SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2013) 808 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Pierwsze sprawozdanie z postępu prac w zakresie wykonania przez Gruzję planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego PL PL

2 1. Kontekst 4 czerwca 2012 r. w Brukseli Unia Europejska (zwana dalej UE ) oraz Gruzja nawiązały dialog w sprawie liberalizacji reżimu wizowego w celu zbadania wszelkich istotnych warunków dla bezwizowego ruchu obywateli Gruzji do UE. W dniu 15 października 2012 r. Rada potwierdziła zaangażowanie UE w osiąganie wspólnego celu, którym jest umożliwienie w odpowiednim czasie ruchu bezwizowego, o ile zapewnione zostaną warunki dobrze zarządzanej i bezpiecznej mobilności 1. Dnia 25 lutego 2013 r. w Tbilisi (Gruzja) Komisja Europejska (zwana dalej Komisją ) przedstawiła władzom gruzińskim plan działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego (zwany dalej VLAP ). VLAP obejmuje cztery segmenty zagadnień: (1) bezpieczeństwo dokumentów, w tym biometria; (2) zintegrowane zarządzanie granicami, zarządzanie migracjami i polityka azylowa; (3) porządek publiczny i bezpieczeństwo; oraz (4) stosunki zewnętrzne i prawa podstawowe. W planie stosowane są dwa poziomy benchmarków: benchmarki wstępne, które dotyczą ogólnych ram polityki (prawodawstwo i planowanie) oraz tworzą warunki umożliwiające osiągnięcie bardziej szczegółowych benchmarków (skuteczne i trwałe wdrożenie stosownych środków). Dnia 20 marca 2013 r. podczas spotkania urzędników wyższego szczebla nadzorujących dialog w sprawie liberalizacji reżimu wizowego władze gruzińskie przedstawiły środki, które już zostały podjęte w celu wykonania VLAP, oraz objaśniły kolejne działania. W dniu 5 kwietnia Gruzja przedstawiła swoje pierwsze sprawozdanie z postępu prac, które następnie zostało uaktualnione i ponownie przedstawione 8 maja. Po ocenie wstępnej 19 czerwca Komisja przekazała władzom Gruzji pisemne uwagi na temat struktury i treści sprawozdania z postępu prac, podkreślając konieczność udostępnienia wszystkich istotnych przepisów prawnych i dokumentów dotyczących polityki. 31 lipca Gruzja przedstawiła w znacznym stopniu poprawioną wersję sprawozdania z naniesionymi zmianami redakcyjnymi i objaśnieniami dotyczącymi treści, o które się zwrócono, a także szereg przepisów prawnych i dokumentów dotyczących polityki. W dniach 9 11 października w Tbilisi odbyła się wizyta na miejscu z udziałem ekspertów z Komisji Europejskiej, państw członkowskich UE oraz Delegatury UE w Gruzji. Misja oceniająca koncentrowała się na segmentach, których wdrażanie zostało uznane za najbardziej zaawansowane, czyli na segmentach 1 i Metodyka Zgodnie z metodyką przedstawioną we VLAP Komisja ma przekazywać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie informacje na temat wykonywania VLAP przez Gruzję. W niniejszym sprawozdaniu informacje te przekazywane są po raz pierwszy. 1 Konkluzje Rady w sprawie Gruzji, posiedzenie Rady do Spraw Zagranicznych, Luksemburg, 15 października 2012 r., tiret trzecie. 2

3 Informacje faktograficzne zawarte w sprawozdaniu zostały opracowane na podstawie sprawozdania z postępu prac przedstawionego przez Gruzję 31 lipca 2013 r., jego kolejnych zaktualizowanych wersji przekazywanych Komisji oraz ustaleń misji oceniającej UE. Ocena opiera się na analizie przeprowadzonej przez służby Komisji i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych, w tym Delegaturę UE w Gruzji. Ponadto w październiku 2013 r. w czasie wizyty na miejscu odbywającej się w ramach misji oceniającej urzędnicy Komisji i eksperci z państw członkowskich UE ocenili stopień osiągnięcia przez Gruzję benchmarków określonych w segmentach 1 i 2. W związku z tym ocena stopnia osiągnięcia benchmarków dla segmentów 1 i 2 jest szczegółowa, a ocena dotycząca benchmarków dla segmentów 3 i 4 ma charakter wstępny i będzie uszczegóławiana podczas misji oceniających, które będą organizowane, gdy benchmarki zostaną osiągnięte w stopniu większym niż obecnie. Sprawozdanie odzwierciedla strukturę VLAP. W kolejnych sekcjach sprawozdania odpowiadających poszczególnym segmentom VLAP omówiono wszystkie stosowne benchmarki z pierwszego (legislacyjno-planistycznego) etapu. Opisano postępy poczynione w zakresie ich wdrażania, a tam, gdzie było to możliwe z uwagi na stopień osiągnięcia benchmarków i dostępne informacje, przedstawiono władzom Gruzji zalecenia,. W sekcji podsumowującej sprawozdania zawarto ocenę ogólną i w skrócie omówiono kolejne działania. 3. Segment 1: bezpieczeństwo dokumentów, w tym biometria Konsolidacja ram prawnych i instytucjonalnych w celu zapewnienia integralności i bezpieczeństwa procesu rejestracji stanu cywilnego i ewidencjonowania ludności, w tym procesu rejestracji wszystkich obywateli Gruzji w jednolitym i bezpiecznym elektronicznym rejestrze ewidencji ludności wyposażonym w odpowiednie zabezpieczenia spełniające najwyższe normy ochrony danych Działająca przy Ministerstwie Sprawiedliwości Agencja Rozwoju Usług Publicznych (zwana dalej ARUP ) jest głównym organem odpowiadającym za ewidencjonowanie ludności oraz wydawanie dokumentów tożsamości i dokumentów podróży. ARUP świadczy usługi za pośrednictwem swoich 65 oddziałów regionalnych. W 2005 r. utworzono jednolitą bazę danych na potrzeby ewidencjonowania ludności i wydawania dokumentów podróży. Cyfryzacja aktów metrykalnych i aktów stanu cywilnego rozpoczęła się w 2007 r., jednak znaczna część tych aktów nadal nie została przetworzona cyfrowo. W 2008 r. cały proces ewidencjonowania ludności został zautomatyzowany. Od 2008 r. działa również system rozpoznawania twarzy, w którego bazie danych znajduje się obecnie około 11 milionów zdjęć. Od 1994 r. każdej osobie otrzymującej dokument tożsamości lub paszport przyznaje się osobisty numer identyfikacyjny (ang. personal identification number, zwany dalej PIN ). Od 2008 r. PIN wprowadzany jest do bazy danych podczas rejestracji urodzin lub, w przypadku obywateli urodzonych przed 2008 r., z chwilą wydania dowodu tożsamości lub paszportu albo 3

4 z chwilą dokonania zameldowania w miejscu zamieszkania. Przeszukiwanie bazy danych może odbywać się według następujących kryteriów: PIN, imię, nazwisko, data urodzenia, zdjęcie. Warunki, których spełnienie jest wymagane do zmiany nazwiska, są określone w prawie. Nie ma jednak żadnych ograniczeń dotyczących zmiany imienia, co skutkuje zmianą tożsamości i w konsekwencji wydaniem nowego paszportu lub dokumentu podróży. Jakkolwiek PIN nie ulega zmianie, ma to znaczenie tylko z perspektywy władz krajowych, jako że państwa członkowskie UE nie mają dostępu do danych osobowych powiązanych z PIN-em podczas przeprowadzania odpraw przy przekraczaniu granic zewnętrznych. Akty prawne dotyczące organizacji różnych procesów związanych z ewidencją ludności, w tym rozporządzenie nr 98 z dnia 27 lipca 2011 r., wprowadzają podział zadań pomiędzy jednostki obsługujące petentów i zaplecze administracyjne. Wprowadzono szereg narzędzi kontroli jakości, w tym oprogramowanie, które przydziela akta urzędnikom w sposób losowy, zmniejszając w ten sposób prawdopodobieństwo wystąpienia korupcji i nadużyć. W tym samym celu każda czynność jest rejestrowana w systemie i może zostać zidentyfikowana. Ustawa o ochronie danych osobowych, wprowadzająca podstawowe definicje i zasady, obowiązuje od maja 2012 r. W czerwcu 2013 r. powołano Inspektora ds. Ochrony Danych Osobowych. Z jego inicjatywy eksperci analizują obecnie możliwości dalszego udoskonalenia istniejących ram prawnych 2. Z tego względu pełna ocena odnośnych przepisów regulujących ochronę danych osobowych zostanie przeprowadzona na późniejszym etapie. Konsolidacja ram prawnych i instytucjonalnych na potrzeby wydawania paszportów biometrycznych odczytywalnych maszynowo, w pełnej zgodności z najwyższymi normami Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) i zalecanymi praktykami oraz w oparciu o koncepcję bezpiecznego zarządzania tożsamością (rejestr cywilny oraz dokumenty źródłowe), zgodnie z zasadą jedna osoba jeden dokument, również w odniesieniu do paszportów dyplomatycznych i służbowych W Gruzji wydawane są obecnie dwa rodzaje paszportów: paszporty niebiometryczne odczytywalne maszynowo (od 2006 r.) oraz paszporty biometryczne (od 2010 r.), które zostały wprowadzone dzięki wsparciu finansowemu UE. Pierwsze z nich wydawane są głównie w konsulatach, a drugie wydaje się na terytorium Gruzji. Obecnie ocena ram prawnych dotyczących pobierania odcisków palców i zwolnień związanych z tą procedurą jest niemożliwa, ponieważ niezbędny do tego celu instrument prawny nadal nie został przedstawiony przez gruzińskie władze 3. Przedłużanie okresu ważności paszportów nie jest już możliwe; dotychczasowe przepisy regulujące tę kwestię zostały uchylone w 2005 r., a nowe przepisy, jak informują władze Gruzji, zostały określone 2 Zob. benchmarki dotyczące ochrony danych. 3 Rozporządzenie nr 98 z dnia 27 lipca 2011 r. 4

5 w rozporządzeniu 4. Według władz Gruzji zasada jedna osoba jeden dokument została wprowadzona w rozporządzeniu ARUP z 2012 r. 5. Warunki posiadania przez jedną osobę więcej niż jednego paszportu określi ustawa, której uchwalenie przewidziane jest na listopad 2013 r. Wprowadzanie do bazy danych Interpolu informacji o utraconych i skradzionych paszportach jest regularną i standardową praktyką. Mieszkańcom Abchazji i Osetii Południowej (region Cchinwali) wydano dotychczas 233 dowody tożsamości o statusie neutralnym i 29 dokumentów podróży o takim samym statusie 6. Przyjęcie dokładnie sprecyzowanych ram czasowych powszechnego wprowadzenia paszportów biometrycznych, w tym w konsulatach Gruzji za granicą, a także całkowitego wycofania dotychczasowych paszportów niezgodnych z normami ICAO Przyjęcie ram prawnych regulujących powszechne wprowadzenie paszportów biometrycznych w konsulatach oraz planu wycofywania paszportów niebiometrycznych przewiduje się na listopad 2013 r. Przyjęcie kodeksu etycznego i programów szkoleniowych dotyczących przeciwdziałania korupcji, bezpiecznego zarządzania dokumentami tożsamości i ochrony danych, przeznaczonych dla urzędników organów publicznych, którzy mają do czynienia z paszportami, dowodami tożsamości oraz innymi dokumentami umożliwiającymi ustalenie tożsamości Ramy prawne dotyczące zwalczania korupcji w organach publicznych zajmujących się bezpieczeństwem dokumentów w dużej mierze już obowiązują. Stosowne uregulowania prawne weszły w życie w 2008 r.; obecnie są one nowelizowane i mają zostać przyjęte do końca 2013 r. Chociaż nie wprowadzono żadnych specjalnych programów szkoleniowych dotyczących przeciwdziałania korupcji i jej zwalczania, dwa razy w roku ARUP prowadzi wewnętrzne seminaria szkoleniowe. Działa również służba audytu, która zajmuje się badaniem naruszeń przepisów prawa materialnego i procesowego oraz przypadków korupcji. Służba audytu odpowiada bezpośrednio przed szefem ARUP. 4 Ibidem. 5 Rozporządzenie to musi zostać udostępnione przez władze Gruzji. 6 Z przedstawionych informacji wynika, że takie dokumenty podróży o statusie neutralnym uznawane są przez Izrael, Japonię, Stany Zjednoczone Ameryki i osiem państw członkowskich UE: Bułgarię, Republikę Czeską, Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Rumunię i Słowację. 5

6 Na podstawie powyższych ustaleń w odniesieniu do benchmarków segmentu 1 władzom Gruzji zaleca się: przyjęcie ustawy regulującej proces wprowadzania paszportów biometrycznych w konsulatach, planu wycofywania paszportów niebiometrycznych oraz przepisów dotyczących wydawania drugiego paszportu; przyjęcie kodeksu postępowania urzędników zatrudnionych w ARUP; stworzenie planu pełnej cyfryzacji rejestrów stanu cywilnego wraz z orientacyjnym harmonogramem; dokładniejsze rozważenie kwestii zmiany imienia; przedstawienie wszystkich stosownych instrumentów prawnych dotyczących pobierania i przechowywania odcisków palców, zakazu przedłużania okresu ważności paszportów oraz wdrożenia zasady jedna osoba jeden dokument ; przekazanie informacji na temat ewentualnych zmian w systemie ochrony danych osobowych w odniesieniu do benchmarków określonych w segmencie Segment 2: zintegrowane zarządzanie granicami, zarządzanie migracjami i polityka azylowa 4.1. Zintegrowane zarządzanie granicami Konsolidacja ram prawnych i instytucjonalnych w obszarze zarządzania granicami zgodnie z europejskimi i międzynarodowymi normami, przy zagwarantowaniu efektywnej współpracy międzyinstytucjonalnej pomiędzy wszystkimi organami zaangażowanymi w zarządzanie granicami, zwłaszcza pomiędzy policją patrolową, policją graniczną i strażą przybrzeżną W ciągu ostatnich kilku lat Gruzji udało się dokonać transformacji dawnego wojskowego systemu ochrony granic w system ochrony porządku publicznego oparty na modelu europejskim. Ustanowiono stosowne ramy prawne i instytucjonalne. Stosowne przepisy są zawarte w: konstytucji, umowach międzynarodowych i dwustronnych, ustawie z 1998 r. o granicy państwowej Gruzji, ustawie z 2013 r. o policji 7, ustawie z 2006 r. o policji granicznej, ustawie z 1998 r. o obszarze morskim, ustawie z 1997 r. o obronie, dekretach prezydenckich (np. dekrecie z 1999 r. o przepisach regulujących system ochrony granicy państwowej, dekrecie z 2008 r. o strategii zintegrowanego zarządzania granicami Gruzji itp.), rozporządzeniu Ministra Spraw Zagranicznych z 2012 r. w sprawie uregulowań dotyczących przedstawicieli służb granicznych komisarzy granic, ustawie z 2013 r. o międzynarodowej współpracy w obszarze egzekwowania prawa, a także różnorakich wspólnych rozporządzeniach, umowach i standardowych procedurach operacyjnych. Reforma ram instytucjonalnych rozpoczęła się już w 2004 r. Wskutek reformy Wydział Policji Granicznej i Wydział Policji Patrolowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz 7 Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2014 r. 6

7 Służby Skarbowe Ministerstwa Finansów stały się odpowiedzialne za wdrażanie systemu zintegrowanego zarządzania granicami Gruzji. Współpraca międzyinstytucjonalna została kompleksowo uregulowana we wspólnym rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Finansów z 2010 r. w sprawie zadań i kompetencji, wspólnym rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, Ministra Spraw Zagranicznych i Ministra Spraw Wewnętrznych Gruzji z 2010 r. w sprawie wymiany informacji oraz wzajemnym porozumieniu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Finansów z 2013 r. w sprawie ogólnych zasad współpracy w kwestiach ochrony granicy państwowej pomiędzy Wydziałem Policji Patrolowej i Wydziałem Policji Granicznej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych a Służbami Skarbowymi Ministerstwa Finansów. Postępuje demarkacja granic państwowych. Granica z Turcją została już w pełni wyznaczona, a do ustalenia przebiegu granic państwowych z pozostałymi państwami sąsiadującymi powołano Komisje ds. Określania Granic Państwowych. Ustalono już w 71% przebieg granicy z Armenią i w 66% przebieg granicy z Azerbejdżanem. Komisje ds. Określania Granic oraz grupy eksperckie ustaliły także w 86% przebieg granicy z Rosją, ale prace te zostały wstrzymane w 2008 r. z powodu konfliktu zbrojnego. Granice z Turcją, Armenią i Azerbejdżanem są objęte kontrolą. Granica z Rosją jest jedynie częściowo monitorowana, a granice przebiegające przez dwa okupowane regiony Osetię Południową 8 oraz Abchazję 9 znajdują się poza kontrolą gruzińskich władz. Przyjęcie krajowej strategii zintegrowanego zarządzania granicami oraz planu działania zawierającego harmonogram i konkretne cele dotyczące dalszego rozwoju prawodawstwa, organizacji, infrastruktury i wyposażenia, a także dostatecznych zasobów ludzkich i finansowych w obszarze zarządzania granicami oraz współpracy międzynarodowej Strategia zintegrowanego zarządzania granicami (strategia IBM), przyjęta w 2008 r. i zmieniona w 2012 r. przy wsparciu ze strony UE, opiera się na modelu zintegrowanego zarządzania granicami. Określa ona cele, które mają zostać osiągnięte w latach Po zatwierdzeniu strategii IBM międzyinstytucjonalna grupa robocza opracowała plan działania na rzecz wdrożenia tej strategii, który przyjęto w 2009 r. Gruzińska strategia IBM jest bardzo obszerna; razem z planem działania określa konkretne cele do osiągnięcia, wyraźnie wyznacza obowiązki i zapewnia konieczny nadzór. Strategia IBM i plan działania koncentrują się na zwiększaniu potencjału oraz współpracy międzyinstytucjonalnej. W obszarze zarządzania granicami Gruzja angażuje się we współpracę międzynarodową. Współpracuje z państwami członkowskimi UE 10, a także z innymi krajami oraz organizacjami międzynarodowymi. Bardzo dobrze rozwinięta jest jej współpraca regionalna z Turcją. Władzom Azerbejdżanu przedstawiono już projekt umowy w sprawie komisarzy granic, 8 75 km granic państwowych km granic państwowych. 10 Na przykład z Bułgarią, Niemcami, Estonią, Łotwą, Litwą, Węgrami, Polską i Finlandią. 7

8 a niedawno zacieśniono współpracę z armeńską Agencją Ochrony Granic 11. Ustanowiono również ramy prawne regulujące współpracę z Rosją. Przyjęcie kodeksu etycznego i programów szkoleniowych dotyczących przeciwdziałania korupcji i walki z przestępczością zorganizowaną, poszanowania praw człowieka, procedur azylowych oraz środków wspomagających zwalczanie handlu ludźmi opracowanych konkretnie pod kątem pracowników policji granicznej, służb celnych oraz innych urzędników zatrudnionych w jednostkach zajmujących się zarządzaniem granicami lub ich ochroną W maju 2013 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (MSW) przyjęło policyjny kodeks etyki, który obowiązuje również policję graniczną i policję patrolową. W kwietniu 2013 r. Dyrektor Generalny Służb Skarbowych Gruzji przyjął kodeks etyki i postępowania gruzińskich funkcjonariuszy celnych. Ponadto w maju 2013 r. MSW wydało odrębne instrukcje dla pracowników policji granicznej i policji patrolowej oraz funkcjonariuszy pracujących na przejściach granicznych. Instrukcje te dotyczą praw człowieka i określają obowiązki pracowników w przypadku prób przekupstwa, przestępczości zorganizowanej itp. Organizacją podstawowych kursów szkoleniowych dla osób nowo przyjętych do służby, kursów przekwalifikowujących i kursów związanych z awansem zajmuje się Akademia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Akademia MSW). Placówka ta prowadzi również szkolenia podstawowe dla nowo przyjętych funkcjonariuszy służb celnych oraz szkolenia specjalistyczne dla pracowników służb celnych (np. na temat kontroli dokumentów podróży). Programy nauczania realizowane podczas szkoleń dla policji granicznej i policji patrolowej są zgodne z zaleceniami ekspertów z UE i USA. Wspólny podstawowy program szkoleń FRONTEX został włączony do programu nauczania w Akademii MSW. Szkolenia na poziomie podstawowym obejmują zajęcia teoretyczne i praktyczne. Specjalistyczne szkolenia ad hoc dotyczą takich zagadnień, jak zarządzanie kontrolą granic, nielegalna migracja i przestępczość zorganizowana, handel ludźmi, korupcja i fałszowanie dokumentów. Akademia MSW oferuje również kursy dotyczące policyjnego kodeksu etyki i społecznego wymiaru pracy funkcjonariuszy policji, które objaśniają sposób postępowania z mniejszościami narodowymi, rasowymi i religijnymi. Aby wspierać zdobywanie kwalifikacji w trakcie pracy, Akademia utworzyła mobilne jednostki szkoleniowe. Od początku 2013 r. wydłużono czas trwania podstawowych kursów szkoleniowych dla funkcjonariuszy policji patrolowej i policji granicznej 12. Ponadto niedawno wprowadzono kilka nowych przedmiotów (np. wykroczenia służbowe i nadużycie władzy, policja i media, 11 Obecnie przygotowywana jest umowa o współpracy w sprawach dotyczących granic pomiędzy gruzińską policją graniczną a armeńską Agencją Ochrony Granic. Trwają również prace nad projektem umowy pomiędzy Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Gruzji a Narodową Służbą Bezpieczeństwa Armenii o przedstawicielach służb granicznych, a także nad projektem protokołu w sprawie zasad wymiany informacji między Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Gruzji a Narodową Służbą Bezpieczeństwa Armenii. 12 W przypadku policji patrolowej szkolenie zostało wydłużone z 12 tygodni (376 godzin) do 20 tygodni (600 godzin), a w przypadku policji granicznej z 6 tygodni (235 godzin) do 14 tygodni (420 godzin). 8

9 handel ludźmi oraz obrót środkami odurzającymi), a także poszerzono tematykę kursów prowadzonych w ramach doskonalenia zawodowego (np. dla funkcjonariuszy policji granicznej: ochrona praw człowieka, zwalczanie przestępczości zorganizowanej, osoby ubiegające się o azyl i uchodźcy, korupcja oraz wykroczenia służbowe). Na podstawie powyższych ustaleń w odniesieniu do benchmarków dotyczących zintegrowanego zarządzania granicami władzom Gruzji zaleca się: przyjęcie nowej wieloletniej strategii IBM wraz z planem działania na okres po 2013 r. w celu wykorzystania dotychczasowych osiągnięć w przyszłości. Przyszła strategia IBM powinna zawierać starannie dopracowane elementy dotyczące tworzenia potencjału, aby możliwe było dalsze usprawnianie zarządzania granicami, zwłaszcza w odniesieniu do zielonej granicy, gdzie technologia, infrastruktura i wyposażenie wymagają jeszcze poprawy; dalsze działania na rzecz nawiązania współpracy z krajami sąsiadującymi; podpisanie z nimi niezbędnych umów, które staną się fundamentem przyszłej współpracy technicznej na granicy; intensyfikację szkoleń dla funkcjonariuszy policji granicznej i służb celnych oraz innych funkcjonariuszy zaangażowanych w zarządzanie granicami lub ochronę granic poprzez prowadzenie doskonalenia zawodowego i promowanie zdobywania kwalifikacji w trakcie pracy ze szczególnym naciskiem na rozwój umiejętności w zakresie e-uczenia się i wykorzystanie mobilnych jednostek szkoleniowych; oraz rozważenie dalszego wydłużenia czasu trwania szkolenia podstawowego oraz dalszy rozwój doskonalenia zawodowego. 9

10 4.2. Zarządzanie migracjami Konsolidacja ram prawnych i instytucjonalnych w obszarze polityki migracyjnej zgodnie z normami europejskimi i międzynarodowymi, w tym w odniesieniu do legalnej migracji pracowników, a także środków na rzecz integracji obcokrajowców i reintegracji obywateli Gruzji (powracających dobrowolnie lub przymusowo) oraz na rzecz walki z nielegalną migracją (w tym dalsze starania o zawarcie umów o readmisji z najważniejszymi krajami pochodzenia lub tranzytu oraz działania związane z wykrywaniem nielegalnych imigrantów na terytorium kraju) Ramy prawne dotyczące polityki migracyjnej są dopiero tworzone. Wkrótce do parlamentu zostanie skierowany rządowy projekt ustawy o statusie prawnym obcokrajowców i bezpaństwowców zatwierdzony przez rząd 30 października 2013 r. W projekcie ustawy znalazły się przepisy dotyczące legalnej i nielegalnej migracji oraz integracji obcokrajowców. Po uchwaleniu ustawy konieczne będzie również przyjęcie około 10 aktów wykonawczych, które umożliwią stworzenie całościowego reżimu prawnego. Ramy instytucjonalne niezbędne do koordynacji polityki migracyjnej są dobrze rozwinięte. W 2010 r. powołano Państwową Komisję ds. Migracji. Komisja składa się z przedstawicieli 12 właściwych ministerstw oraz urzędów 13 i zajmuje się całościową koordynacją zarządzania migracjami. W obszarze walki z nielegalną migracją planowane są dalsze usprawnienia. Po wejściu w życie ustawy o statusie prawnym obcokrajowców i bezpaństwowców oraz ustawy z 2013 r. o policji funkcjonariusze policji będą mogli legitymować i sprawdzać obcokrajowców, a także wykonywać czynności w celu ich wydalenia. Ponadto w strukturach MSW utworzona zostanie służba migracyjna, której zadaniem będzie koordynacja zwalczania nielegalnej migracji. Dzięki wsparciu UE w ramach partnerstwa na rzecz mobilności utworzono Centrum Mobilności, które wspomaga reintegrację powracających migrantów gruzińskich. Centrum pomaga powracającym migrantom, opracowując indywidualne plany reintegracji, w tym biznesplany, a w razie konieczności zapewnia opiekę lekarską i tymczasowe zakwaterowanie. Gruzja pracuje również nad utworzeniem ośrodka tymczasowego zakwaterowania dla nielegalnych migrantów przebywających na jej terytorium. Zatwierdzono już plany architektoniczne, a rozpoczęcie budowy planowane jest na listopad 2013 r. Ośrodek pomieści do 70 osób i będzie posiadał specjalne udogodnienia dla rodzin oraz migrantów znajdujących 13 Ministerstwo Edukacji i Nauki; Urząd Sekretarza Stanu ds. Diaspory; Urząd Sekretarza Stanu ds. Integracji Europejskiej i Euroatlantyckiej; Ministerstwo Gospodarki i Zrównoważonego Rozwoju; Ministerstwo Sprawiedliwości (jednostka przewodnicząca); Ministerstwo do spraw Przesiedleńców Wewnętrznych z Okupowanych Terytoriów Gruzji, Uchodźców i Zakwaterowania; Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Infrastruktury; Ministerstwo Spraw Zagranicznych; Krajowy Urząd Statystyczny; Ministerstwo Finansów; Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (jednostka współprzewodnicząca); Ministerstwo Pracy, Zdrowia i Spraw Społecznych. 10

11 się w najtrudniejszym położeniu. Projekt statutu ośrodka zakwaterowania został już przygotowany. Gruzja zawarła umowy o readmisji z UE, Norwegią, Szwajcarią i Ukrainą. Protokoły wykonawcze do umowy o readmisji z UE zostały podpisane z Bułgarią, Estonią, Węgrami i Austrią oraz z Belgią, Niderlandami i Luksemburgiem. Gotowy do podpisania jest także protokół ze Słowacją, a kolejne protokoły są obecnie przedmiotem negocjacji z Republiką Czeską, Litwą, Polską i Portugalią. Negocjacje z Cyprem, Francją, Grecją, Hiszpanią, Niemcami, Szwecją i Włochami prowadzone są kanałami dyplomatycznymi. Gotowe projekty umów o readmisji z Danią i Mołdawią czekają już na podpisanie. Gruzja rozpoczęła także negocjacje w sprawie umów o readmisji z Armenią, Azerbejdżanem, Bangladeszem, Białorusią, Indiami i Pakistanem. Gruzja wprowadziła również elektroniczny system zarządzania sprawami o readmisję koordynowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, finansowany z środków UE i wdrażany przy pomocy Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji. Przyjęcie krajowej strategii migracyjnej w celu skutecznego wdrożenia ram prawnych dotyczących polityki migracyjnej oraz związanego z nią planu działania określającego ramy czasowe, konkretne cele, działania, rezultaty, wskaźniki osiągnięć oraz postanowienia zapewniające dostateczne zasoby ludzkie i finansowe Strategia migracyjna Gruzji na lata została przygotowana przez władze Gruzji przy wsparciu ze strony ekspertów UE w kontekście ukierunkowanej inicjatywy realizowanej w ramach partnerstwa na rzecz mobilności. Strategia ta została przyjęta w marcu 2013 r., a towarzyszący jej plan działania zatwierdzono w czerwcu 2013 r. Koncentruje się ona na takich obszarach, jak zapobieganie i kontrolowanie nielegalnej migracji, propagowanie migracji legalnej i reintegracji obywateli w Gruzji oraz rozwój systemu azylowego w Gruzji. Plan działania zawiera szczegółowy opis działań, określa terminy oraz wskazuje instytucje odpowiedzialne i partnerów wykonawczych. Utworzenie mechanizmu monitorowania stanu migracji i przepływów migracyjnych, umożliwiającego regularne aktualizowanie profilu migracyjnego Gruzji i obejmującego jednolitą elektroniczną bazę danych zawierającą dane dotyczące zarówno migracji legalnej jak i nielegalnej oraz informacje na temat osób ubiegających się o azyl / uchodźców, a także ustanowienie organów odpowiedzialnych za efektywne gromadzenie i analizowanie takich danych Jednolity system analizy migracji znajduje się w początkowej fazie rozwoju. Niemniej właściwe ministerstwa i instytucje już zbierają informacje i dane dotyczące osób przekraczających granicę, zezwoleń na pobyt, wiz i terminów ich ważności, obcokrajowców przebywających w kraju i wydalonych z kraju, podmiotów prawnych utworzonych przez obcokrajowców itp. Po pełnym uruchomieniu system będzie gromadził i przetwarzał tego rodzaju informacje. W ramach MSW utworzona została elektroniczna baza danych o nielegalnych migrantach, która obecnie znajduje się w fazie testowania. Oczekuje się, że 11

12 zacznie ona funkcjonować z chwilą wejścia w życie ustawy o statusie prawnym obcokrajowców i bezpaństwowców, czyli najprawdopodobniej w 2014 r. Dotychczas Gruzja przygotowała profil migracyjny dotyczący lat oraz profil dotyczący lat , który został przyjęty we wrześniu 2013 r. Na podstawie powyższych ustaleń w odniesieniu do benchmarków dotyczących zarządzania migracjami władzom Gruzji zaleca się: przyjęcie ram prawnych w zakresie zarządzania migracjami poprzez uchwalenie ustawy o statusie prawnym obcokrajowców i bezpaństwowców oraz przyjęcie wszystkich niezbędnych aktów wykonawczych do niej; dalszą konsolidację i dalsze zwiększanie potencjału instytucjonalnego poprzez, między innymi, utworzenie służby migracyjnej w ramach MSW; wzmacnianie instytucjonalizacji Centrum Mobilności w strukturach rządowych, również poprzez przydzielanie dostatecznych zasobów ludzkich i finansowych w celu zapewniania pomocy podczas reintegracji; przyspieszenie prac nad ośrodkiem tymczasowego zakwaterowania dla nielegalnych migrantów oraz zapewnienie dostępności niezbędnych zasobów ludzkich i finansowych w celu zagwarantowania zdolności operacyjnej ośrodka; dalsze wdrażanie strategii migracyjnej i planu działania oraz przystąpienie do określania strategii na kolejny okres programowania; przyspieszenie opracowania jednolitego systemu analizy migracji zgodnie z normami ochrony danych; oraz wzmocnienie potencjału w zakresie gromadzenia danych,, m.in. poprzez zakończenie prac nad elektroniczną bazą danych o nielegalnej migracji Polityka azylowa Konsolidacja ram prawnych i instytucjonalnych w obszarze polityki azylowej zgodnie z normami unijnymi i międzynarodowymi oraz przy pełnym poszanowaniu zasady non-refoulement i zapewnieniu ochrony uzupełniającej, poprzez przyjęcie prawodawstwa zapewniającego skuteczny dostęp do sprawiedliwych procedur określania statusu, ochronę praw (swoboda przemieszczania się, opieka zdrowotna, edukacja, inne prawa pracownicze i socjalne) oraz trwałe rozwiązania, w tym integrację uchodźców lub beneficjentów innych form ochrony międzynarodowej, a także specjalne traktowanie grup znajdujących się w najtrudniejszym położeniu Ustawa o uchodźcach i statusie humanitarnym (zwana dalej ustawą o uchodźcach ) 14 została zatwierdzona w 2011 r. Po uchwaleniu ustawy weszły w życie trzy akty wykonawcze do niej, w których określono procedury przyznawania statusu uchodźcy lub innej formy ochrony oraz 14 Ustawa powstała w ramach projektu wspieranego przez UE i wdrażanego we współpracy z Biurem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR). 12

13 kwaterowania w ośrodku recepcyjnym, a także zasady corocznej rejestracji osób ubiegających się o azyl w Gruzji. Zasada non-refoulement została należycie wprowadzona do ustawy o uchodźcach. Przepisy ustawy w sposób odpowiedni określają również warunki przyznawania statusu humanitarnego, zgodnie z art. 3 europejskiej konwencji praw człowieka. Zgodnie z ustawą o uchodźcach osoba przebywająca nielegalnie w Gruzji musi złożyć wniosek o azyl w ciągu 24 godzin od wkroczenia na terytorium Gruzji i tylko wyjątkowe okoliczności niezależne od takiej osoby mogą usprawiedliwić przedłużenie tego okresu. Niezłożenie wniosku w wymaganym czasie skutkuje jego odrzuceniem. Okres ten nie obowiązuje osób przebywających w Gruzji legalnie. Po wstępnej ocenie wniosku tworzy się profil osoby ubiegającej się o azyl, a osobie tej przyznawany jest na okres sześciu miesięcy status osoby ubiegającej się o azyl. Wstępna ocena wniosku może także zakończyć się wydaniem decyzji odmownej, którą można zaskarżyć w sądzie. Po zarejestrowaniu wnioskującego jako osoby ubiegającej się o azyl przeprowadza się z nim rozmowę, pozyskuje się informacje na temat kraju pochodzenia oraz wydaje decyzję dotyczącą przyznania statusu. W przypadku wydania decyzji odmownej istnieje możliwość rozpoczęcia procedury odwoławczej. Za przebieg procedur azylowych oraz kwaterowanie osób ubiegających się o azyl lub korzystających z ochrony międzynarodowej odpowiada Ministerstwo ds. Przesiedleńców Wewnętrznych z Okupowanych Terytoriów Gruzji, Uchodźców i Zakwaterowania. Za podejmowanie decyzji o udzieleniu azylu odpowiedzialnych jest sześciu urzędników. Informacje na temat kraju pochodzenia gromadzone są obecnie przez dwóch urzędników (jednego zatrudnionego w pełnym, a drugiego w niepełnym wymiarze czasu pracy). W 2014 r. Ministerstwo zamierza powołać specjalną jednostkę zajmującą się takimi informacjami. Osobom ubiegającym się o azyl wydaje się dokument poświadczający ich status dopiero po wydaniu decyzji o ich zarejestrowaniu. Dokument taki zawiera zdjęcie i podstawowe dane. Decyzja o zarejestrowaniu danej osoby jako osoby ubiegającej się o azyl wydawana jest przez właściwy organ w terminie 10 dni. Od decyzji odmownej można się odwołać do sądu pierwszej, drugiej, a następnie trzeciej instancji, co biorąc pod uwagę czas trwania postępowania sądowego może prowadzić do sytuacji, w której osoby ubiegające się o azyl nie posiadają dokumentów potwierdzających ich status aż do chwili zakończenia postępowania odwoławczego. Osoby ubiegające się o azyl są kwaterowane w specjalnym ośrodku recepcyjnym, który dysponuje 60 miejscami 15. Szczególną uwagę poświęca się potrzebom grup znajdujących się w najtrudniejszym położeniu. Z otrzymanych informacji wynika, że każde ubiegające się o azyl dziecko, które pozostaje bez opieki, ma przydzielonego opiekuna, a ośrodek zapewnia 15 Jak wynika z informacji otrzymanych od władz Gruzji, ośrodek ten może jednak w wyjątkowych okolicznościach przyjąć nawet do 120 osób. 13

14 dostęp do tłumaczy. Opiekę medyczną, finansowaną z budżetu państwa, zapewnia publiczna służba zdrowia. Uchodźcom i osobom, którym przyznano status humanitarny, przysługuje prawo do zakwaterowania w ośrodku recepcyjnym przez okres trzech miesięcy od daty uzyskania takiego statusu, prawo do edukacji oraz prawo do pomocy społecznej i medycznej. Osobom takim wolno podróżować do innych krajów, a także wrócić do kraju pochodzenia. Wydaje się im tymczasowy dokument pobytowy i dokument podróży (paszport wydany na podstawie konwencji genewskiej). Zapewnia się im także dostęp do kursów językowych (zarówno języka gruzińskiego, jak i języków obcych) oraz edukacji. Na podstawie powyższych ustaleń w odniesieniu do benchmarku w obszarze polityki azylowej władzom Gruzji zaleca się: dalsze doskonalenie istniejących ram prawnych i instytucjonalnych poprzez wprowadzanie niezbędnych zmian, w tym zmian mających na celu zapewnienie dokumentów osobom ubiegającym się o azyl już na początku procedury azylowej; rozważenie zmiany przepisów nakładających obowiązek złożenia wniosku o azyl w ciągu 24 godzin od wkroczenia na terytorium Gruzji; złożenie wniosku po upływie przepisowych 24 godzin nie powinno być jedynym powodem odmowy zarejestrowania wnioskującego jako osoby ubiegającej się o azyl; wzmacnianie potencjału instytucjonalnego Ministerstwa, również pod względem zasobów ludzkich, zwłaszcza w odniesieniu do personelu zajmującego się gromadzeniem informacji na temat kraju pochodzenia; zwiększanie zdolności do przyjmowania i kwaterowania osób ubiegających się o azyl; wzmacnianie potencjału w zakresie gromadzenia danych; przedstawianie Komisji stosownych danych statystycznych; oraz dalszą analizę procedury azylowej w celu zbadania, czy możliwość odwołania się wraz z jej skutkiem zawieszającym, mającym zastosowanie do momentu rozpatrzenia sprawy w ostatniej (trzeciej) instancji sądowej nie zagraża efektywności procedury azylowej i samej polityce azylowej. 5. Segment 3: porządek publiczny i bezpieczeństwo 5.1. Zapobieganie przestępczości zorganizowanej, terroryzmowi i korupcji oraz ich zwalczanie Konsolidacja, zgodnie z normami unijnymi i międzynarodowymi, ram prawnych i instytucjonalnych w obszarze zapobiegania przestępczości zorganizowanej i jej zwalczania, wraz z krajową strategią i planem działania określającym w dokładnie sprecyzowanych ramach czasowych konkretne cele, działania, wyniki, wskaźniki osiągnięć oraz dostateczne zasoby ludzkie i finansowe Gruzja stopniowo konsoliduje ramy prawne w obszarze zapobiegania przestępczości zorganizowanej i jej zwalczania. Obecnie obowiązujące przepisy ustawę o przestępczości 14

15 zorganizowanej i wymuszeniu rozbójniczym, stosowne przepisy kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego oraz ustawę o przestępczej działalności wywiadowczej uzupełniono o nową ustawę o policji, która została uchwalona 4 października 2013 r. i wejdzie w życie 1 stycznia 2014 r. W październiku 2013 r. na mocy dekretu rządowego przyjęto krajową strategię na rzecz zwalczania przestępczości zorganizowanej na lata Obejmuje ona szeroki katalog przestępstw popełnianych przez zorganizowane grupy przestępcze, w tym czyny tzw. złodziei w majestacie prawa, wymuszenia rozbójnicze, kradzieże samochodów, nielegalny obrót bronią i cyberprzestępczość. 4 listopada 2013 r. przyjęto plan działania na rzecz zwalczania przestępczości zorganizowanej. Doskonalone są również ramy instytucjonalne. Na mocy dekretu rządowego z dnia 13 czerwca 2013 r. utworzono Międzyinstytucjonalną Radę ds. Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej. Rada składa się z przedstawicieli właściwych w tym zakresie ministerstw, a jej głównym zadaniem jest nadzorowanie wdrażania wspomnianych wyżej strategii i planu działania. Konsolidacja, zgodnie z normami unijnymi i międzynarodowymi, ram prawnych i instytucjonalnych w obszarze zapobiegania handlowi ludźmi oraz zwalczania tego procederu wraz z odpowiednim krajowym planem działania określającym dokładnie sprecyzowane ramy czasowe, konkretne cele, działania, wyniki, wskaźniki osiągnięć oraz dostateczne zasoby ludzkie i finansowe Gruzja znajduje się już na zaawansowanym etapie realizacji benchmarków w obszarze zapobiegania handlowi ludźmi oraz zwalczania tego procederu. Od 2003 r. handel ludźmi uznawany jest w gruzińskim kodeksie karnym za przestępstwo. Kolejne nowelizacje kodeksu doprowadziły do zaostrzenia kar za to przestępstwo, wprowadzenia odpowiedzialności karnej osób prawnych oraz kryminalizacji korzystania z usług ofiar handlu ludźmi. W kwietniu 2012 r., zgodnie z zaleceniem powołanej przez Radę Europy grupy ekspertów ds. działań przeciwko handlowi ludźmi (GRETA), przyjęte w 2006 r. ustawy o zwalczaniu handlu ludźmi oraz o małoletnich ofiarach handlu ludźmi zostały zmienione poprzez wprowadzenie m.in. przepisu o przeprowadzaniu indywidualnej oceny ryzyka w celu jak najlepszego zabezpieczenia interesu dziecka 16. Od 2006 r. działają Państwowy Fundusz Ochrony Ofiar Handlu Ludźmi oraz Międzyinstytucjonalna Rada ds. Zwalczania Handlu Ludźmi. Rada składa się z przedstawicieli właściwych w tym obszarze ministerstw i organów rządowych, a przewodniczy jej Ministerstwo Sprawiedliwości. W dniu 15 marca 2013 r. prezydent Gruzji przyjął opracowany przez Radę na lata krajowy plan działania na rzecz zwalczania handlu ludźmi. Dotyczy on takich kwestii jak zapobieganie handlowi ludźmi, współpraca z lokalnymi i międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi, usprawnienie 16 W kwietniu 2012 r. 15

16 niektórych prokuratorskich technik dochodzeniowych oraz koordynacja działań właściwych w tym zakresie instytucji. Konsolidacja, zgodnie z normami europejskimi i międzynarodowymi, ram prawnych i instytucjonalnych dotyczących zapobiegania korupcji i jej zwalczania, a także przyjęcie krajowej strategii antykorupcyjnej i związanego z nią planu działania określającego w dokładnie sprecyzowanych ramach czasowych konkretne cele, działania, wyniki, wskaźniki osiągnięć oraz dostateczne zasoby ludzkie i finansowe, również w odniesieniu do koordynacji działań przeciwko korupcji podejmowanych przez odpowiednie organy, takie jak Antykorupcyjna Międzyinstytucjonalna Rada Koordynacyjna, służących zapewnieniu niezależności, skuteczności, siły oddziaływania i rozliczalności organów odpowiedzialnych za zwalczanie korupcji oraz zintensyfikowania wymiany informacji między nimi; zapewnienie prawidłowych ram prawnych i instytucjonalnych, w tym niezbędnych aktów prawa wtórnego gwarantujących sprawne funkcjonowanie mechanizmów kontroli wewnętrznej przyczyniających się do zapobiegania korupcji i jej eliminowania, także na wysokim szczeblu i w transakcjach międzynarodowych, oraz do wprowadzania norm praworządności w organach i instytucjach publicznych; ocena realizacji zaleceń powołanej w ramach Rady Europy Grupy Państw Przeciwko Korupcji (GRECO) Przez ostatnie dziesięć lat Gruzja rozpoczęła kompleksowe reformy antykorupcyjne oraz wprowadziła ramy prawne i instytucjonalne, które przyniosły wymierne rezultaty w obszarze zapobiegania korupcji i jej zwalczania 17. Gruzja jest stroną Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji, a także ratyfikowała stosowne konwencje Rady Europy dotyczące korupcji, mianowicie Cywilnoprawną konwencję o korupcji z 2003 r. oraz Prawnokarną konwencję o korupcji z 2008 r. wraz z jej protokołem dodatkowym z 2013 r. Gruzja osiągnęła również znaczny postęp w zakresie kryminalizacji korupcji. Ujęte w gruzińskim kodeksie karnym przestępstwa łapownictwa czynnego i biernego obejmują wręczanie i obiecywanie łapówki, łapownictwo na korzyść osoby trzeciej oraz łapownictwo poprzez pośrednika. W listopadzie 2011 r. przepisy dotyczące czynnej płatnej protekcji zostały zmienione i obecnie uwzględniają również osoby trzecie. Osoby prawne ponoszą odpowiedzialność karną za dopuszczenie się łapownictwa czynnego i biernego, płatnej protekcji, prania pieniędzy i przekupstwa menedżerskiego. 17 Bank Światowy w swoim sprawozdaniu (2012 r.) chwali Gruzję za postęp w walce z korupcją w sektorze publicznym w porównaniu do stanu z 2003 r. Według Światowego Barometru Korupcji z 2013 r. tylko 4% Gruzinów zgłosiło wręczenie łapówki jednej z ośmiu służb w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Aż 70% respondentów uznało, że poziom korupcji znacząco się obniżył na przestrzeni ostatnich dwóch lat. W opublikowanym w 2012 r. przez Transparency International Indeksie Postrzegania Korupcji Gruzja zajęła 51. miejsce, uzyskując 52 punkty na 100 możliwych do zdobycia. 16

17 Według sprawozdania GRECO dotyczącego przestrzegania prawa, sporządzonego w ramach trzeciej rundy oceny (a konkretnie jego części dotyczącej oskarżeń) 18, trzy z pięciu zaleceń zostały pomyślnie zrealizowane przez Gruzję, a dwa zalecenia dotyczące ratyfikacji Protokołu dodatkowego do Prawnokarnej konwencji o korupcji oraz wprowadzenia instytucji czynnego żalu zostały wdrożone częściowo. Jako że 27 lipca 2013 r. Gruzja ratyfikowała protokół dodatkowy, można uznać, że cztery z pięciu zaleceń zostały w pełni zrealizowane. W 2008 r. swoją działalność rozpoczęła Antykorupcyjna Międzyinstytucjonalna Rada Koordynacyjna (dalej zwana Radą Antykorupcyjną). Składa się ona z 34 członków 19, a do jej zadań należą: koordynacja działań przeciwko korupcji, udział w monitorowaniu wdrażania środków antykorupcyjnych oraz przygotowywanie projektów aktów prawnych w obszarach zapobiegania i zwalczania korupcji. Obecnie najważniejszymi strategicznymi priorytetami Rady Antykorupcyjnej są: zapobieganie korupcji w organach porządku publicznego, służbach celnych i organach podatkowych oraz zapewnienie przejrzystości finansowania partii politycznych. W 2011 r. Gruzja znowelizowała ustawę organiczną Gruzji o organizacjach politycznych zrzeszających obywateli. Nowe zasady finansowania partii politycznych wprowadziły zakaz przyjmowania darowizn od osób prawnych, górny limit wysokości darowizn, przelewy bankowe jako formę przekazywania darowizn w celu zwiększenia przejrzystości i rozliczalności w zakresie finansowania partii, ograniczenia w zaciąganiu pożyczek przez partie oraz maksymalną wysokość składek członkowskich. Nadzór nad finansowaniem kampanii politycznych i wyborczych sprawuje Państwowy Urząd Kontroli. Gruzińska ustawa z 2009 r. o konfliktach interesów i korupcji w służbie cywilnej wymaga publicznego ujawniania interesów gospodarczych przez funkcjonariuszy publicznych oraz ochrony osób sygnalizujących nieprawidłowości. Gruziński Urząd Służby Cywilnej wraz z Radą Antykorupcyjną finalizują projekt nowej ustawy o ochronie osób sygnalizujących nieprawidłowości. W zapobieganiu korupcji i jej zwalczaniu pomaga również obowiązek publikowania w internecie oświadczeń majątkowych przez wyższych rangą funkcjonariuszy publicznych 20. We wrześniu 2013 r. do ustawy o konfliktach interesów i korupcji w służbie cywilnej wprowadzono poprawkę zobowiązującą kolejnych 400 funkcjonariuszy publicznych do publikowania swoich oświadczeń majątkowych. Najnowsze zmiany w ustawie o służbie cywilnej obejmują dodanie nowego rozdziału dotyczącego kodeksu postępowania funkcjonariuszy publicznych, który został oparty na 18 Trzecia runda oceny GRECO: sprawozdanie z dnia 21 czerwca 2013 r. dotyczące przestrzegania prawa w Gruzji. Sprawozdanie jest dostępne na stronie: 19 Piętnastu przedstawicieli rządu wysokiego szczebla, dwóch posłów, przedstawiciel wymiaru sprawiedliwości oraz 16 obserwatorów reprezentujących lokalne i międzynarodowe organizacje pozarządowe, organizacje międzynarodowe, darczyńców i stowarzyszenia biznesowe. 20 Obecnie obowiązkiem tym objętych jest ponad 2800 osób. 17

18 wzorcowym kodeksie postępowania funkcjonariuszy publicznych Komitetu Ministrów Rady Europy 21. Zmienione przepisy nakładają na wszystkich urzędników służby cywilnej obowiązek zgłaszania swojemu przełożonemu lub organom porządku publicznego wszelkich dowodów lub uzasadnionych podejrzeń wystąpienia niezgodnych z prawem działań, w tym korupcji. W przypadku nowo zatrudnionych urzędników służby cywilnej przewidują one również obowiązkowe szkolenia na temat korupcji. W maju 2013 r. gruziński parlament przyjął zmiany do ustawy o sądach powszechnych w Gruzji, wzmacniające niezależność sądownictwa i niezawisłość sędziowską. Zmiany te mają zapewnić zgodność z europejskimi i międzynarodowymi normami oraz z opinią Komisji Weneckiej przyjętą na 94. sesji plenarnej 22. Gruzja przewiduje wdrażanie kolejnych reform w zakresie powoływania sędziów i ich kariery zawodowej. Zmiany do gruzińskiej ustawy o prokuraturze zostały już przyjęte przez parlament i weszły w życie w czerwcu 2013 r. Ich skutkiem było przekazanie Prokuratorowi Generalnemu Gruzji wszystkich uprawnień prokuratorskich posiadanych uprzednio przez Ministra Sprawiedliwości. Prokurator Generalny jest powoływany i odwoływany przez Prezydenta Gruzji na wniosek Ministra Sprawiedliwości. Prokurator Generalny powołuje i odwołuje wszystkich prokuratorów i pracowników prokuratur, prowadzi dochodzenia i wszczyna postępowania karne w sprawach o przestępstwa, w tym przestępstwa związane z korupcją, popełnione przez wysokich rangą funkcjonariuszy publicznych takich jak prezydent, członkowie parlamentu lub rządu, prezes Sądu Najwyższego, rzecznik praw obywatelskich lub prezes Państwowego Urzędu Kontroli. Krajowy system zamówień publicznych został zreformowany w 2010 r. poprzez utworzenie jednolitego elektronicznego systemu zamówień publicznych. Obecnie wszystkie przetargi przeprowadzane są elektronicznie. W ramach jednolitego elektronicznego systemu zamówień publicznych utworzona została czarna lista przedsiębiorstw, którym na okres jednego roku zakazano udziału w procedurach udzielania zamówień publicznych, oraz biała lista przedsiębiorstw, które kwalifikują się do udziału w przetargach. 21 OECD, Istambulski antykorupcyjny plan działania. Druga runda monitorowania. Sprawozdanie z postępu prac w Gruzji (2011 r.). Antykorupcyjna Sieć Europy Wschodniej i Azji Środkowej. Sprawozdanie dostępne jest na stronie: 22 Wspólna opinia Komisji Weneckiej i Dyrekcji ds. Sprawiedliwości i Godności Człowieka przy Dyrekcji Generalnej Rady Europy ds. Praw Człowieka i Praworządności w sprawie projektu zmian do ustawy organicznej o sądach powszechnych w Gruzji. Przyjęta przez Komisję Wenecką na jej 94. sesji plenarnej. Wenecja, 8 9 marca. Opinia jest dostępna na stronie: 18

19 Konsolidacja ram prawnych i instytucjonalnych dotyczących zapobiegania procederom prania pieniędzy i finansowania terroryzmu oraz ich zwalczania zgodnie z normami europejskimi i międzynarodowymi określonymi przez Grupę Specjalną ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu (FATF); regularna aktualizacja właściwej strategii krajowej; stworzenie i konsolidacja niezależnej jednostki analityki finansowej wyposażonej w odpowiednie uprawnienia i zasoby W ostatnich latach Gruzja udoskonaliła ramy legislacyjne dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i zwalczania procederu finansowania terroryzmu, zwiększając zgodność techniczną z międzynarodowymi normami w tym zakresie i stosownymi przepisami UE. Dla przykładu w 2012 r. spółki leasingowe, biegłych rewidentów, księgowych i instytucje kredytowe posiadające odpowiednie uprawnienia zakwalifikowano do grupy podmiotów zobowiązanych 23, a także wzmocniono środki zapobiegawcze w odniesieniu do instytucji finansowych. Choć już niedługo Gruzja zamierza zaliczyć do tej grupy również prawników, lista podmiotów zobowiązanych nie jest jeszcze w pełni zgodna z wymogami międzynarodowymi i europejskimi, bowiem ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy nie stosuje się do pośredników w handlu nieruchomościami, podmiotów świadczących usługi na rzecz trustów i spółek oraz instytucji pieniądza elektronicznego. Gruzja przyjęła już szereg aktów prawnych wydanych na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, w których bardziej szczegółowo określono wymogi, jakie spełniać muszą podmioty zobowiązane, np. spółdzielnie kredytowe, kantory wymiany walut, podmioty świadczące usługi przesyłania pieniędzy, kasyna, loterie, kancelarie notarialne itp. Jeśli chodzi o konieczność wzmacniania współpracy międzyinstytucjonalnej, kilka właściwych ministerstw podpisało protokół ustaleń w sprawie poprawy efektywności międzyinstytucjonalnej współpracy w obszarze egzekwowania prawa, który uwzględnia także przeciwdziałanie praniu pieniędzy, ale Gruzja nie powołała jeszcze żadnej rady do spraw przeciwdziałania praniu pieniędzy i zwalczania procederu finansowania terroryzmu, chociaż taki organ mógłby odgrywać znaczącą rolę w kierowaniu działaniami w tym zakresie i ich koordynowaniu. Gruzja utworzyła jednak międzyinstytucjonalną grupę roboczą, której zadaniem jest doprowadzenie do przyjęcia planowanej krajowej strategii na rzecz przeciwdziałania praniu pieniędzy i zwalczania procederu finansowania terroryzmu, a także planu działania służącego jej realizacji. Również powołanie Krajowej Agencji Rejestru Publicznego, która będzie zarządzała systemem rejestracji podmiotów prawnych, jest ważnym pierwszym krokiem w kierunku przeciwdziałania nadużyciom ze strony osób prawnych. Niemniej jednak Komitet Ekspertów ds. Oceny Środków Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu (zwany dalej MONEYVAL ) zauważył szereg istotnych niedociągnięć, które przedstawił w swoim 23 Termin podmioty zobowiązane oznacza osoby fizyczne i prawne, na które nałożone zostały obowiązki wynikające z gruzińskiej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy. 19