Analiza praktyk zarządczych i ich efektów w zakładach opieki zdrowotnej Województwa Opolskiego ROK 2008 STRESZCZENIE.

Transkrypt

1 Analiza praktyk zarządczych i ich efektów w zakładach opieki zdrowotnej Województwa Opolskiego ROK 2008 STRESZCZENIE Marcin Kautsch Opracowanie dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego Kraków, wrzesień 2008

2 Streszczenie Niniejszy dokument opisuje badanie przeprowadzone latem 2008 roku. Jego celem był opis i ocena funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej, dla których organem założycielskim jest Samorząd Województwa Opolskiego oraz wybranych zakładów podległych innym jednostkom samorządu terytorialnego. Ocena ta miała dać podstawy do wskazania celów / zadań, jakie miały być realizowane przez zakłady w badanych obszarach. Obszary badawcze obejmowały: jakość praktyk zarządczych, jakość udzielanych świadczeń, zarządzanie finansami i kontrolę finansową oraz efektywność działania. Badaniem objęto 15 zakładów, które podzielono na trzy kategorie: szpitale zabiegowe (6), szpitale niezabiegowe (6) i pozostałe zakłady (3). W tej ostatniej grupie znalazły się wszystkie te zakłady, które nie są szpitalami. Pytania i wskaźniki, za pomocą których dokonano oceny odnosiły się do okresu ostatnich 2-3 lat i stosowania w zakładach różnego typu narzędzi poprawy zarządzania oraz podejścia do jakości usług świadczonych przez zakład. Natomiast wskaźniki efektywności miały pokazać zmiany zachodzące w zakładach. Analizowano trendy (zmianę wartości wskaźników) oraz pozycję zakładów na tle średnich w województwie. W związku z brakiem punktów odniesienia, nie zdecydowano się na zróżnicowanie oceny w zależności od stopnia zmiany wskaźników (oceniano tylko, kierunek zmian oraz to, czy jest powyżej czy też poniżej średniej wojewódzkiej). Nie badano merytorycznej wartości rozwiązań stosowanych przez zakłady z powodu niemożności weryfikacji zawartości przedstawianych dokumentów. Oznacza to, że premiowano istnienie wymienionych narzędzi zarządczych bez względu na ich jakość i przydatność dla zakładu jak i rzeczywiste stosowanie. Nie badano także jakości klinicznej działalności zakładów. Ze względu na narzędzie użyte w badaniu ocena merytoryczna ww. nie była możliwa. W badaniu zastosowano narzędzie uaktualnione w stosunku do tego, którym posłużono się w przypadku poprzednich badań (opisanych poniżej), jakie wykonano na zlecenie urzędów Marszałkowskich województw: małopolskiego, dolnośląskiego i opolskiego, prowadzonych prze autora we wcześniejszym okresie. Do oceny obszaru nazwanego zarządzanie finansami i kontrola finansowa, zastosowano narzędzie, bazujące na zapisach Komunikatu Nr 1 Ministra Finansów z dnia 30 Stycznia 2003 r. w sprawie ogłoszenia Standardów kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów publicznych" 1. W wyniku analiz przedstawianych w niniejszym raporcie ustalono, że: - Wszystkie badane grupy uzyskały WYNIKI ZNACZĄCO LEPSZE w stosunku do badań z roku W obszarze JAKOŚCI ZARZĄDZANIA nastąpiła zdecydowana poprawa. Dla szpitali zabiegowych średnia jakości zarządzania wyniosła 54% możliwych punktów. Szpitale niezabiegowe uzyskały 42%, natomiast pozostałe zakłady 52% możliwych punktów. - Znaczna poprawa wyniku nastąpiła także w odniesieniu do JAKOŚCI ŚWIADCZONYCH USŁUG, które już w roku 2006 uznano za wysokie. Dla szpitali zabiegowych średnia wyniosła 73%, szpitali niezabiegowych: 62%, a pozostałych zakładów: 74%. - W obszarze ZARZĄDZANIE FINANSAMI I KONTROLA FINANSOWA zakłady także uzyskały wyniki relatywnie wysokie. Było to odpowiednio dla szpitali zabiegowych 68%, szpitali niezabiegowych: 55%, a pozostałych zakładów: 61% możliwych punktów. - W przypadku EFEKTYWNOŚCI DZIAŁANIA uzyskane średnie są na poziomie porównywalnym z badaniem z roku W przypadku szpitali zabiegowych średnia wynosi 59%. Dla szpitali niezabiegowych wskaźnik ten wynosi 58%, a dla pozostałych jednostek 47% możliwych punktów. - Po badaniu w roku 2006 przeprowadzono symulację wyników, jakie zdaniem autora zakłady mogłyby uzyskać po wprowadzeniu chociażby części rekomendacji. Wyniki uzyskane w roku 2008 odpowiadają tym prognozom 2. 1 zob. np. 2 Różnice, jakie wystąpiły między prognozami, a wynikami w części badania dotyczącego zarządzania finansami i kontroli finansowej wynikają ze zmiany punktacji ww. obszaru. Marcin Kautsch 2

3 Wyniki badań dają podstawę do twierdzenia, że sposób zarządzania w zakładach opieki zdrowotnej województwa opolskiego uległ zdecydowanej poprawie. Oznacza to, że zakłady w coraz większym stopniu stosują dobre praktyki zarządcze, a także wypełniają obowiązujące przepisy (część pytań odnosiła się do spełniania przez zakłady wymogów prawnych). W tabeli poniżej przedstawiono wyniki zakładów uzyskane w badaniach. Tabela 1 Wyniki uzyskane w badaniach przez poszczególne grupy zakładów woj. opolskiego [%] Lp. OBSZAR Szpitale zabiegowe Szpitale niezabiegowe Pozostałe zakłady JAKOŚĆ ZARZĄDZANIA 53,61% 35,88% 42,23% 29,83% 51,70% 39,50% 2 JAKOŚĆ ŚWIADCZEŃ 73,02% 53,53% 61,61% 44,50% 74,17% 47,50% 3 ZARZĄDZANIE FINANSAMI I KONTROLA FINANSOWA 67,50% 43,25% 55,00% 45,00% 60,83% 47,50% 4 EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁANIA 60,42% 58,20% 57,74% 61,61% 50,00% 44,44% Zakłady województwa opolskiego uzyskały wyniki wyższe lub zbliżone do tych, jakie uzyskały ich odpowiedniki na Dolnym Śląsku (w roku 2007) i w Małopolsce (2003). Wyniki najwyższe i znacznie wyższe od tych, jakie uzyskały ich odpowiedniki w pozostałych województwach uzyskały zakłady w odniesieniu do jakości świadczonych usług. Zostało to zilustrowane w poniższych tabelach (zachowano numerację tabel przedstawionych w dalszej części dokumentu). Tabela 11a Wyniki zbiorcze uzyskane przez zakłady w badanych województwach w obszarze jakości zarządzania OP 2008 SL 2008 DS 2007 OP 2006 DS 2005 MP 2003 Szpitale zabiegowe Szpitale niezabiegowe Pozostałe zakłady Tabela 12a Wyniki zbiorcze uzyskane przez zakłady w obszarze jakości świadczonych usług OP 2008 SL 2008 DS 2007 OP 2006 DS 2005 MP 2003 Szpitale zabiegowe Szpitale niezabiegowe Pozostałe zakłady Tabela 13a Wyniki zbiorcze uzyskane przez zakłady w obszarze zarządzania finansami i kontroli finansowej OP 2008 SL 2008 DS 2007 OP 2006 Szpitale zabiegowe Szpitale niezabiegowe Pozostałe zakłady Tabela 14a Wyniki zbiorcze uzyskane przez zakłady w obszarze efektywności działania OP 2008 SL 2008 DS 2007 OP 2006 DS 2005 Szpitale zabiegowe Szpitale niezabiegowe Pozostałe zakłady Marcin Kautsch 3

4 Klasyfikacja zakładów (rekomendacje dla organu założycielskiego) Z uwagi na uzyskane wyniki, zakłady zostały zakwalifikowane do czterech grup, w zależności od tego, na ile wymagana jest interwencja organu założycielskiego. W Tabeli 21b pokazano ww. kwestię dla zakładów, których organem założycielskim jest Samorząd Województwa Opolskiego. Jednocześnie nie sposób nie odnotować, że wyniki między poszczególnymi kategoriami zakładów znacznie się różnią znacząco (np. średnia dla szpitali zabiegowych i niezabiegowych). Fakt ten musi być brany pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczących zakładów. Wyniki uzyskane przez zakłady woj. opolskiego, a także dolnośląskiego wskazują wyraźnie na to, że regularne kontole praktyk zarządczych, informowanie jednostek o uzyskanych przez nie wynikach, stosowanie benchmarkingu, oraz wyznaczanie celów (zadań) jednostkom dotyczących jakości zarządzania wpływa znacząco na osiągane przez nie wyniki. Tabela 21b Zakłady, których organem założycielskim jest Samorząd Województwa Opolskiego według kategorii rekomendacji dla organu założycielskiego [%] Kategoria Szp. Zab. Szp. N-Zab. Pozostałe zakłady RAZEM A) Niebudzące zastrzeżeń ,67 33,3 61,54 58,3 B) Wymagające obserwacji ,3 0 8,33 C) Wymagające interwencji , ,08 8,33 D) Wymagające natychmiastowej interwencji ,3 15,38 25 RAZEM Dalsze działania organu założycielskiego Podobnie jak w raporcie z badania z roku 2006 proponuje się, by organ założycielski uzgodnił z wszystkimi podległymi sobie jednostkami zadania (cele), jakie miałyby one osiągnąć. Ich zakres zależny od wyników, jakie uzyskały zakłady, musi być skonfrontowany z sytuacją każdej jednostki. Uzyskane wyniki wskazują, że jednostkom udało się zastosować do większości przedstawionych im rekomendacji. Podobnie jak w przypadku badania w roku 2006 przeprowadzono symulację wyników, jakie zakłady mogłoby uzyskać w kolejnej edycji omawianego projektu. Doświadczenia uzyskane w wyniku prowadzonych prac wskazują, że z jednej strony jednostki nie wypełniają części przedstawianych wskazań, z drugiej są w stanie uzyskiwać wyniki znacząco przekraczające oczekiwania, jakie wobec nich postawiono, w tym np. podejmować wysiłki na rzecz uzyskania certyfikatu jakości zarządzania / usług. Mając na względzie powyższe argumenty można stwierdzić, że w dalszym ciągu istnieje możliwość uzyskiwania lepszych wyników, tj. osiągania poziomu ok % punktów. Największy potencjał wzrostu istnieje dla szpitali niezabiegowych (w związku z wynikami uzyskanymi przez nie obecnie niższymi niż innych grup zakładów). Należy przy tym zakładać, że uzyskane wyniki osiągnęły poziom na tyle wysoki, iż możliwość dużego dalszego wzrostu jest już w pewnym stopniu ograniczona. Dalsza poprawa wyników wymagać bowiem będzie w przypadku dużej części zakładów działań o charakterze inwestycyjnym (np. integracja programów komputerowych, wprowadzenie systemu unit-dose). Widoczne jest także to, że zakłady uzyskały znacznie lepsze wyniki w odniesieniu do kryteriów, za pomocą były oceniane w roku Natomiast w odniesieniu do kryteriów wprowadzonych po raz pierwszy wynik ten był znacznie niższy. Należy więc starać się modyfikować kryteria oceny, wprowadzać nowe, by zakłady, starając się je wprowadzić doskonaliły stosowany przez siebie sposób zarządzania. Niskie oceny uzyskał także zakład, który był badany po raz pierwszy jego Marcin Kautsch 4

5 wynik znacząco odstawał od innych zakładów, które przeszły już procedurę oceny w poprzednim badaniu. Należy także odnotować, że osiągnięta poprawa wyników nie byłaby możliwa bez działań podejmowanych przez organ założycielski. Skonfronowanie wyników uzyskanych przez poszczególne jednostki z tymi, jakie uzyskały ich odpowiedniki z terenu województwa, a także innych województw mogły stanowić źródło motywacji do starań o poprawę zarządzania zakładami. Uzyskane wyniki pokazują więc rolę nadzoru właścicielskiego i możliwie precyzyjnie wyznaczonych celów, jakie należy stawiać przed zakładami. Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej wyniki i argumenty należałoby postulować wdrożenie programu stałego nadzoru / wyznaczania celów. Widoczne jest bowiem, że kroki przedsięwzięte przez Samorząd Województwa w odniesieniu do poprawy jakości zarządzania w zakładach, dla których władze wojewódzkie są organem założycielskim, przynoszą widoczne, pozytywne efekty. Jednocześnie należałoby zarekomendować organowi założycielskiemu weryfikację, na ile narzędzia zarządcze są faktycznie stosowane w zakładach, a na ile ich obecność jest efektem badań nad jakością zarządzania. Na koniec niniejszej części dokumentu należy podkreślić, że w związku z prowadzeniem badania na znacznie różniących się od siebie jednostkach, a także indywidualnych rozwiązaniach przez nie przyjętych musiano arbitralnie przyjąć pewne wskaźniki oceny, które mogą mieć zróżnicowane znaczenie dla znacznie różniących się od siebie zakładów. Dotyczy to zarówno rodzaju zakładu (wielospecjalistyczny szpital, stacja pogotowia ratunkowego) jak i jednostkowych uwarunkowań jego działania. Dlatego też w całościowej ocenie zakładów prócz kryteriów przedstawionych w niniejszym dokumencie należy także uwzględniać czynniki indywidualne dla każdego zakładu. Szczegółowe wyniki uzyskane przez wszystkie zakłady, jak również lista rekomendacji dla każdego z zakładów we wszystkich badanych obszarach znajduję się w Części II niniejszego opracowania: Szczegółowe wyniki uzyskane przez zakłady, rekomendacje. Marcin Kautsch 5