URZĄD KOMISJI NADZORU WARSZAWA,

Transkrypt

1 URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, 211

2 OPRACOWANO: W WYDZIALE ANALIZ SEKTORA BANKOWEGO W DEPARTAMENCIE NADZORU SEKTORA BANKOWEGO PION NADZORU BANKOWEGO URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO - 2 -

3 SPIS TREŚCI WSTĘP ZAANGAŻOWANIE BANKÓW WOBEC GOSPODARSTW DOMOWYCH Z TYTUŁU KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH Liczba kredytów mieszkaniowych na koniec 21 r Wartość kredytów mieszkaniowych na koniec 21 r Wskaźnik bieżący LtV na koniec 21 r Struktura kredytów mieszkaniowych wg roku uruchomienia Liczba i wartość kredytów Kredyty zagrożone Kredyty opóźnione w spłacie Kredyty spisane w ciężar rezerw i sprzedane KREDYTY MIESZKANIOWE GOSPODARSTW DOMOWYCH UDZIELONE W 21 R Liczba kredytów Wartość kredytów mieszkaniowych udzielonych w 21 r Wskaźnik LtV kredytów udzielonych w 21 r KREDYTY MIESZKANIOWE - PRZEWALUTOWANIA Liczba i wartość przewalutowanych kredytów STRUKTURA KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH DENOMINOWANYCH W WALUTACH OBCYCH WYBRANE ELEMENTY POLITYKI KREDYTOWEJ W ZAKRESIE NOWO UDZIELANYCH KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH DLA GOSPODARSTW DOMOWYCH PODSUMOWANIE

4 - 4 -

5 WSTĘP W kwietniu 211 r. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) wysłał do banków ankietę dotyczącą kredytów mieszkaniowych gospodarstw domowych, stanowiącą kontynuację oraz rozszerzenie dwóch badań ankietowych skierowanych do banków w poprzednich latach (w styczniu 29 r. oraz w styczniu 21 r.). Celem badania było zebranie aktualnych informacji na temat kredytów mieszkaniowych udzielanych gospodarstwom domowym ich przewalutowań oraz dalsza analiza zmian zachodzących w polityce kredytowej banków. Na ankietę odpowiedziały wszystkie badane banki komercyjne i oddziały instytucji kredytowych (37). Ankietą, w drodze konsultacji z bankami, nie objęto 6 podmiotów, dla których łączny udział w portfelu kredytów mieszkaniowych był marginalny (,35%). W celu uproszczenia zapisu w dalszej części materiału termin banki będzie dotyczył grupy instytucji objętych badaniem ankietowym. 1. ZAANGAŻOWANIE BANKÓW WOBEC GOSPODARSTW DOMOWYCH Z TYTUŁU KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH 1.1. Liczba kredytów mieszkaniowych na koniec 21 r. Na r. w portfelach banków znajdowało się 1 516,6 tys. aktywnych umów kredytowych, z tego 717,9 tys. walutowych, głównie denominowanych w CHF (621,7 tys.). Najwięcej (882,9 tys.) umów kredytowych dotyczyło kredytów o wartości do 15 tys. zł, a wg pierwotnego okresu trwania umowy najwięcej (723,7 tys.) umów znajdowało się w przedziale od 2 do 3 lat. Struktura liczby umów kredytowych dla gospodarstw domowych (stan na koniec grudnia 21 r.) Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych Walutowe Walutowe Walutowe Walutowe Ogółem CHF EUR pozostałe LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH - sztuki Ogółem, w tym: według wartości (na dzień bilansowy) x x x x x x - do 15 tys. zł powyżej 15 tys. zł do 3 tys. zł powyżej 3 tys. zł do 45 tys. zł powyżej 45 tys. zł do 6 tys. zł powyżej 6 tys. zł według pierwotnego okresu trwania (na dzień bilansowy) x x x x x x - do 1 lat powyżej 1 lat do 2 lat powyżej 2 lat do 3 lat powyżej 3 lat do 4 lat powyżej 4 lat do 15 tys. zł LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH sztuki 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH sztuki do 1 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat Liczba umów kredytowych na koniec 21 r. (procentowo według kwoty kredytu) 3,59% 3,34% 1,45% 1,2% 5,17% 6,% 5,8% 6,13% 5,32% 9,4% 21,85% 13,91% 44,58% 16,13% 43,28% 25,45% 58,22% 7,33% 29,71% 29,14% do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł - 5 -

6 Liczba umów kredytowych na koniec 21 r. (procentowo według okresu udzielenia kredytu),89% 8,2% 13,71% 4,37%,56% 2,38% 1,36% 12,79% 6,22%,38% 1,88% 6,34% 47,72% 29,48% 42,61% 32,9% 53,87% 25,77% 51,64% 3,76% do 1 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat do 1 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat do 1 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat do 1 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat 1.2. Wartość kredytów mieszkaniowych na koniec 21 r. Wartość uruchomionych kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych na r. wyniosła 266,8 mld zł, z tego 169,1 mld zł walutowe, zwłaszcza denominowane w CHF (148,4 mld zł). Największy wolumen tych kredytów (81,2 mld zł) znajdował się w przedziale wartości od 15 tys. zł do 3 tys. zł, natomiast uwzględniając pierwotny okres trwania umowy największy wolumen kredytów (158,8 mld zł) znajdował się w przedziale od 2 do 3 lat. Struktura kredytów (wg wartości) dla gospodarstw domowych (stan na koniec grudnia 21 r.) Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych Walutowe Walutowe Walutowe Walutowe Ogółem CHF EUR pozostałe WARTOŚĆ URUCHOMIONYCH KREDYTÓW - według wartości nominalnej w tys. zł Ogółem, w tym: według wartości (na dzień bilansowy) x x x x x x - do 15 tys. zł powyżej 15 tys. zł do 3 tys. zł powyżej 3 tys. zł do 45 tys. zł powyżej 45 tys. zł do 6 tys. zł powyżej 6 tys. zł według pierwotnego okresu trwania (na dzień bilansowy) x x x x x x - do 1 lat powyżej 1 lat do 2 lat powyżej 2 lat do 3 lat powyżej 3 lat do 4 lat powyżej 4 lat WARTOŚĆ URUCHOMIONYCH KREDYTÓW według wartości nominalnej w mld zł do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł WARTOŚĆ URUCHOMIONYCH KREDYTÓW według wartości nominalnej w mld zł do 1 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat Wartość uruchomionych kredytów na koniec 21 r. (procentowo według kwoty kredytu) 1,44% 17,85% 21,99% 5,73% 14,37% 9,19% 35,1% 22,9% 13,9% 14,87% 27,46% 14,% 21,25% 1,81% 28,11% 19,27% 3,45% 35,61% 21,69% 25,83% do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł do 15 tys. zł 15 tys. zł do 3 tys. zł 3 tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł - 6 -

7 1.3. Wskaźnik bieżący LtV na koniec 21 r. Szacunkową wartość wskaźnika LtV przesłały 32 banki (spośród 37 odpowiadających na ankietę). Ukształtował się on w granicach od 36,7% do 137,6%. Przy czym 21 banków miało LtV w przedziale do 8% (w tym 14 z nich do 7%). W 6 bankach wyniósł on 1% i więcej. Najwięcej umów kredytowych (847,8 tys.) na koniec 21 r. znajdowało się w przedziale LtV do 7%, także w tym przedziale był największy wolumen kredytów mieszkaniowych (12,2 mld zł). Struktura umów kredytowych (wg relacji LtV) dla gospodarstw domowych (stan na koniec grudnia 21 r.) Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych Walutowe Walutowe Walutowe Walutowe Ogółem CHF EUR pozostałe LTV - szacunkowa wartość LTV portfela kredytowego - % Liczba umów kredytowych (na dzień bilansowy) x x x x x x - LTV do 7% LTV powyżej 7% do 8% LTV powyżej 8% do 9% LTV powyżej 9% do 1% LTV powyżej 1% do 11% LTV powyżej 11% Wartość kredytów (na dzień bilansowy) x x x x x x - LTV do 7% LTV powyżej 7% do 8% LTV powyżej 8% do 9% LTV powyżej 9% do 1% LTV powyżej 1% do 11% LTV powyżej 11% LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH sztuki 12 1 WARTOŚĆ URUCHOMIONYCH KREDYTÓW według wartości nominalnej w mld zł LTV do 7% 7% do 8% 8% do 9% 9% do 1% 1% do 11% 11% LTV do 7% 7% do 8% 8% do 9% 9% do 1% 1% do 11% 11% Liczba umów kredytowych na koniec 21 r. (procentowo według LTV) 3,37% 6,83% 2,48% 1,9% 4,3% 14,96% 15,99% 15,13% 7,73% 14,22% 8,19% 56,65% 9,85% 62,87% 9,83% 7,61% 9,4% 49,5% 4,94% 1,48% 13,91% 16,51% 5,63% 12,53% LTV do 7% 7% do 8% 8% do 9% 9% do 1% 1% do 11% 11% LTV do 7% 7% do 8% 8% do 9% 9% do 1% 1% do 11% 11% LTV do 7% 7% do 8% 8% do 9% 9% do 1% 1% do 11% 11% LTV do 7% 7% do 8% 8% do 9% 9% do 1% 1% do 11% 11% 1.4. Struktura kredytów mieszkaniowych wg roku uruchomienia Liczba i wartość kredytów. Z ogólnej liczby (1,5 mln) kredytów mieszkaniowych gospodarstw domowych znajdujących się w bilansach banków na r. najwięcej zostało uruchomionych w 28 r. (268,6 tys., 17,7%) i w 27 r (256, tys., 16,9%). W strukturze walutowej największy odsetek (22,1%) umów kredytowych złotowych pochodziło z 21 r. natomiast denominowanych w walutach obcych (24,7%) z 28 r

8 Liczba umów kredytowych (procentowo według roku uruchomienia) 14,68% 16,88% 9,37% 14,86% 17,71% 11,7% ,79% 19,4% 5,35% 11,42% 22,8% 17,39% ,3% 3,18% 2,53% 15,88% 16,59% 28,25% ,8% 1,1%,72% 1,8% 2,11% 45,51% Wartość kredytów wg stanu na r. (procentowo według roku uruchomienia) 5,9% 4,85% 13,2% 2,39% 16,8% 26,94% 12,64% 2,36% 2,58% 4,4% 8,39% 12,77% 28,47% 23,4% 4,96% 18,6% 1,76% 3,9% 8,83% 23,4% 39,45% 1,7%,52% 5,64% 1,3% 1,53% 26,67% 63,26% i i i i Pod względem wolumenu kredytów na koniec 21 r., największy udział posiadały kredyty uruchomione w 28 r. (71,9 mld zł, 26,9%) i w 27 r. (54,4 mld zł, 2,4%). W strukturze walutowej najwięcej kredytów złotowych pochodziło z 21 r. (27,8 mld zł, 28,5%), a denominowanych w walutach obcych z 28 r. (59,4 mld zł, 35,1%) Kredyty zagrożone. Liczba umów kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii zagrożonych/ze stwierdzoną utratą wartości wyniosła na koniec 21 r. 26,8 tys., a ich wartość 5,1 mld zł. Najwięcej z nich (7,2 tys.) zostało uruchomionych w 24 r. i latach szych oraz (5,4 tys.) w 27 r. 4,5% 4,% 3,5% 3,% 2,5% 2,% 1,5% 1,%,5% Udział złych kredytów na koniec 21 r. uruchomionych w poszczególnych latach (wskażnik wg liczby umów) Ogółem WalutoweCHF 8,% 7,% 6,% 5,% 4,% 3,% 2,% 1,% Jakość kredytów na koniec 21 r. uruchomionych wposzczególnych latach (wskażnik wg wartości portfela) Ogółem WalutoweCHF Walutowe pozostałe,% i,% i Na koniec 21 r. najwyższe udziały (odpowiednio: 4,8% i 2,7%) kredytów zaklasyfikowanych do kategorii zagrożonych/ze stwierdzoną utratą wartości w kredytach uruchomionych w poszczególnych latach dotyczyły 24 r. (i lat szych) oraz 25 r. W strukturze walutowej najwyższy udział kredytów zaklasyfikowanych do kategorii zagrożonych/ze stwierdzoną utratą wartości w kredytach uruchomionych w poszczególnych latach dla kredytów złotowych wyniósł 7,4%, a dla denominowanych w walutach obcych 3,5% dla 24 r. (i lat szych)

9 Kredyty opóźnione w spłacie. W portfelach banków znajdowało się 3,3 tys. kredytów opóźnionych w spłacie (najwięcej - 44,4% opóźnionych w spłacie powyżej 18 dni i 4,6% opóźnionych od 31 do 9 dni). Kredyty walutowe stanowiły 36,7% (11,1 tys.) kredytów opóźnionych w spłacie Opóźnienie w spłacie kredytów ogółem uruchomionych w poszczególnych latach (wskażnik wg liczby umów) i opóźnienie w spłacie 31 9 dni opóźnienie w spłacie dni opóźnienie w spłacie powyżej 18 dni Opóźnienie w spłacie kredytów walutowych uruchomionych w poszczególnych latach (wskażnikk wg liczby umów) i opóźnienie w spłacie 31 9 dni opóźnienie w spłacie dni opóźnienie w spłacie powyżej 18 dni Liczba umów kredytowych ogółem z opóźnieniem w spłacie (procentowo według roku uruchomienia) Liczba umów kredytowych walutowychh z opóźnieniemm w spłacie (procentowo według roku uruchomienia) Wartość kredytów opóźnionych w spłacie wyniosła na koniec 21 r. 6,5 mld zł (przy czym największe wolumeny 2,3 mld złł i 1,6 mld zł z dotyczyły kredytów uruchomionych w 28 r. i 27 r.). Prawie 45% (2,9 mld zł) tych kredytów stanowiły kredyty opóźnione od 31 do 9 dni, w tym 1,1 mld zł uruchomionych w 28 r

10 1 2 Opóźnienie w spłacie kredytów ogółem uruchomionych w poszczególnych latach (wskażnik wg wartości portfela), mln zł 7 Opóźnienie w spłacie kredytów walutowych uruchomionych w poszczególnych latach (wskażnik wg wartości portfela), mln zł i opóźnienie w spłacie 31 9 dni opóźnienie w spłacie dni opóźnienie w spłacie powyżej 18 dni i opóźnienie w spłacie 31 9 dni opóźnienie w spłacie dni opóźnienie w spłacie powyżej 18 dni Wolumen walutowych kredytów stanowił 45,5% (2,8 mld zł) ogółu kredytów opóźnionych w spłacie Kredyty spisane w ciężar rezerw i sprzedane. Z 37 ankietowanych banków, 16 spisało w ciężar rezerw 797 kredytów mieszkaniowych. Zdecydowaną większość (678) stanowiły kredyty złotowe o wartości na dzień spisania 1,5 mld zł Kredyty spisane w ciężar rezerw (z uruchomionych w danym roku) wg liczby uruchomionych i Ogółem WalutoweCHF Kredyty spisane w ciężar rezerw (z uruchomionych w danym roku) wg wartości portfela, mln zł i Ogółem WalutoweCHF Z kolei 1 ankietowanych banków sprzedało 673 kredyty, o wartości na dzień sprzedaży 76,2 mln zł. Zarówno w liczbie (59), jak i wolumenie (51,1 mln zł) przeważały kredyty uruchomione w 24 r. i latach szych. 6 Kredyty sprzedane (z uruchomionych w danym roku) wg liczby uruchomionych 6 Kredyty sprzedane (z uruchomionych w danym roku) wg wartości portfela, mln zł Ogółem 4 Ogółem 3 WalutoweCHF 3 WalutoweCHF i i 2. KREDYTY MIESZKANIOWE GOSPODARSTW DOMOWYCH UDZIELONE W 21 R Liczba kredytów. W 21 r. ankietowane banki udzieliły 233,4 tys. kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych (w 78,8% były to umowy w PLN). Najwięcej w III i IV kwartale 21 r. odpowiednio: 64,2 tys. i 62,6 tys. kredytów. Najwięcej umów (47,5%) dotyczyło kredytów o wartości do 15 tys. zł, przy czym dominowały w tym przedziale kredyty złotowe (55,5%), natomiast wśród kredytów denominowanych w walutach obcych przeważały (36,9%) kredyty w przedziale od 15 tys. zł do 3 tys. zł

11 Wg pierwotnego okresu trwania umowy najwięcej (122,4 tys., 52,4%) umów było udzielanych na okres od 2 lat do 3 lat. Struktura liczby kredytów dla gospodarstw domowych udzielonych w 21 r. Kredyty udzielone w poszczególnych KWARTAŁACH 21 r. ZŁOTOWE ZŁOTOWE ZŁOTOWE ZŁOTOWE WALUTOWEWALUTOWEWALUTOWEWALUTOWE I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH - sztuki Ogółem, w tym: według wartości nominalnej x x x x x x x x x x x x - do 15 tys. zł powyżej 15 tys. zł do 3 tys. zł powyżej 3 tys. zł do 45 tys. zł powyżej 45 tys. zł do 6 tys. zł powyżej 6 tys. zł według pierwotnego okresu trwania (na dzień bilansowy) x x x x x x x x x x x x - do 1 lat powyżej 1 lat do 2 lat powyżej 2 lat do 3 lat powyżej 3 lat do 4 lat powyżej 4 lat LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH ZŁOTOWYCH sztuki (wg wartości nominalnej) 6 LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH WALUTOWYCH sztuki (wg wartości nominalnej) 25 do 15 tys. zł 5 do 15 tys. zł 2 15 tys. zł do 3 tys. zł 4 15 tys. zł do 3 tys. zł 15 3 tys. zł do 45 tys. zł 3 3 tys. zł do 45 tys. zł 1 45 tys. zł do 6 tys. zł 2 45 tys. zł do 6 tys. zł 5 6 tys. zł 1 6 tys. zł I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV 21 3 LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH ZŁOTOWYCH sztuki (wg pierwotnego okresu trwania) LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH WALUTOWYCH sztuki (wg pierwotnego okresu trwania) 25 do 1 lat do 1 lat lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat I 21 II 21 III 21 IV I 21 II 21 III 21 IV Wartość kredytów mieszkaniowych udzielonych w 21 r. Łączna wartość (wynikająca z umowy) udzielonych w 21 r. kredytów wyniosła 49,1 mld zł (32,6 mld zł złotowe i 16,5 mld walutowe). Najwyższy wolumen (16,8 mld zł, w tym 12,7 mld zł w PLN) udzielonych kredytów dotyczył przedziału od 15 tys. zł do 3 tys. zł. W przypadku kredytów denominowanych w walutach obcych ich największy wolumen (4,7 mld zł) dotyczył przedziału od 3 tys. zł do 45 tys. zł. Struktura wolumenu kredytów dla gospodarstw domowych udzielonych w 21 r. Kredyty udzielone w poszczególnych KWARTAŁACH 21 r. ZŁOTOWE ZŁOTOWE ZŁOTOWE ZŁOTOWE WALUTOWEWALUTOWEWALUTOWEWALUTOWE I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV WARTOŚĆ KREDYTÓW WYNIKAJĄCA Z UMOWY - tys. zł Ogółem, w tym: według wartości x x x x x x x x x x x x - do 15 tys. zł powyżej 15 tys. zł do 3 tys. zł powyżej 3 tys. zł do 45 tys. zł powyżej 45 tys. zł do 6 tys. zł powyżej 6 tys. zł według pierwotnego okresu trwania (na dzień bilansowy) x x x x x x x x x x x x - do 1 lat powyżej 1 lat do 2 lat powyżej 2 lat do 3 lat powyżej 3 lat do 4 lat powyżej 4 lat Wg pierwotnego okresu trwania największy wolumen kredytów w 21 r. (3,3 mld zł, 61,6%) był udzielany na okres od 2 lat do 3 lat

12 4 WARTOŚĆ KREDYTÓW ZŁOTOWYCH wynikająca z umowy (wg wartości nominalnej) mln zł 1 6 WARTOŚĆ KREDYTÓW WALUTOWYCH wynikająca z umowy (wg wartości nominalnej) mln zł 3 5 do 15 tys. zł 1 4 do 15 tys. zł tys. zł do 3 tys. zł tys. zł do 3 tys. zł tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł tys. zł do 45 tys. zł 45 tys. zł do 6 tys. zł 6 tys. zł I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV 21 6 WARTOŚĆ KREDYTÓW ZŁOTOWYCH wynikająca z umowy (wg pierwotnego okresu trwania) mln zł 3 5 WARTOŚĆ KREDYTÓW WALUTOWYCH wynikająca z umowy (wg pierwotnego okresu trwania) mln zł do 1 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat do 1 lat 1 lat do 2 lat 2 lat do 3 lat 3 lat do 4 lat 4 lat I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV Wskaźnik LtV kredytów udzielonych w 21 r. Najwięcej umów kredytowych (93,5 tys, tj. 4,3%) z udzielonych w 21 r. znajdowało się w przedziale LtV od 75% do 1%, także w tym przedziale LtV był największy wolumen kredytów mieszkaniowych udzielonych w 21 r. (24,2 mld zł). Struktura liczby i wolumenu kredytów udzielonych w 21 r. (wg relacji LtV) dla gospodarstw domowych Kredyty udzielone w poszczególnych KWARTAŁACH 21 r. ZŁOTOWE ZŁOTOWE ZŁOTOWE ZŁOTOWE WALUTOWEWALUTOWEWALUTOWEWALUTOWE I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV LTV W MOMENCIE UDZIELENIA KREDYTU (wartość kredytu wynikająca z umowy / wartość nieruchomości wynikająca z umowy) - % 1/ Liczba umów kredytowych - sztuki Ogółem, w tym: do 5% powyżej 5% do 75% powyżej 75% do 1% powyżej 1% / Wartość kredytów wynikająca z umów kredytowych - tys. zł Ogółem, w tym: do 5% powyżej 5% do 75% powyżej 75% do 1% powyżej 1% LTV LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH ZŁOTOWYCH sztuki LTV LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH WALUTOWYCH sztuki do 5% 5% do 75% do 5% 5% do 75% % do 1% 1% % do 1% 1% I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV

13 LTV WARTOŚĆ KREDYTÓW ZŁOTOWYCH wynikająca z umów mln zł LTV WARTOŚĆ KREDYTÓW WALUTOWYCH wynikająca z umów mln zł do 5% 2 5 do 5% % do 75% 1 5 5% do 75% 2 75% do 1% 1 75% do 1% 1 1% 5 1% I 21 II 21 III 21 IV 21 I 21 II 21 III 21 IV KREDYTY MIESZKANIOWE - PRZEWALUTOWANIA Liczba i wartość przewalutowanych kredytów. Na koniec 21 r. w portfelach ankietowanych banków znajdowało się 6,5 tys. kredytów przewalutowanych z walutowych na złotowe (o łącznej wartości 1,1 mld zł) oraz 1,4 tys. kredytów przewalutowanych ze złotowych na walutowe (o łącznej wartości 2,8 mld zł). Najwięcej kredytów przewalutowanych z walutowych na złotowe (3,5 tys.) pochodzi z 24 r. i lat szych oraz z 25 r. (,8 tys.). Natomiast najwięcej przewalutowanych ze złotowych na walutowe (5 tys. i 1,9 tys.) pochodzi z 27 r. i 26 r. 25 LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH PRZEWALUTOWANYCH NA ZŁOTE sztuki 6 LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH PRZEWALUTOWANYCH NA WALUTĘ sztuki i kredyty w sytuacji normalnej i pod obserwacją/bez rozpoznanej utraty wartości (na dzień przewalutowania) kredyty zaklasyfikowane do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości (na dzień przewalutowania) i kredyty w sytuacji normalnej i pod obserwacją/bez rozpoznanej utraty wartości (na dzień przewalutowania) kredyty zaklasyfikowane do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości (na dzień przewalutowania) Ponad połowa (56,3%) kredytów przewalutowanych z walutowych na złotowe na dzień przewalutowania była zaklasyfikowana do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości, a ich wolumen stanowił aż 71% wartości przewalutowanych kredytów WARTOŚĆ BILANSOWA NA R. KREDYTÓW PRZEWALUTOWANYCH NA ZŁOTE WG ROKU UDZIELENIA mln zł i kredyty w sytuacji normalnej i pod obserwacją/bez rozpoznanej utraty wartości (na dzień przewalutowania) kredyty zaklasyfikowane do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości (na dzień przewalutowania) WARTOŚĆ BILANSOWA NA R. KREDYTÓW PRZEWALUTOWANYCH NA WALUTĘ WG ROKU UDZIELENIA mln zł i kredyty w sytuacji normalnej i pod obserwacją/bez rozpoznanej utraty wartości (na dzień przewalutowania) kredyty zaklasyfikowane do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości (na dzień przewalutowania) Odmienna sytuacja dotyczyła kredytów przewalutowanych ze złotowych na walutowe, gdzie do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości było zakwalifikowanych,2% przewalutowanych kredytów, a ich wolumen stanowił zaledwie,4% wartości przewalutowanych kredytów

14 Struktura liczby i wolumenu przewalutowanych kredytów Rok udzielenia kredytu i LICZBA UMÓW KREDYTOWYCH - sztuki Kredyty przewalutowane z walutowych na złotowe, w tym: a/ kredyty w sytuacji normalnej i pod obserwacją/bez rozpoznanej utraty wartości (na dzień przewalutowania) b/ kredyty zaklasyfikowane do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości (na dzień przewalutowania) Kredyty przewalutowane ze złotowych na walutowe a/ kredyty w sytuacji normalnej i pod obserwacją/bez rozpoznanej utraty wartości (na dzień przewalutowania) b/ kredyty zaklasyfikowane do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości (na dzień przewalutowania) WARTOŚĆ BILANSOWA UDZIELONYCH KREDYTÓW - tys. zł Kredyty przewalutowane z walutowych na złotowe, w tym: a/ kredyty w sytuacji normalnej i pod obserwacją/bez rozpoznanej utraty wartości (na dzień przewalutowania) b/ kredyty zaklasyfikowane do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości (na dzień przewalutowania) Kredyty przewalutowane ze złotowych na walutowe a/ kredyty w sytuacji normalnej i pod obserwacją/bez rozpoznanej utraty wartości (na dzień przewalutowania) b/ kredyty zaklasyfikowane do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości (na dzień przewalutowania) STRUKTURA KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH DENOMINOWANYCH W WALUTACH OBCYCH. Na koniec 21 r. w portfelach banków znajdowało się 73,4 tys. kredytów denominowanych w walutach obcych spłacanych w walucie kredytu (zgodnie z zaleceniami Rekomendacji S II), co stanowiło 1,2% całkowitej liczby umów kredytowych denominowanych w walutach obcych. Najwięcej tych kredytów (19,2 tys.) zostało udzielonych w 28 r Liczba umów kredytowych spłacanych w walucie oryginalnej (walucie kredytu) według okresu udzielenia zakup waluty możliwy jest wyłącznie w Banku, w którym klient posiada kredyt zakup waluty możliwy jest poza Bankiem, ale Bank nie prowadzi obsługi kasowej w walucie kredytu Ogólna wartość kredytów spłacanych w walucie oryginalnej (walucie kredytu) w mln zł według okresu udzielenia zakup waluty możliwy jest wyłącznie w Banku, w którym klient posiada kredyt zakup waluty możliwy jest poza Bankiem, ale Bank nie prowadzi obsługi kasowej w walucie kredytu 24 lub I pół. 25 II pół. 25 I pół. 26 II pół. 26 I pół. 27 II pół. 27 I pół. 28 II pół. 28 I pół. 29 II pół. 29 I pół. 21 II pół. 21 zakup waluty możliwy jest poza Bankiem, a Bank prowadzi obsługę kasową w walucie kredytu 24 lub I pół. 25 II pół. 25 I pół. 26 II pół. 26 I pół. 27 II pół. 27 I pół. 28 II pół. 28 I pół. 29 II pół. 29 I pół. 21 II pół. 21 zakup waluty możliwy jest poza Bankiem, a Bank prowadzi obsługę kasową w walucie kredytu Wartość kredytów denominowanych w walutach obcych spłacanych w walucie kredytu wyniosła na koniec 21 r. 28,2 mld zł (16,7% całkowitego wolumenu kredytów mieszkaniowych walutowych). Największy wolumen tych kredytów (9,5 mld zł) został udzielony w 28 r. Systematycznie zwiększa się odsetek wolumenu kredytów spłacanych w walucie kredytu w relacji do ogółu kredytów walutowych udzielonych w poszczególnych latach (np. w 29 r. i 21 r. udział ten wynosił 33,4% i 34,%, podczas gdy w 27 r. i 28 r. było to odpowiednio 15,2% oraz 16,%). Zdecydowana większość (89,8%) umów kredytów denominowanych w walutach obcych o łącznej wartości na koniec 21 r. 14,9 mld zł była spłacana w złotych. 12 Liczba umów kredytowych indeksowanych do walut obcych spłacanych w złotych, według okresu udzielenia 3 Ogólna wartość kredytów indeksowanych do walut obcych spłacanych w złotychw (mln zł) według okresu udzielenia lub I pół. 25 II pół. 25 I pół. 26 II pół. 26 I pół. 27 II pół. 27 I pół. 28 II pół. 28 I pół. 29 II pół. 29 I pół. 21 II pół lub I pół. 25 II pół. 25 I pół. 26 II pół. 26 I pół. 27 II pół. 27 I pół. 28 II pół. 28 I pół. 29 II pół. 29 I pół. 21 II pół. 21 Analizując liczbę oraz wartość walutowych umów kredytowych zawartych w poszczególnych latach na tle kursu walutowego (CHF/PLN) można zauważyć, że najwięcej umów kredytowych zostało udzielonych w czasie gdy

15 kurs PLN/CHF był na niskim poziomie (rok 27 i 28). Obecnie przy najwyższych w historii kursach PLN do CHF wartość tych kredytów udzielonych w okresach najniższego kursu jest znacznie wyższa. w sztukach Liczba umów kredytowych walutowych według okresu udzielenia 3,5 3,3 3,1 2,9 2,7 2,5 2,3 2,1 1,9 1,7 1,5 PLN/CHF w mln zł Wartość umów kredytowych walutowych według okresu udzielenia 3,5 3,3 3,1 2,9 2,7 2,5 2,3 2,1 1,9 1,7 1,5 PLN/CHF 24 lub I pół. 25 II pół. 25 I pół. 26 II pół. 26 I pół. 27 II pół. 27 I pół. 28 II pół. 28 I pół. 29 II pół. 29 Liczba umów kredytowych walutowych według okresu udzielenia MAX PLN/CHF w danym półroczu MIN PLN/CHF w danym półroczu ŚREDNI PLN/CHF w danym półroczu I pół. 21 II pół lub I pół. 25 II pół. 25 I pół. 26 II pół. 26 I pół. 27 II pół. 27 Wartość umów kredytowych walutowych według okresu udzielenia w mln zł MAX PLN/CHF w danym półroczu MIN PLN/CHF w danym półroczu ŚREDNI PLN/CHF w danym półroczu I pół. 28 II pół. 28 I pół. 29 II pół. 29 I pół. 21 II pół WYBRANE ELEMENTY POLITYKI KREDYTOWEJ W ZAKRESIE NOWO UDZIELANYCH KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH DLA GOSPODARSTW DOMOWYCH. Przeciętna marża kredytów mieszkaniowych złotowych w ankietowanych bankach wahała się w przedziale od,5% do 3,9% w 21 r., a kredytów walutowych od,5% do 3,7%. W porównaniu z 29 r. jej dolny poziom nie zmienił się (,5%) zarówno dla kredytów złotowych, jak i walutowych, natomiast maksymalny obniżył się dla złotowych z 5,6%, a walutowych z 5,%. 6,% Przeciętna marża (w %) 5,% 4,% 3,% 2,% 1,% MAX MIN MEDIANA,% Kredyty złotowe Kredyty walutowe Okres na jaki ankietowane banki udzielały kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych w 21 r. wahał się od 15 do 5 lat dla kredytów złotowych i od 2 do 5 lat dla walutowych. Najwięcej (9 banków) udzielało kredytów złotowych na maksymalnie 4 lat, a walutowych (8 banków) na 3 lat. 6 Maksymalny okres kredytowania (w latach) MAX MIN DOMINANTA Kredyty złotowe Kredyty walutowe Maksymalna wielkość wskaźnika LtV w bankach w 21 r. dla kredytów złotowych wahała się od 8% do 11%, a dla walutowych od 7% do 12%

16 Najwięcej (1 banków) charakteryzowało się maksymalnym LtV na poziomie 1% dla kredytów złotowych, a dla kredytów walutowych (5 banków) na poziomie 8%. 16% Maksymalny poziom LtV (w %) 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% MAX MIN DOMINANTA % Kredyty złotowe Kredyty walutowe Widać w porównaniu do 29 r., że banki złagodziły politykę ostrożnościową zwiększając poziom maksymalnego LtV, zarówno dla kredytów złotowych, jak i walutowych. WERYFIKACJA WARTOŚCI ZABEZPIECZEŃ Jaką metodę weryfikacji wartości zabezpieczeń stosuje bank? Z odpowiedzi udzielonych przez banki na pytania zawarte w ankiecie wynika, że zasadą jest weryfikowanie wartości nieruchomości, jeżeli ma ona stanowić zabezpieczenie kredytu bądź pożyczki. Stosowana przez banki metoda weryfikacji wartości zabezpieczeń zależy najczęściej od rodzaju oraz kwoty kredytu lub pożyczki, aczkolwiek niektóre banki jednolicie traktują zabezpieczenia wszystkich wierzytelności. Wartość nieruchomości banki ustalają na podstawie: operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego; w niektórych bankach wycena taka jest dodatkowo weryfikowana przez doświadczonego pracownika, oszacowania wartości nieruchomości, które zwykle przeprowadza pracownik banku wykazujący się doświadczeniem i wiedzą w zakresie wyceny nieruchomości, zwykle posiłkując się danymi z porównawczej bazy cen nieruchomości, własnej lub zewnętrznej. Najważniejszym parametrem decydującym o użyciu pierwszej albo drugiej metody jest wnioskowana kwota kredytu bądź pożyczki, a także charakter nieruchomości (mieszkalny lub niemieszkalny) oraz dostępność danych porównawczych. 6. PODSUMOWANIE. Wartość uruchomionych kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych na r. wyniosła 266,8 mld zł, z tego 63,4% stanowiły kredyty walutowe (głównie nominowane w CHF 88%). Uwzględniając pierwotny okres trwania umowy największy wolumen kredytów (158,8 mld zł) znajdował się w przedziale od 2 do 3 lat. Szacunkowa wartość wskaźnika LtV na koniec 21 r. ukształtowała się w granicach od 36,7% do 137,6%. Przy czym w 21 bankach w przedziale do 8%, w 5 bankach od 8% do 1% i w 6 bankach 1% i powyżej. W przypadku kredytów o wysokim LTV pojawia się pytanie o skalę potencjalnych strat, gdyby doszło do konieczności realizacji przez banki zabezpieczeń (w postaci sprzedaży mieszkań) na masową skalę. Prowadziłoby to zapewne do załamania cen na rynku nieruchomości, a banki poniosłyby straty (jednocześnie nastąpiłby wzrost LTV pozostałego portfela). W przypadku banków posiadających bardzo duży udział kredytów walutowych skala strat byłaby istotnie wyższa. Istotę ryzyka związanego z kredytami walutowymi uwidoczniło silne osłabienie złotego do jakiego doszło w II połowie 28 r. i na początku 29 r. oraz w lipcu i sierpniu 211 r. W jego rezultacie, nastąpił skokowy wzrost zadłużenia klientów posiadających kredyt w CHF i jest wyższy niż w momencie zaciągnięcia kredytu. Z ogólnej liczby (1,5 mln) kredytów mieszkaniowych gospodarstw domowych znajdujących się w bilansach banków na r. najwięcej (17,7%) zostało uruchomionych w 28 r. i (16,9%) w 27 r. W strukturze

17 walutowej największy odsetek (22,1%) umów kredytowych złotowych został uruchomiony w 21 r. natomiast denominowanych w walutach obcych (24,7%) w 28 r. Analogicznie pod względem wolumenu kredytów na koniec 21 r., największy udział (26,9%) stanowiły kredyty uruchomione w 28 r. i (2,4%) w 27 r. W strukturze walutowej najwięcej kredytów złotowych (27,8 mld zł, 28,5% pochodziło z 21 r., a denominowane w walutach obcych (59,4 mld zł, 35,1%) z 28 r. Na koniec grudnia 21 r. liczba umów kredytowych zaklasyfikowanych do kategorii zagrożonych/ze stwierdzoną utratą wartości wyniosła 26,8 tys. (ich wolumen wyniósł 5,1 mld zł). Najwięcej z nich (7,2 tys.) zostało uruchomionych w 24 r. i latach szych oraz (5,4 tys.) w 27 r. Wartość kredytów opóźnionych w spłacie wyniosła na koniec 21 r. 6,5 mld zł. Prawie 45% tych kredytów stanowiły kredyty opóźnione w spłacie od 31 do 9 dni. Przyrost zagrożonych kredytów mieszkaniowych utrzymuje się na stałym poziomie, a analiza terminowości obsługi tych kredytów nie wskazuje na zahamowanie niekorzystnych tendencji. Należy mieć na uwadze że kredyty walutowe to przede wszystkim długoterminowe kredyty mieszkaniowe (często 3-letnie i dłuższe). Portfel kredytów mieszkaniowych jest bardzo młody większość stanowią kredyty zaciągnięte w okresie ostatnich kilku lat przy relatywnie dobrej koniunkturze gospodarczej nie można więc obecnie formułować jednoznacznych wniosków o jego jakości. W 21 r. ankietowane banki udzieliły 233,4 tys. kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych (w 21,2% były to umowy walutowe). Najwięcej w III i IV kwartale 21 r. odpowiednio: 64,2 tys. i 62,6 tys. kredytów. Łączna wartość (wynikająca z umowy) tych kredytów wyniosła 49,1 mld zł (32,6 mld zł złotowe i 16,5 mld walutowe). W portfelach ankietowanych banków na koniec 21 r. znajdowało się 6,5 tys. kredytów przewalutowanych z walutowych na złotowe (o łącznej wartości 1,1 mld zł) oraz 1,4 tys. kredytów przewalutowanych ze złotowych na walutowe (o łącznej wartości 2,8 mld zł). Ponad połowa (56,3%) kredytów przewalutowanych z walutowych na złotowe na dzień przewalutowania była zaklasyfikowana do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości, a ich wolumen stanowił aż 71% wartości przewalutowanych kredytów. Odmienna sytuacja miała miejsce w kredytach przewalutowanych ze złotowych na walutowe, gdzie do kategorii zagrożonych/z rozpoznaną utratą wartości było zakwalifikowanych,2% przewalutowanych kredytów, a ich wolumen stanowił zaledwie,4% wartości przewalutowanych kredytów. Większość banków dopuszcza przewalutowanie kredytów, jednakże poszczególne podmioty różnią się pod względem warunków realizacji tej operacji. Dominuje zasada przeprowadzania ponownej oceny kredytowej. Przewalutowanie może nastąpić na wniosek klienta, a także z inicjatywy banku w przypadku zaistnienia określonych okoliczności, które zazwyczaj następują z winy lub inicjatywy klienta. Niepokojącym i potencjalnie niekorzystnym dla kredytobiorców rozwiązaniem jest możliwość przymusowej zmiany waluty kredytu z obcej na krajową w sytuacji znacznej deprecjacji waluty, a zatem w momencie najmniej korzystnym dla klienta i jednocześnie w okolicznościach przez niego niezawinionych. Na koniec 21 r. w portfelach banków znajdowało się 73,4 tys. kredytów denominowanych w walutach obcych spłacanych w walucie kredytu (zgodnie z zaleceniami Rekomendacji S II), co stanowiło 1,2% całkowitej liczby umów kredytowych denominowanych w walutach obcych. Najwięcej tych kredytów (19,2 tys.) zostało udzielonych w 28 r. Przeciętna marża kredytów mieszkaniowych złotowych w ankietowanych bankach wahała się w przedziale od,5% do 3,9% w 21 r., a kredytów walutowych od,5% do 3,7%. Okres na jaki ankietowane banki udzielały kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych w 21 r. wahał się od 15 do 5 lat dla kredytów złotowych i od 2 do 5 lat dla walutowych. Maksymalna wielkość wskaźnika LtV w bankach w 21 r. dla kredytów złotowych wahała się od 8% do 11%, a dla walutowych od 7% do 12%. Weryfikacja wartości zabezpieczeń dokonywana jest zarówno na etapie udzielania kredytów, jak i w trakcie obowiązywania umowy kredytowej. Przed udzieleniem kredytu stosowane są zarówno operaty szacunkowe sporządzane przez rzeczoznawcę, jak i oszacowania wartości nieruchomości przez pracowników banków. W trakcie późniejszej aktualizacji wyceny wykorzystuje się analizę porównawczą, wskaźniki indeksacyjne, zewnętrzne bazy danych o cenach nieruchomościach, a w szczególnych przypadkach zwłaszcza w sytuacji

18 znaczącego spadku cen nieruchomości lub wysokiego początkowego wskaźnika LtV także ponowną wycenę przez rzeczoznawcę. Coraz istotniejsze staje się też ryzyko nadmiernej koncentracji produktowej przejawiające się wysokim udziałem kredytów mieszkaniowych w bilansach banków zajmujących kluczową pozycję na rynku. Banki te uzależniły swoją przyszłą sytuację finansową od jakości portfela kredytów mieszkaniowych i sytuacji na rynku nieruchomości, a ze względu na wysoki udział kredytów walutowych również od sytuacji na rynku walutowym i poziomu stóp procentowych kształtowanych przez zagraniczne władze monetarne. Trzeba dodać, że dane nadzoru bankowego wskazują na to, że jakość kredytów złotowych i walutowych jest zbliżona, a statystycznie wysoki udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów złotowych wynika z przewalutowania części zagrożonych kredytów walutowych na złote. Odpowiedzią na poziomie regulacyjnym, na zidentyfikowane niekorzystne zjawiska i potencjalne zagrożenia, było uchwalenie przez KNF nowelizacji Rekomendacji S oraz zmiana uchwały KNF nr 76/21 polegająca na podwyższeniu, z preferencyjnego poziomu 75% do bazowego poziomu 1%, wagi ryzyka dla ekspozycji walutowych

19 URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO Plac Powstańców Warszawy 1-95 Warszawa tel. (+48 22) fax (+48 22) (95) v.pl