SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2015) 905 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Szóste sprawozdanie z postępów wdrażania planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego przez Ukrainę {SWD(2015) 705 final} PL PL

2 I. WSTĘP Dialog na temat liberalizacji systemu wizowego między UE a Ukrainą został zainicjowany w październiku 2008 r. W listopadzie 2010 r. Komisja Europejska przedstawiła rządowi Ukrainy plan działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego (PLRW). W planie tym przedstawiono szereg precyzyjnych kryteriów odniesienia w obrębie czterech bloków 1 zagadnień istotnych z technicznego punktu widzenia, w celu przyjęcia ram ustawodawczych, politycznych i instytucjonalnych (etap 1) oraz zapewnienia ich skutecznego i trwałego wdrożenia (etap 2). Kryteria te Ukraina musi spełnić, aby jej obywatele posiadający paszporty biometryczne mogli wjeżdżać do strefy Schengen na krótkoterminowy pobyt bez wizy 2. We wrześniu 2011 r. Komisja przyjęła pierwsze sprawozdanie z postępów wdrażania PLRW przez Ukrainę 3 i sformułowała szereg zaleceń dotyczących realizacji pierwszego etapu (ustawodawczo-planistycznego) PLRW. Komisja opublikowała drugie sprawozdanie z postępów w dniu 9 lutego 2012 r., a trzecie w dniu 15 listopada 2013 r. W następstwie czwartego sprawozdania Komisji (27 maja 2014 r.) 4 i jego zatwierdzenia przez Radę (23 czerwca 2014 r.) Ukraina oficjalnie rozpoczęła drugi etap planu działania, w ramach którego dokonano oceny dotyczącej trwałego wdrażania ram ustawodawczych i politycznych. Komisja przyjęła piąte sprawozdanie z postępów wdrażania PLRW przez Ukrainę w dniu 8 maja 2015 r. 5 W sprawozdaniu tym stwierdzono, że postępy poczynione przez władze Ukrainy w realizacji drugiego etapu PLRW są znaczące. Zgodnie z metodyką przedstawioną w PLRW Komisja zorganizowała oceny na miejscu z udziałem ekspertów z państw członkowskich UE. Do sprawozdania dołączono ocenę potencjalnych skutków w zakresie migracji i bezpieczeństwa w odniesieniu do przyszłej liberalizacji reżimu wizowego dla obywateli Ukrainy podróżujących do UE. Szóste sprawozdanie jest jednocześnie drugim sprawozdaniem z postępów Ukrainy w realizacji drugiego etapu PLRW. W sprawozdaniu tym określono stopień skuteczności i trwałości we wdrażaniu kryteriów odniesienia drugiego etapu PLRW przez władze Ukrainy zgodnie z zaleceniami zawartymi w piątym sprawozdaniu Komisji. Niniejsze sprawozdanie nie opisuje kryteriów odniesienia, które zostały uznane za osiągnięte już w ostatnim sprawozdaniu, gdyż kontrola wykazała, że są one nadal spełnione. Kryteria te obejmują: współpracę organów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, warunki i procedury dotyczące wydawania dokumentów podróży i dokumentów tożsamości. Informacje faktyczne i oceny są oparte na ustaleniach misji oceniających UE, które przeprowadzono na Ukrainie w okresie od 31 sierpnia 2015 r. do 2 października 2015 r. we 1 Kryteria te są następujące: (i) bezpieczeństwo dokumentów, w tym dokumentów biometrycznych, (ii) zintegrowane zarządzanie granicami, polityka migracyjna i azylowa, (iii) porządek publiczny i bezpieczeństwo, (iv) stosunki zewnętrzne i prawa podstawowe. 2 Beneficjenci zniesienia wiz posiadający paszport biometryczny mogliby przejeżdżać przez terytorium państwa członkowskiego UE (z wyłączeniem Zjednoczonego Królestwa i Irlandii) i państw stowarzyszonych w ramach strefy Schengen lub pozostawać na nim nie dłużej niż przez 90 dni w dowolnym okresie 180 dni bez obowiązku składania wniosku o wydanie wizy. 3 COM(2013) 809 final. 4 COM(2014) 336 final. 5 COM(2015) 200 final. 2

3 wszystkich czterech blokach PLRW z udziałem ekspertów z państw członkowskich UE, urzędników Komisji i przedstawicieli z delegatury UE na Ukrainie. Dodatkowe informacje zostały uzyskane w drodze kolejnych posiedzeń i kontaktów między Komisją, ESDZ i władzami Ukrainy oraz za pośrednictwem sprawozdań z postępów przedstawionych przez Ukrainę w dniach 17 sierpnia i 22 listopada 2015 r. Do sprawozdania dołączono dokument roboczy służb Komisji 6, w którym szerzej omówiono zagadnienia opisane w sprawozdaniu. W załączniku do dokumentu roboczego służb Komisji, zgodnie z wymogami PLRW, Komisja przedstawia zaktualizowaną analizę oraz oparte na statystykach informacje na temat potencjalnych skutków przyszłej liberalizacji reżimu wizowego dla migracji i bezpieczeństwa w przypadku obywateli Ukrainy podróżujących do UE, przygotowane na podstawie danych uzyskanych od odpowiednich agencji UE i zainteresowanych stron. Ocena skutków przestawia zarys przyszłych głównych tendencji w zakresie migracji i bezpieczeństwa. Ocena wykazuje, że Europa pozostaje atrakcyjnym celem dla migrantów z Ukrainy oraz że istnieją potencjalne wyzwania w zakresie migracji i bezpieczeństwa, które należy monitorować. 2. OCENA ŚRODKÓW W RAMACH POZOSTAŁYCH KRYTERIÓW ODNIESIENIA PLANU DZIAŁANIA NA RZECZ LIBERALIZACJI REŻIMU WIZOWEGO 2.1. Blok 1: Bezpieczeństwo dokumentów, w tym dokumentów biometrycznych Rozpoczęcie wydawania paszportów biometrycznych zgodnych z wymogami Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego od 12 stycznia 2015 r. było ważnym krokiem naprzód. W przypadku kontroli obywateli Ukrainy opuszczających terytorium kraju funkcjonariusze wykonujący kontrolę drugiej linii na lotnisku Kijów-Boryspol mają dostęp do odcisków palców zapisanych w ukraińskich paszportach i tym samym mogą porównać odciski posiadacza paszportu do tych znajdujących się na chipie. Dnia 19 sierpnia 2015 r. przyjęto zmiany procedur w celu zwalczania wszelkich skutków ubocznych zmiany imion lub nazwiska w momencie wydawania dokumentu podróży lub tożsamości. Zarówno paszport wewnętrzny, jak i paszport do podróży zagranicznych tracą ważność w momencie zmiany imienia lub nazwiska. Konsultacje techniczne mające na celu ustanowienie automatycznego połączenia między jednolitym państwowym rejestrem osób i rejestrem stanu cywilnego są w toku. Zakłada się, że połączenie to będzie aktywne od 1 stycznia 2016 r. W maju Ukraina rozpoczęła wydawanie biometrycznych paszportów dyplomatycznych i służbowych oraz paszportów biometrycznych w swoich konsulatach. Odpowiedni sprzęt został zainstalowany w 98 urzędach konsularnych. Nowe biometryczne dokumenty tożsamości są aktualnie poddawane testom i zaczną być wydawane od 1 stycznia 2016 r. Kryterium odniesienia w zakresie bezpieczeństwa dokumentów uznaje się za spełnione. 6 SWD(2015)705 final. 3

4 2.2. Blok 2: Zintegrowane zarządzanie granicami, polityka migracyjna i azylowa Zintegrowane zarządzanie granicami Kontynuowano wdrażanie zintegrowanego systemu zarządzania granicami na Ukrainie. Pomimo złożonej sytuacji na wschodzie kraju Ukraińska straż graniczna ewoluuje w kierunku nowoczesnego organu ścigania zgodnego z najlepszymi praktykami UE. Władze Ukrainy zapewniły dostęp do baz danych Interpolu na przejściach granicznych. W listopadzie 39 przejść granicznych było podłączonych do baz danych Interpolu. Pozostałych 118 przejść granicznych zostanie podłączonych w 2016 r. Ukraina poczyniła kolejne kroki we współpracy w zakresie kontroli granicznych i ochrony granic z krajami sąsiadującymi, choć już wcześniej współpraca ta działała dość sprawnie. Ukraińska straż graniczna opracowała nową koncepcję na lata w zakresie przyszłej strategii zintegrowanego zarządzania granicami. Zakłada się, że ukraińska straż graniczna w ramach otwartego dialogu z innymi agencjami granicznymi i właściwymi podmiotami przedstawi kompleksowy dokument według najlepszych przykładów UE rozpatrujący kluczowe kwestie międzyresortowej i międzynarodowej współpracy i koordynacji między różnymi organami. Od dnia 6 listopada 2015 r. ukraińska straż graniczna rozważa propozycje właściwych ministerstw i agencji dotyczące wstępnej koncepcji oraz planu działania służącego jej realizacji. Wstępnie przewiduje się, że koncepcja wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. Kryterium odniesienia w zakresie zintegrowanego zarządzania granicami uznaje się za spełnione Polityka migracyjna Ustawa o zewnętrznej migracji zarobkowej została przyjęta w drugim czytaniu dnia 5 listopada 2015 r. i podpisana przez Prezydenta dnia 21 listopada. Jest to bardzo pozytywny krok naprzód, ponieważ ustawa ta ureguluje kwestie reintegracji na poziomie ustawodawczym. Zwiększyła się zdolność ukraińskiego urzędu ds. migracji do wykrywania nielegalnych migrantów na terytorium kraju. Dnia 27 maja 2015 r. rząd Ukrainy przyjął uchwałę, zgodnie z którą od dnia 1 stycznia 2016 r. ukraińskiemu urzędowi ds. migracji zostanie przydzielonych 500 nowych pracowników, w tym urzędników zajmujących się zwalczaniem nielegalnej migracji i wykrywaniem nielegalnych migrantów na terytorium kraju. Obecnie przeprowadzane są szkolenia językowe. Ukraiński urząd ds. migracji bada dalsze możliwości angażowania międzynarodowych partnerów w poprawę znajomości języków obcych wśród swojego personelu. Profil migracyjny za 2014 r. został zaktualizowany i opublikowany w dniu 5 maja 2015 r. Kryterium odniesienia w zakresie polityki migracyjnej uznaje się za spełnione Polityka azylowa 4

5 Poczyniono znaczące postępy w realizacji zaleceń z piątego sprawozdania. W bazie danych cudzoziemców zainstalowano podsystem dotyczący uchodźców. Informacje o krajach pochodzenia są dostępne dla podmiotów przetwarzających dane na stronie ukraińskiego urzędu ds. migracji. Dnia 1 lipca 2015 r. rozpoczęło działanie sto regionalnych i lokalnych ośrodków pomocy prawnej finansowanych ze środków publicznych i zapewniających dodatkową pomoc prawną dla osób starających się o ochronę międzynarodową. Przebywającym w ośrodkach tymczasowego zamieszkania osobom starającym się o ochronę międzynarodową oraz osobom, którym taka ochrona już przysługuje, zapewniana jest, niezależnie od kosztów, żywność odpowiadająca określonym ilościom wymaganej dziennej wartości odżywczej na osobę. Przeprowadzono szkolenie dla personelu pracującego w ośrodkach recepcyjnych, osób prowadzących sprawy i sędziów. Ukraina jest obecnie zdolna przyjąć 100 osób w Odessie i 130 osób w obwodzie zakarpackim. Otwarcie nowego ośrodka zakwaterowania w Jagodzinie, w obwodzie kijowskim, z 353 dodatkowymi miejscami zostało odłożone na rok Remont 100 dodatkowych miejsc w ośrodku tymczasowego zakwaterowania w Odessie zależy od uwolnienia środków przeznaczonych na ten cel. W dalszym ciągu obawy budzi fakt, że aktualne praktyki w zakresie zatrzymania pewnych kategorii osób ubiegających się o azyl nie są oparte na przesłankach przewidzianych w prawie. W dniu 10 listopada 2015 r. Parlament przyjął w pierwszym czytaniu projekt ustawy zmieniającej ustawę o cudzoziemcach, zgodnie z którą to sąd orzeka w sprawach o zatrzymanie osób podlegających procedurze powrotu. Podobne gwarancje i konkretne podstawy do zatrzymania mogą zostać przewidziane dla osób starających się o uzyskanie ochrony międzynarodowej i przebywających na terytorium Ukrainy legalnie. Kryterium odniesienia w zakresie polityki azylowej uznaje się za spełnione Blok 3: Porządek publiczny i bezpieczeństwo Zapobieganie przestępczości zorganizowanej, terroryzmowi i korupcji oraz ich zwalczanie Zapobieganie przestępczości zorganizowanej i jej zwalczanie W dniu 26 maja 2015 r. Prezydent Ukrainy zatwierdził strategię bezpieczeństwa narodowego, która ma na celu określenie ogólnej wizji i kierunku procesu reform. Strategia jest właściwym krokiem naprzód. Proces kompleksowych reform Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i agencji odpowiedzialnych za zapobieganie przestępczości zorganizowanej jest w toku. Władze dążą do wyraźnego ustalenia kompetencji organów ścigania, w tym struktury obowiązków służb dochodzeniowych i prokuratury. Kluczowe elementy reformy, takie jak jasne określenie właściwości sądów i zapobieganie nakładaniu się na siebie funkcji w ramach zwalczania przestępczości zorganizowanej, powinny być dalej monitorowane. 5

6 Władze Ukrainy podejmują wysiłki, aby zmniejszyć przedprocesowe uprawnienia dochodzeniowe służby bezpieczeństwa w przypadku wywiadu i kontrwywiadu. W dniu 21 listopada 2015 r. Prezydent podpisał ustawę mającą na celu optymalizację uprawnień organów ścigania w dochodzeniu przedprocesowym. Kompetencje w zakresie uprawnień przeddochodzeniowych dotyczących nielegalnego przemytu przeniesiono ze służby bezpieczeństwa do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Bardziej szczegółowo przeanalizowano kwestię specjalizacji sędziów i prokuratorów w przypadku przestępczości zorganizowanej. W celu zapewnienia skutecznej ochrony świadków władze Ukrainy rozważą przeznaczenie środków na ten cel w kolejnym okresie budżetowym. Przewiduje się nową procedurę współpracy w zakresie ochrony świadków i konsekwentnego stosowania zarządzeń w sprawie ochrony świadków. Kryterium odniesienia w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowanej uznaje się za spełnione Handel ludźmi Ukraina podjęła szereg znaczących kroków w celu opracowania polityki dotyczącej zwalczania handlu ludźmi poprzez przyjęcie nowego Państwowego programu zwalczania handlu ludźmi, którego wejście w życie jest zaplanowane na dzień 1 stycznia 2016 r. Ministerstwo Polityki Społecznej prowadzi konsultacje z innymi organami i organizacjami międzynarodowymi. Niemniej jednak ocena przyczyn spadku liczby zidentyfikowanych ofiar i lepsze monitorowanie nowych tendencji wciąż jest w toku. Liczba zidentyfikowanych ofiar jest nadal bardzo niska. Od dnia 19 listopada władze Ukrainy przyznały status ofiar handlu ludźmi 140 osobom: 60 kobietom, 59 mężczyznom i 21 małoletnim. Ukraińskie władze wprowadziły formalną procedurę identyfikacji ofiar, której wszczęcie uzależnione jest od złożenia stosownego wniosku przez samą ofiarę. Ustanowiono również krajowy mechanizm mający na celu ułatwienie współpracy między odpowiednimi organami zaangażowanymi w zwalczanie handlu ludźmi. Obecny system przeciwdziałania handlowi ludźmi koncentruje się na Ukrainie jako kraju pochodzenia, a tylko kilka spośród formalnie zidentyfikowanych ofiar pochodzi spoza jej terytorium. Należy zwrócić większą uwagę na zjawisko wewnątrzkrajowego handlu ludźmi, zwłaszcza w związku z przesiedleńcami wewnętrznymi. System monitorowania istniejącego planu działania, jak również jego ocena mają zostać wdrożone dopiero od roku 2016 r. Powinno to obejmować wyraźną rolę organizacji pozarządowych oraz środki wystarczające do ich skutecznego udziału. Pewne korzyści 6

7 przyniosłoby dla Ukrainy wprowadzenie jednolitego krajowego systemu monitorowania statystycznego w ramach poprawy procesu identyfikacji ofiar. Władze Ukrainy przewidziały finansowanie w ramach krajowego mechanizmu ukierunkowanej pomocy dla organizacji pozarządowych. Ulepszono szkolenia dla urzędników dotyczące ich roli i obowiązków w procesie identyfikacji ofiar. Kryterium odniesienia w zakresie handlu ludźmi uznaje się za spełnione Zapobieganie i zwalczanie korupcji Zaobserwowano kontynuację postępów odnotowanych w piątym sprawozdaniu w zakresie polityki antykorupcyjnej, a w szczególności w wymiarze prawnym i instytucjonalnym. Przyjęcie przez Parlament w dniu 8 października 2015 r. pakietów ustawodawczych obejmujących pewne aspekty zaleceń zawartych w sprawozdaniu jest ważnym krokiem naprzód. Społeczeństwo obywatelskie nadal odgrywało kluczową rolę w realizacji programu antykorupcyjnego. Utworzono Krajowe Biuro Antykorupcyjne, a jego dyrektor został mianowany dnia 16 kwietnia 2015 r. w następstwie otwartej, konkurencyjnej procedury rekrutacyjnej. Ponadto zatrudniono i przeszkolono około 100 funkcjonariuszy śledczych. Tworzenie Krajowego Biura Antykorupcyjnego przebiega zatem pomyślnie. Nie może ono jednak być w pełni operacyjne bez wyspecjalizowanej prokuratury antykorupcyjnej. Mimo iż rozpoczęto już tworzenie nowej wyspecjalizowanej prokuratury antykorupcyjnej, należy jeszcze zapewnić niekwestionowane uznanie jej niezależności i integralności. Dostrzeżone niedociągnięcia w procesie rekrutacji kierownictwa prokuratury antykorupcyjnej, takie jak brak obiektywnych kryteriów uwzględniania osiągnięć przy mianowaniu członków komisji selekcyjnej i kandydatów, uwydatniły potrzebę dalszego ulepszania odpowiednich ram prawnych i instytucjonalnych w celu zapewnienia całkowitej niezależności i integralności prokuratury. W tym celu procesy rekrutacji, mianowania i odwoływania kierownictwa i personelu prokuratury muszą być zgodne z bardziej restrykcyjnymi gwarancjami niezależności i integralności. Operacyjność wyspecjalizowanej prokuratury antykorupcyjnej powinna być kwestią priorytetową; jest to bowiem niezbędny element skutecznych i niezależnych ram instytucjonalnych walki z korupcją na wysokim szczeblu. Dnia 30 listopada Prokurator Generalny mianował szefa wyspecjalizowanej prokuratury antykorupcyjnej. Poczyniono postępy w zakresie tworzenia Krajowej Agencji ds. Zapobiegania Korupcji, szczególnie od wyborów nowego zarządu agencji, które miały miejsce 28 sierpnia 2015 r. Oczekuje się, że rząd zatwierdzi wybór pięcioosobowego zarządu w grudniu 2015 r. Ustawa o zapobieganiu korupcji uchwalona w październiku 2014 r. weszła w życie dnia 26 kwietnia 2015 r. Przewiduje ona mechanizmy służące do kontroli deklaracji majątkowych. Kontrole te będą realizowane przez Krajową Agencję ds. Zapobiegania Korupcji. Agencja będzie również odpowiedzialna za zarządzanie portalem elektronicznym do składania oświadczeń majątkowych, który jest aktualnie opracowywany. Dnia 8 października 2015 r. przyjęto ustawę o finansowaniu partii politycznych. Projekt ustawy o Krajowym Biurze ds. Odzyskiwania Mienia i o Biurze ds. Zarządzania Mieniem przeszedł pierwsze czytanie w 7

8 Parlamencie dnia 8 października 2015 r. W dniu 10 listopada Parlament przyjął w drugim czytaniu szereg przepisów mających na celu poprawę procedur odzyskiwania mienia. Wśród tych projektów ustaw znalazły się: projekt ustawy o Krajowym Biurze ds. Odzyskiwania Mienia, projekt ustawy o Biurze ds. Zarządzania Mieniem i projekt ustawy o specjalnych konfiskatach w stosunku do osób trzecich. W formie proponowanej przez rząd projekty ustaw przewidywały utworzenie Biura ds. Odzyskiwania Mienia, które obejmowało również funkcje zarządzające dotyczące aktywów zamrożonych lub skonfiskowanych, jak również przepisy dotyczące procedury zamrażania i konfiskaty. Szereg poprawek do tekstu parlamentu ograniczył funkcje Agencji w zakresie aktywnego zarządzania zajętym mieniem, jak również przepisy dotyczące zamrażania i konfiskaty mienia. Postęp osiągnięty, jeśli chodzi o aspekty ustawodawcze i instytucjonalne, może przynieść znaczące rezultaty końcowe tylko w przypadku pełnego wdrożenia. Władze Ukrainy zobowiązały się do: - zapewnienia pełnej operacyjności Krajowej Agencji ds. Zapobiegania Korupcji i wyspecjalizowanej prokuratury antykorupcyjnej w pierwszym kwartale 2016 r.; - zapewnienia niezależności i integralności wyspecjalizowanej prokuratury antykorupcyjnej, w tym za pomocą poprawek do ustawy o prokuraturze i odpowiednich gwarancji w zakresie rekrutacji i odwoływania kierownictwa prokuratury, do pierwszego kwartału 2016 r.; - zapewnienia pełnej operacyjności Krajowej Agencji ds. Zapobiegania Korupcji w pierwszym kwartale 2016 r., a następnie do natychmiastowego rozpoczęcia weryfikacji aktywów i potencjalnych konfliktów interesów wśród urzędników państwowych zatrudnionych w dziedzinach i na stanowiskach najbardziej narażonych na korupcję; - zwiększenia instytucjonalnej zdolności do odzyskiwania mienia i zarządzania nim oraz do przyjęcia w pierwszym kwartale 2016 r. ustawodawstwa dotyczącego procedur zajęcia mienia i specjalnej konfiskaty w celu zapewnienia pełnej operacyjności Biura ds. Zarządzania Mieniem; - zapewnienia niezbędnych środków finansowych w budżecie państwa na rok 2016 i w kolejnych latach w celu ustanowienia dobrze funkcjonujących antykorupcyjnych ram instytucjonalnych, w tym Krajowej Agencji ds. Zapobiegania Korupcji. Na podstawie tych zobowiązań kryterium odniesienia w zakresie przeciwdziałania korupcji uznaje się za spełnione Pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu Narodowy Bank Ukrainy podjął działania skierowane przeciwko bankom, które nie ujawniają ostatecznych beneficjentów rzeczywistych i nie zapewniają skutecznej identyfikacji klientów. Od dnia 5 października 2015 r. 132 banki komercyjne (spośród 135) ujawniły ostatecznych beneficjentów rzeczywistych zgodnie z nowymi przepisami. W Narodowym 8

9 Banku Ukrainy utworzono specjalny dział, którego zadaniem jest monitorowanie beneficjentów rzeczywistych. Do końca grudnia 2015 r. Narodowy Bank Ukrainy planował zakończenie prac nad opartymi na analizie ryzyka narzędziami kontroli prania pieniędzy (stosowanymi na miejscu lub zdalnie) skoncentrowanymi na osobach zajmujących eksponowane stanowiska polityczne na szczeblu krajowym związane z ryzykiem. Wyspecjalizowany dział koordynujący dochodzenia w sprawach o pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu został utworzony w dniu 2 września 2015 r. w Departamencie Nadzoru Postępowania Karnego, podlegającym Prokuratorowi Generalnemu. Zadaniem tego działu jest koordynacja dochodzeń w sprawach o pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu. Dalsze działania operacyjne tego działu powinny być monitorowane. Wszystkie serwisy online, które nie dysponują systemem identyfikacji klientów lub kontrolują pochodzenie środków, należy uznać za ryzykowne. Narodowy Bank Ukrainy podejmuje starania w celu uregulowania systemów płatności, które nie są oferowane przez banki. Bank współpracuje również z organami ścigania w celu zapewnienia, aby te systemy płatności, które mu nie podlegają były również zgodne z przepisami krajowymi. Należy również podkreślić, że prokuratura postawiła zarzuty i wszczęła śledztwo w sprawie agentów WebMoney podejrzewanych o pranie pieniędzy. Kryterium odniesienia w zakresie prania pieniędzy uznaje się za spełnione Narkotyki Krajowa strategia przeciwdziałania narkomanii i związany z nią plan działania są realizowane w ramach drugiego planu działania na lata Władze rozpatrywały ujednolicenie przepisów dotyczących narkotyków w jednym akcie prawnym. Pozwoli to na harmonizację ukraińskiego ustawodawstwa w sprawie narkotyków. Ministerstwo Zdrowia zapewnia współpracę z innymi instytucjami antynarkotykowymi, które regularnie biorą udział w realizacji polityki państwa w zakresie kontroli narkotyków. W ramach planu działania na rok 2015 w zakresie wdrażania strategii antynarkotykowej do 2020 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych jest zaangażowane w realizację planowanych środków wraz ze służbą bezpieczeństwa, strażą graniczną i służbą podatkową, obejmujących wprowadzanie środków operacyjno-zapobiegawczych w celu wykrywania i przechwytywania narkotyków, substancji psychotropowych, substancji analogicznych lub prekursorów narkotyków oraz narkotyków toksycznych i silnie działających. W okresie od 1 stycznia do 9 listopada 2015 r. ukraińska straż graniczna przechwyciła ponad 200 kg narkotyków. Kryterium odniesienia w zakresie przeciwdziałania narkomanii uznaje się za spełnione Współpraca sądowa w sprawach karnych Kryterium odniesienia dotyczące współpracy sądowej w sprawach karnych, które zostało uznane za spełnione w piątym sprawozdaniu z postępów, jest nadal spełnione. 9

10 Współpraca w dziedzinie egzekwowania prawa W odniesieniu do współpracy między różnymi organami reforma Ministerstwa Spraw Wewnętrznych jest nadal w toku. Do końca 2015 r. zaplanowano przekształcenie Ministerstwa w organ cywilny, którego głównym celem będzie przyjęcie spójnej polityki państwa w sprawach wewnętrznych i kierowanie działalnością innych agencji (policji, Gwardii Narodowej, straży granicznej, państwowej służby imigracyjnej i państwowych służb ratunkowych). W dniu 2 lipca 2015 r. parlament przyjął ustawę o policji krajowej; weszła ona w życie dnia 7 listopada 2015 r. Ustawa ta przewiduje optymalizację policji krajowej, jasny podział uprawnień strukturalnych i wyeliminowanie powielonych stanowisk zgodnie ze standardami europejskimi. Wysiłki Ministerstwa w zakresie tych reform są bardzo pozytywne. Wymiana informacji pomiędzy organami ścigania jest prowadzona za pośrednictwem systemu Arkan zintegrowanego międzyinstytucjonalnego systemu informacyjnotelekomunikacyjnego w zakresie kontroli osób, pojazdów i towarów przekraczających granice państwowe. Procedura zawarcia umowy operacyjnej z Europolem jest na zaawansowanym etapie. W dniu 11 marca 2015 r. strona ukraińska podpisała protokół ustaleń, który 19 marca został podpisany przez Europol. W dniu 4 czerwca parlament przyjął ustawę ratyfikującą protokół ustaleń między Ukrainą a Europolem w sprawie utworzenia bezpiecznego kanału komunikacyjnego; ustawa ta weszła w życie dnia 13 lipca. Decyzja o rozpoczęciu negocjacji w sprawie podpisania umowy o współpracy operacyjnej została podjęta przez zarząd Europolu dnia 7 października 2015 r. Obecnie ukraińskie biuro Interpolu prowadzi negocjacje z Europolem w celu rozpoczęcia prac nad ustanowieniem bezpiecznego narzędzia łączności SIENA. Ocena zagrożenia poważną i zorganizowaną przestępczością w przypadku Ukrainy jest prowadzana przy użyciu metod Europolu. Międzynarodowa współpraca z ukraińskimi organami ścigania jest zapewniona przez kanały Interpolu i Europolu ds. zapobiegania przestępstwom, ich wykrywania i prowadzenia dochodzeń. Kryterium odniesienia dotyczące współpracy w dziedzinie egzekwowania prawa uznaje się za spełnione. 10

11 Ochrona danych Władze Ukrainy wdrażają ustawę o ochronie danych osobowych w sposób zadowalający, a niezależny organ nadzoru nad danymi działa skutecznie. Budżet sekretariatu Rzecznika Praw Obywatelskich został zwiększony o 7 mln UAH (25 %), które rozdzielono pomiędzy trzy departamenty sekretariatu: Departament ds. Ochrony Danych, Dział ds. Niedyskryminacji i Dział ds. Dostępu do Informacji Publicznej. Kryterium odniesienia w zakresie ochrony danych uznaje się za spełnione Blok 4: Stosunki zewnętrzne i prawa podstawowe Pomimo ciągłych istotnych wyzwań zewnętrznych i wewnętrznych, z którymi zmaga się Ukraina, kraj ten osiągnął znaczny postęp w tej dziedzinie w krótkim czasie Swoboda przemieszczania się na terytorium Ukrainy Zarządzeniem Ministra Zdrowia nr 329 z dnia 11 czerwca 2015 r. zakażenie HIV/AIDS zostało usunięte z wykazu chorób zakaźnych. Oznacza to, że zakażenie to nie może być wykorzystywane jako uzasadnienie odmowy udzielenia zezwolenia imigracyjnego. Władze Ukrainy stopniowo poprawiły stosowanie ram prawnych dotyczących dostępu do i z terenów znajdujących się poza kontrolą rządu i wprowadziły środki upraszczające przekraczanie linii kontaktu. Powyższe kryterium odniesienia uznaje się za spełnione Warunki i procedury dotyczące wydawania dokumentów podróży i dokumentów tożsamości Powyższe kryterium odniesienia zostało uznane za spełnione w piątym sprawozdaniu z postępów Prawa obywatelskie, w tym ochrona mniejszości Ukraina wykazała strategiczne podejście do rozwoju zdolności instytucji ds. równości, będącej główną instytucją zajmującą się przeciwdziałaniem dyskryminacji. Liczba personelu tej instytucji wzrosła do 15 osób, a budżet na rok 2015 i prognoza na rok 2016 wskazują na znacznie wyższe przydziały. Instytucja ta kontynuuje wdrażanie strategii i planu działania na lata w zakresie zapobiegania i zwalczania dyskryminacji na Ukrainie. Instytucja ds. równości i odpowiednie ministerstwa zainicjowały szereg kampanii informacyjnych. W dniu 25 sierpnia 2015 r. Prezydent przyjął krajową strategię dotyczącą praw człowieka, zawierającą m.in. rozdziały poświęcone przeciwdziałaniu dyskryminacji. Ukraina w dalszym ciągu wdrażała na rozsądnym poziomie ramy prawne w zakresie ochrony osób należących do mniejszości narodowych. Dzięki zastosowaniu bardziej systematycznego i konsekwentnego podejścia osiągnięto znaczący postęp w zakresie prowadzenia szkoleń dla pracowników organów ścigania, prokuratorów i sędziów na temat przeciwdziałania dyskryminacji. Ponieważ w załączniku XL do rozdziału 21 Układu o stowarzyszeniu Ukraina zobowiązała się do zbliżenia swojego ustawodawstwa do dyrektyw UE dotyczących przeciwdziałania 11

12 dyskryminacji, zalecenia zawarte w ostatnim sprawozdaniu z postępów dotyczące poprawek do ustawy antydyskryminacyjnej będzie można uznać za spełnione, jeśli plan działania służący wdrożeniu krajowej strategii dotyczącej praw człowieka będzie uwzględniał stwierdzone luki i wskazywał ograniczony czas na ich uzupełnienie. W dniu 12 listopada parlament przyjął również zmiany do kodeksu pracy, w których wyraźnie zakazał dyskryminacji na podstawie orientacji seksualnej. Zostały one podpisane przez Prezydenta dnia 21 listopada, a weszły w życie dnia 27 listopada. Późniejsze przepisy w tej dziedzinie, takie jak nowy kodeks pracy, który oczekuje na przyjęcie w parlamencie, będą musiały zagwarantować ten sam zakaz. Powyższe kryterium odniesienia uznaje się za spełnione. 3. OCENA OGÓLNA I DALSZE DZIAŁANIA Od momentu nawiązania przez UE oraz Ukrainę dialogu w sprawie liberalizacji reżimu wizowego w październiku 2008 r. oraz przedstawienia władzom ukraińskim planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego (PLRW) w listopadzie 2010 r., Komisja regularnie składa sprawozdania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie z postępów poczynionych przez Ukrainę w spełnianiu kryteriów odniesienia pierwszego i drugiego etapu PLRW określonych w czterech blokach. Komisja kontynuuje również monitorowanie postępów poczynionych przez Ukrainę w odpowiednich dziedzinach PLRW poprzez: spotkanie urzędników wyższego szczebla ds. dialogu między UE a Ukrainą dotyczącego wiz, Wspólny Komitet UE i Ukrainy ds. Ułatwień w Wydawaniu Wiz, Wspólny Komitet UE i Ukrainy ds. Readmisji; Podkomitet UE i Ukrainy ds. Sprawiedliwości, Wolności i Bezpieczeństwa, oraz dialog między UE i Ukrainą na temat praw człowieka. Podczas ostatniego posiedzenia Wspólnego Komitetu ds. Ułatwień w Wydawaniu Wiz, które odbyło się 23 kwietnia 2015 r. z udziałem przedstawicieli państw członkowskich UE, Komisja stwierdziła, że ogólnie rzecz biorąc, poziom realizacji umowy o ułatwieniach wizowych jest bardzo zadowalający. Ostatnie konsultacje z państwami członkowskimi, które miały miejsce 6 maja, potwierdziły, że wdrażanie umowy o readmisji przebiega w sposób zadowalający. Dialog wizowy między UE a Ukrainą okazał się ważnym i szczególnie skutecznym narzędziem wspierania daleko idących i trudnych reform w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Wpłynął on również na takie dziedziny jak praworządność i reforma wymiaru sprawiedliwości. Kwestie te są monitorowane za pomocą innych form dialogu, takich jak prace prowadzone w ramach Komitetu Stowarzyszenia i Rady Stowarzyszenia, a ponadto będą monitorowane w kontekście programu stowarzyszeniowego. Postępy poczynione przez Ukrainę we wszystkich dziedzinach określonych w czterech blokach PLRW są stałe i skuteczne. Świadczy to o zaangażowaniu i ciągłych wysiłkach rządu 12

13 Ukrainy oraz wszystkich instytucji państwowych, które potraktowały osiągnięcie kryteriów odniesienia PLRW jako nadrzędny cel krajowy. W celu zapewnienia trwałość wdrażanych reform Ukraina przeznaczyła na ten cel odpowiednie zasoby finansowe i ludzkie. Wkład w ten proces wnosi również UE przeznaczyła ona już ponad 35 mln EUR na budowę i wyposażenie prowizorycznych miejsc zakwaterowania dla nielegalnych migrantów (projekt READMIT), przekazała wsparcie budżetowe na potrzeby zintegrowanego zarządzania granicami (60 mln EUR) oraz znaczne wsparcie w postaci pomocy technicznej i wsparcia budżetowego na rzecz przeciwdziałania korupcji (ok. 30 mln EUR). Ciągłe wdrażanie reform związanych z PLRW będzie nadal wspierane przez przygotowywany obecnie duży pakiet projektów pomocy dla migrantów, który obejmie kompleksowe budowanie zdolności i aktualizacje systemów zarządzania informacjami dla państwowej służby migracyjnej, straży granicznej i sądów rozpatrujących sprawy migrantów (28 mln EUR). Przygotowywane są kolejne inicjatywy wspierające przeciwdziałanie korupcji oraz egzekwowanie prawa. Ważne jest również dalsze organizowanie ukierunkowanych kampanii informacyjnych wyjaśniających prawa i obowiązki wynikające z podróży bezwizowych do strefy Schengen oraz przepisy regulujące dostęp do rynku pracy UE. Przedstawiono pięć sprawozdań z postępów wdrażania PLRW. Piąte sprawozdanie z postępów potwierdziło, że pomimo wyjątkowych okoliczności postęp osiągnięty w ramach czterech bloków PLRW był znaczący. Stwierdzono w nim też, że zrealizowanie wymaganych działań pozwoliłoby Ukrainie spełnić wszystkie kryteria odniesienia w drugim etapie PLRW. Komisja uważa, że od tego czasu Ukraina poczyniła konieczne postępy, przeprowadziła wszelkie niezbędne reformy i wypełniła zobowiązania, dzięki czemu w sposób skuteczny i trwały spełniła pozostałe kryteria odniesienia. Wszystkie środki określone w piątym sprawozdaniu z postępów zostały uwzględnione w celu zapewnienia, że ramy legislacyjne i polityczne, zasady instytucjonalne i organizacyjne oraz wdrażanie procedur w ramach czterech bloków są zgodne z europejskimi i międzynarodowymi standardami. Komisja będzie nadal śledzić realizację reform w dziedzinach takich jak przeciwdziałanie korupcji, handel ludźmi i przestępczość zorganizowana. Na podstawie tej oceny i powziętych zobowiązań oraz biorąc pod uwagę wyniki stałego monitorowania i sprawozdawczości od momentu nawiązania dialogu na temat liberalizacji reżimu wizowego między UE a Ukrainą w październiku 2008 r., Komisja jest zdania, że Ukraina spełnia wszystkie kryteria odniesienia określone dla wszystkich czterech bloków drugiego etapu PLRW. Biorąc pod uwagę ogólne stosunki między UE a Ukrainą, na początku 2016 r. Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy dotyczący zmiany rozporządzenia (WE) nr 539/2001. Komisja będzie nadal aktywnie monitorować ciągłe wdrażanie przez Ukrainę wszystkich kryteriów odniesienia określonych w czterech blokach PLRW za pośrednictwem struktur i dialogów istniejących w ramach stowarzyszenia, a w razie konieczności za pomocą doraźnych mechanizmów monitorowania. 13

14 14