PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych DOKUMENT ROBOCZY

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych DOKUMENT ROBOCZY w sprawie programu rejestrowania podróżnych Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Sprawozdawczyni: Tanja Fajon DT\ doc PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 1. Wprowadzenie Proponowany program rejestrowania podróżnych (RTP) stanowi część pakietu dotyczącego inteligentnych granic, przedstawionego przez Komisję w lutym 2013 r. Pakiet obejmuje też wniosek dotyczący systemu wjazdu/wyjazdu (EES) oraz wniosek dotyczący zmiany kodeksu granicznego Schengen (SBC) w celu uwzględnienia nowych systemów. Podstawowym celem RTP jest ułatwienie przekraczania granic zewnętrznych UE podróżnym z państw trzecich, którzy często udają się do UE i którzy przechodziliby wstępną weryfikację przed stawieniem się na granicy. W niniejszym dokumencie roboczym streszczono niektóre kluczowe nierozwiązane jeszcze kwestie, a następnie odniesiono się do przedstawionego przez Komisję Studium technicznego dotyczącego inteligentnych granic oraz Analizy kosztów. Dokument kończy sekcja Nierozwiązane problemy i kwestie do rozważenia, w której poruszono szereg problemów do rozwiązania w ramach dalszych działań. 2. Streszczenie kwestii poruszonych w studium technicznym i analizie kosztów W studium technicznym przyjrzano się szczegółowo niektórym aspektom RTP, takim jak proces kontroli granicznej, dane, wykorzystywanie danych biometrycznych oraz ogólna struktura systemu. Wiele przedstawionych propozycji może znacznie różnić się od rozwiązań zaproponowanych w pierwotnym wniosku ustawodawczym Komisji. W studium nie analizowano ani nie zmieniano podstawowego celu programu rejestrowania podróżnych. Proces kontroli granicznej W studium wiele uwagi poświęcono rejestracji podróżnych oraz zbadano wykorzystywanie zdjęć w tym procesie. Stwierdzono, że jakość zdjęć wykorzystywanych w systemie VIS nie zawsze jest zadowalająca. Zalecono umożliwienie korzystania z aplikacji on-line do celów RTP, zauważając jednak, że wpłynęłoby to na ogólną strukturę systemu i wiązałoby się z problemami dotyczącymi bezpieczeństwa, co wymagałoby dalszej refleksji. Jednym z celów studium była ocena wykorzystywania tokenów w RTP. W studium zasugerowano możliwość korzystania z paszportów elektronicznych (elektronicznych dokumentów podróżnych do odczytu przez urządzenia emrtd), alternatywnie do tokenów. Zwykłych dokumentów podróżnych do odczytu (paszportów bez chipa) nie uznaje się za wystarczająco bezpieczne. W studium rozważono też, jakie działania mogłyby skrócić czas przetwarzania danych na przejściach granicznych. Takie działania nazywane są działaniami przyspieszającymi. Potencjalne działania przyspieszające obejmują między innymi: uprzednie gromadzenie danych; rejestrację przed kontrolą graniczną; dłuższe okresy zatrzymywania danych; efektywniejszą organizację przejść granicznych; ograniczenie do minimum liczby wymaganych dokumentów; automatyczne bramki graniczne; skanowanie tęczówki. Dane PE v /6 DT\ doc

3 Pierwotny wniosek Komisji przewidywał, że w odniesieniu do każdego podróżnego przechowywany będzie zbiór danych obejmujący 36 pozycji. W studium zasugerowano, że w rzeczywistości do celów RTP (i EES) wystarczyłoby 26 pozycji. W pierwotnym wniosku dotyczącym RTP nie przewidziano dostępu na potrzeby ochrony porządku publicznego, a w studium nie znaleziono powodów, by to zaproponować. W studium stwierdzono, że okres zatrzymywania danych określony w pierwotnym wniosku Komisji tj. maksymalny okres 5 lat od daty wygaśnięcia rejestracji w RTP nie ma wad. Dane biometryczne Uważa się, że wykorzystując cechy biometryczne, można poprawić i wzmocnić kontrolę tożsamości na granicach zewnętrznych oraz ogólne bezpieczeństwo kontroli granicznej. W studium przeanalizowano wykorzystywanie obrazu twarzy jako cechy biometrycznej i stwierdzono, że do celów RTP można by wykorzystywać wyłącznie obraz twarzy (bez wykorzystywania odcisków palców). Taki wariant nie był proponowany we wniosku ustawodawczym. W studium podkreślono też, że wykorzystywanie obrazu twarzy w połączeniu z odciskami palców sprzyjałoby szybkości i bezpieczeństwu zarówno weryfikacji, jak i identyfikacji, co z kolei prowadziłoby do obniżenia odsetka fałszywych wyników negatywnych i oczywiście oznaczałoby, że potrzebna byłaby mniejsza liczba odcisków palców niż określona w pierwotnym wniosku Komisji. W fazie testowania RTP należałoby wypróbować wszystkie trzy warianty, tj. korzystanie wyłącznie z obrazu twarzy, korzystanie z obrazu twarzy w połączeniu z odciskami palców oraz niekorzystanie z danych biometrycznych. Struktura Co do ogólnej struktury jedno z głównych pytań dotyczy tego, czy RTP i EES powinny razem tworzyć jeden system, czy też powinny stanowić odrębne, lecz połączone systemy. W studium Parlament zwrócił się do Komisji o rozważenie możliwości, by za podstawę wziąć systemy już istniejące. Stwierdzono, że niektóre elementy oprogramowania wizowego systemu informacyjnego (VIS) np. obecnie wykorzystywany w VIS system kojarzenia danych biometrycznych (BMS) mogłyby być wykorzystywane również do celów RTP. Nowa wersja BMS (BMS-2) ma zostać wprowadzona w 2015 r. Tej nowej wersji można by używać również w ramach projektu inteligentnych granic. W studium stwierdzono, jak można się spodziewać, że bazując na istniejących systemach i oprogramowaniu, można by ograniczyć koszty. W studium stwierdzono też, że połączenie EES, RTP i VIS jest sensowne z punktu widzenia potencjału i danych, jednak należałoby zharmonizować zatrzymywanie danych, a także zdecydowanie należałoby w pełni zagwarantować przestrzeganie praw osób, których dane dotyczą. 3. Nierozwiązane problemy i kwestie do rozważenia DT\ doc 3/6 PE v01-00

4 Uwzględniając pracę poprzedniego sprawozdawcy Ioana Enciu, w szczególności dokument roboczy z dnia 20 czerwca 2013 r., wkład sprawozdawców w sformułowanie przez Komisję celów studium z dnia 29 stycznia 2014 r. oraz analizę samego studium, a także oczekując na fazę testową, która zostanie przeprowadzona przez agencję eu-lisa w bieżącym roku, sprawozdawczyni pragnie wspomnieć o nierozwiązanych problemach oraz zwrócić uwagę na te pytania, na które studium nie przyniosło odpowiedzi. Poprzedni sprawozdawca I. Enciu w swoim dokumencie roboczym wyraził ubolewanie, iż jego zdaniem europejski proces kształtowania polityki nie pozwala na właściwie ustrukturyzowaną debatę skoncentrowaną na dwóch elementach kluczowych z punktu widzenia wniosków Komisji dotyczących inteligentnych granic, tj. na jasnym określeniu problemu, a następnie na otwartej dyskusji nad możliwymi rozwiązaniami. Dzieje się przeciwnie: dokumenty uzupełniające również omawiane tu studium są redagowane z myślą o wspieraniu tworzenia nowych systemów, nie zaś o ocenie ich niezbędności czy proporcjonalności, których dotąd nie wykazano, zważywszy, że nie ma dowodów na to, iż główne cele wniosku zostaną osiągnięte. Sprawozdawczyni z żalem zauważa, że studium, pomimo wkładu ze strony Parlamentu poprzedniej kadencji, nie przyniosło odpowiedzi na te podstawowe uwagi i zastrzeżenia. Uważa, że studium wręcz oddaliło się od głównych celów pierwszego wniosku Komisji, i pragnie zaprosić posłów do refleksji nad następującymi kwestiami. Z różnych opinii na temat pakietu dotyczącego inteligentnych granic mianowicie wydanych przez Europejskiego Inspektora Ochrony Danych, komisję Meijersa, grupę roboczą art. 29 ds. ochrony danych, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów, w których odniesiono się do szerokiego zakresu kwestii, w tym do proporcjonalności i praktycznej wykonalności proponowanych rozwiązań wynika, że zgodność tego pakietu z podstawowymi zasadami ochrony danych nie została wystarczająco dowiedziona. Niestety w studium nie udało się dostatecznie wykazać, dlaczego w ogóle należy tworzyć takie systemy, i całkowicie zlekceważono wniosek Parlamentu o ocenę i rozpatrzenie innych wariantów, za pomocą których można by osiągnąć wyznaczone cele. Do wariantów tych należą między innymi, lecz nie tylko: wariant zachowania status quo oraz wariant przewidujący rozwiązania nieoparte na technologii (przeprowadzano by tylko minimalną kontrolę posiadaczy wiz wielokrotnego wjazdu na podstawie modyfikacji kodeksu granicznego Schengen lub stosowano by rozwiązanie przewidujące korzystanie przez tych podróżnych z automatycznej kontroli granicznej na podstawie wcześniejszej rejestracji w VIS). Co do praw podstawowych w studium nie oceniono skali wpływu na prawa obywateli lub podróżnych. Co do systemów krajowych w studium zasugerowano, że istnieje szereg możliwości wykorzystywania istniejących systemów również do celów EES i RTP, jednak nie przedstawiono ostatecznych konkluzji w tym zakresie. Chociaż w innym dokumencie PE v /6 DT\ doc

5 Komisji 1 wspomniano, że poszczególne krajowe systemy RTP wykraczają w swoim działaniu poza UE Holandia rozszerzyła system na inne kraje, w tym Kanadę i Koreę Południową, a Niemcy rozszerzyły system na Stany Zjednoczone to jednak w studium nie wspomniano, w jaki sposób Komisja zamierza postępować w stosunku do tych krajów trzecich, gdy powstanie system ogólnoeuropejski. Ponadto w studium nie odniesiono się do innych powiązanych zagadnień, takich jak dotychczasowe doświadczenia z systemami krajowymi, możliwość zredukowania personelu na granicach, potrzeba standaryzacji (np. w przypadku bramek ABC), doświadczenia innych krajów trzecich, które wdrożyły system inteligentnych granic, w tym ich doświadczenia związane z przypadkami obchodzenia tego systemu przez podróżujących. Poprzedni sprawozdawcy jako przykład wskazywali system kontroli granicznej między USAa Kanadą. Co do kosztów w studium nie odpowiedziano jasno, z jakimi kosztami ostatecznie będą się wiązać proponowane rozwiązania. Biorąc pod uwagę prawdopodobieństwo wzrostu wydatków, jak w przypadku SIS II, szczególne zastrzeżenie budzi rozdział dotyczący innych wariantów związanych z kosztami. Pierwotny wniosek Komisji dotyczący EES i RTP nie przewiduje dostępu organów ścigania do systemów; dostępu takiego można by udzielić dopiero po ocenie przeprowadzonej po dwóch latach funkcjonowania systemu. W studium jednak pozytywnie oceniono dostęp organów ścigania jako cel poboczny, pod warunkiem że stosowane będą wskaźniki biometryczne i że okres zatrzymywania danych będzie znacznie dłuższy niż zaproponowała Komisja w pierwszym wniosku. Sprawozdawczyni z niepokojem zauważa, że dostęp organów ścigania staje się coraz bardziej centralnym punktem wniosków mimo że kwestii tej nie przeanalizowano należycie oraz że cele takiego systemu automatycznie ulegną zmianie, jeżeli uwzględniony zostanie dostęp organów ścigania: akcent przesunie się z usprawnienia kontroli granicznych i przetwarzania danych podczas kontroli na walkę z przestępczością i terroryzmem. Sprawozdawczyni ma poważne zastrzeżenia co do dostępu organów ścigania i dlatego ubolewa, iż przy ocenie takich wariantów w studium nie uwzględniono dostatecznie niedawnego orzeczenia dotyczącego dyrektywy w sprawie zatrzymywania danych, jednocześnie przyznając, że konkluzje Trybunału mogą mieć szersze implikacje. Zmiana głównych celów jest w związku z tym oczywista. Jeszcze raz nasuwa się pytanie co w rzeczywistości stanowi lub powinno stanowić główny cel systemów EES/RTP? Wracając do dokumentu roboczego poprzedniego sprawozdawcy nadal nie ma jasnej odpowiedzi na pytanie, czy system EES jest niezbędny do funkcjonowania RTP, czy też RTP mógłby zostać uruchomiony bez EES. Na podstawie niniejszego dokumentu roboczego sprawozdawczyni zachęca posłów do refleksji nad poszczególnymi aspektami RTP w proponowanej formie i do wyrażenia opinii na temat dalszych działań. 1 SWD(2014) 165 final, sekcja DT\ doc 5/6 PE v01-00

6 PE v /6 DT\ doc