STAN BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU SANDOMIERSKIEGO w 2017 roku

Transkrypt

1 STAN BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU SANDOMIERSKIEGO w 217 roku 1

2 SPIS TREŚĆI WSTĘP 2 I. OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO. 3 II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA I CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ. 21 III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY. 31 IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I MIEJSC WYKORZYSTYWANYCH DO KĄPIELI. 4 V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW, W KTÓRYCH WYKONYWANA JEST DZIALALNOŚĆ LECZNICZA. 49 VI. WARUNKI SANITARNO HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY. 53 VII. STAN SANITARNY PLACÓWEK NAUCZANIA I WYCHOWANIA. 55 VIII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU. 61 IX. ODDZIAŁ LABORATORYJNY. 68 X.PROMOCJA ZDROWIA I OŚWIATA ZDROWOTNA 69 2

3 Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawuje ona nadzór nad warunkami: - higieny środowiska, - higieny pracy w zakładach pracy, - higieny procesów nauczania, - higieny wypoczynku i rekreacji, - higieny radiacyjnej, - higieniczno sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenie, w których udzielane są świadczeni zdrowotne. Jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonują wymienione zadania sprawując zapobiegawczy i bieżący nadzór sanitarny oraz prowadzą działalność zapobiegawczą i przeciwepidemiczną a także działalność w zakresie promocji zdrowia. Skala realnych i potencjalnych zagrożeń decyduje o tym, jakie czynniki środowiskowe powinny być tematem systematycznego nadzoru i wynikających z tego działań. Dla oceny stanu warunków zdrowotnych ludności istotne znaczenie mają te elementy otoczenia, które związane są z długotrwałą ekspozycją na czynniki patogenne np. - żywność, której zanieczyszczenie mikrobiologiczne i chemiczne mogą wywoływać istotne skutki zdrowotne, - woda przeznaczona do spożycia przez ludzi, mogąca być groźnym źródłem zakażeń lub zatruć, - stan sanitarny obiektów: żywnościowo żywieniowych, zakładów opieki zdrowotnej, placówek nauczania, higieny wypoczynku i rekreacji oraz innych obiektów użyteczności publicznej, - środowisko pracy w którym występują czynniki szkodliwe lub uciążliwe dla zdrowia. Prowadzenie systematycznych badań laboratoryjnych, dokonywanie okresowych analiz stanu sanitarnego umożliwia monitorowanie sytuacji epidemiologicznej i sanitarnej, tym samym podejmowanie niezbędnych działań interwencyjnych w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli. Sprawnie działające laboratorium w PSSE w Sandomierzu (wykonuje badania żywności, wody oraz materiału biologicznego), posiada odpowiednio wykwalifikowaną kadrę pracowników, przygotowaną infrastrukturę, stanowi podstawowy instrument prowadzonego nadzoru. Laboratorium nieprzerwanie od 25r posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji wg normy PN-EN ISO IEC W 217r. Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Sandomierzu przeprowadziła łącznie: 173 kontroli oraz wykonała 2232 badania ogółem. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu współpracował z jednostkami samorządowymi na terenie powiatu, innymi inspekcjami i strażami. Dobra współpraca jak również bardzo duże zaangażowanie wszystkich pracowników stacji pozwoliły uzyskać efekty przedstawione w niniejszym raporcie, a wskazane w nim wnioski wskazują na potrzeby i kierunki działania w następnych latach. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu Leszek Zbrojkiewicz Luty 218 3

4 I. OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO W 217 W 217r. działalność przeciwepidemiczna Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Sandomierzu była ukierunkowana na kontynuowanie bieżącego nadzoru w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, obejmujący między innymi: zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych i zakażeń u ludzi poprzez stały monitoring sytuacji epidemiologicznej, przeprowadzanie dochodzeń epidemiologicznych, opracowywanie ognisk chorób zakaźnych, w tym zbiorowych zatruć pokarmowych, prowadzenie rejestracji chorób zakaźnych zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD - 1) oraz Definicjami Chorób Zakaźnych w Unii Europejskiej. działania związane z profilaktyką i poprawą sytuacji w zakresie chorób zakaźnych, ze szczególnym uwzględnieniem schorzeń i zakażeń alarmowych, chorób zakaźnych szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych stanowiących szczególny problem zdrowotny. nadzór nad uodpornieniem populacji w ramach obowiązkowych szczepień ochronnych oraz egzekwowanie obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym przez osoby zobowiązane nadzór nad przechowywania szczepionek służących do przeprowadzania obowiązkowych szczepień ochronnych, prowadzenie nadzoru nad realizacją programu obowiązkowych szczepień ochronnych nadzór nad podmiotami udzielającymi świadczeń zdrowotnych na terenie powiatu sandomierskiego w celu realizowania przez nie działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych jak również utrzymania właściwego stanu sanitarno- technicznego obiektów. 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych Choroby zakaźne, pomimo masowych szczepień ochronnych, stosowania należytego reżimu sanitarnego w placówkach leczniczych, jak i ogromnego postępu medycyny nadal stanowią problem społeczny, medyczny i epidemiologiczny. Dlatego też, zapobieganie i ograniczanie skutków chorób zakaźnych to jedno z ważniejszych zadań służb sanitarnych realizowane poprzez ciągłe monitorowanie sytuacji epidemiologicznej, wdrażanie postępowania przeciwepidemicznego i profilaktycznego, jak również nadzór nad realizacją szczepień ochronnych oraz działalność informacyjno edukacyjną. Prowadzenie nadzoru epidemiologicznego ma na celu uzyskanie konkretnych korzyści dla zdrowia publicznego. Informacje uzyskane w wyniku nadzoru służą nie tylko czystej wiedzy epidemiologicznej, ale dają rozeznanie, przede wszystkim co do rozmiarów konkretnych zagrożeń. Monitoring sytuacji epidemiologicznej powiatu odbywał się na podstawie analiz i weryfikacji otrzymanych zgłoszeń lub podejrzeń zachorowań na choroby zakaźne. Nadsyłane zgłoszenia podlegają rejestracji w oparciu o stworzone dla potrzeb nadzoru epidemiologicznego definicje zakażeń i chorób zakaźnych. Z terenu powiatu sandomierskiego w 217 r. do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Sandomierzu zgłoszono 1581 przypadków podejrzeń lub zachorowań na choroby zakaźne (w 216 r ). W przypadkach podejrzeń lub zachorowań na choroby zakaźne przeprowadzono 22 dochodzenia epidemiologiczne (w 216 r ). Dochodzenia przeprowadzane były w tych jednostkach chorobowych, w których wymagane jest: 4

5 ustalenie źródła zakażenia, wykrycie czynnika etiologicznego powodującego zachorowanie, objęcie nadzorem osób kontaktujących się z chorym lub podejrzanym o zakażenie, ustalenie stanu zdrowia zwierzęcia podejrzanego o zakażenie wścieklizną, w celu podjęcia ostatecznej decyzji dotyczącej szczepienia osoby pogryzionej przez to zwierzę, przeprowadzenie kwalifikacji zachorowań, zgodnie z definicjami przypadków chorób zakaźnych dla potrzeb nadzoru epidemiologicznego ilość dochodzeń epidemiologicznych Kod wg ICD- 1 Wykres.1 Ilość przeprowadzonych dochodzeń epidemiologicznych w latach Sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych w powiecie sandomierskim w 217r. należy uznać za dobrą. Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne i zatrucia w powiecie sandomierskim w latach 216 i 217 przedstawia tabela nr 1. Tab. 1 Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne i zatrucia w powiecie sandomierskim w latach 216 i 217 Jednostka chorobowa Liczba zachorowań zapadalność * Liczba zachorowań zapadalność * A2. Salmoneloza zatrucie pokarmowe 13 16,54 5 6,322 A4.4 Inne bakteryjne zkażenia jelitowe wywołane przez E. coli inną i bno 34 43,28 2 2,529 Inne bakteryjne zkażenia jelitowe wywołane przez Yersinia enterocolitica lub A4.6 pseudotuberculosis A4.7 Inne bakteryjne zkażenia jelitowe wywołane przez Clostridium difficile 4 5,9 5 6,322 A4.8 Inne bakteryjne zkażenia jelitowe inne określone 46 58, ,78 A4.9 Inne bakteryjne zkażenia jelitowe nieokreślone ,264 A4 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat , ,2 A5.1 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe - jadem kiełbasianym (botulizm) A5.3-8 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe inne określone ,264 A8. Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy 45 57, ,76 A8.1 Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez norowirusy ,529 A8.2-3 Wirusowe zakażenia jelitowe inne określone 9 11, ,64 A8.4 Wirusowe zakażenia jelitowe nieokreślone 22 28, 38 48,5 A8.-4 Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat , ,22 A9 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe bno, o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu ogółem 4 5,9 5 6,322 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe bno, o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu w tym u dzieci do lat 2 2 2,54 1 1,264 5

6 Kod wg ICD- 1 Jednostka chorobowa Liczba zachorowań zapadalność * Liczba zachorowań zapadalność * A32 Listerioza 1 1, A37 Krztusiec 1 1,27 6 7,587 A38 Płonica (szkarlatyna) 14 17, ,7 A39 Choroba meningokokowa, inwazyjna ogółem 1 1, A39.; A39.8/G5. Choroba meningokokowa, inwazyjna zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 1 1, A Choroba meningokokowa, inwazyjna posocznica A46 Choroba wywołana przez streptococus pyogenes inwazyjna ogółem 8 1,18 1 1,264 Choroba wywołana przez streptoccocus pyogenes,inwazyjna róża 8 1, A51 Kiła wczesna A54 Rzeżączka UE/PL ,529 A55 Ziarnica weneryczna wywołana przez Chlamydie A69.2 Borelioza (choroba z Lyme) 17 21, ,96 Z24.2;Z28 Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień 11) 17 21, ,34 A86 Inne wirusowe zapalenie mózgu nieokreślone 1 1, A87.1;B2.1 Wirusowe zapalenie opon mózgowych inne określone i nieokreślone ,264 W irusowe zapalenie opon mózgowych w innych chorobach objętych MZ B1 Ospa wietrzna , ,4 B6 Różyczka ,58 B18.-1 Wirusowe zapalenie wątroby typu B przewlekłe i bno 4 5,9 1 1,264 B17.1; B18.2 Wirusowe zapalenie wątroby typu C: wg definicji przypadku r. Wirusowe zapalenie wątroby typu B+C (mieszane) 7 8,91 3 3,793 odpowiednio 1 1, B26 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) ,58 B95.3/G4.2 Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae,inwazyjna ogółem 2 2, Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae,inwazyjna UE,inna określona 2 2, J13;B95.3/ i nieokreślona - - G.9; G4.2 Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu inne, nieokreślone ,264 G3 Zapalenie opon mózgowych inne i nieokreślone 4 5,9 1 1,264 G4.8-9 Zapalenie mózgu inne i nieokreślone ,793 P35. Wrodzone choroby wirusowe - różyczka wrodzona UE * obliczono na 1tysięcy mieszkańców Pogrubiono w przypadkach gdy współczynnik zachorowalności wzrósł w porównaniu do 216 roku W 217r. podobnie jak w roku 216r. organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie zarejestrowały wystąpienia na terenie powiatu sandomierskiego przypadków: brucelozy, wągrzycy, włośnicy, legionelozy, encefalopatii gąbczastych, malarii, pryszczycy, wirusowego zapalenia wątroby typu A, duru brzusznego, paraduru, czerwonki bakteryjnej, poliomyelitis, AIDS, ostrych porażeń wiotkich u dzieci w wieku -14 lat, wścieklizny, odry, błonicy, tężca. bąblowicy Choroby zakaźne wieku dziecięcego Choroby wieku dziecięcego to choroby wirusowe i bakteryjne, które przechodzi niemal każde dziecko. Do tej grupy chorób zalicza się, m.in.: ospa wietrzna, różyczka, nagminne zapalenie przyusznic (świnka), szkarlatyna, krztusiec. - 6

7 Ospa wietrzna Ospa wietrzna to choroba zakaźna wywołana przez wirusa ospy wietrznej Varicella-zoster virus. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Ospa wietrzna to ostra choroba zakaźna przebiegająca z charakterystyczną polimorficzną wysypką grudkowo-pęcherzykową. W 217 r. w powiecie sandomierskim zarejestrowano 265 zachorowania (w 216 r. 247). Zapadalność w woj. powiecie sandomierskim wyniosła 337,33/1 tys. ludności (w 216r. 346,4/1 tys. ludności), a w Polsce 451,71/1 tys. ludności (w 216r. 418,22/1 tys. ludności). Zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych szczepienie przeciwko ospie jest obowiązkowe dla dzieci z grup wysokiego ryzyka zachorowania oraz dla osób z ich otoczenia. Ilość osób zaszczepionych przeciwko ospie, a tym samym uodpornionych czynnie ciągle stanowi znikomy procent populacji (co może być związane z wysoką ceną szczepionki). W 217 roku przeciwko ospie wietrznej zaszczepiono w ramach szczepień zalecanych 4 osób. 6 liczba zachorowań Wykres 2. Liczba zachorowań na ospę wietrzną w latach na terenie powiatu sandomierskiego. Różyczka Różyczka jest wirusową chorobą zakaźną, a jedynym rezerwuarem wirusa jest człowiek. Zakazić się można od innego człowieka drogą kropelkową i drogą krwionośną przez łożysko (płód od matki) w przypadku różyczki wrodzonej. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania przeciwko różyczce są szczepienia ochronne. W 217r. w powiecie sandomierskim nie zarejestrowano zachorowań na różyczkę. W 216r. zarejestrowano 4 zachorowania, zapadalność wynosiła wówczas 5,5/1 tys. ludności. W Polsce w 217 roku wystąpiło 496 zachorowań na różyczkę- zapadalność 1,29/1 tys ludności. 8 7 liczba zachorowań Wykres.3. Zachorowania na różyczkę w latach na terenie powiatu sandomierskiego. 7

8 Nagminne zapalenie przyusznic (świnka) Świnka jest ogólnoustrojową chorobą wywołaną zakażeniem wirusem świnki (paramyksowirus) przebiegającą z zajęciem narządów gruczołowych (najczęściej ślinianek, niekiedy trzustki, rzadziej układu nerwowego). Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie jest powszechne, ale u 2 4% zakażonych choroba przebiega bezobjawowo. W Polsce występuje coraz rzadziej ze względu na wprowadzone powszechne szczepienia dzieci (wg PSO w 2. i 1. roku życia dzieci otrzymują trójskładnikową szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce). W 217r. w powiecie sandomierskim nie zarejestrowano zachorowań na świnkę (w 216r. 4 zachorowania). Zapadalność w powiecie sandomierskim wynosiła wówczas 5,5/1 tys.ludności. W Polsce w 217r zarejestrowano 1669 zachorowań na świnkę,zapadalność wyniosła 4,34/1 tys. ludności. 8 liczba zachorowań Wykres 4 Zachorowania na świnkę w latach na terenie powiatu sandomierskiego. Krztusiec Krztusiec jest ostrą chorobą zakaźną górnych dróg oddechowych układu oddechowego wywołaną przez bakterie - pałeczki Gramm ujemne Bordetella pertussis. Charakterystycznym objawem choroby jest długotrwale utrzymujący się napadowy kaszel z wydzieleniem lepkiej plwociny. Jedynym źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie następuje drogą powietrznokropelkową. W wyniku kontaktu z chorą osobą zakażeniu ulega do 9% nieuodpornionych osób. Sytuacja epidemiologiczna krztuśca w 217r. poprawiła się. W 217 r. w powiecie sandomierskim zarejestrowano 1 przypadek krztuśca (w 216r. 6 przypadków). Zapadalność w powiecie sandomierskim wyniosła 1,27/1 tys. ludności (w 216r. 7,58/1 tys. ludności), zapadalność na krztusiec w Polsce w 217 roku wynosił - 7,92/1 tys. ludności. liczba zachorowań Wykres 5 Zachorowania na krztusiec w latach na terenie powiatu sandomierskiego. 8

9 Wrażliwość na zakażenia osób nieuodpornionych za pomocą szczepień ochronnych jest powszechna. Przebycie krztuśca pozostawia długotrwałą odporność organizmu, ale powtórne zachorowanie jest możliwe. W Polsce zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych szczepienia przeciwko krztuścowi są obowiązkowe. A38 - Płonica (szkarlatyna) Płonica (szkarlatyna) jest ostrą chorobą zakaźną wywołaną przez bakterie paciorkowce hemolizujące grupy A. Okres wylęgania choroby jest krótki, trwa przeważnie 2 5 dni. Płonica szerzy się drogą bezpośrednią (wskutek kontaktu z osobą kaszląca bądź kichającą) lub pośrednią (przez przedmioty, zakażony pył lub żywność). W 217r.w powiecie sandomierskim zarejestrowano podobnie jak w 216r. 14 zachorowań na płonicę. Zapadalność w powiecie sandomierskim wyniosła 17,82/1tys. ludności, zapadalność w 216r. - 17,7/1tys.ludnosci, natomiast zapadalność krajowa w 217 wynosiła 42,76/1tys.ludności) Wykres 6. Liczba zachorowań na płonicę w latach na terenie powiatu sandomierskiego Biegunki u dzieci do lat 2 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2, z wyłączeniem Salmonelozy W 217 r. w powiecie sandomierskim zarejestrowano 52 przypadki innych bakteryjnych zakażeń jelitowych u dzieci do lat 2 (w 216r. 19 przypadków). Współczynnik zapadalności wyniósł 66,19/1 tys.ludności (w 216 r. 24,2 /1 tys.ludności ), Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 W 217 r. w powiecie sandomierskim zarejestrowano 43 przypadki (w 216r. 5 przypadków). Współczynnik zapadalności wyniósł 54,73/1 tys. ludności (w 216 r. 63,22/1 tys. ludności),. Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe BNO o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat 2 W 217r. w powiecie sandomierskim zarejestrowano 2 przypadek zachorowania (w 216r. -1 przypadek). Współczynnik zapadalności wyniósł 2,54/1 tys. ludności (w 216r. - 1,26/1 tys. ludności ), 9

10 Ilość zachorowań A.4 Inne bakteryjne zakażenia A.8 Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2, z jelitowe wyłączeniem Salmonelozy A.9 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe BNO o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu Wykres 7. Liczba zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2 (A4;A8;A9) w latach na terenie powiatu sandomierskiego 1.2. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie innych, wybranych jednostek chorobowych w powiecie sandomierskim Choroba wywołana przez Streptoccocus pneumoniae, inwazyjna Do najczęstszych chorób inwazyjnych wywołanych przez Streptoccocus pneumoniae (pneumokok,gram-dodatnia dwoinka zapalenia płuc) należą zapalenie płuc, sepsa, i Zapalenie Opon Mózgowo Rdzeniowych, określane mianem inwazyjnej choroby pneumokokowej IChP. U człowieka naturalnym miejscem bytowania pneumokoków jest jama nosowo- gardłowa. Pneumokoki przenoszone są drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni. W 217 roku na terenie powiatu sandomierskiego zarejestrowano 2 zachorowania na chorobę wywołaną przez streptococcus pneumoniae, inwazyjną,inną określoną i nie określoną ( zapalenie płuc).zapadalność wyniosła 2,54/1 tys.ludności. W 216 roku w powiecie sandomierskim nie rejestrowano zachorowań. W Polsce w 217r było ogółem 1155 zachorowań zapadalność 3,1/1tys.ludności w tym na inną określoną i nie określoną 45 zachorowań zapadalność wyniosła 1,17/1 tys. ludności. Listerioza Listerioza to groźna,bakteryjna choroba zakaźna, którą wywołują gram-dodatnie pałeczki Listeria monocytogenes. Jest niebezpieczna - 2 do 3% infekcji kończy się śmiercią. Rezerwuarem bakterii są zwierzęta, dlatego chorobę określa się mianem zoonozy. Zakażenia u ludzi wywołane są najczęściej przez żywność zawierającą te bakterie. Objawy chorobowe to posocznica, ropna ziarnica noworodków, ostra niewydolność oddechowa,zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, objawy grypopodobne, wymioty, biegunka. W 217 roku w powiecie sandomierskim zarejestrowano 1 zachorowanie - zapadalność 1,27/1 tys ludności. W Polsce w 217 roku zarejestrowano 117 zachorowań- zapadalność,3/1 tys.ludności. W 216 roku nie zgłaszano zachorowań na listeriozę, a w Polsce 98 -zapadalność,26 /1 tys. ludności. 1

11 powiat sandomierski 6 4 Polska Wykres.8. Zapadalność na listeriozę na terenie powiatu sandomierskiego w porównaniu do zapadalności w Polsce w latach Salmonelozy zatrucie pokarmowe. Do najczęściej spotykanych zatruć pokarmowych należą salmonelozy. To zatrucia wywołane przez bakterie pałeczki Salmonella. U zdrowego człowieka zakażenie niewielką ilością bakterii może przebiegać bezobjawowo. Większa dawka zarazków wywołuje najczęściej kilkudniowe dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Objawy chorobowe występują zwykle po 6-72 godzinach, od spożycia zakażonej żywności i są to: bóle brzucha, gorączka, czasem nudności i wymioty. W 217 roku sytuacja epidemiologiczna zachorowań na uległa pogorszeniu. Na terenie powiatu sandomierskiego odnotowano 13 przypadków zachorowań na tę chorobę ( w 216 r 5). Współczynnik zapadalności na salmonelozę w powiecie sandomierskim w roku 217, wynosił 16,54/1 tys.ludności.krajowy współczynnik zapadalności na salmonelozę w 217 r wynosił 25,4 /1 tys. ludności. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu w 217 r nie wydawał decyzji administracyjnych odsuwających od pracy w kontakcie z żywnością osób chorych oraz z kontaktu z chorym na salmonelozę. Ilość zachorowań Wykres 9.Zachorowania na salmonelozy w latach na terenie powiatu sandomierskiego. Zakażenia jelitowe wywołane przez Clostridium difficile Clostridium difficile jest bakterią występującą powszechnie w środowisku naturalnym (w glebie, w wodzie), a także w przewodzie pokarmowym niektórych gatunków zwierząt. U niemowląt i małych dzieci ta beztlenowa bakteria stanowi część flory fizjologicznej, nie wywołując zazwyczaj objawów choroby. U osób dorosłych Clostridium difficile jest przyczyną schorzeń przewodu pokarmowego o różnym stopniu nasilenia objawów. Powodować może łagodne biegunki, ale zarazem ciężkie zapalenia jelita grubego. Wodnistej biegunce towarzyszy zwykle podwyższona temperatura ciała oraz bóle brzucha. Za wymienione objawy odpowiedzialne są przede wszystkim dwie toksyny A i B, będące białkami wytwarzanymi przez bakterie Clostridium difficile. Czynnikiem 11

12 ryzyka zakażenia Clostridium difficile jest zaawansowany wiek, hospitalizacja oraz długotrwała antybiotykoterapia pacjenta, zwłaszcza antybiotykami o szerokim spektrum działania. W powiecie sandomierskim w 217r. zarejestrowano 4 przypadki zakażenia Clostridium difficile (w zachorowań). Współczynnik zapadalności na inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez Clostridium difficile wynosił w Polsce w 217 r - 3,46/1 tys. ludności, powiatowy współczynnik zapadalności - 5,9/1 tys. ludności,( 216-6,32/1tys. ludności ). Ilość zachorowań Wykres 1.Zakażenia Clostridium difficile w latach na terenie powiatu sandomierskiego. Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy Najczęstszą przyczyną ostrych biegunek, są zakażenia wirusowe, a wśród nich rotawirusowe. Największe nasilenie infekcji tymi wirusami chorobotwórczymi w klimacie umiarkowanym notuje się późną jesienią i zimą - ok. 8% zachorowań. Do zakażenia dochodzić więc może za pośrednictwem brudnych rąk, wody, pokarmu. Sytuacja epidemiologiczna wirusowych zakażeń jelitowych wywołanych przez rotawirusy uległa pogorszeniu. Liczba zachorowań w porównaniu do roku ubiegłego zwiększyła się z 18 do 45 przypadków. Współczynnik zapadalności dla powiatu sandomierskiego w 217 wynosił 57,28/1 tys. ludności, w roku ,76/1 tys. ludności. Średnia krajowa zapadalność na wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy w 217 wynosiła 85,93.tys. ludności wspólczynnik zapadalności , ,28 6,12 22, Wykres 11.Współczynnik zapadalności na wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy w latach na terenie powiatu sandomierskiego. Zbiorowe zatrucia pokarmowe W 217 r. w powiecie sandomierskim zarejestrowano 1 zbiorowe zatrucie pokarmowe. Zbiorowe zatrucie to rodzinne ogniska wirusowego zakażenia jelitowego. Osobami chorymi hospitalizowanymi było 2 dzieci (dzieci do lat 14). W badaniach laboratoryjnych próbek kału wykryto u nich adenowirusy. 12

13 Wirusowe Zapalenie Wątroby. Wirusowe zapalenia wątroby (WZW) to grupa chorób zakaźnych wywołanych przez hepatotropowe wirusy powodujące zapalenie wątroby. Choroby te wywoływane są najczęściej przez wirusy: HAV, HBV, HCV. Od kilku lat w całej powiecie sandomierskim nie występują zachorowania na WZW typa (żółtaczka pokarmowa). Natomiast sytuacja epidemiologiczna zachorowań na WZW typ B i typ C nieznacznie się pogorszyła. W 217r. w powiecie zarejestrowano 4 przypadki WZW typ B (w 216r. 1 przypadek). Nie odnotowano przypadków ostrych wzw typu B. Zapadalność/wykrywalność wzw typ B w 217r. w powiecie sandomierskim wyniosła 5,9/1 tys. ludnosci (w 216r. 1,26/1 tys.ludności), a w Polsce w 217r -8,43/1 tys.ludności. Aktualna sytuacja epidemiologiczna wzw B wynika z powszechności obowiązkowych szczepień dzieci, popularności szczepień zalecanych przed zabiegami operacyjnymi, a także stale poprawiających się warunków świadczenia usług w sektorze ochrony zdrowia. liczba zachorowań W 217r. zarejestrowano w powiecie sandomierskim 7 przypadków WZW typ C, (w 216r -3 przypadki ). Zapadalność/wykrywalność wzw typu C w 217 r. w powiecie sandomierskim wyniosła 8,91/1 tys.ludności (w 216 r. 3,79/1 tys.ludności.), w Polsce w 217r.-1,23/1 tyś. ludności. W 217roku odnotowano 1 zachorowanie na WZW typ B+C zapadalność 1,27/1tys ludności, w Polsce zapadalność,8/1tys ludności. W roku 216 nie notowano zakażeń mieszanych WZW typ A WZW typ B WZW typ C WZW B+ C Wykres 12. Liczba zachorowań na WZW typy A,B,C na terenie powiatu sandomierskiego w latach Choroby szerzące się drogą krwi wymagają stałego nadzoru. PPIS w Sandomierzu realizuje działania mające na celu poprawę sytuacji epidemiologicznej tych zachorowań poprzez wzmożony nadzór nad procesami dezynfekcji i sterylizacji przy zabiegach wykonywanych z naruszeniem ciągłości tkanek, propagowanie szczepienia p/ WZW B a także prowadzenie akcji oświatowych na temat sposobów uniknięcia zakażeń HBV, HCV. Z uwagi na brak swoistych metod zapobiegania zakażeniom HCV w drodze szczepień ochronnych, jedynie działania nieswoiste polegające na wdrażaniu i utrzymywaniu wysokich standardów higieniczno-sanitarnych wykonywania świadczeń medycznych oraz innych zabiegów przebiegających z naruszeniem ciągłości tkanek, mogą zapobiec szerzeniu się zachorowań na WZW C. Realizowane są działania w zakresie bieżącego nadzoru sanitarnego, mające na celu poprawę warunków sanitarnych udzielania świadczeń zdrowotnych oraz w zakresie sterylizacji narzędzi i dezynfekcji pomieszczeń i urządzeń. Podmioty wykonujące działalność leczniczą są zobowiązane do opracowywania i wdrażana wewnętrznych procedur postępowania minimalizującego ryzyko szerzenia się zakażeń związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, w tym wywołanych przez wirus HCV, HBV, HIV i innych patogenów szerzących się drogą naruszenia ciągłości tkanek. 13

14 Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu (bakteryjne i wirusowe, nieokreślone) Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych objawia się bólami głowy, sztywnością karku, światłowstrętem, zaburzeniami świadomości. W ciężkich przypadkach może wystąpić wstrząs i zgon. W przeciwieństwie do zachorowań bakteryjnych, wirusowe zapalenia opon mózgowordzeniowych i mózgu przebiegają na ogół łagodnie. Rozpoznanie wirusowych zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu oparte jest zazwyczaj na podstawie obrazu klinicznego zachorowania i wynikach badań dodatkowych, bez badań wirusologicznych. W roku 217 na terenie powiatu sandomierskiego podobnie jak w roku 216 zarejestrowano ogółem 6 przypadków zachorowań na zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych i /lub mózgu. Na terenie powiatu sandomierskiego zostało zarejestrowane: - 1 przypadek bakteryjnego zapalenia opon mózgowych (czynnik etiologiczny -Neisseria menigitidis); - 1 przypadek wirusowego nieokreślonego zapalenia mózgu; - 4 przypadki zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych innych i nieokreślonych. Borelioza Borelioza z Lyme Borelioza z Lyme to wieloukładowa choroba zakaźna, wywołana przez krętki Borrelia burdorferi. Jest to przenoszone przez kleszcze zakażenie odzwierzęce. Na występowanie zachorowań na boreliozę mają prawdopodobnie 3 główne czynniki: - spędzanie przez ludzi większej ilości czasu na spacerach, wycieczkach rowerowych, grzybobraniach; - wyższe temperatury w zimie oraz na wiosnę sprzyjające większej przeżywalności gryzoni (głównych żywicieli kleszczy) oraz powodujące wzrost aktywności biologicznej larw i nimf, co skutkuje wzrostem odsetka zakażonych kleszczy; - coraz bardziej dostępna diagnostyka laboratoryjna. zapadalnośc na 1 tys ludnosci Na terenie powiatu w 217r. odnotowano 17 przypadków zachorowań na boreliozę ( w roku przypadków) Zapadalność na boreliozę w powiecie sandomierskim w roku 217 wynosiła 21,64/1 tys.ludności (w roku 216r. 18,96/1 tys.ludności), zapadalność w Polsce w roku ,2/1 tys. ludności ,2 4 zapadalnosc Polska 2 36,1 1 zapadalnosc powiat 55,22 3 1, ,43 18,96 21,64 6, Wykres 13.Zapadalność na boreliozę w latach na terenie powiatu sandomierskiego i Polsce. 14

15 zapadalnośc na 1 tys ludnosci Gruźlica Gruźlica stanowi poważny problem zdrowia publicznego. Wywoływana jest przez prątki gruźlicy i ma powinowactwo głównie do układu oddechowego, ale może dotyczyć również wszystkich tkanek i narządów. Początek choroby jest niecharakterystyczny z okresami zaostrzeń i remisji. Nie ma objawów specyficznych dla gruźlicy, a początkowe dolegliwości nie są uciążliwe lub w ogóle nie występują. Stąd też chorzy późno zgłaszają się do lekarza, a w związku z tym choroba jest późno rozpoznawana. Aktualnie choroba jest w większości przypadków wyleczalna poza trudnościami terapeutycznymi wywołanymi zachorowaniami spowodowanymi przez szczepy wielolekooporne. Zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych chorzy na gruźlicę podlegają obowiązkowemu leczeniu,a osoby chore na gruźlicę w okresie prątkowania oraz osoby z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie dodatkowo obowiązkowej hospitalizacji, osoby ze styczności z chorymi na gruźlicę w okresie prątkowania podlegają nadzorowi epidemiologicznemu, badaniom klinicznym i diagnostycznym. W powiecie sandomierskim w 217 r. odnotowano spadek zarejestrowanej liczby zachorowań. Na dzień w powiecie sandomierskim zarejestrowanych było 6 przypadków zachorowań lub podejrzeń gruźlicy ( w 216r 11 zachorowań) a współczynnik zapadalności wynosi 7,63/1 tys. ludności. ( w ,9/1 tys. ludności) , powiat sandomierski 13,9 1 woj. świętokrzyskie 8 6 7, ,76,2,7 214,3 1,11, Polska, Wykres 14 Zapadalność / zachorowalność a na gruźlicę (przypadki zarejestrowane w rejestrze PSSE) w latach W 217 r. w powiecie sandomierskim, dominowała gruźlica układu oddechowego. Rozkład zachorowań na gruźlicę wg miejsca zamieszkania przedstawia tabela 2. Gruźlica jest chorobą zakaźną ludzi i zwierząt występującą na całym świecie. Najważniejszą metodą zapobiegania szerzenia się gruźlicy w społeczeństwie jest wczesne wykrycie choroby i natychmiastowe leczenie. 15

16 Ilość zachorowań Wykres 15.Zachorowania na gruźlicę (zarejestrowane w rejestrze PSSE) w latach Tabela.2. Ilość zachorowań na gruźlicę latach wg gmin powiatu sandomierskiego m. zamieszkania m.sandomierz Gmina Koprzywnica Gmina Samborzec Gmina Dwikozy Gmina Klimontów, Gmina Wilczyce Gmina Obrazów Gmina Zawichost Gmina Łoniów Razem powiat Liczba przypadków Przypadki pokąsania osób przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę lub zanieczyszczenie śliną tych zwierząt. Wścieklizna jest wirusową chorobą odzwierzęcą objawiająca się ostrym zapaleniem mózgu i rdzenia, niemal zawsze prowadzącą do śpiączki i śmierci. Źródłem zakażenia są chore zwierzęta, np. psy, koty, dzikie zwierzęta drapieżne, nietoperze, sarny, krowy, wiewiórki. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt śliny chorego zwierzęcia z zranioną skórą lub błoną śluzową człowieka. W 217 roku zarejestrowano na terenie powiatu sandomierskiego 132 przypadki pokąsań przez zwierzęta ( w roku przypadki). W roku 217 uodporniono poekspozycyjnie przeciwko wściekliźnie 17 osób i jest to mniej niż w roku 216 (24 przypadki w roku 216). W każdym przypadku kwalifikacji do szczepień poekspozycyjnych przeciwko wściekliźnie po pogryzieniu, podrapaniu lub oślinieniu przez zwierzęta dokonuje lekarz specjalista chorób zakaźnych. Na terenie powiatu sandomierskiego nie ma poradni chorób zakaźnych wszystkie szczepione osoby szczepione były w poradniach w Stalowej Woli, Mielcu i Kielcach. Większość osób została zaszczepiona z powodu braku możliwości wykluczenia chorób u zwierzęcia, lub z braku możliwości poddania zwierzęcia obserwacji weterynaryjnej.. W 217r. podobnie jak w latach ubiegłych nie było na terenie naszego powiatu przypadków zachorowań zwierząt na wściekliznę. 16

17 Tabela 3. Analiza przypadków pokąsań na terenie powiatu sandomierskiego przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę w latach Odsetek osób szczepionych przeciwko wściekliźnie w stosunku do osób pokąsanych zwierzęta podejrzane o wściekliznę Rok Ilość osób pokąsanych przez zwierzęta Ilość osób szczepionych p/wściekliźnie ponarażeniowo ,3% ,67% ,18% ,5% ,37% ,51% ,87% Grypa i zachorowania grypopodobne Nadzór i analiza sytuacji epidemiologicznej powiatu sandomierskiego w zakresie zachorowań na grypę i choroby grypopodobne polegał m. in. na analizie zbiorczych raportów o zachorowaniach i podejrzeniach zachorowań na grypę (MZ-55) przekazywanych do PSSE przez podmioty lecznicze w sezonie grypowym i poza sezonem, 4 razy w miesiącu. W roku sprawozdawczym zarejestrowano na terenie powiatu 946 zachorowań grypopodobnych (powiatowy współczynnik zapadalności wynosił 124/1tys.ludności). Przypadki te nie były potwierdzone laboratoryjnie. W analogicznym okresie 216r. w powiecie sandomierskim zachorowało 74 osób (współczynnik zapadalności wynosił 89,22/1 tysięcy mieszkańców). Ilość zachorowań Wykres 16.Zachorowania na grypę i grypopodobne ( ( wg MZ-55) w latach na terenie powiatu sandomierskiego. Choroby przenoszone drogą płciową Choroby przenoszone drogą płciową to grupa chorób zakaźnych i pasożytniczych, które przenoszone są na drodze kontaktu płciowego. Do tej grupy chorób należą m.in. kiła, rzeżączka, choroby wywołane przez Chlamydie i nierzeżączkowe zakażenia układu moczopłciowego. W 217 r. na terenie powiatu sandomierskiego nie notowano zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową ( w przypadki). 17

18 3. Realizacja programu szczepień ochronnych Realizacja szczepień ochronnych Szczepienia ochronne są najskuteczniejszą metodą ochrony przed groźnymi chorobami zakaźnymi. Zakres tej ochrony i realizacja programu szczepień ochronnych zależy w dużej mierze od rodziców. Celem szczepień jest m.in. utrzymanie wysokiego poziomu odporności zbiorowiskowej oraz zmniejszenie szans zachorowania osób nieuodpornionych. Szczepienia masowe realizowane w odniesieniu do chorób, gdzie człowiek jest jedynym rezerwuarem zarazka, pozwalają nie tylko na poprawę sytuacji epidemiologicznej, ale również na eliminację lub eradykację tych chorób. W Polsce program szczepień ochronnych jest aktualizowany co roku w zależności od potrzeb epidemiologicznych. Program szczepień dzieli się na szczepienia obowiązkowe, finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia oraz szczepienia zalecane, odpłatne. Szczepienia obowiązkowe. W ramach PSO prowadzone są szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży do 19 roku życia przeciwko: gruźlicy, błonicy, krztuścowi, tężcowi, odrze, różyczce, śwince, nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis), wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, przeciwko zakażeniom wywoływanym przez Haemophilus influenzae typ B (Hib) - zakażenia układu oddechowego i zapalenia płuc, oraz przeciwko zakażeniom Streptococcus pneumoniae i przeciwko ospie wietrznej dzieci z grup ryzyka, ponadto, wśród grup osób w sposób szczególny narażonych na zakażenie przeciwko: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, błonicy, durowi brzusznemu, wściekliźnie, tężcowi oraz zakażeniom Neisseria meningitidis. Na terenie powiatu sandomierskiego w ramach realizacji Programu Szczepień Ochronnych, szczepieniom podlegała populacja dzieci i młodzieży do lat 19. ( dane z MZ-54 ). Wykonawstwo szczepień obowiązkowych w 217 r. w porównaniu do analogicznego wykonawstwa w roku 216 w powiecie sandomierskim przedstawia poniższa tabela. Pogrubiono czcionkę w pozycjach w których wszczepialność spadła w porównaniu z rokiem 216. Tabela 4. Wykonawstwo szczepień obowiązkowych zgodnie z PSO w rocznikach podlegających szczepieniu w powiecie sandomierskim w latach Rocznik Rodzaj szczepienia Wykonawstwo w powiecie w 216r Wykonawstwo w powiecie w 217r BCG ,3% 99,23% p/wzw B 217 Szczepienie noworodkowe Szczepienie pierwotne lub uzupełniające 88,2% 86,73% p/streptococus pneumoniae 217 Szczepienie pierwotne - 66,46% p/ hameophilus influenzae ,1% 44,81% 216 Szczepienie pierwotne Szczepienie pierwotne lub uzupełniające 98,9% 98,76% p/ błonicy tężcowi krztuścowi p/odra świnka różyczka 217 Szczepienie pierwotne 52,1% 44,96% 216 Szczepienie pierwotne lub uzupełniające 98,9% 98,76% 82,9% 99,3% 52,1% 82,74% 97,81% 44,81% 98,9% 98,76% 78,18% 96,19% 85,54% 97,62% Szczepienie p/poliomyelitis DTaP +poliomyelitis ( 6 rok życia) Szczepienie podstawowe Szczepienie pierwotne Szczepienie pierwotne lub uzupełniające Szczepienie I przypominające 18

19 Szczepienie p/odra świnka różyczka ( 1 rok życia) p/błonicy tężec ( 14 rok życia) p/krztuścowi ( 14 rok życia) p/błonicy tężec ( 19 rok życia) Rocznik Rodzaj szczepienia Wykonawstwo w powiecie w 216r Wykonawstwo w powiecie w 217r 28 93,44% 9,6% 27 rewakcynacja 98,4% 98,74% 24 Szczepienie II 92,86% 91,18% 23 przypominające 99,1% 94,64% 24 Szczepienie II 87,5 % 91,18% 23 przypominające 87,5 % 94,64% 1999 Szczepienie III 92,8% 82,81% 1998 przypominające 96,57% 96,91% Szczepienia zalecane. Szczepienia zalecane (odpłatne) to szczepienia nieobowiązkowe, które znacząco uzupełniają ochronę przed groźnymi chorobami. Do nich zaliczamy szczepienia przeciwko: pneumokokom i meningokokom typu C, ospie wietrznej, rotawirusom, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i typu B, odkleszczowemu zapaleniu opon mózgowych, grypie, ludzkiemu wirusowi brodawczaka, żółtej gorączce, wściekliźnie W 217r. na terenie powiatu sandomierskiego kontynuowane były samorządowe programy zdrowotne dotyczące szczepień ochronnych (miasto Sandomierz oraz gm. Samborzec). Programy dotyczyły bezpłatnych szczepień przeciwko pneumokokom u dzieci urodzonych w 216 roku zameldowanych w Sandomierz i gminie Samborzec. Ponadto samorząd miasta Sandomierza finansował preparaty szczepionkowe przeciwko grypie dla grupy docelowej mieszkańców Gminy Sandomierz kobiety i mężczyźni w grupie wiekowej powyżej 55 roku. W 217 roku na terenie powiatu sandomierskiego kontynuowano nadzór nad wykonywaniem szczepień zalecanych W poniższej tabeli przedstawiono liczbę wykonanych, wybranych szczepień zalecanych (wg.mz-54) w powiecie sandomierskim w latach Tabela 5. Liczba wykonanych, wybranych szczepień zalecanych we wskazanych grupach wiekowych (wg.mz-54) w powiecie sandomierskim w latach Rodzaj szczepienia zalecanego wg. liczba zaszczepionych w poszczególnych latach choroby przeciw której wykonano szczepienie Ospa wietrzna Tężec Zakażenia Streptococus pneumoniae Biegunka rotawirusowa Kleszczowe zapalenie mózgu WZW typ A Grypa Zakażenia Neisseria meningitidis Wykonawstwo szczepień w powiecie sandomierskim należy ocenić jako generalnie dobre, jednak z utrzymującym się stosunkowo niskim wykonawstwem szczepienia przypominającego przeciw tężcowi i błonicy wśród młodzieży w 19 roku życia. 19

20 W 217 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna kontynuowała na terenie powiatu zadania z nadzoru nad realizacją obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych. Szczepienia ochronne w 24 punktach szczepień prowadziło 18 świadczeniodawców. Z zakresu szczepień ochronnych przeprowadzono 43 kontrole. W ramach z nadzoru nad realizacją obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych we wszystkich placówkach służby zdrowia kontrolowano warunki wykonywania szczepień ochronnych. W czasie przeprowadzanych kontroli szczególną uwagę zwracano na: przestrzeganie procedur higieniczno-sanitarnych przy wykonywaniu iniekcji; sposób organizacji przeprowadzania szczepień ochronnych; sposób przechowywania i transportowania szczepionek; propagowanie przez lekarzy szczepień zalecanych; prowadzenie dokumentacji szczepień, tj.: kart szczepień, rejestrów osób szczepionych, sprawozdań, rozliczeń z gospodarki preparatami szczepionkowymi. Podczas kontroli z zakresu realizacji szczepień ochronnych w 2 placówkach stwierdzono : - niedostateczne wdrożenie i brak przeszkolenia personelu placówki zakresie elektronicznego monitoringu temperatury w lodówkach, w których przechowywane są szczepionki. W związku z powyższym wystosowano zalecenia oraz wydano 3 decyzje ( 1decyzja nakazująca zabezpieczenie zachowania łańcucha chłodniczego poprzez zamontowanie elektronicznego systemu monitorowania warunków termin realizacji ) oraz 2 decyzje płatnicze. Powyższe zalecenia związane były ze zwiększeniem nadzoru nad bezpieczeństwem przechowywania szczepionek przeznaczonych do realizacji Programu Szczepień Ochronnych. W roku 217 poddano utylizacji preparaty szczepionkowe przechowywane w 1 podmiocie leczniczym.preparaty uległy zniszczeniu z powodu przerwania łancucha chłodniczego przy przechowywaniu szczepionek. Niepożądane odczyny poszczepienne Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) - jest to nieprawidłowa reakcja organizmu, mająca związek z podaną szczepionką. W roku 217 lekarze z powiatu sandomierskiego zgłosili wystąpienie - 5 niepożądanych odczynów poszczepiennych. Niepożądane odczyny poszczepienne zakwalifikowano jako 3 łagodne i 2 poważne. (wszystkie NOP- y poważne zakończone pełnym powrotem do zdrowia) Niepożądane odczyny poszczepienne wystąpiły po : 1- odczyn poszczepienny po szczepieniu BCG; 1- odczyn poszczepienny po szczepionce przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, poliomyelitis i haemophilus typ b. (Infanrix Hexa), streptococus pneumoniae ( Synflorix) ; 1- odczyn poszczepienny po szczepionce przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (DTP); 1 -odczyn poszczepienny po szczepionce przeciwko meningokokom (Bexero); 1- odczyn poszczepienny po szczepionce przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, poliomyelitis i haemophilus typ b. (Infanrix Hexa), streptococus pneumoniae (Synflorix), rotawirusy (Rotarix). 2

21 Ilość zachorowań Wykres17. Liczba zgłoszonych Niepożądanych odczynów poszczepiennych w latach Rodzice/opiekunowie prawni uchylający się od obowiązku szczepień ochronnych Na terenie powiatu, podobnie jak w całym województwie i kraju, narasta problem osób uchylających się od szczepień. Wg informacji uzyskiwanych z placówek medycznych przyczyną uchylania się od obowiązku szczepień ochronnych jest wpływ ruchów antyszczepionkowych, wpływ środowisk propagujących medycynę alternatywną lub przyczyna odmowy była nieznana. Liczba osób uchylających się od szczepień ochronnych na koniec 217 r. na terenie powiatu sandomierskiego wynosiła 24 dzieci od 31 rodziców. W 217r. podejmowano czynności zmierzające do egzekwowania wykonania przez osoby uchylające się od obowiązkowych szczepień, wysłano: - 61 pism skierowanych do obojga rodziców informujących o konieczności dopełnienia obowiązku szczepień u dzieci,wyjaśniających wątpliwości związane z wystąpieniem niepożądanych odczynów poszczepiennych, - 12 wezwań do wykonania szczepienia - 4 upomnienia informujące o wdrożeniu postępowania egzekucyjnego w przypadku dalszego nie wykonania obowiązku szczepień, - 2 tytuły wykonawcze z wnioskiem o egzekucję. W efekcie podjętych działań wykonano lub rozpoczęto szczepienia u 1 dziecka oraz u 4 dzieci dostarczono zaświadczenia informujące o istniejących przeciwwskazaniach lekarskich do szczepień Na pogłębienie się zjawiska negatywnej postawy rodziców do uodparniania swoich dzieci, wpływ mają też prawdopodobnie wpływ ruchów antyszczepionkowych. 3. Działania w sytuacjach kryzysowych W 217 r. na terenie woj. świętokrzyskiego nie zaistniały zdarzenia, których następstwa mogły wywołać konieczność uruchamiania elementów zarządzania kryzysowego. Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadziła bieżącą działalność statutową oraz realizowała różne formy doskonalenia umiejętności działania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa sanitarnego ludności. Wnioski: 1. Sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych i zakażeń na terenie powiatu sandomierskiego w 217 r. można określić jako dobrą i względnie stabilną. 2. W 217r. nie zaistniały zdarzenia, których następstwa mogłyby wywołać konieczność uruchamiania elementów zarządzania kryzysowego. Na terenie powiatu sandomierskiego nie notowano zdarzeń oraz zagrożeń wymagających interwencji. W systemie Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest 21

22 zapewniona całodobowa możliwość kontaktu telefonicznego społeczeństwa z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Sandomierzu (dyżurny telefon alarmowy). 3.Skuteczne działania w przypadku zagrożeń bezpieczeństwa sanitarno-epidemiologicznego wymagają doskonalenia i aktualizacji posiadanych procedur. 4.Wykonawstwo szczepień ochronnych na terenie powiatu ostrowieckiego nadal utrzymuje się na wysokim poziomie. 5.Na bieżąco prowadzony jest monitoring niepożądanych odczynów poszczepiennych. Zwiększona w porównaniu z latami ubiegłymi liczba zgłoszonych NOP spowodowana jest zwiększeniem czułości monitoringu niepożądanych odczynów poszczepiennych. 6. Wzmożenie nadzoru nad przechowywaniem preparatów szczepionkowych 7. Na podstawie rocznych sprawozdań ze szczepień ochronnych oraz z przeprowadzonej analizy wykonawstwa szczepień ochronnych za rok 217 wynika, że obowiązkowe szczepienia ochronne u dzieci i młodzieży podlegającej do szczepień w analizowanym okresie zostały wykonane w stopniu dobrym. Nadal jednak obserwuje się nieznaczny spadek wykonawstwa szczepień ochronnych u dzieci i młodzieży. Jest on spowodowany uchylaniem się od obowiązku szczepień ochronnych, oraz działaniem ruchów antyszczepionkowych. Nałożenie kary na rodziców, którzy nie realizują obowiązku szczepień ochronnych dzieci nie zawsze przynosi właściwy skutek. Zgoda na szczepienie dziecka po nałożeniu kary grzywny na rodzica również nie rozwiązuje problemu. Najwłaściwsze jest położenie większego nacisku na edukację społeczeństwa i przedstawienie skutków nieszczepienia. Kampaniami edukacyjnymi powinni zostać objęci najpierw lekarze, którzy przekażą później tę wiedzę rodzicom. Chodzi o to, żeby do rodziców trafiały rzetelne informacje na temat szczepień II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA I CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ 1. Wprowadzenie Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie powiatu sandomierskiego prowadzi nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i ustawy z dnia 7 czerwca 21 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków. Wymagania jakim powinna odpowiadać jakość wody, sposób oceny jej przydatności do spożycia oraz sprawowanie nad nią nadzoru określało rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 215 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, zmienione przez rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 217 r., poz. 2294). Na terenie powiatu sandomierskiego wodociągi oraz inne podmioty zaopatrujące ludność w wodę w 1% zasilane są z ujęć głębinowych. W powiecie sandomierskim badania laboratoryjne wody w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego przeprowadzane są w 2 akredytowanych laboratoriach Państwowej Inspekcji Sanitarnej, tj.: Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Kielcach (w ramach monitoringu przeglądowego), Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Sandomierzu (w ramach monitoringu kontrolnego). 22

23 Ponadto zarządcy wodociągów prowadzą badania laboratoryjne wody w ramach kontroli wewnętrznej w laboratoriach Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz w innych laboratoriach posiadających akredytację Polskiego Centrum Akredytacji, zatwierdzonych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W 217 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna w powiecie sandomierskim skontrolowała 14 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę oraz 5 innych podmiotów zaopatrujących w wodę czyli 1 % znajdujących się w ewidencji. Wodę spełniającą wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia dostarczało w 217 r. 1% skontrolowanych wodociągów oraz 1% skontrolowanych innych podmiotów zaopatrujących w wodę. Według danych za 217 r. z wody przesyłanej przez wodociągi zbiorowego zaopatrzenia (14 wodociągów na terenie powiatu sandomierskiego) korzystało ogółem 68,13 tys. stałych mieszkańców (ok. 86%). Z wody dostarczanej z wodociągów ościennych gmin korzystało ogółem 7,61 tys. mieszkańców (9,7%), tj.: z wody kupowanej z powiatu opatowskiego - 6,776 tys. (ok. 8,6%) i powiatu staszowskiego -,834 tys. (1,1%). Liczba ludności niezwodociągowanej w skali powiatu 4,3 % (większość miejscowości w gminie Klimontów, jedna miejscowość w gminie Dwikozy) % wodociągów 3 % ludności Wykres nr18.. Zaopatrzenie ludności w wodę dostarczaną przez wodociągi o produkcji w m 3/dobę 2. Charakterystyka poszczególnych grup urządzeń zaopatrzenia ludności w wodę Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę w powiecie sandomierskim sklasyfikowane są w 3 głównych grupach urządzeń dostarczających wodę, biorąc pod uwagę produkcję wody w m3/d, tj.: 1, 11-1 oraz 11 1 oraz czwartą grupę wodociągów stanowią inne podmioty zaopatrujące w wodę. Charakterystykę poszczególnych grup przedstawiono poniżej. 23

24 2. 1. Wodociągi o produkcji 1 m3/d W 217 r. w powiecie sandomierskim znajdowało się 3 wodociągi o produkcji wody poniżej 1 m /dobę. W stosunku do 216 r. ich ilość nie zmieniła się. Skontrolowano 3 urządzenia o w/w produkcji, co stanowiło 1 % objętych ewidencją. Przeprowadzono 3 kontrole oceny stanu sanitarnego urządzeń wodociągowych oraz 11 kontroli terenowo - laboratoryjnych. Urządzenia te stanowią 21 % wszystkich wodociągów zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę, zaopatrują w wodę tylko ok. 2,6% ogółu odbiorców w powiecie (w porównaniu do 216 r. 2,6%). Z jednego wodociągu korzystało średnio 59 osób. Wodę spełniającą wymagania sanitarne dostarczało 1% skontrolowanych wodociągów. 3 Tabela 6. Wodociągi o produkcji 1 m3/d Powiat sandomierski Według ewidencji (stan na 31 XII 217 r.) w tym kontrolowanych 3 3 przeprowadzonych kontroli ogółem 14* liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) % wodociągów w powiecie % ogółu ludności w powiecie zaopatrywanej w wodę 1, ,6 * na ogólną liczbę przeprowadzonych kontroli składają się 3 kontrole oceny stanu sanitarnego urządzeń wodociągowych oraz 11 kontroli terenowo - laboratoryjnych Ogółem na urządzenia wodociągowe o produkcji wody 1 m3/d wydano 1 decyzję administracyjną, w tym na poprawę jakości wody 1. Mandatów karnych nie nakładano. Stwierdzone podczas kontroli terenowo - laboratoryjnej termin wykonania nakazów przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 7. Decyzje administracyjne wydane na wodociągi o produkcji 1 m3/d Lp. 1. Obiekt Wodociąg Góry Wysokie Stwierdzone nieprawidłowości zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia ilości bakterii grupy coli 16 j.t.k./1ml (studnia S-1) oraz 9 j.t.k./1ml posesja prywatna w msc. Góry Wysokie 47 Termin wykonania zaleceń r Wodociągi o produkcji 11-1 m3/d Pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 217 r. znajdowało się 1 (w 216 r. - 9) wodociągów o produkcji 11-1 m3/d (co stanowi ok. 72% urządzeń wodociągowych z ewidencji). W okresie sprawozdawczym skontrolowano 1 wodociągów, 1% znajdujących się w ewidencji, w których przeprowadzono 11 kontroli oceny stanu sanitarnego i 48 kontroli terenowo laboratoryjnych. Wodociągi tej grupy stanowią w dalszym ciągu największy odsetek wszystkich wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie powiatu sandomierskiego (ok. 72%), zaopatrują w wodę ok. 53,1% ludności powiatu sandomierskiego. Dostarczały wodę dla 36,163 tys. osób. Z jednego wodociągu korzystało średnio 3616 osób. 24

25 Tabela 8. Wodociągi o produkcji od 11 do 11 m3/d Powiat sandomi erski Według ewidencji (stan na 31 XII 217 r.) 1 w tym skontrolowa nych Przeprowadz onych kontroli ogółem Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) % wodociągów w powiecie % ogółu ludności w powiecie zaopatrywanej w wodę 1 59* 36, ,1 *na ogólną liczbę przeprowadzonych kontroli składają się 11 kontroli oceny stanu sanitarnego urządzeń wodociągowych oraz 48 kontroli terenowo - laboratoryjnych Ogółem na urządzenia wodociągowe o produkcji wody od 11 do 1 m3/d wydano 3 decyzje administracyjnych, w tym na poprawę jakości wody 3. Mandatów karnych nie nakładano. Stwierdzone podczas kontroli terenowo - laboratoryjnych nieprawidłowości w poszczególnych obiektach oraz terminy wykonania nakazów przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela.9. Decyzje administracyjne wydane na wodociągi o produkcji od 11 do 1 m 3/d Lp. Obiekt 1. Wodociąg Zawichost 2. Wodociąg SulisławiceRuszcza 3. Wodociąg Czyżów Szlachecki Stwierdzone nieprawidłowości zła jakość wody pod względem fizykochemicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia stężenia 3 żelaza - 56 µg/dm Fe oraz mętności 5,1 NTU zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia ilości bakterii grupy coli 6 j.t.k./1ml oraz E. coli - 2 j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia ilości bakterii grupy coli 3 j.t.k./1ml Termin wykonania zaleceń r r r. W dwóch wodociągach (Wygoda i Czyżów) stwierdzono wahania w składzie fizykochemicznym wody, ze względu na podwyższone wartości: mętności i żelaza. W minionym roku nie wydawano decyzji administracyjnych na poprawę jakości wody, gdyż jest prowadzone postępowanie administracyjne (decyzje na poprawę jakości wody wydane we wcześniejszym okresie). Na koniec okresu sprawozdawczego woda dostarczana przez wszystkie urządzenia tej grupy była przydatna lub warunkowo przydatna do spożycia. 25

26 2.3. Wodociągi o produkcji 11-1 m3/d W 217 r. nie zmienił się odsetek wodociągów o produkcji wody od 11 do 1 m3/d. Skontrolowano 1 wodociąg - (1%) znajdujących się w ewidencji. Przeprowadzono 3 kontrole oceny stanu sanitarnego urządzenia wodociągowego oraz 28 kontroli terenowo-laboratoryjnych. Urządzenie w tej grupie (wodociąg Sandomierz) stanowi ok. 7% wszystkich nadzorowanych wodociągów, zaopatruje 3,197 tys. mieszkańców, co stanowi ok. 44,3% ludności powiatu sandomierskiego zaopatrywanych w wodę z wodociągów sieciowych. Przeprowadzone kontrole terenowo-laboratoryjne wykazały, że jakość wody z w/w wodociągu w minionym roku była stabilna zarówno pod względem bakteriologicznym jak i fizykochemicznym. Tabela 1. Wodociągi o produkcji od 11 do 1 m3/d Powiat Sandomierski Według ewidencji (stan na 31 XII 217 r.) w tym skontrolowa nych Przeprowadz onych kontroli ogółem Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) % wodociągów w powiecie % ogółu ludności w powiecie zaopatrywanej w wodę 1 31* 3, ,3 1 * na ogólną liczbę przeprowadzonych kontroli składają się 3 kontrole oceny stanu sanitarnego urządzenia wodociągowego oraz 28 kontroli terenowo-laboratoryjnych Na urządzenie wodociągowe o produkcji wody od 11 do 1 m3/d nie wydawano decyzji administracyjnych. Mandatów karnych nie nakładano. Nie stwierdzono podczas kontroli oceny stanu sanitarnego nieprawidłowości sanitarno-technicznych Inne podmioty zaopatrujące w wodę Na terenie działalności w 217 r. nadzorem sanitarnym objęto 5 innych podmiotów zaopatrujących w wodę. Skontrolowano 5-1% objętych ewidencją. W/w podmioty wykorzystują wodę z indywidualnego ujęcia, jako część działalności handlowej bądź w budynkach użyteczności publicznej. Ogółem na inne podmioty zaopatrujące w wodę wydano 9 decyzji administracyjnych, w tym na poprawę jakości wody 8, na poprawę stanu sanitarno-technicznego 1. Mandatów karnych nie nakładano. Stwierdzone nieprawidłowości w poszczególnych obiektach oraz terminy wykonania nakazów przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 11. Decyzje administracyjne wydane na wodociągi innych podmiotów Lp. Obiekt 1. Stowarzyszenie Nasze Dziedzictwo Ossolin Szkoła Podstawowa w Ossolinie 2. Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Spółka z o.o. Dwikozy Stwierdzone nieprawidłowości zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia ilości bakterii grupy coli 19 j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem chemicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia 3 stężenia żelaza -92 µg/dm Mn Termin wykonania zaleceń r r. 26

27 Lp Stwierdzone nieprawidłowości Wodociąg T.B. FRUIT Polska Spółka z o.o. S.K.A. Dwikozy Zakład Przetwórstwa Owoców SAMBOR Spółka z o.o. Samborzec 55 Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Spółka z o.o. Dwikozy zła jakość wody pod względem chemicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia 3 wartości manganu 59 µg/dm Mn r. zła jakość wody pod względem chemicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia 3 wartości manganu 182 µg/dm Mn r. zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia ilości bakterii grupy coli 19 j.t.k./1ml (Studnia S-4); 8 j.t.k./1ml (Hydrofornia) zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia ilości bakterii grupy coli - 12 j.t.k./1ml; 2 E. coli j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem chemicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia 3 wartości manganu 16 µg/dm Mn r. zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, z powodu stwierdzonego przekroczenia ilości bakterii grupy coli >1 j.t.k./1ml r. zły stan sanitarno-techniczny: szachtu studni S-1, terenu przyległego do strefy ochrony bezpośredniej, pomieszczeń hydroforni (ściany, sufity, posadzka betonowa, stolarka okienna i drzwiowa, armatura urządzeń wodnych, tablice informacyjne przy studni S-1 oraz hydroforni) zniszczone, brudne, z odpryskami farby r. 5. Stowarzyszenie Nasze Dziedzictwo Ossolin Szkoła Podstawowa w Ossolinie 6. Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Spółka z o.o. Dwikozy Stowarzyszenie Nasze Dziedzictwo Ossolin Szkoła Podstawowa w Ossolinie Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Spółka z o.o. Dwikozy Termin wykonania zaleceń Obiekt r r Przyznane odstępstwa dla wody przeznaczonej do spożycia W 217 r. nie przyznawano odstępstw na podstawie 25 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 215 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 215, poz. 1989). Wyniki kontroli sanitarnych urządzeń zaopatrzenia w wodę w latach zestawiono w poniższych tabelach 27

28 Tabela 12. Urządzenia do zaopatrzenia w wodę skontrolowane przez Powiatową Stację SanitarnoEpidemiologiczną w latach Rodzaj urządzenia 1 Liczba % Wodociągi o produkcji 3 [m /d] Rok > 1 Inne podmioty zaopatrujące w wodę Razem wodociągi Tabela 13. Liczba ludności korzystającej z wody wyprodukowanej przez wodociągi w latach Rodzaj urządzenia Wodociągi o 3 produkcji [m /d] 1-1 > 1 Inne podmioty zaopatrujące w wodę Razem wodociągi Rok Razem tys. % ,73 1,77 35,8 36,163 3,993 3,197 2,6 2,6 51, ,7 44, , ,

29 3. Badania ciepłej wody użytkowej w szpitalach i w budynkach zamieszkania na obecność pałeczek Legionella sp. zbiorowego Zgodnie z obowiązkiem kontroli obecności bakterii Legionella sp. w ciepłej wodzie użytkowej w podmiotach wykonujących działalność (stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne), jakie nakłada rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej w powiecie sandomierskim w 217 r. kontynuowali kontrole ciepłej wody użytkowej na obecność bakterii Legionella sp. Nadzorem objęto: 1 zakład opiekuńczo-leczniczy, a także wytypowane obiekty na terenie całego powiatu a mianowicie: 1 dom pomocy społecznej, 1 internat, 8 hoteli, 3 motele,1 camping, 6 innych obiektów noclegowych. W wyniku przeprowadzonych kontroli w 21 obiektach, zły stan instalacji wodociągowej wody ciepłej stwierdzono w 6 przypadkach (ok. 29%). Dla porównania w 216 r. na 21 skontrolowanych obiektów ponadnormatywną ilość pałeczek Legionella sp. stwierdzono w 4 przypadkach (19%). Biorąc pod uwagę powyższe jak również przeprowadzoną analizę z poprzednich lat należy stwierdzić, że jakość wody ciepłej użytkowej w instalacjach wodociągowych w nadzorowanych obiektach nie jest stabilna. W porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym uległa pogorszeniu ilość obiektów skontrolowanych 15 ilość obiektów ze stwierdzonym złym stanem r. 216 r. 217 r. Wykres 19 Ilość skontrolowanych obiektów na obecność pałeczek Legionella sp. w latach Badania ciepłej wody użytkowej w podmiotach leczniczych wykonujących stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne W 217 r. w ewidencji znajdował się 1 zakład opiekuńczo-leczniczy, który wykonuje stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. Do badania pobrano 2 - próbki wody, w których nie stwierdzono zanieczyszczenia mikrobiologicznego. 29

30 3.2. Badania ciepłej wody użytkowej w budynkach zamieszkania zbiorowego W 217 r. w powiecie sandomierskim przebadano instalację wodociągową wody ciepłej na obecność pałeczek Legionella sp. w 2 obiektach zamieszkania zbiorowego, tj.: - 8 hoteli, - 3 motele, - 1 camping, - 1 dom pomocy społecznej, - 1 internat, - 6 innych obiektów świadczących usługi hotelarskie (pokoje gościnne). m o t e l e domy pomocy społeczenej inne obiekty hotele ilość obiektów ze stwierdzonym złym stanem w 217 r. ilość obiektów skontrolowanych w 217 r. ilość obiektów ze stwierdzonym złym stanem w 216 r. ilość obiektów skontrolowanych w 216 r. 1 Wykres2. Ilość skontrolowanych obiektów zamieszkania zbiorowego w kierunku obecności pałeczek Legionella sp. W w/w obiektach pobrano 21 próbek wody ciepłej użytkowej do badania bakteriologicznego, przekroczenia dopuszczalnych wartości bakterii Legionella sp. stwierdzono w 6 obiektach. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano 6 decyzji administracyjnych, które opisano w poniższej tabeli. Tabela 14. Decyzje administracyjne wydane na poprawę jakości wody ciepłej w obiektach użyteczności publicznej Termin Lp. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości wykonania zaleceń zła jakość wody pod względem Hotel Basztowy bakteriologicznym, r. liczba bakterii z rodzaju Legionella sp w Sandomierzu j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem 2. Hotel Sarmata bakteriologicznym, w Sandomierzu r. liczba bakterii z rodzaju Legionella sp j.t.k./1ml 3

31 Lp. Obiekt 3. Hotel Imperial Residence w Sandomierzu 4. Hotel Pod Ciżemką w Sandomierzu 5. Hotel Flisak w Sandomierz 6. Dom Pomocy Społecznej SADYBA Skwirzowa gm. Łoniów Termin wykonania zaleceń Stwierdzone nieprawidłowości zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, liczba bakterii z rodzaju Legionella sp j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, liczba bakterii z rodzaju Legionella sp j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, liczba bakterii z rodzaju Legionella sp j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem bakteriologicznym, liczba bakterii z rodzaju Legionella sp. 38 j.t.k./1ml (parter); 29 j.t.k./1ml (I piętro) r r r r. Wnioski: Zaopatrzenie ludności w wodę jest bardzo ważnym elementem zapewnienia właściwego stanu sanitarnego powiatu. Według analizy powyższych danych - liczba stałych mieszkańców powiatu sandomierskiego korzystających z wody dostarczanej z 14 wodociągów będących w ewidencji wynosiła w 217 r. 68,13 tys. (ok. 86%). Z wody dostarczanej przez wodociągi spełniającej wymagania, w 217 r. korzystało 1% ludności. Uległa zmianie w powiecie sandomierskim liczba wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, która w 217 r. wynosiła 14 (w 216 r. - 13). Do ewidencji Stacji przybył 1 wodociąg sieciowy (wodociąg Gałkowice w gminie Dwikozy), zakwalifikowany do grupy wodociągów o produkcji od 11 do 1 m3/dobę. Tabela. 15. Liczba poszczególnych rodzajów urządzeń wodnych w latach Rok Rodzaj urządzenia Wodociągi o produkcji 11-1 [m3/d] 11-1 >1 Inne podmioty zaopatrujące w wodę Razem Głównym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia w powiecie sandomierskim są wodociągi o produkcji 11-1 m3/d. W 217 r. zaopatrywały one o 183 osób więcej niż w 216 r. Wzrost ilości odbiorców wynika z rozbudowy infrastruktury wodociągowej oraz wykonaniem nowych przyłączy a także w związku z tym, że przybył w tej grupie 1 wodociąg. 31

32 Ogólnie zwiększyła się liczba odbiorców wody z nadzorowanych wodociągów o 297 osób. Natomiast zmniejszyła się liczba zaopatrywanych w wodę z wodociągu o produkcji wody od 11-1 m3/d o 796 osób, co wynika z faktu, że osoby te korzystają z wody z wodociągu, który zaszeregowany jest do wodociągów o produkcji 11-1 m3/d (wodociąg Gałkowice przybył w 217 r.). Tabela 16. Liczba ludności (tys.) zaopatrywanej w wodę przez poszczególne rodzaje urządzeń w latach Rodzaj urządzenia Wodociągi 11-1 o produkcji [m3/d] 11-1 >1 Inne podmioty zaopatrujące w wodę Razem Rok 215 1,76 34,514 31,676 67, ,73 35,8 3,993 67, ,77 36,163 3,197 68,13 W porównaniu z rokiem poprzednim, na tym samym poziomie utrzymała się liczba ludności korzystającej z wody wodociągowej przydatnej lub warunkowo przydatnej do spożycia. W dalszym ciągu, podobnie jak w latach ubiegłych w 2 wodociągach utrzymuje się podwyższony (w granicach normy) poziom azotanów. Dotyczy to wodociągów: Koprzywnica i Klimontów. W 217 roku uległa pogorszeniu (w odniesieniu do roku poprzedzającego okres sprawozdawczy) jakość wody ciepłej użytkowej z instalacji wewnętrznej w budynkach zbiorowego zamieszkania, gdzie na 21 obiektów objętych badaniami, w 6 stwierdzono skażenie mikrobiologiczne bakteriami Legionella sp. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej jak w poprzednich latach prowadziły stały nadzór sanitarny nad jakością wody do spożycia przez ludzi oraz podejmowały stosowne działania w celu wyegzekwowania od zarządzających wodociągami poprawę jej jakości. III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny wykonuje zadania o charakterze profilaktycznym na różnych etapach procesu inwestycyjnego, zmierzających do szeroko pojętej ochrony zdrowia ludzi. Zadania te polegają na kontroli przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych w procesie planowania i zagospodarowania przestrzennego, lokalizacji inwestycji oraz jej realizacji, do zakończenia i odbioru. Przedmiotem działalności zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w 217r. było w szczególności uzgadnianie i opiniowanie pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych: projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miast i gmin oraz projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, warunków realizacji przedsięwzięć na etapie przed wydawaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, wniosków co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięć na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby określenie zakresu raportu, 32

33 dokumentacji projektowych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, Brano również udział w odbiorach końcowych nowo-zrealizowanych obiektów budowlanych. Uczestniczono też w postępowaniach o udzielanie odstępstw od obowiązujących przepisów prawnych, w tym w zakresie warunków techniczno-budowlanych. 1.Ocena oddziaływania na środowisko Podstawowe zasady przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wynikają z ustawy o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Stosownie do ww. regulacji, jej przeprowadzenia wymagają planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które podzielono na: planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, planowane przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli właściwy organ stwierdził obowiązek przeprowadzenia oceny. 1.1.Warunki realizacji przedsięwzięć W roku sprawozdawczym zaopiniowano 1 wniosek dotyczący warunków realizacji przedsięwzięcia na etapie przed wydawaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, przy czym postępowanie w przedmiocie wydania decyzji środowiskowej prowadzone było dla inwestycji zaliczanej do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, tj. polegającej na rozbudowie drogi wojewódzkiej nr 758 w granicach Gminy Klimontów wraz z budową obwodnicy w Klimontowie. W powyższej sprawie wydano opinię pozytywną; uznano, że po uwzględnieniu warunków określonych w opinii przedmiotowe przedsięwzięcie nie będzie mieć niekorzystnego wpływu na życie i zdrowie ludzi. Opinia opracowana została na podstawie art.64 ust.1 pkt.2 w związku z art.78 ustawy z dnia r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W wydanej opinii stanowisko wyrażano w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie. Można zauważyć, że liczba opinii opracowywanych na etapie wydawania decyzji środowiskowych w roku 217r. utrzymuje się na podobnym poziomie jak w latach: tj.: opinia, 214r. - 4 opinie, 215r. 2 opinie, 216r. -1 opinia, 217r. -1opinia). 1.2.Konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięć na środowisko. Rozpatrywanie wniosków na etapie przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, poprzedzało postępowanie dotyczące obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięć na środowisko. W roku sprawozdawczym rozpatrzono 24 wniosków co do obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. 33

34 Na 24 przeanalizowanych wniosków w 1 przypadku umorzono prowadzone postępowanie wniosek dotyczył budowy studni głębinowej dla wodociągu gminnego, przy czym o opinię wystąpił Wójt Gminy Dwikozy prowadzący postępowanie o wydanie decyzji środowiskowej, będący organem wykonawczym dla przedmiotowego przedsięwzięcia. Zgodnie z art.75 ust.1 pkt 1 lit. l) ustawy z dnia 3 października 28r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 216 poz. 353 z późniejszymi zmianami) organem właściwym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w takim przypadku jest regionalny dyrektor ochrony środowiska. dla 3 przedsięwzięć wyrażono stanowisko, że brak jest przesłanek do wydania żądanej opinii. Wnioski dotyczyły: remontu drogi powiatowej, rozbudowy stacji demontażu pojazdów oraz eksploatacji kruszywa naturalnego ze złoża Samborzec., przy czym z analizy przedstawionych dokumentów wynikało, ze nie należą one do przedsięwzięć wymagających decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt. 1-3, 1-19 i ustawy z dnia 3 października 28r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Wobec powyższego wydanie opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedmiotowych inwestycji przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Sandomierzu jest bezprzedmiotowe. dla 2 przedsięwzięć (dotyczy m.in. modernizacji dróg gminnych, rozbudowy drogi wojewódzkiej Ujazdów Koprzywnica, rozbudowy odcinków linii kolejowych, rozbudowy oczyszczalni ścieków, modernizacji zakładów przetwórstwa owoców i warzyw, rozbudowy bulwaru nad Wisłą, rozbudowy placu targowego, rewitalizacji stawów w Rybnicy, budowy ujęcia wody), po przeanalizowaniu materiałów, odstąpiono od konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Analiza przedstawionego materiału dowodowego pozwoliła na ustalenie, że przedsięwzięcia te nie będą mieć niekorzystnego wpływu na zdrowie ludzi. Opinie wydawane były na podstawie art.64 ust.1 pkt.2 w związku z art.78 ustawy z dnia 3 października o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Opinie opracowane zostały w formie pisma. 2.Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko W roku sprawozdawczym w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko opiniowano projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy w trybie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Przy rozpatrywaniu spraw zwracano szczególną uwagę na: właściwe przestrzenne rozplanowanie terenów o różnych funkcjach (mieszkalnictwo, przemysł, rekreacja itd.), konieczność przewidywania intensyfikacji gospodarki ściekowej na terenie gminy (kanalizacja, oczyszczalnie ścieków, w kontekście rozwoju gospodarki wodociągowej), 34

35 konieczność zachowania oraz właściwego zagospodarowania terenu strefy ochrony sanitarnej wokół cmentarzy, terenu ochrony sanitarnej ujęć wody, Rozpatrując projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania oceniano zasady ochrony środowiska określone w dokumentach, w celu zapobiegania, ograniczenia lub kompensacji przyrodniczej negatywnych oddziaływań na środowisko, przeciwdziałania potencjalnym negatywnym skutkom oddziaływań, wynikających z ustaleń planu na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego - dotyczące aspektów w zakresie zdrowia ludzi. Podstawą do wyrażania opinii dotyczących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań były prognozy skutków wpływu ustaleń przedstawionych projektów na środowisko. W ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko uzgadniano też zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla sporządzanych planów i studium uwarunkowań zagospodarowania. W roku 217 zaopiniowano 5 wniosków w ramach prowadzonego postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, w tym: zaopiniowano 1 wniosek o uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla potrzeb sporządzania: projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu części msc. Jasienica i Świniary - tereny inwestycyjne, gm. Łoniów, zaopiniowano 1 wniosek o uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla potrzeb sporządzania: projektu studium i kierunków zagospodarowania przestrzennego gm. Dwikozy, zaopiniowano 3 projekty, w tym; 1 projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz 2 projekty studium i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Opinie o projektach dotyczyły: projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Odnawialne źródła energii na terenie miejscowości Świniary, gm. Łoniów; projektu zmiany Nr 5 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łoniów oraz projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dwikozy Opinie o projektach wydawano na podstawie art.54 w związku art.58 ustawy z dnia 3 października o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Przedłożone projekty zostały zaopiniowane pozytywnie. 3. Projekty studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin opiniowane w trybie ustawy z dnia 27 marca 23r. o planowaniu i zagospodarowaniu W roku 217 wpłynął 1 wniosek o wydanie opinii dla projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz 2 wnioski o wydanie opinii dla projektów miejscowych planów zagospodarowania w trybie ustawy z dnia 27 marca 23r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 35

36 Wnioski dotyczyły: projektu zmiany Nr 5 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łoniów, projektu zmiany Nr 3 w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego terenów Łoniów i Łoniów Kolonia gm. Łoniów oraz projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Odnawialne źródła energii na terenie miejscowości Świniary, gm. Łoniów. Po analizie przedłożonych dokumentów umorzono postępowanie w sprawie wydania opinii dla ww. projektów; z okazanych dokumentów wynikało bowiem, że w stosunku do sporządzenia ww. projektów zostały podjęte uchwały Rady Gminy Łoniów w marcu 216r. Wobec powyższego, zgodnie z art.17 pkt.6 lit a ustawy z dnia 27 marca 23r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity z 216r. poz. 778 ze zmianami), opinie sanitarne wydawane na podstawie przepisów wynikających z ww. ustawy należą do kompetencji Świętokrzyskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. 4. Dokumentacja projektowa (ocena rozwiązań w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych). W roku 217 uzgodniono 26 projektów pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Wszystkie dokumentacje uzyskały akceptacje Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Wydane opinie dotyczyły głównie inwestycji związanych z infrastrukturą techniczną, tj. budową sieci wodociągowych i sieci kanalizacyjnych. Ponadto wydawano opinie dla inwestycji dot. modernizacji istniejących zakładów przetwórstwa owocowo-warzywnego. Opinie dot. dokumentacji projektowej (wydane zostały na podstawie art. 3 pkt.2 ustawy z dnia 14 marca 1985r. o państwowej Inspekcji Sanitarnej. Opinie dot. dokumentacji projektowej wydane zostały na podstawie art. 3 pkt.2 ustawy z dnia 14 marca 1985r. o państwowej Inspekcji Sanitarnej. 5. Zgoda na odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych, bhp itp. W roku 217 wpłynęły 2 wnioski o wyrażenie zgody na zastosowanie rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych. Wnioski dotyczyły: wyrażenia zgody na lokalizację toalet mobilnych typu Toi-Toi na terenie Placu Targowego w Sandomierzu oraz wyrażenia zgody na stosowanie pieca do pizzy opalanego drewnem w przebudowywanym budynku usługowym na lokal pizzerię przy ul. Krakowskiej w Sandomierzu. W pierwszym przypadku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu wydał opinię negatywną; uznał że w świetle ustalonego stanu faktycznego i prawnego, lokalizacja toalet mobilnych na Placu Targowym w Sandomierzu jest niezasadna. W drugim przypadku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu wyraził zgodę na stosowanie pieca opalanego drewnem w lokalu pizzerii, pod warunkiem uwzględnienia uwag zawartych w opinii. W wydanych opiniach stanowiska wyrażano w formie decyzji. 6. Decyzje o spełnieniu wymagań dla podmiotów leczniczych. W roku sprawozdawczym nie wydawano opinii (w drodze decyzji) dotyczących spełnienia wymagań jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Opinie (w drodze decyzji) dotyczące spełnienia wymagań jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotów wykonujących działalność leczniczą wydawane były na podstawie art. 1 ust.5 ustawy z dnia 15 kwietnia 211r. o działalności leczniczej. Art. 1 ust. 5 uchylony został przez art. 1 pkt. 35 lit. ustawy z dnia 1 czerwca 216r. (Dz. U. z 36

37 216 poz. 96) zmieniającej min. ustawę z dnia 15 kwietnia 211r. o działalności leczniczej (zmiana r. W związku z tym opinie sanitarne dla podmiotów leczniczych ( w drodze decyzji) w 217r. nie były wydawane. 7.Odbiory obiektów, uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych. W roku 217r. dokonanie odbiorów końcowych 56 obiektów budowlanych. Podczas czynności kontrolnych, stwierdzano także przypadki, gdy obiekt nie był w pełni przygotowany do użytkowania z uwagi na niedopełnienie wymogów formalnoprawnych lub stwierdzone uchybienia w zakresie wymagań sanitarno-higienicznych. Z analizy protokołów wynika, że najczęściej występujące usterki sanitarne to: brak zapewnienia gładkiej powierzchni ścian i podłóg oraz brak cokolików przyściennych, brak fartucha ochronnego przy punktach wodnych, brak powierzchni zmywalnej i odpornej na działanie wilgoci do wys. co najmniej 2m ścian w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych, brak minimalnej normatywnej wysokości w pomieszczeniu sanitarnym oraz normatywnej szerokości drzwi wejściowych do tych pomieszczeń, brak przedsionków izolacyjnych w ustępach lub prawidłowo wykonanej ściany pomiędzy przedsionkiem ustępu a kabiną ustępową, brak ciepłej wody do mycia rąk w ubikacji personelu, brak zaworu ze złączką w pomieszczeniu sanitarnym z pisuarem, brak prawidłowo zorganizowanej wentylacji, brak zapewnienia dostępu do budynku osobom niepełnosprawnym ruchowo, brak ustępu dostosowanego dla osób niepełnosprawnych, (dot. obiektów użyteczności publicznej) brak zgody ŚWIS na obniżenie poziomu posadzek poniżej poziomu otaczającego terenu, brak zabezpieczenia (balustrady lub innego zabezpieczenia) schodów wewnętrznych pomiędzy kondygnacjami, brak możliwości osuszania umytego sprzętu pomocniczego, W toku prowadzonego postępowania działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego prowadziły do wyeliminowania ewentualnych uchybień i nieprawidłowości. Dla tych obiektów nie wniesiono sprzeciwu na użytkowanie obiektu w trybie art. 28 ustawy z dnia o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ze względu na akceptację uwag PIS i deklarację ich wyeliminowania przez inwestora. Około 35% dokonanych odbiorów przeprowadzono na podstawie art. 56 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane. Dla tych inwestycji wydawane były opinie sanitarne w sprawie braku sprzeciwu w dopuszczeniu do użytkowania. Około 4% dokonanych odbiorów dotyczyło obiektów, na które nie nałożono obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie lub inwestycji zrealizowanych w wyniku modernizacji istniejących obiektów w ramach zmiany sposobu użytkowania. Odbiory dotyczyły w większości obiektów żywieniowych, dla których wymagane były decyzje o zatwierdzeniu i wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Przeprowadzano też odbiory innych obiektów, w tym głównie podlegających kontroli bieżącego nadzoru sanitarnego. 37

38 Dla omawianych inwestycji wydawane były opinie na podstawie ar.3 pkt. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Około 25% dokonanych odbiorów dotyczyło nowo wybudowanych lub modernizowanych przechowalni owoców i warzyw. Opinie wydawano na wiosek podmiotu, w celu przedłożenia w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Kielcach. W opiniach wyrażano stanowisko w zakresie zgodności inwestycji z warunkami sanitarnymi określonymi przepisami Unii Europejskiej - rozporządzenie / WE / Nr 852 / 24 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. U. L. 139 z dnia r. str.1 późniejszymi zmianami). Przedmiotem odbioru były: obiekty żywności i żywienia, w tym: zakłady gastronomiczne, kawiarnie, bar przyzakładowy BAR KASIA, obiekty handlowe (w tym pawilon handlowy BIEDRONKA), zakłady produkcji lodów, przechowalnie owoców w tym przechowalnia owoców z zapleczem biurowym - łącznie 3 obiektów, obiekty ochrony zdrowia: gabinety lekarskie, apteki, pomieszczenie dla potrzeb prowadzenia działalności pielęgniarskiej opieki długoterminowej w domu chorego, nowy pokój dla potrzeb mieszkalnych pensjonariuszy DPS, rozbudowa OZ: Wilczyce o część rehabilitacyjnodiagnostyczną, modernizacja OZ Chobrzany - łącznie 9 obiektów, lokale usługowe i handlowe branży przemysłowej (dot. część handlowej i część magazynowej) w tym sklepy sprzedaży środków ochrony roślin, kwiaciarnia - łącznie 6 obiektów, obiekt związany z motoryzacją: stacja diagnostyczna - 1 obiekt, obiekty dla dzieci tj.: pomieszczenia placówek wsparcia dziennego oraz pomieszczenia zrealizowane w ramach rozbudowy Szkoły Podstawowej - łącznie 3 obiektów, obiekty usługowe: zakład fryzjerski i dom pogrzebowy razem 2 obiekty, obiekt infrastruktury: rozbudowa drogi krajowej - 1 obiekt, inne obiekty tj.: budynek biurowo-magazynowy, pomieszczenia świetlicy środowiskowej, ujęcie wody do zasilania wodociągu wiejskiego w msc. Gałkowice - łącznie 3 obiektów Z analizy spraw wynika, że w 2 obiektach występowały materiały budowlane, zawierające azbest (dotyczy modernizowanych budynków przechowalni owoców). W każdym z tych przypadków przedstawiono aktualną "ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest", wymaganą stosownie do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 24r w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (t. j. Dz. U. 24r. Nr 71, poz. 649). Przy odbiorach obiektów użyteczności publicznej zwracano uwagę na wykonanie podjazdów dla niepełnosprawnych oraz zapewnienie wewnątrz budynków warunków umożliwiających swobodne poruszanie się tym osobom. dbiory obiektów, wzorem lat ubiegłych, dokonywane były z udziałem właściwych komórek nadzorów bieżących. Praktykowany odbiór wspólny przez zapobiegawczy nadzór sanitarny i nadzór bieżący sprawdza się w praktyce, bowiem prowadzi do wypracowania wspólnego stanowiska Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Należy zauważyć, że liczba dokonanych odbiorów utrzymuje się na podobnym poziomie co w latach poprzednich (214r. 78, 215r. 72, 216r. 53, 217r.-56). 38

39 8. Inne opinie sanitarne W 217r. zajęto łącznie 81 innych stanowisk na pozostałych etapach procesu inwestycyjnego tj. koncepcje projektowe, zakres uzupełnienia dokumentacji, zmiana sposobu użytkowania obiektów, itp. Ponadto wydano 68 decyzji dot. wymierzania opłaty za wykonywanie czynności kontrolne w obiektach. 9. Kontrole, w tym: kontrole w trakcie realizacji inwestycji. Łącznie przeprowadzono 71 kontroli: w tym 14 kontroli zaliczonych zostało do kontroli w trakcie realizacji inwestycji. Podsumowanie: Należy wskazać, iż działalność zapobiegawczego nadzoru sanitarnego dotyczyła kontroli pod kątem zapewnienia właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w nowo realizowanych obiektach takich jak: obiekty żywieniowo-żywnościowe, obiekty służby zdrowia, obiekty oświaty, zakłady pracy, obiekty typu komunalnego. Oceniając stan sanitarny obiektów na różnych etapach ich realizacji, należy zauważyć, że ich standardy stale wzrastają. Inwestorzy pozyskują fundusze unijne, wzrasta świadomość inwestorów w zakresie dostosowania obiektów do obowiązujących wymogów. Mając na uwadze ochronę zdrowia publicznego, w ramach prowadzonych postępowań oraz uzgodnień w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego zwracano szczególną uwagę na następujące zagadnienia: właściwe projektowanie i wykonanie instalacji wodociągowych (m.in. sposób zabezpieczenia przewodów wodociągowych przebiegających w pobliżu sieci kanalizacyjnych oraz zbiorników na nieczystości płynne i gnojowników, wyposażenie przyłączy wodociągowych w zawory antyskażeniowe, dezynfekcja nowo-wykonanych sieci wodociągowych, wyniki badania wody), właściwe projektowanie i wykonywanie pod kątem sanitarno-higienicznym instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych (m.in. na podstawie protokołów sprawności instalacji), prawidłowe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, w tym pochodzenia medycznego, w sposób nie zagrażający życiu i zdrowiu ludzi, zabezpieczenie środowiska wodnego i gleby przed wodami opadowymi, potencjalnie zanieczyszczonymi substancjami ropopochodnymi (urządzenia oczyszczające), zapewnienie właściwych warunków sanitarno-zdrowotnych w miejscach pobytu ludzi (zamieszkania i przebywania), a także odpowiednich warunków pracy osobom zatrudnionym w zakładach pracy, ochronę ludzi przed nadmiernym oddziaływaniem czynników środowiska pracy (hałas, zanieczyszczenie powietrza) poprzez egzekwowanie rozwiązań technicznych i odpowiednich materiałów budowlanych w celu dotrzymania normatywnych wartości dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, ochronę ludzi przed uciążliwościami środowiskowymi poprzez oddzielenie obszarów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe od obszarów przemysłowych, egzekwowanie skutecznych rozwiązań z zakresu ochrony środowiska, w tym: - zabezpieczenie ludności przed uciążliwością hałasową, - zabezpieczeniem ludności przed promieniowaniem elektromagnetycznym (np. zachowanie odpowiednich odległości), - zabezpieczenie ludności przed wpływem zanieczyszczenia powietrza (prawidłowe parametry emitorów, urządzenia oczyszczające), właściwą gospodarkę wodno-ściekową (zaopatrzenie ludności w wodę do picia), 39

40 Dane liczbowe dotyczące działalności Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Sandomierzu w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru w 217r. Tabela 17. Dane liczbowe dotyczące działalności PPIS w Sandomierzu w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru w 217r. Liczba Lp. wyszczególnienie zajętych stanowisk Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko 1. Uzgodnienie dot. odstąpienia od przeprowadzania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko 2. Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko 3. Opiniowanie projektu dokumentu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko jeszcze wiersz 4. Opinie o projektach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Ocena oddziaływania na środowisko 5. Opinia co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby co do zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko 6. Wydawanie opinii w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko 7. Wydawanie opinii w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. 8. Wydanie opinii przed wydaniem postanowienia przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko Opinie dotyczące innych spraw 9. Uzgadnianie dokumentacji projektowej, pod względem wymagań higienicznych i 26 zdrowotnych. 1. Zastosowanie rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach 2 prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych 11. Spełnienie wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia - podmiotu wykonującego działalność leczniczą 12. Uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektu budowlanego w trybie ar ustawy Prawo Budowlane 13. Sprzeciw przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu - pracy lub innego obiektu budowlanego, w tym wobec dopuszczenia do użytkowania 14 Inne sprawy 81 RAZEM Decyzje opłatowe Kontrole wizje lokalne - ogółem w tym: obiektów w trakcie realizacji

41 Tabela 18. Dane liczbowe dotyczące formy wydanych przez PPIS w Sandomierzu opinii Lp. Forma opinii sanitarnej Liczba wydanych opinii 1. Forma opinia sanitarna Forma decyzja opłatowa Forma decyzja merytoryczna 4 4. Forma - postanowienie 5 Razem: Kontrole ogółem 71 6 W tym w trakcie realizacji 14 IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK 1. Wprowadzenie W 217 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna w powiecie sandomierskim na 21 obiektów użyteczności publicznej, które znajdują się w ewidencji, skontrolowała 153, co stanowiło 76% wszystkich obiektów użyteczności publicznej i miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Powyższa liczba nie obejmuje urządzeń wodnych oraz zakładów ochrony zdrowia. Na koniec 217 r. oceniono wszystkie skontrolowane obiekty jako dobre, nie wydawano decyzji administracyjnych na stan sanitarno-techniczny w/w obiektów. W porównaniu z rokiem ubiegłym stan kontrolowanych obiektów uległ poprawie. Obiekty użyteczności publicznej należą do najliczniejszej i najbardziej zróżnicowanej grupy, zarówno pod względem przeznaczenia oraz wymagań sanitarnych i technicznych obiekty w ewidencji obiekty skontrolowane w roku sprawozdawczym obiekty ocenione pozytywnie 215 r. 216 r. 217 r. Wykres 21. Liczba obiektów w latach

42 W 217 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu wydał 21 decyzji zezwalających na przeprowadzenie ekshumacji zwłok/szczątków ludzkich. Przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawowali nadzór nad prawidłowym przebiegiem czynności ekshumacyjnych i warunkami sanitarnymi przewozu zwłok. Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie. Na wniosek Starosty Sandomierskiego, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu wydał 7 opinii w formie postanowienia na sprowadzenie zwłok z zagranicy. 2. Stan sanitarny wybranych obiektów i urządzeń 2.1. Ustępy publiczne Na terenie powiatu sandomierskiego bieżącym nadzorem sanitarnym w roku 217 objęto 8 ustępów publicznych spośród 9 znajdujących się w ewidencji (1 ustęp publiczny nieczynny zawieszona działalność), skontrolowano 8 (88,88%), przeprowadzono 15 kontroli. Nie wydawano decyzji administracyjnych i nie nakładano mandatów karnych. Stan sanitarno-techniczny ustępów publicznych w porównaniu z rokiem ubiegłym utrzymuje się na tym samym poziomie. W tej grupie obiektów tylko 3 przystosowane są dla osób niepełnosprawnych, w tym 1 posiada stanowisko z przewijakiem dla niemowląt. Udostępniane są ubikacje klientom i interesantom w innych obiektach użyteczności publicznej (np. na stacjach paliw dostępne dla podróżnych przez całą dobę lub w innych obiektach w godzinach jego pracy). Obiekty te nie budzą większych zastrzeżeń, zaopatrzone w wystarczającą ilość środków higienicznych, czystościowych i dezynfekcyjnych, sprzątane na bieżąco Obiekty pomocy społecznej W roku 217 w ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdował się 1 dom pomocy społecznej oraz 1 schronisko dla bezdomnych mężczyzn. Skontrolowano 2 obiekty, w których przeprowadzano 2 kontrole, mandatów karnych nie nakładano. Dom Pomocy Społecznej w Skwirzowej, gm. Łoniów zapewnia całodobową opiekę, całodzienne wyżywienie, udział w programach rehabilitacyjnych i terapii zajęciowej, dostosowany jest dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Stan sanitarno-techniczny kontrolowanego obiektu nie budził zastrzeżeń. Schronisko dla Bezdomnych Mężczyzn w Sandomierzu administrowane przez Caritas Diecezji Sandomierskiej zapewnia 42

43 całodobową opiekę osobom bezdomnym. Podczas przepowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości dotyczących stanu sanitarno- technicznego. Stan sanitarny w/w obiektów w porównaniu do 216 roku nie uległ zmianie Obiekty hotelarskie W 217 r. w ewidencji znajdowało się 28 obiektów hotelarskich świadczących usługi noclegowe, skontrolowano 28 (1%). Do tej grupy obiektów należą: 8 hoteli, 3 motele, 1 kemping, 1 dom wycieczkowy, 15 innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie, łącznie przeprowadzono 46 kontroli, nie wydawano decyzji administracyjnych i nie nakładano mandatów karnych. Wykres 22. Struktura obiektów hotelarskich w 217 r. Większość w/w obiektów oferuje wysoki standard świadczonych usług. Hotele dysponują pokojami z węzłami sanitarnymi. Są prawidłowo wyposażone, dobrze zorganizowane funkcjonalnie, zapewniają miejsca parkingowe. Stan sanitarny w tej grupie obiektów nie budził zastrzeżeń. W 217 roku ewidencją objętych było 15 innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie. Do tej grupy obiektów zaliczono: pokoje gościnne, zajazd, dom noclegowy, ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy itp. Grupa ta jest zróżnicowana pod względem standardu i wyposażenia. Dla osób korzystających z tego typu usług przygotowane są pokoje mieszkalne 43

44 w większości z odrębnymi zespołami higieniczno-sanitarnymi. Bieżąca czystość i porządek nie budziły większych zastrzeżeń. Postępowanie z bielizną czystą i brudną prawidłowe. Nie wszystkie obiekty hotelarskie przystosowane są dla osób niepełnosprawnych (stawianym wymaganiom odpowiada 8 z 28 nadzorowanych, co stanowi ok. 29 %). W odniesieniu do 216 r. stan sanitarny innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie pozostał na tym samym poziomie Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej W tej grupie obiektów ewidencją objętych było 4 zakładów, spośród których skontrolowano 4 zakładów (1 %), przeprowadzano 45 kontroli oceny stanu sanitarnego, nie wydawano decyzji administracyjnych i nie nakładano mandatów karnych. W odniesieniu do 216 r. liczba nadzorowanych zakładów usługowych uległa zmniejszeniu (216 r. - 42, 217 r. - 4), z ewidencji ubyło 4 zakłady, w tym 3 zakłady fryzjersko-kosmetyczne oraz 1 zakład fryzjerski oraz przybyło 2 zakłady fryzjerskie. Stan sanitarno-techniczny w tej grupie obiektów nie budził większych zastrzeżeń. Podczas kontroli zwracano uwagę na właściwe wdrażanie obowiązujących procedur mających na celu ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi w czasie wykonywania usług. Postępowanie z bielizną zarówno w aspekcie prania oraz prawidłowego przechowywania było prawidłowe. Bielizna wielokrotnego użycia prana jest poza zakładem. Większość zakładów stosuje bieliznę jednorazowego użycia (ręczniki, prześcieradła, kołnierzyki fryzjerskie, peleryny). Bieżący stan sanitarny w kontrolowanych obiektach był zadowalający. Odpady stałe gromadzone były w oznakowanych pojemnikach a następnie usuwane do zbiorczych pojemników lub kontenerów znajdujących się poza zakładem. Sprzęt porządkowy przechowywany w wydzielonych miejscach bądź pomieszczeniach, sposób postępowania z nim po użyciu prawidłowy. Do tej grupy obiektów należą: 29 zakładów fryzjerskich, 4 zakłady kosmetyczne, 1 zakład tatuażu, 6 innych zakładów, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna usługa. Na uwagę zasługuje fakt podwyższania świadomości wśród personelu świadczącego usługi fryzjerskie, kosmetyczne lub tatuażu, co do zachowania szczególnego reżimu sanitarnego podczas wykonywania usług. 44

45 obiekty w ewidencji obiekty skontrolowane w roku sprawozdawczym obiekty ocenione pozytywnie r. 216 r. 217 r. Wykres 23. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej w latach Obiekty komunikacji publicznej Powyższą grupę stanowią następujące obiekty związane z obsługą osób podróżujących komunikacją publiczną. Należą do niej: 1 - dworzec autobusowy, 1 - przystań żeglugi śródlądowej i 1 - przystań jednostek pływających rekreacyjnie i sportowo. Skontrolowano wszystkie obiekty (1%), przeprowadzono 5 kontroli, nie wydawano decyzji administracyjnych, nie nałożono mandatów karnych. Ponadto Państwowa Inspekcja Sanitarna w roku sprawozdawczym nadzorem sanitarnym objęła 25 środków transportu publicznego, tj.:1 - autobusów miejskich, 3 - statki pasażerskie żeglugi śródlądowej oraz 12 - samochodów do przewozu zwłok i szczątków ludzkich. Przeprowadzone kontrole nie wykazały uchybień w zakresie bieżącego stanu sanitarnego. Dodatkowo przeprowadzono 12 kontroli parkingów miejskich znajdujących się na terenie Sandomierza, w których nie stwierdzono większych nieprawidłowości. Stan sanitarny w trakcie kontroli oceniono jako dobry. 45

46 2.6. Cmentarze W roku 217 w ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Sandomierzu było 25 cmentarzy, skontrolowano 7, co stanowi 28% obiektów uwzględnionych w ewidencji. Nie wydawano decyzji administracyjnych oraz nie nakładano mandatów karnych. 215 r. 216 r r. 2 obiekty w ewidencji obiekty skontrolowane w roku obiekty ocenione pozytywnie sprawozdawczym Wykres 24. Cmentarze w latach r. Przeprowadzone kontrole oceny stanu sanitarno - technicznego cmentarzy przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej dotyczyły głównie: utrzymania czystości i porządku w ich obrębie, właściwego postępowania w zakresie gromadzenia i usuwania odpadów komunalnych, stanu technicznego ogrodzenia cmentarza, utwardzenia alejek, zapewnienia wody na cele cmentarne Domy przedpogrzebowe Na nadzorowanym terenie znajduje się 1 zakład prowadzący kompleksowe usługi pogrzebowe, skontrolowano 1, przeprowadzono 1 kontrolę, decyzji administracyjnej nie wydawano, mandatów karnych nie nakładano. Obiekt ten prowadzi kompleksowe usługi pogrzebowe, w roku sprawozdawczym oddał do użytku nowy budynek, który pełni funkcję domu pogrzebowego wraz z prosektorium. W przyszłości będzie dokonywane spopielanie zwłok. W budynku wyodrębniono trzy strefy tj.: strefę dla klientów, strefę przygotowania zwłok oraz krematorium. Obecnie zorganizowano dwie strefy tj.: dla klientów i przygotowania zwłok wraz z chłodniami do ich przechowywania. Strefa krematorium realizowana będzie w późniejszym okresie Inne obiekty użyteczności publicznej W 217 r. w ewidencji znajdowało się 63 obiekty użyteczności publicznej, skontrolowano 34 obiekty (52%), przeprowadzono 34 kontrole. Do grupy innych obiektów użyteczności publicznej zaliczono m.in. apteki, punkty apteczne, sklepy zielarskie, urzędy miast i gmin, stacje paliw, obiekty sportowe, itp. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej na koniec roku 217 oceniono jako dobry. W odniesieniu do 216 r. liczba obiektów użyteczności publicznej uległa zwiększeniu (216 r.62, 217 r. - 63), z ewidencji ubył: 1 Sklep zielarski, a przybyło 2 apteki prywatne w Sandomierzu. Przeprowadzone kontrole oceny stanu sanitarno technicznego pozostałych obiektów użyteczności publicznej nie wykazały większych zastrzeżeń. 46

47 Wykres 25. Struktura innych obiektów użyteczności publicznej w latach Ponadto Państwowa Inspekcja Sanitarna w sezonie letnim kontynuowała nadzór nad terenami rekreacyjnymi (m.in. piaskownicami na terenach ogólnodostępnych). W 217 r. w ewidencji było 25 obiektów zakwalifikowanych jako tereny rekreacyjne, skontrolowano (1%), nie wydawano decyzji administracyjnych, mandatów karnych nie nakładano. Podczas kontroli zwracano uwagę na systematyczność wymiany piasku w piaskownicach, zabezpieczenie terenu przed dostępem zwierząt oraz na właściwe oznakowanie terenu. W związku z powyższym w tej grupie obiektów wydano 1 zaleceń pokontrolnych, które zostały wykonane w ustalonym terminie Kąpieliska, miejsca wykorzystywane do kąpieli i baseny kąpielowe W 217 r. w ewidencji znajdowały się 2 miejsca wykorzystywane do kąpieli, tj.: w Koprzywnicy i Szymanowicach Dolnych, skontrolowano 2, przeprowadzono 9 kontroli, nie wydawano decyzji administracyjnych, mandatów karnych nie nakładano. W obu przypadkach za sprawy związane z urządzeniem i zapewnieniem bezpieczeństwa kąpiącym odpowiedzialni byli organizatorzy czyli Urząd Miasta i Gminy w Koprzywnicy oraz Urząd Gminy w Klimontowie. Organizatorzy w ramach kontroli wewnętrznej przeprowadzili badania jakości wody (przed rozpoczęciem oraz w trakcie trwania sezonu). Nad bezpieczeństwem kąpiących się w sezonie od 1 lipca do 31 sierpnia czuwali ratownicy (po 2-ch na każdym akwenie). Organizatorzy w/w miejsc 47

48 wywiązali się z prowadzenia kontroli wewnętrznej. Na podstawie przekazanych sprawozdań z badań laboratoryjnych wydano 5 pozytywnych ocen bieżących o przydatności wody do kąpieli. Nadzorem sanitarnym objęty był: kompleks basenowy - Pływalni krytej w Sandomierzu przy ul. Zielnej 6 (czynny cały rok), a także w okresie letnim baseny napowierzchniowe w Sandomierzu przy ul. Portowej 24. Skontrolowano 3 obiekty, w których przeprowadzono 6 kontroli, wydano 5 decyzji administracyjnych, mandatów karnych nie nakładano. W roku sprawozdawczym w ramach nadzoru sanitarnego Inspekcji Sanitarnej pobrano 7 próbek wody z pływalni krytej, które nie zostały zakwestionowane. W związku ze zmianą przepisów prawnych nadzór laboratoryjny jakości wody z urządzeń basenowych prowadzony był przez administratora basenu tj.: Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Sandomierzu w ramach kontroli wewnętrznej. Wydano 5 decyzji administracyjnych na poprawę jakości wody w basenie rekreacyjnym i cyrkulacji basenu rekreacyjnego oraz hydromasażu w/w pływalni (decyzje przedstawiono w poniższej tabeli. Na polecenie organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej administrator przeprowadził działania naprawcze, które skutkowały pozytywnymi wynikami badania wody. Tabela 19. Decyzja administracyjna wydana na poprawę jakości wody Pływalni krytej w Sandomierzu. Termin wykonania L.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości zaleceń zła jakość wody pod względem r. 1. Pływalnia kryta bakteriologicznym w urządzeniu wodnym Błękitna fala Hydromasaż, z powodu stwierdzonego w Sandomierzu przekroczenia bakterii z rodzaju Legionella sp. 165 j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem r. 2. Pływalnia kryta bakteriologicznym w urządzeniu wodnym Błękitna fala Hydromasaż, z powodu stwierdzonego w Sandomierzu przekroczenia bakterii z rodzaju Legionella sp. 66 j.t.k./1ml zła jakość wody pod względem 3 Pływalnia kryta r. bakteriologicznym w urządzeniu wodnym Błękitna fala Hydromasaż i cyrkulacji hydromasażu, z w Sandomierzu powodu stwierdzonego przekroczenia bakterii z rodzaju Legionella sp.-162j.t.k./1ml (hydromasaż) Legionella sp. 16j.t.k/1ml (cyrkulacja hydromasaż) Zła jakość wody pod względem 4 Pływalnia kryta r. bakteriologicznym w urządzeniach wodnych:,,błękitna Fala Hydromasaż i cyrkulacji hydromasażu, w Sandomierzu cyrkulacja basenu rekreacyjnego z powodu stwierdzonego przekroczenia bakterii z rodzaju Legionella sp.7 j.t.k./1ml (hydromasaż) Legionella sp.94 j.t.k./1ml ( cyrkulacja hydromasaż) Legionella sp.55 j.t.k./1ml (cyrkulacja basen rekreacyjny) 48

49 L.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości 5 Pływalnia kryta Błękitna fala w Sandomierzu zła jakość wody pod względem bakteriologicznym w urządzeniu wodnym - Basen rekreacyjny, z powodu stwierdzonego przekroczenia bakterii z rodzaju Legionella sp. 192 j.t.k./1ml Termin wykonania zaleceń r. Kontrole oceniające stan sanitarny wykazały, że obiekty te spełniają wymagania sanitarne i techniczne. Pracownicy Sekcji Nadzoru Higieny Środowiska uczestniczyli w odbiorach 6 obiektów wspólnie z Sekcją Nadzoru Zapobiegawczego, w tym: 2 zakładów fryzjerskich, 1 - apteki, 1 urządzenia wodociągowego, 1- pomieszczenia dla potrzeb domu pomocy, 1- zakładu pogrzebowego). Ponadto brali udział w 1 - interwencji dotyczącej hałasu w budynku mieszkalnym na skutek głośno pracującego wentylatora w lokalu gastronomicznym. Z uwagi na rosnące zagrożenie afrykańskim pomorem świń - ASF wzmożono nadzór sanitarny nad obiektami zlokalizowanymi na szlakach przemieszczania się podróżnych (parkingi, stacje paliw, obiekty noclegowe), w których przeprowadzono 13 kontroli. Wnioski Biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonych kontroli w 217 r. w zakresie higieny środowiska można stwierdzić, że w opisanych wyżej obiektach nie stwierdzono rażących uchybień stanowiących zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Stan sanitarny w powiecie sandomierskim w tym zakresie oceniono jako dobry. W porównaniu do lat poprzednich stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej ulega systematycznej poprawie, następuje modernizacja obiektów oraz prowadzone są systemy kontroli wewnętrznej, w celu zapewnienia jakości świadczonych usług i bezpieczeństwa klientów korzystających z usług. Poprawia się estetyka pomieszczeń, następuje sukcesywna wymiana sprzętu i wyposażenia w obiektach. Rynek konkurencyjny, większa świadomość klientów i przedsiębiorców, wymusza na właścicielach poprawę warunków sanitarno-technicznych, wzrost standardów higienicznych a w konsekwencji polepszenie jakości usług. W celu zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego klientów będzie podtrzymywany nadzór sanitarny w zakresie: przestrzegania obowiązujących procedur i instrukcji podczas świadczonych usług kosmetyczno-fryzjerskich. Na koniec 217 r. zmniejszył się odsetek obiektów ze złym stanem sanitarnym i technicznym. Kontynuowano wzmożony nadzór nad obiektami hotelarskimi. Zauważono tendencję do podnoszenia standardu oferowanych usług hotelarskich. Jednak nie wszystkie obiekty przystosowane są dla osób niepełnosprawnych (tylko 8 z 28 nadzorowanych obiektów spełnia stawiane kryteria, co stanowi ok. 29%). 49

50 V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW, W KTÓRYCH WYKONYWANA JEST DZIALALNOŚĆ LECZNICZA W 217 r. PPIS w Sandomierzu nadzorował 137 podmiotów wykonujących działalność leczniczą. W roku sprawozdawczym przeprowadzono ogółem 162 kontroli w 123 podmiotach znajdujących się w ewidencji PSSE. Realizacja ustawowych zadań PIS odbywała się poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Zakres przedmiotowy kontroli obejmował sprawdzenie należytego stanu sanitarno-technicznego obiektu, funkcjonalności pomieszczeń, czystości bieżącej i porządku w obiekcie, prawidłowości prowadzonych procesów dekontaminacji powierzchni i sprzętu wielokrotnego użytku, gospodarki odpadami medycznymi i komunalnymi, postępowania z bielizną, przestrzegania procedur zapobiegających zakażeniom, realizacji obowiązkowego programu szczepień ochronnych liczba zewidencjonowanych podmiotów leczniczych i praktyk 217 Wykres 26. Liczba zewidencjonowanych podmiotów leczniczych w latach Szpitale W roku 217 nie oceniono Specjalistycznego Szpitala Ducha Świętego Sandomierzu, ul. Schinzla 13 z uwagi na fakt, iż obiekt jest pod nadzorem Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Kielcach. 2. Stan sanitarny zakładów opiekuńczo leczniczych W ewidencji PSSE w Sandomierzu znajduje się 1 zakład opiekuńczo leczniczy. Kontrolę w zakładzie opiekuńczo leczniczym przeprowadzono w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego. Zakład ten ocenia się jako dobry. Jest on w pełni dostosowane do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Obiekt wyposażony w instalacje wodociągowe i kanalizacyjne. Jakość wody jest monitorowana. Placówka zaopatrzona w dostateczną ilość sprzętu jednorazowego użytku. Odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej są odpowiednie i w wystarczającej ilości.. W zakładzie wytwarzane są odpady medyczne, odbierane przez uprawnioną firmę, z którym zakład ma podpisaną umowę. Odpady segregowane są w miejscu ich powstawania. Ostre narzędzia składowane są w pojemnikach twardych, plastikowych, bez możliwości otwarcia. Do czasu odbioru przez specjalistyczną firmę odpady przechowywane są w wydzielonych chłodziarkach przeznaczonych na ten cel. Odpady komunalne gromadzone są w plastikowych, zamykanych pojemnikach wyłożonych workami foliowymi. Usuwane są do ogólnych kontenerów na odpady komunalne. Zakład posiada opracowane 5

51 i wdrożone procedury p/epidemiczne, w tym postępowania z odpadami medycznymi, dezynfekcji i mycia narzędzi oraz sprzętu medycznego, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, postępowania z bielizną brudną i czystą. Przeprowadzona kontrola sanitarna w obiekcie nie wykazała nieprawidłowości 3.Podmioty lecznicze realizujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. W 217r. w ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Sandomierzu znajdowało się 137 obiektów wykonujących działalność leczniczą w tym: 56 obiektów zewidencjonowanych jako podmioty lecznicze w tym: - 1 zakład opiekuńczo-leczniczy; - 42 przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie; -5 medycznych laboratoriów diagnostycznych; -5 zakładów rehabilitacji leczniczej ; -3 inne podmioty lecznicze świadczące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne (Świętokrzyskie Centrum Ratownictwa i Transportu Medycznego, Fresenius Stacja Dializ, Affidea sp. z o.o Pracownia Rentgenodiagnostyki ). 81 obiektów zewidencjonowanych jako działalność lecznicza wykonywana w formie praktyki zawodowej lekarzy i pielęgniarek. W 217r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu sprawował nadzór nad podmiotami działalności leczniczej obejmujący m.in. zagadnienia utrzymywania bieżącej czystości i właściwego stanu sanitarnego (w tym m.in. prawidłowości wykonywania zabiegów dezynfekcji, dezynsekcji, przestrzegania zasad profilaktyki zakażeń zakładowych, postępowania z odpadami, kontrolą wdrożenia procedur zapobiegających zakażeniom i chorobom zakaźnym związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, realizacji obowiązkowego programu szczepień ochronnych) W 217 r. placówki, które nie spełniały wymagań sanitarnych podejmowały działania dostosowawcze, które polegały na modernizacji obiektów poprzez przeprowadzanie remontów oraz zapewnienie dostępu pomieszczeń podmiotu leczniczego osobom niepełnosprawnym, w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich. W roku sprawozdawczym w 5 obiektach lecznictwa otwartego stwierdzono zły stan sanitarnotechniczny. W związku z powyższym: wydano 8 decyzji nakazujących podmiotom leczniczych usunięcie powyższych nieprawidłowości. Tabela 2. Decyzja administracyjna wydana na poprawę stanu technicznego w 217r.. Obiekt NZOZ Centrum Medyczne Rokitek sp. z oo Ul. Rokitek 41A Sandomierz GSPZPOZ w Obrazowie Gabinet Rehabilitacji Kleczanów 91 Stwierdzone nieprawidłowości -zły stan sanitarno techniczny powierzchni ścian w korytarzu (I piętro ) nad drzwiami pomieszczeń 37 i 38 - zacieki na sufitach i częściowo na ścianach przy kratkach wentylacyjnych w gabinetach lekarskich i gab diag zabiegowym ( 37,34,35) -zły stan sanitarno-techniczny powierzchnię ścian w Sali ćwiczeń ( odpryski farby na ścianach, przy drzwiach i oknie, częściowo przy suficie, ubytki płytek ceramicznych na ścianie pod oknem); -brak płytki za sedesem w pomieszczeniu WC dla pacjentów; Temin wykonania

52 NZOZ Eldent ul. Rynek Zawichost NZOZ Ośrodek Zdrowia Wilczyce Stanisłąw Radoń Filia Skotniki Samborzec NZOZ Nasze Zdrowie ul. Rynek Duży Zawichost -zły stan sanitarno-techniczny powierzchni ścian w korytarzu przy windzie oraz pomieszczeniu gospodarczym, -zły stan techniczny drzwi w WC dla personelu oraz w pomieszczeniu gospodarczym -ubytek ( odpryski) farby na ścianie w gabinecie stomatologicznym - ubytek na powierzchni płytek ceramicznych przy umywalce obok zlewu i obok armatury w gab. zabiegowym -zły stan sanitarno technicznego zlewu w gabinecie stomatologicznym. -zły stan sanitarno-technicznego sufitu i ściany w pomieszczeniu WC pacjentów oraz w pomieszczeniu na odpady medyczne W toku kontroli sprawdzających przeprowadzonych w 4 obiektach potwierdzono terminowe wykonanie zarządzeń wydanych decyzjami nakazującymi zapewnienie właściwego stanu sanitarnotechnicznego. Termin sprawdzenia 1 decyzji upływa w roku 218. Świadczeniodawcy sukcesywnie modernizowali lokale poprzez zakup nowoczesnego sprzętu specjalistycznego, prace malarskie, drobne remonty. Podczas kontroli podmiotów leczniczych prowadzących szczepienia ochronne zwracano szczególną uwagę na: stan sanitarno-techniczny punktów szczepień, realizację obowiązkowego Programu Szczepień Ochronnych, racjonalne gospodarowanie preparatami szczepionkowymi, warunkami transportu i przechowywania preparatów szczepionkowych w tym: stan techniczny urządzeń chłodniczych, system monitorowania warunków przechowywania szczepionek, prawidłowe prowadzenie dokumentacji w zakresie szczepień ochronnych. Stan sanitarno-techniczny placówek prowadzących szczepienia nie budził zastrzeżeń. Pomieszczenia były właściwie wyposażone i zabezpieczone przed dostępem osób nieuprawnionych. Podczas kontroli z zakresu realizacji szczepień ochronnych w 2 placówkach stwierdzono: niedostateczne wdrożenie i brak przeszkolenia personelu placówki w zakresie elektronicznego monitoringu temperatury w lodówkach, w których przechowywane są szczepionki. W związku z powyższym wystosowano zalecenia oraz wydano 3 decyzje ( 1decyzja nakazująca zabezpieczenie zachowania łańcucha chłodniczego poprzez zamontowanie elektronicznego systemu monitorowania warunków temperatury urządzeniu chłodniczym przeznaczonym do przechowywania preparatów szczepionkowych termin realizacji ) oraz 2 decyzje płatnicze. Powyższe zalecenia związane były ze zwiększeniem nadzoru nad bezpieczeństwem przechowywania szczepionek przeznaczonych do realizacji Programu Szczepień Ochronnych. 4. Zaopatrzenie w wodę W/w obiekty zaopatrywane są w wodę z wodociągów, które są pod stałym nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 52

53 4.1. Postępowanie z odpadami medycznymi i komunalnymi W zakresie nadzoru nad odpadami, szczególną uwagę zwracano na postępowanie z odpadami medycznymi niebezpiecznymi (segregacja, stosowane opakowania, oznakowanie, przetrzymywanie, transport, utylizacja, stosowanie środków ochrony osobistej podczas zajmowania się odpadami itp.) Wszystkie podmioty lecznicze posiadają stosowne dokumenty gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (m.in. zawarte umowy ze specjalistycznymi firmami, uprawnionymi do odbioru i transportu do utylizacji odpadów medycznych, karty przekazania odpadów do utylizacji). W zakładach ochrony zdrowia lecznictwa otwartego prowadzi się segregację odpadów zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, na podstawie których są opracowane i wdrożone procedury. Odpady podlegały segregacji w miejscu ich wytworzenia, następnie przy pomocy pojemnika transportowego wynoszone do pomieszczeń wyposażonych w urządzenia chłodnicze służące wyłącznie do ich przetrzymywania. Transport odpadów wewnątrz placówek zgodnie z opracowanymi procedurami. Czynności te wykonuje przeszkolony i odpowiednio wyposażony w środki ochrony osobistej personel. Do czasu odbioru odpadów przez uprawnione firmy przetrzymuje się je w wydzielonych pomieszczeniach lub wydzielonych miejscach wyposażonych w urządzenia chłodnicze nie dłużej niż 1 miesiąc. Gospodarowanie odpadami medycznymi i komunalnymi w kontrolowanych obiektach nie budziło zastrzeżeń. Usługę odbioru odpadów medycznych świadczyły uprawnione firmy tj min. Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe Grzegorz Lipowicz ul. Dwie Topole 23, 21-4 Kalinówka Firma Usług Transportowe Jerzy Krzyszkowski ul. Rzeszowska 3B Majdan Królewski, RAF-EKOLOGIA Sp. z o. o. ul. Trzecielskiego 16, Jedlicze, ECO-ABC Sp. z. o. o. ul. Przemysłowa 7, 97-4 Bełchatów, Remondis Medison Sp. z o.o. ul. Puszkina 41, Dąbrowa Górnicza Gospodarka bielizną Bielizna wielorazowego użycia z zakładów lecznictwa otwartego prana jest w pralni zewnętrznej, tj. w Pralni szpitalnej w Sandomierzu, ul. Schinzla 13 (zgodnie z posiadanymi umowami). Transport bielizny odbywa się własnymi środkami transportu z zachowaniem reżimu sanitarnego. Bielizna czysta przechowywana jest w wydzielonych miejscach (szafy) lub w wyznaczonych pomieszczeniach. Zachowany jest rozdział miedzy bielizną brudną a czystą. W 217 r. nie stwierdzono uchybień dotyczących gospodarki bielizną Dezynfekcja i sterylizacja W ramach nadzoru nad procesami dezynfekcji, przedstawiciele PPIS sprawdzali, czy w zakładzie używane były środki dezynfekcyjne dopuszczone do stosowania i czy środki były właściwie dobrane w stosunku do występujących w danym obszarze zagrożeń. Sprawdzano ponadto, czy stężenie robocze środków, czas użytkowania roztworu roboczego, czas trwania procesu dezynfekcji, były prawidłowe. Przedmiotem kontroli w zakresie dezynfekcji był jednocześnie sposób i czas przechowywania koncentratów środków dezynfekcyjnych. W podmiotach leczniczych i praktykach lekarskich wykonujących ambulatoryjne świadczenia zdrowotne do przeprowadzania procesów sterylizacji narzędzi i sprzętu medycznego wykorzystywano 52 autoklawów. 53

54 Środki dezynfekcyjne stosowane przez ww. podmioty były prawidłowe dostosowane spektrum działania, stężeniem i czasem dezynfekcji do rodzaju zagrożenia. Pojemniki na roztwory użytkowe preparatów dezynfekcyjnych były wyposażone w sita i pokrywy oraz prawidłowo oznakowane. Roztwory użytkowe preparatów sporządzane były wg zaleceń producentów, oraz prawidłowo stosowane jak również przechowywane. Postępowanie ze środkami dezynfekcyjnymi (sposób przechowywania, przestrzeganie przepisów bhp podczas sporządzania roztworów, czas trwania dezynfekcji itp.) prawidłowe Procesy dezynfekcji w nadzorowanych placówkach prowadzone są w oparciu o procedury i przy użyciu preparatów dezynfekcyjnych posiadających wpis do rejestru prowadzonego przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz znak zgodności CE. Preparaty dobrane były właściwie do rodzaju powierzchni, stopnia zabrudzenia, możliwości organizacyjnych. Pojemniki na roztwory użytkowe środków dezynfekcyjnych posiadały właściwe oznakowanie tj. nazwę preparatu, stężenie, datę przygotowania z uwzględnieniem godziny, kod osoby przygotowującej roztwór, sito do narzędzi, szczelną pokrywę. Personel przeprowadzający dezynfekcję był odpowiednio zabezpieczony w środki ochrony indywidualnej. VI. WARUNKI SANITARNO - HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY 1. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy Działalność Sekcji Nadzoru Środowiska Pracy w roku 217 prowadzona była w oparciu o plany pracy sporządzone na podstawie wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego. Bieżący nadzór sanitarny sprawowany był w celu egzekwowania przepisów prawnych oraz ochrony zdrowia pracowników przed wpływem czynników szkodliwych na stanowiskach pracy. 2. Analiza narażenia zawodowego pracowników W 217 roku w ewidencji znajdowało się 251 podmiotów gospodarczych, w 117 obiektach przeprowadzono ogółem 148 kontroli. We wszystkich skontrolowanych obiektach pracowało łącznie 3569 osób. W wyniku przeprowadzonych kontroli do podmiotów gospodarczych wystosowano 8 decyzji administracyjnych, zawierających ogółem 11 nakazów, w tym: 6 nakazów dotyczących przedstawienia do wglądu aktualnych pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, 3 nakazy dotyczące doprowadzenia do należytego stanu sanitarno-technicznego ścian, sufitu w pomieszczeniach produkcyjnych, technologicznych oraz socjalno-sanitarnych oraz 2 nakazy dotyczące zastosowania rozwiązań organizacyjno-technicznych zmierzających do obniżenia hałasu na stanowiskach pracy. Podczas analizy środowiska pracy stwierdzono, że 44 osoby pracowały w przekroczeniach Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Najwyższych Dopuszczalnych Natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. W przypadkach gdzie bariera technologiczna uniemożliwiała obniżenie poziomu czynników szkodliwych poniżej NDN i NDS pracodawcy wprowadzali rozwiązania organizacyjne, których celem było zmniejszenie narażenia. 54

55 3. Nadzór środowiska pracy Do podmiotów gospodarczych będących w ewidencji należą: zakłady produkcyjne, zakłady usługowe, dystrybutorzy substancji chemicznych i ich mieszanin. Największy odsetek pracowników zatrudniają zakłady z przedziału zatrudnienia do 9 osób oraz od 1 do 49. Szczegółowe dane przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 21. Struktura zatrudnienia w zakładach pracy na terenie powiatu sandomierskiego w 217 roku. Liczba zatrudnionych pracowników Liczba nadzorowanych Odsetek całkowitej liczby w zakładach pracy zakładów pracy nadzorowanych zakładów ,9 % ,5 % ,78 % 25 i więcej 2.8 % Głównym celem prowadzenia bieżącego nadzoru sanitarnego oraz kontroli przestrzegania przepisów higieny i warunków środowiska pracy była ochrona zdrowia pracowników przed niekorzystnym wpływem szkodliwości występujących w środowisku pracy. Ilość kontroli w poszczególnych zakładach różnicowana była na podstawie oceny ryzyka zawodowego. W oparciu o obowiązujące przepisy prawne prowadzono także nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, produktami biobójczymi oraz detergentami. W związku z tym przeprowadzano kontrole tematyczne mające na celu sprawdzenie m.in.: zgodności kart charakterystyki produktów, oznakowania wybranych produktów, wymagań ogólnych dotyczących wprowadzania do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin. PSSE w Sandomierzu od 29 roku bierze czynny udział w Programie oczyszczania kraju z azbestu na lata poprzez prowadzenie nadzoru nad pracownikami i pracami związanymi z usuwaniem i zabezpieczeniem materiałów zawierających azbest. Kontynuowano monitoring bazy danych, dotyczących narażenia pracowników na szkodliwe czynniki rakotwórcze lub mutagenne w środowisku pracy. Współuczestniczono w rozpowszechnianiu wśród pracodawców informacji na temat bezpiecznych warunków pracy prowadzonych przez Krajowy Punkt Centralny (CIOP-PIB) w ramach kampanii Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy z siedzibą w Bilbao. Poza standardowym nadzorem środowiska pracy oraz wszelkich czynników z tym związanych prowadzono także przeciwdziałania wprowadzania do obrotu i wytwarzania środków zastępczych (tzw. dopalaczy). W tym zakresie podejmowano działania profilaktyczne, oświatowo szkoleniowe, mające na celu ochronę zdrowia i życia ludzkiego. Współpracując ze Szpitalnym Oddziałem Ratunkowym Szpitala Św. Ducha w Sandomierzu oraz Komendą Powiatową Policji w Sandomierzu monitorowano podejrzenia zatruć środkami zastępczymi na terenie powiatu sandomierskiego. 4. Choroby zawodowe Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia r. w sprawie chorób zawodowych, za chorobę zawodową można uznać 26 jednostek chorobowych. W roku 217 przeprowadzono 1 postępowań w zakresie chorób zawodowych. 55

56 Wydano ogółem 5 decyzji administracyjnych, w tym 3 stwierdzające chorobę zawodową, 1 decyzje o braku podstaw do jej stwierdzenia, oraz 1 decyzję umarzającą postępowanie w sprawie podejrzenia choroby zawodowej. Decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej wydane przez Państwowego Powiatowego Inspektora w Sandomierzu dotyczyły dwóch jednostek chorobowych: choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu: rozległe zgrubienia opłucnej, choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa: borelioza. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 66,6% Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu 33,3% Borelioza Wykres 27. Procentowy wskaźnik stwierdzonych chorób zawodowych w 217 r. Podsumowanie Działalność kontrolno nadzorcza PSSE w Sandomierzu w 217 roku zaowocowała poprawą warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawcy podejmowali działania mające na celu ochronę zdrowia pracowników przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy poprzez: dokonywanie wymiany parków maszynowych, odnawianie pomieszczeń produkcyjnych, technologicznych i higieniczno-sanitarnych, dbanie o prawidłowe wyposażenie i urządzenie tych pomieszczeń, zapewnianie pracownikom odpowiedniej odzieży ochronnej, roboczej i środków ochrony indywidualnej, przestrzeganie terminowości przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników oraz pomiarów czynników szkodliwych na stanowiskach pracy. Zakłady stosujące i wprowadzające produkty do obrotu wykazują coraz większą znajomość przepisów dotyczących substancji chemicznych i ich mieszanin oraz produktów biobójczych. W związku z powyższym bezpieczeństwo sanitarne kontrolowanych podmiotów gospodarczych sukcesywnie się poprawia, co stanowi istotny powód do satysfakcji zawodowej. Prowadzenie dalszej działalności kontrolnej, połączonej z doradztwem w dziedzinie zapewniania bezpiecznych warunków pracy jest niezbędne w celu dalszej poprawy warunków pracy, zwłaszcza w małych przedsiębiorstwach. 56

57 VII. NADZÓR NAD PLACÓWKAMI NAUCZANIA I WYCHOWANIA ORAZ WYPOCZYNKU DZIECI I MŁODZIEŻY PLACÓWKAMI 1.Nadzór nad placówkami nauczania i wychowania oraz placówkami wypoczynku dzieci i młodzieży. W 217r. nadzorem objęto 19 stałych placówek nauczania i wychowania,1 sezonowych placówek wypoczynku zimowego/ letniego dzieci i młodzieży. Na terenie powiatu sandomierskiego do dnia r. istniało 17 gimnazjów /samodzielnych i w zespołach szkół/ Od r. nastąpiły zmiany w infrastrukturze nadzorowanych placówek tj. do 12 szkół podstawowych włączono wygasające klasy gimnazjalne, - jedno gimnazjum na terenie powiatu sandomierskiego pozostało samodzielne, - do 4 zespołów szkół włączono wygasające klasy gimnazjalne. Liczebny rozkład nadzorowanych placówek w roku 217 w rozbiciu na rodzaje placówek: 2 żłobki 44 przedszkola i inne formy wychowania przedszkolnego, 36 szkół podstawowych 1 samodzielne gimnazjum 1 katolickie liceum ogólnokształcące 2 szkoły policealne 9 zespołów szkół 2 wyższe uczelnie 2 internaty 1 warsztat szkolny 3 placówki opiekuńczo-wychowawcze z pobytem dziennym 6 placówek wychowania pozaszkolnego 1 placówek sezonowych wypoczynku zimowego/letniego dzieci i młodzieży. 57

58 przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego szkół podstawowych szkoły policealne zespołów szkół wyższe uczelnie internaty 9 44 warsztat szkolny 2 placówek opiekuńczo - wychowawczych z pobytem dziennym placówek wychowania pozaszkolnego 36 placówek sezonowych wypoczynku zimowego/letniego dzieci i młodzieży żłobek katolickie liceum ogólnokształcąace warsztat szkolny Wykres 28. Liczbowy rozkład nadzorowanych placówek oświatowo-wychowawczych w rozbiciu na rodzaje placówek. 2.Stan sanitarno-higieniczny oraz techniczny placówek oświatowo-wychowawczych oraz wypoczynku. W nadzorowanych placówkach oświatowo-wychowawczych oraz placówkach wypoczynku przeprowadzono 229 kontroli, w tym 147 sanitarnych, 59 tematycznych, 17 sprawdzających, 6 interwencyjnych. Podczas przeprowadzanych kontroli zwracano uwagę na: stan higieniczno-sanitarny oraz techniczny budynków i otoczenia, placów zabaw, terenów rekreacyjnych, boisk sportowych, ochronę placów zabaw, terenów rekreacyjnych i sportowych przed zanieczyszczeniami środowiskowymi, warunki sanitarno-higieniczne w żłobkach, warunki sanitarno-higieniczne dla dzieci 6-letnich, posiadanie przez placówki substancji chemicznych i ich mieszanin, ergonomię mebli szkolnych posiadanie przez placówki oświatowo-wychowawcze infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, możliwość pozostawienia przez uczniów części podręczników i przyborów szkolnych w placówce, prowadzenie dożywiania w szkołach, warunki do utrzymania higieny osobistej w placówkach nauczania i wychowania, warunki sanitarno-higieniczne wypoczynku dzieci i młodzieży. W roku sprawozdawczym do placówek oświatowo-wychowawczych oraz wypoczynku uczęszczało 1164 dzieci i młodzieży 58

59 Wydano 26 decyzji merytorycznych i 16 decyzji płatniczych. Za brak czystości i porządku w jednej szkole podstawowej nałożono mandat karny na kwotę 1 zł. Z lat ubiegłych wyegzekwowano 5 decyzji administracyjnych Nakazy decyzji dotyczyły zastrzeżeń w zakresie: stanu sanitarno-higienicznego i technicznego sal lekcyjnych i innych sal zajęć dla dzieci i młodzieży, stanu sanitarno-higienicznego i technicznego toalet, zapewnienia odpowiedniej wentylacji w pomieszczeniach sanitarnych, doprowadzenia do należytego stanu sanitarno-higienicznego mebli szkolnych, stanu sanitarno-higienicznego i technicznego placów zabaw, boisk sportowych, zabezpieczenia lub osłonięcia elementów grzejnych na grzejnikach c.o., zapewnienia odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, Zaopatrzenie placówek w wodę: 17 placówek posiada podłączenie do wodociągu miejskiego/gminnego 2 placówki posiadają własne ujęcie wody ze studni głębinowych ( 1 szkoła podstawowa i 1 oddział przedszkolny). Istniejące placówki nauczania i wychowania podłączone są do sieci kanalizacyjnej centralnej (miejskiej/gminnej),oraz zbiorników bezodpływowych (szamba) i zbiorników z własną oczyszczalnią. 3.Warunki pracy ucznia W celu oceny warunków nauczania wykonano 381 badań ogółem tj.: - w 6 przedszkolach i 1 szkołach podstawowych przeprowadzono badanie mebli szkolnych -badania dotyczyły dostosowania mebli do wzrostu uczniów. Przeprowadzono 234 badania, w 75 przypadkach meble były niedostosowane do wzrostu dzieci (numer siedziska nie odpowiadał numerowi ławki) oraz to, że stoliki, krzesełka były zniszczone z ubytkami okleiny. Na zły stan techniczny mebli wydano decyzję administracyjną, - w 37 placówkach dokonano higienicznej oceny rozkładów zajęć lekcyjnych. Przeprowadzono 147 ocen, w 11 szkołach stwierdzono nieprawidłowości związane z dopełnianiem etatów przez nauczycieli w innych szkołach. W zaleceniach pokontrolnych polecono zlikwidowanie nieprawidłowości. Posiadanie przez szkoły i placówki certyfikatów na meble szkolne: oceniono w 93 placówki: 68 placówek posiada 1% mebli z certyfikatami 15 placówek posiada 5% i więcej 7 placówki posiada 5% mebli z certyfikatami 3 placówki posiadają do 25% mebli z certyfikatami Posiadanie przez szkoły i placówki certyfikatów na urządzenia i sprzęt sportowy. Oceniono 93 placówki: 72 placówki posiadają 1% certyfikatów na urządzenia i sprzęt sportowy, 17 placówek posiada 5% i więcej certyfikatów, 4 placówki posiadają 5% certyfikatów. 59

60 Wspólnie z Sekcją Nadzoru Środowiska Pracy przeprowadzono 1 kontroli w zakresie prowadzonego nadzoru nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkolnych pracowniach chemicznych. Nie stwierdzono uchybień w tym zakresie. We wszystkich skontrolowanych placówkach nauczania w pomieszczeniach szkoły zapewnia się uczniom możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych. 4.Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w szkołach Na 51 skontrolowanych placówek stwierdzono, że: wystarczające warunki do prowadzenia zajęć odnotowano w 38 placówkach, niewystarczające warunki do prowadzenia zajęć posiada 13 placówek, w tym: w 7 placówkach zajęcia wychowania fizycznego odbywają się na korytarzu szkolnym, w 2 placówkach zajęcia prowadzone są w sali rekreacyjnej, w 4 placówkach zajęcia prowadzone są tylko w sali gimnastycznej ( brak boisk sportowych). 5.Warunki do utrzymania higieny osobistej Niewłaściwe warunki do utrzymania higieny osobistej posiadała 1szkoła podstawowa w której stwierdzono brak czystości i porządku. 6.Zmiany w infrastrukturze nadzorowanych placówek. W roku sprawozdawczym w obiektach już istniejących utworzono następujące placówki: Ośrodek Wychowania Przedszkolnego w Nawodzicach gm. Klimontów, Placówka Wsparcia Dziennego w Dziurowie gm. Zawichost, Placówka Wsparcia Dziennego w Podszynie gm. Zawichost. Placówki otrzymały pozytywne opinie sanitarne. Od 1 września 217r. w strukturze organizacyjnej szkół odnotowano następujące zmiany: 1. Gimnazjum Nr 1 im. Jana Długosza w Sandomierzu ul. Cieśli 2 z dniem 31 sierpnia 217r zakończyło swoją działalność, od 1 września 217r zostało włączone do Szkoły Podstawowej Nr 4 w Sandomierzu ul. Mickiewicza 39, ul. Cieśli 2 (szkoła mieścić się będzie w dwóch budynkach). 2.Gimnazjum Nr 2 im. 2 Pułku Piechoty Legionów w Sandomierzu z dniem 31 sierpnia 217r zakończyło swoją działalność, od 1 września 217r zostało włączone do Szkoły Podstawowej Nr 3 w Sandomierzu ul Flisaków 3 (szkoła mieścić się będzie w dwóch budynkach). 3. Gimnazjum w Słupczy gm. Dwikozy z dniem 31 sierpnia 217 r zakończyło swoją działalność, od 1 września 217r zostało włączone do Szkoły Podstawowej w Słupczy /szkoła mieścić się będzie w jednym budynku/. 4. Gimnazjum w Klimontowie im. Papieża Jana Pawła II ul. Zysmana 9 z dniem 31 sierpnia 217r zakończyło swoją działalność, od 1 września 217r zostało włączone do Szkoły Podstawowej z klasami gimnazjalnymi w Klimontowie ul. Szkolna 1 (szkoła mieścić się będzie w dwóch budynkach). 5.Gimnazjum w Darominie gm. Wilczyce z dniem 31 sierpnia 217 r zakończyło swoją działalność, od 1 września 217r zostało włączone do Szkoły Podstawowej w Darominie (szkoła mieścić się będzie w jednym budynku). 6.Katolickie Gimnazjum z dniem 31 sierpnia 217 r zakończyło swoją działalność, od 1 września 217r powstała Katolicka Szkoła Podstawowa im. Św. Jadwigi Królowej w Sandomierzu (szkoła mieścić się będzie w jednym budynku wspólnie z Katolickim Liceum Ogólnokształcącym). 7.Katolickie Liceum Ogólnokształcące do 31 sierpnia 217r. istniało łącznie z Katolickim Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym, a od 1 września 217r jest oddzielną placówką. 6

61 8. Zespół Szkół Ogólnokształcących w Koprzywnicy im. Papieża Jana Pawła II ul. Szkolna 9, od 1września 217r utworzono Zespół Placówek Oświatowych w Koprzywnicy, w skład zespołu weszła Szkoła Podstawowa, Przedszkole Pod Sosnami, Liceum Ogólnokształcące, Branżowa Szkoła Iº po Szkole Podstawowej (szkoła mieści się w trzech budynkach). Zakres i przebieg prac prowadzonych w placówkach przed rozpoczęciem roku szkolnego 217/218 : w okresie wakacji w 6 placówkach przeprowadzono remont sal dydaktycznych poprzez malowanie ścian i sufitów, wymianę podłóg ; remont bloków żywienia w 2 placówkach przeprowadzono poprzez odnowienie przez pomalowanie ścian i sufitów; remont bloków sportowych przeprowadzono w 3 placówkach poprzez malowanie ścian, sufitów, cyklinowanie i lakierowanie parkietów; remont zaplecza sanitarnego wykonano w 3 placówkach poprzez wymianę zniszczonych płytek ceramicznych, wymianę armatury sanitarnej, napraw hydraulicznych; do innych remontów wliczono: malowanie korytarzy, klatek schodowych, wymianę podłóg na korytarzach szkolnych, wykonanie nowego ogrodzenia i remonty istniejących ogrodzeń działek szkolnych, wykonanie napraw elektrycznych, remont i malowanie szatni szkolnych, osłonięcie grzejników centralnego ogrzewania. 7.Dożywianie dzieci i młodzieży Z różnych form dożywiania w placówkach oświatowo-wychowawczych korzystało 1763 dzieci i młodzieży. Z dofinansowania do posiłków skorzystało 63 dzieci młodzieży. Formy dożywiania to : trzy posiłki dziennie, jeden ciepły posiłek, ciepły napój, II śniadania w formie kanapek z masłem, wędliną, sałatką. 8.Organizacja dojazdów do placówek nauczania i wychowania 17 placówek oświatowo-wychowawczych zorganizowało dojazdy dzieci i młodzieży szkolnymi środkami transportu. Łącznie ze zorganizowanej formy dojazdu skorzystało 65 dzieci i młodzieży. 9.Profilaktyczna opieka zdrowotna Tylko 21 placówek nauczania i wychowania posiada gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. W placówkach które nie posiadają gabinetów, badania profilaktyczne odbywają się w innych pomieszczeniach np. w pokojach nauczycielskich. Opiekę lekarską sprawują lekarze POZ. 1.Ocena warunków sanitarno-higienicznych w oddziałach W 47 placówkach oświatowo-wychowawczych funkcjonują oddziały. Liczba dzieci w oddziałach wynosiła 79. Stan sanitarno-higieniczny placówek w których funkcjonują oddziały nie budził zastrzeżeń. 61

62 11. Warunki wypoczynku i rekreacji Na terenie powiatu sandomierskiego w elektronicznej bazie danych wypoczynku zima/lato zarejestrowano 1 wypoczynków dzieci i młodzieży. Z różnych form wypoczynku skorzystało 455 uczestników. Przeprowadzono 11 kontroli sanitarnych, w tym 1 kontrolę interwencyjną. Interwencja związna była z wystąpieniem urazów dłoni u dzieci oraz pogryzieniem dzieci przez pluskwy. Pierwszej pomocy poszkodowanym dzieciom udzielono w Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w Sandomierzu. W placówce przeprowadzono dezynsekcję pomieszczeń. W czasie przeprowadzonych kontroli sanitarnych nad wypoczynkiem dzieci i młodzieży pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Sandomierzu podejmowali działania w zakresie promocji zdrowia w formie prezentacji multimedialnych, oraz materiałów edukacyjnych w formie ulotek. 12.Zagadnienia problemowe Problemy wynikające z nadzoru nad placówkami to: brak podstawowej opieki lekarskiej i stomatologicznej w szkołach, prowadzenie zajęć wychowania fizycznego na korytarzach szkolnych. 13.Inne działania Podczas kontroli bezwzględnie sprawdzano, czy przestrzegane są zapisy ustawy z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Wspólnie ze Stanowiskiem Pracy ds. Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej prowadzono działania promujące zachowania prozdrowotne w formie prezentacji multimedialnych oraz stoisk edukacyjnych. Starostwo Powiatowe w Sandomierzu co miesiąc informowano o stanie sanitarno-higienicznym placówek Samorządy miast i gmin informowano na bieżąco o stanie sanitarnym placówek oświatowowychowawczych poprzez przesyłanie do ich wiadomości decyzji administracyjnych. Podsumowanie Na prośbę zarządzających lub jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za przestrzeganie wymagań wydano 1 decyzje przedłużające wykonanie zaleceń. Decyzje dotyczyły przede wszystkim remontów i konserwacji sal lekcyjnych, sal gimnastycznych, urządzeń i wyposażenia szkolnego. Przyczyną przedłużania terminów realizacji zaleceń wynikających z wydanych decyzji administracyjnych był brak środków finansowych. Wnioski Na zapewnienie zdrowej i bezpiecznej placówki nauczania i wychowania, a także wypoczynku i rekreacji ma wpływ wiele czynników obejmujących infrastrukturę techniczną, wyposażenie, zapewnienie odpowiedniej opieki medycznej,wyżywienia, właściwe warunki nauczania, odpoczynku i rekreacji. Przeprowadzone kontrole sanitarne miały na celu uzyskanie poprawy warunków sanitarnohigienicznych w placówkach oświatowo-wychowawczych i zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego uczniom i pracownikom. 62

63 VIII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU 1.Charakterystyka ogólna obiektów nadzorowanych przez pion H.Ż.Ż. i P.U. W 217 r. pod nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie powiatu sandomierskiego znajdowało się 168 obiektów żywności, żywienia, miejsc obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością oraz kosmetykami (w 216 r ), w tym: 764 zakłady produkcji żywności, w tym: 18 przetwórni owocowo-warzywnych, 11 piekarni, 4 automaty do lodów, 3 wytwórnie lodów, 1 wytwórnia makaronów i 727 innych wytwórni żywności (1 inkubator przedsiębiorczości i 726 producentów produkcji pierwotnej), 635 obiektów obrotu żywnością, w tym: 299 sklepów spożywczych (4 supermarkety), 12 kiosków, 22 magazyny hurtowe, 3 obiektów ruchomych i tymczasowych (autosklepy, ruchome zakłady małej gastronomii i ruchome punkty sprzedaży lodów), 13 środków transportu i 142 innych obiektów obrotu żywnością (apteki, punkty apteczne, sklepy zielarskie, punkty skupu owoców i warzyw, inne obiekty obrotu owocami i warzywami, obiekty obrotu niewielką ilością żywności trwałej mikrobiologicznie, automaty do sprzedaży żywności), 132 zakłady żywienia zbiorowego typu otwartego, w tym 66 zakładów małej gastronomii, 61 zakładów żywienia zbiorowego typu zamkniętego, w tym: stołówki pracownicze, stołówki szkolne i przedszkolne, stołówki w internatach, domach opieki społecznej i żłobku, 11 obiektów obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, 5 obiektów obrotu kosmetykami. W porównaniu do 216 r., w powiecie sandomierskim nastąpił niewielki wzrost liczby obiektów objętych nadzorem. Dotyczy on głównie zakładów produkcji żywności, w tym nadzorowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną podmiotów produkcji pierwotnej gospodarstw sadowniczych i ogrodniczych, podlegających wyłącznie rejestracji, zgodnie z obowiązkiem określonym w art.63 ust.2 ustawy z dnia 25 sierpnia 26 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity - Dz. U. z 217r., poz.149 z późniejszymi zmianami). Stanowią one obecnie 95 % ogólnej liczby zarejestrowanych obiektów produkcji żywności. Ponadto w 217 roku zarejestrowano kolejnych 4 producentów win gronowych wytwarzanych w oparciu o winogrona pochodzące z własnych upraw, ujętych w grupie zakładów przetwórstwa owocowo-warzywnego. Zatwierdzono również 2 nowe wytwórnie lodów. Niewielki spadek liczby obiektów obrotu spowodowany był głównie likwidacją mniejszych sklepów spożywczych, szczególnie w miejscowościach gdzie powstały sklepy znanych sieci handlowych. Tendencja ta utrzymuje się na przestrzeni ostatnich lat pomimo uruchamiania nowych obiektów handlowych, w tym ruchomych punktów sprzedaży. W 217 roku zatwierdzono 16 sklepów nowo powstających lub po zmianie użytkowników i modernizacji oraz 7 ruchomych obiektów handlowych. Część ruchomych obiektów handlowych i gastronomicznych funkcjonuje sezonowo, w okresie nasilonego ruchu turystycznego. Spośród 168 obiektów znajdujących się w ewidencji, skontrolowano

64 W skontrolowanych zakładach: przeprowadzono łącznie 43 kontrole i rekontrole sanitarne, w tym 22 kontrole interwencyjne; wydano 135 decyzji, w tym 1 zakazującą wprowadzania do obrotu środków spożywczych. Nie wydawano decyzji dotyczących unieruchomienia zakładów lub ich części; nałożono 13 mandatów karnych na kwotę 23, złotych; nie kierowano wniosków o nałożenie kar pieniężnych do Świętokrzyskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego; nie kierowano spraw do prokuratury. Tabela 22. Podstawowe wskaźniki działalności w 216 i 217 r. Rodzaj danych 216 r. 217 r. Liczba obiektów wg. rejestru w ciągu roku Liczba kontroli, w tym kontrole interwencyjne 479/48 43/22 Liczba obiektów skontrolowanych Odsetek obiektów skontrolowanych 22,77 18,9 Odsetek obiektów niezgodnych, ocenionych na podstawie arkuszy oceny stanu sanitarnego Liczba wydanych decyzji ogółem Liczba decyzji administracyjnych 13 8 Liczba decyzji wstrzymujących działalność zakładu Liczba decyzji zakazujących wprowadzania produktu do obrotu Liczba nałożonych mandatów karnych/ kwota mandatów (zł) 1 22/375 13/23 Liczba wniosków skierowanych do sądu Liczba wniosków o nałożenie kar pieniężnych skierowanych do ŚPWIS 64

65 2. Ogólna ocena obiektów żywności i żywienia Stan sanitarny znajdujących się pod nadzorem obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, uwzględniającymi przepisy w zakresie wymagań higieniczno-sanitarnych. Spośród 34 obiektów skontrolowanych, 171 oceniono na podstawie ujednoliconych,,arkuszy oceny zakładu tj. 56,25 % obiektów (w 216 r.-55,37%). Stan sanitarny obiektów na terenie powiatu sandomierskiego, w latach został oceniony jako zgodny z wymaganiami. Podczas kontroli zakładów oceniono, że zasady GHP, GMP wdrożyło w 217 r. 115 zakładów, tj. 63,12% obiektów nadzorowanych (w 216 r.- 61,61%) a procedury oparte na zasadach systemu HACCP 534 zakłady (33,21%) zakładów objętych nadzorem (w 216 r. 32,56%). Dane dotyczące wdrożenia systemu HACCP odnoszą się do ogólnej liczby zakładów objętych nadzorem i obejmują producentów produkcji pierwotnej (726 podmiotów), których ten obowiązek nie dotyczy. odniesieniu do zakładów zobowiązanych do wdrożenia procedur opartych na zasadach systemu HACCP odsetek ten wynosi 6,54%. Postępująca poprawa stanu wdrożenia przez przedsiębiorców systemów samokontroli gwarantujących bezpieczeństwo żywności świadczy o coraz większej świadomości osób odpowiedzialnych za prawidłową jakość zdrowotną produkowanych lub wprowadzanych do obrotu środków spożywczych. Podczas kontroli zakładów stwierdzano wprawdzie uchybienia w zakresie stanu sanitarnotechnicznego czy bieżącego stanu sanitarnego, ale nieprawidłowości były usuwane w krótkich terminach, a nieprawidłowy stan sanitarny zakładów nie utrzymywał się na przestrzeni dłuższego czasu. Miejsca obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. Na terenie powiatu sandomierskiego nie funkcjonują wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W ewidencji zakładów nadzorowanych znajdowało się 11 obiektów, tj. 11 sklepów zajmujących się obrotem materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. Skontrolowano 4 sklepy, tj. 36,36 % (w 216 r.- 44,44 %). Dwa sklepy kontrolowane były w oparciu o,,arkusze oceny zakładu i uzyskały ocenę,,zgodny z wymaganiami W 216 roku stan sanitarny kontrolowanych sklepów był również prawidłowy. W tej grupie zakładów nie przeprowadzano kontroli interwencyjnych. W kontrolowanych obiektach nie nakładano mandatów karnych i nie wydawano decyzji administracyjnych. W roku sprawozdawczym do badań laboratoryjnych pobrano 4 próbki wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (wyroby ceramiczne i szklane zdobione, wyroby z tworzyw sztucznych, w tym z poliamidu), które nie były kwestionowane. Próbki badane były w kierunku migracji globalnej, migracji ołowiu i kadmu oraz migracji pierwszorzędowych amin aromatycznych (PAAs) z wyrobów wykonanych z poliamidu. Pobrane do badania wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością pochodziły z Chin i w jednym przypadku z Polski. W 216 r. pobrane do badań próbki również były prawidłowe. Obiekty obrotu kosmetykami Pod nadzorem znajdowało się 5 zakładów obrotu kosmetykami (w 216 r.- 5 zakładów), w tym 1 hurtownia i 4 sklepy specjalistyczne. Na terenie powiatu sandomierskiego nie ma zakładów produkcji kosmetyków. W roku 217 skontrolowano 3 obiekty - przeprowadzono 3 kontrole tematyczne (w 216 r.- 4 kontrole). W obiektach obrotu kosmetykami nie nakładano mandatów karnych i nie wydawano decyzji administracyjnych. W roku sprawozdawczym pobrano do badań 65

66 laboratoryjnych w kierunku zawartości formaldehydu 2 próbki kosmetyków, które nie uległy zakwestionowaniu. W roku 216 r. nie pobierano próbek kosmetyków do badań laboratoryjnych. Na przestrzeni lat nie odnotowano notyfikacji wyrobów kosmetycznych w systemie RAPEX (Europejski System Szybkiej Wymiany Informacji o Produktach Niebezpiecznych). Działania podejmowane w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków. w letnim sezonie turystycznym skontrolowano 61 obiektów żywnościowo-żywieniowych, zlokalizowanych w miejscowościach turystycznych, na stacjach paliw, przy dworcach PKS i przy głównych drogach komunikacji publicznej, w tym stołówki w miejscach letniego wypoczynku dzieci i młodzieży. W obiektach tych przeprowadzono 65 kontroli i rekontroli. Nie wydawano decyzji administracyjnych. Za stwierdzone uchybienia w 2 zakładach małej gastronomii i 1 restauracji nałożono 3 mandaty karne na kwotę 35 zł. Przeprowadzone kontrole sprawdzające potwierdziły usunięcie nieprawidłowości. W sezonie turystycznym wpłyneła 1 interwencja dotycząca sprzedaży w sklepie spożywczym wędlin niewiadomego pochodzenia. Interwencja nie została potwierdzona, skontrolowano 4 sklepy wielkopowierzchniowe - supermarkety (w 216 r.- 4), w których przeprowadzono 15 kontroli i rekontroli (w 216 r.- 16 kontroli), w tym 2 interwencyjne. Kontrole interwencyjne dotyczyły powiadomienia w systemie RASFF i zgłoszenia klienta o wprowadzaniu do obrotu wędlin o zmienionych cechach organoleptycznych. Interwencja nie została potwierdzona. W obiektach tych nie nakładano mandatów karnych i nie wydawano decyzji administracyjnych, w ramach monitoringu i urzędowej kontroli żywności, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością pobrano do badań laboratoryjnych 266 próbek żywności z różnych grup środków spożywczych. Do badań laboratoryjnych pobierane były próbki środków spożywczych polskich producentów, pochodzące z Unii Europejskiej i krajów trzecich. Próbki badane były w następujących kierunkach: zanieczyszczenia mikrobiologiczne, zanieczyszczenia metalami szkodliwymi dla zdrowia, pozostałości pestycydów, azotany, zawartość substancji dodatkowych, zawartość glutenu, skażenia promieniotwórcze, obecność organizmów modyfikowanych oraz identyfikacji modyfikacji genetycznej GMO, znakowanie, cechy organoleptyczne, poziom mikotoksyn, furan, WWA, metanol i cyjanowodór, zawartość witamin i składników mineralnych w środkach spożywczych wzbogaconych i suplementach diety. Pobór próbek odbywał się u producentów i na różnych etapach wprowadzania do obrotu. W ramach realizacji monitoringu jakości mikrobiologicznej świeżych owoców miękkich na terenie województwa świętokrzyskiego pobrano 35 próbek owoców jagodowych, od producentów i ze skupów na terenie powiatu. W ramach realizowanego planu nadzoru nad produkcją pierwotną, we współpracy z przedstawicielami Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa przeprowadzono kontrole u 8 producentów produkcji pierwotnej, u których pobrano 17 próbek owoców i warzyw do badań laboratoryjnych w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych, zanieczyszczeń metalami ciężkimi i pozostałości azotanów i azotynów. 66

67 W wyniku przeprowadzonych badań 3 próbki środków spożywczych uległy zakwestionowaniu ze względu na nieprawidłowe oznakowanie. W jednym przypadku w wyrobie cukierniczym zawierającym mąkę sojową stwierdzono obecność GMO i brak na etykiecie informacji o modyfikacji genetycznej. Wyniki badań zostały przekazane do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego ze względu na lokalizację producenta wyrobu. W dwóch przypadkach próbki były kwestionowane z uwagi na podanie niezgodnie z przepisami prawa informacji o składnikach produktów. Informacje o powyższym również zostały przekazane do organów urzędowej kontroli właściwych dla lokalizacji producentów kwestionowanych środków spożywczych. Próbki nie były kwestionowane z uwagi na nieprawidłowe parametry fizyko-chemiczne i mikrobiologiczne. W roku 216 badane próbki środków spożywczych były prawidłowe. w związku powiadomieniami w ramach systemu RASFF przeprowadzano postępowania, podczas których sprawdzano prawidłowość wycofywania z obrotu niebezpiecznych partii żywności i przedmiotów użytku. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w wycofywaniu tych produktów, podczas bieżących kontroli sanitarnych nadzorowanych zakładów zakwestionowano i wycofano z obrotu środki spożywcze przeterminowane i o nieprawidłowej jakości zdrowotnej na kwotę 4353,17 zł. (w 216 r ,17 zł.), w obiektach obrotu mięsem, wędlinami i w zakładach żywienia zbiorowego sprawdzano przestrzeganie przepisów prawnych w zakresie identyfikowalności ww. produktów pochodzenia zwierzęcego i prawidłowość postępowania z odpadami kategorii trzeciej nie stwierdzono uchybień w tym zakresie, zbadano przy użyciu szybkich testów jakość 4 próbek tłuszczów stosowanych do smażenia: 2 w zakładach małej gastronomii i 2 w piekarniach z działami ciastkarskimi. Jakość tłuszczów nie była kwestionowana, w nadzorowanych zakładach wykonano 57 pomiarów kontrolnych w zakresie oceny zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego. Nieprawidłowości nie stwierdzono. podczas kontroli zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego przeprowadzono ocenę teoretyczną 3 jadłospisów dekadowych bez danych z zestawienia dekadowego. W stołówkach zlokalizowanych w placówkach oświatowo-wychowawczych sprawdzano czy przestrzegane są wymogi określone w przepisach prawnych dotyczące jakości środków spożywczych stosowanych w ramach żywienia dzieci i młodzieży. Dwa jadłospisy oceniono jako nieprawidłowe: w żłobku i stołówce szkolnej. Przeprowadzone kontrole sprawdzające wykazały poprawę w tym zakresie, w ramach prowadzonego nadzoru nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi przeprowadzono 21 kontroli sanitarnych (w 216r kontrole), podczas których oceniono znakowanie 6 wprowadzanych do obrotu suplementów diety. Nieprawidłowości nie stwierdzono. Ponadto sprawdzano czy w sprzedaży nie ma środków spożywczych z ww. grup produktów, kwestionowanych z uwagi na stwierdzoną obecność w ich składzie niedozwolonych substancji. Działania podejmowane były na podstawie informacji wpływających od Świętokrzyskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Przeprowadzone kontrole nie ujawniły występowania w kontrolowanych obiektach kwestionowanych produktów. 67

68 Na terenie powiatu sandomierskiego nie funkcjonują zakłady produkcji suplementów diety. Nie ujawniono również podmiotów wprowadzających po raz pierwszy do obrotu suplementy diety lub prowadzących sprzedaż internetową tych środków spożywczych, w 217 r. żaden z nadzorowanych producentów na terenie powiatu sandomierskiego nie deklarował produkcji,,nowej żywności oraz środków spożywczych z jej udziałem, jak również produkcji z udziałem materiału genetycznie zmodyfikowanego, oceniono 14 partii grzybów świeżych zgłoszonych do oceny przez osoby prywatne. Wśród ocenianych partii grzybów nie stwierdzono grzybów trujących. Wydano 7 atestów dla grzybów, które miały zostać wprowadzone do obrotu. W latach na terenie powiatu sandomierskiego nie wystąpiły przypadki zatruć pokarmowych po spożyciu grzybów. Informacja o dyżurach klasyfikatorów grzybów jest corocznie umieszczana na stronach internetowych Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Sandomierzu, rozpatrzono 18 interwencji konsumentów (w 216 r. 3), z których 4 zostały potwierdzone (w 216 r. - 17). Dotyczyły one głównie: wprowadzania do obrotu żywności przeterminowanej i o nieprawidłowej jakości zdrowotnej, nieprawidłowego stanu sanitarnotechnicznego obiektów, niewłaściwej jakości serwowanych potraw, nieprawidłowości w obrocie mięsem i przetworami mięsnymi z ruchomych punktów sprzedaży na targowiskach. Za stwierdzone uchybienia nałożono 2 mandaty karne na kwotę 4 zł. Nieprawidłowości zostały usunięte, prowadzono postępowanie i działania wyjaśniające w związku z otrzymanymi informacjami dotyczącymi kwestionowania 3 próbek owoców i warzyw (pochodzących od producentów z terenu powiatu sandomierskiego) ze względu na przekroczenie najwyższej dopuszczalnej pozostałości pestycydów i z uwagi na wykrycie substancji czynnych niedopuszczonych do stosowania w ochronie danej uprawy. W wyniku podjętych działań ustalono, w 2 przypadkach kwestionowane owoce nie trafiły do obrotu, w 1 przypadku wydana została decyzja nakazująca wycofanie z obrotu zakwestionowanej partii marchwi, przeprowadzono 3 kontroli w obiektach produkcji, obrotu i zakładach żywienia zbiorowego w związku z podejrzeniem zanieczyszczenia bakteriami Salmonella jaj kurzych i produktów jajecznych. Nieprawidłowości nie ujawniono. Pobrane do badań laboratoryjnych próbki nie uległy zakwestionowaniu. Wnioski Na przestrzeni ostatnich kilku lat nie stwierdza się pogorszenia stanu sanitarnego nadzorowanych zakładów żywności i żywienia. Wszystkie kontrolowane zakłady zostały ocenione jako,,zgodne z wymaganiami. Jest to wynikiem działań podejmowanych przez właścicieli zakładów w zakresie sukcesywnej poprawy we wdrażaniu systemów samokontroli (GHP/GMP oraz procedur opartych na zasadach systemu HACCP), a także realizacji zaleceń zawartych w wydanych decyzjach administracyjnych. Ponadto, w 217 roku 52 zakłady uzyskały decyzje zatwierdzające, w tym obiekty po modernizacji, co było wynikiem poprawy ich stanu sanitarno-technicznego. 68

69 Działania nadzorowe w zakresie oceny wdrożonych i stosowanych systemów kontroli właścicielskiej w obiektach produkcji i obrotu żywnością, a także w zakładach żywienia zbiorowego powinny być nadal prowadzone celu zapewnienia dalszej poprawy bezpieczeństwa żywności. Coraz szerszym nadzorem należy obejmować producentów produkcji pierwotnej, głównie zajmujących się uprawą owoców miękkich z uwagi na zagrożenia wynikające z nieprzestrzegania zasad higieny na etapie zbioru, transportu, przechowywania owoców. Ponadto należy kontynuować działania mające w celu objęcie nadzorem sanitarnym podmiotów produkcji pierwotnej, które nie dopełniły wymaganego przepisami prawa obowiązku rejestracji, W roku 217 r. nieznacznie pogorszyła się jakość badanych prób środków spożywczych. Zakwestionowano 3 próbki z uwagi na nieprawidłowe oznakowanie. W 216 roku próbki nie były kwestionowane. Pozytywnie należy ocenić brak prób kwestionowanych w zakresie parametrów fizykochemicznych i mikrobiologicznych, w tym dla żywności produkowanej na terenie powiatu sandomierskiego. W dalszym ciągu wzmożonych działań nadzorowych wymagają sklepy spożywcze gdzie najczęściej stwierdza się w obrocie żywność przeterminowaną, o nieprawidłowej jakości zdrowotnej. Szczególnej uwagi wymagają również obiekty żywności i żywienia, głównie gastronomiczne, zlokalizowane na targowisku w Sandomierzu. Brak możliwości zapewnienia w zakładach wody bieżącej i odprowadzenia ścieków do kanalizacji znacznie utrudnia utrzymanie odpowiedniego stanu sanitarnego. W dalszym ciągu nadzorem w zakresie prawidłowości organizacji żywienia, w tym w odniesieniu do poprawności komponowania jadłospisów w oparciu o zalecenia Instytutu Żywności i Żywienia oraz jakości surowców wykorzystywanych do produkcji posiłków, należy objąć stołówki w zakładach żywienia zbiorowego typu zamkniętego, szczególnie zlokalizowane w placówkach oświatowo - wychowawczych i korzystające z usług cateringowych. Podobnie jak w latach ubiegłych wzmożonym nadzorem należy objąć zakłady żywienia zbiorowego otwartego zlokalizowane w miejscowościach turystycznych, stacjach paliw i przy głównych szlakach komunikacyjnych w okresie nasilonego ruchu turystycznego. W tym okresie częściej występują przypadki uchybień w zakresie stanu sanitarnego IX.DZIAŁALNOŚC LABORATORYJNA PIS Oddział Laboratoryjny PSSE w Sandomierzu posiada Certyfikat Akredytacji przyznany przez Polskie Centrum Akredytacji w Warszawie. Jest on potwierdzeniem wdrożonego systemu zarządzania zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 1725:25 +Ap1:27 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących. Dodatkowym potwierdzeniem kompetencji Oddziału Laboratoryjnego jest udział w międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych, organizowanych przez referencyjne laboratoria w Polsce i na świecie. Badania laboratoryjne wykonywane są zgodnie z polskimi normami, normami europejskimi i własnymi procedurami badawczymi. W Oddziale Laboratoryjnym wykonuje się: badania jakości zdrowotnej środków spożywczych 69

70 W 217 r. wykonano badania 269 próbek żywności w ramach kontroli urzędowej monitoringu. Próbki badano w dwóch kierunkach: mikrobiologia i znakowanie. W zakresie mikrobiologii próbki badano na wykrywanie bakterii takich jak: Salmonella, Listeria monocytogenes, Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Escherichia coli, Enterobacteriaceae. Do badań pobierano próbki krajowe oraz próbki pochodzące z importu. Przebadano według asortymentu: mięso i przetwory mięsne 5 próbek drób i produkty drobiarskie 17 próbek ryby i owoce morza i ich przetwory 1 próbek mleko i przetwory mleczne 5 próbek wyroby cukiernicze i ciastkarskie 62 próbki owoce 9 próbek zioła, przyprawy 5 próbek wyroby garmażeryjne i kulinarne 15 próbek warzywa 15 próbek badania bakteriologiczne wykrywające czynniki etiologiczne chorób zakaźnych oraz monitorujące skuteczność procesów sterylizacji W ramach badań profilaktycznych do książeczki zdrowia w kierunku nosicielstwa Salmonella i Shigella przebadano 339 próbek od 113 osób. Wykonano również badania 129 próbek od 43 osób ze styczności ze źródłem zakażenia, ozdrowieńców i nosicieli w kierunku Salmonella i Shigella. W Pracowni Bakteriologii wykonano ponadto 165 badań skuteczności sterylizacji urządzeń sterylizujących stosowanych w obiektach służby zdrowia. badania fizykochemiczne i bakteriologiczne wody Wykonano badania 246 próbek: wody do spożycia, wody w basenach kąpielowych, naturalnych wód butelkowanych, ciepłej wody użytkowej. Badania prowadzono w zakresie analiz chemicznych ( amoniak, żelazo, azotany, mangan, twardość, utlenialność) oraz fizycznych (mętność, barwa, zapach, smak, ph, przewodność). Pod względem mikrobiologicznym sprawdzano parametry takie jak: ogólna liczba bakterii w 36 C, bakterie z grupy coli, E. coli, Legionella, Pseudomonas aeruginosa, Clostridia, paciorkowce, gronkowce). Podsumowanie Jakość zdrowotna środków spożywczych pobranych do badań w ramach kontroli urzędowej i monitoringu pozostaje na zadowalającym poziomie. W zakresie oceny jakości wody próbek badanych w ramach kontroli urzędowej sporadycznie występowały przekroczenia liczby bakterii z grupy coli, Legionella oraz przekroczenia dopuszczalnego poziomu żelaza, mętności, azotanów, manganu, twardości. W badaniach bakteriologicznych wykrywających czynniki etiologiczne chorób zakaźnych wyhodowano: Salmonella Enteritidis 5 Salmonella Typhimurium 2 Salmonella gr BO - 3 7

71 X.PROMOCJA ZDROWIA I OŚWIATA ZDROWOTNA W 217 roku realizowano ogólnopolskie programy edukacyjne, a także prowadzono kampanie informacyjne. Podejmowano również działania wynikające z potrzeb środowiskowych. Działania w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej realizowane były w oparciu o Narodowy Program Zdrowia i zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Podczas realizacji powyższych zadań współpracowano z organizacjami samorządowymi oraz użyteczności publicznej. W 217 r. realizowano następujące programy edukacyjne oraz interwencje nieprogramowe. 1. Ogólnopolskie programy edukacyjne Trzymaj Formę Głównym celem programu jest zwiększenie świadomości dotyczącej wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie. Skierowany do szkół gimnazjalnych klas I-III i szkół podstawowych klas V-VI oraz ich rodziców. Program dotyczy promocji zdrowego stylu życia. Wdraża zasady zbilansowanej diety, aktywności fizycznej, odpowiedzialności za własne zdrowie poprzez dokonywanie właściwych wyborów. W programie uczestniczyły 31 placówki oświatowo-wychowawcze. Inauguracja programu rozpoczęła się szkoleniem dla szkolnych koordynatorów programu. W programie szkolenia odbyła się prezentacja multimedialna pt: Zasady zdrowego żywienia prezentowana przez Panią Anetę Bober pracownika Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sandomierzu. Ponadto przedstawiono założenia programu edukacyjnego na rok szkolny 216/17 oraz odbyła się dystrybucja materiałów edukacyjnych. Propagowano Konkurs wiedzy o zdrowym stylu życia. Nauczyciele, rodzice i uczniowie dobrze odbierają program. Szkoły podejmują wiele działań prozdrowotnych. Prowadzone działania pozwalają wysunąć wniosek, iż uczniowie i ich rodzice chętnie angażują się w działania prozdrowotne. Podejmowane działania przyczyniają się do wzrostu aktywności fizycznej dzieci i młodzieży oraz wzrostu wiedzy na temat zdrowego stylu życia. Program pozwala wykazać się swoimi pomysłami, umiejętnościami np. plastycznymi czy sportowymi. Przekazane materiały edukacyjne oraz ogólnopolska strona internetowa programu Trzymaj Formę ułatwiły realizację planowanych zadań przez szkoły. W programie edukacją objęto 1555 uczniów w 12 szkołach gimnazjalnych i 19 szkołach podstawowych, dodatkowo objęto edukacją w 247 uczniów i 114 opiekunów Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce cele i zadania na lata , w tym programy edukacji antytytoniowej realizowane w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach. Celem głównym programu jest ograniczenie ekspozycji na dym tytoniowy (w odniesieniu do czynnego i biernego palenia tytoniu) w społeczeństwie polskim. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych: ulotek, plakatów - do zakładów służby zdrowia, szkół wszystkich typów oraz instytucji użyteczności publicznej. Profilaktyka antynikotynowa obejmowała prowadzenie szkoleń dla przedszkolnych i szkolnych koordynatorów programów. 71

72 Podczas szkoleń odbyły się m.in. wykłady nt: szkodliwości palenia tytoniu. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sandomierzu w 217 r. przygotowała materiały edukacyjne przydatne do przeprowadzenia akcji antytytoniowych tj: plany lekcji i kalendarzyki. Edukacją objęto 3973 osób. Przedszkolny Program Edukacji Antytytoniowej Czyste powietrze wokół nas Program realizowany w 21 przedszkolach i klasach szkół podstawowych na terenie powiatu sandomierskiego. Głównym celem programu jest zwiększenie wiedzy rodziców w zakresie ochrony dzieci przed narażeniem na działanie dymu tytoniowego oraz kształtowanie świadomych, asertywnych postaw wśród dzieci dotyczących ochrony własnego zdrowia w przypadku bezpośredniego kontaktu z osobami palącymi. Program ten jest adresowany do dzieci przedszkolnych, z udziałem rodziców i opiekunów. Stanowi on pierwsze ogniwo w cyklu programów antytytoniowych. Program ma charakter profilaktyczny, ale przede wszystkim ma na celu wykształcenie u dzieci świadomej postawy ochrony własnego zdrowia w sytuacjach, gdy są skazane na bezpośredni kontakt z palącymi. Celem priorytetowym jest ochrona dzieci przed szkodliwym wpływem dymu tytoniowego. Koordynatorzy programu ocenili bardzo wysoko zaangażowanie dzieci i rodziców podczas realizacji programu. Uzyskano efekty realizacji programu tj. dzieci poznały sposoby radzenia sobie w sytuacji, gdy inni palą w ich obecności papierosy, wzrosła świadomość rodziców na temat znaczenia ich roli w rozwoju zdrowotnym dzieci a w szczególności w profilaktyce antytytoniowej, wzrosła umiejętność rodziców w zakresie wspierania dzieci w sytuacjach społecznych, w których narażone są na ekspozycję dymu tytoniowego, rodzice podejmowali postanowienie ograniczenia palenia papierosów oraz o niepaleniu w obecności dzieci. Temat palenia jest zawsze aktualny i zawsze na czasie więc warto do niego wracać co roku aby umożliwić dzieciom rozwój w środowisku wolnym od dymu tytoniowego. W realizacji programu uczestniczyło 21 placówek z terenu powiatu sandomierskiego, edukacją objęto 699 dzieci i 392 rodziców. Nie pal przy mnie proszę Program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkół podstawowych w ramach edukacji antytytoniowej odnosi się do problemu biernego palenia wśród dzieci. Kształtuje u najmłodszych postawy odpowiedzialności za własne zdrowie i umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, gdy inni ludzie przy nich palą. Do programu przystąpiło 16 placówek oświatowo-wychowawczych. Program został pozytywnie odebrany przez uczniów jak również uzyskał pozytywną opinię rodziców. Cele programu zostały osiągnięte. Dzieci uporządkowały i poszerzyły wiadomości na temat zdrowia, uświadomiły sobie, że same mogą unikać szkodliwych dla zdrowia sytuacji, zdobyły umiejętność radzenia sobie w sytuacjach gdy inni ludzie palą przy nich papierosy. Rodzice chętnie uczestniczyli w proponowanych zajęciach: spotkaniach edukacyjnych czy prelekcjach 72

73 W wielu przypadkach rodzice ograniczyli palenie w obecności dzieci np. w samochodzie. Edukacją objęto 697 uczniów, 524 rodziców i opiekunów. Znajdź właściwe rozwiązanie Program profilaktyki palenia tytoniu dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjów, którego celem jest zwiększanie odpowiedzialności za własne zdrowie wśród uczniów oraz kształtowanie postawy wspierania ludzi, którzy pragną zerwać z nałogiem. Konstrukcja programu uwzględnia zajęcia, podczas których młodzież uczy się asertywności. Nadrzędnym celem programu jest zapobieganie paleniu tytoniu wśród uczniów. W programie uczestniczyło 7 szkół gimnazjalnych i 16 szkół podstawowych. W czasie zajęć uczniowie dowiedzieli się, jak funkcjonuje ludzki organizm oraz jakie są jego potrzeby (ważne jest min. Odpowiednie odżywianie, czyste powietrze). Uczyli się rozpoznawać swoje zachowania tj. zachowania asertywne, uległe. Uczniowie wspólnie zastanawiali się dlaczego młodzi ludzie palą oraz co daje młodym ludziom niepalenie. Dzięki realizacji programu uczniowie stali się bardziej odpowiedzialni za własne zdrowie. Poznali niekorzystne dla zdrowia skutki palenia oraz korzyści, jakie daje niepalenie. Rodzice bardziej interesują się co dzieci robią po zajęciach szkolnych. Podjęte działania służące propagowaniu zdrowego stylu życia oraz walce z nałogiem palenia papierosów wśród młodych ludzi z pewnością obudziły refleksje nad swoim postępowaniem i przyczynią się do pozytywnego myślenia i właściwego działania, program spełnił swoje zadanie profilaktyczne. Edukacją objęto 1514 uczniów i 628 rodziców. Bieg po zdrowie Bieg po zdrowie - program edukacji antytytoniowej opracowany przez Główny Inspektorat Sanitarny we współpracy z ekspertami. Odbiorcami programu byli uczniowie klas IV szkoły podstawowej. W realizacji programu brało udział 7 szkół podstawowych. Główne cele programu: opóźnienie lub zapobiegnięcie inicjacji tytoniowej wśród dzieci i młodzieży, pokazanie atrakcyjności życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego, zwiększenie wiedzy i umiejętności uczniów na temat zdrowia w kontekście szkodliwości palenia papierosów. Program został pozytywnie odebrany przez uczniów i ich rodziców. Uczniowie byli bardzo zaangażowani w realizację programu, bardzo chętnie uczestniczyli w zajęciach, pracowali w grupach, wymieniali się pomysłami, dyskutowali, tworzyli komiks z bohaterami programu, liczyli koszty palenia. Ważnym aspektem realizacji programu było, zaangażowanie rodziców do wspólnego odrabiania prac domowych min. wykonania plakatów na temat szkodliwości palenia papierosów i e- papierosów, przeprowadzenia wywiadów, przygotowania komiksów. Edukacją objęto 89 uczniów i 87 rodziców. 73

74 Światowy Dzień bez Tytoniu w 217 roku obchodzony był pod hasłem: Tytoń - zagrożenie dla rozwoju - jednym z celów kampanii było pokazanie w jaki sposób poszczególni ludzie mogą przyczynić się do trwałego, wolnego od tytoniu świata, czy to poprzez zobowiązanie się że nigdy nie podejmą palenia wyrobów tytoniowych, czy też zrezygnują z tego nawyku. W ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu odbył się EVENT ANTYTYTONIOWY w dniu roku. Obchody odbyły się pod patronatem honorowym Starosty Sandomierskiego i Burmistrza Sandomierza. Starostwo Powiatowe w Sandomierzu, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu i Zespół Szkół Gastronomicznych i Hotelarskich w Sandomierzu zaprosili placówki oświatowowychowawcze (przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne) z terenu powiatu sandomierskiego do udziału w obchodach Światowego Dnia bez Tytoniu. W programie m.in: wprowadzenie w tematykę obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu, marsz antytytoniowy w barwnym korowodzie wokół Ratusza prowadzony przez Sandomierską Orkiestrę Dętą w Sandomierzu, przez funkcjonariuszy policji i straży miejskiej na rowerach. Zabezpieczenie medyczne zapewnił PCK Oddział Rejonowy w Sandomierzu. Policja, straż miejska, straż pożarna i PCK przybyli na event wozami specjalistycznymi. Odbyły się występy artystyczne młodzieży z Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Zawichoście i Zespołu Szkół Gastronomicznych i Hotelarskich w Sandomierzu, Komisja pod przewodnictwem Pana Janusza Suszyny Naczelnika Wydziału Oświaty w Starostwie Powiatowym w Sandomierzu dokonała wyboru najciekawszego hasła o tematyce antytytoniowej z poszczególnych typów placówek oświatowo-wychowawczych tj. przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Ponadto wyróżnienie specjalne otrzymał Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Zawichoście. Nagrody dla zwycięzców ufundowane zostały przez Starostwo Powiatowe w Sandomierzu, Urząd Miasta w Sandomierzu i Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Sandomierzu. Na zakończenie jako puentę EVENTU ANTYTYTONIOWEGO odczytano Odezwę antytytoniową To najzdrowsze są życzenia zawsze i wszędzie unikaj palenia! Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych dotyczących szkodliwości palenia, wykonywano pomiar tlenku węgla w wydychanym powietrzu u osób palących (21 pomiarów) oraz pomiar ciśnienia tętniczego krwi (3 pomiarów). Edukacją objęto 1788 osób. 74

75 Światowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu W ramach obchodów w 217 zorganizowano: Stoisko informacyjno-edukacyjne w II LO w Sandomierzu - odbyła się dystrybucja materiałów edukacyjnych, pomiary tlenku węgla w wydychanym powietrzu, ponadto młodzież deklarująca niepalenie wyrobów tytoniowych składała podpisy na plakacie umieszczonym na korytarzu szkolnym. Impreza prozdrowotna w dniu obchodów Światowego Dnia Rzucania Palenia w Zespole Szkól Gastronomicznych i Hotelarskich w Sandomierzu - odbyła się emisja filmu pt: Nie zamykaj oczu PALENIE, prezentacja multimedialna na temat szkodliwości palenia, stoisko informacyjnoedukacyjne (rozdawnictwo materiałów edukacyjnych dot. szkodliwości palenia, porady indywidualne, pomiar tlenku węgla w wydychanym powietrzu u osób palących). Spotkanie edukacyjne w Szkole Podstawowej w Śmiechowicach dla uczniów klas IV-VII, podczas którego odbyła się emisja filmu pt: Nie zamykaj oczu PALENIE, rozdawnictwo materiałów edukacyjnych oraz pogadanka nt. szkodliwości palenia. Edukacją objęto 1211 osób Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV Profilaktyka HIV / AIDS - odbyła się w ramach Krajowego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV. Działania PSSE w Sandomierzu w ramach obchodów Światowego Dnia AIDS miały na celu przypomnieć, że epidemia HIV/AIDS to problem wciąż aktualny. Podjęto działania na rzecz jego rozwiązania upowszechniając informacje na temat HIV/AIDS, sposobów ograniczania ryzyka zakażenia oraz propagowanie symbolu Czerwonej kokardki jako znaku solidarności z osobami, które cierpią z tego powodu. W Zespole Szkół Gastronomicznych i Hotelarskich w Sandomierzu im. Komisji Edukacji Narodowej odbyła się edukacja młodzieży przeprowadzona przez panią Danutę Szczygielską nauczyciela WDŻ i Panią Kingę Półgrabia pedagoga szkolnego. Ponadto zorganizowano stoisko informacyjno edukacyjne w halu szkoły gdzie prowadzono kolportaż materiałów edukacyjnych na temat HIV/AIDS. W II LO w Sandomierzu odbył się test wiedzy na temat HIV/AIDS. W uroczystym podsumowaniu uczestniczył przedstawiciel KPP w Sandomierzu oraz przedstawiciel PSSE w Sandomierzu. Wszystkim uczestnikom wręczono dyplomy i drobne gadżety. Prowadzona edukacja stanowi pierwszy krok na drodze upowszechnienia problematyki HIV i AIDS przez co pozwoli młodym ludziom wykorzystać zdobytą wiedzę na temat ryzykownych zachowań oraz uchroni przed zakażeniem na HIV oraz zachorowaniem na AIDS. 75

76 Propagowano kampanię edukacyjną Krajowego Centrum ds. AIDS Mam czas rozmawiać promującą dialog międzypokoleniowy o zdrowiu, a zwłaszcza o tematach trudnych, takich jak choroby przenoszone drogą płciową, w tym HIV. Tego samego dnia rozpoczął się również Europejski Tydzień Testowania na HIV. Ponadto w ramach realizacji programu prowadzono rozdawnictwo materiałów edukacyjnych podczas imprez masowych w placówkach oświatowo- wychowawczych oraz placówkach Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Edukacją objęto 1274 osób W 217 roku realizowano projekt pt: Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych, współfinansowanego w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Działania skierowane były do osób dorosłych do których docierano organizując stoiska informacyjnoedukacyjne podczas imprez plenerowych w czasie których prowadzono rozdawnictwo materiałów edukacyjnych jak również udzielano informacji gdzie można otrzymać porady dotyczące profilaktyki uzależnień ponadto wykonywano pomiary zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu u palaczy. Propagowano kampanię Melanż. Oczekiwania vs. Rzeczywistość W ramach programu przeprowadzono Badanie ankietowe kobiet w ciąży na Oddziale Neonatologicznym w Szpitalu Specjalistycznym Ducha Świętego w Sandomierzu. W ramach w w/w projektu realizowano program edukacyjny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych pt: ARS, czyli jak dbać o miłość?. Głównym celem programu jest ograniczenie używania substancji psychoaktywnych przez młodzież (np. alkoholu, tytoniu, narkotyków i dopalaczy), także w kontekście przyszłych ról rodzicielskich. Program realizowany był w 1 placówkach ponadgimnazjalnych z terenu powiatu sandomierskiego. Edukacją objęto 8354 osób w tym w ramach programu ARS, czyli jak dbać o miłość? - 22 osób. 76

77 2. Programy wojewódzkie 2.1. Program edukacyjny Podstępne WZW Program edukacyjny Podstępne WZW adresowany do uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych. Celem tych działań było: upowszechnienie wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych wiedzy na temat wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, przekazanie wiedzy na temat ryzyka zakażenia HBV i HCV, uświadomienie zagrożeń i zasad profilaktyki w tym zakresie oraz pobudzenie do refleksji nad odpowiedzialnością dot. zachowań zdrowotnych własnych i innych ludzi. W roku szkolnym 216/217 program profilaktyki wirusowego zapalenia wątroby pt: Podstępne WZW realizowany był w 6 szkołach ponadgimnazjalnych. Edukacją objęto 252 uczniów Program edukacyjny pt.,,znamię! Znam je? Program miał na celu upowszechnienie wiedzy o czerniaku nowotworze złośliwym skóry, adresowany był do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W roku szkolnym 216/217 na terenie powiatu sandomierskiego program zrealizowało 6 szkół ponadgimnazjalnych. Dzięki realizacji zajęć programowych, wśród uczniów upowszechniono wiedzę na temat czerniaka i skutecznych metod zabezpieczania się przed tym nowotworem skóry. Uczniowie, dzięki specjalnie przygotowanemu filmowi oraz materiałom informacyjnym dowiedzieli się, jak prawidłowo sprawdzać skórę i uchronić się przed czerniakiem. Edukacją objęto 147 uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych. 3. Interwencje Nieprogramowe 3.1. Światowy Dzień Zdrowia odbyły się pod hasłem Depresja-porozmawiajmy o niej. W ramach obchodów Światowego Dnia Zdrowia zorganizowano dla pracowników Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sandomierzu spotkanie edukacyjne na temat depresji. Wykład przeprowadził Pan Michał Domka psycholog z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Sandomierzu. Na stronie internetowej PSSE w Sandomierzu zamieszczono informacje na temat depresji. Edukacją objęto 34 osób Świętokrzyskie Dni Profilaktyki odbyły się pod hasłem Rodzina, Twój przyjazny świat. Odbyły się spotkania z Panią Jagodą Zapała ze Świętokrzyskiego Centrum Onkologii na temat profilaktyki chorób nowotworowych ze szczególnym uwzględnieniem szkodliwości palenia dla uczniów klas starszych w Szkole Podstawowej w Złotej oraz Zespole Publicznych Placówek Oświatowych w Samborcu gdzie słuchaczami byli rodzice i uczniowie gimnazjum. Edukacją objęto 53 osób Interwencja nieprogramowa Zdrowe Wakacje W ramach interwencji nieprogramowej Zdrowe Wakacje Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sandomierzu w okresie wypoczynku wakacyjnego skierowała swoje działania do dzieci i młodzieży korzystającej z wypoczynku zorganizowanego na terenie powiatu sandomierskiego. 77

78 Odbyły się spotkania edukacyjne dla dzieci i młodzieży na temat zasad zdrowego odżywiania oraz zagrożeń związanych z zażywaniem dopalaczy. Informacje na tematy zdrowotne udzielane były uczestnikom imprez plenerowych przez pracowników PSSE w Sandomierzu. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych dla organizatorów wypoczynku letniego oraz podczas imprez plenerowych: nt.szkodliwości palenia, szkodliwości nadmiernego promieniowania UV, profilaktyki HIV/AIDS, dopalaczy-nowych narkotyków, zagrożeń związanych z ukąszeniem przez kleszcza, podstawowe zasady bezpiecznego grzybobrania, bezpieczeństwa podczas wakacji, upałów, barszczu Sosnowskiego, 5 kroków do bezpiecznej żywności, zalecenia dot. spożywania soli. Zainteresowani otrzymywali materiały edukacyjne oraz drobne gadżety. Na stronie internetowej PSSE zamieszczono informacje: - Uwaga kleszcze!, - Jak zachować się podczas upałów zasady - Patent na bezpieczne wakacje, - Kania, gołąbek czy muchomor sromotnikowy? Nie wiesz? Nie ryzykuj!, - Barszcz Sosnowskiego, - Uff jak gorąco. Przygotowano gazetkę tematyczną dla interesantów w budynku PSSE w Sandomierzu. Edukacją objęto 9541 osób Dopalacze - nowe narkotyki Działania dotyczące Dopalaczy-nowych narkotyków skierowane były w 217 roku do młodzieży podczas prowadzonej Akcji letniej i zimowej. Prowadzono spotkania edukacyjne dla wychowanków w 2-ch punktach ( ul. Słowackiego 15 i ul. Portowa 24) podległych Świetlicy Środowiskowej w Sandomierzu, do uczniów w Gimnazjum nr 1 w Sandomierzu, Gimnazjum w Zespole Publicznych Placówek Oświatowych w Samborcu oraz do rodziców w Szkole Podstawowej w Skotnikach, Samborcu i Śmiechowicach. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych oraz informowano o zagrożeniach związanych z zażywaniem tzw. dopalaczy podczas wydarzeń plenerowych: Okrężne Gminne Święto Plonów w Koprzywnicy, Odpust na św. Jacka w Klimontowie, Powiatowe Święto Plonów Dwikozy 217, Europejskie Święto Jabłka XVIII Jabłkobranie 217. W dniu 31 marca 217r. odbyła się w Bursie Szkolnej w Sandomierzu I Powiatowa Konferencja Profilaktyki Zdrowotnej, której tematem przewodnim były DOPALACZE oraz stan psychiczny i emocjonalny młodzieży. Organizatorzy: Starostwo Powiatowe w Sandomierzu i Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sandomierzu. Współorganizatorzy: Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Sandomierzu, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Sandomierzu, Bursa Szkolna w Sandomierzu. W konferencji brali udział nauczyciele, pedagodzy z placówek oświatowo wychowawczych i opiekuńczo-wychowawczych, przedstawiciele samorządu lokalnego, pielęgniarki szkolne i środowiskowe, przedstawiciele opieki społecznej, poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz instytucje zajmujące się profilaktyką uzależnień. 78