3/2015. Raport AMRON SARFiN. Raport nr. III kwartał 2009 III kwartał 2015 WYDANIE JUBILEUSZOWE

Transkrypt

1 Raport AMRON SARFiN Ogólnopolski raport o kredytach mieszkaniowych i cenach transakcyjnych nieruchomości 3/2015 kwartał 2009 kwartał 2015 WYDANE JUBLEUSZOWE Raport nr 25 data publikacji: 26 listopada 2015

2 List Prezesa Związku Banków Polskich Krzysztofa Pietraszkiewicza z okazji jubileuszu Raportu AMRON-SARFiN Szanowni Państwo, W dniu 27 listopada 2009 podczas konferencji prasowej w Związku Banków Polskich miałem przyjemność zaprezentować pierwszy Ogólnopolski raport o kredytach mieszkaniowych i cenach transakcyjnych nieruchomości AMRON- -SARFN. Celem naszym była z jednej strony promocja Systemów AMRON i SARFN oraz udostępnienie uczestnikom rynku obrotu nieruchomościami ciekawych i unikalnych informacji o rynku nieruchomości mieszkaniowych oraz kredytów. nicjatywa powstania Raportu została odebrana pozytywnie, o czym świadczyło duże zainteresowanie mediów. W okresie 27 listopada 18 grudnia 2009 r. po publikacji Raportu AMRON-SARFiN w mediach ogólnopolskich pojawiły się 34 publikacje nawiązujących do zagadnień związanych z Raportem. Media cytowały wówczas moją zapowiedź: Rozpoczynamy regularne monitorowanie i podawanie do publicznej wiadomości sytuacji na rynku kredytowym i rynku nieruchomości. Wierzymy, że przyczyni się to do lepszej analizy sytuacji na rynku oraz będzie pomocne w podejmowaniu nie tylko decyzji biznesowych, ale także decyzji co do zakupu nieruchomości przez osoby indywidualne. Po sześciu latach z satysfakcją mogę stwierdzić, że Raport AMRON- -SARFiN stał się obowiązkową lekturą nie tylko dziennikarzy zajmujących się analizą rynku nieruchomości, bankowców aktywnych w tym obszarze czy współpracujących z bankami rzeczoznawców majątkowych. Dziś po Raport AMRON-SARFiN systematycznie sięgają również parlamentarzyści oraz pracownicy wielu centralnych urzędów. Ale co sprawia największą satysfakcję, to liczba wejść na stronę pl, gdzie z publikowanych Raportów korzystają ci, którzy mają zamiar sprzedać lub kupić mieszkanie. Dlatego z okazji jubileuszu 25. edycji Raportu gratuluję twórcom i autorom Raportu AMRON-SARFiN i dziękuję za wytrwałość i zaangażowanie, przekładające się na kolejne, coraz atrakcyjniejsze i ciekawsze edycje Raportu. Pozdrawiam również wszystkich Czytelników i życzę interesującej lektury Raportu. Krzysztof Pietraszkiewicz 2 AMRON

3 Spis treści Raport w liczbach 6 7 Spis wykresów 8 Spis tabel 10 Wstęp o Raporcie 11 Sytuacja na rynku kredytów mieszkaniowych 13 Liczba czynnych kredytów mieszkaniowych 13 Całkowity stan zadłużenia z tytułu kredytów mieszkaniowych 13 Liczba i wartość nowo udzielonych kredytów mieszkaniowych 13 Waluta kredytu 15 Struktura jakości portfela kredytowego 16 Średnia wartość kredytu 17 Struktura nowo udzielonych kredytów według wysokości kredytu 19 Struktura wskaźnika LtV 21 Kredyty mieszkaniowe w największych miastach Polski 23 Okres kredytowania 26 ndeks Dostępności Mieszkaniowej M3 27 Średnie marże oraz oprocentowanie kredytów hipotecznych 28 Program Mieszkanie dla Młodych 30 Sytuacja na rynku nieruchomości mieszkaniowych 33 Średnie ceny transakcyjne mieszkań 35 Udział poszczególnych kategorii wielkościowych mieszkań w wolumenie obrotu w Warszawie 38 Komentarz do Raportu 41 Systemy AMRON i SARFiN 42 System Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami 42 System Analiz Rynku Finansowania Nieruchomości 43 AMRON 3

4 NAJWAŻNEJSZE WYDARZENA przyjęcie ustawy z dnia 8 września 2006 roku o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania (Proagram Rodzina na Swoim ) wejście w życie cześci zapisów Rekomendacji T - ograniczenie całkowitego obciążenia dochodów gospodarstwa domowego z tytułu obsługi zadłużenia do 50% miesięcznego dochodu netto (65% dla kredytobiorców osiągających ponadprzeciętne dochody) uruchomienie Programu Rodzina na Swoim zwiększenie limitu cenowego w Programie Rodzina na Swoim (współczynnik zwiększony do 1,3) wejście w życie cześci zapisów Rekomendacji T - wymóg badania zdolności kredytowej, obowiązek przedstawienia klientowi ryzyk, wymówg wniesienia przez klienta wkładu włąsnego lub wykupienia dodatkowego ubezpieczenia w przypadku kredytów w obcej walucie kolejny skok kursu CHF - 3, wydanie przez KNF Rekomendacji T bankructwo Banku Lehman Brothers pierwszy skok kursu CHF - 3, polskie banki zaostrzają kryteria udzielania kredytów hipotecznych zwiększenie limitu cenowego w Programie Rodzina na Swoim (współczynnik 1,3 zwiększony do 1,4) przyjęcie ustawy o ochronie praw nabywcy zróżnicowanie dla rynku pierwotnego lokalu mieszkalnego lub i wtórnego oraz znaczne zmniejszenie domu jednorodzinnego limitów cenowych w Programie Rodzina (tzw. ustawa deweloperska ) na Swoim podwyższenie stawki podatku VAT o 1 % (23 i 8%) wydanie przez KNF Rekomendacji S wejście w życie zapisów Rekomendacji S - wymóg przyjmowania do kalkulacji zdolności kredytowej maksymalnie 25-letniego okresu spłaty kredytu i obniżenie wskaźnik DT do maksymalnej wartości 42% 4 AMRON

5 NA PRZESTRZEN LAT przyjęcie ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi (Program Mieszkanie dla Młodych ) wprowadzenie minimalnego poziomu wkładu własnego na poziomie 5% wartości nieruchomości zgodnie z zapisami Rekomednacji S uruchomienie Programu Mieszkanie dla Młodych wejście w życie zapisów ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego nowelizacja Rekomendacji J (w życie weszła ) wydanie przez KNF Rekomendacji S V rekordowo niskie stopy oricentowe NBP - stopa referencyjna 3,25% zakończenie Programu Rodzina na Swoim ogłoszenie upadłości Amber Gold wprowadzenie minimalnegopoziomu wkładu własnego na poziomie 10% wartości nieruchomości zgodnie z zapisami Rekomednacji S maksymalny okres spłaty kredytu, zdolnośc kredytowa liczona dla maksymalnie 30-letniego okresu spłaty (wcześniej 25 lat), zniesienia restrykcyjnych limitów wskaźnika DT uwolnienie kursu franka szwajcarskiego, po kilku dniach kolejny rekord kursu CHF - 4, wejście w życie części zapisów Rekomendacji S V - kredyty denominowane w walutach obcych dostępne jedynie dla osób uzyskujących wynagrodzenie w danej walucie, 35-letni maksymalny okres spłaty kredytu, zdolnośc kredytowa liczona dla maksymalnie 30-letniego okresu spłaty (wcześniej 25 lat), zniesienia restrykcyjnych limitów wskaźnika DT nowelizacja Programu Mieszkanie dla Młodych, podwyższenie dofinansowania oraz rozszerzenie zakresu na rynek wtórny AMRON 5

6 Raport w liczbach ,458 mld zł 370,630 mld zł ogólna kwota zadłużenia z tytułu kredytów mieszkaniowych zmiana 2015 / ,95% ì 1,356 mln 1,965 mln liczba czynnych umów kredytowych 44,92% ì liczba umów zawartych 16,90% î 10,945 mld zł 9,704 mld zł wartość umów zawartych 11,34% î zł zł 116,23 pkt. 183,97 pkt. 25,55% 49,60% 76,94% 98,45% 11,45% 1,01% zł zł zł zł średnia wartość udzielonego kredytu ogółem wartość ndeksu Dostępności Mieszkaniowej M3 udział nowo udzielonych kredytów mieszkaniowych z LtV powyżej 80% wartościowy udział nowo udzielonych kredytów w PLN wartościowy udział nowo udzielonych kredytów w EUR całkowita średnia cena transakcyjna mieszkania w Warszawie średnia cena transakcyjna za metr kwadratowy mieszkania w Warszawie 4.78% ì 67,74 pkt. ì 24,05 pkt. proc. ì 21,51 pkt. proc. ì 10,44 pkt. proc. î 15,71% î 2,48% î 6 AMRON

7 Raport w liczbach 2015 zmiana 2015 / ,630 mld zł ogólna kwota zadłużenia z tytułu kredytów mieszkaniowych 0,91% î 1,965 mln liczba czynnych umów kredytowych 1,02% ì liczba umów zawartych 5,50% î 9,704 mld zł wartość umów zawartych 3,52% î zł średnia wartość udzielonego kredytu ogółem 0,97% ì 183,97 pkt. wartość ndeksu Dostępności Mieszkaniowej M3 1,55 pkt. ì 49,60% udział nowo udzielonych kredytów mieszkaniowych z LtV powyżej 80% 2,15 pkt. proc. ì 98,45% wartościowy udział nowo udzielonych kredytów w PLN 0,30 pkt. proc. î 1,01% wartościowy udział nowo udzielonych kredytów w EUR 0,17 pkt. proc. ì zł zł całkowita średnia cena transakcyjna mieszkania w Warszawie średnia cena transakcyjna za metr kwadratowy mieszkania w Warszawie 1,43% ì 1,49% ì AMRON 7

8 Spis wykresów Wykres 1. Liczba czynnych umów o kredyt mieszkaniowy w okresie r. 13 Wykres 2. Całkowity stan zadłużenia z tytułu kredytów mieszkaniowych (w mld zł) w okresie r. 13 Wykres 3. Liczba nowo podpisanych umów o kredyt w okresie 2009 r r. 15 Wykres 4. Wartość nowo podpisanych umów o kredyt w okresie 2009 r r. (mld zł) 15 Wykres 5. Struktura walutowa wartości nowo udzielonych kredytów w okresie 2009 r r. 15 Wykres 6. Udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów mieszkaniowych w okresie r. 16 Wykres 7. Średnia wartość udzielonego kredytu ogółem i w podziale na waluty w okresie 2009 r r. 18 Wykres 8. Struktura nowo udzielonych kredytów według wysokości kredytu w okresie 2009 r r. 19 Wykres 9. Struktura nowo udzielonych kredytów według wysokości kredytu porównanie wyników kwartału 2014 r. i kwartału 2015 r. 20 Wykres 10. Struktura wskaźnika LtV dla nowo udzielonych kredytów w okresie 2009 r r. 22 Wykres 11. Wartość nowo udzielonych kredytów w największych miastach w okresie 2009 r r. 24 Wykres 12. Struktura nowo udzielonych kredytów ze względu na okres kredytowania w okresie 2010 r r. 26 Wykres 13. ndeks Dostępności Mieszkaniowej M3 w okresie 2009 r r. 28 Wykres 14. Średnia marża kredytu hipotecznego w okresie 2009 r r. 29 Wykres 15. Średnie oprocentowanie kredytu hipotecznego w okresie 2009 r r. 29 Wykres 16. Liczba i kwota wniosków zaakceptowanych przez banki w okresie 2014 r r. Program Mieszkanie dla Młodych 31 8 AMRON

9 Wykres 17. Porównanie średnich cen transakcyjnych mieszkań i limitów cen w Programie Mieszkanie dla Młodych w wybranych miastach Polski w okresie 2014 r r. 31 Wykres 18. Liczba wydanych pozwoleń na budowę, budów rozpoczętych oraz mieszkań oddanych do użytkowania w okresie 2009 r r. 33 Wykres 19. Liczba wydanych pozwoleń na budowę, budów rozpoczętych oraz mieszkań oddanych do użytkowania przez deweloperów w okresie 2009 r r. 34 Wykres 20. Liczba wydanych pozwoleń na budowę, budów rozpoczętych oraz mieszkań oddanych do użytkowania przez deweloperów w okresie 2014 i Wykres 21. Średnie ceny transakcyjne metra kwadratowego mieszkania w wybranych miastach w okresie 2009 r r. 36 Wykres 22. Całkowite średnie ceny transakcyjne mieszkania w wybranych miastach w 2015 r. 38 Wykres 23. Przeciętny metraż mieszkania w badanych miastach w 2015 r. (m 2 ) 38 Wykres 24. Udział poszczególnych kategorii wielkościowych mieszkań w wolumenie obrotu w Warszawie w okresie r AMRON 9

10 Spis tabel Tabela 1. Wartość i liczba nowo udzielonych kredytów mieszkaniowych w okresie 2009 r r. 14 Tabela 2. Struktura walutowa wartości nowo udzielonych kredytów w okresie 2009 r r. 16 Tabela 3. Udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów mieszkaniowych w okresie r. 17 Tabela 4. Średnia wartość udzielonego kredytu ogółem i w podziale na waluty w okresie 2009 r r. 18 Tabela 5. Struktura nowo udzielonych kredytów według wysokości kredytu w okresie 2009 r r. 21 Tabela 6. Struktura wskaźnika LtV dla nowo udzielonych kredytów w okresie 2009 r r. 23 Tabela 7. Wartość nowo udzielonych kredytów w największych miastach w okresie 2009 r r. 25 Tabela 8. Struktura nowo udzielonych kredytów w okresie 2010 r r. w podziale na okres kredytowania 27 Tabela 9. Liczba wydanych pozwoleń na budowę, budów rozpoczętych oraz mieszkań oddanych do użytkowania przez deweloperów w okresie 2009 r r. 35 Tabela 10. Średnie ceny transakcyjne metra kwadratowego mieszkania w wybranych miastach w okresie 2009 r r. 37 Tabela 11. Udział poszczególnych kategorii wielkościowych mieszkań w wolumenie obrotu w Warszawie w okresie r AMRON

11 Wstęp o Raporcie dr Jacek Furga, Przewodniczący Komitetu ds. Finansowania Nieruchomości Związku Banków Polskich i Prezes Zarządu Centrum Prawa Bankowego i nformacji Sp. z o.o. Szanowni Państwo, z okazji Jubileuszu bo właśnie otrzymaliście Państwo do ręki 25 edycję Raportu AMRON- -SARFiN pragnę bardzo gorąco podziękować wszystkim Czytelnikom i Odbiorcom naszego Raportu. Zarówno tym, którzy są z nami od samego początku, jak również tym, którzy do tego grona dołączyli później. To dzięki Wam, dzięki zgłaszanym przez Was opiniom i uwagom, kwartalna publikacja Raportu AMRON-SARFiN weszła na stałe do kalendarza wszystkich aktywnych uczestników, obserwatorów i analityków rynku nieruchomości mieszkaniowych w Polsce. Gwarancją wysokiej wiarygodności i atrakcyjności naszego Raportu jest systematyczny rozwój zasobów danych gromadzonych w obu bazach danych Związku Banków Polskich. Zasoby bazy danych AMRON z poziomu 740 tys. rekordów na koniec roku 2009 wzrosły ponad 3-krotnie i przekroczyły poziom 2,35 mln rekordów (stan na 31 października 2015 r.). Od sześciu lat dostarczamy Państwu co kwartał aktualne informacje o kredytach mieszkaniowych i cenach transakcyjnych nieruchomości. W okresie analizowanym w kolejnych edycjach Raportu AMRON- SARFiN, tzn. od kwartału 2009 roku, banki udzieliły kredyty hipoteczne o łącznej wartości 261 mld złotych. Jednak liczba czynnych kredytów wzrosła jedynie o 600 tys. sztuk, a wartość portfela kredytów hipotecznych o 166 mld złotych. W tym samym okresie wydano w Polsce pozwolenia na budowę mieszkań, z których oddano do użytkowania. Oprocentowanie kredytu hipotecznego spadło z poziomu 7% do 3,5%, a nominalne średnie ceny transakcyjne mieszkań spadły od 2,48% (190 zł mniej za 1 m 2 ) w Warszawie do 8,83% w Gdańsku (spadek o 512 zł). Wydawałoby się, że wobec tak sprzyjających warunków akcja kredytowa powinna ulec zdecydowanemu wzrostowi. Takie też wrażenie można było odnieść po wynikach akcji kredytowej w kwartale 2015 roku. Analizując w poprzednim raporcie niespodziewany, niespotykany od kilku kwartałów wzrost akcji kredytowej uprzedzałem, by jeszcze nie obwieszczać zmiany utrzymującego się od kilku lat spadkowego trendu. Wyniki akcji kredytowej w kwartale 2015 roku okazały się niższe od tych sprzed 3 miesięcy o 3,52% jeśli chodzi o wartość nowo udzielonych kredytów oraz o 5,50%, gdy porównamy liczbę nowo udzielonych kredytów. Banki udzieliły kredytów mieszkaniowych na łączną kwotę 9,704 mld zł. Wyniki ostatnich dwóch kwartałów sprawić jednak mogą, że rzeczywiście rezultat roku 2015 może być nawet nieznacznie lepszy niż w roku Przynajmniej pod względem wartości udzielonych kredytów, która może zbliżyć się do poziomu 38 mld złotych. Nie uda się natomiast pokonać bariery 180 tys. nowych kredytów. Trudno oczekiwać dynamicznego wzrostu akcji kredytowej w roku Brak programów oszczędnościowych stwarzających szansę na systematyczne gromadzenie wkładu własnego w przyszłym roku już na poziomie 15% skutkuje preferowaniem przez banki rodzin bardziej zamożnych, a te w zasadzie zaspokoiły swoje potrzeby mieszkaniowe w latach poprzednich. Obecnie ci najbardziej zamożni nabywają drugie mieszkanie z myślą o najmie. W analizowanym okresie 6 lat udział mieszkańców Warszawy w nowej akcji kredytowej wzrósł z 28,9% w kwarwww.zbp.pl AMRON 11

12 tale 2009 roku do ponad 37,1% w kwartale bieżącego roku, osiągając maksymalny w historii naszych notowań poziom. Analiza portfela nowo udzielonych kredytów pod względem wysokości wskaźnika LtV i okresu spłaty potwierdza dostosowanie się banków do wymogów Rekomendacji S. Optymizm nie opuszcza natomiast deweloperów. kwartał bieżącego roku to kolejny okres wzrostów na rynku nieruchomości mieszkaniowych, zarówno w sektorze budownictwa deweloperskiego, jak i indywidualnego. W porównaniu do poprzedniego kwartału, najbardziej (o 16%) wzrosła liczba mieszkań oddanych do użytkowania, która wyniosła W okresie od lipca do września 2015 roku wydano pozwolenia na budowę mieszkań, czyli o 3% więcej niż w ubiegłym kwartale. Jedynie w przypadku liczby rozpoczętych budów zanotowano niewielki spadek w badanym kwartale liczba ta zmniejszyła się o 2% i wyniosła mieszkań. Taka aktywność deweloperów skutkuje stabilnością cen transakcyjnych we wszystkich obserwowanych lokalizacjach. Co prawda w badanym kwartale jedynie w dwóch spośród ośmiu monitorowanych przez Centrum AMRON ośrodków miejskich zarejestrowano nieznaczny spadek średniej ceny transakcyjnej 1m 2 powierzchni użytkowej mieszkania w odniesieniu do poprzedniego kwartału w aglomeracji katowickiej o 24 zł/m 2 oraz w Łodzi o 12 zł/m 2. W pozostałych miastach doszło jednak do niewielkich wzrostów największy zanotowano w Warszawie, gdzie średnia jednostkowa cena mieszkania wyniosła zł, czyli o 109 zł więcej niż w kwartale 2015 roku. W odniesieniu do kwartału 2014 roku jedynie w Gdańsku doszło do spadku średniej ceny transakcyjnej (o 154 zł/m 2 ). W aglomeracji katowickiej przeciętna cena lokali mieszkalnych pozostała na poziomie sprzed roku, natomiast w pozostałych lokalizacjach średnie ceny transakcyjne 1 m 2 powierzchni użytkowej mieszkania wzrosły, najbardziej w Warszawie i Wrocławiu, odpowiednio o 201 zł/m 2 i 185 zł/m 2. Na dostępność kredytów bankowych, w tym również hipotecznych, oraz na skalę akcji kredytowania budownictwa mieszkaniowego w roku przyszłym decydujący wpływ będą miały ustawy uchwalane przez nowo wybrany Parlament oraz decyzje podejmowane przez nowy rząd. Pierwsze posiedzenie Sejmu nowej kadencji udowodniło, że Sejm w nowym składzie jest w stanie w ciągu jednego dnia przeprowadzić wszystkie trzy czytania projektu ustawy. Gdyby w takim tempie przyjąć ustawę o kasach oszczędnościowo-budowlanych, to jeszcze w 2016 roku mogliby pojawić się pierwsi oszczędzający. Analiza porównawcza rozwoju kas oszczędnościowo-budowlanych w Czechach, na Słowacji i na Węgrzech uzasadnia szacunek atrakcyjności oszczędzania w kasach w Polsce na poziomie co najmniej 500 tys. nowych umów. Oznaczałoby to, że po 3 latach od uruchomienia kas liczba oszczędzających na cele mieszkaniowe przewyższyłaby obecną liczbę kredytobiorców hipotecznych, wynoszącą tys. Uczestnicy i Goście rozpoczynającego się w dniu dzisiejszym X Kongresu Finansowania Nieruchomości Mieszkaniowych będą mieli okazję współuczestnictwa w formułowaniu ostatecznego kształtu Rekomendacji Mieszkaniowych Związku Banków Polskich na kolejne lata, które przekazane zostaną nowemu Ministrowi nfrastruktury. Zapraszam Państwa do lektury Raportu. dr Jacek Furga *Centrum AMRON jest jednostką powołaną do zarządzania Systemem Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami, działającą w strukturze organizacyjnej Centrum Prawa Bankowego i nformacji Sp. z o.o. 12 AMRON

13 Sytuacja na rynku kredytów mieszkaniowych Liczba czynnych kredytów mieszkaniowych W okresie od roku 2009 do kwartału 2015 roku liczba czynnych umów o mieszkaniowy kredyt hipoteczny wzrosła o niemal 600 tys. sztuk, jednak banki w tym samym czasie udzieliły ok tys. nowych kredytów, co oznacza, że znaczna część kredytów została spłacona. Liczba czynnych umów kredytowych wzrosła w kwartale 2015 roku o 1,02% i wyniosła na koniec badanego okresu umów, czyli o sztuk więcej w porównaniu do poprzedniego kwartału. Wykres 1. Liczba czynnych umów o kredyt mieszkaniowy w okresie r znaczącym udziale w portfelu kredytów denominowanych w tej walucie spowodowało spadek poziomu zadłużenia gospodarstw domowych. Na koniec kwartału 2015 roku łączna wartość długu z tytułu kredytów mieszkaniowych wyniosła 370,630 mld zł w ujęciu nominalnym mniej o 3,409 mld zł wobec wyniku na koniec poprzedniego kwartału. Poniższy wykres przedstawia zmianę stanu zadłużenia gospodarstw domowych z tytułu zaciągniętych kredytów mieszkaniowych (w mld zł) od 2009 roku. Wykres 2. Całkowity stan zadłużenia z tytułu kredytów mieszkaniowych (w mld zł) w okresie r. 214, , , , , , , Źródło: ZBP SARFiN Źródło: ZBP SARFiN, NBP Całkowity stan zadłużenia z tytułu kredytów mieszkaniowych Po trzecim kwartale 2015 roku całkowity stan zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych był niższy o 0,91% od notowanego na koniec kwartału bieżącego roku. Główną przyczyną tego spadku, pomimo przyrostu w tym okresie liczby czynnych kredytów o wartości przekraczającej 4,2 mld zł, były wahania kursu franka szwajcarskiego, co przy Liczba i wartość nowo udzielonych kredytów mieszkaniowych Rozpoczęta już w 2012 roku seria obniżek stóp procentowych, które aktualnie osiągnęły rekordowo niskie wartości, spowodowała znaczny spadek oprocentowania kredytów i jednocześnie poprawiła zdolność kredytową Polaków. Mimo to akcja kredytowa w Polsce spada systematycznie już od 2011 roku. Ani uruchomienie nowego rządowego AMRON 13

14 programu wspierania budownictwa mieszkaniowego Mieszkanie dla Młodych, ani nawet perspektywy podwyższania w kolejnych latach poziomu wymaganego wkładu własnego począwszy od 1 stycznia 2014 roku nie zmobilizowały Polaków do wzmożonej aktywności w zakresie kredytów hipotecznych. Co prawda w kwartale 2015 roku nastąpił niespotykany od kilku kwartałów wzrost akcji kredytowej, jednak kolejny kwartał pomimo znacznego wzrostu zainteresowania Programem Mieszkanie dla Młodych wynikającego z poszerzenia jego zakresu o rynek wtórny przyniósł ponowny spadek zarówno liczby, jak i wartości nowych umów kredytowych. W kwartale 2015 roku wartość nowo udzielonych kredytów w porównaniu do poprzedniego kwartału była niższa o 3,52% i wyniosła 9,704 mld zł. W badanym okresie banki zawarły umów z tytułu kredytów mieszkaniowych, czyli o 5,50% mniej niż w poprzednim kwartale. W porównaniu do kwartału 2014 roku, wartość nowo podpisanych umów kredytowych wzrosła o 5,11%, natomiast ich liczba o 0,67%, co pozwala stwierdzić, że również w tym przypadku wzrost był wynikiem zmian kursu wymiany franka szwajcarskiego do złotówki. W okresie od stycznia do września 2015 roku banki podpisały umów o łącznej wartości 28,740 mld zł, w tym samym okresie 2014 roku wartość nowo udzielonych kredytów była nieco niższa i wynosiła 27,663 mld zł, a ich liczba była równa szt. Dlatego można sądzić, że wyniki całego roku 2015 będą nieco lepsze niż w roku poprzednim. Tabela 1. Wartość i liczba nowo udzielonych kredytów mieszkaniowych w okresie 2009 r r. Okres wartość w mld PLN zmiana / poprzedni kwartał liczba zmiana / poprzedni kwartał ,945 16,73% ì ,03% ì V ,804 1,29% î ,18% î ,809 9,21% î ,47% î ,523 37,86% ì ,40% ì ,091 3,20% î ,41% î V ,237 6,52% î ,92% î ,252 0,12% ì ,16% ì ,395 9,33% ì ,02% ì ,774 4,64% î ,22% î V ,789 15,54% î ,02% î ,200 5,46% î ,96% î ,044 1,53% î ,84% ì ,021 0,23% î ,16% ì V ,843 11,76% î ,25% î ,017 9,34% î ,46% î ,160 14,25% ì ,96% ì ,531 4,05% ì ,84% ì V ,767 2,48% ì ,78% î ,854 9,35% î ,65% î ,577 8,17% ì ,48% ì ,232 3,61% î ,06% î V ,161 0,77% î ,51% î ,978 1,99% î ,92% î ,058 12,03% ì ,28% ì ,704 3,52% î ,50% î Źródło: ZBP SARFiN 14 AMRON

15 Wykres 3. Liczba nowo podpisanych umów o kredyt w okresie 2009 r r Wykres 4. Wartość nowo podpisanych umów o kredyt w okresie 2009 r r. (mld zł) ,945 10,804 9,809 13,523 13,091 12,237 12,252 13,395 12,774 10,789 10,2 10,044 10,021 8,843 8,017 9,16 9,531 9,767 8,854 9,577 9,232 9,161 8,978 10,058 9,704 0 V V V Źródło: ZBP SARFiN V V V 0 V V V Źródło: ZBP SARFiN V V V Waluta kredytu Spowolnienie gospodarcze, niepewna sytuacja rynkowa oraz zaostrzenie polityki kredytowej banków spowodowały, że już w kwartale 2012 roku w strukturze nowych kredytów udział rodzimej waluty przekroczył 90%, aby w kolejnych kwartałach ustabilizować się na poziomie 98-99%. Od tego czasu w strukturze walutowej nowo udzielanych kredytów zauważalne są jedynie niewielkie zmiany, zwłaszcza po 1 lipca 2014 roku, kiedy kredyty denominowane w walutach obcych stały się dostępne jedynie dla osób uzyskujących wynagrodzenie w danej walucie. udział kredytów w euro wzrósł o 0,17 p.p., udział kredytów udzielonych we franku szwajcarskim wzrósł zaledwie o 0,01 p.p., natomiast udział kredytów w pozostałych walutach obcych o 0,51 p.p. Nowe umowy kredytowe na kredyty denominowane w obcych walutach w kwartale 2015 roku stanowiły 1,55% wszystkich nowo udzielonych kredytów w ujęciu wartościowym. Wykres 5. Struktura walutowa wartości nowo udzielonych kredytów w okresie 2009 r r. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% nne EUR CHF PLN W kwartale 2015 roku nowo udzielone kredyty w złotych stanowiły 98,45% wartości portfela, co oznacza niewielki spadek ich udziału 0,30 p.p. w porównaniu do poprzedniego kwartału. W badanym okresie zanotowano minimalne wzrosty udziału kredytów denominowanych w poszczególnych walutach, tj. 30% 20% 10% 0% V V V V V V AMRON 15

16 Tabela 2. Struktura walutowa wartości nowo udzielonych kredytów w okresie 2009 r r. okres PLN CHF EUR nne ,94% 11,34% 11,45% 0,27% V ,44% 8,11% 14,02% 0,43% ,23% 4,28% 18,35% 0,15% ,90% 4,40% 23,60% 0,12% ,81% 5,38% 21,76% 0,06% V ,55% 6,06% 17,33% 0,06% ,55% 6,12% 13,20% 0,12% ,36% 7,49% 14,10% 0,05% ,36% 9,75% 11,79% 0,10% V ,04% 5,67% 17,17% 0,12% ,20% 1,06% 14,65% 0,08% ,61% 0,12% 5,19% 0,08% ,37% 0,17% 2,42% 0,04% V ,70% 0,02% 1,25% 0,04% ,83% 0,01% 1,11% 0,06% ,05% 0,01% 0,89% 0,05% ,35% 0,00% 0,61% 0,04% V ,07% 0,01% 0,91% 0,02% ,48% 0,00% 0,51% 0,01% ,69% 0,00% 0,28% 0,03% ,13% 0,01% 0,67% 0,19% V ,81% 0,02% 0,81% 0,36% ,88% 0,08% 1,49% 0,55% ,75% 0,02% 0,84% 0,39% ,45% 0,03% 1,01% 0,51% Źródło: ZBP SARFiN Struktura jakości portfela kredytowego W okresie od kwartału 2009 roku aż do kwartału 2015 roku systematycznie spadała jakość kredytów zagrożonych ogółem oraz denominowanych we franku szwajcarskim gwałtowny wzrost udziału niespłacanych wierzytelności w tej walucie zanotowano w kwartale 2015 roku, 16 AMRON kiedy szwajcarski bank centralny zdecydował o uwolnieniu kursu franka wobec euro. Natomiast jakość kredytów złotówkowych od połowy 2013 roku systematycznie się poprawia. W kwartale 2015 roku udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów mieszkaniowych zarówno ogółem, jak i w poszczególnych walutach, spadł. Kredyty zagrożone ogółem stanowiły 3,31% wszystkich udzielonych kredytów mieszkaniowych i w porównaniu do poprzedniego kwartału ich udział spadł o 0,07 p.p. Kredyty zagrożone w złotych na koniec września stanowiły 3,42% struktury, co oznacza spadek o 0,05 p.p. w ujęciu kwartalnym oraz o 0,25 p.p. w ujęciu rocznym. Liczba kredytów zagrożonych we frankach szwajcarskich nieznacznie spadła (o 0,07 p.p.) w porównaniu do kwartału 2015 roku ich udział wyniósł 3,54%. Natomiast w skali roku oznacza to wzrost o 0,59 p.p. Podobną tendencję odnotowano w przypadków kredytów denominowanych w innych obcych walutach udział niespłacanych wierzytelności wyniósł 1,44%, co oznacza spadek o 0,08 p.p. w porównaniu do kwartału 2015 roku i wzrost o 0,19 p.p. w odniesieniu do analogicznego okresu ubiegłego roku. Wykres 6. Udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów mieszkaniowych w okresie r. 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% Źródło: NBP V kredyty zagrożone w PLN kredyty zagrożone w CHF V V kredyty zagrożone ogółem kredyty zagrożone w pozostałych walutach V V V

17 Tabela 3. Udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów mieszkaniowych w okresie r. Okres kredyty zagrożone ogółem kredyty zagrożone w PLN kredyty zagrożone w CHF kredyty zagrożone w pozostałych walutach ,35% 2,09% 0,94% 1,88% V ,48% 2,27% 1,04% 1,26% ,50% 2,36% 1,01% 0,96% ,59% 2,53% 1,13% 0,80% ,79% 2,78% 1,29% 0,70% V ,85% 2,85% 1,34% 0,76% ,00% 3,04% 1,46% 0,74% ,07% 3,11% 1,53% 0,77% ,22% 3,28% 1,78% 0,62% V ,35% 3,52% 1,82% 0,63% ,51% 3,70% 1,95% 0,63% ,61% 3,91% 1,95% 0,63% ,67% 3,88% 1,98% 0,69% V ,80% 4,03% 2,05% 0,72% ,92% 4,17% 2,12% 0,76% ,95% 4,17% 2,15% 0,77% ,95% 4,04% 2,20% 0,84% V ,15% 3,97% 2,62% 1,02% ,11% 3,80% 2,70% 1,06% ,16% 3,70% 2,89% 1,17% ,19% 3,67% 2,95% 1,25% V ,10% 3,41% 3,06% 1,36% ,36% 3,51% 3,53% 1,52% ,38% 3,47% 3,61% 1,53% ,31% 3,42% 3,54% 1,44% Średnia wartość kredytu Od początku analizowanego okresu aż do przełomu 2013 i 2014 średnia wartość kredytu mieszkaniowego denominowanego w obcych walutach systematycznie rosła. Natomiast w ciągu ostatnich kilku kwartałów maleje średnia wartość tego rodzaju kredytów mieszkaniowych niewielkie odstępstwa od tej reguły są spowodowane zmianami kursowymi. W przypadku kredytów złotówkowych utrzymuje się rosnąca tendencja średniej wartości kredytów, aczkolwiek skala zmian jest w tym przypadku na zupełnie innym poziomie niż przy kredytach w innych walutach. W badanym kwartale zanotowano niewielkie wzrosty zarówno w przypadku średniej wartości kredytów w polskiej, jak i w obcej walucie, odpowiednio o 0,95% i 0,94%. Przeciętna wartość kredytu hipotecznego udzielonego w złotówkach wzrosła nominalnie o zł w porównaniu do kwartału 2015 roku i wyniosła zł. Natomiast przeciętny kredyt denominowany wzrósł o zł, tym samym osiągając wartość zł. Średnia wartość nowo udzielonego kredytu ogółem również nieznacznie wzrosła i wyniosła zł. W porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku wzrosła przeciętna wartość kredytu ogółem (o zł, czyli 3,82%) oraz kredytu udzielonego w złotych (o zł, czyli 3,91%). Natomiast średnia wartość kredytu denominowanego w obcej walucie spadła aż o 35,15%. Źródło: NBP AMRON 17

18 Wykres 7. Średnia wartość udzielonego kredytu ogółem i w podziale na waluty w okresie 2009 r r. średnia wartość udzielonego kredytu ogółem średnia wartość kredytu denominowanego w walutach obcych średnia wartość kredytu w PLN Źródło: ZBP SARFiN V V V Tabela 4. Średnia wartość udzielonego kredytu ogółem i w podziale na waluty w okresie 2009 r r. Okres średnia wartość udzielonego kredytu ogółem średnia wartość kredytu denominowanego w walutach obcych średnia wartość kredytu w PLN V Okres średnia wartość udzielonego kredytu ogółem średnia wartość kredytu denominowanego w walutach obcych średnia wartość kredytu w PLN V V Źródło: ZBP SARFiN 18 AMRON

19 Struktura nowo udzielonych kredytów według wysokości kredytu Mimo, że od 25 kwartałów niezmiennie najpopularniejsze są kredyty mieszkaniowe o wartości od 100 do 200 tys. zł, to jednak w strukturze nowo udzielanych kredytów ze względu na ich wartość nastąpiła znacząca zmiana. W ciągu ostatnich sześciu lat, udział najniższych kredytów o wysokości do 100 tys. zł spadł niemal o 7 p.p. na rzecz zobowiązań zaciąganych na wyższe kwoty, tj. o wartości od 100 do 400 tys. zł. W kwartale 2015 roku banki udzieliły mniej kredytów mieszkaniowych o wartości z przedziału od 100 do 200 tys. zł, ich udział w wolumenie nowych kredytów hipotecznych spadł w porównaniu do kwartału 2015 roku o 2,07 p.p. i osiągnął poziom 34,28%. Udział kredytów o wartości z przedziału tys. zł oraz powyżej 1 mln zł nie uległ zmianie i wyniósł odpowiednio 23,03% i 0,55%. Natomiast w pozostałych kategoriach wartości kredytów zanotowano niewielkie wzrosty, największy (o 1,08 p.p.) w przypadku kredytów z przedziału od 300 do 400 tys. zł, których udział w ogólnej strukturze wyniósł 12,89%. Wykres 8. Struktura nowo udzielonych kredytów według wysokości kredytu w okresie 2009 r r. 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% V Źródło: ZBP SARFiN V V V V V powyżej 1 mln zł od 500 tys. do 1 mln zł od 400 do 500 tys. zł od 300 do 400 tys. zł od 200 do 300 tys. zł od 100 do 200 tys. zł do 100 tys. zł W ujęciu rocznym ( 2015/ 2014) spadł udział kredytów o najniższej wartości, tj. z przedziału do 100 tys. zł oraz od 100 do 200 tys. zł, odpowiednio o 1,36 p.p. i 0,93 p.p. Wzrosła natomiast popularność kredytów ze wszystkich kategorii wartości pomiędzy 200 tys. zł a 1 mln zł najbardziej, bo o 0,95 p.p., wzrosła liczba kredytów na kwotę od 200 do 300 tys. zł. Udział umów o kredyt hipoteczny na kwotę powyżej 1 mln zł pozostał na poziomie z analogicznego okresu ubiegłego roku. AMRON 19

20 Wykres 9. Struktura nowo udzielonych kredytów według wysokości kredytu porównanie wyników kwartału 2014 r. i kwartału 2015 r. 40% 35% 35,22 34,28 powyżej 1 mln zł 30% od 500 tys. do 1 mln zł 25% 20% 19,95 22,08 18,59 23,03 od 400 do 500 tys. zł od 300 do 400 tys. zł 15% 10% 5% 0% 12,23 5,20 4,75 0,57 12,89 5,64 5,02 0,55 od 200 do 300 tys. zł od 100 do 200 tys. zł do 100 tys. zł Źródło: ZBP SARFiN 20 AMRON

21 Tabela 5. Struktura nowo udzielonych kredytów według wysokości kredytu w okresie 2009 r r. do 100 tys. zł od 100 do 200 tys. zł od 200 do 300 tys. zł od 300 do 400 tys. zł od 400 do 500 tys. zł od 500 tys. do 1 mln zł powyżej 1 mln zł ,21% 32,22% 18,21% 10,80% 5,31% 6,72% 1,52% V ,20% 33,15% 15,75% 9,50% 4,55% 6,47% 1,37% ,20% 31,00% 16,90% 10,50% 5,40% 6,70% 1,40% ,01% 31,00% 18,09% 11,34% 5,34% 6,23% 1,00% ,72% 30,81% 18,65% 11,68% 5,41% 6,65% 1,07% V ,90% 31,87% 18,79% 11,60% 5,66% 6,07% 1,11% ,03% 31,26% 21,00% 12,11% 5,68% 5,82% 1,09% ,92% 30,26% 21,68% 12,13% 6,06% 6,04% 0,91% ,44% 31,36% 20,21% 12,21% 5,89% 6,06% 0,82% V ,96% 32,26% 20,25% 11,83% 5,38% 5,58% 0,74% ,14% 31,51% 21,65% 12,19% 5,85% 5,93% 0,73% ,70% 31,74% 20,42% 11,21% 5,32% 5,79% 0,82% ,54% 32,53% 20,35% 10,75% 4,97% 5,23% 0,63% V ,22% 34,80% 20,55% 9,43% 4,01% 3,60% 0,39% ,65% 34,07% 22,27% 9,84% 3,94% 3,72% 0,50% ,92% 33,15% 19,44% 11,31% 5,35% 5,32% 0,52% ,52% 32,74% 20,44% 11,89% 5,44% 5,44% 0,53% V ,19% 32,46% 20,75% 12,90% 6,26% 5,80% 0,64% ,38% 33,53% 22,11% 13,51% 6,00% 5,88% 0,59% ,70% 34,29% 21,65% 11,47% 5,39% 4,95% 0,55% ,95% 35,22% 22,08% 12,23% 5,20% 4,75% 0,57% V ,11% 35,60% 23,56% 12,36% 5,27% 4,64% 0,46% ,80% 36,47% 24,04% 11,86% 4,93% 4,46% 0,44% ,29% 36,35% 23,00% 11,81% 5,14% 4,89% 0,52% ,59% 34,28% 23,03% 12,89% 5,64% 5,02% 0,55% Struktura wskaźnika LtV Już w 2009 roku udział kredytów o wartości LtV powyżej 80% wzrastał, przy jednoczesnym spadku udziału kredytów o poziomie LtV od 50% do 80%. Wyraźne odwrócenie dotychczasowego długoterminowego trendu na rynku kredytów hipotecznych nastąpiło w kwartale 2011 roku, kiedy udział kredytów mieszkaniowych o wskaźniku LtV od 50% do 80% w portfelu nowych kredytów osiągnął minimum, a maksymalny udział miały kredyty o poziomie LtV powyżej 80%. Wtedy właśnie banki zaostrzyły politykę kredytową, a Rada Polityki Pieniężnej czterokrotnie w ciągu roku podniosła stopy procentowe, co skutecznie studziło chęć potencjalnych nabywców mieszkań do zaciągania kredytów hipotecznych. W V kwartale 2013 roku aż 61,29% nowych kredytów zostało udzielonych klientom, których wkład własny wyniósł mniej niż 20% wartości mieszkania. W kwartale 2015 roku zanotowano niewielki wzrost (o 2,15 p.p.) udziału kredytów z segmentu o wskaźniku LtV powyżej 80% w wolumenie nowych kredytów mieszkaniowych w porównaniu do poprzedniego kwartału kiedy ich udział spadł i wyniósł 49,60%. Na popularności zyskały również kredyty o wartości LtV do 30% o 2,72 p.p. Spadł natomiast udział kredytów mieszkaniowych o LtV pomiędzy 30% a 50% oraz pomiędzy 50% a 80%, odpowiednio o 1,39 p.p. i 3,48 p.p. W ujęciu rocznym najbardziej wzrósł udział kredytów o wskaźniku LtV do 30% o 4,66 p.p. Częściej udzielano również kredytów z wkładem własnym poniżej 20%, w kwartale 2015 roku zanotowano wzrost udziału tego segmentu o 2,47 p.p. Spadła natomiast popularność kredytów hipotecznych o LtV pomiędzy 30% a 50% i 50% a 80% udział tych kredytów zmalał odpowiednio o 2,39 i 4,74 p.p. w porównaniu do kwartału 2014 roku Źródło: ZBP SARFiN AMRON 21

22 Wykres 10. Struktura wskaźnika LtV dla nowo udzielonych kredytów w okresie 2009 r r. 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 7,73 4,70 4,77 4,41 4,90 4,82 5,03 4,58 4,35 3,90 3,29 15,74 50,98 25,55 7,74 17,35 44,31 30,60 6,83 17,56 43,29 32,32 6,72 15,42 36,89 40,97 5,77 12,62 33,03 48,58 11,75 32,52 51,03 10,38 30,35 54,51 10,18 30,08 55,33 10,68 32,19 52,23 11,12 34,39 49,67 4,51 12,57 32,28 50,64 4,42 11,31 34,98 49,29 12,07 35,65 47,24 10,12 33,23 52,07 9,99 35,01 50,66 4,28 11,45 37,30 46,96 9,07 34,06 52,97 7,41 28,01 V V V V 61,29 3,36 8,96 31,01 V 56,67 3,86 10,42 38,13 47,59 3,65 9,17 40,05 47,13 4,07 8,75 38,28 48,90 V 4,43 8,25 37,70 49,62 5,59 8,17 38,79 47,44 35,31 8,31 6,78 49,60 pow. 80% od 50 do 80% od 30 do 50% od 0 do 30% Źródło: ZBP SARFiN AMRON

23 Tabela 6. Struktura wskaźnika LtV dla nowo udzielonych kredytów w okresie 2009 r r. od 0 30% od 30 do 50% od 50 do 80% pow. 80% ,73% 15,74% 50,98% 25,55% V ,74% 17,35% 44,31% 30,60% ,83% 17,56% 43,29% 32,32% ,72% 15,42% 36,89% 40,97% ,77% 12,62% 33,03% 48,58% V ,70% 11,75% 32,52% 51,03% ,77% 10,38% 30,35% 54,51% ,41% 10,18% 30,08% 55,33% ,90% 10,68% 32,19% 52,23% V ,82% 11,12% 34,39% 49,67% ,51% 12,57% 32,28% 50,64% ,42% 11,31% 34,98% 49,29% ,03% 12,07% 35,65% 47,24% V ,58% 10,12% 33,23% 52,07% ,35% 9,99% 35,01% 50,66% ,28% 11,45% 37,30% 46,96% ,90% 9,07% 34,06% 52,97% V ,29% 7,41% 28,01% 61,29% ,36% 8,96% 31,01% 56,67% ,86% 10,42% 38,13% 47,59% ,65% 9,17% 40,05% 47,13% V ,07% 8,75% 38,28% 48,90% ,43% 8,25% 37,70% 49,62% ,59% 8,17% 38,79% 47,44% ,31% 6,78% 35,31% 49,60% Kredyty mieszkaniowe w największych miastach Polski Pierwszy raz od kilku kwartałów spadł udział największych polskich ośrodków miejskich w ogólnej strukturze nowo udzielonych kredytów pod względem wartości w kwartale 2015 roku spadek wyniósł 1,90 p.p., czyli do poziomu 67,90%. Spośród dziewięciu aglomeracji najbardziej zmniejszył się udział Warszawy, bo o 1,54 p.p., a także aglomeracji katowickiej o 1,40 p.p. Natomiast wzrósł nieznacznie wolumen kredytów udzielonych w Krakowie (o 0,38 p.p.), Wrocławiu (o 0,75 p.p.) i Trójmieście (o 0,19 p.p.). Jednak w porównaniu do kwartału 2014 roku nie widać jeszcze tendencji z ostatniego kwartału. Wzrósł udział stolicy (o 7,98 p.p.) oraz Wrocławia (o 1,26 p.p.). Spadł natomiast udział pozostałych aglomeracji oraz mniejszych miast (o 4,64 p.p.). Źródło: ZBP SARFiN AMRON 23

24 Wykres 11. Wartość nowo udzielonych kredytów w największych miastach w okresie 2009 r r. 100% Wrocław 90% 80% Łódź 70% Kraków 60% Warszawa 50% Trójmiasto 40% 30% 20% Poznań Białystok 10% Szczecin 0% V V V V V V aglomeracja katowicka pozostałe miasta Źródło: ZBP SARFiN 24 AMRON

25 Tabela 7. Wartość nowo udzielonych kredytów w największych miastach w okresie 2009 r r. pozostałe miasta aglomeracja katowicka Szczecin Białystok Poznań Trójmiasto Warszawa Kraków Łódź Wrocław ,80% 6,40% 3,90% 0,60% 6,40% 7,50% 28,90% 7,10% 4,30% 8,10% V ,20% 7,10% 4,10% 0,90% 5,80% 6,90% 29,70% 6,60% 4,00% 7,70% ,15% 13,56% 4,14% 1,32% 6,31% 6,84% 23,34% 7,30% 4,15% 6,88% ,31% 10,19% 3,44% 0,96% 6,77% 8,81% 31,91% 5,93% 3,77% 7,90% ,48% 10,00% 3,10% 1,02% 6,06% 8,48% 30,90% 5,74% 3,63% 7,59% V ,36% 9,49% 3,32% 1,35% 5,78% 7,85% 27,57% 6,28% 3,31% 6,68% ,27% 9,42% 3,14% 1,17% 6,06% 7,88% 26,73% 6,18% 3,23% 6,92% ,57% 9,37% 3,72% 1,28% 6,00% 7,79% 24,71% 6,17% 3,48% 6,90% ,25% 9,26% 3,11% 1,06% 6,32% 7,19% 25,37% 6,58% 3,04% 6,81% V ,83% 9,40% 2,92% 0,96% 5,29% 6,97% 23,58% 5,77% 3,01% 6,29% ,47% 9,78% 3,00% 1,00% 5,87% 6,79% 26,01% 6,16% 3,23% 6,69% ,95% 9,78% 3,02% 0,74% 5,13% 6,97% 23,42% 6,03% 3,24% 6,73% ,10% 10,24% 3,09% 0,99% 5,63% 6,41% 22,59% 6,48% 3,30% 7,19% V ,65% 9,30% 2,81% 1,02% 5,32% 7,49% 22,84% 5,46% 2,99% 7,11% ,66% 9,73% 3,00% 1,08% 5,14% 6,75% 25,00% 6,49% 3,00% 7,15% ,20% 9,69% 3,03% 1,04% 4,21% 6,51% 26,46% 6,34% 2,72% 5,80% ,64% 8,72% 2,83% 1,08% 4,81% 6,05% 24,79% 6,55% 2,65% 5,89% V ,57% 8,08% 3,25% 1,06% 4,82% 6,75% 23,94% 6,44% 2,63% 6,46% ,08% 8,74% 2,76% 1,08% 4,55% 6,11% 24,94% 6,55% 2,31% 5,89% ,94% 8,52% 2,72% 0,98% 5,05% 6,01% 25,02% 5,99% 2,33% 5,43% ,74% 8,70% 2,68% 1,01% 4,49% 5,99% 27,56% 5,91% 2,16% 4,76% V ,06% 8,36% 2,61% 0,94% 4,75% 5,93% 29,57% 5,42% 2,27% 5,09% ,89% 8,09% 2,36% 0,89% 4,07% 5,08% 35,05% 5,20% 2,09% 5,28% ,20% 8,60% 2,06% 0,71% 4,31% 4,81% 37,08% 5,00% 1,96% 5,27% ,10% 7,20% 2,14% 0,66% 4,38% 5,00% 35,54% 5,38% 1,58% 6,02% Źródło: ZBP SARFiN AMRON 25

26 Okres kredytowania W kwartale 2015 roku spadła popularność kredytów udzielonych na okres powyżej 25 lat. Spadek ten w znaczącej części wynikał z wymogów Rekomendacji S, która dopuszcza udzielanie kredytów na okres dłuższy niż 25 lat tylko w przypadku, gdy kredytobiorca posiada zdolność kredytową do spłaty tego kredytu właśnie w okresie 25 lat. Mimo, że udział kredytów o okresie zapadalności od 25 do 35 lat nadal jest bardzo wysoki (62,98%), to spada (w badanym kwartale o 0,54 p.p. w odniesieniu do poprzedniego kwartału) drugi kwartał z rzędu na rzecz kredytów mieszkaniowych udzielonych na okres do 15 lat oraz od 15 do 25 lat wzrost udziału odpowiednio o 0,27 i 0,46 p.p. Jednak w porównaniu do kwartału 2014 roku zanotowano wzrost udziału kredytów o okresie kredytowania od 25 do 35 lat o 1,30 p.p. Natomiast w pozostałych segmentach zanotowano spadki największy, bo o 0,86 p.p., w przypadku kredytów o okresie zapadalności do 15 lat. Wykres 12. Struktura nowo udzielonych kredytów ze względu na okres kredytowania w okresie 2010 r r. 70% 60% 50% 40% powyżej 35 lat od 25 do 35 lat od 15 do 25 lat od 0 do 15 lat 30% 20% 10% 0% V V V V V Źródło: ZBP SARFiN 26 AMRON

27 Tabela 8. Struktura nowo udzielonych kredytów w okresie 2010 r r. w podziale na okres kredytowania od 0 do 15 lat od 15 do 25 lat od 25 do 35 lat powyżej 35 lat ,00% 24,44% 52,30% 3,26% ,51% 23,37% 57,34% 6,78% ,62% 21,71% 57,57% 9,11% V ,67% 21,55% 59,30% 7,49% ,29% 20,50% 60,22% 8,99% ,73% 20,26% 60,50% 8,51% ,69% 20,08% 60,36% 8,86% V ,93% 20,59% 60,03% 8,45% ,26% 21,73% 62,07% 6,95% ,94% 24,96% 62,29% 1,81% ,76% 24,39% 63,33% 1,51% V ,64% 25,67% 61,42% 1,27% ,17% 26,24% 61,62% 0,97% ,46% 26,78% 59,31% 1,46% ,07% 25,04% 60,79% 2,10% V ,74% 23,30% 63,75% 2,21% ,75% 23,80% 62,24% 2,21% ,90% 25,79% 61,20% 1,11% ,61% 25,66% 61,68% 1,05% V ,48% 24,93% 63,52% 1,07% ,67% 24,36% 65,03% 0,94% ,48% 24,93% 63,52% 1,07% ,75% 25,39% 62,98% 0,89% Źródło: ZBP SARFiN ndeks Dostępności Mieszkaniowej M3 Prezentowany w Raporcie AMRON-SARFiN syntetyczny miernik dostępności mieszkań w Polsce ndeks Dostępności Mieszkaniowej (DM) M3 pokazuje kwartalne zmiany w dostępności mieszkania dla przykładowej rodziny składającej się z dwóch pracujących osób i dziecka starszego. Wpływ na niewielki wzrost dostępu do mieszkania takiej przykładowej rodziny w kwartale 2015 roku miały: utrzymujący się nieznaczny wzrost cen nieruchomości w miastach objętych monitoringiem w celu obliczenia DM M3 (8 największych miast) wzrost o 1,52% w stosunku do kwartału 2015 roku; lekki wzrost oprocentowania kredytów udzielonych w kwartale według NBP wzrost ten wyniósł 0,09 p.p. (wzrost o 8 punktów bazowych) realne oprocentowanie kredytów udzielonych w kwartale 2015 roku wyniosło 4,61% (w poprzednim kwartale 4,53%); lekki wzrost średnich dochodów rodziny, tj. o 1,05% w kwartale 2015 roku; poziom kosztów utrzymania, które dla indeksu wyrażone są jako minimum socjalne na poziomie poprzedniego kwartału (liczone wskaźnikiem inflacji kwartał/kwartał z uwagi na przesunięcie w czasie ogłoszenia wartości minimum socjalnego przez nstytut Pracy i Spraw Socjalnych dla kolejnego kwartału) obniżył się o stopę inflacji (0,27%). Wszystkie te czynniki spowodowały, iż dochód rozporządzalny dla DM3 (stanowiący albo różnicę pomiędzy dochodem dla rodziny i wysokością raty kredytowej, lub wartością minimum socjalnego brana jest do wyliczenia ndeksu Dostępności Mieszkaniowej kwota niższa) zwiększył się o 2,43%, co spowodowało wzrost indeksu o 1,55 punktów w kwartale 2015 roku (poziom indeksu w kwartale bieżącego roku wyniósł 182,42 punkty). AMRON 27

28 Wykres 13. ndeks Dostępności Mieszkaniowej M3 w okresie 2009 r r. bieżący poziom ndeksu DM ndeks linia odcięcia = , ,47 122,24 127,14 158,65 167,21 183,97 V V V V V V Źródło: ZBP Średnie marże oraz oprocentowanie kredytów hipotecznych W kwartale 2009 roku średnia marża kredytowa wyniosła 2,80%, natomiast oprocentowanie kredytów hipotecznych 7,06%. W ciągu ostatnich 25 kwartałów obie te wartości znacząco spadły, osiągając aktualnie bardzo niski poziom. nej utrzymała stopy procentowe na rekordowo niskim poziomie stopa referencyjna NBP wynosi 1,50%, a WBOR 3M wzrósł nieznacznie w kwartale 2015 roku do poziomu 1,72% wobec 1,68% w kwartale. Pociągnęło to za sobą niewielki wzrost oprocentowania kredytów hipotecznych, które przeciętnie w kwartale roku wyniosło 3,48%, zatem więcej o 0,02 p.p. w porównaniu kwartału 2015 roku. Na koniec badanego okresu średnia marża wyniosła 1,72%, natomiast przeciętne oprocentowanie 3,44%. 28 AMRON W kwartale 2015 roku przeciętna marża kredytu hipotecznego (w wysokości 300 tys. zł, przy poziomie LtV 75%, udzielonego na okres 25 lat) wyniosła 1,75%, co oznacza minimalny bo zaledwie o 0,01 p.p. spadek w stosunku do poprzedniego kwartału. Rada Polityki Pienięż

29 Wykres 14. Średnia marża kredytu hipotecznego w okresie 2009 r r. 3,00% 2,8 2,50% 2,00% 1,84 1,81 1,75 1,55 1,49 1,50% 1,3 1,00% 0,50% Wykres 15. Średnie oprocentowanie kredytu hipotecznego w okresie 2009 r r. 7,5% 7,0% 6,5% 6,0% 5,5% 5,0% 4,5% 4,0% 3,5% 7,06 5,66 6,03 6,65 4,13 4,47 3,48 0,00% V V V V Źródło: Opracowanie Centrum AMRON na podstawie ofert banków V V 3,0% 2,5% V V V V Źródło: Opracowanie Centrum AMRON na podstawie ofert banków V V AMRON 29

30 Program Mieszkanie dla Młodych Wrzesień był pierwszym miesiącem funkcjonowania Programu Mieszkanie dla Młodych zgodnie z nowymi zasadami. Najważniejsze zmiany to: podwyższenie dopłat aktualnie dofinansowanie wkładu własnego wynosi odpowiednio: 10% wartości odtworzeniowej mieszkania dla singli i rodzin bezdzietnych, 15% wartości odtworzeniowej dla rodzin wychowujących jedno dziecko, 20% dla rodzin z dwójką dzieci, 30% dla rodzin z przynajmniej trójką dzieci; ponadto w przypadku rodzin wielodzietnych zniesiono ograniczenie wieku kredytobiorcy i wymóg pierwszego mieszkania oraz zwiększono limit powierzchni użytkowej, będącej podstawą do naliczenia dopłaty, z 50 m 2 do 65 m 2 ; dopuszczenie zakupu mieszkania lub domu z rynku wtórnego (maksymalna cena 1m 2 powierzchni użytkowej mieszkania w tym przypadku została określona na 90% średniego wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1m 2 obowiązującego w danej gminie). Nowelizacja ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi zaowocowała najlepszymi wynikami Programu w całej historii jego działania. Tylko we wrześniu 2015 roku zaakceptowano aż wnioski o dofinansowanie wkładu własnego (w sierpniu było ich 1 787), na kwotę prawie 94 mln zł. 43% wszystkich wniosków dotyczyło lokali mieszkalnych z rynku wtórnego. W kwartale 2015 roku w ramach Programu Mieszkanie dla Młodych za pośrednictwem banków kredytujących do Banku Gospodarstwa Krajowego złożono wnioski o dopłatę, czyli o 37,8% więcej niż w kwartale bieżącego roku oraz aż dwa razy więcej w porównaniu do najsłabszego dotychczas kwartału roku Złożone wnioski opiewały na łączną kwotę dofinansowania w wysokości 158,78 mln zł 42,6% więcej niż w poprzednim kwartale i aż 114,6% więcej w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku. Łącznie od 1 stycznia 2014 roku banki zaakceptowały wniosków na kwotę dofinansowania 742,24 mln zł. 27,92% tej kwoty wypłacono z puli przewidzianej na dopłaty w 2014 roku, 54,45% to środki z kwoty przeznaczonej na 2015 rok, 16,06% na 2016 rok, z puli na rok ,55%, oraz 0,02% ze środków na rok Znaczny wzrost popularności Programu spowodował, że wysokość zgłaszanego zapotrzebowania na dofinansowanie wkładu własnego w 2015 roku osiągnęła poziom 404 mln zł, zatem po trzech kwartałach roku wykorzystano 56,52% przewidzianego w ustawie limitu. Nawet przy zachowaniu dotychczasowego poziomu zainteresowania Programem, w bieżącym roku nie powinno zabraknąć środków na dopłaty. Jednak istnieje takie ryzyko w kolejnym roku aktualnie wykorzystano już 16,33% kwoty zarezerwowanej na 2016 rok. W okresie od 1 stycznia 2014 roku do 30 września 2015 roku zawarto umów kredytowych ze wsparciem Programu Mieszkanie dla Młodych na łączną kwotę 5,3 mld zł. Kredyty udzielone w ramach Programu stanowiły 8,08% ogólnej akcji kredytowej pod względem wartości oraz 9,22% pod względem liczby nowych kredytów. 30 AMRON