w środowisku uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Kultura bezpieczeństwa oraz doświadczenia życiowe

Transkrypt

1 ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY MODUŁ III LEKCJA 8 Temat: Ocena ryzyka Zagrożenia zawodowego i profilaktyka na stanowisku w środowisku pracy pracy TEMAT: PRZEZNACZONY DLA: Czas realizacji: 1 godzina lekcyjna CZAS REALIZACJI: Cele operacyjne: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Kultura bezpieczeństwa 10 godzin lekcyjnych POZIOM Uczeń po WIEDZY zrealizowaniu lekcji powinien: wiedzieć, co to jest ryzyko zawodowe, POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej wiedzieć, kiedy i kto powinien przeprowadz ryzyka zawodowego, oraz doświadczenia życiowe znać korzyści z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy znać metody oceny ryzyka zawodowego POMOCE DYDAKTYCZNE: Treści: rzutnik pisma, 1. Pojęcie ryzyka zawodowego. foliogramy, 2. Obowiązki pracodawcy karty wynikające ćwiczeń. ą z oceny ryzyka zawodowego. 3. Zasady oceny ryzyka. 4. Etapy oceny ryzyka zawodowego. CELE EDUKACYJNE 5. Korzyści z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy. OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się Pomoce dydaktyczne: uczeń powinien: materiał źródłowy, rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe rzutnik pisma, w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych foliogramy. czynników, Spis foliogramów potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu Nr Tytuł tych czynników, 63. Ryzyko zawodowe. wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, 64. Ocena ryzyka zawodowego. rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. 65. Kategoria ryzyka. 66. Działania pracodawcy według kategorii ryzyka. SPIS JEDNOSTEK 67. Etapy oceny ryzyka zawodowego. TEMATYCZNYCH: 68. Karta oceny ryzyka zawodowego. 1. Czynniki występujące w środowisku pracy 69. Wyznaczanie kategorii ryzyka dla stanowiska pracy. 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych 3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie 4. Drgania mechaniczne wibracje. Hałas w środowisku pracy 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka 6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy 7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy 8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy 9. Środki ochrony indywidualnej

2 MODUŁ MODUŁ III III Plan zajęć: LITERATURA: 1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk Lp. Zagrożenia Treść mechaniczne. CIOP, Warszawa Metoda nauczania Czas realizacji 3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. 1. Sprawy organizacyjno integracyjne. 2 min. COSTiW SEP, Warszawa Energia 2. Cele elektryczna lekcji. i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa Wyktad 3 min. 5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. 3. Pojęcie ryzyka zawodowego. Łańcuch skojarzeń 11 min. Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa Oświetlenie 4. Zasady i tryb pomieszczeń przeprowadzania i stanowisk. pracy. CIOP, Warszawa Rozmowa kierowana 5 min. 7. oceny ryzyka zawodowego Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa Hałas. 5. Ocena CIOP, ryzyka Warszawa na stanowisku pracy Burza mózgów 13 min. 9. Drgania na podstawie mechaniczne. konkretnego CIOP, Warszawa zawodu D. 6. Koradecka: Podsumowanie Bezpieczeństwo - dane statystyczne pracy dotyczące i ergonomia. CIOP, Warszawa Dyskusja min. 11. Kodeks wypadków pracy i dla inne przedstawionego akty prawne. wcześniej zawodu i sposób na obniżenie tej statystyki. 12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk SCENARIUSZ ZAJĘĆ 16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, Wskazówki metodyczne mają za zadanie ułatwić nauczycielowi przekazanie uczniom wiadomości na temat oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy. Lekcja przeprowadzona w formie dyskusji - łańcucha skojarzeń, rozmowy kierowanej, burzy mózgów. Nauczyciel powinien: zapoznać uczniów z celami lekcji, zachęcić do aktywnego uczestnictwa w dyskusji i burzy mózgów, wykorzystać załączone w poradniku foliogramy, zwrócić uwagę na: - potrzebę dokonywania oceny ryzyka, - informowania o nim pracowników, - korzyści wynikające ą z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka. Ad. 1. sprawdź listę obecności, zadaj pytanie uczniom: Jak się czują? Ad. 2. zapoznaj uczniów z celami lekcji, zachęć do zadawania pytań. Ad. 3. podaj pojęcie ryzyka zawodowego, zachęć uczniów do napisania: Co kojarzy im się z pojęciem ryzyka zawodowego? uczniowie indywidualnie na małych karteczkach piszą, co kojarzy im się z podanym pojęciem. Następnie trzy osobowa reprezentacja porządkuje kartki i zapisuje na tablicy wszystkie skojarzenia, wyświetl foliogram nr 63 z definicją ryzyka zawodowego i dokonaj z uczniami porównania definicji z ich sko jarzeniami

3 ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY Ad. 4. przedstaw problem do dyskusji - kto i kiedy zdaniem uczniów powinien przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego, uczniowie swobodnie w dowolnej kolejności odpowiadają. Nauczyciel czuwa i kieruje tokiem rozumowania, MODUŁ III wykorzystaj wiedzę uczniów i naprowadź ich na poprawną odpowiedź, przedstaw foliogramy nr 64-66, ostatecznie, ustaloną odpowiedź uczniowie zapisują do zeszytów. Zagrożenia i profilaktyka Ad. 5. TEMAT: zachęć uczniów do wyrażenia swoich uwag na temat zagrożeń na stanowisku pracy, na podstawie konkretnego zawodu przeprowadź ocenę ryzyka na stanowisku pracy - metodą burzy w środowisku pracy mózgów. Pomysły zapisywane są na tablicy, przedstaw foliogram nr 67 z etapami oceny ryzyka. Zapoznaj uczniów z etapami oceny ryzyka i dokonaj upo rządkowania. Uczniowie porz ądkuj ą swoje pomysły według etapów, PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu naprowadź uczniów na poprawne oszacowanie ryzyka na danym stanowisku. Kultura bezpieczeństwa Ad. 6. CZAS podsumowanie REALIZACJI: - podaj dane 10 statystyczne godzin lekcyjnych dotyczące ce wypadków i dla zapytaj, przedstawionego czy uczniowie wcze znają sposób na obniżenie liczby wypadków dla przedstawionego wcześniej zawodu POZIOM przedstaw WIEDZY foliogramy nr 68 i 69, POCZĄTKOWEJ: podkreśl znaczenie prawidłowej wiedza oceny i umiejętności ryzyka zawodowego. z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej oraz doświadczenia życiowe PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI POMOCE 1. Co to jest ryzyko zawodowe? DYDAKTYCZNE: rzutnik pisma, Odpowiedź: Ryzyko zawodowe foliogramy, oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z karty wykonywaną ćwiczeń. pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzyst nych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. CELE EDUKACYJNE OGÓLNE: 2. Kiedy i kto przeprowadza W ocenę wyniku ryzyka zorganizowanego zawodowego? procesu nauczania uczenia się uczeń powinien: Odpowiedź: Pierwszą ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy przeprowadza pracodawca przed oddaniem go do rozpoznawać eksploatacji. czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych 3. Czy pracodawca jest zobowiązany czynników, ą do informowania pracowników o ryzyku zawodowym? Odpowiedź: Pracodawca jest potrafić obowiązany wymienić oceniametody ć i dokumentować likwidacji ryzyko lub ograniczania zawodowe i informować wpływu o nim pra cowników. tych czynników, wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, 4. Jakie elementy składają się na ryzyko zawodowe? rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. Odpowiedź: Na ryzyko zawodowe składa się prawdopodobieństwo wystąpienia urazu lub pogorszenia stanu zdrowia oraz ciężkość następstw. SPIS JEDNOSTEK TEMATYCZNYCH: 5. Jakie korzyści będzie miał 1. pracodawca Czynniki występujące z prawidłowo w przeprowadzonej środowisku pracy oceny ryzyka zawodowego na stanowisku 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych pracy? 3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie Odpowiedź: Z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka na stanowisku pracy pracodawca będzie miał następujące 4. korzy Drgania ści: mechaniczne wibracje. Hałas w środowisku pracy spełnienie 5. wymagań Zagrożenia przepisów czynnikami prawnych, chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka świadomość, 6. Zagrożenia jakie występują czynnikami zagrożenia, biologicznymi jakie jest ryzyko w i czy środowisku zastosowane pracy środki profilaktyczne są wystarczające, 7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy zamiast intuicji - celowe zarządzanie ryzykiem. 8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy 9. Środki ochrony indywidualnej

4 MODUŁ MODUŁ III III ĆWICZENIA Z ODPOWIEDZIAMI Ćwiczenie 1. LITERATURA: Stolarz przecina deskę na pilarce tarczowej. Pita tarczowa nie jest zabezpieczona osłoną. Zastanówmy się, 1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk do czego mo że to doprowadzić? 2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa Ciężkość następstw (S) - poważne uszkodzenie ręki (I) (cóż innego może następować po spotkaniu ręki 3. stolarza Uczciwek z zę bami T.: Dozór pity). i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. COSTiW SEP, Warszawa Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) - wysoce prawdopodobne (A) - dotknięcie ręką zębów 4. pity Energia z pewnoś elektryczna cią spowoduje i elektryczność ciężki uraz. statyczna. CIOP, Warszawa Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa Oświetlenie Prawdopodobieństwo pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa Zagrożenia wystąpienia elektromagnetyczne. urazu CIOP, Warszawa lub utraty 8. Hałas. CIOP, Warszawa A zdrowia B 9. Drgania mechaniczne. P Wysoce CIOP, Warszawa Prawdopodobne prawdopodobne S 10. Ciężkość D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa następstw Kodeks pracy i inne akty prawne. C Mało prawdopodobne 12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa [5] [4] 13. Psychofizjologiczne Duża problemy bardzo człowieka duże ryzyko w środowisku duże pracy. ryzyko CIOP, Warszawa średnie ryzyko 14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk II [4] 16. Środki Średnia ochrony indywidualnej. duże CIOP, ryzyko Warszawa, małe ryzyko III Mała małe ryzyko [1] bardzo małe ryzyko Z tabeli odczytujemy kategorię ryzyka [5] - bardzo duże ryzyko, nieakceptowalne. Ryzyko nieakceptowalne oznacza, że praca nie może się rozpocząć, a jeśli już trwa, nie może być kontynuowana do momentu zastosowania środków profilaktycznych. Ćwiczenie 2. Dekarz układa dachówki na stromym dachu bez zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości. Zastanów się, do czego może to doprowadzić? Zsunięcie się z dachu zawsze grozi poważnym uszkodzeniem ciała, a najczęściej śmiercią. Ciężkość następstw (S) - poważne uszkodzenie ciała lub śmierć (I). Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) - wysoce prawdopodobne lub prawdopodobne (A lub B), upadek z wysokości zawsze powoduje poważne uszkodzenia ciała. Odczytujemy z tabeli kategorię ryzyka [5] lub [4] - bardzo duże ryzyko lub duże ryzyko - nieakceptowalne. Ryzyko nieakceptowalne oznacza, że praca nie może się rozpocząć, a jeśli już trwa, nie może być kontynuowana do momentu zastosowania środków profilaktycznych

5 ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA MODUŁ III Temat: Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy RYZYKO ZAWODOWE Zagrożenia i profilaktyka Ryzyko towarzyszy każdej działalności człowieka i w powszechnym rozumieniu wiąże się z możliwością TEMAT: poniesienia straty. stwa pracy i ochrony zdrowia w zakł Jest ono konsekwencją występowania w środowisku zagrożeń. W języku pracy potocznym ryzyko oznacza prawdopodobieństwo niepowodzenia lub działanie, którego efekt jest niepewny, dyskusyjny, a także podjęcie takiego działania, które powodować może stratę lub narażenie się na niebezpieczeństwo. Ryzyko zawodowe jest określane najczęściej jako kombinacja prawdopodobieństwa ących na ryzyko lub częstości wystąpienia zdarzenia ących w niepożądanego otoczeniu zakł oraz następstw tego PRZEZNACZONY zdarzenia. DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Kultura bezpieczeństwa Następstwa dotyczą pracowników, którzy mogą doznać urazu lub zachorować ądzenia wskutek ministra zagrożeń pracy i występujących w pracy. ące rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bez- CZAS Ryzyko REALIZACJI: zawodowe ponosi człowiek 10 godzin w związku lekcyjnych z wykonywaniem pracy. W przepisach prawa ryzyko to zostało zdefiniowane jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną ąza- pracą POZIOM powodujących WIEDZY straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych wyniku POCZĄTKOWEJ: zagrożeń zawodowych występujących wiedza i w umiejętności środowisku pracy z zakresu lub sposobu szkoły wykonywania podstawowej pracy. i gimnazjalnej Wszystkie definicje ryzyka oraz zawodowego, doświadczenia bez względu życiowe na sposób ich sformułowania, ujmują równocześnie dwa elementy: prawdopodobieństwo wystąpienia urazu, choroby lub pogorszenia stanu psychofizycznego wskutek występującego w środowisku pracy zagrożenia oraz ich następstwa. POMOCE DYDAKTYCZNE: rzutnik pisma, foliogramy, karty ćwiczeń. CELE EDUKACYJNE OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się uczeń powinien: rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych czynników, potrafić wymienić metody likwidacji : lub ograniczania wpływu tych czynników, wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. SPIS JEDNOSTEK TEMATYCZNYCH: OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO 1. Czynniki występujące w środowisku pracy 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych Podstawowym celem oceny 3. Oświetlenie ryzyka zawodowego pomieszczeń jest zapewnienie i stanowisk pracownikom pracy. Promieniowanie skutecznej ochrony przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy. Ocena ta powinna umożliwić pracodawcy i/lub osobom zaangażowanym w działania 4. związane Drgania z mechaniczne bezpieczeństwem wibracje. i ochroną zdrowia Hałas w pracy: środowisku pracy zidentyfikowanie związanych 5. Zagrożenia z pracą zagrożeń, czynnikami które chemicznymi mogą powodować w środowisku wypadki pracy przy i profilaktyka pracy, choroby zawodowe i inne dolegliwości 6. Zagrożenia zdrowotne czynnikami u pracowników biologicznymi oraz oszacowanie w środowisku i wyznaczenie pracy dopuszczalności związanego z nimi ryzyka zawodowego, a w następstwie zastosowanie odpowiednich środków ochrony, 7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy z uwzględnieniem obowiązujących 8. Ocena wymagań ryzyka zawodowego prawa, na stanowisku pracy sprawdzenie, czy stosowane 9. Środki obecnie ochrony środki ochrony indywidualnej przed zagrożeniami w miejscu pracy są odpowiednie, ustalanie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego, jeżeli są one potrzebne,

6 MODUŁ MODUŁ III III LITERATURA: 1. wykazanie, B. Rączkowski: zarówno BHP pracownikom w praktyce. ODDK i / lub ich Gdańsk przedstawicielom, jak i organom nadzoru i kontroli, że przeprowadzono analizę zagrożeń i zastosowano właściwe środki, ograniczające ryzyko zawodowe związane 2. z zagrożeniami, Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy, COSTiW SEP, Warszawa zapewnienie, że stosowane środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, a także zmiany technologii oraz metod 4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa organizacji pracy, podejmowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, służą poprawie bezpieczeństwa 5. ochrony Buuehl zdrowia R., Majak pracowników. A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. ą Za przeprowadzenie Etiologia i pomoc oceny przedlekarska. ryzyka zawodowego, WNT, Warszawa jego dokumentowanie i poinformowanie o nim pracownikow odpowiedzialny 6. Oświetlenie jest pracodawca. pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa Hałas. CIOP, Warszawa ZASADY 9. Drgania OCENY mechaniczne. RYZYKA CIOP, ZAWODOWEGO Warszawa Ocena D. ryzyka Koradecka: zawodowego Bezpieczeństwo nie jest celem pracy samym i ergonomia. w sobie, CIOP, lecz Warszawa jedynie środkiem, który ułatwia planowanie i prowadzanie 11. Kodeks pracy działań i inne zmierzających akty prawne. do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy. 12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, ąwarszawa Ocena ryzyka zawodowego jest systematycznym badaniem wszystkich ą aspektów pracy, które jest 13. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa przeprowadzane w celu stwierdzenia: 14. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa jakie zagrożenia w środowisku pracy mogą być powodem urazu lub pogorszenia się stanu 15. Ocena zdrowia ryzyka pracownika zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk Środki czy zagrożenia ochrony indywidualnej. te można wyeliminować, CIOP, Warszawa, a jeżeli nie jakie środki ochronne należy podjąć w celu ą ograniczenia ryzyka związanego z tymi zagrożeniami. W procesie oceny ryzyka zawodowego wyodrębnia się często dwa etapy: - analiza ryzyka i wyznaczanie jego dopuszczalności. Obejmuje ona zebranie potrzebnych informacji, identyfikację zagrożeń na stanowisku pracy oraz oszacowanie związanego z nimi ryzyka, - wyznaczanie dopuszczalności ryzyka zawodowego, podejmuje się decyzję o zaakceptowaniu ryzyka lub konieczności obniżenia jego poziomu. Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka zawodowego są wymagania przepisów prawa. Określają one poziomy ryzyka dopuszczalnego. Ocena ryzyka zawodowego powinna być przeprowadzana w sposób systematyczny, z uwzględnieniem wszystkich aspektów pracy oraz wszystkich zagrożeń występujących w miejscu pracyi prowadzić do systematycznej poprawy warunków pracy. Ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy należy przeprowadzić: po raz pierwszy przed oddaniem go do eksploatacji okresowo, w zależności od występujących na ocenianym obszarze zagrożeń, po wprowadzeniu zmian organizacyjnych i technologicznych, po wprowadzeniu zmian w stosowaniu ochron indywidualnych po wystąpieniu zdarzenia wypadkowego

7 MODUŁ MODUŁ III III LITERATURA: Przykładowo ocenę ryzyka zawodowego można przeprowadzić wykonując etapami następujące czynności: 1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. COSTiW SEP, Warszawa Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa Hałas. CIOP, Warszawa Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa Kodeks pracy i inne akty prawne. 12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, Ocena ryzyka zawodowego powinna objąć wszystkie stanowiska pracy, zarówno stacjonarne, jak i niestacjonarne. Aby to zapewnić, należy przeanalizować strukturę organizacyjną w celu określenia, jakie stanowiska stacjonarne można wydzielić na analizowanych obszarach i jakie zadania są wykonywane przez osoby na nich pracujące; należy przy tym uwzględnić zadania związane z normalnym przebiegiem procesu technologicznego, jak również zadania pomocnicze, takie jak np. konserwacja czy też sprzątanie. Należy również zidentyfikować wszystkie stanowiska niestacjonarne, czyli takie, na których miejsce wykonywania pracy się zmienia i ustalić, jakie zadania są wykonywane przez pracowników na tych stanowiskach, oraz kto na nich pracuje. 158

8 ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY Ustalając, kto pracuje na stanowiskach pracy należy zwrócić szczególną uwagę na osoby, które szczególnie mogą ucierpieć w wyniku narażenia na zagrożenia występujące w środowisku pracy, takie jak np. kobiety w ciąży, młodociani, osoby starsze lub niepełnosprawni. Oszacowanie ryzyka zawodowego można przeprowadzić w różny sposób. Zaleca się przede wszystkim takie sposoby oszacowania ryzyka zawodowego, które: nie wymagają wiedzy specjalistycznej, mogą być w prosty sposób wykorzystywane przez osoby przeprowadzające oceny, TEMAT: pozwalają na otrzymanie Zagrożenia wyników oszacowania i profilaktyka w petni wystarczających cych do wyznaczenia dopuszczalności ryzyka zawodowego i właściwego planowania działań korygujących i zapobiegawczych. w środowisku pracy Zalecanym sposobem jest oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej, którego zasady przedstawia poniższa tabela. PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Kultura bezpieczeństwa Ciężkość następstw CZAS REALIZACJI: POZIOM WIEDZY POCZĄTKOWEJ: Prawdopodobieństwo Mało prawdopodobne Prawdopodobne Wysoce prawdopodobne 10 godzin lekcyjnych Mała Średnia Duża małe 1 mał e wiedza i umiejętności 1 z zakresu szkoły podstawowej 2 i gimnazjalnej 3 oraz doświadczenia życiowe średnie 2 POMOCE DYDAKTYCZNE: rzutnik pisma, Innym sposobem oszacowania foliogramy, ryzyka zawodowego może być zastosowanie skali pięciostopniowej zgodnie z poniższą tabelą. karty ćwiczeń. CELE EDUKACYJNE Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się prawdopodobieństwo uczeń powinien: wystąpienia urazu ące rozpoznawać lub utraty czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe ącymi w zagro A B C zdrowia środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych ącymi w procesie pracy. Wysoce Mało P czynników, prawdopodobne Prawdopodobne prawdopodobne S S Ciężkość Ciężkość ązany potrafić oceniawymienić metody likwidacji lub ograniczania ące wpływu przy okre następstw ące ryzyko. W szczególno tych czynników, ązany: 1 wiedzieć, jak ocenić [5] ryzyko zawodowe [4] na ący stanowisku pracowników pracy, przed zagro- Duża bardzo duże ryzyko duże ryzyko rozróżniać środki ochrony. indywidualnej i znać ich przeznaczenie. ądze II [4] ących takich zagro SPIS JEDNOSTEK Średnia duże ryzyko małe ryzyko TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy ące wp 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych [1][ 1 ] III Mała 3. Oświetlenie średnie pomieszczeń ryzyko i stanowisk małe ryzyko bardzo małe pracy. Promieniowanie ąza ryzyko ące, pracodawca 4. Drgania jest mechaniczne zobowiązany zapewni wibracje. Hałas w środowisku pracy 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka Ocena ryzyka zawodowego 6. Zagrożenia daje pracodawcy czynnikami podstawę biologicznymi do podjęcia niezbędnych w środowisku działań pracy w celu obniżenia ryzyka do akcep towalnego ące korzy 7. Czynniki (według tabeli psychofizyczne zamieszczonej w na środowisku następnej stronie pracy - oszacowanie w skali pięciostopniowej). ące, 8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy 9. Środki ądzanie ochrony ryzykiem. indywidualnej małe 1 średnie duż e 3 średnie 2 duż e duż e 3 159

9 ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY MODUŁ III TEMAT: ące, PRZEZNACZONY DLA: CZAS REALIZACJI: Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Kultura bezpieczeństwa 10 godzin lekcyjnych POZIOM WIEDZY POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej Pracodawca jest obowiązany oraz informować doświadczenia pracowników życiowe o ryzyku zany zawodowym, informowa które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. POMOCE Aby poinformować pracowników o ryzyku zawodowym pracodawca musi najpierw ocenić jego wielkość DYDAKTYCZNE: na poszcze gólnych stanowiskach rzutnik pracy pisma, i w zależności od tego zastosować odpowiednie środki chroniące ce pracowników przed wystę pującymi zagrożeniami, czyli czynnikami niebezpiecznymi, szkodliwymi i uciążliwymi foliogramy, występującymi w procesie pracy. karty ćwiczeń. 1. Pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy określonych CELE pracach,oraz EDUKACYJNE stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. W szczególności pracodawca jest zobowiązany: OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający cy pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia oraz uciążliwości, uczeń powinien: zapewnić likwidację zagrożeń rozpoznawać dla zdrowia czynniki i życia pracowników niebezpieczne, głównie szkodliwe przez stosowanie i uciążliwetechnologii, urządzeń, materiałów i substancji w środowisku nie powodujących pracy oraz takich umieć zagrożeń. zidentyfikować źródła tych czynników, 2. Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, potrafić wymienić w tym odpowiednie metody środki likwidacji ochrony lub zbiorowej, ograniczania ograniczające wpływu ce wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo tych czynników, pracowników. 3. W sytuacji, wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, ce, pracodawca rozróżniać jest środki zobowiązany ochrony zapewnić indywidualnej pracownikom i znać środki ich ochrony przeznaczenie. indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń. SPIS JEDNOSTEK TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy LITERATURA 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych 1. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa, Ocena ryzyka zawodowego 3. na Oświetlenie stanowisku spawacza pomieszczeń elektrycznego. i stanowisk ODiDK, pracy. Gdańsk Promieniowanie PYTANIA KONTROLNE 4. Drgania mechaniczne wibracje. Hałas w środowisku pracy 1. Co to jest ryzyko zawodowe? 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka 2. Kiedy i kto przeprowadza ocenę 6. Zagrożenia ryzyka zawodowego? czynnikami biologicznymi w środowisku pracy 3. Czy pracodawca jest zobowiązany ą do informowania pracowników o ryzyku zawodowym? 4. Jakie elementy składają się 7. na Czynniki ryzyko zawodowe? psychofizyczne w środowisku pracy 5. Jakie korzyści będzie miał 8. pracodawca Ocena ryzyka z prawidłowo zawodowego przeprowadzonej na stanowisku oceny ryzyka pracy zawodowego na stanowisku pracy? 9. Środki ochrony indywidualnej

10 MODUŁ MODUŁ III III ĆWICZENIA LITERATURA: Ćwiczenie B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk Stolarz przecina deskę na pilarce tarczowej. Pita tarczowa nie jest zabezpieczona ostoną. Zastanówmy się, 2. do Zagrożenia czego mo że mechaniczne. to doprowadzić? CIOP, Warszawa Określ: Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. COSTiW SEP, Warszawa Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa Oświetlenie Prawdopodobieństwo pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa wystąpienia uraz u 7. Zagrożenia elektromagnetyczne. lub utraty CIOP, Warszawa Hałas. CIOP, Warszawa SDrgania mechaniczne. CIOP, Warszawa Ciężkość 10. następstw D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa Kodeks pracy i inne akty prawne. 1 Duża A Wysoce prawdopodobne [5] bardzo duże ryzyko 12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku duże pracy. ryzyko CIOP, Warszawa Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, II Średnia Warszawa II Średnia 15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, III Mała zdrowia P [4] duże ryzyko B Prawdopodobne [4] małe ryzyko C Mało prawdopodobne małe ryzyko [1] bardzo małe ryzyko Z tabeli odczytaj kategorię ryzyka [. ] -... Co należy zrobić? Ćwiczenie 2. Dekarz uktada dachówki na stromym dachu bez zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości. Zastanów się, do czego może to doprowadzić? Zsunięcie się z dachu zawsze grozi poważnym uszkodzeniem ciata, a najczęściej śmiercią. Określ: Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) Z tabeli odczytaj kategorię ryzyka [...]... Co należy zrobić?