Kłębek Ariadny, czyli o próbach oswojenia Minotaura niepłynności na Uniwersytecie Śląskim

Transkrypt

1 Aleksandra Boroń logopeda Gabinety Logopedyczne, Syców, Wrocław Anna Szerszeńska neurologopeda, absolwentka ECSF Gabinet Logopedyczny, Warszawa Kłębek Ariadny, czyli o próbach oswojenia Minotaura niepłynności na Uniwersytecie Śląskim Koniec sierpnia 2016 r. zgromadził w Katowicach osoby zainteresowane problematyką płynności mowy na drugiej edycji Międzynarodowej Konferencji Logopedycznej Zaburzenia płynności mowy teoria i praktyka. Pierwsza edycja miała miejsce we wrześniu 2014 r. Także i tym razem mury Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego odwiedzili specjaliści zarówno z Polski, jak i z ośrodków zagranicznych z Austrii, Czech, Libanu, Słowacji Niemiec, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Zainteresowanie poprzednią edycją konferencji było tak duże, że program tegorocznej zdecydowano się rozłożyć na dwa dni oraz uczynić ją centralnym ogniwem społeczno-edukacyjnej kampanii pod nazwą Labirynty Komunikacji. Na ten projekt składały się warsztaty dla logopedów, Ogólnopolski Zjazd Osób Jąkających się, otwarte spotkania dla młodzieży, dzieci i rodziców dzieci jąkających się oraz naukowy panel dyskusyjny. Organizatorami tego niezwykłego przedsięwzięcia zaplanowanego na 5 dni od 23 do 28 sierpnia 2016 r. był Instytut Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego we współpracy z Wydziałem Teologicznym tegoż Uniwersytetu oraz 235

2 logopedyczne nr 25 Aleksandra Boroń, Anna Szerszeńska 236 Fundacją Wiedzy i Dialogu Społecznego Agere Aude. Wsparcia udzielili: Polski Związek Logopedów, International Fluency Association (IFA), Polskie Towarzystwo Logopedyczne Odział Śląski, zaś patronat medialny objęli: TVP 3 Katowice, radio em, Gość Niedzielny oraz Gazeta Uniwersytecka UŚ. Konferencja odbywała się pod honorowym patronatem Rektora Uniwersytetu Śląskiego profesora Wiesława Banysia, Arcybiskupa Metropolitę katowickiego księdza doktora Wiktora Skworca oraz Prezydenta Miasta Katowic doktora Marcina Krupy. Projekt pod nazwą Labirynty Komunikacji otworzył dwudniowe warsztaty dla logopedów: Palin PCI Terapia Interakcyjna Rodzic-Dziecko dla Jąkających się Dzieci w wieku do 7 lat, które poprowadziła dr Katarzyna Węsierska, specjalizująca się w zaburzeniach płynności mowy, uczestniczka programu szkoleniowego dla trenerów metody Palin PCI w Centrum Michaela Palina w Londynie. W charakterze superwizorki wystąpiła Jane Harley specjalistka z Centrum Michaela Palina w Londynie. Warsztaty odbywały się w języku polskim, a dla potrzeb superwizji tłumaczyła je konsekutywnie na język angielski znawczyni tematyki logopedycznej Małgorzata Kądzioła, autorka przekładu podręcznika Elaine Kelman i Alison Nicholas Praktyczna interwencja w jąkaniu wczesnodziecięcym. Fakt, że publikacja ta ukazała się na rynku polskim w roku 2013, pomógł uczestnikom przygotować się do aktywnego udziału w warsztatach, zgodnie z wytycznymi specjalistów z Centrum Michaela Palina. W programie pierwszego dnia konferencji zaplanowano wykłady mistrzowskie, sesje posterowe, miniseminaria, referaty oraz warsztaty. Tak szeroki program został przygotowany po to, by sprostać zarówno oczekiwaniom tych uczestników, którzy byli bardziej zainteresowani tematem od strony naukowej, jak i tych, którzy chcieli poznać praktyczne rozwiązania terapeutyczne. Jak wiadomo, praktyka terapeutyczna karmi się rzetelną wiedzą i wynikami badań naukowych, więc uczestnicy mieli nie lada problem, stojąc przed koniecznością wyboru wydarzenia, w którym chcieli wziąć udział. Szczęśliwie konieczność wyboru nie dotyczyła wykładów mistrzowskich, które znalazły się w przedpołudniowym programie. Podzielono je na dwie części. W pierwszej głos zabrali ks. prałat Władysław Basista z Archidiecezji Katowickiej oraz prof. Florence L. Myers z Adelphi University w Nowym Jorku. Ks. Basista, który zainaugurował wykłady, niezwykle ciekawie mówił o estetyce i płynności mowy, będących od wieków przedmiotem badań naukowych i praktycznych doświadczeń. Profesor Myers poprowadziła wykład zatytułowany Istota mowy bezładnej giełkotu. Jej prezentacja to efekt 30 lat pracy naukowej i terapeutycznej z pacjentami z giełkotem. Profesor omówiła modele pozwalające na zrozumienie tego nie do końca jeszcze zbadanego zagadnienia, jakim jest mowa bezładna oraz przedstawiła skuteczne strategie terapeutyczne, biorące

3 Kłębek Ariadny, czyli o próbach oswojenia Minotaura niepłynności Zdjęcie 1. Wykład prof. Myers pod uwagę zarówno wspomniane modele, jak i wielowymiarową diagnozę pacjenta. Na uwagę zasługuje fakt, że profesor przedstawiła roboczą diagnozę giełkotu, a także omówiła konkretne rozwiązania terapeutyczne, co biorąc pod uwagę duży niedosyt, jeśli chodzi o publikacje i warsztaty dotyczące tego zaburzenia stanowiło niezwykłą wartość wystąpienia. Po przerwie na kawę rozpoczęła się druga część wykładów mistrzowskich, którą otworzył wykład prof. Martine Vanryckeghem z Departamentu Nauki o Komunikacji i Jej Zaburzeniach Uniwersytetu Centralnej Florydy. Profesor zajęła się wielowymiarową, opartą na dowodach diagnozą prowadzącą do wielopłaszczyznowej terapii. Referentka, która jest współautorką testów do badania afektywnych i kognitywnych aspektów jąkania, poprowadziła także w części panelowej warsztat, który był nawiązaniem do porannego wykładu. Zwróciła ona uwagę na konieczność prowadzenia diagnozy każdego pacjenta z wykorzystaniem standaryzowanego narzędzia. Należy tu wspomnieć, iż Martine Vanryckeghem wraz z Gene em J. Bruttenem są autorami wystandaryzowanego narzędzia BAB (The Behavior Assessment Battery) baterii testów do badania zachowań i postaw związanych z jąkaniem. Dopiero wyniki i interpretacja badań pozwalają terapeucie na zaprogramowanie terapii dopasowanej do potrzeb i wymagań konkretnego pacjenta podkreśliła pani profesor. Kolejny był wykład mistrzowski autorstwa Benny ego Ravida, honorowego przewodniczącego AMBI (Izraelskie Stowarzyszenie Osób Jąkających Się), który niezwykle wzruszająco mówił o tym, że jąkanie to także możliwości, co ilustrował przykładami ze swojego barwnego i niezwykle ciekawego życia. Prelegent przytoczył zasłyszane kiedyś słowa: Twoim problemem nie jest jąkanie, tylko co z nim zrobisz, w jaki sposób do niego podejdziesz to może stać się dla ciebie problemem. Przedobiednią część pierwszego dnia kon- 237

4 logopedyczne nr 25 Aleksandra Boroń, Anna Szerszeńska 238 ferencji zamknął pan Zdzisław Gładosz z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Osób Jąkających się Ostoja referatem Czy można zaufać takiej mowie? W swoim wystąpieniu przytoczył on opinie polskich konsumentów osób jąkających się czy członków ich rodzin i zarysował kierunki dalszej aktywności stowarzyszenia na rzecz udzielania wsparcia ludziom zmagającym się z zaburzeniami płynności mowy. Po dyskusji i po przerwie goście konferencji mieli okazję wziąć udział w sesji posterowej, w której zaprezentowano polskie i anglojęzyczne plakaty naukowe. Po krótkiej i intensywnej przerwie rozpoczęły się sesje panelowe. W skład pierwszej weszły dwa miniseminaria. Pierwsze prezentowała Aleksandra Boroń, która przedstawiła studium przypadku terapii jąkania prowadzonej przy wykorzystaniu metody Mini-KIDS. Kolejna prelegentka Zenobia Bogdanowska w swojej prezentacji Bądź ekspertem samego siebie przedstawiła podejście skoncentrowane na rozwiązaniach w pracy z osobami z zaburzoną płynnością mówienia. W programie drugiej sesji odbywającej się w języku angielskim znalazły się: warsztat Izabelli Reichel z Touro College w Nowym Yorku, dotyczący międzynarodowych akcentów w programach kształcenia z zakresu giełkotu oraz studium przypadku terapii jąkającego się szesnastolatka, wdrażanej na podstawie modelu ICF (International Classification of Functioning, Disability, and Health). To ostatnie przygotował Jan Dezort z Czech pierwszy czeski absolwent Europejskiej Klinicznej Specjalizacji Płynności Mowy (ECSF European Clinical Specialization in Fluency Disorders). Na trzecią sesję panelową składały się trzy referaty: dr Moniki Kaźmierczak Jąkający się na maturze ustnej, Aleksandry Jastrzębowskiej Balbutologopedia dziedzina obca logopedom? oraz dr Katarzyny Węsierskiej Misja i cele Międzynarodowego Stowarzyszenia Giełkotu (International Cluttering Association). Czwarta sesja panelowa była poświęcona w całości na warsztaty poprowadzone w języku angielskim przez Martine Vanryckeghem Badanie postaw związanych z mówieniem na różnych etapach życia. Implikacje terapeutyczne (warsztaty były tłumaczone konsekutywnie na język polski ). Pierwszy dzień konferencji zakończyła uroczysta kolacja, podczas której zebrani mieli okazję celebrować osiągnięcia polskich logopedów. Dr Mieczysław Chęciek otrzymał nagrodę im. Księdza Stanisława Wilczewskiego z rąk ks. Władysława Basisty. Zebrani byli również świadkami uroczystego wręczenia Certyfikatów Grantów im. Profesora Gene a J. Bruttena, które otrzymały Aleksandra Jastrzębowska z Warszawy i Jadwiga Tuchowska z Krakowa. Wręczenia dokonała prof. Martine Vanryckeghem fundatorka grantów żona zmarłego w roku 2013 prof. Bruttena. Dr Katarzyna Węsierska podzieliła się z zebranymi radosną wiadomością, że do grona specjalistów ECSF dołączyła kolejna Polka Anna Szerszeńska z Warszawy.

5 Kłębek Ariadny, czyli o próbach oswojenia Minotaura niepłynności Drugi dzień konferencji rozpoczął się od wykładów mistrzowskich. Pierwszy z nich, zatytułowany Widzimy to, co chcemy odnaleźć odkrywanie istoty uwagi w terapii jąkania, wygłosiła Jane Harley z Centrum im. Michaela Palina w Londynie. Prelegentka jest autorką wielu publikacji terapeutycznych i badawczych, pracuje na co dzień z jąkającymi się dziećmi oraz osobami dorosłymi z jąkaniem. W swojej pracy terapeutycznej wykorzystuje ona m.in. podejścia wywodzące się z psychoterapii, takie jak np.: Terapię Krótkoterminową Skoncentrowaną na Rozwiązaniach (Solution Focus Brief Therapy SFBT), Terapię Behawioralno- -Poznawczą (Cognitive Behavioral Therapy CBT) czy podejścia oparte na świadomości/uważności (Mindfulness Based Approaches MBA). Dr Hana Lacikova (Inštitút detskiej reči w Bratysławie, Słowacja), specjalistka w dziedzinie zaburzeń płynności mowy, przedstawiła model wczesnej interwencji w zakresie jąkania u dzieci oraz przybliżyła słuchaczom podejścia stosowane wobec jąkania wczesnodziecięcego w kierowanym przez siebie instytucie. Dr Isabella K. Reichel (Touro College, USA), certyfikowana specjalistka w zakresie zaburzeń płynności mowy, autorka wielu artykułów o tematyce jąkania, giełkotu i stygmatyzacji osób z zaburzeniami płynności mowy, omówiła wyzwania, z którymi zmagają się jąkające się dzieci w wieku szkolnym oraz sposoby ich łagodzenia. Prelegentka podkreśliła, że dzieci od wieku przedszkolnego do wczesnej młodości mają potrzebę dostosowania się do grupy i odczuwają potrzebę akceptacji, mogą napotkać jednak negatywne reakcje rówieśników i przeżywać w związku z tym silne emocje, które nie zawsze potrafią kontrolować. W następstwie tego u dzieci jąkających się mogą się pojawić obawy związane z komunikacją. W wyniku terapii logopedycznej mają one szansę zmienić sposób postrzegania samych siebie, poprawić jakość swego życia i kontaktów społecznych, odnosić sukcesy w nauce oraz nabyć umiejętność radzenia sobie z dokuczaniem. W części drugiej wykładów mistrzowskich głos zabrał profesor Karel Neubauer z Wydziału Edukacji i Logopedii Uniwersytetu Hradec Králové i Centrum Logopedycznego Česká Lípa (Republika Czeska). Przedstawił on program pod nazwą: Nie bój się pauzy, będący przykładem podejścia kognitywno-behawioralnego oraz omówił aspekt samokontroli wypowiedzi u dorosłych osób z jąkaniem. Drugim prelegentem w tej części wykładów był dr Krzysztof Szamburski, reprezentujący Uniwersytet Warszawski oraz Specjalistyczną Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną TOP w Warszawie. Jego wystąpienie miało na celu przedstawienie metody wystukiwania sylab jako skutecznego sposobu uzyskiwania płynności mówienia. W dyskusji zamykającej drugą część wykładów mistrzowskich wzięły udział również dorosłe osoby jąkające się, które zechciały podzielić się własnymi doświadczeniami, dotyczącymi zarówno terapii jąkania, jak i życia z jąkaniem. 239

6 logopedyczne nr 25 Aleksandra Boroń, Anna Szerszeńska 240 W dalszej części konferencji uczestnicy mieli szansę wziąć udział w kolejnych sesjach panelowych. Podczas jednej z nich zostały zorganizowane interaktywne warsztaty, prowadzone przez profesor Florence Myers z Adelphi University w Nowym Jorku z aktywnym udziałem przewodniczącego Komitetu ds. konsumenckich ICA Rutgera Wilhelma z Holandii, prywatnie osoby zmagającej się na co dzień z giełkotem. Te warsztaty podobnie jak pierwszego dnia konferencji były tłumaczone konsekutywnie na język polski. Profesor Myers zajmuje się zagadnieniem jąkania i giełkotu (mowy bezładnej), zależnościami pomiędzy funkcjami językowymi, prozodią i płynnością. W swym wystąpieniu ta wybitna specjalistka przedstawiła możliwości diagnozy i terapii wielowymiarowego zaburzenia, jakim jest giełkot. Zwróciła ona uwagę zebranym, że zjawisko to cechują zaburzenia przetwarzania językowego, tempo ponad własne możliwości, brak precyzji artykulacji, niepłynności mowy nietypowe dla jąkania, trudności w utrzymaniu świadomości sposobu mówienia, nieprzyznawanie się do problemu, nieświadomość problemu, wewnętrzne odczucie rozpierającej energii lub podenerwowania. Profesor Myers przedstawiła założenia poznawczo-behawioralnej terapii giełkotu, używając metafory budynku, u podstaw którego leży metaświadomość poznawcza, belkę nośną konstrukcji stanowi kontrola tempa mowy, izolację monitorowanie, moderacja i modulacja, we wnętrzu ukrywają się natomiast aspekty motoryczne i językowe. Ważnym składnikiem terapii jest również kwestia jakości życia osób z tym rodzajem trudności w komunikowaniu się, stąd starania o przeniesienie efektów terapii do życia codziennego i praca nad ich utrzymywaniem. Na zakończenie prowadząca zaakcentowała korzyści płynące z udziału klientów z giełkotem w spotkaniach grup samopomocy i grup wsparcia oraz potrzeby informowania najbliższych. Równolegle do warsztatów profesor Myers miały miejsce trzy inne sesje panelowe. Karin Koltay z Austrii przedstawiła studium przypadku trójjęzycznej osoby jąkającej się, zatytułowane Trzy w jednym. Z kolei Izabela Michta, Arkadiusz Ceglarski i Radosław Lewandowski przedstawiciele polskiego środowiska liderów ruchów samopomocowych dla osób jąkających się zaprezentowali założenia autoterapii dla osób jąkających się w ujęciu Malcolma Frasera (założyciela the Stuttering Foundation of America). Lucyna Jankowska- -Szafarska przedstawiła praktyczne zastosowanie podejścia modyfikacji jąkania u młodzieży i dorosłych, ze szczególnym uwzględnieniem pokonywania barier psychologicznych. Referat w tej części sesji panelowej wygłosił również Grzegorz Chmielewski, który mówił o potrzebach i oczekiwaniach rodziców dzieci z jąkaniem, uczestniczących w grupach wsparcia. Kolejny referat przedstawił Bogusław Pietrus. Prelegent omówił system wsparcia osób jąkających się, jaki tworzą Kluby J oraz grupy samopomocowe. Anna Cholewiak

7 Kłębek Ariadny, czyli o próbach oswojenia Minotaura niepłynności w swoim wystąpieniu zaprezentowała wyniki badań pilotażowych nad tempem wypowiedzi. W drugiej części sesji panelowych uczestnicy mieli szansę wziąć udział w kontynuacji warsztatów Florence Myers lub też w warsztatach dr Krzysztofa Szamburskiego i Mileny Mrozowskiej, dotyczących praktycznych aspektów zastosowania metody wystukiwania sylab. Kamil Kupiec i Paulina Michalska opowiedzieli o tworzeniu i prowadzeniu grupy samopomocowej dla osób jąkających się. Dr Agnieszka Płusajska-Otto i Joanna Wyszyńska przedstawiły możliwości wykorzystania technik emisyjno-dykcyjnych w terapii jąkania. Z kolei Anna Szerszeńska podzieliła się swymi doświadczeniami z pracy z dzieckiem jąkającym się w miniseminarium zatytułowanym: Studium przypadku 7-letniego jąkającego się chłopca w oparciu o model ICF. Dr Maria Faściszewska, Jagoda Tuchowska oraz dr hab. Piotr Wolski wystąpili z referatem: Narzędzia diagnostyczne, stosowane w ocenie postaw i zachowań dorosłych osób jąkających się. W ramach społeczno-edukacyjnej kampanii Labirynty Komunikacji miała miejsce światowa premiera The International Fluency Association (Międzynarodowe Stowarzyszenie Płynności) Global Workshop. Zdjęcie 2. IFA global workshop Po raz pierwszy w historii IFA zostały zorganizowane, we współpracy z lokalnym ośrodkiem naukowo-dydaktycznym, międzynarodowe warsztaty dla logopedów. Do poprowadzenia warsztatów Terapia jąkania dla dzieci w wieku szkolnym: rozwijanie kluczowych umiejętności klienta i terapeuty organizatorzy zaprosili Jane Harley z Centrum Michaela Palina w Londynie. Te jednodniowe warsztaty, prowadzone w języku angielskim z konsekutywnym tłumaczeniem na język polski, stanowiły wprowadzenie do opanowania przez logopedów zasad 241

8 logopedyczne nr 25 Aleksandra Boroń, Anna Szerszeńska 242 terapii dla dzieci w wieku szkolnym. W warsztatach udział wzięli terapeuci z Polski, Czech, Libanu, Niemiec oraz Słowacji. Ich uczestnicy mogli zapoznać się z procesem identyfikowania potrzeb klienta oraz z modelem integrowania kluczowych elementów terapii. W czasie niezwykle bogatego programu warsztatów znalazło się miejsce na praktyczne ćwiczenie umiejętności, a także na merytoryczną dyskusję. Efektem było więc zarówno poznanie praktycznych strategii, które mogą być wdrożone do pracy z dzieckiem i jego rodziną, jak i pogłębienie umiejętności budowania współpracy z rodziną, która jest istotnym elementem programu terapii stosowanego w Michael Palin Centre polegającego na wspieraniu płynności mówienia poprzez bazujące na pracy z rodziną podejście promowania umiejętności komunikacyjnych. Kolejną z odsłon Labiryntów Komunikacji był otwarty panel dyskusyjny pod tym samym tytułem, poświęcony problematyce barier w komunikowaniu się i sposobom ich pokonywania. Ks. prałat Władysław Basista wygłosił referat dotyczący właściwych postaw wobec osób z zaburzeniami płynności mowy. W kolejnym wystąpieniu dr Joanna Trzaskalik zajęła się profilaktyką wad wymowy oraz znaczeniem pionizacji języka w życiu małego dziecka. Psycholog dr Agnieszka Skorupa podzieliła się ze słuchaczami wynikami badań, prowadzonych we współpracy z dr Anną Guzy, dotyczących barier komunikacyjnych w szkolnictwie wyższym. Po przerwie zostały wygłoszone jeszcze trzy referaty. Siostra Monika Polok poruszyła kwestię komunikacji z osobami niesłyszącymi oraz zaprezentowała film, zrealizowany w języku migowym, promujący Światowe Dni Młodzieży. Kolejna prelegentka dr Łucja Skrzypiec podjęła rozważania związane z pytaniem, zawartym w tytule swego wystąpienia: Jak sprawić, żeby dzieci pokochały czytanie?, natomiast ks. Łukasz Pasuto podjął próbę opisu języka migowego oraz różnic między językiem migowym a miganym. Po ożywionej dyskusji odbył się konkurs-niespodzianka, sprawdzający jaką wiedzę zdobyli uczestnicy na spotkaniu. W niedzielę odbyło się otwarte forum dla dzieci i młodzieży doświadczających trudności w płynnym wypowiadaniu się. Głównymi założeniami organizatorów tego wydarzenia było umożliwienie młodym ludziom zabrania głosu, poznania innych osób jąkających się i wymiany doświadczeń oraz ułatwienie im otwartego mówienia o jąkaniu. Do udziału w spotkaniu w charakterze słynnych osobistości jąkających się zostali zaproszeni Benny Ravid i Agnieszka Tomaszewska (liderka szczecińskiego Klubu J i założycielka Grupy HALO). Zakończenie tego spotkania dla dzieci odbyło się w kuluarach Wydziału Teologii UŚ uczestnicy wkroczyli tam w Magiczny świat bajek o jąkających się bohaterach. Bajki zostały napisane przez jąkające się dzieci, które brały udział w zajęciach grupowych w Centrum Logopedycznym w Kato-

9 Kłębek Ariadny, czyli o próbach oswojenia Minotaura niepłynności wicach. Pomysł dr Katarzyny Węsierskiej (UŚ, Centrum Logopedyczne) i Aleksandry Krawczyk (stypendystki Fundacji Fulbrighta oraz studentki Uniwersytetu Centralnej Florydy) realizowały studentki. Efekty twórczości dziecięcej zachwyciły organizatorów wydarzenia oraz uczestników sobotnich warsztatów. Koordynatorkami tego wydarzenia były: Zofia Byszewska, Monika Dyl, Aleksandra Kluj, Izabela Michta, Katarzyna Węsierska i Bogumiła Wilk. Tego samego dnia zorganizowano również otwarte forum dyskusyjne dla rodziców dzieci jąkających się. Celem spotkania było stworzenie rodzicom możliwości poznania się i wymiany doświadczeń, a także przyjrzenia się uczuciom, myślom oraz zachowaniom powiązanym z jąkaniem ich dzieci. Rozważano najskuteczniejsze sposoby udzielania wsparcia emocjonalnego, pojawił się również temat powstawania u rodziców poczucia winy. Wypowiadający się rodzice to eksperci zarówno w kwestii swego jąkającego się dziecka, jak i własnej. Kilkoro z nich znało ten problem z obu stron perspektywy własnej (osoby jąkającej się) oraz rodzica dziecka z jąkaniem. Oto wypowiedź jednego z rodziców, obecnych na spotkaniu: [ ] budujące było spotkanie z rodzicami i przekonanie się, że ten oto człowiek z krwi i kości prowadzący normalne życie ma podobne rozterki dotyczące przyszłości swojego dziecka, że są osoby, które wydawać by się mogło, powinny już oswoić się z tematem jąkania (bo dziecko jąka się już od paru lat), nadal mają takie odczucia jak osoba w temacie raczkująca (złość, niezrozumienie dlaczego akurat moje dziecko itp.). Organizatorkami tego wydarzenia były: Barbara Jeziorczak i Tatiana Sokala, wspierane aktywnie przez dr Łucję Skrzypiec i dr Joannę Trzaskalik. Kolejną odsłoną sierpniowych prób oswajania niepłynności na UŚ był Ogólnopolski Zjazd Osób Jąkających się, który rozpoczął się w piątkowy wieczór od panelu dyskusyjnego. Sobotnie wydarzenia zainaugurował Benny Ravid, prowadząc kolejny panel dyskusyjny zatytułowany: Nasz sposób widzenia i traktowania jąkania. Poniżej przytoczono wybrane relacje uczestników tego wydarzenia: Benny Ravid pokazał nam, że z jąkaniem da się żyć. Jest tej tezy najlepszym dowodem. Przekonywał nawet, że jąkanie to także możliwości. Brzmi jak hurraoptymizm, ale jakby tak dobrze pomyśleć Na pewno mamy głębsze życie wewnętrzne, większą paletę odczuć, chcąc nie chcąc jesteśmy mistrzami empatii. Stąd i podobnych ludzi przyciągamy, bardziej ludzkich. Być może jest to okazja na pogłębione, mocniejsze, bardziej świadome przeżywanie życia. Benny jest przykładem człowieka, który wie, że się jąka i akceptuje to. Nie 243

10 logopedyczne nr 25 Aleksandra Boroń, Anna Szerszeńska zamierza wiecznie się doleczać, zmieniać niemożliwego. Terapie były, ale się skończyły. Benny jąka się swobodnie i jest doskonałym mówcą. Spełnionym człowiekiem. Wspaniałym przyjacielem osób jąkających się, znanym i podziwianym w naszym środowisku na całym świecie. Obecnie, także i w Polsce. Dziękujemy, Benny! Danuta To, co zapamiętałem najbardziej, to jego przesłanie: Twoim problemem nie jest jąkanie tylko to jak postrzegasz i rozumiesz jąkanie. [ ] jakąkolwiek drogę, terapię jąkania bym nie przyjął, to wyjściem powinna być akceptacja, odczulenie. Tylko ten klucz otwiera drzwi. Mariusz W dalszej części dnia uczestnicy mogli wziąć udział w warsztatach, prowadzonych przez: Kamila Kupca, Paulinę Michalską, Milenę Mrozowską, dra Krzysztofa Szamburskiego oraz Agnieszkę Tomaszewską, a także wysłuchać wystąpień Renaty Margalskiej, Danuty Gajewskiej, Mileny Mrozowskiej oraz Bogusława Pietrusa. Warsztaty dotyczyły głównie sposobów radzenia sobie z jąkaniem, z pozostałych wystąpień można było zebrać informacje praktyczne, dotyczące m.in. kwestii organizacyjnych, związanych z codziennością Klubów J oraz przepisów ułatwiających osobom jąkającym się wyrównanie szans na rynku pracy. Dzień ten zakończył się uroczystym Balem Balbuta. W niedzielę uczestnicy zjazdu mieli możliwość wzięcia udziału w dwóch warsztatach, prowadzonych przez Katarzynę Ploch i Grzegorza Chmielewskiego, oraz swobodnej wypowiedzi podczas czasu specjalnego. Jak istotnym wydarzeniem dla uczestników były warsztaty prowadzone podczas zjazdu świadczą wspomnienia uczestników. W przytoczonej wypowiedzi podsumowano warsztaty Katarzyny Ploch: [ ] (jedna z uczestniczek) powiedziała na koniec znamienne słowa, że jest po tych warsztatach na ostatniej prostej do akceptacji jąkania. Mariusz Doświadczenia całego zjazdu ten sam uczestnik podsumował następująco: 244 Tak naprawdę to nie wiedziałem jak to wszystko będzie wyglądać, zastanawiałem się, czy będę się umiał odnaleźć, otworzyć [ ] później jednak pomyślałem sobie: przecież tu są sami ludzie jąkający się, czym się przejmujesz? Zdałem sobie sprawę że jestem w podróży, w podróży z moim jąkaniem. Jedni byli

11 Kłębek Ariadny, czyli o próbach oswojenia Minotaura niepłynności dalej, inni bliżej, wszyscy w drodze [ ]. To był dla mnie przełomowy moment w odczulaniu się, w samoakceptacji. Interesująca jest także opinia jednej z uczestniczek na temat połączenia konferencji naukowej ze zjazdem osób jąkających się: Gratuluję organizatorom, którzy wzięli na swoje barki to niezwykłe wyzwanie połączenia dwóch światów naukowego i społeczności osób jąkających się. Forum akademickie i samopomocowe jotki zadziałały we wspólnym celu. [ ] uczestnicy zjazdu wznieśli się z godnością ponad stereotypy, tremę, osobiste traumy i przenieśli zarówno konferencję, jak i zjazd w bardziej wartościowy wymiar. Kasia Zarówno wśród uczestników części naukowej, projektu Labirynty Komunikacji, jak też Zjazdu Osób Jąkających się można było usłyszeć wypowiedzi wyrażające nadzieję na równie bogatą w wydarzenia i przebiegającą w atmosferze wzajemnego zainteresowania i zrozumienia kolejną edycję konferencji na temat zaburzeń płynności mowy. Organizatorom można zatem pogratulować spektakularnego wydarzenia i życzyć wytrwałości, by była okazja spotkać się ponownie na III edycji konferencji. 245