PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA

Transkrypt

1 SZKOŁA PODSTAWOWA NR 27 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA Wymagania na poszczególne oceny klasa V

2 PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 27 PODSTAWA PRAWNA DO OPRACOWANIA PRZEDMIOTOWYCH ZASAD OCENIANIA: 1. Rozporządzenia MEN z dnia z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z dnia 3 sierpnia 2017 r.) 2. Statut Szkoły. 3. Wewnątrzszkolny System Oceniania. 4. Podstawa programowa dla szkoły podstawowej. Nauczanie historii odbywa się według programów: Klasy IV PWN Nowa Era Wczoraj i dziś Klasy V i VI - PWN Nowa Era My i historia Program realizowany jest w ciągu 5 godzin w trzyletnim cyklu nauczania, w przedziale: klasy IV - 1 godzina tygodniowo, klasy V - 1 godzina tygodniowo, klasy VI - 2 godziny tygodniowo.

3 PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA MAJĄ ZA ZADANIE: Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i rozwoju umiejętności. Motywowanie ucznia do pracy nad rozwojem własnych zainteresowań humanistycznych. Wspieranie ucznia w dążeniu do sukcesu. Dawanie uczniowi poczucia bezpieczeństwa przez jasno określone kryteria wymagań i kryteria oceniania. Dostarczanie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach edukacyjnych ucznia, a także o ich trudnościach i brakach w zdobywaniu wiedzy i umiejętności. Umożliwienie nauczycielom doskonalenia (ewaluacji) ich pracy (metod i warsztatu) dydaktyczno-wychowawczej. PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA UWZGLĘDNIAJĄ: I. Kontrakt z uczniami. II. Obszary podlegające ocenie. III. Kryteria ocen / wymagania. IV. Indywidualizowanie wymagań. V. Metody i kryteria sprawdzania osiągnięć uczniów. VI. Sposoby informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach i postępach. VII. Warunki i tryb uzyskiwania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej. VIII. Sposoby dokumentowania osiągnięć uczniów. IX. Sposoby monitorowania i ewaluacji pso.

4 I Kontrakt z uczniami 1. Z Przedmiotowym Systemem Oceniania uczeń zostaje zapoznany na początku każdego roku szkolnego. 2. Uczeń podlega ocenie w następujących obszarach: wypowiedzi pisemne, wypowiedzi ustne, wyszukiwanie i korzystanie z informacji. Stopień opanowania wiedzy i umiejętności podlega sprawdzeniu poprzez: diagnozę 1, sprawdzian 2, kartkówkę 3, zadania domowe, pracę długoterminową, ćwiczenia, odpowiedź ustną, prezentację projektu, aktywność na lekcji. 3. Nie ocenia się ucznia po dłuższej nieobecności w szkole. 4. Uczeń ma prawo dwa razy w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do zajęć lekcyjnych bez ponoszenia konsekwencji. Za nieprzygotowanie uznaje się brak: zeszytu przedmiotowego zeszytu ćwiczeń, podręcznika, zadania domowego oraz nieprzygotowanie się z bieżącego materiału(nie dotyczy zapowiedzianych sprawdzianów, testów, diagnoz, prac długoterminowych i zajęć, na których wystawiana jest ocena semestralna i końcowa). Trzecie nieprzygotowanie skutkuje otrzymaniem oceny niedostatecznej. Nieprzygotowanie do zajęć zgłasza uczeń na początku lekcji, po sprawdzeniu listy obecności. 5. Uczeń jest zobowiązany do prowadzenia zeszytu przedmiotowego oraz zeszytu ćwiczeń (w przypadku klas IV na platformie WSIPNET). 6. Kartkówki obejmujące materiał 3 ostatnich lekcji mogą być niezapowiedziane, nie ma możliwości ich poprawy. 7. Sprawdziany, diagnozy są obowiązkowe. Każdy sprawdzian poprzedzony jest powtórzeniem wiadomości i zapowiadany z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem (wpis do dziennika lekcyjnego). 8. Zwolnieni z pisania sprawdzianu są uczniowie po dłuższej nieobecności w szkole (więcej niż 3 dni). Zobowiązani są do napisania sprawdzianu w terminie dwóch tygodni od rozdania prac. W wyjątkowych sytuacjach ( np. bardzo długa nieobecność spowodowana chorobą) uczeń może być zwolniony z napisania sprawdzianu. 9. Uczniowie, którzy napisali pracę (sprawdzian, test) na ocenę niedostateczną mają możliwość napisania pracy jeszcze raz - poprawy oceny. Poprawa jest dobrowolna ale musi odbyć się w ciągu dwóch tygodni od rozdania prac. 10. Uczeń, który nie pisał sprawdzianu, po upływie 2 tygodni od jego rozdania, może być poproszony (bez uprzedzenia) przez nauczyciela do jego napisania podczas lekcji. 11. Nauczyciel ma obowiązek sprawdzić i oddać do wglądu poprawione prace pisemne w terminie dwóch tygodni (w przypadkach losowych termin może ulec przesunięciu) od daty ich pisania. 1 WSTĘPNA, SUMARYCZNA LUB OBEJMUJĄCA MATERIAŁ KILKU DZIAŁÓW 2 OBEJMUJE MATERIAŁ 1 DZIAŁU 3 OBEJMUJE MATERIAŁ TRZECH OSTATNICH LEKCJI

5 12. Każdy uczeń ma prawo do dodatkowych ocen za: wykonane prace nadobowiązkowe (ustalone z nauczycielem), udział w konkursach przedmiotowych mogą one wpłynąć na podwyższenie oceny śródrocznej. 13. Uczeń ma prawo do dodatkowej ustnej motywacji oceny. 14. Uczeń ma prawo korzystać z konsultacji z nauczycielem w celu uzupełnienia braków, wyjaśnienia nurtujących go wątpliwości, dyskusji na interesujący go temat. 15. Uczeń i rodzic (opiekun) mają prawo wglądu do prac pisemnych znajdujących się w specjalnych teczkach. 16. semestralna, roczna ustalana jest na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych w poszczególnych obszarach podlegających ocenie. Nauczyciel wystawiając ocenę śródroczną uwzględnia oceny ucznia (średnią ważoną) oraz indywidualne osiągnięcia i pracę ucznia. Wagi punktowe ocen: 1) Odpowiedź ustna 4p. 2) Kartkówka (materiał z trzech ostatnich lekcji) - 5p. 3) Sprawdzian ( obejmujący materiał z całego działu) 6p. 4) Zadanie domowe 3p 5) Projekt / prezentacja / prace długoterminowe - 4p. 6) Praca w grupach / aktywność na lekcji/ postawa 2p. 8) Osiągnięcia w konkursach na szczeblu wyższym niż szkolny - 6p. 9) Udział w konkursach i akademiach szkolnych - 3p. 10) praca z zeszytem ćwiczeń, zeszytem przedmiotowym: 1p. Przelicznik średniej na oceny: 1) 0 1,5 niedostateczny 2) 1,51 2,50 dopuszczający 3) 2,51 3,50 dostateczny 4) 3,51 4,50 dobry 5) 4,51 5,50 bardzo dobry 6) powyżej 5,51 - celujący Aby obliczyć średnią ważoną należy dodać do siebie sumy ocen o danej wadze pomnożone przez tę wagę i podzielić przez sumę iloczynów wagi i ocen danej wagi.

6 Wzór : Tak obliczymy średnią ucznia z ocenami wagi 1: 3, 4 i 4, oraz wagi 2: 5, 3, 4 i 5: Średnia ważona wspiera nauczyciela w podjęciu ostatecznej decyzji przy wystawieniu oceny śródrocznej i końcoworocznej. 17. Uczeń za aktywność na lekcji otrzymuje + ( trzy plusy odpowiadają ocenie bdb). Uczeń otrzymuje - za brak pracy na lekcji ( trzy minusy odpowiadają ocenie ndst). + i - nie sumują się. 18. na koniec roku szkolnego ustalana jest na podstawie ocen uzyskanych w I i II semestrze. 19. Nie później niż miesiąc przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej nauczyciel informuje ucznia (rodziców, opiekunów) o przewidywanej ocenie. 20. Przed klasyfikacją śródroczną i końcoworoczną nie przewiduje się oceniania zaliczającego semestr w żadnej formie. 21. Uczeń, który uzyskał ocenę niedostateczną na I semestr zobowiązany jest do jej poprawy w terminie 2 tygodni od zakończenia ferii zimowych. W szczególnych przypadkach (np. więcej ocen niedostatecznych) termin poprawy ustalany jest wspólnie z nauczycielem. 22. Zaliczenie semestru - w formie testu - następuje po uzyskaniu przez ucznia 50% poprawnych odpowiedzi. Uczeń, który nie zaliczył I semestru otrzymuje końcoworoczną ocenę niedostateczną. 23. cząstkowa celująca może być postawiona za szczególnie oryginalne i twórcze osiągnięcia, opierające się na gruntownej wiedzy wykraczającej poza wiedzę podstawową. Uczeń może otrzymać końcową ocenę celującą, jeśli został laureatem lub finalistą konkursu

7 historycznego i z ocen cząstkowych uzyskał minimum ocenę dobrą. Ocenę końcową celującą uzyskują uczniowie wybitnie wyróżniający się na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych oraz za udział i osiągnięcia w konkursach co najmniej na etapie międzyszkolnym. 24. Umiejętności uczniów ze specyficznymi trudnościami w nauce oceniane są w zależności od proponowanych przez PP-P postępowań. W stosunku do ucznia z problemami w nauce stosuje się obniżone wymagania (patrz plan wynikowy), w przypadku uczniów dyslektycznych obniża się wymagania lub nie ocenia pewnych czynności uczniów w zależności od dysfunkcji. 25. Uczeń ma prawo do egzaminów: poprawkowego, sprawdzającego i klasyfikacyjnego. Egzamin: poprawkowy, sprawdzający, klasyfikacyjny regulują przepisy WSO II Obszary aktywności ucznia podlegające ocenie 1. WYPOWIEDZI PISEMNE diagnoza, sprawdzian / test, kartkówka, zadanie domowe, praca długoterminowa, ćwiczenia. UCZEŃ: pisze na temat i zgodnie z celem, pisany tekst jest uporządkowany i spójny, zachowuje cechy charakterystyczne dla form wypowiedzi, przestrzega zasad ortograficznych, gramatycznych i interpunkcyjnych, pisze czytelnie, wyraźnie. przedstawia przebieg wydarzeń w chronologicznym układzie, odtwarza i porządkuje wydarzenia, rozpoznaje i wyraża relacje czasowo przestrzenne, dostrzega wydarzenia w kontekście przyczynowo skutkowym, wskazuje podobieństwa i różnice: wydarzeń, przemian, zjawisk, buduje wypowiedź bogatą w realia historyczne, używa poprawnie pojęć historycznych, odróżnia: opinię od faktów historycznych; fikcję literacką od prawdy historycznej,

8 odróżnia informacje istotne od mniej ważnych, dostrzega znaczenie dosłowne i przenośne, wyjaśnia znaczenie pojęć, wyrażeń na podstawie ich kontekstu, używa odpowiednich argumentów, zajmuje stanowisko, ocenia fakty, zauważa problem i potrafi go zdefiniować, znaleźć sposób rozwiązania i przedstawić tok swojego myślenia, integruje wiedzę z różnych dziedzin, źródeł, samodzielnie charakteryzuje określone elementy wiedzy wydarzenia, postacie historyczne, odwołuje się do fragmentów tekstu celem budowania własnego komentarza, uzasadnia własne zdanie przez odwołanie się do tekstu i posiadanej wiedzy, korzysta z objaśnień pojęć, wyrażeń, symboli, skrótów, świadomie wyszukuje i przedstawia określone treści, odczytuje i korzysta z ilustracji, map, linii chronologicznej, tabeli i innych środków, wybiera treści, które są mu potrzebne w pracy, aktywnie słucha i wykonuje własne notatki. Skala procentowa ocen prac pisemnych Skala procentowa celująca % bardzo dobra 90% - 95% dobra 75% - 89% dostateczna 60% - 74% dopuszczająca 40% - 59% niedostateczna poniżej 40%

9 2. WYPOWIEDZI USTNE odpowiedź ustna, prezentacja, aktywność na lekcji. UCZEŃ: posługuje się terminologią przedmiotową i poprawną polszczyzną, buduje wypowiedź w sposób jasny, w odpowiedniej formie. wypowiada się poprawnie stosując terminy historyczne, przedstawia przebieg wydarzeń w chronologicznym układzie, stosuje słownictwo określające następstwo w czasie, buduje wypowiedź bogatą w realia historyczne, wypowiada się poprawnie na temat wydarzeń, postaci, faktów, używa odpowiednich argumentów, zajmuje stanowisko, ocenia fakty historyczne, wyraża własny punkt widzenia w przekonywujący sposób, świadomie korzysta ze źródeł informacji, wiedzy o otaczającym go świecie, analizuje i ocenia wypowiedź przez zadawanie pytań, uczestniczy w rozmowie, dyskusji, szanuje opinie innych. 3. WYSZUKIWANIE I KORZYSTANIE Z INFORMACJI UCZEŃ: potrafi korzystać z różnych źródeł informacji: podręcznika, encyklopedii, słowników, albumów, wydawnictw multimedialnych, środków masowego przekazu, tabel, ilustracji, map, schematów, foliogramów, linii chronologicznej i innych. potrafi wyszukać informacje i wybrać najistotniejsze zagadnienia,

10 korzysta ze źródeł informacji kierując się wskazanymi kryteriami, zdobyte informacje stosuje do rozwiązania problemów, stosuje wiadomości w działaniach typowych i nietypowych: porównuje, rozwiązuje, analizuje, ocenia, udowadnia, wartościuje, oblicza, integruje wiedzę z różnych przedmiotów, źródeł, próbuje / potrafi dokonywać oceny wiarygodności źródła informacji. III Kryteria ocen: TABELA KRYTERIÓW OCEN WIEDZA UMIEJĘTNOŚCI AKTYWNOŚĆ OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej w stopniu minimalnym, umożliwiającym kontynuowanie edukacji na wyższym poziomie nauczania, z pomocą nauczyciela wykonuje zadania wynikające z podstawy programowej, rozwiązuje zadania o niewielkim stopniu trudności, oraz pamięta podstawowe określenia i definicje. uczeń dysponuje niepełną, fragmentaryczną wiedzą określoną programem, przy pomocy nauczyciela potrafi wyjaśnić znaczenie prostych pojęć, w minimalnym stopniu opanowuje zagadnienia omawiane na lekcji, Przy pomocy nauczyciela lub kolegów potrafi wykonać proste polecenie wymagające zastosowania podstawowych umiejętności wymaganych w procesie uczenia się historii: szeregowanie wydarzeń w ciągach chronologicznych, jest biernym uczestnikiem zajęć, ale nie przeszkadza w ich prowadzeniu, włącza się do pracy na wyraźne polecenie nauczyciela, przy dużej pomocy nauczyciela potrafi odtworzyć

11 sporadycznie wykazuje się wybranymi informacjami historycznymi, poważne braki w obszarze wiedzy historycznej może usunąć w dłuższym okresie czasu. dostrzeganie związków między przyrodą, osadnictwem, gospodarką i kulturą, opisywanie środowiska geograficznego, w którym rozgrywają się wydarzenia z przeszłości, rozróżnianie podstawowych typów źródeł informacji historycznej, rozumienie prostego tekstu źródłowego. efekty pracy kolegów i odwzorować zaprezentowane przez innych elementy wiedzy. OCENĘ DOSTATECZNĄ Otrzymuje uczeń, który w stopniu podstawowym opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej, samodzielnie wykonuje zadania wynikające z wymagań podstawy programowej, rozwiązuje zadania o średnim stopniu trudności, umie praktycznie wykorzystać wiedzę. opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień omawianych na lekcji, zna i rozumie podstawowe pojęcia, zna podstawowe źródła wiedzy o przeszłości, wyciąga proste wnioski z otrzymanych informacji, potrafi wiązać elementy tradycji z życiem współczesnym, Posiada kompetencje (umiejętności) określone dla poziomu wymagań koniecznych, a ponadto: dysponuje podstawowymi umiejętnościami umożliwiającymi uzupełnienie braków i luk w wiedzy niezbędnej do dalszego kształcenia, sytuuje wydarzenia w czasie i przestrzeni oraz w związkach przyczynowo-skutkowych, potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z współpracuje z grupą w realizacji zadań przy wsparciu kolegów i nauczyciela, w czasie lekcji wykazuje się aktywnością sporadyczną, (pracuje bez zapału, ale nie przeszkadza innym).

12 w opracowaniach pisemnych popełnia błędy merytoryczne, które potrafi samodzielnie poprawić po uwagach nauczyciela. podstawowych źródeł informacji historycznej, potrafi wykonać proste zadania pisemne oparte na podręczniku lub innych źródłach wiedzy. OCENĘ DOBRĄ Otrzymuje uczeń, który w wysokim stopniu opanował wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej, stosuje wiadomości w sytuacjach typowych, planuje, organizuje i ocenia własną pracę, umie pracować w zespole. oraz umie powiązać logicznie fakty, genezę wydarzeń i zjawisk. zna i rozumie większość zagadnień poruszanych na lekcji, zna i rozumie większość pojęć, prawidłowo posługuje się terminologią historyczną (wskazuje cechy pojęć, wie, że możliwa jest zmiana znaczenia niektórych pojęć w czasie), odtwarza fragmenty rzeczywistości historycznej na podstawie źródeł i literatury, ustosunkowuje się do dzieł sztuki w kategoriach estetycznych, obserwuje i wyciąga wnioski, Posiada kompetencje (umiejętności) określone dla poziomu wymagań podstawowych, a ponadto: potrafi umiejętnie wykorzystać zdobytą wiedzę do uzasadnienia swego stanowiska i argumentowania ocen przeszłości, samodzielnie poszukiwać związków przeszłości z teraźniejszością i dostrzegać analogie historyczne, potrafi wyjaśnić przyczyny różnic w interpretacji faktów, dobrze posługuje się mapą historyczną (potrafi odczytać zawarte czynnie uczestniczy w lekcji, wykonuje polecenia nauczyciela, aktywny na lekcji, choć nie jest pomysłodawcą, realizuje chętnie cudze pomysły, zadania powierzone przez nauczyciela lub grupę wykonuje samodzielnie, pomaga innym, nigdy nie przeszkadza w pracy.

13 rozumie treść faktów w niej informacje i posługiwać się historycznych oraz ich przyczyny i legendą mapy), skutki, potrafi pod kierunkiem dobrze opanował wiedzę nauczyciela analizować teksty wymaganą programem ( choć od czasu do czasu popełnia błędy ) umie źródłowe i porównywać dostrzeżone w nich zjawiska, powtórzyć i uogólnić to, co usłyszał potrafi samodzielnie od nauczyciela lub przeczytał w opracowywać na piśmie zagadnienia podręczniku i innych źródłach wiedzy. historyczne wskazane przez nauczyciela, korzystając z różnych źródeł. OCENĘ BARDZO DOBRĄ Otrzymuje uczeń, który opanował w pełni wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej, rozwiązuje problemy w sposób twórczy, wykorzystuje umiejętności w nowych sytuacjach, potrafi efektywnie pracować w zespole, poszukuje, porządkuje i wykorzystuje informacje z różnych źródeł, umiejętnie rozwiązuje problemy. potrafi samodzielnie dokonać analizy i przyczyn pewnych wydarzeń z dziejów cywilizacji. opanował materiał przewidziany programem, dysponuje wiedzą wykraczającą poza materiał podręcznikowy, w tym również wiedzą z dziejów swojego regionu, dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego posiada kompetencje (umiejętności) określone do wymagań podstawowych i rozszerzających, a ponadto: sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji, formułuje i przedstawia na forum publicznym (klasowym) własne opinie bierze czynny udział w debatach, dyskusjach, podejmuje i wykonuje zadania o charakterze dobrowolnym,

14 (państwo, przemiany w gospodarce, strukturze społecznej, obyczajowości, religii, sztuce itp.), rozwiązuje zadania dodatkowe, zlecone przez nauczyciela, o średnim stopniu trudności, zna i rozumie wszystkie pojęcia wprowadzane na lekcjach, potrafi się nimi posługiwać w różnych poznawczych. potrafi, korzystając ze wskazówek nauczyciela, dotrzeć do dodatkowych źródeł informacji, samodzielnie rozwiązuje problemy i zadania postawione przez nauczyciela, posługując się zdobytymi umiejętnościami, próbuje interpretować źródła, porównując relacje stron, ocenia ich wiarygodność i przydatność, integruje wiedzę zdobytą ze źródeł różnego typu oraz potrafi ją wyrazić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej, potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowoskutkowych, wykorzystując wiedzę przewidzianą programem nie tylko z zakresu historii, ale również pokrewnych przedmiotów, potrafi dobrze argumentować swoje wypowiedzi, oceniać zjawiska, procesy i wydarzenia oraz uogólniać zdobytą wiedzę. wykazuje się aktywną postawą w klasie, poproszony nigdy nie odmawia wykonania dodatkowych zadań, aktywnie uczestniczy w rozwiązywaniu zadań realizowanych przez grupę, często wykazuje własną inicjatywę.

15 OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który posiadł pełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej oraz potrafi wiązać teorię z faktami, konstruować własne wnioski i spostrzeżenia, samodzielnie poszerza wiedzę, korzystając z różnych źródeł informacji i prezentuje efekty swojej pracy wynikające z indywidualnych zainteresowania, wykonuje nieobowiązkowe, dodatkowe zadania, wykorzystuje wiadomości dodatkowe, wykraczające poza program nauczania, uczestniczy w historycznych konkursach pozaszkolnych lub jest laureatem konkursu przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim oraz laureatem lub finalistą ogólnopolskiej olimpiady przedmiotowej, przeprowadzonych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 8 ustawy o systemie oświaty. posiada wiedzę wykraczającą poza obowiązkowe wymagania programowe i potwierdza ją w toku lekcyjnym i pozalekcyjnym, rozwija własne zainteresowania historyczne, dodatkowa wiedza jest efektem samodzielnych poszukiwań i przemyśleń, posługuje się bardzo bogatym słownictwem charakterystycznym dla nauki historycznej, systematycznie wzbogaca swą wiedzę przez czytanie książek i artykułów o treści historycznej. Posiada kompetencje (umiejętności) określone dla poziomu wymagań podstawowych, rozszerzających i dopełniających, a ponadto: nie tylko potrafi korzystać z różnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela, ale również potrafi samodzielnie zdobyć wiadomości, potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi, ale również umie powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznanymi w czasie lekcji innych przedmiotów, wyraża samodzielny, krytyczny (ale oparty na rzetelnej wiedzy) autentycznie zainteresowany tym, co dzieje się na lekcji, podejmuje się z własnej woli realizacji różnych zadań, wykazując inicjatywę i pomysłowość, służąc swą wiedzą członkom grupy, podejmuje się opracowania materiałów, przygotowywanych dowolną techniką, o dużych walorach poznawczych, służących innym uczniom.

16 stosunek do określonych zagadnień z przeszłości, potrafi udowodnić swoje zdanie używając odpowiedniej argumentacji, syntetyzować szczegółowe informacje, samodzielnie interpretuje źródła, potrafi łączyć zawarte w nich informacje. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą. IV Indywidualizowanie wymagań 1. WSPIERANIE UCZNIÓW ZDOLNYCH zadawanie dodatkowych zadań podczas prac klasowych i domowych, prowadzenie przez uczniów fragmentów lekcji, zachęcanie do czytania fachowej literatury, czasopism, wykonywanie pomocy dydaktycznych, folderów, plakatów i makiet tematycznych, proponowanie uczniom nowinek książkowych, ciekawych programów telewizyjnych, zwiększanie wymagań, co do ścisłości i precyzji ich wypowiedzi, przygotowywanie do konkursów i olimpiad o tematyce historycznej.

17 2. WSPIERANIE UCZNIÓW O SPECYFICZNYCH PROBLEMACH EDUKACYJNYCH a. Uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna w związku z dużym problemem w selekcji i wyborze najważniejszych informacji z danego tematu można wypisać kilka podstawowych pytań, na które uczeń powinien znaleźć odpowiedź czytając dany materiał ( przy odpytywaniu prosić o udzielenie na nie odpowiedzi ). podobnie postępować przy powtórkach pozostawianie większej ilości czasu na przygotowanie się z danego materiału ( dzielenie go na małe części, wyznaczanie czasu na jego zapamiętanie i odpytywanie ). b. Uczniowie słabowidzący właściwe umiejscowienie dziecka w klasie ( zapobiegające odblaskowi pojawiającemu się w pobliżu okna, zapewniające właściwe oświetlenie i widoczność ) udostępnianie tekstów ( np. testów sprawdzających wiedzę ) w wersji powiększonej podawanie modeli i przedmiotów do obejrzenia z bliska zwracanie uwagi na szybką męczliwość dziecka związaną ze zużywaniem większej energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych drogą wzrokową ( wydłużanie czasu na wykonanie określonych zadań ) częste zadawanie pytania- co widzisz? w celu sprawdzenia i uzupełnienia słownego trafności doznań wzrokowych. c. Uczniowie słabosłyszący w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy ( m.in. zapisanie nowego tematu, nowych i ważniejszych pojęć, dat ) konieczne jest aktywizowanie dziecka do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań, podtrzymywanie jego odpowiedzi przez dopowiadanie pojedynczych słów, umowne gesty, mimiką twarzy nauczyciel podczas lekcji powinien często zwracać się do dziecka niesłyszącego, zadawać pytania ale nie dlatego, aby oceniać jego wypowiedzi, ale by zmobilizować go do lepszej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu. d. Specyficzne trudności w uczeniu się: wobec uczniów z dysleksją, dysgrafią, dysortografią stosuje się zalecenia poradni zawarte w orzeczeniu.

18 uczniowie z dysleksją, dysgrafią w czasie prac pisemnych otrzymują więcej czasu na jej wykonanie lub wykonują mniejszą ilość zadań w określonym czasie. prace pisemne uczniów z wymienionymi dysfunkcjami oceniane są tylko pod kątem merytorycznym. uczeń z dysfunkcjami może uzyskać dodatkową pomoc od nauczyciela (wskazówki) w czasie prac pisemnych, jak i przy odpowiedziach ustnych, uczeń ma możliwość wykonywania dodatkowych prac domowych w celu poprawienia ocen. V Metody i kryteria sprawdzania osiągnięć uczniów METODY I. 1. Wypowiedzi pisemne (diagnoza, sprawdzian / test, kartkówka) KRYTERIA OCENIANIA uzależnione od rodzaju pracy: stopień wyczerpania tematu stopień trudności pracy LICZBA DOKONYWANYCH DZIAŁAŃ przynajmniej dwa razy w semestrze I. 2. Wypowiedzi pisemne (zadania domowe, prace długoterminowe, ćwiczenia, zeszyt ćwiczeń) poprawność merytoryczna odpowiednia forma, kompozycja posługiwanie się określoną formą wypowiedzi, przejrzystość zapisu język, styl poprawność językowa, bogate słownictwo historyczne temat, treść zrozumienie tematu, samodzielność myślenia, wnioskowanie dobór odpowiedniego słownictwa historycznego z uwzględnieniem poprawnej pisowni ortografia, interpunkcja przynajmniej dwa razy w semestrze

19 umiejętność samodzielnego sporządzania notatek układ graficzny systematyczność estetyka całości II.1. Wypowiedzi ustne zgodność z tematem znajomość zagadnienia dobór odpowiedniego słownictwa stosowanie terminów poprawność językowa umiejętność kojarzenia różnych informacji i wyciągania wniosków sposób rozumowania jasność, płynność wypowiedzi sposób prezentacji przynajmniej raz w semestrze II.2. Aktywność i postawa na lekcji Obserwacja ucznia uwzględniająca: przygotowanie do lekcji, wypowiedzi na lekcji, pracę w grupie, posługiwanie się pomocami naukowymi (mapy, tablice graficzne, atlasy, słowniki itp.) obserwacja zachowań uczniów przez nauczyciela przez cały okres procesu dydaktycznego. Podsumowywana na bieżąco lub pod koniec każdego semestru oceną w dzienniku

20 III. Wyszukiwanie i korzystanie z informacji korzystanie ze WSIPNETU systematyczność i poprawność wykonywania zadań domowych, powtórzeń umiejętność wyszukiwania i kojarzenia różnych informacji i wyciągania wniosków ocena podsumowująca dział przynajmniej raz w semestrze VI Sposoby informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach i postępach zebrania z rodzicami, drzwi otwarte, spotkania indywidualne, karta samooceny ucznia, prezentacje osiągnięć uczniów w czasie spotkań z rodzicami. VII Warunki i tryb uzyskiwania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej. 1. Uczeń może ubiegać się o wyższą ocenę klasyfikacyjną jeśli spełnia warunki takie jak: a) systematyczne uczęszczanie na zajęcia edukacyjne; b) systematyczne przygotowywanie się do zajęć; c) aktywny udział w lekcjach i innych formach zajęć; d) napisanie każdej pracy pisemnej; e) usprawiedliwianie każdej nieobecności na zajęciach edukacyjnych; f) wykonywanie zadań domowych;

21 g) prowadzenie zeszytu przedmiotowego, zeszytu ćwiczeń lub innych wymaganych przez nauczyciela i wynikających z realizowanego programu nauczania; h) systematyczne uczenie się i rozwijanie swoich umiejętności i) spotkały go zdarzenia losowe mogące mieć istotny wpływ na wyniki z danego przedmiotu. 2. Uczeń lub jego rodzice mogą złożyć pisemny wniosek do nauczyciela o ustalenie wyższej o jeden stopień niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej. 3. Wniosek, o którym mowa w punkcie 2 uczeń lub jego rodzice składają do nauczyciela w terminie 3 dni od daty otrzymania informacji o przewidywanej rocznej ocenie klasyfikacyjnej. Wniosek musi zawierać uzasadnienie. 4. Nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne jest zobowiązany dokonać analizy zasadności wniosku, o którym mowa w punkcie 2 oraz ustalić termin i sposób poprawy przewidywanej oceny rocznej przed klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej. 5. Nauczyciel dokonuje analizy wniosku w oparciu o udokumentowane realizowanie obowiązków ucznia określonych w punkcie1. Wniosek niespełniający tych kryteriów zostaje rozpatrzony negatywnie. 6. Nauczyciel przypomina wymagania edukacyjne na ocenę o którą uczeń się ubiega. 7. Nauczyciel przed posiedzeniem klasyfikacyjnym dokonuje sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia w obszarze uznanym przez nauczyciela za konieczny. 8. Ustalona przez nauczyciela w ten sposób ocena jest ostateczna w tym trybie postępowania. VIII Sposoby dokumentowania osiągnięć uczniów IX dziennik lekcyjny, karta obserwacji ucznia, teczka klasowa. Sposoby monitorowania i ewaluacji pso karta samooceny ucznia, ankieta dla uczniów, ankieta dla rodziców.

22 Wymagania na poszczególne oceny klasa V Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Zagadnienia dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca

23 Początek nowej epoki średniowiecza upadek imperium rzymskiego życie ludzi na początku średniowiecza wzrost znaczenia Kościoła powstanie nowych państw w Europie zna i zaznacza na taśmie chronologicznej datę upadku imperium rzymskiego 476 r.; wskazuje upadek imperium rzymskiego jako początek nowej epoki średniowiecza. wyjaśnia przyczyny podziału imperium rzymskiego na części wschodnią i zachodnią; przedstawia przyczyny upadku starożytnego Rzymu; wyjaśnia pojęcie barbarzyńcy ; posługując się mapą, wskazuje i nazywa państwa barbarzyńskie powstałe na gruzach imperium rzymskiego; zna wpływ łaciny na powstanie języków romańskich. wyjaśnia, jak doszło do powstania państw barbarzyńskich na gruzach imperium rzymskiego; opowiada o położeniu ludności po upadku imperium rzymskiego; wyjaśnia pojęcie języki romańskie i podaje ich przykłady. charakteryzuje zmiany, jakie zaszły w życiu ludzi na początku średniowiecza; wyjaśnia przyczyny rozszerzenia się chrześcijaństwa w Europie; przedstawia rolę duchownych w państwach barbarzyńskich. zbiera informacje na temat plemienia Wandalów i wyjaśnia współczesne rozumienie pojęcia wandal. Nasi przodkowie Słowianie Słowianie, ich siedziby i zajęcia wierzenia Słowian obyczaje Słowian system plemienny zaznacza VI w. czas pojawienia się Słowian w Europie na taśmie chronologicznej; wymienia zajęcia Słowian; wymienia przykłady obrzędów słowiańskich, które przetrwały do dziś. wyjaśnia pojęcie plemię ; nazywa i wskazuje na mapie siedziby Słowian (tereny Europy Środkowo-Wschodniej); przedstawia wierzenia Słowian; podaje przykłady miejsc, w których Słowianie czcili bogów. Ucz eń: wymienia grupy etniczne Słowian i podaje przykłady współczesnych narodów do nich zaliczanych; wymienia więzi łączące członków jednego plemienia. wyjaśnia pojęcie wiec ; wymienia najważniejszych bogów słowiańskich i ich dziedziny opiekuńcze; wyjaśnia zasady funkcjonowania ustroju plemiennego. zbiera informacje i opowiada o dożynkach obrzędzie słowiańskim, który przetrwał do dziś.

24 Mieszko twórcą państwa zjednoczenie plemion przez Polan Mieszko I władcą nowego państwa przyczyny chrztu Polski w 966 r. skutki i znaczenie chrztu Polski zaznacza i zapisuje na taśmie chronologicznej datę chrztu Polski 966 r.; wskazuje wiek X jako czas panowania Mieszka I i zaznacza go na taśmie chronologicznej; wskazuje Mieszka I jako pierwszego historycznego władcę Polski. wyjaśnia pojęcie dynastia ; wskazuje ród Piastów jako pierwszą polską dynastię panującą; wskazuje na mapie państwo Mieszka I, Gniezno i Poznań; na podstawie mapy wymienia plemiona zamieszkujące ziemie polskie w X w.; wskazuje na mapie tereny zamieszkałe przez plemię Polan; na podstawie mapy wymienia sąsiadów Polski za panowania Mieszka I. wyjaśnia pojęcie misja chrystianizacyjna ; wyjaśnia pochodzenie nazw Polanie i Polska. wskazuje przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I; wymienia korzyści płynące dla Polski z przyjęcia chrześcijaństwa. wskazuje znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla rozwoju państwa polskiego. Bolesław Chrobry pierwszy król Polski Bolesław Chrobry następcą Mieszka I cel i skutki misji św. Wojciecha przyczyny i znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego Bolesław Chrobry i Otton III bohaterowie zjazdu gnieźnieńskiego koronacja Bolesława Chrobrego w 1025 r. Ucz eń: wyjaśnia znaczenie przydomka Chrobry ; zaznacza i zapisuje na taśmie chronologicznej datę zjazdu gnieźnieńskiego 1000 r.; wskazuje bohaterów zjazdu gnieźnieńskiego Bolesława Chrobrego i Ottona III. przedstawia krótko postać św. Wojciecha; opowiada historię zjazdu gnieźnieńskiego; wskazuje na mapie zasięg terytorialny państwa Bolesława Chrobrego. zaznacza i zapisuje na taśmie chronologicznej daty misji św. Wojciecha (997 r.) i koronacji Bolesława Chrobrego (1025 r.); przedstawia cel misji św. Wojciecha; opowiada o przebiegu misji św. Wojciecha; wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego dla państwa polskiego; wskazuje na mapie i nazywa tereny przyłączone do Polski przez Bolesława Chrobrego oraz wyjaśnia przyczyny zjazdu gnieźnieńskiego; omawia decyzje ogłoszone na zjeździe gnieźnieńskim i ich znaczenie; wyjaśnia znaczenie utworzenia w Polsce arcybiskupstwa. ocenia panowanie Bolesława Chrobrego.

25 miejscowość, w której powstało pierwsze w Polsce arcybiskupstwo.

26 Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Zagadnienia dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Trud rządzenia władca jego prawa i obowiązki urzędnicy i ich zadania drużyna książęca i jej rola dwór książęcy (królewski) Gniezno pierwszą stolicą Polski wskazuje Mieszka I i Bolesława Chrobrego jako pierwszych władców Polski; zna tytuły pierwszych władców Polski książę i król; wskazuje Gniezno jako pierwszą stolicę Polski. wyjaśnia pojęcie drużyna książęca ; wyjaśnia zadania i znaczenie drużyny książęcej. wymienia najważniejszych urzędników książęcych (królewskich); wskazuje zadania rady monarszej. wymienia prawa i obowiązki władcy w X XII w.; omawia zadania najważniejszych urzędników książęcych (królewskich); opowiada krótko o życiu dworu książęcego (królewskiego) w X XII w. przedstawia i omawia uzbrojenie wojów konnych i pieszych z początków średniowiecza. Życie w Polsce pierwszych Piastów społeczeństwo polskie za pierwszych Piastów miejsca powstawania grodów wygląd, funkcja i znaczenie grodów zajęcia mieszkańców grodu funkcja podgrodzi i zajęcia ich mieszkańców wyjaśnia pojęcia: gród, podgrodzie ; wskazuje miejsca, w których powstawały grody. wyjaśnia pojęcie danina ; wymienia grupy społeczne żyjące w Polsce X XII w.; wskazuje na ilustracji elementy obronne grodu. przedstawia zajęcia grup społecznych Polski X XII w.; przedstawia zadania niektórych osad służebnych; wymienia mieszkańców grodu i podgrodzi; wskazuje zadania (zajęcia) mieszkańców podgrodzi. wyjaśnia pojęcie osady służebne ; przedstawia funkcje grodu; przedstawia i charakteryzuje obowiązki poddanych wobec monarchy. wymienia znane grody powstałe na terenie regionu.

27 Wśród zakonników powstawanie zgromadzeń zakonnych życie w klasztorze wygląd i zajęcia zakonników św. Franciszek z Asyżu wyjaśnia pojęcie klasztor ; charakteryzuje krótko św. Franciszka z Asyżu. wyjaśnia pojęcia: zakon, reguła zakonna ; opisuje wygląd zakonników; opowiada o życiu zakonnym używając pojęć: modlitwa, praca, ubóstwo. wyjaśnia pojęcia: tonsura, habit ; przedstawia zajęcia zakonników. wyjaśnia pojęcie benedyktyńska praca ; opowiada o przygotowaniach do ślubów zakonnych; wymienia przyrzeczenia ślubów zakonnych. we wskazanej przez nauczyciela formie przedstawia św. Franciszka z Asyżu i nauki, jakie głosił. Kazimierz Wielki dobrym gospodarzem Kraków siedzibą królewską polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego założenie Akademii Krakowskiej uczta u Wierzynka wskazuje na mapie Kraków i państwo Kazimierza Wielkiego; zaznacza na taśmie chronologicznej datę 1364 r. umiejscawia w czasie panowanie Kazimierza Wielkiego i zaznacza je na taśmie chronologicznej; wskazuje na mapie państwo Kazimierza Wielkiego i wymienia państwa z nim sąsiadujące; opowiada o panowaniu Kazimierza Wielkiego, wymieniając powstanie Akademii Krakowskiej i ucztę u Wierzynka. wymienia przykłady działań Kazimierza Wielkiego prowadzące do wzmocnienia państwa polskiego (odpowiedź powinna uwzględniać następujące zagadnienia: pokojowa polityka zagraniczna, rozwój handlu i rzemiosła, kolonizacja, budownictwo obronne, Akademia Krakowska, uczta u Wierzynka). próbuje ocenić panowanie króla Kazimierza Wielkiego; opowiada o uczcie u Wierzynka; na podstawie ilustracji identyfikuje uczestników uczty u Wierzynka. w oparciu o przykłady wyjaśnia powiedzenie: Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną ; wymienia zabytki regionu powstałe w czasach Kazimierza Wielkiego.

28 Na zamku rycerskim zamki obronne, ich funkcja i lokalizacja wygląd zamku elementy obronne i mieszkalne mieszkańcy zamku, ich zajęcia i rozrywki kodeks rycerski rycerze i ich powinności Zawisza Czarny wzorem średniowiecznego rycerza w oparciu o ilustrację opowiada o życiu mieszkańców zamku w średniowieczu; wskazuje elementy obronne zamku i wyjaśnia ich funkcje w czasie obrony. opisuje wygląd średniowiecznego zamku; wymienia miejsca lokalizacji zamków; wymienia mieszkańców zamku średniowiecznego; w oparciu o ilustrację opisuje strój rycerza; wymienia Zawiszę Czarnego jako wzór średniowiecznego rycerza. wymienia elementy obronne zamku: fosa, most zwodzony, brama, mury obronne, wieże; wymienia cechy średniowiecznego rycerza; definiuje pojęcia: kodeks rycerski, herb ; wyjaśnia funkcję średniowiecznych zamków; opisuje warunki życia mieszkańców zamku; przedstawia wzór rycerskiej postawy na przykładzie Zawiszy Czarnego. wymienia zamki obronne regionu lub te, które widział lub zna; wyjaśnia zależność usytuowania zamków od ich funkcji obronnej; wymienia te cechy średniowiecznego rycerza, które mają charakter ponadczasowy. wyjaśnia potrzebę naśladowania postaw rycerskich; wskazuje potrzebę ochrony zamków, jako pomników przeszłości.

29 Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Zagadnienia dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca W średniowiecznym mieście powstawanie miast w średniowieczu elementy obronne miast średniowiecznych wygląd i zabudowa średniowiecznego rynku miasta średniowieczne a współczesne na planie miasta wskazuje elementy obronne i rynek, odczytuje nazwy znajdujących się na rynku budowli; wymienia budynki znajdujące się przy rynku średniowiecznego miasta i omawia ich funkcje. opowiada o powstawaniu miast w średniowieczu i możliwościach ich lokowania; wymienia elementy obronne miasta, zapewniające bezpieczeństwo jego mieszkańcom; wyszukuje na planie miasta nazwy ulic, świadczące o specjalnościach rzemieślniczych; opisuje wygląd średniowiecznego miasta, używając pojęć: rynek, mury miejskie, brama miejska. wskazuje na ilustracji elementy obronne miejskiej zabudowy i omawia ich funkcje. definiuje pojęcia: samorząd miejski, burmistrz, rajcy, rada miejska ; ławnicy ; omawia miejsca i sposoby lokowania średniowiecznego miasta, uwzględniając jego elementy obronne. porównuje wygląd miasta w średniowieczu i miasta współczesnego; wymienia nazwy polskich miast powstałych w średniowieczu. Mieszkańcy średniowiecznego miasta mieszkańcy średniowiecznych miast i ich zajęcia cechy i ich zadania warunki życia mieszkańców średniowiecznego miasta czas wolny mieszkańców średniowiecznego wymienia mieszkańców średniowiecznego miasta; na podstawie ilustracji opisuje wygląd warsztatu rzemieślniczego. definiuje pojęcie cech ; opowiada o zajęciach kupców i rzemieślników; wymienia nazwy specjalności średniowiecznych rzemieślników. opowiada o sposobach spędzania czasu wolnego przez mieszkańców średniowiecznych miast; na podstawie ilustracji opowiada o pracy średniowiecznych rzemieślników. definiuje pojęcia: mistrz cechowy, czeladnik ; ukazuje zróżnicowanie społeczne średniowiecznego miasta; omawia warunki życia i zajęcia jego mieszkańców; opowiada, jak wyglądała nauka zawodu w średniowieczu: wyjaśnia przyczyny zanikania współcześnie wielu specjalności rzemieślniczych.

30 miasta od ucznia do mistrza cechowego. Wieś w średniowieczu wygląd średniowiecznej wsi zajęcia mieszkańców wsi obowiązki chłopów wobec właściciela ziemi życie codzienne mieszkańców wsi na podstawie ilustracji opisuje wygląd średniowiecznej wsi; opowiada o codziennej pracy mieszkańców wsi. w oparciu o materiał ilustracyjny nazywa czynności wykonywane przez chłopów podczas prac polowych. wymienia przykłady uprawianych roślin i hodowanych zwierząt; podaje przykłady obowiązków chłopów wobec właścicieli wsi; opowiada o rozrywkach mieszkańców wsi. omawia wygląd średniowiecznej wsi; wskazuje na ilustracji kościół, karczmę, młyn i wyjaśnia ich rolę w funkcjonowaniu wsi; opisuje warunki życia mieszkańców wsi; wymienia powinności chłopów wobec właścicieli wsi. porównuje życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina; wymienia narzędzia używane podczas prac polowych i porównuje pracę chłopów z pracą rolników współcześnie (zauważa znaczenie postępu cywilizacyjnego).

31 Trudne sąsiedztwo Krzyżacy na ziemiach polskich utworzenie państwa krzyżackiego i jego organizacja polityka Krzyżaków wobec sąsiadów zagarnięcie Pomorza Gdańskiego opisuje wygląd rycerzy krzyżackich. przedstawia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski; wskazuje na mapie Mazowsze, ziemię chełmińską Pomorze Gdańskie, państwo zakonne, Gdańsk, Malbork; zaznacza i zapisuje na taśmie chronologicznej rok opowiada o okolicznościach utworzenia państwa zakonnego; przedstawia politykę Krzyżaków wobec Polski; zaznacza i zapisuje na taśmie chronologicznej datę utraty przez Polskę Pomorza Gdańskiego 1308 r. przedstawia politykę prowadzoną przez Krzyżaków na podbitych terenach; wyjaśnia okoliczności zagarnięcia Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków; wyjaśnia znaczenie Pomorza dla państwa polskiego. przedstawia samodzielnie zebrane wiadomości na temat organizacji zakonu krzyżackiego. Jadwiga Andegaweńska król Polski Jadwiga Andegaweńska królem Polski dwór Jadwigi i jej zasługi dla rozwoju kultury polskiej testament królowej Jadwigi kult św. Jadwigi zaznacza na taśmie chronologicznej wiek XIV czasy, w których żyła Jadwiga Andegaweńska; charakteryzuje królową Jadwigę. wymienia zasługi królowej Jadwigi dla kultury polskiej. przedstawia okoliczności wstąpienia na tron Jadwigi Andegaweńskiej; opowiada o życiu dworu królowej Jadwigi. nazywa, na podstawie schematu, związki pokrewieństwa między Jadwigą a ostatnimi Piastami; wyjaśnia, dlaczego Jadwiga Andegaweńska została uznana za świętą. tworzy album Dzieło królowej Jadwigi, poświęcony królowej Jadwidze i jej działalności. Jadwiga i Jagiełło unia polsko-litewska przyczyny unii polsko- -litewskiej w Krewie Władysław Jagiełło królem Polski bitwa pod Grunwaldem w 1410 r. zaznacza i zapisuje na taśmie chronologicznej daty unii w Krewie i bitwy pod Grunwaldem; wskazuje na mapie Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, państwo zakonu krzyżackiego, Krewo, Grunwald. wyjaśnia przyczyny unii polsko-litewskiej; opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem. wyjaśnia pojęcie unia personalna ; opowiada o przebiegu bitwy pod Grunwaldem. opowiada o okolicznościach wstąpienia na tron Władysława Jagiełły; przedstawia zobowiązania Władysława Jagiełły podjęte w Krewie. zbiera i przedstawia informacje o słynnych rycerzach, którzy brali udział w bitwie pod Grunwaldem.

32 Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Zagadnienia dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Wisłą do Gdańska odzyskanie Pomorza Gdańskiego wzrost znaczenia Wisły jako szlaku komunikacyjnego spław rzeczny rozkwit Gdańska i innych miast położonych na szlaku wiślanym wskazuje na mapie Wisłę, Gdańsk i miasta położone na szlaku wiślanym; wymienia towary, którymi handlowano w Polsce w XV i XVI wieku. wyjaśnia pojęcia: spichlerz, spław rzeczny ; wskazuje znaczenie Wisły jako szlaku komunikacyjnego. wyjaśnia przyczyny ożywienia gospodarki polskiej po odzyskaniu Pomorza Gdańskiego; opowiada o funkcjonowaniu spławu rzecznego; wyjaśnia pojęcia: szkuta, flisak, żuraw, i posługuje się nimi. przedstawia okoliczności odzyskania Pomorza Gdańskiego; przedstawia postanowienia pokoju w Toruniu 1466 r. zbiera i przedstawia informacje o różnych jednostkach pływających, wykorzystywanyc h w spławie rzecznym w XVI wieku. Z Kolumbem ku nieznanym brzegom średniowieczne wyobrażenia o Ziemi przyczyny odkryć geograficznych wielcy odkrywcy i ich wyprawy (Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan) skutki wielkich odkryć geograficznych dla Europy i Ameryki definiuje pojęcia: karawela, Nowy Świat (patrz rozdział Dwa światy ), Indianie, broń palna ; wymienia odkrywców: Krzysztofa Kolumba, Ferdynanda Magellana, Vasco da Gamę; umieszcza w czasie i w przestrzeni Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą wyprawę. opisuje odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat (patrz rozdział Dwa światy ), Indianie, broń palna. wymienia następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i Ameryki; wymienia nazwy towarów przywożonych z Nowego Świata do Europy (patrz rozdział Dwa światy ). wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych; wymienia wynalazki z dziedziny żeglugi, które umożliwiły dalekie wyprawy. wyjaśnia przyczyny poszukiwania przez Europejczyków drogi morskiej do Indii; wskazuje na mapie kierunki podróży znanych odkrywców; wskazuje związek między wynalazkami z dziedziny żeglugi a podejmowaniem dalekich wypraw;

33 przedstawia osiągnięcia cywilizacji prekolumbijskich (patrz rozdział Dwa światy ). Narodziny nowej epoki renesans nowe spojrzenie na świat ideał człowieka renesansu wynalezienie druku i jego rola w upowszechnianiu kultury definiuje pojęcie humanizm ; wymienia wybitnych przedstawicieli renesansu, m.in. Leonarda da Vinci, Michała Anioła; zaznacza na taśmie chronologicznej epokę renesansu; wskazuje Włochy jako kolebkę renesansu. wymienia cechy człowieka renesansu; przedstawia poglądy głoszone przez humanistów. opowiada o zmianach, jakie zaszły w życiu codziennym ludzi renesansu. definiuje pojęcie renesans ( odrodzenie ); charakteryzuje postawę człowieka renesansu; wyjaśnia, na czym polegało znaczenie wynalezienia nowej metody druku. przedstawia osiągnięcia wybitnych postaci epoki (Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Jana Gutenberga); opowiada o sposobie drukowania książek. Renesansowy Wawel Jagiellonów potomkowie Władysława Jagiełły drogi przenikania idei renesansu do Polski Wawel renesansową siedzibą królów Polski życie dworskie na Wawelu w okresie identyfikuje czasy renesansu w Polsce z okresem panowania władców z rodu Jagiellonów; opisuje życie dworskie na Wawelu w okresie panowania ostatnich Jagiellonów, używając pojęć: na podstawie drzewa genealogicznego Jagiellonów wskazuje i wyjaśnia stopnie pokrewieństwa w rodzinie. wyjaśnia pojęcia: dwór, komnata, arras, paź ; wskazuje renesansowy charakter siedziby królewskiej na Wawelu. przedstawia drogi przenikania idei renesansowych do Polski; wyjaśnia pochodzenie i znaczenie pojęcia włoszczyzna. wymienia przykłady zmian wprowadzonych na dworze przez królową Bonę; przedstawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla

34 panowania ostatnich Jagiellonów zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej dwór, komnata, arras, paź. rozwoju kultury w Polsce. W pracowni Mikołaja Kopernika Mikołaj Kopernik człowiek renesansu odkrycie Kopernika teoria heliocentryczna znaczenie odkrycia Kopernika opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe ; opisuje i umieszcza w czasie odkrycie Mikołaja Kopernika. definiuje pojęcie astronom ; wskazuje na mapie miejscowości związane z życiem i działalnością Mikołaja Kopernika: Toruń, Frombork, Kraków, Olsztyn. wyjaśnia, co znaczy powiedzenie: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię. definiuje pojęcie teoria heliocentryczna ; przedstawia Mikołaja Kopernika jako polskiego uczonego czasów renesansu; wyjaśnienia istotę teorii heliocentrycznej. w oparciu o materiał ilustracyjny opisuje narzędzia badawcze, wykorzystywane w pracy uczonego; przedstawia znaczenie teorii heliocentrycznej dla rozwoju nauki.

35 Szlachta i król rządzą Rzecząpospolitą szlachta i jej zajęcia pozycja stanu szlacheckiego w państwie sejm walny i sejmiki ziemskie przedstawia zajęcia szlachty; na podstawie ilustracji przedstawia skład sejmu walnego. wyjaśnia pojęcia: sejm walny, sejmiki ziemskie, pospolite ruszenie, przywilej ; zna rycerskie pochodzenie stanu szlacheckiego; charakteryzuje obowiązki szlachcica wobec państwa; wymienia najważniejszych urzędników królewskich. przedstawia zróżnicowanie w stanie szlacheckim; opowiada o położeniu szlachty; charakteryzuje zadania najważniejszych urzędników królewskich. przedstawia najważniejsze przywileje szlacheckie; wskazuje wpływ przywilejów na wyjątkową pozycję szlachty w Polsce XVI XVII w.; wymienia decyzje podejmowanie na sejmie walnym; wyjaśnia rolę sejmików ziemskich w funkcjonowaniu parlamentaryzmu w XVI XVII w. porównuje parlamentaryzm Rzeczypospolitej XVI XVII w. z parlamentaryzm em współczesnej Polski. Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Zagadnienia dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca

36 W majątku szlacheckim folwark szlachecki gospodarcza działalność szlachty ustawy antychłopskie i antymieszczańskie życie codzienne dworu szlacheckiego wyjaśnia pojęcie kmiecie ; wymienia najważniejsze pomieszczenia dworu szlacheckiego; wymienia najważniejsze rozrywki szlachty. wyjaśnia pojęcia: folwark, pańszczyzna, dwór ; przedstawia gospodarczą działalność szlachty; opowiada o edukacji dzieci szlacheckich. wymienia najważniejsze zabudowania folwarku i wskazuje ich funkcje; przedstawia funkcjonowanie folwarku szlacheckiego; wyjaśnia przyczyny i sposoby powiększania majątków szlacheckich; opisuje wygląd dworku szlacheckiego. opowiada o wyglądzie folwarku szlacheckiego; wyjaśnia przyczyny uchwalenia przez szlachtę ustaw antychłopskich i antymieszczańskich; wymienia najważniejsze ustawy wymierzone przeciw chłopom i mieszczanom; wyjaśnia wpływ ustaw antychłopskich i antymieszczańskich na położenie tych grup społecznych. zbiera i przedstawia informacje o narzędziach rolniczych używanych w produkcji rolnej w XVI XVII w. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów postanowienia unii lubelskiej pierwsza wolna elekcja skutki wolnych elekcji Warszawa nową stolicą kraju definiuje pojęcie unia ; wskazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga Narodów; wymienia dwóch pierwszych królów elekcyjnych w Polsce; wskazuje na mapie państwa, z których pochodzili Henryk Walezy i Stefan Batory. wyjaśnia przyczyny zawarcia unii realnej w Lublinie; wskazuje na mapie Warszawę i wymienia króla Zygmunta III Wazę jako władcę, który uczynił ją stolicą kraju. opisuje, w jaki sposób wybierano króla, używając pojęć: koronacja (patrz rozdział W blasku królewskiej korony ), elekcja, pole elekcyjne. zaznacza na taśmie chronologicznej daty: 1569 r. i 1573 r., oraz identyfikuje je z unią lubelską i pierwszą wolną elekcją; omawia sytuację geopolityczną Rzeczypospolitej po zawarciu unii lubelskiej; w oparciu o analizę mapy wyjaśnia powody przeniesienia stolicy z Krakowa do Warszawy. przedstawia przyczyny wolnych elekcji i wyjaśnia zasady ich przeprowadzani a; opisuje skutki wolnych elekcji.