DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW. Towarzyszący dokumentowi: Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. SWD(2018) 196 final DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW Towarzyszący dokumentowi: Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 767/2008, rozporządzenie (WE) nr 810/2009, rozporządzenie (UE) 2017/2226, rozporządzenie (UE) 2016/399, rozporządzenie XX/2018 [rozporządzenie w sprawie interoperacyjności] i decyzję 2004/512/WE oraz uchylającego decyzję Rady 2008/633/WSiSW {COM(2018) 302 final} - {SEC(2018) 236 final} - {SWD(2018) 195 final} PL PL

2 Streszczenie oceny skutków Ocena skutków towarzysząca wnioskowi dotyczącemu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 767/2008 w sprawie Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS) oraz wymiany danych pomiędzy państwami członkowskimi na temat wiz krótkoterminowych (rozporządzenie w sprawie VIS) i rozporządzenie (WE) nr 810/2009 ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Wizowy (kodeks wizowy). A. Zasadność działań Dlaczego należy podjąć działania? Na czym polega problem? W oparciu o ocenę VIS z 2016 r. oraz w celu sprostania nowym wyzwaniom w zakresie wiz, granic i bezpieczeństwa, a także ustanowienia wzajemnych połączeń z istniejącymi i przyszłymi systemami informatycznymi, w ocenie skutków uwzględniono cztery obszary problemowe: brak dokumentów podróży jako dowodów w postępowaniu w sprawie powrotu obecne ustawodawstwo UE nie przewiduje takiej możliwości, wskutek czego postępowania w sprawie powrotu toczą się wolno i towarzyszą im trudności, co powoduje opóźnienia i koszty dla państw członkowskich; brak danych biometrycznych umożliwiających identyfikację małoletnich zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem UE odciski palców nie są pobierane od dzieci poniżej 12 roku życia, co oznacza, że trudniej jest zidentyfikować dzieci, a w szczególności te, które łatwo mogą paść ofiarą handlu ludźmi; niewystarczające informacje na temat wiz długoterminowych i dokumentów pobytu luka informacyjna powoduje problemy pod względem zarządzania granicami zewnętrznymi i sprawia, że strefa Schengen jest bardziej podatna na zagrożenia dla bezpieczeństwa; niewystarczające kontrole pod kątem ryzyka migracji i zagrożeń dla bezpieczeństwa przy rozpatrywaniu wniosków wizowych kontrole przeprowadzane w poszczególnych państwach członkowskich są zróżnicowane, przy czym na potrzeby tych kontroli nie korzysta się z istniejących systemów informatycznych (w tym z systemów, które będą interoperacyjne w przyszłości). Jaki jest cel inicjatywy? Cele ogólne: poprawa wdrażania wspólnej polityki wizowej; ułatwienie odpraw na granicach zewnętrznych UE oraz swobodnego przemieszczania się na terytorium państw UE w obrębie strefy Schengen bez granic; zwiększenie bezpieczeństwa w UE i na jej granicach; poprawa zarządzania granicami między państwami należącymi do strefy Schengen a państwami, które nie należą do strefy Schengen. Cele szczegółowe: poprawa w zakresie identyfikacji i powrotu obywateli państw trzecich; zwiększenie skuteczności VIS w celu ułatwienia procedur powrotu; ułatwienie walki z oszustwami; ułatwienie odpraw na przejściach granicznych na granicach zewnętrznych państw członkowskich i na terytorium państw członkowskich; podjęcie bardziej zdecydowanych działań w celu przeciwdziałania naruszaniu praw dziecka; ułatwienie wymiany informacji między państwami członkowskimi na temat obywateli państw trzecich; przyczynienie się do zwalczania poważnej przestępczości, w tym terroryzmu; gromadzenie statystyk w celu wsparcia kształtowania polityki w oparciu o dane naukowe. Na czym polega wartość dodana podjęcia działań na poziomie UE? Istnieją informatyczne bazy danych na poziomie UE na potrzeby granic i bezpieczeństwa, których celem jest wspomaganie organów krajowych we współpracy i wymianie informacji w tej dziedzinie. Zlikwidowanie luk informacyjnych, które stwierdzono w tych systemach, pozwoli organom (szybciej i taniej) identyfikować obywateli państw trzecich i przeprowadzać w odniesieniu do nich dokładną ocenę ryzyka, a także 1

3 sprawdzać status i autentyczność ich dokumentów. B. Rozwiązania Jakie warianty legislacyjne i nielegislacyjne rozważono? Czy wskazano preferowany wariant (podkreślony)? Włączenie do VIS cyfrowej kopii dokumentu podróży 1) w scentralizowanej bazie danych / 2) w sposób zdecentralizowany (przez państwa członkowskie indywidualnie): podwariant A: przechowywanie jedynie strony personalizacyjnej; podwariant B: przechowywanie wszystkich wykorzystywanych stron dokumentu podróży osoby ubiegającej się o wizę. Obniżenie wieku, od jakiego można pobierać odciski palców od dzieci: obniżenie wieku, od jakiego można pobierać odciski palców, do 6 lat; obniżenie wieku, od jakiego można pobierać odciski palców, do zera (tj. pobieranie odcisków palców od osób w każdym wieku, od urodzenia). Włączenie do VIS danych dotyczących wiz długoterminowych i dokumentów pobytu warianty nielegislacyjne: poprawa dwustronnej wymiany informacji w poszczególnych przypadkach; poprawa wprowadzania do Systemu Informacyjnego Schengen informacji na temat wpisów dotyczących wycofanych dokumentów pobytowych długoterminowych i dokumentów pobytu oraz poprawa wykorzystywania tych informacji; promowanie stosowania w dokumentach zabezpieczeń zawierających chip: uwierzytelnianie pasywne i rozszerzona kontrola dostępu; warianty legislacyjne: dalsza harmonizacja i zabezpieczenie dokumentów pobytowych długoterminowych i dokumentów pobytu; utworzenie wzajemnego połączenia między odpowiednimi krajowymi bazami danych, które umożliwiłoby wszystkim państwom członkowskim wysyłanie zapytań do tych baz; włączenie dokumentów do VIS a) bez danych dotyczących wniosków odrzuconych / b) z danymi dotyczącymi wniosków odrzuconych. Zautomatyzowane kontrole pod kątem migracji i bezpieczeństwa systematyczna i zautomatyzowana kontrola z użyciem dostępnych baz danych; zautomatyzowane kontrole krzyżowe + zasady kontroli przesiewowej. Jak kształtuje się poparcie dla poszczególnych wariantów? Wiele zainteresowanych stron wyraziło poparcie dla celów zmienionego VIS (eu-lisa (agencja UE zarządzająca systemami informatycznymi związanymi z bezpieczeństwem), agencja UE ds. granic Frontex oraz rządy UE wszystkie one wniosły wkład w badania uzupełniające). Niektóre zainteresowane strony (EIOD, Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej) zwróciły uwagę na potrzebę poszanowania praw podstawowych, konsekwentnie podkreślając potrzebę zapewnienia zdecydowanych i jasnych środków ochrony danych oraz uwzględnienia interesu dziecka. C. Skutki wdrożenia preferowanego wariantu Jakie korzyści przyniesie wdrożenie preferowanego wariantu lub jeśli go nie wskazano głównych wariantów? Proponowane środki zapewnią niezawodny sposób systematycznego przedstawiania dowodów potwierdzających obywatelstwo osób przekraczających dozwolony okres pobytu, do którego są uprawnione na podstawie wiz wydawanych obywatelom państw trzecich. Powinno to ułatwić wykonywanie decyzji nakazujących powrót, co przyniesie szacunkowe oszczędności w wysokości 6,7 32,1 mln EUR. Ograniczenie opóźnień w procedurze powrotu pomoże również obniżyć koszty związane z ośrodkami detencyjnymi, w których osoby powracające przebywają przed wydaleniem, koszty utrzymania tych osób itp. 2

4 o 46,3 92,6 mln EUR. Dodatkowe oszczędności rzędu 3,9 15,5 mln EUR oczekiwane są w powiązanych kosztach administracyjnych. Włączenie odcisków palców dzieci do VIS umożliwi organom weryfikację ich tożsamości, a tym samym wszelkich domniemanych relacji między dziećmi a dorosłymi przedstawiającymi się jako ich rodzice lub opiekunowie. Ułatwi to łączenie dzieci pozbawionych opieki w strefie Schengen z rodzicami, rodziną lub opiekunami oraz stosowanie rozporządzenia dublińskiego (zasad ustalania, które państwo członkowskie UE jest odpowiedzialne za rozpatrywanie poszczególnych wniosków o udzielenie azylu). Organy do spraw zarządzania granicami i organy ścigania będą miały dostęp do danych dotyczących wiz długoterminowych i dokumentów pobytu, co umożliwi szybką kontrolę statusu i autentyczności tych dokumentów. Posiadacze dokumentów odniosą również korzyści w postaci sprawniejszej i szybszej odprawy granicznej. Konsulaty i organy do spraw migracji odniosą korzyści głównie dzięki przeprowadzaniu automatycznych kontroli z użyciem innych baz danych, wykorzystując tym samym w pełni interoperacyjność całego systemu. Jakie są koszty wdrożenia preferowanego wariantu lub jeśli go nie wskazano głównych wariantów? Bezpośrednie koszty ekonomiczne będą ograniczone do kosztów inwestycji lub kosztów ustanowienia związanych ze zmianą procedur i aktów prawnych. Główne jednorazowe koszty zostaną pokryte z budżetu UE i z budżetów organów krajowych obsługujących odnośne systemy. Szacuje się je na 21,4 21,5 mln EUR. Stałe koszty administracyjne wynikające ze zwiększonego obciążenia pracą przypadającego na jeden wniosek będą ponoszone przede wszystkim przez konsulaty państw członkowskich UE oraz usługodawców zewnętrznych. Analizę ilościową przeprowadzono jednak oddzielnie dla każdego obszaru polityki. W szacowanych kosztach nie uwzględnia się zatem aspektów znacznej redukcji kosztów w perspektywie długookresowej, wynikających z preferowanych wariantów strategicznych, takich jak korzyści skali i potencjalne częściowe pokrywanie się inwestycji. Jakie będą skutki dla przedsiębiorstw, MŚP i mikroprzedsiębiorstw? Nie oczekuje się, aby proponowane środki z zakresu polityki miały bezpośredni wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa. Podróżni i faktyczni posiadacze wiz długoterminowych lub dokumentów pobytowych, którzy nie są obywatelami UE, skorzystają na szybszej odprawie granicznej. Czy przewiduje się znaczące skutki dla budżetów i administracji krajowych? Znaczne oszczędności przeważą nad kosztami wynikającymi z dodatkowej pracy administracyjnej związanej ze skanowaniem dokumentów i pobieraniem odcisków palców od dzieci. Oczekuje się, że państwa członkowskie odniosą znaczne korzyści dzięki: mniejszej liczbie wniosków o pomoc w sprawie dokumentów uzupełniających, otrzymywanych od organów ds. migracji i powrotów; mniejszej liczbie wniosków o przesłanie kopii dokumentów podróży; łatwiejszej procedurze powrotu dla migrantów przekraczających dozwolony okres pobytu, do którego są uprawnieni na podstawie wiz wydawanych obywatelom państw trzecich. Czy wystąpią inne znaczące skutki? Ogół społeczeństwa odniesie korzyści w postaci większego bezpieczeństwa wynikającego ze skuteczniejszej ochrony granic zewnętrznych i ochrony dzieci oraz łatwiejszych procedur powrotu migrantów o nieuregulowanym statusie. Zlikwidowanie obecnej luki informacyjnej w dokumentach wydawanych obywatelom państw trzecich będzie stanowiło dopełnienie systemu informacyjnego służącego do zarządzania granicami. System ten jest opracowywany i wdrażany z pełnym poszanowaniem wszystkich stosownych przepisów, takich jak ogólne rozporządzenie o ochronie danych, oraz zasad uwzględniania ochrony danych już w fazie projektowania 3

5 i w sposób domyślny, a także jest obwarowany szeregiem zabezpieczeń. Kiedy nastąpi przegląd przyjętej polityki? D. Działania następcze Cztery lata po rozpoczęciu stosowania zmienionego rozporządzenia w sprawie VIS Komisja przedłoży sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie UE. 4