Orange Polska S.A. Al. Jerozolimskie Warszawa. Netia S.A. ul. Poleczki Warszawa

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Warszawa, dnia 16 września 2015 r. Magdalena Gaj DART.SMP Orange Polska S.A. Al. Jerozolimskie Warszawa Netia S.A. ul. Poleczki Warszawa Telefonia Dialog sp. z o.o. ul. Strzegomska 142A Wrocław PGE Dystrybucja S.A. ul. Garbarska 21A Lublin Exatel S.A. ul. Perkuna Warszawa T-Mobile Polska S.A. ul. Marynarska Warszawa ATM S.A. ul. Grochowska 21a Warszawa EmiTel sp.z o.o. ul. Wołoska Warszawa TK Telekom sp. z o.o. ul. Kijowska 10/12A Warszawa

2 Horyzont Technologie Internetowe sp. z o.o. ul. Bułgarska Poznań INEA S.A. ul. Klaudyny Potockiej Poznań Linx Data Center sp. z o.o. Al. Jerozolimskie Warszawa MNI Centrum Usług S.A. ul. Potkanowska 54a Radom Multimedia Polska S.A. ul. Tadeusza Wendy 7/ Gdynia Multimedia Polska - Południe S.A. ul. Tadeusza Wendy 7/ Gdynia Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa ul. Wąwozowa 18/ Warszawa Sileman sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego Ruda Śląska Sitel sp. z o.o. ul. Grodzka Tarnowskie Góry 3S S.A. ul. Ligocka 103, budynek Katowice P.P.H.U. "AWIST" Artur Waligóra ul. Żary 22A Mogilany 2

3 CONNECTED sp. z o.o. ul. Królewska Kraków DOTCOM sp. z o.o. ul. Słoneczna Konstancin-Jeziorna FIBERTECH NETWORKS sp. z o.o. ul. Zachodnia 7/5A Kraków Energa Informatyka i Technologie sp. z o.o. Al. Grunwaldzka 472 A Gdańsk HAWE TELEKOM sp. z o.o. ul. Działkowa Legnica INTELLIGENT TECHNOLOGIES S.A. Al. Jerozolimskie Warszawa JP-TELEKOM sp. z o.o. ul. Heweliusza 11/ Gdańsk LIMES s.c. Michał Domański, Piotr Radomski ul. Racławicka Sopot Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe RANET sp. z o.o. ul. J.G. Chłopickiego Warszawa Politechnika Częstochowska ul. J.H. Dąbrowskiego Częstochowa Polkomtel sp. z o.o. ul. Postępu Warszawa 3

4 SKYNET sp. j. Krzysztof Skorupski, Filip Bacciarelli ul. Człuchowska Warszawa Śląska Sieć Metropolitalna sp. z o.o. ul. Bojkowska 37 / Gliwice VIRTUAL TELECOM A. Sergiel, D. Ładniak sp. j. ul. Krakowskie Przedmieście Lublin Polska Izba Komunikacji Elektronicznej ul. Przemysłowa Warszawa Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji ul. Stępińska 22/ Warszawa POSTANOWIENIE Na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 243 z późn. zm., zwanej dalej również ustawą Prawo telekomunikacyjne lub PT ), art. 123 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 267 z późn. zm., zwanej dalej kpa ) oraz art. 206 ust. 1 PT, I. Określam rynek właściwy, jako krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s (zwany dalej również rynkiem 4/2014 powyżej 2 Mb/s ); II. Ustalam, że na krajowym hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s, nie występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej ani przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą; III. Stwierdzam, że na krajowym hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s, występuje skuteczna konkurencja. IV. Załącznik nr 1 dane stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi integralną część niniejszego Postanowienia. V. Niniejsze Postanowienie podlega natychmiastowemu wykonaniu. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje jego wykonania. 4

5 1 Przebieg postępowania UZASADNIENIE 1.1 W związku z rozpoczęciem analizy krajowego hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s od dnia 24 czerwca 2013 r. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwany dalej również Prezesem UKE lub Regulatorem ) zwracał się do przedsiębiorców telekomunikacyjnych o przekazanie niezbędnych danych i informacji. Dane i informacje przekazane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Prezesa UKE uzupełniane i doprecyzowywane. W ramach tego procesu, w kwietniu 2014 r. Prezes UKE zwrócił się do przedsiębiorców z prośbą o dostarczenie danych za rok 2013 oraz rozdzielenie danych dotyczących usług dzierżawy łączy świadczonych w technologiach tradycyjnych i alternatywnych w latach Do analizy użyto także informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na oficjalnych stronach internetowych. 1.2 W dniu 31 października 2014 r. Prezes UKE zwrócił się do operatorów telekomunikacyjnych z żądaniem dotyczącym przekazania niezbędnych danych dotyczących produktów wypełniających rozszerzoną definicję hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji, w związku z wydaniem nowego zalecenia Komisji, o którym mowa w art. 19 ust. 3 PT. 1.3 Po przeprowadzeniu analizy krajowego hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s, w dniu 12 marca 2015 r. Prezes UKE zawiadomił Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie (zwaną dalej również Orange Polska, OPL lub operator zasiedziały ), Netię S.A. z siedzibą w Warszawie, Telefonię Dialog sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, PGE Dystrybucja S.A. z siedzibą w Lublinie, Exatel S.A. z siedzibą w Warszawie, GTS Poland sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie 1, T-Mobile Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, ATM S.A. z siedzibą w Warszawie, EmiTel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, TK Telekom sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Horyzont Technologie Internetowe sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu, INEA S.A. z siedzibą w Poznaniu, Linx Data Center sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, MNI Centrum Usług S.A. z siedzibą w Radomiu, Multimedia Polska S.A. z siedzibą w Gdyni, Multimedia Polska - Południe S.A. z siedzibą w Gdyni, Naukową i Akademicką Sieć Komputerową z siedzibą w Warszawie, Sileman sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi, Sitel sp. z o.o. z siedzibą w Tarnowskich Górach, 3S S.A. z siedzibą w Katowicach, P.P.H.U. AWIST Artur Waligóra z siedzibą w Krakowie, CONNECTED sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie, DOTCOM sp. z o.o. z siedzibą w Konstancinie-Jeziornej, FIBERTECH NETWORKS sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie, Energę Informatyka i Technologie sp. z o.o. z siedzibą w Płocku, HAWE TELKOM sp. z o.o. z siedzibą w Legnicy, INTELLIGENT TECHNOLOGIES S.A. z siedzibą w Warszawie, JP-TELEKOM sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku, LIMES s.c. Michał Domański, Piotr Radomski z siedzibą w Gdańsku, Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe RANET sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Politechnikę Częstochowską z siedzibą w Częstochowie, Polkomtel sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, SKYNET sp. j. Krzysztof Skorupski, Filip Bacciarelli z siedzibą w Warszawie, Śląską Sieć Metropolitarną sp. z o.o. z siedzibą w Gliwicach oraz 1 Z dniem 1 czerwca 2015 r. zakończył się proces integracji formalno-prawnej GTS Poland sp. z o.o. oraz T- Mobile Polska S.A. W związku z tym faktem, T-Mobile Polska S.A. stała się stroną wszelkich postępowań, jakie dotychczas toczyły się przed Prezesem UKE, a których stroną była GTS Poland sp. z o.o. 5

6 VIRTUAL TELECOM S.A. z siedzibą w Lublinie o wszczęciu postępowania mającego na celu: określenie rynku właściwego, zgodnie z prawem konkurencji, uwzględniając uwarunkowania krajowe oraz w największym możliwie stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych, zwanego dalej rynkiem właściwym, ustalenie, czy na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą, wyznaczenie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych, utrzymanie, zmianę albo uchylenie obowiązków regulacyjnych nałożonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku. 1.4 W dniu 20 marca 2015 r. Prezes UKE rozpoczął postępowanie konsultacyjne dotyczące projektu niniejszego Postanowienia oraz powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej Prezesem UOKiK ), o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego dotyczącego niniejszego Postanowienia. 1.5 W dniu 30 marca 2015 r., do Prezesa UKE wpłynął wniosek Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej (dalej: PIKE ) o dopuszczenie do udziału w toczącym się postępowaniu. 1.6 W dniu 16 kwietnia 2015 r. do Prezesa UKE wpłynął wniosek Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji (dalej: KIGEiT ) o dopuszczenie do udziału w toczącym się postępowaniu. 1.7 W dniu 20 kwietnia 2015 r. zakończyły się konsultacje krajowe niniejszego Postanowienia, w ramach których do Prezesa UKE wpłynęły niezastrzeżone stanowiska konsultacyjne Orange Polska S.A., KIGEiT, Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (dalej: NASK ), T-Mobile Polska S.A. oraz Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji (dalej: PIIT ). 1.8 W dniu 30 kwietnia 2015 r. Prezes UKE wydał postanowienie dopuszczające PIKE do udziału w niniejszym postępowaniu. 1.9 W dniu 15 maja 2015 r. Prezes UKE wydał postanowienie dopuszczające KIGEiT do udziału w niniejszym postępowaniu Pismem z dnia 1 czerwca 2015 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej (dalej także: KE lub Komisja ), Organowi Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej oraz organom regulacyjnym innych państw członkowskich projekt rozstrzygnięcia w niniejszym postępowaniu W dniu 11 czerwca 2015 r. KE zwróciła się do Prezesa UKE z prośbą o dodatkowe informacje odnośnie do notyfikowanego rozstrzygnięcia Pismem z dnia 16 czerwca 2015 r. Prezes UKE przekazał KE żądane informacje. 6

7 1.13 Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2015 r. Prezes UKE przedłużył termin załatwienia przedmiotowej sprawy do dnia 31 sierpnia 2015 r Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2015 r. Prezes UKE ograniczył uczestnikom postępowania prawo wglądu do materiałów postępowania W dniu 1 lipca 2015 r. KE wydała decyzję, w której zaakceptowała notyfikowany projekt rozstrzygnięcia oraz przedstawiła uwagi w trybie art. 7 ust. 3 Dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 108, ), zwaną dalej także dyrektywą ramową. Należy wskazać, że KE rozpatrzyła łącznie wszystkie trzy notyfikacje Prezesa UKE dotyczące rynku 4/2014 i 14/2003 tj. projekt Decyzji nakładającej obowiązki regulacyjne na rynku 4/2014 do 2 Mb/s włącznie (nr postępowania: DART.SMP ), projekt Postanowienia stwierdzającego skuteczną konkurencję na rynku 4/2014 powyżej 2 Mb/s (nr postępowania: DART.SMP ) i projekt Decyzji uchylającej obowiązki regulacyjne na rynku 14/2003 (nr postępowania: DART.SMP ) Pismem z dnia 6 lipca 2015 r. Prezes UKE zawiadomił strony o włączeniu materiału dowodowego do akt sprawy oraz o faktach znanych z urzędu W dniu 15 lipca 2015 r. Prezes UKE przekazał Prezesowi UOKiK projekt niniejszego rozstrzygnięcia celem zajęcia stanowiska Pismem z dnia 15 lipca 2015 r. Prezes UKE zawiadomił strony o przekazaniu projektu niniejszego rozstrzygnięcia Prezesowi UOKiK celem zajęcia stanowiska Postanowieniem z dnia 30 lipca 2015 r. wydanym na podstawie art kpa Prezes UOKiK uznał za zasadne proponowane przez Prezesa UKE rozstrzygnięcie zawarte w niniejszym Postanowieniu Pismem z dnia 18 sierpnia 2015 r. Prezes UKE zawiadomił strony o włączeniu do akt sprawy pism Prezesa UKE i przedsiębiorców telekomunikacyjnych dotyczących przekazania danych wykorzystanych do analizy rynku właściwego oraz wyznaczył stronom postępowania w trybie art. 10 kpa termin do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów Postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2015 r. Prezes UKE ograniczył uczestnikom postępowania prawo wglądu do materiałów postępowania W dniu 31 sierpnia 2015 r. do Prezesa UKE wpłynęło zastrzeżone stanowisko NASK z 27 sierpnia 2015 r W dniu 1 września 2015 r. do Prezesa UKE wpłynęło stanowisko KIGEiT z dnia 28 sierpnia 2015 r. dotyczące projektu rozstrzygnięcia. Przedmiotowe stanowisko zawierało również wnioski dowodowe Postanowieniem z dnia 2 września 2015 r. Prezes UKE ograniczył uczestnikom postępowania prawo wglądu do materiałów postępowania Postanowieniem z dnia 15 września 2015 r. prezes UKE odmówił przeprowadzenia dowodów wskazanych we wniosku KIGEiT. Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zważył, co następuje. 7

8 Zgodnie z art. 206 ust. 1 PT postępowanie przed Prezesem UKE toczy się na podstawie kpa ze zmianami wynikającymi z PT oraz ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 880 z pózn. zm.; dalej Megaustawa ). Zgodnie z art. 21 ust. 1 PT Prezes UKE przeprowadza analizę rynku w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. Zgodnie z art. 22 ust. 1 PT po przeprowadzeniu analizy, o której mowa w art. 21 ust. 1 PT, Prezes UKE przeprowadza postępowanie w celu: 1) określenia rynku właściwego, zgodnie z prawem konkurencji, uwzględniając uwarunkowania krajowe oraz w największym możliwie stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych; 2) ustalenia, czy na rynku właściwym występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą; 3) wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą, w przypadku stwierdzenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą obowiązków regulacyjnych; 4) utrzymania, zmiany albo uchylenia obowiązków regulacyjnych nałożonych na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmujących kolektywną pozycję znaczącą przed przeprowadzeniem analizy rynku. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 1 PT, jeżeli Prezes UKE ustali, że na rynku właściwym nie występuje przedsiębiorca telekomunikacyjny o znaczącej pozycji rynkowej lub przedsiębiorcy telekomunikacyjni zajmujący kolektywną pozycję znaczącą, wydaje postanowienie, w którym określa rynek właściwy w sposób określony w art. 22 ust. 1 PT oraz stwierdza, że na tym rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja. Zgodnie z przepisem art. 25a ust. 1 PT, przedsiębiorca telekomunikacyjny zajmuje znaczącą pozycję rynkową, jeżeli na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa europejskiego. Z kolei zgodnie z art. 25a ust. 2 PT, Prezes UKE przy ocenie pozycji rynkowej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym bierze pod uwagę kryteria wymienione w wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie analizy rynku i ustalania znaczącej pozycji rynkowej, w ich aktualnym brzmieniu, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT. Obowiązujące w dniu wydania niniejszego Postanowienia Wytyczne Komisji, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT to Wytyczne Komisji Europejskiej nr 2002/C 165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE C 165, z dnia 11 lipca 2002 r. str. 6-31), zwane dalej Wytycznymi lub Wytycznymi Komisji. Zgodnie z Wytycznymi Komisji kryteria, z których powinno się korzystać przy wyznaczaniu udziału danego przedsiębiorstwa w rynku, będą zależały od cech rynku właściwego. Ponadto, zgodnie z Wytycznymi Komisji, krajowe organy regulacyjne mają zdecydować, które kryteria 8

9 są najbardziej odpowiednie dla zmierzenia obecności na rynku 2. Do przykładowych kryteriów wymienianych przez Komisję Europejską w Wytycznych, które mogą służyć ocenie zdolności przedsiębiorstwa do zachowania w znacznym stopniu w sposób niezależny od konkurencji, klientów i konsumentów, należą: udział przedsiębiorcy w rynku właściwym, całkowita wielkość przedsiębiorstwa, kontrola infrastruktury, która nie jest łatwa do powielenia, przewaga lub wyższość technologiczna, brak lub niska równoważąca siła nabywcza, łatwy, bądź uprzywilejowany dostęp do rynków kapitałowych/zasobów finansowych, zróżnicowanie produktów/usług (np. powiązane produkty lub usługi), korzyści skali, korzyści zakresu, pionowa integracja, dobrze rozwinięta sieć dystrybucji i sprzedaży, brak potencjalnej konkurencji, ograniczenia w dalszym rozwoju. Zgodnie z motywem 79 Wytycznych Komisji źródłem pozycji dominującej może być kombinacja kryteriów wymienionych powyżej 3. Oznacza to, że pozycja dominująca nie musi opierać się wyłącznie na kryteriach wymienionych w Wytycznych Komisji, ani na stwierdzeniu łącznego występowania wszystkich kryteriów wymienionych w Wytycznych Komisji. Z kolei kolektywną pozycję znaczącą definiuje art. 25a ust. 3 PT. Stosownie do tego przepisu, dwóch lub więcej przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmuje kolektywną znaczącą pozycję na rynku właściwym, jeżeli nawet przy braku powiązań organizacyjnych lub innych związków między nimi posiadają na rynku właściwym pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Zgodnie z art. 25a ust. 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, Prezes UKE przy ustalaniu, czy dwóch lub więcej przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmuje kolektywną znaczącą pozycję na rynku właściwym ocenia cechy rynku właściwego, w szczególności udział przedsiębiorców w rynku oraz jego przejrzystość. Art. 25a ust. 5 PT stanowi przy tym, że jeżeli ocena cech rynku właściwego, o której mowa w art. 25a ust. 4 PT nie wskazuje na brak kolektywnej pozycji znaczącej dwóch lub więcej przedsiębiorców telekomunikacyjnych, dodatkowo stosuje się w szczególności następujące kryteria: 1) niską elastyczność popytu, 2) podobne udziały w rynku, 3) wysokie prawne lub ekonomiczne bariery dostępu do rynku, 2 Motyw 77 Wytycznych Komisji 3 Wytyczne Komisji (motyw 79): A dominant position can derive from a combination of the above criteria, which taken separately may not necessarily be determinative. 9

10 4) integrację pionową, której towarzyszy zbiorowa odmowa dostaw, 5) brak równoważącej siły nabywczej, 6) brak potencjalnej konkurencji. Jednocześnie, zgodnie z przepisem art. 25a ust. 5 PT, dla ustalenia, czy dwóch lub więcej przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmuje kolektywną znaczącą pozycję na rynku nie jest wymagane łączne spełnienie przywołanych powyżej kryteriów. Jak wskazują Wytyczne Komisji 4 właściwe rynki definiowane dla celów regulacji sektorowych będą zawsze oceniane na zasadzie prognozowania, gdyż krajowe organy regulacyjne uwzględnią w swej ocenie przyszły rozwój rynku. Podstawą dla przeprowadzenia analizy rynku powinna być kompleksowa, zorientowana przyszłościowo ocena struktury i funkcjonowania badanego rynku. Z założenia regulacja ex ante ma doprowadzić do wykreowania konkurencyjnego rynku telekomunikacyjnego i zapobiegać potencjalnym zniekształceniom konkurencji w przyszłości. Stosownie do normy art. 25c pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, postanowienie, o którym mowa w art. 23 ust. 1 pkt 1 PT jest wydawane przez Prezesa UKE po zasięgnięciu opinii Prezesa UOKiK w formie postanowienia. Natomiast zgodnie z art. 25c pkt 2 PT ww. postanowienie ogłasza się na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Komunikacji Elektronicznej. W myśl art. 25c pkt 3 PT rozstrzygnięcie to w jak największym stopniu uwzględnia opinie i wspólne stanowiska przyjmowane przez BEREC (Body of European Regulators for Electronic Communications). Na dzień wydania niniejszego Postanowienia BEREC nie wydał jednakże żadnych opinii i wspólnych stanowisk, które mogłyby zostać uwzględnienie w niniejszym postępowaniu. Szczegółowe uzasadnienie zastosowania wyżej wymienionych przepisów w przedmiotowej sprawie znajduje się w następnych rozdziałach. 2 Definicja rynku właściwego 2.1 Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Jak to już zostało wspomniane, po przeprowadzeniu analizy rynku w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych, Prezes UKE określa rynek właściwy uwzględniając, stosownie do dyspozycji art. 22 ust. 1 pkt 1 PT, uwarunkowania krajowe oraz w największym możliwie stopniu zalecenie Komisji i wytyczne, o których mowa w art. 19 ust. 3 PT, w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. Przez rynek właściwy rozumie się, zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 184, zwanej dalej ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów lub ustawą o o.k.i.k ), rynek towarów 5, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich 4 Wytyczne Komisji Sekcja 1.3. (motyw 27): On the other hand, relevant markets defined for the purposes of sector-specific regulation will always be assessed on a forward looking basis, as the NRA will include in its assessment an appreciation of the future development of the market. (...) The starting point for carrying out a market analysis for the purpose of Article 15 of the framework Directive is not the existence of an agreement or concerted practice within the scope of Article 81 EC Treaty, nor a concentration within the scope of the Merger Regulation, nor an alleged abuse of dominance within the scope of Article 82 EC Treaty, but is based on an overall forward-looking assessment of the structure and the functioning of the market under examination. 5 Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, pod pojęciem towarów rozumie się: rzeczy, jak również energię, papiery wartościowe i inne prawa majątkowe, usługi, a także roboty budowlane. 10

11 nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Wytyczne Komisji, którymi, zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej, przewidują 6, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję Europejską w zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej 7. Obecnie obowiązującym zaleceniem Komisji Europejskiej dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej jest Zalecenie w sprawie rynków właściwych w zakresie produktów i usług telekomunikacyjnych w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 295 z dnia 11 października 2014 r. str. 79) (dalej: Zalecenie 2014 ). Rynek będący przedmiotem analizy w niniejszym postępowaniu zdefiniowany został w Zaleceniu 2014 jako hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji (tzw. rynek 4/2014). Zaznaczyć przy tym należy, że w uprzednio obowiązującym zaleceniu Komisji Europejskiej dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej (w Zaleceniu Komisji 2007/879/WE z dnia 17 grudnia 2007 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz. Urz. UE L 344 z dnia 28 grudnia 2007 r., str ), zwanym dalej Zaleceniem 2007 ) odpowiednikiem rynku 4/2014 był rynek hurtowych segmentów końcowych łączy dzierżawionych, bez względu na zastosowaną technologię zapewnienia przepustowości dzierżawionej lub dedykowanej (tzw. rynek 6/2007). Zgodnie bowiem z wyjaśnieniami Komisji Europejskiej zawartymi w Nocie wyjaśniającej 8 do Zalecenia 2014 (dalej: Nota wyjaśniająca ), rynek 6/2007 z Zalecenia 2007 odpowiada wprost nowemu rynkowi 4/2014 z Zalecenia Należy jednak podkreślić, że określenie rynku 4/ w stosunku do rynku 6/ stanowi szersze ujęcie tego samego, analizowanego w niniejszym postępowaniu, rynku. Zalecenie Wytyczne Komisji (pkt 1.1.4) COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT EXPLANATORY NOTE Accompanying the document Commission Recommendation on relevant product and service markets within the electronic communications sector susceptible to ex ante regulation in accordance with Directive 2002/21/EC of the European Parliament and of the Council on a common regulatory framework for electronic communications networks and services 9 Nota wyjaśniająca, str. 53: Each of the markets in the current edition of the Recommendation corresponds to a market present in the 2007 edition. Therefore, NRAs should continue to apply a three-year market review cycle if they have previously conducted a notified market analysis on the basis of the 2007 Recommendation. For the sole purpose of assessing the expiry of the three-year period mentioned in Article 16(6)(a) of the Framework Directive, NRAs should consider that market 1 corresponds to market 3 of the 2007 Recommendation, market 2 corresponds to market 7 of the 2007 Recommendation, market 3a corresponds to market 4 of the 2007 Recommendation, market 3b corresponds to market 5 of the 2007 Recommendation, and market 4 corresponds to market 6 of the 2007 Recommendation. 10 hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji 11

12 zalicza bowiem do rynku 4/2014 nie tylko tradycyjne łącza dzierżawione (łącza analogowe o niskich przepływnościach oraz łącza cyfrowe SDH/PDH), ale także inne substytucyjne usługi (również posiadające dodatkowe gwarancje i standardy jakości), które mogą być wykorzystywane przez klientów. Powyższe oznacza, że chociaż obecnie analizowany rynek obejmuje szerszy zakres produktów, to w znacznej mierze pokrywa się on z definicją rynku 6/2007 wskazanego w załączniku do Zalecenia Zgodnie bowiem z pkt Noty wyjaśniającej do Zalecenia 2014 właściwym jest definiowanie hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji z uwzględnieniem szerszego spektrum produktowego, które wypełnia potrzeby dostawców usług. Ponadto usługi dzierżawy łączy zostały wprost wskazane w Nocie wyjaśniającej do Zalecenia 2014 w sekcji , która zawiera szczegółowy opis hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji. Mając na uwadze wyżej opisany związek rynku 4/2014 z rynkiem 6/2007 Prezes UKE wskazuje, że rynek 6/2007 został poddany regulacji Prezesa UKE decyzją z dnia 23 października 2008 r. nr DRTD-SMP /06(31). We wspomnianej decyzji Prezes UKE określił rynek właściwy jako krajowy rynek świadczenia usługi dzierżawy odcinków zakończeń łączy. Podkreślić przy tym należy, że odnośna decyzja obejmowała swoim zakresem wszystkie łącza niezależnie od obsługiwanej przez nie prędkości. Niniejsze Postanowienie określa natomiast inny zakres produktowy rynku właściwego w stosunku do wyżej wymienionej decyzji Prezesa UKE z dnia 23 października 2008 r., nr DRTD-SMP /06(31). W niniejszym Postanowieniu Prezes UKE zdefiniował rynek właściwy jako krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s, co oznacza inny rynek właściwy pod względem charakterystyki usług wchodzących w jego zakres. Powyższe, zdaniem Prezesa UKE, oznacza, że pomimo podkreślanego przez Komisję Europejską odpowiadania sobie rynku 6/2007 i rynku 4/2014, analizowany i zdefiniowany w niniejszym postępowaniu krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s jest rynkiem innym niż krajowy rynek świadczenia usługi dzierżawy odcinków zakończeń łączy. To natomiast oznacza, że Prezes UKE był zobowiązany, mając na uwadze wyniki analizy rynku przeprowadzonej w niniejszym postępowaniu, wydać postanowienie o konkurencyjności analizowanego rynku (art. 23 ust. 1 pkt 1 PT) a nie decyzję uchylającą obowiązki regulacyjne nałożone na Orange decyzją z dnia 23 października 2008 r. nr DRTD-SMP /06(31). Przechodząc do uzasadnienia sposobu określenia rynku właściwego w niniejszym postępowaniu Prezes UKE wskazuje, że zgodnie z pkt 34 Wytycznych Komisji użycie terminu rynek właściwy oznacza opis produktów lub usług, które tworzą ten rynek oraz ustalenie geograficznego zasięgu rynku (terminy: produkty i usługi są używane zamiennie w niniejszym tekście) 12. Rynek składa się zatem z produktów lub usług, przy czym pojęcia te są stosowane zamiennie. Z uwagi na powyższe oraz uwzględniając praktykę obrotu gospodarczego na rynku telekomunikacyjnym pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi (na którym działalność telekomunikacyjna polega co do zasady na świadczeniu usług), Prezes UKE zdecydował się określić analizowany i objęty niniejszym 11 hurtowe segmenty końcowe łączy dzierżawionych, bez względu na zastosowaną technologię zapewnienia przepustowości dzierżawionej lub dedykowanej 12 Wytyczne Komisji (pkt 34): The use of the term relevant market implies the description of the products or services that make up the market and the assessment of the geographical scope of that market (the terms products and services are used interchangeably throughout this text). 12

13 Postanowieniem rynek jako krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s bez względu na zastosowaną technologię (zgodnie z definicją produktową w pkt 2.3 poniżej). Rozdzielenie hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji (stanowiącego rozszerzenie rynku świadczenia usługi dzierżawy odcinków zakończeń łączy) na dwa oddzielne rynki: o przepływności do 2 Mb/s włącznie oraz powyżej 2 Mb/s wynika z faktu znacząco różnych warunków konkurencji na tych rynkach, co zostanie szerzej opisanie w dalszej części niniejszego Postanowienia. Zgodnie z motywem 7 Zalecenia 2014 punktem wyjścia dla określenia rynków hurtowych, które miałyby podlegać regulacji ex ante, jest analiza odpowiadających im rynków detalicznych. Analizy tej dokonuje się poprzez rozpatrzenie, w ujęciu prognostycznym i dla danego horyzontu czasowego, substytucyjności po stronie popytu oraz, w stosownych przypadkach, po stronie podaży. Mając na względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład krajowego hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s, objętego niniejszym Postanowieniem, zarówno na poziomie detalicznym, jak i hurtowym. 2.2 Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek produktów/usług składa się z tych produktów i usług, które są w sposób wystarczający wymienne lub zastępowalne, nie tylko ze względu na ich obiektywne cechy, za pomocą których są one szczególnie dogodne dla zaspokojenia stałych potrzeb konsumentów, ze względu na ich ceny lub zamierzony cel użytkowania, lecz również ze względu na warunki konkurencji i/lub struktury podaży i popytu na danym rynku. Produkty lub usługi, które są tylko w małym lub względnym stopniu wymienne ze sobą nawzajem, nie mogą być zaliczane do tego samego rynku. Dlatego też, Prezes UKE powinien rozpocząć proces określania właściwych rynków produktów lub usług poprzez pogrupowanie produktów i usług, z których konsumenci korzystają w tych samych celach, a których to (produktów i usług) funkcjonalność jest postrzegana podobnie 13. Mając to na uwadze, Prezes UKE, dla krajowego hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s, określił odpowiadający mu rynek na szczeblu detalicznym. Prezes UKE uznał, iż rynkiem detalicznym w tym przypadku jest rynek świadczenia usługi dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s na rzecz użytkownika końcowego (zazwyczaj odbiorcy biznesowego lub instytucjonalnego). Typowe usługi, jakich oczekują użytkownicy końcowi to połączenie z Internetem o wysokiej jakości i dużej przepustowości, z ograniczonym współdzieleniem, dodatkowym wsparciem technicznym, krótkimi czasami naprawy, telefonią IP, centrami danych, a także, w przypadku firm z wieloma oddziałami na terenie kraju, z dedykowanymi i niewspółdzielonymi połączeniami pomiędzy nimi. Wielu użytkowników końcowych (głównie biznesowych) oczekuje usługi o wartości dodanej, np. wirtualnych sieci prywatnych. Detaliczne usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s mogą być realizowane w dowolnej technologii, przy wykorzystaniu dowolnego medium przewodowego oraz przy zachowaniu standardów jakości usługi określonych w pkt 2.3 poniżej. Wymienione wymagania spełnia także usługa detalicznej dzierżawy łączy powyżej 2 Mb/s. Usługa dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s na rynku 13 Wytyczne, pkt (ust. 44 i 45) 13

14 detalicznym polega na udostępnieniu użytkownikowi stałego dedykowanego łącza telekomunikacyjnego, o określonych parametrach transmisji sygnału, pomiędzy dwoma punktami sieci telekomunikacyjnej, do wyłącznego użytku użytkownika. Usługa przeznaczona jest głównie dla firm, które posiadają minimum dwie oddalone od siebie lokalizacje i chcą je połączyć w jedną sieć (banki, korporacje, większe firmy posiadające swoje siedziby w różnych lokalizacjach). Detaliczna usługa łączy dzierżawionych/dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s jest wykorzystywana m.in. do połączeń sieci LAN, budowy sieci korporacyjnych, sieci PABX. Szersze zastosowanie detalicznej usługi łączy dzierżawionych/ dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s ma miejsce w dynamicznie rozwijających się usługach, np. sieci Internetu czy sieci transmisji danych. Ponadto zakres geograficzny świadczenia detalicznych usług dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości o przepływności powyżej 2 Mb/s odpowiada zakresowi rynku właściwego, który został scharakteryzowany w pkt Rynek produktowy na szczeblu hurtowym Z powodu istotnych różnic w charakterystyce i strukturze rynku hurtowej usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji do 2 Mb/s włącznie względem takiego dostępu świadczonego w przepływnościach powyżej 2 Mb/s, które zostały omówione szerzej w tym punkcie, Prezes UKE zdecydował się wyróżnić i określić przedmiotowy rynek właściwy jako krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s. Prezes UKE, opierając się na analizie usługowej rynku, doszedł do wniosku, iż do celów niniejszego Postanowienia przez świadczenie hurtowej usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s rozumie się usługę, która polega na udostępnieniu innemu przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji o przepływności powyżej 2 Mb/s (której cechy zostały wymienione poniżej w tym rozdziale), zrealizowanej pomiędzy urządzeniem abonenckim a najbliższym, od urządzenia abonenckiego, węzłem 14 operatora sprzedającego usługę znajdującym się w sieci, do którego dołączony jest przedsiębiorca telekomunikacyjny. Analiza przedmiotowego rynku wykazała, że operatorzy wyodrębniają w ramach hurtowego rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s, również tzw. segment łączy będących zakończeniami łączy o przepływności powyżej 2 Mb/s oraz segment łączy end-to-end (koniec-koniec) o przepływności powyżej 2 Mb/s. Pod pojęciem łącza end-to-end rozumie się łącze zrealizowane pomiędzy lokalizacjami, z których żadna nie jest węzłem sieci. Z infrastrukturalnego punktu widzenia składnikiem łącza end-to-end są odcinki łącza będące zakończeniami łącza oraz odcinek łącza niebędący zakończeniem łącza dzierżawionego. Z pozycji usługowej natomiast łącza end-to-end stanowią jeden produkt (usługę) polegającą na zestawieniu (realizacji) łącza dzierżawionego w celu zapewnienia transmisji sygnałów pomiędzy określonymi lokalizacjami. Łącza end-to-end, zdaniem Prezesa UKE, stanowią substytut zarówno dla odcinków zakończeń łączy jak i odcinków łączy niebędących zakończeniami i dlatego Prezes UKE włączył segment łączy end-to-end do zakresu analizowanego rynku. Prezes UKE podzielił łącze tej kategorii pomiędzy krajowy hurtowy rynek usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 14 Pod pojęciem węzła sieci rozumie się miejsce, w którym znajdują się urządzenia służące do telekomunikacji, realizujące zmianę, komutację bądź przekierowanie sygnału, jak np. przełącznica (ODF, DDF, PG i inne), przełącznik (switch) np. ATM, Ethernet, router szkieletowy, radiowa stacja bazowa, urządzenie abonenckie pod warunkiem, że jest wykorzystywane przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego jako węzeł sieci do dalszego świadczenia usług. 14

15 2 Mb/s (rynek 4/2014) oraz krajowy hurtowy rynek świadczenia usługi dzierżawy odcinków łączy niebędących zakończeniami łączy (rynek 14/2003) według metodologii wag 2:1 (dwa odcinki zakończeń do rynku 4/2014 i jeden odcinek międzywęzłowy do rynku 14/2003). Podobnie postąpiono z usługami dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji realizowanymi w topologii end-to-end lub peer-to-peer w postaci odpowiedniej ilości usług dostępowych. Prezes UKE ustalając definicje usługi dzierżawy odcinków łączy będących zakończeniami łączy, usługi dzierżawy łączy end-to-end oraz usługi dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s kierował się zasadą neutralności technologicznej i nie dokonał segmentacji ww. usług ze względu na technologię ich świadczenia. Z zakresu produktowego rynku z przyczyn obiektywnych zostały wyłączone ciemne włókna. Realizując usługę za pomocą tego produktu, operator nie określa konkretnej przepływności udostępnianej kupującemu, co jest jedną z podstawowych i wymaganych cech łącza dzierżawionego/usługi dostępu wysokiej jakości. Z tego powodu Prezes UKE zadecydował o ich wyłączeniu z analizy na przedmiotowym rynku. Na polskim rynku telekomunikacyjnym hurtowa usługa dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s świadczona jest z wykorzystaniem następujących technologii (zaprezentowane zostały technologie najczęściej stosowane): - DSL (ang. Digital Subscriber Line) najczęściej występujące tego typu technologie to VHDSL i VHDSL2. Są to technologie ogólnie określane jako xdsl, umożliwiające szybką transmisję danych przez pojedynczą parę miedzianą. Maksymalna przepustowość podstawowego łącza DSL jest osiągana na dystansie około 1200 m i wynosi 26 Mb/s symetrycznie lub do 52 Mb/s niesymetrycznie. VDSL2 umożliwia transmisję asymetryczną i symetryczną, dwukierunkową z prędkością do 200 Mb/s parą przewodów miedzianych przy użyciu pasma do 30 MHz. Na odcinku do 300 m VDSL2 pozwala obecnie na dwukierunkową transmisję z prędkością 200 Mb/s i jest to lepszy wynik niż w przypadku VDSL. Dalej następuje gwałtowny spadek prędkości, do 100 Mb/s po 0,5 km oraz do 50 Mb/s po 1 km. - ATM (ang. Asynchronous Transfer Mode) technika ATM polega na przesyle pakietów poprzez łącza wirtualne, statyczne i zestawiane. Wybór drogi (routing) jest dokonywany tylko raz, przy zestawianiu łącza. Wszystkie pakiety należące do jednego połączenia wirtualnego są wysyłane tą samą trasą. Pomiędzy stacją źródłową a docelową zostaje zestawione logiczne połączenie zwane kanałem wirtualnym VCC (ang. Virtual Channel Connection). Kanały o tym samym węźle docelowym tworzą tzw. wirtualną ścieżkę VPC (ang. Virtual Path Connection). W ATM zostały wydzielone klasy usług, charakteryzujące się stałą bądź zmienną szybkością transferu, bądź połączeniowym lub nie trybem połączenia. Obecnie ATM jest wypierany przez (G)MPLS i Ethernet. - MPLS (ang. Multiprotocol Label Switching) to usługa, która łączy dowolną liczbę oddziałów danej firmy zlokalizowanych na terenie całej Polski w jedną sieć WAN (ang. Wide Area Network). Pozwala to na bezpieczne i szybkie przesyłanie różnorodnych danych w obrębie sieci (np.: transmisja danych, Internet, intranet, wideokonferencje, połączenia głosowe). Usługa ta charakteryzuje się dużą niezawodnością, a główną ideą stosowania tych technologii jest wymiana informacji w systemie każdy z każdym. MPLS jest technologią stosowaną przez routery, w której tradycyjny routing pakietów został zastąpiony przez przełączanie etykiet. - FR (ang. Frame Relay) jest technologią stosowaną na łączach cyfrowych, która wykorzystuje protokół transportowy w trybie pakietowym. Informacja dzielona jest na ramki zmiennej długości, które przenoszą dane pomiędzy lokalnymi sieciami. Technologia ta posiada efektywny system korekcji błędów. Technologia Frame Relay jest 15

16 implementowana zarówno w publicznych sieciach operatorów telekomunikacyjnych, jak i prywatnych sieciach przedsiębiorstw. Wykorzystuje się ją w celu zapewnienia wymiany danych na odpowiednim poziomie, transmisje informacji z punktu A do B, a także w celu zapewnienia szerokopasmowego dostępu do Internetu. - SDH (ang. Synchronous Digital Hierarchy) technologia ta polega na transmisji dużych strumieni danych na dużą odległość. System SDH realizowany jest głównie na włóknach optycznych. Transfer danych w tym systemie opiera się przede wszystkim na synchronizacji w czasie rzeczywistym, dzięki której przez to samo włókno optyczne jesteśmy w stanie przetransportować dużą ilość informacji. Prędkości w systemie są wielokrotnościami prędkości STM-1 (ang. Synchronous Transport Module), która wynosi około 155 Mb/s. Sieci te charakteryzują się dużą niezawodnością. - Ethernet Based Interface wykorzystuje znormalizowany standard Ethernet stosowany w sieciach LAN (Local Area Network) do budowy rozległych sieci WAN, w celu realizowania usług dla klienta. Jest to technologia, która nie wymaga dużych inwestycji w porównaniu do innych. Standard ten jest łatwy do adaptacji przez istniejącą już infrastrukturę telekomunikacyjną. Technologia gwarantuje szeroki strumień transmisji danych wraz z dużą skalowalnością i niezawodnością. - VPN (ang. Virtual Private Network) to połączenia typu punkt-punkt przez sieć prywatną lub sieć publiczną, taką jak Internet. Klient sieci VPN używa specjalnych, opartych na protokole TCP/IP protokołów, nazywanych protokołami tunelowania, do wirtualnego wywoływania wirtualnego portu na serwerze sieci VPN. W typowej sieci VPN klient inicjuje przez Internet wirtualne połączenie typu punkt-punkt z serwerem dostępu zdalnego. Serwer dostępu zdalnego odpowiada na wywołanie, uwierzytelnia wywołującego i przesyła dane między klientem sieci VPN a prywatną siecią organizacji. W zależności od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego działającego na analizowanym rynku właściwym i dostępnej infrastruktury, stosowane są różne technologie świadczenia usługi dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s. Można je podzielić na tzw. technologie tradycyjne i alternatywne. W ramach technologii tradycyjnych można wyróżnić m. in.: xdsl, ATM, FR, SDH, natomiast wśród technologii alternatywnych: Ethernet, Metro/Carrier Ethernet, (G)MPLS oraz VPN. Należy jednak zauważyć, że cechą współczesnych sieci teletransmisyjnych jest synergia i współpraca różnych technologii nawet w ramach realizacji jednej usługi. Opisywane technologie Ethernet, Metro/Carrier Ethernet będą w treści niniejszego Postanowienia odnosiły się do stosowania interfejsów ethernetowych (Ethernet Based Interface). Analizując przedmiotowy rynek należy zwrócić uwagę na fakt, że operatorzy, w odpowiedziach na żądanie Prezesa UKE na potrzeby analizy przedmiotowego rynku, podkreślają, że przyszłość na rynku łączy dzierżawionych/usług dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s stanowią usługi oparte na technologiach alternatywnych, głównie na interfejsach Ethernetowych. Usługi w standardzie Ethernet stanowią najbardziej popularną technologię wykorzystywaną zarówno w sieciach lokalnych, jak i coraz częściej w połączeniach lokalizacji rozproszonych geograficznie. Decydują o tym główne cechy usługi zapewniające elastyczność i możliwości zarządzania jakością usługi oraz przesyłanie ruchu w sposób transparentny dla dostawcy usługi. Z uwagi na dobrą alokację i kontrolę pasma, standard Ethernet zaczyna dominować w sieciach operatorskich. Usługa dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości o przepływności powyżej 2 Mb/s realizowana w oparciu o tę technologię dedykowana jest do zestawiania połączeń wymagających znacznego pasma, która 16

17 umożliwia zdefiniowanie priorytetów transmisji dla danych klienta oraz gwarantuje pełne bezpieczeństwo. Standard Ethernet stanowi bazę do realizacji wielu zaawansowanych technologicznie usług związanych z dostępem np. do zasobów serwerowych, czy dostępem do Internetu. Obok interfejsów Ethernetowych, operatorzy coraz częściej oferują klientom usługi dzierżawy łączy/dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s także w standardzie MPLS czy za pomocą medium światłowodowego. Trend przechodzenia z technologii tradycyjnych na technologie alternatywne, a tym samym wykorzystywania coraz wyższych przepływności, wydaje się być nieodwracalny. Wykres 1. Przychody (w mln PLN) w podziale na technologie tradycyjne i alternatywne na krajowym hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s w latach (Tajemnica przedsiębiorstwa, Załącznik 1 pkt 1) Źródło: UKE Wykres 2. Liczba usług (w sztukach) w podziale na technologie tradycyjne i alternatywne na krajowym hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s w latach (Tajemnica przedsiębiorstwa, Załącznik 1 pkt 2) Źródło: UKE Na przestrzeni lat , na krajowym hurtowym rynku usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s przychody z usług sprzedawanych w technologiach tradycyjnych systematycznie maleją około 10% w analizowanym czasie (liczba usług zmalała także około 10%). W technologiach alternatywnych przychody wzrosły natomiast niemal 240% (liczba łączy wzrosła o ponad 500%). Hurtowa usługa dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s może być wykorzystana do połączenia sieci telekomunikacyjnych oraz w celu świadczenia usługi detalicznej dla użytkowników końcowych. Dodatkowo usługa ta (uwzględniając usługę dzierżawy odcinków będących zakończeniami łączy) stanowi jeden z modeli połączenia sieci dla realizacji usług: - transmisji głosu, - szybkiej transmisji danych (BSA ang. Bitstream Access), - dostępu do lokalnej pętli abonenckiej (LLU ang. Local Loop Unbundling), - tworzenia sieci VPN. Infrastruktura o konkretnych parametrach stwarza możliwości do wydzierżawienia łącza dla klienta, a dzięki temu realizacji odpowiedniego poziomu usług dla niego. Klientami na tym rynku są inni przedsiębiorcy telekomunikacyjni, którzy kupują usługę hurtowego dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s w celu zapewnienia swobodnej wymiany danych pomiędzy punktami końcowymi, uwzględniając w tym niezawodność wykorzystywanych systemów, szybką transmisję, bezpieczeństwo wymiany informacji, a także szereg innych usług oferowanych przez dostawcę usługi. Zakup usługi następuje także celem tworzenia sieci lokalnych. Prezes UKE dokonał także analizy substytucyjności usługi hurtowego dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji powyżej 2 Mb/s (czyli substytucyjności względem usługi hurtowego dostępu szerokopasmowego świadczonego dla odbiorców biznesowych). Zgodnie z Notą wyjaśniająca do Zalecenia 2014 substytutem łączy dzierżawionych na analizowanym rynku może być hurtowa usługa dostępowa, która charakteryzuje się takimi cechami, jak: 1. minimalną prędkością usługi określoną w umowie; 2. zwykle symetryczną prędkością; 17

18 3. stabilnością parametrów transmisyjnych oraz monitoringiem parametrów transmisyjnych w czasie; 4. gwarantowaną dostępnością i jakością obsługi w każdych okolicznościach (w tym SLA 24/7), wsparciem obsługi klienta, krótkimi czasami usuwania awarii oraz redundancją; 5. zarządzaniem siecią wysokiej jakości, co ma przeniesienie na odpowiednią prędkość wysyłania i niski overbooking; 6. możliwością uzyskania dostępu do sieci w lokalizacjach i punktach, które zostały określone odpowiednio do geograficznej gęstości i rozmieszczenia użytkowników biznesowych a nie masowych; 7. możliwością oferowania wydzielonej ciągłości dla interfejsów Ethernetowych (np. dzięki dodatkowemu nagłówkowi umożliwiającemu na wiele warstw wirtualnych sieci LAN). Zdaniem Prezesa UKE dostępy asymetryczne nie stanowią substytutu usługi dzierżawy łącza będącego zakończeniem łącza/dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s. W przypadku segmentu łączy dzierżawionych/usługi dostępu wysokiej jakości o przepływności powyżej 2 Mb/s świadczonych z wykorzystaniem technologii alternatywnych substytucja z asymetrycznym dostępem na bazie sieci miedzianych/miedziano-światłowodowych nie jest spełniona. Substytucyjność powinna być bowiem rozumiana jako możliwość odtworzenia łącza będącego zakończeniem łącza/usługi dostępu wysokiej jakości powyżej 2 Mb/s poprzez inne technologie. W przypadku dostępu asymetrycznego charakterystyka przepływności łącza jest ograniczona i wyklucza ona tym samym wystarczającą zamienność usługi z dostępem symetrycznym, aby nabywca lub podmiot oferujący takie rodzaje dostępów mógł traktować je jako produkty tożsame i wzajemnie wymienne. W świetle powyższych rozważań, Prezes UKE uznał, że w obecnej sytuacji rynkowej nie występuje powszechnie usługa substytucyjna względem łącza dzierżawionego będącego zakończeniem łącza/usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji o przepływności powyżej 2 Mb/s. Oferowane przez Orange Polska S.A. usługi BSA SHDSL w klasie nrt VBR i BSA ADSL w klasie nrt VBR, choć potencjalnie mogłyby stanowić substytut dla usług oferowanych na analizowanym rynku, nie spełniają następujących przesłanek hurtowej usługi dostępu wysokiej jakości w stałej lokalizacji: Cechy produktów zaliczonych do rynku właściwego 1) Gwarantowana dostępność i jakość obsługi w każdych okolicznościach, włączając SLA, 24/7 wsparcie obsługi klienta, krótkie okresy usuwania awarii i redundancja, zazwyczaj cechujące środowisko usług, które odpowiadają potrzebom klientów biznesowych 2) Zarządzanie siecią wysokiej jakości, włączając backhaul, co skutkuje odpowiednimi dla zastosowań biznesowych prędkościami wysyłania (upload) oraz niskim overbookingiem BSA SHDSL w klasie nrt VBR BSA ADSL w klasie nrt VBR Gorsza dostępność oraz jakość usługi (w porównaniu do produktów dedykowanych dla klientów biznesowych, takich jak łącza dzierżawione) z uwagi na to, że usługi te są realizowane na parach miedzianych znajdujących się w tym samym pęczku kablowym co usługi dla rynku masowego (nie są specjalnie dedykowane dla B2B). Gorsza jakość wynika z przeników pomiędzy parami, na których świadczone są te usługi, co nie ma miejsca dla łączy dzierżawionych na łączach światłowodowych. Usługi nie posiadają specjalnego SLA, terminy usuwania awarii itp. określane są w ofercie SOR jak dla wszystkich usług BSA, w szczególności jak dla usług z rynku masowego. Brak gwarancji pasma w backhaulu. Ruch jest realizowany po tej samej sieci co inne usługi, dedykowane dla rynku masowego W przypadku usług dedykowanych dla klientów Argumentacja podana obok dla BSA SHDSL ma zastosowanie także do BSA ADSL. Dodatkowo, należy wskazać, że z BSA ADSL jest usługą asymetryczną, co dodatkowo 18