Dokumentowanie zdarzenia:

Transkrypt

1 Obowiązek zgłoszenia osoby potencjalnie narażonej na wściekliznę do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku powstaje jeżeli spełnione są oba kryteria: 1. Osoba potencjalnie narażona na wściekliznę poinformowała lekarza o fakcie pokąsania, oplucia lub zadrapania przez zwierzę, co do którego nie ma pewności, że jest zakażone wirusem lub chore. Rodzaje kontaktu ze zwierzęciem chorym lub podejrzanym o zakażenie wirusem wścieklizny to: oślinienie uszkodzonej skóry, lekkie lub głębokie pogryzienia i zadrapania. - wg ICD-10 Z20.3 Styczność i narażenie na wściekliznę - Po przeprowadzonym lekarskim badaniu kwalifikacyjnym lekarz skierował osobę na obowiązkowe szczepienia ochronne - wg ICD-10 Z24.2 Potrzeba szczepień przeciwko wściekliźnie Dokumentowanie zdarzenia: - Do zgłoszenia należy użyć formularz zgłoszenia zachorowania (podejrzenia zachorowania) na chorobę zakaźną i wpisać obie jednostki według Międzynarodowej Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD Zamieścić w formularzu dodatkowe bardzo ważne informacje dla nadzoru epidemiologicznego z przeprowadzonego wywiadu z osobą potencjalnie narażoną na wściekliznę m.in. miejsce narażenia (adres lub co najmniej miejscowość) i jakie zwierzę naraziło osobę na wściekliznę. 1 / 6

2 SZCZEPIENIA PRZECIW WŚCIEKLIŹNIE (POEKSPOZYCYJNE) W kalendarzu szczepień obowiązkowych osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie wścieklizną (Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego ws Programu Szczepień Ochronnych z dnia 26 października 2011) znajdują się wytyczne dotyczące swoistego zapobiegania wściekliźnie u osób mających kontakt ze zwierzęciem chorym lub podejrzanym o zachorowanie na wściekliznę. Przedstawiono również zasady immunoprofilaktyki czynno-biernej. Swoiste zapobieganie czynne: - rozpoczęcie szczepienia według skróconego (tj. poekspozycyjnego) schematu szczepień zgodnie z zaleceniami producenta szczepionki cykl podawania kolejnych dawek - w 0; 3; 7; 14; 30 dobie. Swoiste zapobieganie czynno-bierne: - jak wyżej, plus jednocześnie z pierwszą dawką szczepionki podaje się swoistą immunoglobulinę ludzką - 20 j.m./kg mc. Immunoglobulinę można podać do 7 dnia od podania pierwszej dawki szczepionki. Kwalifikację do szczepienia przeciwko wściekliźnie przeprowadza specjalistyczna Poradnia Chorób Zakaźnych. Uwaga: W przypadku pogryzienia przez psa i kota rozpoczęcie postępowania poekspozycyjnego można odłożyć do czasu potwierdzenia wścieklizny u zwierzęcia, o ile zwierzę, które naraziło człowieka nie wykazywało objawów choroby podczas ekspozycji i jest możliwa jego 15-dniowa obserwacja weterynaryjna. Jeżeli została narażona osoba uprzednio szczepiona przeciwko wściekliźnie podaje się tylko dwie dawki przypominające szczepionki według schematu szczepienia w 0 i 3 dobie. 2 / 6

3 Nie należy wówczas podawać swoistej immunoglobuliny (lub surowicy). SZCZEPIENIA PRZECIW WŚCIEKLIŹNIE (POEKSPOZYCYJNE) Rodzaj kontaktu ze zwierzęciem Stan zdrowia zwierzęciazapobieganie w chwili narażenia podczas obserwacji weterynaryjnej (15-dniowa obserwacja weterynaryjna może być stosowana wyłącznie w odniesieniu do psa i kota) Brak ran lub kontakt pośredni - - nie wymaga Oślinienie zdrowej skóry - - nie wymaga Oślinienie uszkodzonej skóry, zwierzę lekkie zdrowe pogryzienia i zadrapania objawy wścieklizny rozpoczęcie podawania s zwierzę podejrzane o wściekliznę zwierzę zdrowe (niepotwierdzone natychmiastowe objawy) rozpoczęcie podawania szczepion zwierzę wściekłe, dzikie, nieznane, - niezbadane natychmiastowe rozpoczęcie podawania szczepion Głębokie pogryzienia, zadrapania, zwierzę zdrowe oślinienie błon śluzowych objawy wścieklizny natychmiastowe rozpocz zwierzę podejrzane o wściekliznę zwierzę zdrowe (niepotwierdzone natychmiastowe objawy) rozpoczęcie podawania szczepion zwierzę wściekłe, dzikie, nieznane, - niebadane natychmiastowe rozpoczęcie podawania szczepion WŚCIEKLIZNA (Informacja pochodzi ze strony ) 3 / 6

4 Przyczyną wścieklizny jest wirus (z rodzaju Lyssavirus). Jest to zoonoza, czyli choroba, która przenosi się ze zwierząt na człowieka. Głównym rezerwuarem wirusa są zwierzęta dzikie i domowe (tj. psy, wilki, lisy, kojoty, psy dingo, nietoperze, ale także wiewiórki, sarny, koty). Wirus przenoszony jest ze śliną chorego zwierzęcia. Do zakażenia człowieka dochodzi poprzez ugryzienie przez zwierzę lub bezpośredni kontakt (zwykle śluzówek, uszkodzonej skóry) ze śliną zakażonych zwierząt. Po okresie inkubacji trwającym 3-8 tygodni (lub dłużej) pojawiają się niespecyficzne objawy, tj. bóle głowy, gorączka, nudności, niepokój, podniecenie, obrzmienie skóry wokół miejsca ugryzienia. Następnie pojawiają się porażenia mięśni i śpiączka. Charakterystycznym objawem wścieklizny u człowieka jest wodowstręt i światłowstręt. Jednak w chwili pojawienia się objawów zwykle jest już zbyt późno na pomoc. Dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze poinformowanie lekarza o fakcie pokąsania, oplucia lub zadrapania przez zwierzę, co do którego nie ma pewności, że nie jest zakażone wirusem lub chore. W celu zapobieżenia chorobie istnieje szczepionka, którą podaje się jak najszybciej po narażeniu na zakażenie wg określonego schematu, o czym zdecyduje lekarz kwalifikujący do szczepienia, który może zalecić także np. podanie dodatkowo surowicy odpornościowej. Obecnie szczepienia przeciw wściekliźnie u ludzi nie są bolesne, jednak trzeba pamiętać, iż nie będą one skuteczne w chwili pojawienia się objawów choroby. Szczepienie osób chorych jest niecelowe. Leczenie swoiste nie istnieje. Odpowiednie szczepienia należy stosować również u kotów i psów. Należy pamiętać, aby nie zaniedbywać tego obowiązku i systematycznie korzystać z wizyt u lekarza weterynarii. Nie należy także pod żadnym pozorem dotykać znalezionych zwierząt padłych lub zabitych. Jeśli doszło do takiego kontaktu należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, jednocześnie powiadomić lekarza weterynarii o miejscu padnięcia zwierzęcia. Ujemne wyniki badania zwierzęcia mogą być podstawą do przerwania szczepienia człowieka. Przeprowadza się również obserwację przyżyciową zwierzęcia przez lekarza weterynarii, co pozwala wykluczyć wściekliznę, jednak powinna się ona odbywać w warunkach, w których nie dojdzie do narażenia kolejnych osób Podróżując warto pamiętać, że wścieklizna występuje na wszystkich kontynentach 4 / 6

5 Wg Definicji UE przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego wg dokumentu NIZP-PZH (wersja 2, styczeń 2012) zamieszczonego na stronie internetowej Kryteria kliniczne Każda osoba, u której występuje ostra forma zapalenia mózgu i rdzenia ORAZ co najmniej dwa z następujących siedmiu kryteriów: - zmiany czuciowe w miejscu pokąsania przez zwierzę, - niedowład lub porażenie, - skurcze mięśni przełyku, - wodowstręt, - majaczenie, - drgawki, - niepokój. Kryteria laboratoryjne Co najmniej jedno z następujących czterech kryteriów: - izolacja wirusa Lyssa z materiału klinicznego, - wykrycie kwasu nukleinowego wirusa Lyssa w materiale klinicznym (np. ślina lub tkanka mózgowa), - wykrycie antygenu wirusa metodą immunofluorescencji bezpośredniej (DFA) w materiale klinicznym, - wykazanie testem neutralizacji, obecności swoistych przeciwciał przeciw wirusowi Lyssa w surowicy krwi lub płynie mózgowo-rdzeniowym. W interpretacji wyników laboratoryjnych należy wziąć pod uwagę przebyte szczepienie przeciw wściekliźnie i stan uodpornienia (otrzymanie immunoglobuliny). 5 / 6

6 Kryteria epidemiologiczne Co najmniej jedno z następujących trzech powiązań epidemiologicznych: - przeniesienie ze zwierzęcia na człowieka (zwierzę, u którego podejrzewa się zakażenie lub u którego zakażenie zostało potwierdzone), - narażenie przez to samo źródło (to samo zwierzę), - przeniesienie z człowieka na człowieka (np. przeszczep narządów). Klasyfikacja przypadku A. Przypadek możliwy Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne. B. Przypadek prawdopodobny Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i epidemiologiczne. C. Przypadek potwierdzony Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i laboratoryjne. 6 / 6