Bilans Kapitału Ludzkiego Wyzwania dla polityki rynku pracy i edukacji w badaniach bilansu kapitału ludzkiego

Transkrypt

1 2015 Bilans Kapitału Ludzkiego Wyzwania dla polityki rynku pracy i edukacji w badaniach bilansu kapitału ludzkiego Prof. dr hab. Jarosław Górniak Warszawa r.

2 Rynek pracy w ostatnich 5 latach: cisza przed burzą? Europa po (?) kryzysie finansowym Polska trudna równowaga w burzliwym otoczeniu Bez eksplozji bezrobocia Docenione kadry Podtrzymany wzrost gospodarki Stagnacja w tworzeniu miejsc pracy Trudna sytuacja młodych osób wchodzących na rynek pracy Utrzymanie konkurencyjności i wzrostu wymaga przejścia do gospodarki opartej na wiedzy 2

3 17% - naturalna stopa poszukiwania pracowników w warunkach umiarkowanego wzrostu? % 17% 17% 14% 17% Odsetek pracodawców deklarujących poszukiwanie pracowników (N 2010 = 15841, N 2011 = 16159, N 2012 = 16000, N 2013 = 16000, N 2014 = 16013)

4 Silni potrzebują więcej Procent firm poszukujących nowych pracowników w zależności od wielkości i poziomu rozwoju

5 Stałość oczekiwań

6 i narastająca frustracja % 75% 76% 78% 80% Odsetek pracodawców poszukujących osób do pracy, którzy deklarują trudności w znalezieniu odpowiednich kandydatów (N 2010 = 2483, N 2011 = 2731, N 2012 = 2686, N 2013 = 2156, N 2014 = 2652)

7 bo kandydatom brak kompetencji i doświadczenia Odpowiednich kompetencji Wymaganych uprawnień Doświadczeni a Motywacji do pracy Innych rzeczy 2010 Ogółem Ogółem Kierownicy Specjaliści Technicy Pracownicy biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Operatorzy i monterzy Robotnicy niewykwalifikowani Ogółem Kierownicy Specjaliści Technicy Pracownicy biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Operatorzy i monterzy Robotnicy niewykwalifikowani Ogółem Kierownicy Specjaliści Technicy Pracownicy biurowi Pracownicy usług Robotnicy wykwalifikowani Operatorzy i monterzy Robotnicy niewykwalifikowani Ogółem

8 Połowa nie jest w pełni zadowolona z kompetencji swoich pracowników W pełni zadawalające Wymagają doszkolenia Niezadawalające Im bardziej innowacyjne i dynamiczne są firmy, tym bardziej wskazują na niedopasowania kompetencyjne i tym większy nacisk kładą na kształcenie personelu.

9 Aktywność edukacyjna Polaków podstawowe fakty bez zmian Wysokie aspiracje edukacyjne Wysokie zaangażowanie w kształcenie formalne boom edukacyjny Niski poziom zaangażowania w kształcenie dorosłych Silny związek aktywności edukacyjnej dorosłych z wykształceniem formalnym Podstawowy powód braku aktywności edukacyjnej nieprzydatność w miejscu pracy Zmiana preferencji w wyborze kierunków kształcenia

10 PISA performance in mathematics, reading and science

11 Co nas czeka? Spadek zasobów siły roboczej w związku z kryzysem demograficznym i emigracją Wzrost poziomu obciążenia demograficznego Konieczność wzrostu konkurencyjności gospodarki i oparcia jej na innowacyjności, wykorzystaniu zaawansowanych technologii i wysoce kompetentnych kadr Dalszy wzrost znaczenia kompetencji ogólnych i jakości wykształcenia

12 U progu wielkiej zmiany Gospodarka światowa a wraz z nią gospodarka polska weszła w okres fundamentalnych zmian strukturalnych Obserwowane niedopasowanie kompetencji to rezultat wzrastających rozbieżności pomiędzy wyłaniającymi się trendami zmian w gospodarce a cechami dostępnych kadr, a nie tylko wynik niedopasowania systemu edukacji. Trudności z wejściem młodych osób na rynek pracy nie są osobliwe dla Polski, mają swój silny komponent koniunkturalny (cykliczny), na co nakładają się także niedopasowania edukacyjne.

13 U progu wielkiej zmiany W krótszym okresie możemy stać przed ryzykiem deficytu siły roboczej, w dłuższym utratą szansy na pracę dużych segmentów społecznych Rośnie znaczenie przedsiębiorczości i zdolności do adaptacji i uczenia się W przypadku wejścia Polski na ścieżkę rozwoju gospodarki opartej na wiedzy niedopasowanie kompetencyjne ujawni się z jeszcze większą siłą i może się stać istotną barierą rozwojową.

14 Jakie kompetencje przyszłości? Perspektywa sektora ITO - przypomnienie 4,00 Ważność / Dostępność Inicjatywa Innowacyjność Trudne do pozyskania 3,25 Język francuski Umiejętność testowania oprogramowania Algorytmy i struktury danych Wrażliwość międzykulturowa Zaangażowanie Wpływ na innych Sieci komputerowe Orientacja na klienta Adaptacja Uczciwość Komunikacja ustna Organizowanie pracy własnej Umiejętności matematyczne Orientacja na cele Dyspozycyjność czasowa Współpraca Radzenie sobie ze stresem Komunikacja pisemna Zdolności analityczne Troska o jakość Uczenie się Język programowania Java Język angielski 2,50 2,50 3,75 5,00 Ważne

15 I branża BPO 4,00 Ważność / Dostępność Wrażliwość międzykulturowa Komunikacja pisemna Komunikacja ustna Trudne do pozyskania 3,25 Zaangażowanie Zdolności analityczne Język włoski Język niderlandzki Adaptacja Radzenie sobie ze stresem Wpływ na innych Język francuski Orientacja na cele Orientacja na klienta Współpraca Język niemiecki Innowacyjność Inicjatywa Troska o jakość Organizowanie pracy własnej Umiejętności matematyczne Uczenie się Dyspozycyjność czasowa Język angielski Mobilność Obsługa pakietu MS Office 2,50 Podstawy rachunkowości Uczciwość 2,50 3,75 5,00 Ważne

16 I jeszcze jedno spojrzenie: najważniejsze dla ITO w przyszłości Inicjatywa Innowacyjność Komunikacja pisemna Komunikacja ustna Orientacja na cele Organizowanie pracy własnej Współpraca Zaangażowanie Wrażliwość międzykulturowa Język angielski Uczenie się Adaptacja Radzenie sobie ze stresem Zdolności analityczne Uczciwość

17 Jakie kompetencje? Te umiejętności amerykański Graduate Record Examination analizy i krytycznej oceny tekstów syntezy informacji analizy związków znaczeniowych rozwiązywania problemów z wykorzystaniem wiedzy i umiejętności w zakresie matematyki i analizy danych sprawnego komunikowania się na piśmie, rozumowania krytycznego argumentowania

18 Wnioski dla polityk publicznych Wzrastająca liczba dobrze wykształconych młodych ludzi jest kluczowym aktywem Polski Nacisk na wysoką jakość kształcenia w zakresie kompetencji technicznych ma wysoką wartość, ale jest to zbyt wąskie podejście. Konieczny jest silny nacisk na kształtowanie kompetencji ogólnych i jest to zadanie trudne, które powinno być realizowane od wczesnych etapów edukacji, właściwie od przedszkola. Nie ma możliwości, by sam system edukacyjny, bez zaangażowania pracodawców, przygotował absolwentów pod względem umiejętności praktycznych pożądanych w miejscu pracy.

19 Pracodawcy a edukacja Kapitał ludzki jest obszarem inwestycji dla pracodawców Absolwenci przyjmowani do pracy wymagają przygotowania w firmie do wykonywania obowiązków, co jest kosztowne. To skłania do poszukiwania pracowników z doświadczeniem, ale tych brakuje i będzie brakowało Alternatywą dla kształcenia swoich pracowników po zakończeniu przez nich edukacji formalnej jest zaangażowanie się w kształcenie w jej toku. Tego problemu nie rozwiąże oświata bez zaangażowania się merytorycznie, organizacyjnie i finansowo pracodawców. Zawodowe kształcenie dualne na wysokim poziomie jest relatywnie kosztowne, a dobre rezultaty przynosi wtedy, gdy jest połączone z rozwojem kompetencji ogólnych, np. matematycznych, językowych itp. oraz umiejętności transferowalnych wskazanych wyżej

20 Pracodawcy a edukacja Państwo powinno: doskonalić warunki prawne i zachęty do zaangażowania pracodawców w proces kształcenia Rozwinąć i wdrożyć program rozwoju kształcenia dualnego, z zaangażowaniem pracodawców, na poziomie ponadgimnazjalnym i stworzyć i wprowadzić w życie taki program na poziomie uczelni

21 Pracodawcy a edukacja Związki pracodawców: Działać na rzecz zaangażowania firm w proces kształcenia dla ich przyszłych korzyści Współdziałać w procesie doskonalenia programów rozwoju kształcenia z komponentem praktycznym Dbać o standardy praktyk i staży Szkoły i uczelnie Otworzyć się szerzej na współpracę z pracodawcami Zasięgać ich opinii w kształtowaniu programów nauczania w ramach posiadanej swobody

22 Czy w Polsce należy zmniejszyć dostępność studiów na poziomie wyższym? Nie należy, w szczególności do studiów I stopnia powinien być dobry dostęp Masowość studiów I i II stopnia wskazuje na potrzebę wprowadzenia studiów jednoetapowych spełniających powszechne aspiracje edukacyjne czteroletnich studiów I stopnia Najważniejszym celem średniookresowym jest podniesienie jakości studiów

23 Jakie studia? Studia zaawansowane (II, a zwłaszcza III stopnia) powinny być selektywne, specjalizujące na poziomie magisterskim lub prowadzące do doktoratu model praktykowany na świecie Podstawowy segment studentów powinien mieć dostęp do studiów I stopnia o charakterze praktycznym, na wielu specjalistycznych kierunkach przygotowujących dobrze pod względem kompetencji zawodowych i ogólnych. Studia I stopnia o profilu akademickim, przeznaczone dla mniejszego segmentu studentów, powinny być prowadzone w wiodących ośrodkach naukowych, szeroko profilowe i przygotowujące do dalszych studiów badawczych.

24 Klucz do wzrostu jakości kształcenia nauczyciele akademiccy 76 inni specj naucz i wych 64 nauczyciele gimn i szkół ponadg nauczyciele szkół podst i spec. ds. wych małego dziecka nauczyciele kształ zawod 50 spec.naucz/wych 58 specjaliści Poziom aktywności edukacyjnej w grupie specjalistów do spraw nauczania i wychowania, osoby pracujące, wiek 25-59/64, (w%)

25 Klucz do wzrostu jakości kształcenia Wzrost kompetencji nauczycieli wszystkich szczebli Zmiany w procesie kształcenia nauczycieli szkolnych i selekcji do zawodu Wprowadzenie nowych bodźców do kształcenia się nauczycieli wykonujących zawód w zakresie ścieżki kariery zawodowej Podnoszenie kompetencji badawczych i dydaktycznych nauczycieli akademickich w kontakcie z wiodącymi uniwersytetami na świecie Podniesienie jakości studiów doktoranckich i poziomu doktoratów oraz habilitacji Wprowadzenie bodźców do lepszego kształcenia i kształcenia się w zakresie kluczowych kompetencji ogólnych

26 Nowoczesna edukacja musi kształcić dla nowoczesnego rynku pracy Warunkiem tego, by absolwenci pracowali w kraju, a nie na emigracji jest dostępność miejsc pracy dobrej jakości Konsekwentna realizacja reform podatkowych, prawnych i instytucjonalnych ułatwiających prowadzenie działalności gospodarczej i stymulujących innowacyjność Zachęty do lokowania w Polsce jednostek badawczorozwojowych i analitycznych przez firmy międzynarodowe i polskie

27 Nowoczesna edukacja musi kształcić dla nowoczesnego rynku pracy Rewizja polityki rynku pracy z punktu widzenia dyskryminujących kobiety konsekwencji regulacji i innych instrumentów polityk publicznych Dbanie o aktywne uczestnictwo w rynku pracy osób niepełnosprawnych Modernizacja administracji publicznej i podnoszenie kompetencji pracowników administracji ważna inwestycja rozwojowa

28 bkl.parp.gov.pl Dziękuję za uwagę i zapraszam do panelitematycznych i lektury raportów!