJNO-SPOŁECZNY) - GŁÓWNY: Poprawa warunków obsługi mieszkańców, podniesienie estetyki i funkcjonalności przestrzeni publicznych oraz zapewnienie dogodnego miejsca integracji społecznej poprzez zagospodarowanie terenów publicznych w otoczeniu Urzędu Gminy Jadów oraz modernizacja instalacji grzewczej Urzędu Gminy Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Poprawa warunków obsługi mieszkańców, podniesienie estetyki i funkcjonalności przestrzeni publicznych oraz zapewnienie dogodnego miejsca integracji społecznej poprzez zagospodarowanie terenów publicznych w otoczeniu Urzędu Gminy Jadów oraz modernizacja instalacji grzewczej Urzędu Gminy Lokalizacja projektu/adres Jadów ul. Jana Pawła II 17 - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Urząd Gminy Jadów Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Tak Projekt zakłada podniesienie standardu obsługi mieszkańców w zakresie udostępnienia funkcjonalnych i estetycznych przestrzeni publicznych oraz zapewnienia miejsca integracji społecznej poprzez budowę tzw. wiaty kulturalnej. W zakresie projektu przewidziano: - Budowę instalacji OZE, - Remont dróg wewnętrznych i parkingu, - Budowę wiaty kulturalnej (infrastruktura kulturalna, edukacyjna, społeczna i rekreacyjna) - Wymianę starego pieca na pellet, na piec gazowy. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) PROJEKT MIESZANY (INWESTYCYJNO-SPOŁECZNY)- GŁÓWNY Adaptacja istniejącej zabudowy na cele gospodarcze, społeczne, edukacyjne, kulturowe i rekreacyjne, Poprawa warunków pracy, Zmiana sposobu użytkowania wspólnych przestrzeni wiejskich, Aktywizacja społeczna i gospodarcza, Powstanie instalacji OZE, 148

149 Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Demonstrowanie mieszkańcom sensowności inwestycji w takie instalacje, Szkolenia i prezentacje osobom zainteresowanym tego typu instalacjami, Poprawa jakości życia, Promocja wśród lokalnej społeczności ograniczenia niskiej emisji. Gmina Jadów, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych, Organizacje pozarządowe- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Jadów, Ochotnicza Straż Pożarna, LGD Równiny Wołomińskiej, Ministerstwo Oświaty, Ministerstwo Sportu i Rekreacji, Wojewoda Mazowiecki. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu ,36 zł (Instalacja OZE ,36 zł; drogi wewnętrzne i parkingi zł; wiata zł; infrastruktura zł; piec zł) Zmniejszenie niskiej emisji, Liczba dokonanych prezentacji instalacji liczba przestrzeni wiejskich poprawa warunków pracy liczba zaadoptowanej istniejącej zabudowy na cele gospodarcze, społeczne, edukacyjne, kulturalne i rekreacyjne Środki Własne, RPO WM Liczba zagospodarowanych terenów publicznych w otoczeniu Urzędu Gminy Jadów oraz liczba zmodernizowanych obiektów Urzędu Gminy Jadów- 1 szt. Liczba osób korzystających z poprawionych pod względem funkcjonalności i zagospodarowania obiektów publicznych oraz przestrzeni publicznej, którym zapewniono komfort użytkowania obiektu publicznego oraz przestrzeni publicznej Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym oraz celu 3 - Zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizowanym. Projekt przyczyni się do redukcji negatywnych zjawisk społecznych związanych z brakiem integracji społecznej oraz umożliwi podniesienie standardów 149

150 technicznych i środowiskowych infrastruktury wykorzystywanej na cele publiczne. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców, Liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych lub związanych z montażem instalacji OZE w obiektach wykorzystywanych na cele publiczne, Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie ochrony środowiska, Liczba projektów wzmacniających dostęp do wysokiej jakości usług publicznych realizowanych przez Urząd Gminy Jadów oraz niezbędnej infrastruktury wykorzystywanej na cele działalności Urzędu Gminy Jadów. Tabela 34. PROJEKT 3 MIESZANY (INWESTYCYJNO- SPOŁECZNY) - GŁÓWNY: Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji miejsca spotkań społecznych, kulturalnych i edukacyjnych poprzez uzyskanie wielofunkcyjności obiektu dzięki przeprowadzeniu remontu i modernizacji Zespołu Szkolno - Przedszkolnego w Urlach Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania. Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji miejsca spotkań społecznych, kulturalnych i edukacyjnych poprzez uzyskanie wielofunkcyjności obiektu dzięki przeprowadzeniu remontu i modernizacji Zespołu Szkolno - Przedszkolnego w Urlach Lokalizacja projektu/adres Urle, ul. Żwirki i Wigury 4 - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Urząd Gminy Jadów Tak Przedmiotem projektu są działania w zakresie: nadania nowej funkcji placówce oświatowej i dostosowania jej dla potrzeb społecznych mieszkańców obszaru rewitalizacji w różnym wieku. Planuje się utworzenie miejsca spotkań mieszkańców, gdzie będą realizowane, szkolenia, kursy, prelekcje, imprezy kulturalne i edukacyjne. Nadanie nowych funkcji placówce oświatowej. W zakresie projektu przewidziano: Termomodernizację obiektu, 150

151 Remont infrastruktury sportowej, Wymianę starego pieca olejowego na piec gazowy, Budowę instalacji OZE. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu PROJEKT MIESZANY (INWESTYCYJNO-SPOŁECZNY)- GŁÓWNY Adaptacja istniejącej zabudowy na cela gospodarcze, społeczne, edukacyjne kulturowe i rekreacyjne, Poprawa warunków pracy, Aktywizacja społeczna i gospodarcza, Poprawa jakości życia, Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, Promocja wśród lokalnej społeczności ograniczenia niskiej emisji, Powstanie instalacji OZE. Gmina Jadów, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych, Organizacje pozarządowe- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Jadów, Ochotnicza Straż Pożarna, Klub Sportowy Korona Jadów, LGD. Równiny Wołomińskiej, Ministerstwo Oświaty, Ministerstwo Sportu i Rekreacji, Wojewoda Mazowiecki. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu ,36 zł (OZE ,36 zł; Infrastruktura sportowa zł; piec zł; Termomodernizacja zł) Liczba powstałych miejsc do spędzania wolnego czasu, Liczba wyremontowanych miejsc, Zmniejszenie niskiej emisji. Środki Własne, RPO WM Liczba zmodernizowanych Zespołów Szkolno-Przedszkolnych w Urlach- 1 szt. Liczba korzystających ze zmodernizowanych Zespołów Szkolno- Przedszkolnych w Urlach, którym zapewniono komfort użytkowania obiektu publicznego oraz przestrzeni publicznej osób 151

152 Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 3 - Zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie standardów technicznych i środowiskowych infrastruktury wykorzystywanej na cele publiczne. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych lub związanych z montażem instalacji OZE w obiektach wykorzystywanych na cele publiczne. Tabela 35. PROJEKT 4 MIESZANY (INWESTYCYJNO-SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji dogodnych warunków życia poprzez poprawę parametrów środowiskowych, dzięki modernizacji systemu ogrzewania w budynkach mieszkalnych wraz z przeprowadzeniem szkoleń w zakresie ochrony środowiska Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji dogodnych warunków życia poprzez poprawę parametrów środowiskowych, dzięki modernizacji systemu ogrzewania w budynkach mieszkalnych wraz z przeprowadzeniem szkoleń w zakresie ochrony środowiska Budynki mieszkalne w Gminie Jadów położone na obszarze rewitalizacji; Szkolenia- Gimnazjum im. Andrzeja Zamojskiego w Jadowie Gmina Jadów w partnerstwie z Stowarzyszeniem na rzecz rozwoju Gminy Jadów. Tak Wobec konieczności poprawy parametrów środowiska na obszarze rewitalizacji poprzez montaż instalacji ekologicznych źródeł ciepła oraz niezbędne działania edukacyjne w tym zakresie wśród mieszkańców obszaru rewitalizacji, w zakresie projektu przewidziano: Budowę instalacji OZE, Wymianę kotła olejowego/pieca węglowego na piece gazowe, Szkolenia z zakresu ochrony środowiska (niska emisja) Rozwiązanie ma przyczynić się do ograniczenia problemu palenia odpadów w piecach i zmniejszenia ryzyka występowania chorób 152

153 Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu MIESZANY (INWESTYCYJNO-SPOŁECZNY)-UZUPEŁNIAJĄCY Powstanie instalacji OZE, Szkolenia dla mieszkańców dotyczące szkodliwości niskiej emisji oraz demonstracja dla mieszkańców sensowności inwestycji w instalacje OZE, Poprawa jakości życia, Promocja wśród lokalnej społeczności ograniczenia niskiej emisji. Gmina Jadów, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, organizacje pozarządowe- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju gminy Jadów, Ochotnicza Straż Pożarna, LGD Równiny Wołomińskiej, Wojewoda Mazowiecki, Ministerstwo Środowiska. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł (Instalacje OZE zł/ 1 gospodarstwo; Wymiana piece zł/ 1 gospodarstwo; Szkolenia zł) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów Ograniczenie emisji CO2, Liczba nowo powstałych instalacji OZE. Środki Własne, RPO WM , WFOŚiGW, NFOŚiGW Liczba zmodernizowanych budynków mieszkalnych Gminy Jadów- 54 szt Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie ochrony środowiska-4 szt. Liczba osób korzystających ze zmodernizowanych (po przeprowadzonej termomodernizacji) budynków mieszkalnych, którym zapewniono komfort użytkowania i pobytu na terenie budynku mieszkalnego osób Liczba uczestników szkoleń w zakresie ochrony środowiska, którzy podnieśli poziom swojej wiedzy w zakresie ochrony środowiska osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 3 - Zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi 153

154 programu podniesienie standardów technicznych i środowiskowych infrastruktury mieszkaniowej. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych, Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie ochrony środowiska. Tabela 36. PROJEKT 5 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Wzrost kompetencji zawodowych przedsiębiorców oraz pobudzenie ich aktywności zawodowej Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Wzrost kompetencji zawodowych przedsiębiorców oraz pobudzenie ich aktywności zawodowej Jadów, ul. 11-go Listopada 15 - Gimnazjum im. Andrzeja Zamojskiego w Jadowie - położenie na obszarze rewitalizacji Gmina Jadów przy partnerstwie z Stowarzyszeniem na rzecz rozwoju gminy Jadów. Tak Projekt przewiduje: Ułatwienie powrotu do aktywności zawodowej osób sprawujących opiekę nad dziećmi do lat 3, W ramach kształcenia dzieci i młodzieży działania mające na celu: edukacje przedszkolną, doskonalenie zawodowe uczniów, wsparcie kształcenia ogólnego, wsparcie rozwoju zawodowego nauczycieli, Kształcenie oraz doskonalenie zawodowe osób dorosłych, Programy edukacyjne. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, PROJEKT HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, Poprawa jakości życia Poprawa warunków pracy Aktywizacja społeczna 154

155 poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Gmina Jadów, organizacje pozarządowe- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju gminy Jadów, Ochotnicza Straż Pożarna, LGD Równiny Wołomińskiej, Wojewoda Mazowiecki, Ministerstwo Oświaty i Kultury. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne) zł (Realizacja 4 projektów po ok. 1,5 mln. zł/ każdy) Ilość zrealizowanych projektów, Ilość przeszkolonych osób, Ilość przeszkolonych dzieci do lat 18 Ilość zrealizowanych programów edukacyjnych; Ilość godzin przeprowadzonych zajęć Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Środki Własne, RPO WM Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie podniesienia kompetencji zawodowej mieszkańców- 6 szt. Liczba uczestników szkoleń, którzy podnieśli swoje kompetencje zawodowe i przedsiębiorczość osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w szkoleniach podnoszących kompetencje zawodowe i przedsiębiorczość osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym oraz celu 2 Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizowanym. Projekt wzmocni aktywność społeczną mieszkańców, umożliwi podniesienie ich kwalifikacji zawodowych oraz wzmocni potencjał gospodarczy na obszarze Gminy. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców, Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, Liczba szkoleń i doradztwa w zakresie zmiany kwalifikacji zawodowych mieszkańców. Tabela 37. PROJEKT 6 TERYTORIALNY (INFRASTRUKTURALNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Podniesienie funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznych oraz zapewnienie dogodnego miejsca integracji społecznej poprzez przeprowadzenie termomodernizacji budynku Sanktuarium Św. Krzyża w Jadowie wraz z termomodernizacją Domu Parafialnego w Jadowie 155

156 Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Podniesienie funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznych oraz zapewnienie dogodnego miejsca integracji społecznej poprzez przeprowadzenie termomodernizacji budynku Sanktuarium Św. Krzyża w Jadowie wraz z termomodernizacją Domu Parafialnego w Jadowie Jadów, ul. Pl. Dreszera - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Sanktuarium św. Krzyża w Jadowie Tak Wobec konieczności zapewnienia mieszkańcom obszaru rewitalizacji dogodnego miejsca realizacji swoich potrzeb religijno-społecznych oraz zwiększenia funkcjonalności i estetyki przestrzeni wykorzystywanych na cele społeczne mieszkańców obszaru rewitalizacji, planowana jest: -Termomodernizacja Domu Parafialnego w Jadowie, -Termomodernizacja budynku Sanktuarium św. Krzyża w Jadowie Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu PROJEKT TERYTORIALNY (INFRASTRUKTURALNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Zapewnienie zaplecza sanitarno-wypoczynkowego, Poprawa estetyki, Umożliwienie turystyki religijnej. Gmina Jadów, organizacje pozarządowe Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu zł Liczba wyremontowanych miejsc kultu religijnego, Liczba osób odwiedzających. 156

157 np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Środki Własne, RPO WM Wskaźniki produktu Liczba zmodernizowanych obiektów sanktuarium w Jadowie- 1 szt. Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Liczba osób korzystających z poprawionych pod względem funkcjonalności i zagospodarowania obiektu Sanktuarium w Jadowie, którym zapewniono komfort użytkowania obiektu publicznego oraz przestrzeni publicznej osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 3 - Zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie standardów technicznych i środowiskowych infrastruktury Sanktuarium Św. Krzyża i domu parafialnego w Jadowie oraz wpłynie na wzrost potencjału turystycznego (gospodarczego) Gminy. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych lub związanych z montażem instalacji OZE w obiektach wykorzystywanych na cele publiczne, Liczba przeprowadzonych inwestycji w zakresie rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej niezbędnej dla skutecznego wykorzystywania potencjału gospodarczego. Tabela 38. PROJEKT 7 TERYTORIALNY (INFRASTRUKTURALNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Podniesienie poziomu bezpieczeństwa na obszarze rewitalizacji oraz zapewnienia miejsca spotkań społeczno-kulturalnych poprzez dostosowanie do powyższych celów budynku OSP w Jadowie dzięki przeprowadzonej termomodernizacji Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Podniesienie poziomu bezpieczeństwa na obszarze rewitalizacji oraz zapewnienia miejsca spotkań społecznokulturalnych poprzez dostosowanie do powyższych celów budynku OSP w Jadowie dzięki przeprowadzonej termomodernizacji Jadów ul. Jana Pawła II 19 - położenie na obszarze rewitalizacji OSP w Jadowie Tak 157

158 Opis projektu Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji podstawowych parametrów bezpieczeństwa wymaga dostosowania obiektu Ochotniczej Straży Pożarnej w Jadowie do funkcji ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej. Dodatkowo obiekt będzie udostępniony mieszkańcom do realizacji potrzeb kulturalnych i rekreacyjnych. Projekt przewiduje przywrócenie (odrestaurowanie) budynku OSP w Jadowie. Dodatkowo wyremontowana zostanie wieża widokowa, stwarzająca dodatkowe miejsce przyciągające turystów PROJEKT TERYTORIALNY (INFRASTRUKTURALNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Aktywizacja społeczna, Poprawa estetyki, Przywrócenie świetności budynków i wpisanego w historię miejscowości Jadów. OSP, Gmina Jadów, LGD, organizacje pozarządowe. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów zł Liczba wyremontowanych siedzib organizacji pozarządowej, Liczba osób odwiedzających obiekt. Środki Własne, RPO WM Liczba zmodernizowanych budynków OSP w Jadowie- 1 szt. Liczba osób korzystających ze zmodernizowanego (po przeprowadzonej termomodernizacji) budynku OSP w Jadowie wykorzystywanego na cele publiczne, którym zapewniono komfort użytkowania i pobytu na terenie budynku użyteczności publicznej osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu 158

159 programu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym, celu 3 - Zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie standardów technicznych i środowiskowych infrastruktury budynków wykorzystywanych na cele publiczne oraz umożliwi realizację funkcji sportowo-rekreacyjnych. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych lub związanych z montażem instalacji OZE w obiektach wykorzystywanych na cele publiczne, Liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba działań dla różnych grup wiekowych w zakresie podniesienia poziomu kultury fizycznej i sportu. Tabela 39. PROJEKT 8 TERYTORIALNY (INFRASTRUKTURALNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Zagospodarowanie przestrzeni publicznych na cele rekreacyjne na obszarze rewitalizowanym poprzez modernizację infrastruktury rekreacyjnej wzdłuż rzeki Liwiec w Urlach Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Zagospodarowanie przestrzeni publicznych na cele rekreacyjne na obszarze rewitalizowanym poprzez modernizację infrastruktury rekreacyjnej wzdłuż rzeki Liwiec w Urlach Lokalizacja projektu/adres Urle przy rzece Liwiec - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Jadów w partnerstwie z Gminą Jadów. Tak Projekt zakłada budowę infrastruktury rekreacyjnej, sanitarnej, boiska oraz przystani kajakowej, co umożliwi mieszkańcom obszaru rewitalizacji zagospodarowanie czasu wolnego i zaspokojenie ich potrzeb rekreacyjno-wypoczynkowych. Przedmiotem projektu jest także poprawa bezpieczeństwa mieszkańców i osób przyjezdnych korzystających z infrastruktury i walorów naturalnych rzeki Liwiec (w okresie letnim podczas weekendów miejsce to odwiedza około 9 tys. osób). Przy braku odpowiednio zagospodarowanej przestrzeni, braku zapewnienia bezpieczeństwa, braku koszy na śmieci, infrastruktury sanitarnej obszar obecnie stwarza się zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa osób tam przebywających. Teren jest obecnie wykorzystywany przez młodzież jako miejsce 159

160 Czas realizacji spędzania wolnego czasu w sposób nieakceptowalny społecznie. Zagospodarowanie tego terenu przyczyni się do aktywizacji młodzieży na tym terenie oraz do ograniczenia problemu dewastacji przestrzeni. Projekt ma na celu powrót do tradycji przedwojennych i przywrócenia walorów uzdrowiskowych miejscowości Urle, która w latach 80-tych XX w. stanowiła centrum rekreacji weekendowej i wakacyjnej dla aglomeracji warszawskiej. Proces degradacji gospodarczej przekształcenia dużych zakładów, które były właścicielami ośrodków kolonijnych i wypoczynkowych, przyczyniły się do upadłości turystycznej miejscowości, degradacji przestrzeni, ale również osłabił funkcje gospodarcze na terenie miejscowości Urle i w całej gminie. Zabezpieczenie i odnowa infrastruktury, a także wzrost poziomu bezpieczeństwa wpłyną na kompleksowe pobudzenie działalności gospodarczej lokalnej społeczności i są pomysłem na rozwój społeczno- gospodarczy tego regionu. Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu PROJEKT TERYTORIALNY (INFRASTRUKTURALNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Poprawa poziomu bezpieczeństwa mieszkańców na terenie niezagospodarowanym Rozwój lokalnej działalności gospodarczej, Poprawa jakości życia, Poprawa estetyki otoczenia, Aktywizacja społeczna i gospodarcza, Zmiana sposobu użytkowania wspólnych przestrzeni wiejskich. Gmina Jadów, sołectwa, mieszkańcy, firmy i działalność gospodarcza o charakterze turystycznym, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, organizacje pozarządowe- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Jadów, Stowarzyszenie Przyjaciół Kultury w Urlach, Uczniowski Klub Sportowy przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Urlach, Ochotnicza Straż Pożarna, LGD Równiny Wołomińskiej, Wojewoda Mazowiecki, Ministerstwo Środowiska. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł 160

161 Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). - Poprawa poziomu bezpieczeństwa osób przebywających Powstanie miejsca dodatkowego dochodu dla lokalnej społeczności, Miejsce spotkań mieszkańców, Powstanie małej gastronomii, Liczba mieszkańców korzystających z infrastruktury. Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Środki Własne, RPO WM Liczba zmodernizowanej wzdłuż rzeki Liwiec infrastruktury rekreacyjnej - 2 szt. Liczba osób, które dzięki zmodernizowanej infrastrukturze rekreacyjnej podniosły swój poziom kultury fizycznej osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym, celu 2 Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizowanym oraz celu 3 Zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie standardów technicznych infrastruktury wykorzystywanej na cele rekreacyjne, wpłynie na możliwość wypełnienia czasu wolnego przez mieszkańców, a także pobudzi działalność gospodarczą i podniesie poziom bezpieczeństwa. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań dla różnych grup wiekowych w zakresie podniesienia poziomu kultury fizycznej i sportu, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba zmodernizowanej infrastruktury niezbędnej dla skutecznego wykorzystywania potencjału rekreacyjnego, Liczba działań podnoszących poziom bezpieczeństwa w gminie. Tabela 40. PROJEKT 9 MIESZANY (SPOŁECZNO-INWESTYCYJNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Organizacja zajęć sportowych na obszarze rewitalizowanym w ramach GKS Korona Jadów dla różnych grup wiekowych Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Organizacja zajęć sportowych na obszarze rewitalizowanym w ramach GKS Korona Jadów dla różnych grup wiekowych 161

162 Lokalizacja projektu/adres Jadów, ul. Jana Pawła II 17 - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Czas realizacji GKS Korona Jadów Tak Prowadzenie zajęć sportowych w zakresie piłki nożnej dla dwóch grup wiekowych dla ok. 30 osób dzieci i młodzieży. W ramach projektu przewidziano zakup sprzętu sportowego na potrzeby prowadzenia zajęć Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) MIESZANY (SPOŁECZNO-INWESTYCYJNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Organizacja czasu wolnego, krzewienie zdrowego stylu życia, przeciwdziałanie alkoholizmowi i narkomanii. Urząd Gminy Jadów Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Liczba dzieci i młodzieży uczestnicząca w zajęciach sportowych. Środki Własne, RPO WM Liczba zorganizowanych zajęć sportowych w GKS Korona Jadów- 3 szt. Liczba osób które podniosły swój poziom kultury fizycznej i sportu dzięki zajęciom zorganizowanym w GKS Korona Jadów 162

163 Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu - 85 osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej dzięki zajęciom zorganizowanym w GKS Korona Jadów - 85 osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi wypełnienie czasu wolnego przez mieszkańców, a także podniesie poziom ich kultury fizycznej. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań dla różnych grup wiekowych w zakresie podniesienia poziomu kultury fizycznej i sportu, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców. Tabela 41. PROJEKT 10 MIESZANY (SPOŁECZNO-INWESTYCYJNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizowanego podnoszenia poziomu kultury fizycznej i integracji społecznej poprzez organizację Turnieju Piłki Nożnej dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizowanego podnoszenia poziomu kultury fizycznej i integracji społecznej poprzez organizację Turnieju Piłki Nożnej dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych Lokalizacja projektu/adres Jadów, ul. Jana Pawła II 17 - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? GKS Korona Jadów Tak Przedmiotem projektu jest integracja różnych grup społecznych w ramach zajęć sportowych, między innymi organizacja Turnieju Piłki Nożnej dla dwóch grup wiekowych (ok. 90 Opis projektu uczestników) dzieci i młodzieży oraz zakup niezbędnych akcesoriów sportowych i nagród (medali, pucharów sportowych, dyplomów i nagród). Istotą projektu jest połączenie międzypokoleniowe młodych piłkarzy z grupą seniorów. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu MIESZANY (SPOŁECZNO-INWESTYCYJNY)-UZUPEŁNIAJĄCY Organizacja czasu wolnego, krzewienie zdrowego stylu życia, przeciwdziałanie alkoholizmowi i narkomanii. 163

164 społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Urząd Gminy Jadów Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu zł Liczba dzieci i młodzieży uczestnicząca w zorganizowanym. Turnieju Środki Własne, RPO WM Liczba zorganizowanych Turniejów Piłki Nożnej dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych- 2 szt. Liczba osób które podniosły swój poziom kultury fizycznej i sportu dzięki organizowanym Turniejom Piłki Nożnej dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w organizowanych Turniejach Piłki Nożnej dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi wypełnienie czasu wolnego przez mieszkańców, a także podniesie poziom ich kultury fizycznej. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań dla różnych grup wiekowych w zakresie podniesienia poziomu kultury fizycznej i sportu, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców. Tabela 42. PROJEKT 11 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości poprzez działania szkoleniowe na obszarze rewitalizowanym Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości poprzez działania szkoleniowe na obszarze rewitalizowanym Lokalizacja projektu/adres Placówki oświatowe - położone na obszarze rewitalizacji 164

165 Koordynator Urząd Gminy Jadów Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Tak Opis projektu Przedmiotem projektu jest organizacja systemu szkoleń i doradztwa, dotyczących podniesienia wiedzy z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej wśród przedsiębiorców. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) PROJEKT HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Wzrost poziomu przedsiębiorczości oraz podniesienie wiedzy w zakresie zasad prowadzenia działalności gospodarczej. Gminny Ośrodek Kultury, Urząd Pracy, organizacje pozarządowe. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Liczba osób przeszkolonych. Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Środki Własne, RPO WM Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości- 2. szt. Liczba uczestników szkoleń, którzy podnieśli swoje kompetencje zawodowe i przedsiębiorczość -50 osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w szkoleniach podnoszących kompetencje zawodowe i przedsiębiorczość -50 osób 165

166 Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 2 - Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie poziomu przedsiębiorczości wśród mieszkańców. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Tabela 43. PROJEKT 12 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Wiedza to podstawa- system szkoleń dla przedsiębiorców w miejscowości Urle Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Wiedza to podstawa- system szkoleń dla przedsiębiorców w miejscowości Urle Lokalizacja projektu/adres Urle placówki oświatowe - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Lokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej Tak Przedmiotem projektu jest wdrożenie systemu szkoleń i doradztwa wśród przedsiębiorców działających na obszarze Opis projektu miejscowości Urle, w zakresie promocji produktów i usług, zwiększenia poziomu sprzedaży i rozwój przedsiębiorstw, ryczałt na rozpoczęcie działalności dla najlepszych projektów. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu PROJEKT HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Wzrost przedsiębiorczości wśród mieszkańców miejscowości Urle oraz podniesienie ich poziomu wiedzy w zakresie promocji produktów i usług. Urząd Gminy Jadów, OPS Jadów, GOK, Biblioteka, Urząd Pracy. 166

167 Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Liczba osób przeszkolonych Środki Własne, RPO WM , LGD Równiny Wołomińskiej, Urząd Pracy w Wołominie Liczba przeprowadzonych szkoleń dla przedsiębiorców w miejscowości Urle- 4 szt. Liczba uczestników szkoleń, którzy podnieśli swoje kompetencje zawodowe i przedsiębiorczość po przeprowadzonych szkoleniach w miejscowości Urle- 105 osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej po przeprowadzonych szkoleniach w miejscowości Urle- 105 osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 2 - Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie poziomu przedsiębiorczości wśród mieszkańców. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Tabela 44. PROJEKT 13 MIESZANY (SPOŁECZNO-INWESTYCYJNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji różnorodnych form spędzania wolnego czasu poprzez organizację zawodów strzeleckich przez Klub Sokole Oko Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji różnorodnych form spędzania wolnego czasu poprzez organizację zawodów strzeleckich przez Klub Sokole Oko Lokalizacja projektu/adres Jadów, ul. Jana Pawła II 17 - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Urząd Gminy Jadów Tak 167

168 Opis projektu Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Przedmiotem projektu jest organizacja zawodów strzeleckich poprzez prowadzenie zajęć dla młodzieży w zakresie dyscyplin strzeleckich. Projekt przewiduje także zakup strzelnicy pneumatycznej oraz dostosowanie pomieszczeń do prowadzonych zajęć i treningów MIESZANY (SPOŁECZNO-INWESTYCYJNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Organizacja czasu wolnego dla młodzieży, integracja i aktywizacja lokalnego środowiska młodzieży. Gminny Ośrodek Kultury, organizacje pozarządowe. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Liczba osób uczestniczących w zajęciach Klubu Sokole Oko. Środki Własne, RPO WM , sponsorzy prywatni Liczba przeprowadzonych zawodów strzeleckich przez Klub Sokole Oko - 6 szt. Liczba osób które podniosły swój poziom kultury fizycznej i sportu po przeprowadzonych zawodach strzeleckich przez Klub Sokole Oko osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej po przeprowadzonych zawodach strzeleckich przez Klub Sokole Oko osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi wypełnienie czasu wolnego przez mieszkańców, a także podniesie poziom ich kultury fizycznej. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez 168

169 wskaźnik: Liczba działań dla różnych grup wiekowych w zakresie podniesienia poziomu kultury fizycznej i sportu, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców. Tabela 45. PROJEKT 14 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Działania społeczno- sportowe i rekreacyjne poprzez organizację imprez sportowo-rekreacyjnych pn. Człapanie po śniegu Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Działania społeczno- sportowe i rekreacyjne poprzez organizację imprez sportowo-rekreacyjnych pn. Człapanie po śniegu Urle (okoliczne lasy i tereny rekreacyjne) - położenie na obszarze rewitalizacji Urząd Gminy Jadów Tak Przedmiotem projektu jest organizacja imprezy sportowo rekreacyjnej na nartach śniegowych dla dzieci i młodzieży. W ramach imprezy przewidziano biegi sportowe, organizację ogniska integracyjnego wraz z posiłkiem, zakup medali, pucharów i nagród PROJEKT HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Organizacja czasu wolnego dla mieszkańców, integracja społeczna. Biblioteka w Urlach, Sołectwa miejscowości Urle, Iły Adampol, Dębe. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł (9 000 zł rocznie) 169

170 Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Liczba zorganizowanych imprez, liczba uczestników imprez. Środki Własne, RPO WM Liczba przeprowadzonych imprez sportowo-rekreacyjnych pn. Człapanie po śniegu - 6 szt. Liczba osób które podniosły swój poziom kultury fizycznej i sportu dzięki przeprowadzonym imprezom sportoworekreacyjnych pn. Człapanie po śniegu osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej dzięki przeprowadzonym imprezom sportowo-rekreacyjnych pn. Człapanie po śniegu osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi wypełnienie czasu wolnego przez mieszkańców, a także podniesie poziom ich kultury fizycznej. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań dla różnych grup wiekowych w zakresie podniesienia poziomu kultury fizycznej i sportu, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców. Tabela 46. PROJEKT 15 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży pn. Cztery strony Gminy Jadów-poznajemy naszą małą ojczyznę Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży pn. Cztery strony Gminy Jadów-poznajemy naszą małą ojczyznę Lokalizacja projektu/adres Na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie Tak Przedmiotem projektu jest organizacja wycieczek pieszych i autobusowych w okresie wiosenno-letnim. Projekt przewiduje podniesienie wiedzy wśród uczestników w zakresie okolicznej fauny i flory, umożliwi zapoznanie ich z ważnymi dla gminy miejscami historii i tradycji kulturowej. 170

171 Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) PROJEKT HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Podniesienie poziomu wiedzy wśród dzieci i młodzieży, organizacja czasu wolnego. Gminny Ośrodek Kultury, organizacje pozarządowe. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł ( zł/rocznie) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Liczba zorganizowanych wycieczek, liczba uczestników. Środki Własne, RPO WM Liczba przeprowadzonych działań w zakresie organizacji czasu wolnego dla dzieci i młodzieży pn. Cztery strony Gminy Jadówpoznajemy naszą małą ojczyznę - 6 szt. Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Liczba uczestników zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalno-sportowych, którzy zagospodarowali swój wolny czas uczestnicząc w projekcie pn. Cztery strony Gminy Jadówpoznajemy naszą małą ojczyznę osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w projekcie pn. Cztery strony Gminy Jadów-poznajemy naszą małą ojczyznę osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi wypełnienie czasu wolnego przez mieszkańców, a także podniesie poziom ich wiedzy. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba projektów i działań edukacyjnych i 171

172 kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców. Tabela 47. PROJEKT 16 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Organizacja imprez integracyjnosportowych pod nazwą: Nordic Walking nad Strugą- Kajakiem do Nadliwia Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Organizacja imprez integracyjno- sportowych pod nazwą: Nordic Walking nad Strugą- Kajakiem do Nadliwia Lokalizacja projektu/adres Plener- Nowy Jadów-Borzymy-Urle-Nadliwie Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Gminny Ośrodek Kultury Tak Przedmiotem projektu jest organizacja imprez sportoworekreacyjnych w ramach których przewidziano: wypożyczenie kajaków, organizacje wspólnego ogniska wraz z poczęstunkiem, organizacje zabaw sportowo-rekreacyjnych. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) PROJEKT HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Organizacja czasu wolnego dzieci i młodzieży Stowarzyszenie Miłośników Urli oraz Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Gminy Jadów. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu zł ( zł/ rocznie) Liczba zorganizowanych wycieczek, liczba uczestników. 172

173 np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Środki Własne, RPO WM Liczba zorganizowanych imprez pod nazwą: Nordic Walking nad Strugą- Kajakiem do Nadliwia szt. Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Liczba osób które podniosły swój poziom kultury fizycznej i sportu uczestnicząc w zorganizowanych imprezach pod nazwą: Nordic Walking nad Strugą- Kajakiem do Nadliwia osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w zorganizowanych imprezach pod nazwą: Nordic Walking nad Strugą- Kajakiem do Nadliwia osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi wypełnienie czasu wolnego przez mieszkańców, a także podniesie poziom ich kultury fizycznej. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań dla różnych grup wiekowych w zakresie podniesienia poziomu kultury fizycznej i sportu, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców. Tabela 48. PROJEKT 17 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Wytwarzajmy lokalnie- system szkoleń dla mieszkańców w zakresie zasad zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Wytwarzajmy lokalnie- system szkoleń dla mieszkańców w zakresie zasad zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa Jadów ul. 11-go Listopada 15 (Gimnazjum w Jadowie) - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Partnerstwo: Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Jadów, Stowarzyszenie Przyjaciół Kultury w Urlach, Ochotnicza Straż Pożarna, LGD Równiny Wołomińskiej, Gmina Jadów. TAK Szkolenia dla mieszkańców, mające na celu przybliżenie im zasad prowadzenia własnej firmy, forma małego inkubatora przedsiębiorczości, pobudzenie inicjatyw oddolnych, projekt doradczy, pomocniczy przy zakładaniu własnej działalności, wpływający na rozwój lokalnej wytwórczości/ 173

174 przedsiębiorczości, produkcji towarów lokalnych. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu PROJEKT HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, wsparcie rozwoju lokalnych przedsiębiorstw na terenie Gm. Jadów, poprzez utworzenie miejsca zapewniającego wsparcie takiej działalności (pomoc przy zakładaniu, rozliczaniu- ZUS, Urząd Skarbowy), doradztwo prawne i inwestycyjne. Szkolenia dla zainteresowanych, a następnie dla najlepszych (z najlepszym pomysłem) sfinansowanie składek ZUS przez rok + ryczałt na rozpoczęcie działalności. Organizacje pozarządowe- Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Jadów, Stowarzyszenie Przyjaciół Kultury w Urlach, Uczniowski Klub Sportowy przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Urlach, Ochotnicza Straż Pożarna, LGD Równiny Wołomińskiej, Wojewoda Mazowiecki, Gmina Jadów. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu zł Liczba założonych firm, liczba rozpoczętych działalności gospodarczych (samo zatrudnienia) UP w Wołominie, Środki własne, RPO WM , LGD Równiny Wołomińskiej. Liczba przeprowadzonych szkoleń dla mieszkańców pn. Wytwarzajmy lokalnie- 2 szt. Liczba uczestników szkoleń, którzy podnieśli swoje kompetencje zawodowe i przedsiębiorczość uczestnicząc w szkoleniach pn. Wytwarzajmy lokalnie- 40 osób Liczba założonych firm przez uczestników szkoleń dla mieszkańców pn. Wytwarzajmy lokalnie - 4 szt. Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 2 - Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie poziomu przedsiębiorczości wśród mieszkańców. Efekty realizacji 174

175 projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców. Tabela 49. PROJEKT 18 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym osób uzależnionych od alkoholu poprzez system działań profilaktycznych i aktywizujących Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym osób uzależnionych od alkoholu poprzez system działań profilaktycznych i aktywizujących Jadów ul. 11-go Listopada 15 (Gimnazjum w Jadowie) - położenie na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, organizacje pozarządowe. Tak Istnieje zauważalny na obszarze rewitalizowanym problem osób uzależnionych i mogących uzależnić się w najbliższym czasie od alkoholu. Próbując zareagować na to niekorzystne zjawisko należy wskazać mieszkańcom, inne możliwości spędzania wolnego czasu. W ramach projektu przewidziano system prelekcji oraz pomoc terapeutyczną dla osób uzależnionych od alkoholu i ich rodzin. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób uzależnionych i potencjalnie mogących się uzależnić od alkoholu. Przeprowadzenie działań profilaktycznych i aktywizujących. GKRPA, GOPS, organizacje pozarządowe. 175

176 Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu zł Ilość osób którym została udzielona pomoc, ilość spotkań, ilość przeprowadzonych zajęć z profilaktyki antyalkoholowej. Środki GKRPA, GOPS, organizacji pozarządowych Liczba przeprowadzonych działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu osób uzależnionych od alkoholu szt. Liczba osób które nabyły wiedzę w zakresie podnoszenia poziomu bezpieczeństwa uczestnicząc w przeprowadzonych działaniach profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu osób uzależnionych od alkoholu osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie poziomu bezpieczeństwa wśród mieszkańców. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań podnoszących poziom bezpieczeństwa w gminie, Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców. Tabela 50. PROJEKT 19 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Zajęcia dydaktyczne dotyczące zagrożeń wynikających z narkomanii Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Zajęcia dydaktyczne dotyczące zagrożeń wynikających z narkomanii Placówki oświatowe (Gimnazjum w Jadowie, Zespół Szkolno- Przedszkolny w Urlach) - położone na obszarze rewitalizacji Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, organizacje pozarządowe. TAK 176

177 Opis projektu Informacja dla mieszkańców o zagrożeniach wynikających z narkomani. Projekt będzie polegał na zajęciach dydaktycznych (informacyjnych/ przedstawienie zagrożeń) i zajęciach mających na celu edukację mieszkańców (szczególnie młodzieży) w zakresie zagrożeń jakie niesie za sobą narkomania. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia. GKRPA, GOPS, organizacje pozarządowe. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Liczba spotkań, liczba zajęć profilaktycznych. Środki GKRPA, GOPS, organizacji pozarządowych, RPO WM Liczba zajęć dydaktycznych dotyczących zagrożeń wynikających z narkomanii- 14 szt. Liczba osób które nabyły wiedzę w zakresie podnoszenia poziomu bezpieczeństwa, uczestnicząc w zajęciach dydaktycznych dotyczących zagrożeń wynikających z narkomanii- 140 osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi podniesienie poziomu bezpieczeństwa wśród mieszkańców. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba działań podnoszących poziom bezpieczeństwa w gminie. 177

178 Tabela 51. PROJEKT 20 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Plener rzeźbiarski- zajęcia edukacyjno-kulturalne Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Plener rzeźbiarski- zajęcia edukacyjno-kulturalne Na obszarze rewitalizacji teren przy urzędzie Gminy w Jadowie Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie teren przy urzędzie Gminy w Jadowie Tak Cykl spotkań i warsztatów mieszkańców terenów rewitalizowanych z rzeźbiarzami. Wytwarzanie rzeźb nawiązujących do lokalnej twórczości, zabezpieczanie ich przed warunkami atmosferycznymi i lokalizacja w plenerze HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, rozwój zainteresowań i umiejętności artystycznych, poprawa estetyki przestrzeni ogólnodostępnej. GOK, Biblioteka Publiczna w Jadowie z filiami, Starostwo Powiatowe w Wołominie, Ministerstwo Kultury, RPO WM. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne) zł ( zł/ 1 plener) Liczba plenerów, liczba osób biorących udział, liczba rzeźb poprawiających estetykę terenów. 178

179 Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu GOK, Starostwo Powiatowe w Wołominie, RPO WM, Ministerstwo Kultury Liczba zorganizowanych plenerów rzeźbiarskich- zajęć edukacyjno-kulturalnych - 7 szt. Liczba uczestników projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców, którzy nabyli wiedzę lub zagospodarowali swój wolny czas uczestnicząc w plenerach rzeźbiarskich - 21 osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w plenerach rzeźbiarskich - 21 osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi aktywizację mieszkańców oraz podniesie poziom ich integracji, umożliwiając im jednocześnie zapełnienie czasu wolnego. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców, liczba zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalno-sportowych, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców. Tabela 52. PROJEKT 21 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Plener Malarski- zajęcia edukacyjno-kulturalne Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Plener Malarski- zajęcia edukacyjno-kulturalne Lokalizacja projektu/adres Teren przy urzędzie Gminy w Jadowie - na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie TAK 179

180 Opis projektu Cykl spotkań i warsztatów mieszkańców z artystami biorącymi udział w plenerze. Utrwalenie na płótnie miejsc i pejzaży z terenu gminy. Na zakończenie wystawa prac powstałych w czasie zajęć. Rozwój zainteresowań i umiejętności artystycznych wśród mieszkańców. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, rozwój zainteresowań i umiejętności artystycznych GOK, Starostwo Powiatowe w Wołominie, Ministerstwo Kultury, Urząd Marszałkowski, RPO WM. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu zł ( zł/ 1 plener) Liczba osób biorących udział w plenerze, liczba obrazów powstałych w tym czasie. Środki GOK, Starostwa Powiatowego, Urzędu Marszałkowskiego i z Ministerstwa Kultury Liczba zorganizowanych plenerów malarskich- zajęć edukacyjno-kulturalnych -7 szt. Liczba uczestników projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców, którzy nabyli wiedzę lub zagospodarowali swój wolny czas uczestnicząc w zorganizowanych plenerach malarskich -68 osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w zorganizowanych plenerach malarskich -68 osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi aktywizację mieszkańców oraz podniesie poziom ich integracji, umożliwiając im 180

181 jednocześnie zapełnienie czasu wolnego. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców, liczba zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalno-sportowych, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców. Tabela 53. PROJEKT 22 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Pogodne Wieczory - Cykl spotkań kulturalnych Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Pogodne Wieczory- Cykl spotkań kulturalnych Zespół szkolno-przedszkolny, Urle ul. Żwirki i Wigury 4 - na obszarze rewitalizacji Stowarzyszenie Miłośników Urli TAK Cykl spotkań mieszkańców z artystami (śpiewacy, piosenkarze, aktorzy, malarze, rękodzieło artystyczne, wyroby lokalne). W ramach cyklu przewidziano pokazy taneczne, wokalne, seanse teatralne. Zwiększenie oferty kulturalnej i rekreacyjnej. Umożliwienie mieszkańcom w różnych grupach wiekowych wypełnienie wolnego czasu, a także rozwój zainteresowań. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Poprawa jakości życia, aktywizacja społeczna, podniesienie świadomości artystycznej, rozwój zainteresowań i umiejętności artystycznych wśród mieszkańców. Stowarzyszenie miłośników Urli, Starostwo Powiatowe w Wołominie, Parafia w Borzymach, Urząd Marszałkowski, Gmina Jadów. 181

182 Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu zł ( zł/ 1 spotkanie) Liczba spotkań (pogodnych wieczorów), liczba zaproszonych artystów i gości, liczba mieszkańców biorących udział w spotkaniach. Środki Stowarzyszenia, Parafii, Starostwa Powiatowego, Urzędu Marszałkowskiego Liczba zorganizowanych spotkań kulturalnych pn. Pogodne Wieczory -25 szt. Liczba uczestników projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców, którzy nabyli wiedzę lub zagospodarowali swój wolny czas uczestnicząc w spotkaniach kulturalnych pn. Pogodne Wieczory osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w spotkaniach kulturalnych pn. Pogodne Wieczory osób Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi aktywizację mieszkańców oraz podniesie poziom ich integracji, umożliwiając im jednocześnie zapełnienie czasu wolnego. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców, liczba zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalno-sportowych, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców. Tabela 54. PROJEKT 23 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Festiwal Smaków Jadowskich Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Festiwal Smaków Jadowskich 182

183 Lokalizacja projektu/adres Targowiska na obszarze rewitalizacji Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie TAK Prezentacja lokalnych wyrobów kulinarnych. Miejsce spotkań mieszkańców w różnym przedziale wiekowym. Przekazywanie młodemu pokoleniu tradycji regionu (w zakresie wypieku ciast, produkcji wyrobów garmażeryjnych, miodów, itp.) Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Przekazywanie tradycyjnych zwyczajów regionu, aktywizacja społeczna mieszkańców, poprawa jakości życia, organizacja atrakcyjnych form spędzania czasu. Organizacje pozarządowe, lokalni przedsiębiorcy, sołectwa z ternu Gminy Jadów, Urząd Marszałkowski, GOK. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu zł ( zł/ 1 festiwal smaków) Liczba festiwali smaków, liczba przybyłych mieszkańców, liczba lokalnych wyrobów biorących udział w festiwalu smaków. GOK, lokalni przedsiębiorcy, Urząd Marszałkowski, RPO WM Liczba zorganizowanych Festiwali Smaków Jadowskich - 7 szt. Liczba uczestników projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców, którzy nabyli wiedzę lub zagospodarowali swój wolny czas uczestnicząc w Festiwalach Smaków Jadowskich osób uczestnicząc w imprezach pn. Kultura i tradycja w Urlach

184 Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów programu osób uczestnicząc w Festiwalach Smaków Jadowskich osób Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi aktywizację mieszkańców oraz podniesie poziom ich integracji, umożliwiając im jednocześnie zapełnienie czasu wolnego. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców, liczba zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalno-sportowych, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców. Tabela 55. PROJEKT 24 HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) - UZUPEŁNIAJĄCY: Kultura i tradycja w Urlach- Cykl imprez i spotkań dla mieszkańców Nazwa planowanego działania (Nazwa projektu powinna precyzyjnie wskazywać przedmiot działania). Lokalizacja projektu/adres Koordynator Czy projekt realizowany będzie w partnerstwie? Opis projektu Kultura i tradycja w Urlach- Cykl imprez i spotkań dla mieszkańców Zespół Szkolno-Przedszkolny Urle ul. Żwirki i Wigury 4 na obszarze rewitalizacji Stowarzyszenie Miłośników Urli TAK Cykl spotkań i imprez dla mieszkańców, przekazujących lokalne tradycje, preferujących zdrowy styl życia, aktywność fizyczną i umysłową. Pielęgnowanie i rozwój zainteresowań lokalnej społeczności. W skład projektu wchodzą mi.in.: wieczory z muzyką i śpiewem, taniec i ruch dla osób starszych i 184

185 młodszych, prezentacja młodych talentów, historia słowem i piórem przedstawiona. Promowanie pieśni i muzyki ludowej, spotkania plenerowe: majówki, jarmarki, wystawy, warsztaty. Czas realizacji Typ projektu (społeczny, gospodarczy, przestrzenny, środowiskowy, mieszany) Cel projektu (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, poprawa jakości życia, poprawa estetyki) Instytucje, podmioty uczestniczące we wdrażaniu HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- UZUPEŁNIAJĄCY Przekazywanie tradycyjnych zwyczajów, aktywizacja społeczna mieszkańców, poprawa jakości życia, organizacja atrakcyjnych form spędzania czasu. Organizacje pozarządowe, lokalni przedsiębiorcy, sołectwa z ternu Gminy Jadów, Urząd Marszałkowski, GOK, LGD Równiny Wołomińskiej, Biblioteka Publiczna. Nakłady do poniesienia (Jakie są szacunkowe koszty realizacji projektu?) zł (32 500zł/ rocznie) Oczekiwane wskaźniki osiągnięć (Konkretne wskaźniki realizacji projektu - np. powierzchnia, liczba i inne). Źródła finansowania Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Liczba warsztatów, liczba spotkań mieszkańców. GOK, lokalni przedsiębiorcy, Urząd Marszałkowski, RPO WM, fundusz sołecki, LGD Równiny Wołomińskiej, Gmina Jadów, Biblioteka Publiczna Liczba zorganizowanych imprez pn. Kultura i tradycja w Urlach- 56 szt. Liczba uczestników projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców, którzy nabyli wiedzę lub zagospodarowali swój wolny czas uczestnicząc w imprezach pn. Kultura i tradycja w Urlach- 560 osób Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej uczestnicząc w imprezach pn. Kultura i tradycja w Urlach- 560 osób Sposób oceny efektów realizacji projektu (działania) w odniesieniu do celów Projekt odnosi się do zdefiniowanego w Programie Rewitalizacji celu 1 - Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i 185

186 programu zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym. Projekt umożliwi aktywizację mieszkańców oraz podniesie poziom ich integracji, umożliwiając im jednocześnie zapełnienie czasu wolnego. Efekty realizacji projektu zmierzone zostaną przez wskaźnik: Liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców, liczba zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalno-sportowych, Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców, Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców. 186

187 CZĘŚĆ IX. Komplementarność przedsięwzięć w różnych aspektach działania 1. Przedsięwzięcia towarzyszące Komplementarność przedsięwzięć zdefiniowanych w Programie Rewitalizacji zostanie wzmocniona poprzez realizację zadań inwestycyjnych gminy przewidzianych w Wieloletniej Prognozie Finansowej. Dodatkowo, należy zaplanować następujące działania programowe dla wzmocnienia procesu rewitalizacji: Opracowanie nowego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Dokument przyjęty Uchwałą nr XXVII/131/97 z dnia r. powstał na podstawie art. 6 ust. 6 Ustawy z dnia r. o zagospodarowaniu przestrzennym (DZ. U. Nr.89 poz.415 z 1994 r. z późniejszymi zmianami), nie zawiera pogłębionych analiz zróżnicowań struktur wewnątrz gminy (nie wyznaczono na jego potrzeby jednostek urbanistycznych, jednostek funkcjonalnych) i obszarów zdegradowanych. Wskazane jest nowe podejście do polityki przestrzennej. Poniższa tabela prezentuje pozostałe, inne działania, które uzupełniać będą projekty w ramach niniejszego Programu Rewitalizacji. Tabela 56 Inne działania, poza podstawowymi projektami i przedsięwzięciami, przyczyniające się do eliminacji lub ograniczenia negatywnych zjawisk występujących na terenach rewitalizowanych CELE OPERACYJNE / KIERUNKI DZIAŁAŃ RODZAJE PRZEDSIĘWZIEĆ WRAZ Z CHARAKTERYSTYKĄ C1.3 Aktywizacja społeczności lokalnej i integracja mieszkańców C1.4 Zwiększenie poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym oraz podniesienie jakości usług publicznych C1.5 Realizacja projektów edukacyjnych i kulturalnych adresowanych do różnych grup mieszkańców C1.6 Zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i stabilności życia na terenie Gminy W ramach przedsięwzięć planowana jest organizacja imprez kulturalnych przy współpracy z funkcjonującymi na obszarze rewitalizacji organizacjami pozarządowymi W ramach przedsięwzięć planuje się organizację szkoleń dotyczących korzystania z technik informatycznych i Internetu dla osób w wieku poprodukcyjnym lub osób pragnących podnieść kwalifikacje zawodowe W ramach przedsięwzięć planowana jest wymiana oświetlenia ulicznego, bieżące remonty chodników, poboczy 187

188 CELE OPERACYJNE / KIERUNKI DZIAŁAŃ C1.7 Inwestycje w infrastrukturę społecznokulturalną i sportowo-rekreacyjną C2.3 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej niezbędnej dla skutecznego wykorzystywania potencjału gospodarczego Gminy C2.4 Wsparcie dla rozwoju turystyki i odnowienie dawnych funkcji uzdrowiskowych, letniskowych i rekreacyjnych miejscowości nad rzeką Liwiec C2.5 Budowa tras pieszo-rowerowych oraz małej infrastruktury, a także organizowanie miejsc do spędzania czasu wolnego C3.2 Poprawa estetyki, funkcjonalności i zagospodarowania przestrzeni publicznej RODZAJE PRZEDSIĘWZIEĆ WRAZ Z CHARAKTERYSTYKĄ W ramach przedsięwzięć planuje się bieżące remonty oraz poprawę funkcjonalności obiektów wykorzystywanych na cele społeczno-kulturalne i sportowo-rekreacyjne W ramach przedsięwzięć planuje się bieżącą rozbudowę i modernizację infrastruktury technicznej (infrastruktura sieciowa), umożliwiającą rozwój potencjału gospodarczego na obszarze Gminy W ramach przedsięwzięć planuje się wytyczenie nowych tras pieszo-rowerowych umożliwiających nie tylko organizację rekreacji i wypoczynku dla mieszkańców Gminy, ale także wzmocnienie jej walorów turystycznych, wpływających na rozwój gospodarczy W ramach przedsięwzięć planuje się bieżące remonty oraz poprawę funkcjonalności ogólnodostępnych budynków i przestrzeni publicznych w postaci odnowy tkanki budowlanej czy bieżącej poprawy zewnętrznej przestrzeni publicznej w postaci nasadzeń roślinności, wymiany/doposażenia w obiekty małej infrastruktury. C3.3 Poprawa układu komunikacyjnego w obrębie Gminy W ramach przedsięwzięć planuje się bieżące remonty i modernizację istniejącej sieci drogowej Źródło: opracowanie własne 2. Komplementarność działań rewitalizacyjnych Kompleksowy program rewitalizacji spełnia wymogi komplementarności. Wzajemne uzupełnianie projektów jest wynikiem współistnienia uwarunkowań, które jako takie oddziałują na siebie, zależność ta implikuje kolejne, niezbędne działania, które umożliwią wypełnienie celów i 188

189 oczekiwanych rezultatów Programu. Podstawowe wymiary wzajemnego uzupełniania się elementów programu, a w szczególności projektów rewitalizacji ujęto poniżej, w formie schematu. Rysunek 31 Schemat dotyczący komplementarności poszczególnych elementów Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 KOMPLEMENTARNOŚĆ PRZESTRZENNA Wzajemne oddziaływanie projektów "miękkich" i twardych" realizowanych na obszarze rewitalizacji adresowane głównie do mieszkanców obszaru rewitalizacji, ale także pozostałych mieszkanców Gminy KOMPLEMENTARNOŚĆ PROBLEMOWA Projekty ujęte w programie wzajemnie się uzupełniają Projekty obejmują potrzebne sfery działań, w tym projekty społeczne W programie zawarte są przedsięwzięcia- projekty zintegrowane Program jest komplementarny z dokumentami strategicznymi Gminy KOMPLEMENTARNOŚĆ CZASOWA Zaproponowane działania i projekty w ramach PR stanowią kontynuację wcześniej prowadzonych przez Gmine działań o charakterez rewitalizacyjnym Zaprojektowano system aktualizacji projektów i włączania nowych projektów do programu Program obejmuje perspektywę finansową UE KOMPLEMENTARNOŚC FINANSOWA -Przy orientacji na pozyskanie preferencyjnego finansowania ze środków funduszy unijnych program zakłada alternatywne źródła finansowania -Przewiduje się finansowanie części projektów ze środków programów rządowych - Przewiduje się włączenie źródeł prywatnych KOMPLEMENTARNOŚĆ PROCEDURALNA -Zarządzanie programem odbywa się w trybie partycypacyjnym -Komórka merytoryczna odpowiedzialna za realizacje Programu współpracuje z partnerami i wspiera ich działania - Program przewiduje różne typy projektów Źródło: opracowanie Contract Consulting. 189

190 KOMPLEMENTARNOŚĆ PRZESTRZENNA PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU 2023 Projekty, które zostały uwzględnione w programie rewitalizacji zostały zaplanowane na wyznaczonym obszarze rewitalizacji, jako działania wzajemnie uzupełniające się oraz wpływające na redukcję sytuacji kryzysowej na obszarze rewitalizacji, ale także oddziałujące na cały obszar gminy. Działania te mając charakter miękki (projekty społeczne) oraz charakter twardy (projekty infrastrukturalne), przewidziane są do realizacji na obszarze rewitalizacji, głównie dla mieszkańców obszarów rewitalizowanych, ale nie wykluczają udziału pozostałych mieszkańców Gminy Jadów. KOMPLEMENTARNOŚĆ PROBLEMOWA W zestawieniu poniżej znajduje się wykaz projektów w ramach Programu Rewitalizacji, które wykazują wzajemne powiązania projektów, celów i problemów koniecznych do rozwiązania na obszarze wskazanym do rewitalizacji. Tabela 57 Powiazania problemów, celów głównych, wskaźników i projektów rewitalizacji Główne problemy /na podstawie diagnozy, ankietyzacji, ekspertyz, spotkań konsultacyjnych/ Cele Programu Rewitalizacji Dedykowane projekty Wskaźnik brak aktywności społecznej mieszkańców, niski poziom integracji brak uniwersalnej oferty wykorzystania czasu wolnego i rozwoju zainteresowań ubóstwo części mieszkańców i zagrożenie wykluczeniem społecznym C1 PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU I ZAPEWNIENIE ROZWOJU DLA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM C1 PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU I ZAPEWNIENIE ROZWOJU DLA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM C1 PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU I ZAPEWNIENIE ROZWOJU DLA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM P9, P10, P13, P14, P15, P16, P20, P21, P22, P23, P24 P2, P15, P20, P21, P22, P23, P24 P5, P15, P17, P18, P20, P21, P22, P23, P24 - liczba zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalnorekreacyjnych - liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców - liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców - liczba osób bezrobotnych - liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców 190

191 Główne problemy /na podstawie diagnozy, ankietyzacji, ekspertyz, spotkań konsultacyjnych/ Cele Programu Rewitalizacji Dedykowane projekty Wskaźnik brak ładu przestrzennego, brak atrakcyjnych przestrzeni publicznych niski standard mieszkalnictwa niezadowalający stan techniczny placówek oświatowych słaba współpraca przedsiębiorców, niska przedsiębiorczość, bezrobocie zły stan środowiska oraz niska jakość infrastruktury publicznej C3 ZAPEWNIENIE SPÓJNOŚCI PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNEJ I ŚRODOWISKOWEJ NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM C3 ZAPEWNIENIE SPÓJNOŚCI PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNEJ I ŚRODOWISKOWEJ NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM C3 ZAPEWNIENIE SPÓJNOŚCI PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNEJ I ŚRODOWISKOWEJ NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM C2 ROZWÓJ POTENCJAŁU GOSPODARCZEGO NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM C3 ZAPEWNIENIE SPÓJNOŚCI PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNEJ I ŚRODOWISKOWEJ NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM P1, P2, P3, P6, P8 P4 P1, P3 P1, P5, P11, P12, P17 P1, P2, P3, P4, P6, P7 -liczba inwestycji w zakresie poprawy, funkcjonalności i zagospodarowania obiektów publicznych oraz przestrzeni publicznej -liczba zmodernizowanej infrastruktury niezbędnej dla skutecznego wykorzystywania potencjału rekreacyjnego -liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie wymiany źródeł ogrzewania -liczba inwestycji w zakresie poprawy, funkcjonalności i zagospodarowania obiektów publicznych oraz przestrzeni publicznej -liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości -liczba założonych nowych działalności gospodarczych -liczba szkoleń i doradztwa w zakresie zmiany kwalifikacji zawodowych mieszkańców -liczba założonych nowych działalności gospodarczych -liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych lub związanych z montażem instalacji OZE w obiektach wykorzystywanych na cele publiczne -liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie ochrony środowiska Źródło: opracowanie własne na podstawie danych otrzymanych z Urzędu Gminy Jadów 191

192 KOMPLEMENTARNOŚĆ CZASOWA PROGRAM REWITALIZACJI GMINY JADÓW DO ROKU 2023 Rewitalizacja to proces złożony i długotrwały, który powinien zostać odpowiednio zaplanowany i rozłożony w czasie. Jedynie spójna wizja prowadzonych działań i ich komplementarność czasowa mogą przynieść oczekiwane rezultaty. Należy wspomnieć, iż obecnie opracowany Program Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023, stanowi kontynuację prowadzonych od wielu lat działań w zakresie rewitalizacji zarówno społecznej jak i infrastrukturalnej, prowadzonej ze strony samorządu terytorialnego. Komplementarność czasowa dotycząca prowadzonego procesu rewitalizacji warunkowana jest nie tylko racjonalnym rozłożeniem w czasie planowanych przedsięwzięć i inwestycji, ale przede wszystkim dotyczy kontynuacji działań dotyczących rewitalizacji na obszarze gminy, które prowadzone są od wielu lat, a które między innymi współfinansowane były ze środków Unii Europejskiej w ramach poprzedniej perspektywy finansowania na lata oraz obecnej Działania te mogą być kontynuowane z powodzeniem obecnie, w ramach aktualnie obowiązującej perspektywy na lata Poniższej zestawiono listę działań, które miały charakter rewitalizacyjny w ramach perspektywy UE i które odpowiadają na obecne problemy wykazane w obszarze rewitalizacji. Wśród komplementarnych działań znalazły się: 2 projekty dla uczniów w ramach działania POKL Dziecięca Akademia przyszłości projekt Indywidualizacja nauczania szansą na sukces ucznia w ramach działania POKL Projekt Wiem, rozumiem, potrafię w ramach działanie POKL (w/w projekty zostały zrealizowane, a ich efekty są widoczne w obecnym całokształcie oświaty na ternie Gminy Jadów. Osiągane są wyższe wyniki dydaktyczno- wychowawcze. Efektem działań projektowych jest lepsza współpraca środowisk lokalnych) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jadowie w roku 2011 realizował projekt systemowy pt. "Zielone światło dla aktywnych" ramach Poddziałania Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji przez Ośrodek Pomocy Społecznej w projekcie udział wzięło 12 osób W ramach działań rewitalizacyjnych, które Gmina Jadów realizowała w ubiegłych latach, w ramach dotacji UE w poprzedniej perspektywie finansowej, realizowanych było pięć projektów edukacyjnych. W ich realizacji brały udział wszystkie placówki oświatowe w Gminie, tj. 2 przedszkola, 5 szkół podstawowych i gimnazjum. Cele projektów odpowiadały zdefiniowanym problemom i faktycznym potrzebom uczniów w zakresie wyrównywania braków edukacyjnych i eliminowania wad postawy i mowy, a także stworzenia oferty zajęć dla uczniów szczególnie uzdolnionych. U większości uczniów zauważono zwiększoną aktywność szkolną. Projekty pozwoliły na podniesienie jakości pracy nauczycieli i niewątpliwie zwiększyły liczbę dzieci, które z większym zasobem wiedzy przeszły do klas programowo wyższych. Uzyskane efekty wparcia uczniów w ramach Projektów i poniesione w tym zakresie nakłady finansowe w czasie objętym projektem wskazują na efektywność działania. Sprawozdania z realizacji zajęć wykazały, iż odbyły się wszystkie zaplanowane zajęcia, w których uczestniczyli zrekrutowani do projektu uczniowie, co wskazuje na skuteczność rekrutacji i potwierdza przyjęte w projektach założenia, co do liczby beneficjentów. Zwiększenie stanu wyposażenia szkół 192

193 w pomoce dydaktyczne i sprzęt, w tym tablice interaktywne, miały wpływ na jakość realizacji zajęć edukacyjnych, co jednoznacznie potwierdziło, iż rezultaty projektów będą trwałe. Zaletą Projektów było także zwiększenie zindywidualizowanych zajęć ukierunkowanych na posiadających braki edukacyjne (lub problemy psychofizyczne) uczniów aktywnych, chcących uczestniczyć w Projekcie, u których oprócz postępów w uczeniu się po realizacji zajęć zwiększyła się pewność siebie i wiara w uzyskiwanie sukcesów edukacyjnych. Działania projektowe wspomagały ucznia wielokierunkowo i aktywizowały w działaniu. Zaletą projektów było także kształtowanie wśród kadry pedagogicznej nawyku rozpoznania zindywidualizowanych problemów uczniów i ich zmieniających się możliwości edukacyjnych. Efektem działań projektowych była i jest nadal lepsza współpraca środowisk lokalnych. Innym projektem mającym charakter rewitalizacyjny, który stanowił odpowiedź na zdiagnozowane potrzeby lokalnej społeczności był projekt Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jadowie zrealizowany w roku 2011 pn. "Zielone światło dla aktywnych". W projekcie uczestniczyło 12 osób: 10 kobiet, 2 mężczyzn w tym 3 osoby niepełnosprawne. Celem projektu była aktywizacja osób bezrobotnych i wykluczonych społecznie. W ramach projektu zorganizowane zostały kursy podnoszące kwalifikacje zawodowe. Sześciu uczestników projektu ukończyło kurs pn. kasjersprzedawca z podstawą obsługi komputera, natomiast kolejnych sześciu uczestników ukończyło kurs konserwator zieleni, otrzymując zaświadczenie o ukończeniu kursu MEN i stosowne certyfikaty. W ramach projektu przeprowadzono warsztaty z psychologiem i doradcą zawodowym. Natomiast w ramach aktywizacji środowiskowej zrealizowano dwie wycieczki integracyjno-kulturalne do kina, dwa wyjazdy do teatru i trzydniową wycieczkę edukacyjno-integracyjną z warsztatami rzemiosła artystycznego. Realizacja projektu dała szanse jego uczestnikom na zmianę postawy z biernej na aktywną, co zaowocowało podjęciem zatrudnienia przez trzy osoby-uczestników projektu zatrudnienia. Wszystkie wyżej wskazane działania znalazły swoją kontynuację w odniesieniu do projektów wskazanych do realizacji w niniejszym Programie Rewitalizacji. Tak wykazana komplementarność czasowa świadczy o długofalowej i konsekwentnej polityce gminy w zakresie działań rewitalizacyjnych. Przeprowadzone na przestrzeni ostatnich lat działania mające charakter rewitalizacyjny, kontynuowane będą w ramach procesu obecnie prowadzonej rewitalizacji na przestrzeni najbliższego horyzontu czasowego w latach Poniższa tabela w formie diagramu Gantta, stanowi harmonogram działań w ramach niniejszego Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku Tabela 58 Harmonogram realizacji projektów w ramach Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 Lp. Nazwa projektu Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Jadowie, poprzez uzyskanie wielofunkcyjności obiektu, dzięki przeprowadzeniu remontu i modernizacji Gimnazjum im. Andrzeja 193

194 Lp. Nazwa projektu Zamojskiego w Jadowie 2. Poprawa warunków obsługi mieszkańców, podniesienie estetyki i funkcjonalności przestrzeni publicznych oraz zapewnienie dogodnego miejsca integracji społecznej poprzez zagospodarowanie terenów publicznych w otoczeniu Urzędu Gminy Jadów oraz modernizacja instalacji grzewczej Urzędu Gminy 3. Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji miejsca spotkań społecznych, kulturalnych i edukacyjnych poprzez uzyskanie wielofunkcyjności obiektu dzięki przeprowadzeniu remontu i modernizacji Zespołu Szkolno - Przedszkolnego w Urlach 4. Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji dogodnych warunków życia poprzez poprawę parametrów środowiskowych, dzięki modernizacji systemu ogrzewania w budynkach mieszkalnych wraz z przeprowadzeniem szkoleń w zakresie ochrony środowiska 5. Wzrost kompetencji zawodowych przedsiębiorców oraz pobudzenie ich aktywności zawodowej 6. Podniesienie funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznych oraz zapewnienie dogodnego miejsca integracji społecznej poprzez przeprowadzenie termomodernizacji budynku Sanktuarium Św. Krzyża w Jadowie wraz z termomodernizacją Domu Parafialnego w Jadowie 7. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa na obszarze rewitalizacji oraz zapewnienie miejsca spotkań społeczno-kulturalnych 194

195 Lp. Nazwa projektu poprzez dostosowanie do powyższych celów budynku OSP w Jadowie dzięki przeprowadzonej Termomodernizacji 8. Zagospodarowanie przestrzeni publicznych na cele rekreacyjne na obszarze rewitalizowanym poprzez modernizację infrastruktury rekreacyjnej wzdłuż rzeki Liwiec w Urlach 9. Organizacja zajęć sportowych na obszarze rewitalizowanym w ramach GKS Korona Jadów dla różnych grup wiekowych 10. Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizowanego podnoszenia poziomu kultury fizycznej i integracji społecznej poprzez organizację Turnieju Piłki Nożnej dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych 11. Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości poprzez działania szkoleniowe na obszarze rewitalizowanym 12. Wiedza to podstawa- system szkoleń dla przedsiębiorców w miejscowości Urle 13. Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji różnorodnych form spędzania wolnego czasu poprzez organizację zawodów strzeleckich przez Klub Sokole Oko 14. Działania społeczno- sportowe i rekreacyjne poprzez organizację imprez sportowo-rekreacyjnych pn. Człapanie po śniegu 15. Organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży pn. Cztery strony Gminy Jadów-poznajemy naszą małą ojczyznę 16. Organizacja imprez integracyjnosportowych pod nazwą: Nordic Walking nad Strugą- Kajakiem do 195

196 Lp. Nazwa projektu Nadliwia 17. Wytwarzajmy lokalnie- system szkoleń dla mieszkańców w zakresie zasad zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa 18. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym osób uzależnionych od alkoholu poprzez system działań profilaktycznych i aktywizujących 19. Zajęcia dydaktyczne dotyczące zagrożeń wynikających z narkomanii 20. Plener rzeźbiarski- zajęcia edukacyjno-kulturalne 21. Plener Malarski-- zajęcia edukacyjnokulturalne 22. Pogodne Wieczory- Cykl spotkań kulturalnych 23. Festiwal Smaków Jadowskich 24. Kultura i tradycja w Urlach- Cykl imprez i spotkań dla mieszkańców Źródło: opracowanie własne na podstawie danych otrzymanych z Urzędu Gminy Jadów KOMPLEMENTARNOŚĆ FINANSOWA Komplementarność finansowa Programu Rewitalizacji oparta została o zdywersyfikowane źródła finansowania. Należą do nich zarówno środki budżetu gminy, środki dotacyjne z Unii Europejskiej, środki programów rządowych i środki interesariuszy (przedsiębiorców, organizacji pozarządowych. W rozdziale dotyczącym Indykatywnych ram finansowania projektów wskazano w sposób wyczerpujący planowane źródła finansowania. KOMPLEMENTARNOŚĆ PROCEDURALNA 196

197 Komplementarność proceduralna opiera się w zdecydowanej mierze na zarządzaniu programem w trybie partycypacyjnym wszystkich uczestników i interesariuszy. W ramach programu Rewitalizacji przewidziano współdziałanie różnych instytucji oraz spójność przyjętych procedur służących precyzyjnemu i efektywnemu wykonaniu działań związanych z programem. Komplementarność ta zapewniona zostanie przez system zarządzania działający w oparciu o utworzony Zespół ds. Rewitalizacji (Zespół Zadaniowy). System ten zapewniał będzie także współuczestnictwo wszystkich interesariuszy prowadzonego procesu rewitalizacji. Wszystkie powyżej wskazane mechanizmy zostały szczegółowo zdefiniowane i opisane w rozdziale Partycypacja interesariuszy Programu Rewitalizacji oraz w rozdziale System Zarządzania, wdrażania, monitoringu i ewaluacji Programu Rewitalizacji. 197

198 CZĘŚĆ XI. Indykatywne ramy finansowania projektów - źródła finansowania Przedsięwzięcia i zadania, które zostały zdefiniowane w Programie Rewitalizacji charakteryzuje komplementarność finansowania, rozumiana jako możliwość wzajemnego łączenia środków publicznych i prywatnych. Zgodnie z zapisami Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata ogłoszonymi przez Ministra Rozwoju z dnia r. Głównym źródłem współfinansowania projektów rewitalizacyjnych z funduszy UE są środki RPO (EFS i EFRR). Dodatkowym, komplementarnym źródłem ich współfinansowania są środki KPO (EFS, EFRR, FS). Ponadto źródłem współfinansowania projektów rewitalizacyjnych będą środki budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, a także pozostałe np. prywatne. W ramach tych środków można wyróżnić środki o charakterze komercyjnym w postaci: kredytów i pożyczek, obligacji komunalnych, akcji i dopłat do kapitału. Środki niekomercyjne asygnowane są ze środków wnioskodawcy, budżetu Państwa oraz Środków Unii Europejskiej. W odniesieniu do projektów dotyczących ochrony środowiska istotnym instrumentem wsparcia są środku z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska czy Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. Na projekty rewitalizacyjne przewiduje się środki z budżetu państwa z przeznaczeniem na część wkładu krajowego w ramach projektów rewitalizacyjnych realizowanych w ramach RPO, stanowiących część kompleksowych, skoordynowanych i terytorialnie skoncentrowanych przedsięwzięć, zgodnie z zakresem wsparcia wynikającym z RPO 3. Poniższa tabela ilustruje dostępne działania wraz z podziałem środków finansowych. Tabela 59 Finansowanie projektów w ramach RPO Województwa Mazowieckiego Działanie/poddziałanie 3.1 Poprawa rozwoju MŚP na Mazowszu 4.2 Efektywność energetyczna 4.3 Redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza 5.3 Dziedzictwo kultury 6.1 Infrastruktura ochrony zdrowia 6.2 Rewitalizacja obszarów zmarginalizowanych 3 Instrukcja dotycząca przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata

199 8.2 Aktywizacja zawodowa osób nieaktywnych zawodowo 8.3 Ułatwienie powrotu do aktywności zawodowej osób sprawujących opiekę nad dziećmi do lat Aktywizacja społeczno-zawodowa osób wykluczonych i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Zwiększenie dostępności usług społecznych 9.3 Rozwój ekonomii społecznej 10.1 Kształcenie i rozwój dzieci i młodzieży 10.2 Upowszechnienie kompetencji kluczowych wśród osób dorosłych 10.3 Doskonalenie zawodowe Źródło: Instrukcja dotycząca przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata Projekty inwestycyjne mogą być także finansowane w ramach krajowych Programów Operacyjnych. Wyszczególnienie rodzaju programu wraz z priorytetami inwestycyjnymi zawiera poniższa tabela. 199

200 Tabela 60 Priorytety inwestycyjne dotyczące rewitalizacji w ramach Krajowych Programów Operacyjnych Program Operacyjny Priorytety Inwestycyjne 4iii - Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym 4v - Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu 6c - Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko e (iv) - Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszaniu hałasu 9a - Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych na usługi na poziomie społeczności lokalnych Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój Program Operacyjny Polska Wschodnia 8ii Trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych, także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu Program Operacyjny Polska Cyfrowa 2a Poszerzanie zakresu dostępności łączy szerokopasmowych oraz wprowadzanie szybkich sieci internetowych oraz wspieranie prowadzania nowych technologii i sieci dla gospodarki cyfrowej Źródło: Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata z dnia r. 2c Wzmocnienie zastosowań TIK dla e-administracji, e- uczenia się, e- włączenia społecznego, e-kultury i e-zdrowia 200

201 W ramach Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 przewidziano następujące projekty i zdywersyfikowane źródła ich finansowania. Tabela 61 lista projektów w ramach Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 Lp. Projekt GŁÓWNY czy UZUPEŁNIAJĄCY Rodzaj projektu Nazwa projektu Orientacyjny budżet (zł) Poziom dofinansowania Środki UE Pożycza/ kredyt Budżet Państwa Środki własne (publiczne i prywatne) 1. GŁÓWNY MIESZANY (INFRASTRUKTU RALNO- SPOŁECZNY) 2. GŁÓWNY MIESZANY (INFRASTRUKTU RALNO- SPOŁECZNY) 3. GŁÓWNY MIESZANY (INFRASTRUKTU RALNO- SPOŁECZNY) Utworzenie Centrum Aktywności Społecznej w Jadowie, poprzez uzyskanie wielofunkcyjności obiektu, dzięki przeprowadzeniu remontu i modernizacji Gimnazjum im. Andrzeja Zamojskiego w Jadowie Poprawa warunków obsługi mieszkańców, podniesienie estetyki i funkcjonalności przestrzeni publicznych oraz zapewnienie dogodnego miejsca integracji społecznej poprzez zagospodarowanie terenów publicznych w otoczeniu Urzędu Gminy Jadów oraz modernizacja instalacji grzewczej Urzędu Gminy Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji miejsca spotkań społecznych, kulturalnych i edukacyjnych poprzez uzyskanie ,36 90% , , ,50 Środki publiczne 100% ,36 90% , , ,44 Środki publiczne 100% ,36 80% , ,90 Środki publiczne 100% 201

202 Lp. Projekt GŁÓWNY czy UZUPEŁNIAJĄCY Rodzaj projektu Nazwa projektu Orientacyjny budżet (zł) Poziom dofinansowania Środki UE Pożycza/ kredyt Budżet Państwa Środki własne (publiczne i prywatne) 4. UZUPEŁNIAJĄCY MIESZANY (SPOŁECZNO- INWESTYCYJNY) wielofunkcyjności obiektu dzięki przeprowadzeniu remontu i modernizacji Zespołu Szkolno - Przedszkolnego w Urlach Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji dogodnych warunków życia poprzez poprawę parametrów środowiskowych, dzięki modernizacji systemu ogrzewania w budynkach mieszkalnych wraz z przeprowadzeniem szkoleń w zakresie ochrony środowiska zł 80% , ,00 80%- środki prywatne, 20% środki publiczne 5. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) Wzrost kompetencji zawodowych przedsiębiorców oraz pobudzenie ich aktywności zawodowej zł 95% , ,00 Środki publiczne 100% 6. UZUPEŁNIAJĄCY TERYTORIALNY (INFRASTRUKTU RALNY) Podniesienie funkcjonalności i estetyki przestrzeni publicznych oraz zapewnienie dogodnego miejsca integracji społecznej poprzez przeprowadzenie termomodernizacji budynku Sanktuarium Św. Krzyża w Jadowie wraz z zł 80% , ,00 Środki prywatne 100% 202

203 Lp. Projekt GŁÓWNY czy UZUPEŁNIAJĄCY Rodzaj projektu Nazwa projektu Orientacyjny budżet (zł) Poziom dofinansowania Środki UE Pożycza/ kredyt Budżet Państwa Środki własne (publiczne i prywatne) 7. UZUPEŁNIAJĄCY TERYTORIALNY (INFRASTRUKTU RALNY) 8. UZUPEŁNIAJĄCY TERYTORIALNY (INFRASTRUKTU RALNY) termomodernizacją Domu Parafialnego w Jadowie Podniesienie poziomu bezpieczeństwa na obszarze rewitalizacji oraz zapewnienie miejsca spotkań społecznokulturalnych poprzez dostosowanie do powyższych celów budynku OSP w Jadowie dzięki przeprowadzonej Termomodernizacji Zagospodarowani e przestrzeni publicznych na cele rekreacyjne na obszarze rewitalizowanym poprzez modernizację infrastruktury rekreacyjnej wzdłuż rzeki Liwiec w Urlach zł 80% zł 80% , ,00 Środki OSP 100% , ,00 Środki publiczne 100% 9. UZUPEŁNIAJĄCY MIESZANY (SPOŁECZNO- INWESTYCYJNY) 10. UZUPEŁNIAJĄCY MIESZANY (SPOŁECZNO- INWESTYCYJNY) Organizacja zajęć sportowych na obszarze rewitalizowanym w ramach GKS Korona Jadów dla różnych grup wiekowych Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizowanego podnoszenia poziomu kultury fizycznej i integracji społecznej poprzez organizację Turnieju Piłki Nożnej dla dzieci, zł 90% , , zł 90% 7 200,00 800,00 Środki stowarzyszenia 100% Środki stowarzyszenia 100% 203

204 Lp. Projekt GŁÓWNY czy UZUPEŁNIAJĄCY Rodzaj projektu Nazwa projektu Orientacyjny budżet (zł) Poziom dofinansowania Środki UE Pożycza/ kredyt Budżet Państwa Środki własne (publiczne i prywatne) 11. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY)- 12. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 13. UZUPEŁNIAJĄCY MIESZANY (SPOŁECZNO- INWESTYCYJNY) 14. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 15. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 16. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) młodzieży i osób dorosłych Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości poprzez działania szkoleniowe na obszarze rewitalizowanym Wiedza to podstawa- system szkoleń dla przedsiębiorców w miejscowości Urle Zapewnienie mieszkańcom obszaru rewitalizacji różnorodnych form spędzania wolnego czasu poprzez organizację zawodów strzeleckich przez Klub Sokole Oko Działania społecznosportowe i rekreacyjne poprzez organizację imprez sportoworekreacyjnych pn. Człapanie po śniegu Organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży pn. Cztery strony Gminy Jadówpoznajemy naszą małą ojczyznę Organizacja imprez zł 95% , ,00 Środki publiczne 100% zł 90% , ,00 Środki publiczne 100% zł 75% , ,00 Środki publiczne 100% zł 75% , ,00 Środki prywatne 50%, środki publiczne 50% zł 75% , ,00 Środki publiczne 100% zł 75% , ,00 204

205 Lp. Projekt GŁÓWNY czy UZUPEŁNIAJĄCY Rodzaj projektu Nazwa projektu Orientacyjny budżet (zł) Poziom dofinansowania Środki UE Pożycza/ kredyt Budżet Państwa Środki własne (publiczne i prywatne) integracyjnosportowych pod nazwą: Nordic Walking nad Strugą- Kajakiem do Nadliwia Środki prywatne 50%, środki publiczne 50% 17. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 18. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 19. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 20. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 21. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) Wytwarzajmy lokalnie- system szkoleń dla mieszkańców w zakresie zasad zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na obszarze rewitalizowanym osób uzależnionych od alkoholu poprzez system działań profilaktycznych i aktywizujących Zajęcia dydaktyczne dotyczące zagrożeń wynikających z narkomanii Plener rzeźbiarskizajęcia edukacyjnokulturalne Plener Malarski-- zajęcia edukacyjnokulturalne zł 95% , ,00 Środki publiczne 100% zł 50% , ,00 Środki z Gminnej Komisji Rozwiązywania problemów Alkoholowych 100% zł 50% , ,00 Środki z Gminnej Komisji Rozwiązywania problemów Alkoholowych 100% zł 75% , ,00 Środki publiczne 100% zł 75% , ,00 Środki publiczne 100% 205

206 Lp. Projekt GŁÓWNY czy UZUPEŁNIAJĄCY Rodzaj projektu Nazwa projektu Orientacyjny budżet (zł) Poziom dofinansowania Środki UE Pożycza/ kredyt Budżet Państwa Środki własne (publiczne i prywatne) 22. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 23. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) 24. UZUPEŁNIAJĄCY HORYZONTALNY (SPOŁECZNY) Pogodne Wieczory- Cykl spotkań kulturalnych Festiwal Smaków Jadowskich Kultura i tradycja w Urlach- Cykl imprez i spotkań dla mieszkańców zł 75% , ,00 Środki publiczne 100% zł 75% , ,- Środki publiczne 100% zł 75% , ,00 Środki stowarzyszenia 50%, środki publiczne 50% Źródło: opracowanie Contract Consulting na podstawie informacji otrzymanych z Urzędu Gminy Jadów. Większość projektów, zaplanowanych do realizacji do 2023 r. opiera się na montażu finansowym środków własnych Gminy Jadów, środków funduszy unijnych, przede wszystkim pozyskanych z RPO WM oraz środków pozostałych interesariuszy programu (przedsiębiorców, organizacji pozarządowych). 206

207 CZĘŚĆ XII. Partycypacja interesariuszy Programu Rewitalizacji - docelowe grupy wsparcia oraz mechanizmy włączenia 1. Partycypacja interesariuszy Proces prowadzonej Rewitalizacji obszarów znajdujących się w sytuacji kryzysowej, obszarów wymagających wsparcia wymaga aktywnego udziału wielu interesariuszy, dla których wskazany obszar podlegający delimitacji jest obszarem, gdzie kumulują się ich interesy, potrzeby i preferencje. Istotne jest określenie dla tych grup partycypujących w procesie rewitalizacji stopnia zaangażowania, ich roli i poziomu zainteresowania zagadnieniami i problemami, które Program Rewitalizacji definiuje, wyszczególnia i nakreśla sposób ich naprawy. Poszczególne grupy interesariuszy charakteryzuje różna siła wpływu oraz poziom zaangażowania. Mając na uwadze powyższe przesłanki interesariuszy możemy podzielić na: Interesariuszy kluczowych Interesariuszy - sojuszników interesariuszy kluczowych Interesariuszy wymagających wsparcia Interesariuszy biernych- niezainteresowanych Wśród interesariuszy kluczowych znajdują się jednostki, organizacje, osoby, które wykazują aktywność w prowadzonych działaniach, którzy zainteresowani są zmianą sytuacji i posiadają znaczną siłę wpływu. Do interesariuszy kluczowych możemy zaliczyć: władze lokalne, przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowy Urząd Pracy. Drugą grupą interesariuszy są tzw. interesariusze sojusznicy interesariuszy kluczowych, są to interesariusze zainteresowani, ale posiadający mniejszą siłę wpływu, a należą do nich: aktywni mieszkańcy, aktywni właściciele nieruchomości prywatnych, sektor biznesu, fundacje, stowarzyszenia, instytucje kulturalne, edukacyjne, sportowe, Policja. Interesariusze wymagający wsparcia to interesariusze nieaktywni, którzy posiadają jednak stosunkowo małą siłę wpływu należą do nich: beneficjenci pomocy społecznej, bezrobotni, nieinnowacyjne przedsiębiorstwa. Ostatnią grupą interesariuszy w kontekście siły wpływu i zaangażowania są interesariusze bierni-niezainteresowani o niskiej sile wpływu. Należą do nich: bierni mieszkańcy obszarów rewitalizacji, bierni właściciele nieruchomości prywatnych. Podczas prowadzonych prac nad opracowaniem Programu Rewitalizacji, na etapie diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych na obszarze gminy oraz programowania procesu rewitalizacji, został zapewniony udział i dostęp do informacji dla wszystkich interesariuszy: mieszkańców, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych oraz władz lokalnych. Działania te były zróżnicowane pod względem użytych narzędzi, środków komunikacji, aby zmaksymalizować efektywność dotarcia z informacją do grup docelowych. W ramach prowadzonych prac nad dokumentem Programu Rewitalizacji wykorzystano następujące narzędzia badawcze: Badanie ankietyzacyjne przeprowadzone wśród mieszkańców i przedsiębiorców 207

208 Warsztaty konsultacyjne z interesariuszami na etapie sporządzania diagnozy czynników kryzysowych w gminie Warsztaty konsultacyjne z interesariuszami na etapie konstruowania celów, kierunków, działań i projektów niezbędnych w procesie rewitalizacji Konferencja podsumowująca proces rewitalizacji na etapie uchwalonego do realizacji Programu Rewitalizacji Poszczególne etapy partycypacji interesariuszy w procesie powstawania Programu Rewitalizacji obrazuje poniższy rysunek. Rysunek 32 Etapy partycypacji interesariuszy w procesie opracowania Programu Rewitalizacji Diagnoza sytuacji społ.-gosp. na podstawie danych ilościowych, dokumentów strategicznych oraz programowych Warsztaty diagnostyczne z interesariuszami - wprowadzenie w zagadnienie rewitalizacji, analiza jakościowa wraz z pogłębioną diagnozą problemów cześci diagnostycznej Programu Rewitalizacji Projekt części diagnostycznej Programu Rewitalizacji wraz z delimitacją obszaru przeznaczonego do rewitalizacji Warsztaty strategiczne z interesariuszami -zdefiniowanie wizji, celów, kierunków oraz propozycji projektów Opracowanie dokumentu Programu Rewtalizacji Konsultacje społeczne Programu Rewitalizacji -zbieranie i uwaględnien ie sugestii i uwag w dokumencie Źródło: opracowanie własne Ponadto, w ramach prowadzonego procesu rewitalizacji podjęte zostały następujące działania informacyjno-promocyjne: r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów, dotyczącej odbytego spotkania przedstawicieli Urzędu Gminy Jadów z organizacjami pozarządowymi w sprawie konieczności przeprowadzenia procesu rewitalizacji i wskazania obszarów kryzysowych- wymagających wsparcia r. Informacja na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów w sprawie umieszczenia Gminy Jadów na liście projektów rekomendowanych do przyznania dotacji celowej w ramach konkursu dotacji na opracowanie albo aktualizację programów rewitalizacji przez gminy zlokalizowane na terenie województwa mazowieckiego, finansowanego z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna na lata

209 r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów o przystąpieniu do realizacji Programu Rewitalizacji wraz z zamieszczeniem na stronie internetowej urzędu Gminy Jadów ankiety badania opinii publicznej oraz informacji o organizacji spotkania informacyjnego w Bibliotece w Zawiszynie r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej spotkania informacyjnego dotyczącego prowadzonego procesu rewitalizacji w Gminie Jadów w tygodniku powiatu wołomińskiego Życiu powiatu na mazowszu r. Informacja na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotycząca przeprowadzania konsultacji społecznych w dniach r r. w zakresie prac nad Programem Rewitalizacji Gminy Jadów wraz z informacją dotyczącą terminów spotkań konsultacyjnych z interesariuszami oraz możliwością zgłaszania wniosków, uwag i propozycji przy pomocy zamieszczonego formularza uwag, w ramach prowadzonego procesu rewitalizacji r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej przeprowadzonej w dniach 6-7 października 2016 r. wizyty studyjnej 21 przedstawicieli Gminy Jadów (pracownicy Urzędu Gminy Jadów, mieszkańcy, przedstawiciele organizacji samorządowych, lokalni liderzy), zaangażowani w prowadzony proces rewitalizacji w zakresie dobrych praktyk w gminach przeprowadzających proces rewitalizacji (Nałęczów Opole Lubelskie) r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej terminów najbliższych spotkań konsultacyjnych z interesariuszami w sprawie prowadzonego procesu rewitalizacji r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej udostępnienia na stronie internetowej Diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych na obszarze Gminy Jadów wraz z formularzem zgłaszania uwag do dokumentu diagnozy r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej odbytych, pierwszych spotkań w sprawie rewitalizacji r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej odbytych, kolejnych spotkań w sprawie rewitalizacji r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej propozycji projektów do Programu Rewitalizacji zgodnie z zaproponowaną fiszką projektową zamieszczoną na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej wyników przeprowadzonych konsultacji społecznych w zakresie prowadzonego procesu rewitalizacji w Gminie Jadów r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów dotyczącej spotkania podsumowującego dotychczasowy prowadzony proces rewitalizacji w Gminie Jadów r. Zamieszczenie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów w sprawie przyjęcia Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku Uchwała Nr XXVII/202/2017 z dnia r. 209

210 Rysunek 33 Warsztaty konsultacyjne z interesariuszami w ramach Programu Rewitalizacji Źródło: Urząd Gminy w Jadowie Tabela 62 Kalendarium spotkań konsultacyjnych Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 Termin spotkania r. Spotkanie Spotkanie w dniu 12 października 2016 r. godz Świetlica wiejska w Starowoli, w zakresie warsztatów konsultacyjnych dotyczących informacji objaśniających zasady rewitalizacji oraz zebrania opinii i sugestii interesariuszy dotyczących wyłonienia obszaru zdegradowanego, dla mieszkańców, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, przedstawicieli szkół, przedszkoli publicznych i niepublicznych Spotkanie w dniu 12 października 2016 r. godz Biblioteka w Urlach, w zakresie warsztatów konsultacyjnych dotyczących informacji objaśniających zasady rewitalizacji oraz zebrania opinii i sugestii interesariuszy dotyczących wyłonienia obszaru zdegradowanego, dla mieszkańców, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, przedstawicieli szkół, przedszkoli publicznych i niepublicznych Spotkanie w dniu 19 października 2016 r. godz Biblioteka w Sulejowie, w zakresie warsztatów konsultacyjnych dotyczących informacji objaśniających zasady rewitalizacji oraz zebrania opinii i sugestii interesariuszy dotyczących zebrania pomysłów działań i projektów oraz celów i kierunków rozwoju dla wyłonionych obszarów, które przyjęto do rewitalizacji, dla mieszkańców, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, przedstawicieli szkół, przedszkoli publicznych i niepublicznych Spotkanie w dniu 19 października 2016 r. godz Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie, w zakresie warsztatów konsultacyjnych dotyczących informacji objaśniających zasady rewitalizacji oraz zebrania opinii i sugestii interesariuszy dotyczących zebrania pomysłów działań i projektów oraz celów i kierunków rozwoju dla wyłonionych obszarów, 210

211 Termin spotkania Spotkanie które przyjęto do rewitalizacji, dla mieszkańców, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, przedstawicieli szkół, przedszkoli publicznych i niepublicznych r. Spotkanie w dniu 14 grudnia 2016 r. godz Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie dotyczące podsumowania prowadzonego procesu rewitalizacji w Gminie Jadów Źródło: Urząd Gminy w Jadowie Przeprowadzone badanie ankietyzacyjne wśród mieszkańców i przedsiębiorców, które było dodatkowym elementem rozpoznania potrzeb interesariuszy w odniesieniu do obszaru poddanego rewitalizacji, stanowiło istotny element podczas prac nad dokumentem Programu Rewitalizacji. W ramach prowadzonego procesu rewitalizacji zostały przeprowadzone dwa cykle warsztatów konsultacyjnych. Pierwszy cykl spotkań stanowił istotny element podczas prac nad opracowaniem diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych, zmierzający do wyodrębnienia obszaru zdegradowanego na terenie gminy. Warsztaty konsultacyjne z interesariuszami w ramach pierwszego cyklu odbyły się w dniu: r. Drugi cykl dotyczył zebrania pomysłów działań i projektów oraz celów i kierunków rozwoju dla wyłonionych wcześniej obszarów, które przyjęto do rewitalizacji. Spotkania te posiadały także element edukacyjny, umożliwiający uczestnikom weryfikację ich wiedzy na temat rewitalizacji sensu stricto oraz jej cele i konieczność zaangażowania jak najszerszego grona jej uczestników. Warsztaty konsultacyjne z interesariuszami w ramach drugiego cyklu spotkań odbyły się w dniach: r. w Świetlicy wiejskiej w Starowoli i Świetlicy wiejskiej w Urlach oraz r. w Bibliotece w Sulejowie oraz Gminnym Ośrodku Kultury w Jadowie. Przeprowadzone warsztaty konsultacyjne pozwoliły na poznanie opinii szerokiego grona interesariuszy we wszystkich omawianych sferach dotyczących rewitalizacji, zarówno w kwestiach społecznych, gospodarczych, uwarunkowań przestrzennych czy środowiskowych. Na stronie internetowej urzędu zamieszczona została informacja dotycząca rozpoczęcia procesu rewitalizacji w gminie oraz informacje dotyczące miejsca i terminów odbywających się warsztatów konsultacyjnych. W celu przeprowadzenia konsultacji społecznych w zakresie prac nad dokumentem Programu Rewitalizacji, na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów zamieszczono projekt diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych na obszarze Gminy Jadów, do której interesariusze mieli możliwość zgłaszania uwag, sugestii i komentarzy. Interesariusze mieli możliwość zgłaszania konkretnych projektów do realizacji poprzez zamieszczoną na stronie internetowej i dystrybuowana przez urząd gminy fiszkę projektową do prowadzonego procesu rewitalizacji. Zamieszczone do publicznej wiadomości ogłoszenie dotyczące wyników przeprowadzonej konsultacji społecznych w ramach prowadzonego procesu rewitalizacji zawierało między innymi informacje w zakresie przedmiotu konsultacji, terminu i miejsca konsultacji, sposobu ich przeprowadzenia oraz podsumowania dotyczącego wyników konsultacji. Wśród zamieszczonej informacji wskazano, iż do Urzędu Gminy Jadów nie wpłynął żaden wniosek z uwagami od mieszkańców Gminy. Na spotkaniach konsultacyjnych w dniu 12 października 2016 r. odbywających się w miejscowości Starowola i Urle, 211

212 mieszkańcy Starowoli nie zgłosili uwag do zaproponowanego obszaru rewitalizacji, natomiast w miejscowości Urle mieszkańcy miejscowości Urle zaproponowali: dołączenie do terenów poddanych procesowi rewitalizacji ul. Wczasową w Urlach, terenu Zespołu Szkolno - Przedszkolnego w Urlach wraz z domem nauczyciela, w obszarze 14 włączenie terenów leśnych, w obszarze 18 drogi dojazdowej do szkoły od drogi powiatowej, w obszarze 19 terenu od mostu kolejowego do działki będącej własnością wspólnoty oraz wyłączenie z terenu objętego procesem rewitalizacji dróg dojazdowych w Starowoli i Zawiszynie. Podczas spotkań konsultacyjnych z interesariuszami, które odbyły się dnia r. w Sulejowie i Jadowie, mieszkańcy Sulejowa zaproponowali dołączenie do obszarów objętych procesem rewitalizacji Kościoła w Sulejowie oraz terenów do niego przyległych, dołączenie terenu szkoły w Nowinkach, rozbudowę budynku i terenu biblioteki w Sulejowie oraz modernizację i termomodernizację OSP w Wólce Sulejowskiej i termomodernizację świetlicy wiejskiej w Wólce Sulejowskiej. Wynikiem spotkania konsultacyjnego odbytego w Jadowie były wnioski mieszkańców dotyczące: objęcia obszarem rewitalizacji plaży przy rzece Osownica, budynku wielorodzinnego przy ul. Mikołaja Zawiszy 15, dołączenia obszaru otaczającego Kościół w Borzymach oraz rozszerzenie obszaru rewitalizacji o obszary zamieszkałe w miejscowości Jadów i Urle. Wśród przyjętych projektów do Programu Rewitalizacji, które zostały zgłoszone przez interesariuszy znalazły się następujące projekty: Wzrost kompetencji zawodowych przedsiębiorców oraz pobudzenie ich aktywności zawodowej, Termomodernizacja budynku Sanktuarium Św. Krzyża w Jadowie wraz z termomodernizacją Domu Parafialnego w Jadowie, Termomodernizacja OSP w Jadowie, Termomodernizacja budynku OSP i budynku świetlicy wiejskiej w Starowoli, Utworzenie w Starowoli Świetlicy dziennego pobytu dla osób starszych, Modernizacja infrastruktury rekreacyjnej wzdłuż rzeki Liwiec w Urlach, Organizacja zajęć sportowych w ramach GKS Korona Jadów dla różnych grup wiekowych, Organizacja Turnieju Piłki Nożnej dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych, Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości poprzez działania szkoleniowe, Wiedza to podstawa- system szkoleń dla przedsiębiorców w miejscowości Urle, Organizacja zawodów strzeleckich przez Klub Sokole Oko, Organizacja imprez sportowo-rekreacyjnych pn. Człapanie po śniegu, Organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży pn. Cztery strony Gminy Jadówpoznajemy naszą małą ojczyznę, Organizacja imprez pod nazwą: Nordic Walking nad Strugą- Kajakiem do Nadliwia, Wytwarzajmy lokalnie- system szkoleń dla mieszkańców w zakresie zasad zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa, Pogodne Wieczory- Cykl spotkań kulturalnych, Kultura i tradycja w Urlach- Cykl imprez i spotkań dla mieszkańców. Zainteresowanie pracami nad Programem Rewitalizacji ze strony interesariuszy było umiarkowane. Pamiętając, że w diagnozie sytuacji społecznej w Gminie Jadów uwypuklano problem niskiej aktywności społecznej, należy podjąć systematyczne działania na rzecz większego włączenia interesariuszy w realizację i monitoring programu. Istotne zatem staje się umożliwienie i szeroka zachęta do uczestnictwa dla interesariuszy prowadzonej rewitalizacji podczas wdrażania Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku Jednym z elementów partycypacji interesariuszy na etapie wdrażania Programu Rewitalizacji będzie uczestnictwo w spotkaniach Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacji, którego założenia i kompetencje zostały opisane w rozdziale System zarządzania, wdrażania, monitoringu i ewaluacji Programu Rewitalizacji. Interesariusze będą mieli możliwość osobistej wypowiedzi oraz wyrażenia opinii dotyczących przebiegu prac w prowadzonym procesie rewitalizacji, zarówno podczas spotkań Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacja jak i poprzez udostępniony na stronie internetowej Urzędu 212

213 Gminy Jadów w zakładce Rewitalizacja formularz uwag do prowadzonego procesu rewitalizacji lub ewentualnie zgłosić nowe propozycje projektów rewitalizacyjnych. Spotkania Zespołu ds. Rewitalizacji w których uczestniczyć będą przedstawiciele mieszkańców, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych, instytucji edukacyjnych, kulturalnych, społecznych czy przedstawiciele Urzędu Gminy Jadów, dotyczyć będą nie tylko postępu prac w realizacji Programu Rewitalizacji, ale także umożliwią realną ocenę słuszności podjętych działań lub zaproponowanie zmian, które wpłyną na lepszą efektywność prowadzonego procesu rewitalizacji. Interesariusze Programu Rewitalizacji będą posiadali zatem realny wpływ na kształt prowadzonej rewitalizacji poprzez propozycje zmian czy wprowadzenia do Programu Rewitalizacji nowych projektów rewitalizacyjnych. Sprawozdania ze spotkań Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacji podawane będą do publicznej wiadomości poprzez ich zamieszczenie na stronie internetowej Urzędu Gminy Jadów w zakładce Rewitalizacja. Przewiduje się, iż postęp prac i jego wyników w zakresie działań i projektów, których konieczność realizacji została zawarta w opracowanym Programie Rewitalizacji, będzie podawany do publicznej wiadomości w postaci informacji i opracowanych Raportów z realizacji. Proces prowadzonej rewitalizacji będzie zatem transparentny i weryfikowany przez wszystkie zainteresowane strony. 2. Docelowe grupy wsparcia Program Rewitalizacji Gminy Jadów roku 2023 jest programem kierowanym do wszystkich interesariuszy, którzy ze względu na swoją działalność zawodową, społeczną lub osobiste powiązania z miastem i gminą są zainteresowani uczestnictwem w programie. Docelowymi grupami wsparcia w procesie prowadzonej rewitalizacji są: - mieszkańcy obszaru rewitalizacji - mieszkańcy obszarów bezpośrednio objętych przekształceniami materialno-technicznymi - osoby i rodziny ubogie oraz zagrożone wykluczeniem społecznym - dzieci i młodzież - ludzie starsi - przedsiębiorcy lokalni - osoby aktywnie spędzające czas wolny, w tym rowerzyści, biegacze, spacerowicze - członkowie stowarzyszeń i nieformalnych grup zainteresowań Znaczącą docelową grupą wsparcia będą mieszkańcy obszaru rewitalizacji doświadczający trudności materialnych i zagrożeni wykluczeniem społecznym. Osoby te będą adresatami większości zadań projektów zintegrowanych o charakterze społecznym, ale także inwestycyjnym. 213

214 CZĘŚĆ XIII. System zarządzania, wdrażania, monitoringu i ewaluacji Programu Rewitalizacji 1. Zarządzanie rewitalizacją i wdrażanie Znacząca rola opracowanego Programu Rewitalizacji w procesie wyeliminowania obszarów kryzysowych na terenie gminy, które uniemożliwiają jej dynamiczny rozwój, prowadzi do konieczności opracowania systemu zarządzania, wdrażania i monitoringu zawartych w dokumencie działań i projektów. Poza koniecznością korelacji Programu Rewitalizacji z pozostałym, funkcjonującymi w gminie dokumentami strategicznymi i programowymi, dokument stanowi autonomiczny zbiór działań i projektów, wskazanych do realizacji po przeprowadzonej wnikliwej analizie danych, zebranych wniosków i sugestii od interesariuszy podczas przeprowadzonych spotkań oraz warsztatów konsultacyjnych. Mechanizm zarządzania w procesie rewitalizacji na obszarze Gminy Jadów oparty został na czterech filarach działania, gwarantujących powodzenie założonych celów. Schemat tego mechanizmu prezentuje poniższy rysunek. Rysunek 34 Schemat mechanizmu zarządzania w procesie rewitalizacji na obszarze Gminy Jadów ZASADA PARTNERSTWA ZASADA PARTYCYPACJI MECHANIZM ZARZĄDZANIA W PROCESIE REWITALIZACJI ZASADA EFEKTYWNOŚCI ZASADA OSZCZĘDNOŚCI Źródło: opracowanie własne Partnerstwo polega na współuczestnictwie wszystkich interesariuszy całego procesu rewitalizacji na równych prawach, poczynając od wstępnych faz planistycznych, przez najważniejszy etap wdrażania programy po jego ewaluację post ante. Zasada partnerstwa jest szczególnie istotna w sytuacji słabej współpracy i aktywności interesariuszy rewitalizacji, jaka ma miejsce na obszarze Gminy Jadów. Dzięki zasadzie partnerstwa nastąpiła: - identyfikacja lokalnych liderów zmian - wzmocnienie współpracy pomiędzy interesariuszami, w tym reprezentującymi organizacje pozarządowe, niezorganizowane grupy mieszkańców i przedstawicieli instytucji publicznych - wzmocnienie współpracy mieszkańców z urzędem - identyfikacja miejscowych potencjałów, które mogą wzmocnić proces rewitalizacji 214

215 - przezwyciężanie barier wynikających z nieufności oraz konfliktu interesów - wzrost wiedzy o procesie rewitalizacji i jego promocja - podział praw i obowiązków parterów w bieżących działaniach, wywołanych wykonaniem projektów rewitalizacji 4 - wypracowanie nowych projektów rewitalizacji. Zgodnie z zasadą partycypacji poszczególne grupy partnerów powinny aktywnie zaangażować się w proces rewitalizacji. Proces partycypacji wymaga stałego doskonalenia, ponieważ wpisane są w niego pewne bariery, na przykład ograniczona obecność i z reguły pasywna postawa przedstawicieli środowisk wykluczonych, którzy jako bezpośredni adresaci wielu projektów rewitalizacji powinni wyrażać swoje opinie w sprawach bezpośrednio ich dotyczących. Oczekuje się również, że rozszerzanie kręgów partycypacji o nowych interesariuszy spowoduje pojawienie się nowych projektów, szczególnie projektów społecznych. Mając na uwadze ograniczenia budżetowe nie przewiduje się powołania odrębnego podmiotu do zarządzania procesem rewitalizacji. W Urzędzie Gminy Jadów zostanie wyłoniony zespół pracowników o kluczowych kompetencjach Zespół Zadaniowy ds. Rewitalizacji w komórce merytorycznej w strukturach urzędu. Zespół Zadaniowy ds. Rewitalizacji powołany zostanie zarządzeniem Wójta Gminy Jadów bezpośrednio po uchwaleniu przez Radę Gminy Jadów Programu Rewitalizacji. Podstawowe zadania Zespołu Zadaniowego przedstawiono na poniższym rysunku. Rysunek 35 Zadania Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacji (komórki merytorycznej w Urzędzie Gminy Jadów) Organizacja, koordynacja i realizacja projektów w ramach Programu Rewitalizacji Tworzenie instrumentów wspomagających proces rewitalizacji w tym instrumentów finansowych, organizacyjny h i proceduralnych Tworzenie partnerstw na rzecz prowadzonego procesu rewitalizacji oraz współpraca z partnerami w ramach projektów przyjętych w Programie Rewitalizacji Pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania projektów w ramach prowadzonego procesu rewitalizacji Źródło: opracowanie własne Contract Consulting W skład Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacji wejdą pracownicy Urzędu Gminy Jadów, wyłonieni z pośród następujących wydziałów Urzędu: Referatu Inwestycji i Rozwoju Lokalnego, Referatu Organizacyjno-Społecznego, Referatu Gospodarki i Ochrony Środowiska. Planuje się, iż Zespół Zadaniowy ds. Rewitalizacji będzie liczył około 10 osób do których należeć będą: 4 Na przykład ustalenie harmonogramu korzystania z obiektów, utrzymanie porządku, realizacja programu pracy. 215

216 Wójt Gminy Jadów, który koordynował i wspierał będzie prace Zespołu ds. Rewitalizacji poprzez działania opiniodawcze i uczestniczyć w jego spotkaniach Pracownicy Zadaniowi wyłonieni z funkcjonujących w Urzędzie Gminy Jadów komórek organizacyjnych: Referatu Inwestycji i Rozwoju Lokalnego, Referatu Organizacyjno- Społecznego, Referatu Gospodarki i Ochrony Środowiska, którzy w zakresie swego działania będą mieli przypisane następujące czynności w prowadzonym procesie rewitalizacji: Organizację, koordynację i realizację projektów w ramach Programu Rewitalizacji Monitoring prowadzonych działań i projektów zawartych w Programie Rewitalizacji w kontekście zgodności z założonymi celami i kierunkami Gromadzenie niezbędnych informacji i danych koniecznych w prowadzonym procesie monitoringu Analiza zgromadzonych danych oraz ewentualny wniosek dotyczący konieczności aktualizacji Programu Rewitalizacji wynikającej ze zmieniających się uwarunkowań społeczno-gospodarczych na terenie gminy Prowadzenie działań informacyjnych, promocyjnych, organizacja spotkań konsultacyjnych oraz publikacja opracowanych Raportów Monitoringowych, realizowanych w procesie rewitalizacji Konsultanci w ramach prowadzonego procesu rewitalizacji wyłonieni zostaną z funkcjonujących na obszarze Gminy jednostek organizacyjnych Urzędu Gminy, a mianowicie instytucji kulturalnych, społecznych, oświatowych oraz organizacji pozarządowych. Do ich kompetencji należeć będzie: Wsparcie prac Pracowników Zadaniowych poprzez działania informacyjne i promocyjne przy pomocy dostępnych kanałów informacji i możliwości kompetencyjnych na terenie reprezentowanych przez siebie instytucji Działania opiniodawcze w toku prowadzenia procesu rewitalizacji Uczestnictwo w spotkaniach Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacji Mieszkańcy Gminy Jadów, którzy uczestniczyć będą w otwartych spotkaniach Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacji Wszelkie decyzje, projekty i zgłoszone wnioski w ramach prowadzonego procesu rewitalizacji przyjmowane będą poprzez system głosowania, większością głosów, przez Zespół Zadaniowy ds. Rewitalizacji składający się z Wójta Gminy Jadów, Pracowników Zdaniowych, Konsultantów i przedstawiciela mieszkańców lokalnej społeczności. Projekty ujęte w Programie Rewitalizacji z poszczególnych obszarów zagadnień społecznych, gospodarczych, przestrzennych, środowiskowych, infrastrukturalnych realizowane będą przez wyznaczony Zespół Zadaniowy ds. Rewitalizacji. W zakresie jego kompetencji będzie wdrożenie projektu do realizacji i skuteczne jego zakończenie. Powołany przez Wójta Gminy Zespół gromadzić będzie dane, sprawozdania z realizacji poszczególnych projektów, tak aby wykluczyć możliwe opóźnienia realizacyjne i właściwie koordynować proces rewitalizacji. MONITORING W PROCESIE REWITALIZACJI 216

217 Wytyczone w dokumencie Programu Rewitalizacji kierunki działań, cele niezbędne do realizacji oraz zdefiniowana w sposób wyczerpujący lista projektów koniecznych do realizacji, muszą zostać poddane wewnętrznej kontroli i systemowi monitorowania postępów prac w całym procesie prowadzonej rewitalizacji. Działania te umożliwią osiągnięcie stanu docelowego, który będzie konsekwencją wykonanych zadań zmierzających do wyeliminowania zjawisk i obszarów pozostających w kryzysie. Niezbędne będzie zatem gromadzenie i właściwa interpretacja danych (monitoring), które określać będą, czy niekorzystne zjawisko na danym obszarze zostało wyeliminowane, a prowadzony proces rewitalizacji uznać można za satysfakcjonujący. W tym celu konieczne jest sporządzanie Raportów Monitoringowych, sporządzanych w cyklu rocznym umożliwiających odpowiedź na pytanie, czy prowadzone działania są wystarczająco skuteczne lub też powinny zostać skorygowane w odniesieniu do zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej w gminie. Badanie przebiegu procesu rewitalizacji i ocena założonych celów, dokonywana będzie dzięki wprowadzonej, pomocnej przy ocenie Karty Raportu Monitoringowego, która sporządzana zostanie corocznie przez Zespół Zadaniowy ds. Rewitalizacji wyznaczony do realizacji poszczególnych projektów. Poniżej przedstawiono rekomendowane do monitorowania w cyklu dwuletnim wskaźniki monitoringu do Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do 2023 roku oraz wskaźniki monitorowania odnoszące się do poszczególnych projektów i działań zawartych w niniejszym Programie Rewitalizacji, które zostały ujęte w poniższych tabelach. Tabela 63 Wskaźniki monitoringu do Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku 2023 Wskaźnik Źródło pozyskania informacji Częstotliwość pozyskania informacji Wartość wskaźnika Wartość wskaźnika grudzień 2023 Liczba ludności zamieszkałej na terenie obszaru rewitalizacji: Urząd Gminy Jadów co 2 lata JADÓW URLE JADÓW URLE Wskaźnik obciążenia demograficznego na 100 mieszkańców (WSKAŹNIK ŚREDNI DLA GMINY 60,26) * obszar nie posiada znamion kryzysu w odniesieniu do analizowanego wskaźnika Urząd Gminy Jadów co 2 lata JADÓW URLE 53,9* JADÓW 64,5 URLE 53,9 59,00 Wskaźnik liczby odnotowanych przestępstw na 100 mieszkańców (WSKAŹNIK ŚREDNI DLA GMINY 10,17) Wskaźnik liczby gospodarstw domowych pobierających zasiłki z tytułu ubóstwa (WSKAŹNIK ŚREDNI DLA GMINY 2,57) * obszar nie posiada znamion kryzysu w odniesieniu do analizowanego wskaźnika Komisariat Policji w Jadowie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jadowie co 2 lata co 2 lata JADÓW 12,00 JADÓW 17,01 URLE 11,33 URLE 10,00 JADÓW 3,89 JADÓW 2,57 URLE 1,31* URLE 1,31 217

218 Wskaźnik Źródło pozyskania informacji Częstotliwość pozyskania informacji Wartość wskaźnika Wartość wskaźnika grudzień 2023 Wskaźnik liczby osób bezrobotnych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym (WSKAŹNIK ŚREDNI DLA GMINY 10,85) Powiatowy Urząd Pracy w Wołominie co 2 lata JADÓW 11,51 JADÓW 8,81 8,79 URLE 11,83 URLE Liczba organizacji pozarządowych Urząd Gminy Jadów co 2 lata JADÓW URLE 2 5 JADÓW 5 URLE 7 Liczba budynków mieszkalnych wymagających wymiany źródeł ciepła Urząd Gminy Jadów co 2 lata JADÓW URLE JADÓW 101 URLE 87 Liczba budynków użyteczności publicznej wymagającej ocieplenia Urząd Gminy Jadów co 2 lata JADÓW URLE 8 2 JADÓW 4 URLE 0 Źródło: opracowanie własne Contract Consulting Tabela 64 Wskaźniki produktu i rezultatu do poszczególnych projektów realizowanych w ramach Programu Rewitalizacji Gminy Jadów do roku Cel strategiczny: Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i zapewnienie rozwoju dla społeczności lokalnej na obszarze rewitalizowanym Wskaźnik Źródło pozyskania informacji Częstotliwość poboru informacji Wartość wskaźnika styczeń 2017 Wartość wskaźnika grudzień 2023 Projekty wpływające na wartość docelową wskaźnika liczba zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalno-sportowych Liczba uczestników zorganizowanych akcji społecznych i imprez kulturalno-sportowych, którzy zagospodarowali swój wolny czas Liczba projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów co 2 lata co 2 lata P13, P14, P15, P16, P20, P21, P22, P23, P24 P13, P14, P15, P16, P20, P21, P22, P23, P24 P4, P5, P11, P124, P18, P19, P20, P21, P22, P23, P24 218

219 Wskaźnik Źródło pozyskania informacji Częstotliwość poboru informacji Wartość wskaźnika styczeń 2017 Wartość wskaźnika grudzień 2023 Projekty wpływające na wartość docelową wskaźnika Liczba uczestników projektów i działań edukacyjnych i kulturalnych, adresowanych do różnych grup mieszkańców, którzy nabyli wiedzę lub zagospodarowali swój wolny czas Liczba działań dla różnych grup wiekowych w zakresie podniesienia poziomu kultury fizycznej i sportu Urząd Gminy Jadów co 2 lata P4, P5, P11, P124, P18, P19, P20, P21, P22, P23, P24 P9, P10, P13, P14, P16 Liczba osób które podniosły swój poziom kultury fizycznej i sportu Liczba działań dotyczących organizacji czasu wolnego dla mieszkańców Liczba osób którym zapełniono czas wolny Liczba działań podnoszących poziom bezpieczeństwa w gminie Liczba osób które nabyły wiedzę w zakresie podnoszenia poziomu bezpieczeństwa Liczba działań podnoszących poziom integracji i aktywności społecznej mieszkańców Liczba osób, które podniosły swój poziom integracji i aktywności społecznej Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów co 2 lata co 2 lata co 2 lata co 2 lata P9, P10, P13, P14, P16 P9, P10, P13, P14, P15, P16, P20, P21, P22, P23, P24 P9, P10, P13, P14, P15, P16, P20, P21, P22, P23, P P8, P18, P P18, P P5, P9, P10, P11, P12, P13, P14, P15, P16, P18, P21, P22, P23, P24 P5, P9, P10, P11, P12, P13, P14, P15, P16, P18, P21, P22, P23, P24 219

220 2. Cel strategiczny: Rozwój potencjału gospodarczego na obszarze rewitalizowanym Wskaźnik Źródło pozyskania informacji Częstotliwość pozyskania informacji Wartość wskaźnika styczeń 2017 Wartość wskaźnika grudzień 2023 Projekty wpływające na wartość docelową wskaźnika Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości Liczba uczestników szkoleń, którzy podnieśli swoje kompetencje zawodowe i przedsiębiorczość Urząd Gminy Jadów co 2 lata P5, P11, P12, P17 P5, P11, P12, P17 Liczba szkoleń i doradztwa w zakresie zmiany kwalifikacji zawodowych mieszkańców Urząd Gminy Jadów co 2 lata 0 8 P11, P12, P17 Liczba osób które zmieniły swoje kwalifikacje zawodowe P11, P12, P17 Liczba projektów wzmacniających dostęp do wysokiej jakości usług publicznych realizowanych przez Urząd Gminy Jadów oraz niezbędnej infrastruktury wykorzystywanej na cele działalności Urzędu Gminy Jadów Liczba osób korzystających z wysokiej jakości usług publicznych usług publicznych realizowanych przez Urząd Gminy Jadów oraz niezbędnej infrastruktury wykorzystywanej na cele działalności Urzędu Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów co 2 lata co 2 lata 0 1 P P2 3. Cel strategiczny: Zapewnienie spójności przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej na obszarze rewitalizowanym Wskaźnik Źródło pozyskania informacji Częstotliwość pozyskania informacji Wartość wskaźnika styczeń 2017 Wartość wskaźnika grudzień 2023 Projekty wpływające na wartość docelową wskaźnika 220

221 Wskaźnik Liczba zmodernizowanej infrastruktury niezbędnej dla skutecznego wykorzystywania potencjału rekreacyjnego Liczba osób, które dzięki zmodernizowanej infrastrukturze rekreacyjnej podniosły swój poziom kultury fizycznej Liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych lub związanych z montażem instalacji OZE w obiektach wykorzystywanych na cele publiczne Liczba osób korzystających ze zmodernizowanych (po przeprowadzonej termomodernizacji lub montażu instalacji OZE) budynków wykorzystywanych na cele publiczne, którym zapewniono komfort użytkowania i pobytu na terenie budynku użyteczności publicznej Liczba inwestycji dotyczących ochrony środowiska w zakresie prac termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych Liczba osób korzystających ze zmodernizowanych (po przeprowadzonej termomodernizacji) budynków mieszkalnych, którym zapewniono komfort użytkowania i pobytu na terenie budynku mieszkalnego Liczba przeprowadzonych szkoleń w zakresie ochrony środowiska Liczba uczestników szkoleń w zakresie ochrony środowiska, którzy podnieśli poziom swojej wiedzy w zakresie ochrony środowiska Źródło pozyskania informacji Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów Urząd Gminy Jadów Częstotliwość pozyskania informacji co 2 lata co 2 lata co 2 lata co 2 lata co 2 lata Wartość wskaźnika styczeń 2017 Wartość wskaźnika grudzień 2023 Projekty wpływające na wartość docelową wskaźnika 0 2 P P P1, P2, P3, P6, P7 P1, P2, P3, P6, P7 0 1 P P P2, P P2, P4 221

222 Wskaźnik liczba inwestycji zakresie poprawy funkcjonalności i zagospodarowania obiektów publicznych oraz przestrzeni publicznej Liczba osób korzystających z poprawionych pod względem funkcjonalności i zagospodarowania obiektów publicznych oraz przestrzeni publicznej, którym zapewniono komfort użytkowania obiektu publicznego oraz przestrzeni publicznej Źródło: opracowanie własne Contract Consulting Źródło pozyskania informacji Urząd Gminy Jadów Częstotliwość pozyskania informacji co 2 lata Wartość wskaźnika styczeń 2017 Wartość wskaźnika grudzień 2023 Projekty wpływające na wartość docelową wskaźnika 0 6 P1, P2, P3, P P1, P2, P3, P6 Dane dotyczące wartości powyższych wskaźników będą gromadzone analogicznie, z tych samych źródeł, jak podczas prac nad analizą mierników do diagnozy obszarów kryzysu w niniejszym Programie Rewitalizacji (Urząd Gminy Jadów, Komisariat Policji w Jadowie, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jadowie, Powiatowy Urząd Pracy). Opracowane i zgromadzone Karty Raportu Monitoringowego, niezbędne dane i mierniki posłużą do opracowania Zbiorczego Raportu Monitoringowego, sporządzanego w cyklu dwuletnim. Jeżeli analiza danych, gromadzonych mierników ujętych w Zbiorczym Raporcie Monitoringowym wykaże znaczne, odbiegające od głównych założeń Programu Rewitalizacji odchylenia, konieczne będzie sporządzenie jego aktualizacji. EWALUACJA W PROCESIE REWITALIZACJI Ewaluacja w kontekście działań rewitalizacyjnych polegać będzie na ocenie i interpretacji zebranych wcześniej danych zawartych w Raporcie Monitoringowym. Prowadzona ewaluacja Programu Rewitalizacji realizowana przez Pracowników Zadaniowych Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacji, stanowić będzie niezbędne narzędzie działań zmierzających do wypełnienia wszystkich ujętych programem celów. Wynikiem przeprowadzonej ewaluacji będzie sporządzany w cyklu dwuletnim - Raport Monitoringowy, którego wyniki będą prezentowane podczas spotkań Zespołu Zadaniowego ds. Rewitalizacji oraz podawane do publicznej wiadomości na stronie internetowej Urzędu Gminy w zakładce Rewitalizacja. Rozległy horyzont czasowy prowadzonych działań rewitalizacyjnych na obszarze gminy jest czynnikiem, który powoduje, iż dokument Programu Rewitalizacji ma charakter otwarty i jeżeli z powodu wskazanych wyżej uwarunkowań zajdzie konieczność korekty jego zapisów, aktualizacja dokumentu będzie wymaganą koniecznością. Narzędziem wykonawczym będzie wówczas powołany Komitet ds. Aktualizacji Rewitalizacji. Dokument aktualizacyjny przyjmowany będzie stosowną Uchwałą Rady Gminy Jadów po wcześniej przeprowadzonych konsultacjach społecznych. Wszystkie dokumenty i informacje związane 222

223 z prowadzonym procesem rewitalizacji podane zostaną do publicznej wiadomości poprzez dostępne kanały informacyjne. Poniższy schemat ilustruje etapy monitoringu i ewaluacji Programu Rewitalizacji. Rysunek 36 Etapy monitoringu i ewaluacji Programu Rewitalizacji ETAP I ZADANIE WYNIK PODMIOT REALIZUJĄCY Zebranie danych i informacji Analiza i przekazanie danych (mierniki, karty Raportu Monitoringowego, Raport Monitoringowy w cyklu dwuletnim) Zbiorczy Raport Monitoringowy w cyklu dwuletnim Wyznaczone komórki Urzedu Gminy ds. Rewitalizacji ETAP II Ocena wyników Zbiorczego Raportu Monitoringowego ZADANIE Porównanie wyników Zbiorczego Raportu Monitoringowego z założeniami zawartymi w Programie Rewitalizacji WYNIK Określenie poziomu wykonania przyjętych w Programie Rewitalizacji celów, kierunków i wskaźników oraz ewentualny wniosek dotyczacy konieczności aktualizacji Programu Rewitalizacji PODMIOT REALIZUJĄCY Wyznaczone komórki Urzedu Gminy ds. Rewitalizacji ETAP III Informacja dotycząca poziomu realizacji Programu Rewitalizacji ZADANIE Zapoznanie się z wynikami monitoringu i opracowanie wniosków ze Zbiorczego Raportu Monitoringowego WYNIK Akceptacja wyników monitoringu lub ewentualne uruchomienie procedury aktualizacji Programu Rewitalizacji PODMIOT REALIZUJĄCY Wyznaczone komórki Urzedu Gminy ds. Rewitalizacji w tym. Zespół Zadaniowy Wójt/Rada Gminy 223