Rodzaje kontaktu ze zwierzęciem chorym lub podejrzanym o zakażenie wirusem

Transkrypt

1 Obowiązek zgłoszenia osoby potencjalnie narażonej na wściekliznę do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku powstaje jeżeli spełnione są kryteria: 1. Osoba potencjalnie narażona na wściekliznę poinformowała lekarza o fakcie pokąsania, oplucia lub zadrapania przez zwierzę, co do którego nie ma pewności, że jest zakażone wirusem lub chore. Rodzaje kontaktu ze zwierzęciem chorym lub podejrzanym o zakażenie wirusem wścieklizny to: oślinienie uszkodzonej skóry, lekkie lub głębokie pogryzienia i zadrapania ICD-10 Z20.3 Styczność i narażenie na wściekliznę 1 / 17

2 1. Po przeprowadzonym lekarskim badaniu kwalifikacyjnym lekarz skierował osobę na obowiązkowe szczepienia ochronne - ICD-10 Z24.2 Potrzeba szczepień przeciwko wściekliźnie 1. Szczepień nie wykonano (Z28), z podaniem powodu: - z powodu przeciwskazań (Z28.0), - z powodu omowy pacjenta z przyczyn religijnych lub nacisku grupowego (środowiskowego) (Z28.1), - z powodu decyzji pacjenta wynikającej z nieokreślonych przyczyn (Z28.2) - szczepienia nie wykonane z innych przyczyn (Z28.8) - szczepienia nie wykonane z przyczyn nieokreślonych (Z28.9) Dokumentowanie zdarzenia: na druku ZLK-1 zgłoszenie podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej, zgodnie z art. 27 ust 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2016, poz.1866, z późn. zm.). Informacje dodatkowe zamieścić w zgłoszeniu ważne dla nadzoru epidemiologicznego informacje z przeprowadzonego wywiadu z osobą potencjalnie narażoną na wściekliznę m.in. podać miejsce narażenia (miejscowość lub co najmniej powiat) i jakie zwierzę naraziło osobę na wściekliznę. 2 / 17

3 SZCZEPIENIA PRZECIW WŚCIEKLIŹNIE (POEKSPOZYCYJNE) W kalendarzu szczepień obowiązkowych osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie wścieklizną (Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego ws Programu Szczepień Ochronnych na 2017 r.) znajdują się wytyczne dotyczące swoistego zapobiegania wściekliźnie u osób mających kontakt ze zwierzęciem chorym lub podejrzanym o zachorowanie na wściekliznę. Przedstawiono również zasady immunoprofilaktyki czynno-biernej. Kwalifikację do szczepienia szczepionką przeciw WŚCIEKLIŹNIE przeprowadza lekarz specjalistycznej poradni chorób zakaźnych. Swoiste zapobieganie czynne: 3 / 17

4 - szczepienia według skróconego (tj. poekspozycyjnego) schematu szczepień liczba dawek i schemat szczepienia zgodny ze wskazaniami producenta szczepionki. Swoiste zapobieganie czynno-bierne: - jak wyżej, - jednocześnie z pierwszą dawką szczepionki podaje się swoistą immunoglobulinę ludzką - 20 j.m./kg mc. Immunoglobulinę można podać do 7 dnia od podania pierwszej dawki szczepionki. Uwaga: Można się wstrzymać z rozpoczęciem szczepień ochronnych przeciw WŚCIEKLIŹNIE do chwili potwierdzenia wścieklizny u zwierzęcia, o ile jest możliwe: 4 / 17

5 przeprowadzenie badania zwierzęcia wykazującego objawy wścieklizny lub poddanie badaniu pośmiertnemu zwierzęcia podejrzanego o wściekliznę lub poddanie obserwacji weterynaryjnej trwającej do 15 dni zwierzęcia podejrzanego o zakażenie, z którym osoba narażona miała styczność Jeżeli ponownemu narażeniu uległa osoba uprzednio już szczepiona przeciw WŚCIEKLIŹNIE (w ramach szczepień przed lub poekspozycyjnych) podaje się tylko dawki przypominające szczepionki przeciw WŚCIEKLIŹNIE według schematu szczepienia przypominającego wskazanego przez producenta szczepionki. Nie należy wówczas podawać swoistej immunoglobuliny lub surowicy. SZCZEPIENIA PRZECIW WŚCIEKLIŹNIE (POEKSPOZYCYJNE) 5 / 17

6 Rodzaj kontaktu ze zwierzęciem Stan zdrowia zwierzęcia Zapobieganie w chwili narażenia 6 / 17

7 podczas obserwacji weterynaryjnej (15 - dniowa obserwacja weterynaryjna może być stosowana wyłącznie w odniesieniu do psa i kota) Brak ran lub kontakt pośredni - - nie wymaga Oślinienie zdrowej skóry 7 / 17

8 - - nie wymaga Oślinienie uszkodzonej skóry, lekkie pogryzienia i zadrapania zwierzę zdrowe objawy wścieklizny rozpoczęcie podawania szczepionki z chwilą zaobserwowania objawów wścieklizny u zwierzęcia 8 / 17

9 zwierzę podejrzane o wściekliznę zwierzę zdrowe (niepotwierdzone objawy) natychmiastowe rozpoczęcie podawania szczepionki przerwać gdy zwierzę zdrowe zwierzę wściekłe, dzikie, nieznane, niebadane - natychmiastowe rozpoczęcie podawania szczepionki Głębokie pogryzienia, zadrapania, 9 / 17

10 oślinienie błon śluzowych zwierzę zdrowe objawy wścieklizny natychmiastowe rozpoczęcie podawania szczepionki + swoistej immunoglobuliny zwierzę podejrzane o wściekliznę zwierzę zdrowe (niepotwierdzone objawy) natychmiastowe rozpoczęcie podawania szczepionki + swoistej immunoglobuliny przerwać gdy zwierzę zdrowe 10 / 17

11 zwierzę wściekłe, dzikie, nieznane, niebadane - natychmiastowe rozpoczęcie podawania szczepionki + swoistej immunoglobuliny WŚCIEKLIZNA 11 / 17

12 Przyczyną wścieklizny jest wirus (z rodzaju Lyssavirus). Jest to zoonoza, czyli choroba, która przenosi się ze zwierząt na człowieka. Głównym rezerwuarem wirusa są zwierzęta dzikie i domowe (tj. psy, wilki, lisy, kojoty, psy dingo, nietoperze, ale także wiewiórki, sarny, koty). Wirus przenoszony jest ze śliną chorego zwierzęcia. Do zakażenia człowieka dochodzi poprzez ugryzienie przez zwierzę lub bezpośredni kontakt (zwykle śluzówek, uszkodzonej skóry) ze śliną zakażonych zwierząt. Po okresie inkubacji trwającym 3-8 tygodni (lub dłużej) pojawiają się niespecyficzne objawy, tj. bóle głowy, gorączka, nudności, niepokój, podniecenie, obrzmienie skóry wokół miejsca ugryzienia. Następnie pojawiają się porażenia mięśni i śpiączka. Charakterystycznym objawem wścieklizny u człowieka jest wodowstręt i światłowstręt. Jednak w chwili pojawienia się objawów zwykle jest już zbyt późno na pomoc. Dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze poinformowanie lekarza o fakcie pokąsania, oplucia lub zadrapania przez zwierzę, co do którego nie ma pewności, że nie jest zakażone wirusem lub chore. W celu zapobieżenia chorobie istnieje szczepionka, którą podaje się jak najszybciej po narażeniu na zakażenie wg określonego schematu, o czym zdecyduje lekarz kwalifikujący do szczepienia, który może zalecić także np. podanie dodatkowo surowicy odpornościowej. Obecnie szczepienia przeciw wściekliźnie u ludzi nie są bolesne, jednak trzeba pamiętać, iż nie będą one skuteczne w chwili pojawienia się objawów choroby. Szczepienie osób chorych jest niecelowe. Leczenie swoiste nie istnieje. Odpowiednie szczepienia należy stosować również u kotów i psów. Należy pamiętać, aby nie zaniedbywać tego obowiązku i systematycznie korzystać z wizyt u lekarza weterynarii. Nie należy także pod żadnym pozorem dotykać znalezionych zwierząt padłych lub zabitych. Jeśli doszło do takiego kontaktu należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, jednocześnie powiadomić lekarza weterynarii o miejscu padnięcia zwierzęcia. Ujemne wyniki badania zwierzęcia mogą być podstawą do przerwania szczepienia człowieka. Przeprowadza się również obserwację przyżyciową zwierzęcia przez lekarza weterynarii, co pozwala wykluczyć wściekliznę, jednak powinna się ona odbywać w warunkach, w których nie dojdzie do narażenia kolejnych osób 12 / 17

13 Podróżując warto pamiętać, że wścieklizna występuje na wszystkich kontynentach Informację pozyskano ze strony WŚCIEKLIZNA Wg Definicji UE przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego (dokumentu NIZP-PZH wersja 3, styczeń 2014) zamieszczonego na stronie internetowej 13 / 17

14 Kryteria kliniczne Każda osoba, u której występuje ostra forma zapalenia mózgu i rdzenia ORAZ co najmniej dwa z następujących siedmiu kryteriów: - zmiany czuciowe w miejscu pokąsania przez zwierzę, - niedowład lub porażenie, - skurcze mięśni przełyku, - wodowstręt, - majaczenie, - drgawki, - niepokój. 14 / 17

15 Kryteria laboratoryjne Co najmniej jedno z następujących czterech kryteriów: - izolacja wirusa Lyssa z materiału klinicznego, - wykrycie kwasu nukleinowego wirusa Lyssa w materiale klinicznym (np. ślina lub tkanka mózgowa), - wykrycie antygenu wirusa metodą immunofluorescencji bezpośredniej (DFA) w materiale klinicznym, - wykazanie testem neutralizacji, obecności swoistych przeciwciał przeciw wirusowi Lyssa w surowicy krwi lub płynie mózgowordzeniowym. W interpretacji wyników laboratoryjnych należy wziąć pod uwagę przebyte szczepienie przeciw wściekliźnie i stan uodpornienia (otrzymanie immunoglobuliny). Kryteria epidemiologiczne 15 / 17

16 Co najmniej jedno z następujących trzech powiązań epidemiologicznych: - przeniesienie ze zwierzęcia na człowieka (zwierzę, u którego podejrzewa się zakażenie lub u którego zakażenie zostało potwierdzone), - narażenie przez to samo źródło (to samo zwierzę), - przeniesienie z człowieka na człowieka (np. przeszczep narządów). Klasyfikacja przypadku A. Przypadek możliwy Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne. B. Przypadek prawdopodobny Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i epidemiologiczne. C. Przypadek potwierdzony Każda osoba spełniająca kryteria kliniczne i laboratoryjne. 16 / 17

17 17 / 17