PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska. Warszawa, dnia 14 lutego 2007 r. DRT-SMP /05 (33 )

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska Warszawa, dnia 14 lutego 2007 r. DRT-SMP /05 (33 ) Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1 w związku z art. 25 ust. 2 i 4, art. 34, art. 36, art. 38, art. 39, art. 40, art. 42 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm.) zwanej dalej Prawo telekomunikacyjne i 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) zwanego dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury oraz w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), art. 4 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2258), art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a Prawa telekomunikacyjnego oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz z późn. zm.): I. ustalam, że na rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury nie występuje skuteczna konkurencja; II. wyznaczam Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury; III. nakładam na Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie następujące obowiązki regulacyjne: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na uwzględnianiu uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym użytkowania elementów sieci 1

2 oraz udogodnień towarzyszących, w celu świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury poprzez: a) zapewnienie możliwości zarządzania obsługą użytkownika końcowego przez uprawnionego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego i podejmowanie rozstrzygnięć dotyczących wykonywania usług na jego rzecz b) zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, c) przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, d) zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków, e) zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, f) zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych, g) prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymywaniu uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących, oraz przez zapewnienie każdej innej formy korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, w celu świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego w celu świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a także oferowaniu usług oraz udostępnianiu informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zależnymi; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 37 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a także opłat, przy czym: zakres ogłaszanych informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci a także opłat, niezbędne do przygotowania przez zainteresowanych operatorów wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego, publikacja wskazanych powyżej informacji nastąpi w formie elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej (www) Telekomunikacji Polskiej S.A., informacje należy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie miesiąca od dnia doręczenia niniejszej decyzji, a w przypadku zmiany zakresu 2

3 bądź treści publikowanej informacji należy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 1 tygodnia od wprowadzonej zmiany; przy czym obowiązek ten będzie stosowany do czasu publikacji na koszt operatora zatwierdzonych przez Prezesa UKE lub samodzielnie przez niego ustalonych ofert ramowych lub ich zmian w Biuletynie UKE; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 38 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej w sposób umożliwiający identyfikację przepływów transferów wewnętrznych, związanych z działalnością w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, zgodnie z przepisami art ustawy Prawo telekomunikacyjne i odpowiednimi aktami wykonawczymi; 5. obowiązki, o których mowa w art. 39 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegające na: 1. kalkulacji uzasadnionych kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego, według metody zorientowanych przyszłościowo długookresowych kosztów przyrostowych, zgodnie z przepisami odpowiednich aktów wykonawczych, według zatwierdzonego przez Prezesa UKE opisu kalkulacji kosztów; 2. stosowaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego, uwzględniających zwrot uzasadnionych kosztów operatora; 6. obowiązek, o którym mowa w art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w oparciu o ponoszone koszty operatora; przy czym obowiązek ten będzie stosowany do momentu przekazania wyników kalkulacji kosztów z opinią biegłego rewidenta z badania, stwierdzającą prawidłowość wyników tej kalkulacji; 7. obowiązek, o którym mowa w art. 42 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na przygotowaniu i przedstawieniu w terminie 3 miesięcy od dnia wydania niniejszej decyzji, oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym o treści zgodnej z Załącznikiem nr 1, stanowiącym integralną część niniejszej decyzji. IV. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu. UZASADNIENIE Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. Nr 267 poz. 2258), do zakresu działania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej przechodzą dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwanego dalej Prezesem URTiP), chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Z kolei, zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, sprawy wszczęte przez Prezesa URTiP w zakresie zadań przejmowanych przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanego dalej Prezesem UKE lub Regulatorem) i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się przed Prezesem UKE według przepisów ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne Dz. U. Nr 171, poz z późń. zm. Ponadto, w dniu 9 lutego 2006 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego 3

4 (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66) i stan prawny ustalony wskazaną ustawą został uwzględniony w niniejszej decyzji. 1. Implementacja procedury regulacji ex ante do polskiego porządku prawnego Podstawowe zasady i reguły nowego reżimu regulacyjnego dla rynku usług i sieci łączności elektronicznej, w tym również procedurę regulacji ex ante określa przede wszystkim dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa). Zgodnie z art. 15 dyrektywy ramowej, po przeprowadzeniu publicznej konsultacji oraz konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi (NRA), Komisja Europejska miała przyjąć zalecenia określające rynki produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą usprawiedliwiać nałożenie obowiązków regulacyjnych, określonych w dyrektywach szczegółowych. Rynki te miały zostać określone zgodnie z przepisami prawa konkurencji. Jednocześnie Komisja miała opublikować wytyczne dotyczące analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej. Mając na uwadze treść zaleceń i wytycznych, NRA mają definiować rynki właściwe zgodnie z prawem konkurencji i stosownie do okoliczności występujących w danym państwie, a w szczególności mają definiować rynki geograficzne w obrębie danego terytorium. Art. 16 dyrektywy ramowej stanowi, że niezwłocznie po uchwaleniu zalecenia lub jego zmian, NRA są zobowiązane do przeprowadzenia analizy odnośnych rynków. Analiza ta powinna zostać przeprowadzona w miarę potrzeb we współpracy z organem ds. konkurencji. Jeżeli wyniki analizy wskażą, że na rynku występuje skuteczna konkurencja, wtedy NRA nie będzie nakładał obowiązków regulacyjnych, a istniejące zostaną zniesione. Jeżeli wyniki analizy określą, iż dany rynek nie jest skutecznie konkurencyjny, wtedy NRA wskaże przedsiębiorstwo lub przedsiębiorców posiadających znaczącą pozycję rynkową oraz nałoży, zmieni lub utrzyma istniejące obowiązki regulacyjne. Jednocześnie dyrektywa ramowa przewiduje, że dla rozstrzygnięć związanych z nałożeniem obowiązków regulacyjnych należy zastosować mechanizm konsultacji określony w art. 6 dyrektywy ramowej, a także mechanizm odnoszący się do konsolidacji wewnętrznego rynku w zakresie łączności elektronicznej, wskazany w art. 7 dyrektywy ramowej. Mając na uwadze postanowienia dyrektywy ramowej, Komisja Europejska wydała: Zalecenie Komisji Europejskiej 2003/311/W z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Zalecenie) - wskazujące na przesłanki uzasadniające poddanie rynku właściwego regulacji ex ante, a także określające listę rynków produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą uzasadniać wprowadzenie regulacji ex ante; Notę Wyjaśniającą do Zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Ram regulacyjnych sieci i łączności elektronicznej (Nota Wyjaśniająca) 1 ; Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Wytyczne) - skupiające się przede wszystkim na kwestiach związanych z definiowaniem rynków, ich analizą 1 n1_2003_497.pdf. 4

5 pod kątem występowania podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej, a także procedurach konsultacyjnych. Wskazana powyżej procedura regulacji ex ante została zaimplementowana do polskiego porządku prawnego. Prawo telekomunikacyjne przewiduje następujący tryb regulacji rynku: a) wydanie rozporządzenia ministra właściwego do spraw łączności w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa UKE (art. 22 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego); b) wszczęcie i przeprowadzenie przez Prezesa UKE postępowania w sprawie określenia, czy na rynku właściwym, określonym w rozporządzeniu, występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne); c) w przypadku stwierdzenia występowania na rynku skutecznej konkurencji wydanie przez Prezesa UKE postanowienia w sprawie stwierdzenia, że na analizowanym rynku występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego); d) w przypadku ustalenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja przygotowanie przez Prezesa UKE decyzji wyznaczającej przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakładającej obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie (art. 24 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego); e) poddanie projektu rozstrzygnięcia w sprawie wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej i nałożenia określonych obowiązków regulacyjnych postępowaniu konsultacyjnemu oraz konsolidacyjnemu (art. 15 i art. 18 Prawa telekomunikacyjnego; f) wydanie postanowienia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - zwanego dalej Prezesem UOKiK w sprawie przyjętego przez Prezesa UKE projektu rozstrzygnięcia w kwestii ustalenia istnienia skutecznej konkurencji, wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych w trybie art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 206 ust. 4 Prawa telekomunikacyjnego); g) wydanie decyzji wyznaczającej podmiot o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakładającej obowiązki regulacyjne (art. 25 ust. 4 Prawa telekomunikacyjnego). Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tj. przed dniem 9 lutego 2006 r. postępowania w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, stają się postępowaniami w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w Prawie telekomunikacyjnym. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że niniejsza decyzja stanowi realizację etapów procesu regulacyjnego wskazanych w punktach d g, z uwzględnieniem zapisów art. 3 ust. 2 cytowanej wyżej ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego. 2. Przebieg postępowania w sprawie wyznaczenia czy na rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty 5

6 (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie 1. Pismem z dnia 20 grudnia 2004 r. (znak: DRT-WAI /04(1)) Prezes URTiP na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne wszczął z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia, czy na zgodnym z obszarem kraju rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury występuje skuteczna konkurencja. 2. Przedmiotowe postępowanie nie zostało zakończone. 3. Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), tj. z dniem 9 lutego 2006 r., postępowanie w sprawie ustalenia, czy na zgodnym z obszarem kraju rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury występuje skuteczna konkurencja stało się z mocy prawa postępowaniem w sprawie ustalenia, czy na zgodnym z obszarem kraju rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na poszczególnych rynkach właściwych oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych. 4. W związku z prowadzonym postępowaniem Prezes URTiP zwrócił się do przedsiębiorców telekomunikacyjnych o wypełnienie formularzy informacyjnych. Dane i informacje przekazane przez wskazanych operatorów były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Regulatora uzupełniane i doprecyzowane. Do analizy użyto także informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na ich stronach internetowych. 5. Pismem z dnia 1 sierpnia 2006 r., Prezes UKE powiadomił Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie (zwaną dalej: Telekomunikacja Polska S.A. lub TP S.A.) o rozszerzeniu postępowania, stosownie do powołanego wyżej art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz Kodeks postępowania cywilnego. 6. Pismem z dnia 1 sierpnia 2006 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego. 7. W dniach 1 sierpnia 31 sierpnia 2006 r. Prezes UKE przeprowadził postępowanie konsultacyjne w sprawie ustalenia, że na rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia TP S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. W ramach postępowania konsultacyjnego do Prezesa UKE wpłynęły 2 opinie złożone przez: TP S.A. i Krajową Izbę Gospodarczą Elektroniki i Telekomunikacji. Stanowiska uczestników postępowania konsultacyjnego zostały 6

7 opublikowane na stronach Urzędu w dniu 4 października 2006 r. wraz z komentarzem Prezesa UKE. 8. W dniu 1 sierpnia 2006 r. Komisja Europejska zarejestrowała pod numerem PL/2006/0472 notyfikację Urzędu Komunikacji Elektronicznej dotyczącą projektu decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego. W trakcie postępowania konsultacyjnego, w dniu 10 sierpnia 2006 r., KE wystąpiła z formalnym zapytaniem do Prezesa UKE, dotyczącym doprecyzowania obowiązku dostępu w zakresie możliwych poziomów dostępu. W odpowiedzi na zapytanie KE, w dniu 17 sierpnia 2006 r. Prezes UKE, wyjaśnił iż konsultowana decyzja nakłada obowiązek zapewnienia dostępu i przedstawienia oferty ramowej przynajmniej dla strumienia bitów świadczonego na poziomie ATM oraz uwzględnienia uzasadnionych wniosków operatorów alternatywnych w zakresie dostępu na pozostałych poziomach (DSLAM/IP). W dniu 31 sierpnia 2006 r. Komisja Europejska przekazała swoje stanowisko w przedmiotowej sprawie. Komisja zaakceptowała przedstawiony projekt decyzji, zgłaszając uwagi w zakresie obowiązków regulacyjnych, które zostały uwzględnione przez Prezesa UKE w najszerszym możliwym zakresie. 9. Pismem z dnia 4 października 2006 r. Prezes UKE powiadomił TP S.A. o przekazaniu w dniu 4 października 2006 r. projektu rozstrzygnięcia Prezesowi UOKiK w celu zajęcia stanowiska. 10. W dniu 19 października 2006 r. Prezes UOKiK przekazał Prezesowi UKE postanowienie stwierdzające, iż na krajowym rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury nie występuje skuteczna konkurencja, TP S.A. posiada pozycję znaczącą na tym rynku oraz zasadne jest nałożenie na TP S.A. obowiązków regulacyjnych określonych w art. 34, 36, 37, 38, 39, 40 i 42 ustawy Prawo telekomunikacyjne. 11. Pismem z dnia 20 października 2006 r. TP S.A. zwróciła się z wnioskiem o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego w postępowaniu w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury, nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia TP S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. TP S.A. zwróciła się z wnioskiem o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego w zakresie: - ustalenia na jakim poziomie powinien następować dostęp do strumienia bitów, w oparciu o analizę topologii sieci oraz stanu konkurencji sieciowej na rynku krajowym; - rozgraniczania usług odsprzedaży od dostępu do strumienia bitów, a w szczególności określenie, czy dostęp na poziomie IP (zarządzanym i niezarządzanym) nie stanowi usługi odsprzedaży. 12. Postanowieniem z dnia 15 listopada 2006 r. Prezes UKE odmówił uwzględnienia wniosku TP S.A. z dnia 20 października 2006 r. dotyczącego przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Zdaniem Prezesa UKE, w powyższej sprawie nie jest konieczne posiadanie wiadomości specjalnych, których nie posiadałby Prezes UKE jako organ właściwy do rozstrzygnięcia sprawy. W opinii Prezesa UKE koniecznym jest zapewnienie dostępu na wszystkich czterech 7

8 poziomach z uwagi na obecny stan liberalizacji rynku szerokopasmowego w Polsce. Prezes UKE wskazał również, że na poziomie IP (zarządzanym i niezarządzanym) możliwe jest rozróżnienie usług, a tym samym rozgraniczenie usługi odsprzedaży od dostępu do strumienia bitów. 13. Pismem z dnia 15 listopada 2006 r. Prezes UKE zawiadomił TP S.A. o zakończeniu postępowania dowodowego oraz o możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym zebranym w aktach postępowania i złożenia ostatecznego stanowiska w sprawie. 14. Pismem z dnia 4 grudnia 2006 r. TP S.A. zwróciła się o wstrzymanie wydania rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie do czasu otrzymania od KE odpowiedzi na pismo Spółki z dnia 9 listopada 2006 r. oraz wydania przez Prezesa UOKiK ostatecznego postanowienia w sprawie wniosków Spółki o wyjaśnienie treści decyzji, a także o włączenie załączonych pism do akt. 15. Dnia 7 grudnia 2006 r. Prezes UKE zawiadomił Spółkę o włączeniu na wniosek strony do akt sprawy przekazanych pism. Ponadto pismem z dnia 7 grudnia 2006 r. Prezes UKE powiadomił TP S.A. o możliwości przeglądania akt sprawy. 16. Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2006 r. Prezes UKE odmówił zawieszenia przedmiotowego postępowania do czasu otrzymania od KE odpowiedzi na pismo Spółki z dnia 9 listopada 2006 r. oraz wydania przez Prezesa UOKiK ostatecznego postanowienia w sprawie wniosków Spółki o wyjaśnienie treści decyzji. Zdaniem Prezesa UKE brak jest podstaw do zawieszenia przedmiotowego postępowania w oparciu o przewidzianą przez procedurę administracyjną instytucję zawieszenia postępowania, tj. art i 98 1 Kpa. 17. Pismem z dnia 5,13 i 14 grudnia 2006 r. TP S.A przekazała dalsze dokumenty z prośbą o włączenie ich do materiału dowodowego akt sprawy. Zawiadomieniem z dnia 22 stycznia 2007 r. Prezes UKE poinformował Spółkę o włączeniu do akt wskazanych dokumentów. 18. Pismem z dnia 21 grudnia 2006 r. TP S.A. złożyła stanowisko do postępowania w sprawie decyzji dotyczącej przedmiotowego rynku. Pismem z dnia 22 stycznia 2007 r. Prezes UKE opowiedział na powyższe stanowisko Spółki. W piśmie z dnia 21 grudnia 2006 r. TP S.A. wskazuje na brak zbadania topologii sieci oraz brak uzasadnienia dla wskazanych poziomów dostępu. Prezes UKE pragnie zwrócić uwagę, iż w pkt projektu decyzji wyraźnie zostało uzasadnione zapewnienie dostępu do strumienia bitów na 4 poziomach w odniesieniu do topologii sieci. Kwestia ta została również wyjaśniona w postanowieniu Prezesa UKE z dnia 15 listopada 2006 r. TP S.A. wskazuje również, iż w uzasadnieniu decyzji Prezesa UKE z dnia 4 października 2006 r. uchylającej część oferty ramowej określającej warunki dostępu do lokalnej pętli abonenckiej poprzez dostęp do węzłów sieci telekomunikacyjnych na potrzeby sprzedaży usług szerokopasmowej transmisji danych ( zwanej dalej ofertą ramową ), zostało wskazane, iż dostęp na poziomie ATM jest najwłaściwszym rozwiązaniem na wstępnym etapie uwolnienia rynku szerokopasmowej transmisji danych. Zdaniem Spółki niezasadne jest wobec powyższego rozszerzenie w projekcie decyzji, obowiązku dostępu na wszystkie możliwe poziomy. W odpowiedzi na ten zarzut, należy zwrócić uwagę, że decyzja Prezesa UKE z dnia 4 października 2006 r. wydana została w oparciu o przepisy przejściowe (w związku z art. 222 ust.1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne, Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.), na podstawie materiału dowodowego gromadzonego od 2 września 2004 r., co oznacza, iż uwzględnia ona stan faktyczny oraz potrzeby 8

9 środowiska telekomunikacyjnego zgłaszane w tym właśnie okresie i aktualne w dniu wydania decyzji. Natomiast projekt niniejszej decyzji w całości opiera się na przepisach obowiązującej ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz wymogach prawa wspólnotowego, zgodnie z którymi analiza konkretnego rynku właściwego oraz problemów konkurencyjnych i katalogu obowiązków regulacyjnych musi uwzględniać pewien horyzont czasowy i mieć charakter przyszłościowy (ang. forward-looking ). Ponadto, należy zauważyć, iż w ofercie ramowej z dnia 4 października 2006 r., zostały określone warunki dostępu do sieci TP S.A. na poziomie węzłów ATM, co nie wyklucza możliwości zaoferowania dostępu na pozostałych poziomach. Zdaniem TP S.A. dostęp na poziomie IP jest niesubstytucyjny do strumienia bitów i wątpliwość Spółki budzi, czy w związku z powyższym poziom IP powinien wchodzić w zakres rynku właściwego i podlegać regulacji. W toku postępowania Prezes UKE wyjaśnił Spółce, że dostęp na poziomie IP został nałożony jako obowiązek służący zapewnieniu realizacji świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, a badanie substytucyjności nie jest związane z nakładaniem obowiązków, lecz jest procesem ściśle związanym z definicją rynku. TP S.A. nie zgadza się również z nałożeniem obowiązku w zakresie dostępu do niegłosowego pasma częstotliwości pętli abonenckiej, tzw. naked DSL, w decyzji dotyczącej analizowanego rynku. W odpowiedzi na to stanowisko, Prezes UKE stwierdza, że należy zgodzić się, ze stwierdzeniem Spółki, iż rynek dostępu szerokopasmowego jest odrębnym rynkiem właściwym w stosunku do rynku dostępu do lokalnej pętli i podpętli abonenckiej. Niemniej jednak Prezes UKE pragnie zauważyć, że naked DSL umożliwia właśnie świadczenie usługi szerokopasmowej transmisji danych w niegłosowym paśmie częstotliwości pętli abonenckiej bez konieczności świadczenia usług w paśmie głosowym. Kolejny argument podniesiony przez TP S.A. dotyczy tego, że wprowadzenie obowiązku w zakresie naked DSL nastąpiło po procedurze konsultacji krajowych i notyfikacji do KE. Zdaniem Prezesa UKE, twierdzenie to jest niesłuszne, gdyż obowiązek dostępu został jedynie doprecyzowany po procesie konsultacji i konsolidacji. Na konieczność zapewnienia dostępu do niegłosowego pasma częstotliwości pętli abonenckiej bez konieczności świadczenia usług w paśmie głosowym, wskazywał projekt decyzji z dnia 1 sierpnia 2006 r. (rozdz. 6.3 zidentyfikowane problemu rozwoju konkurencji - oferty usług dostępu szerokopasmowego powiązane z abonamentem telefonicznym). Zdaniem TP S.A. w niniejszym postępowaniu został naruszony art. 18 ustawy Prawo telekomunikacyjne, zgodnie z którym Prezes UKE równocześnie z postępowaniem konsultacyjnym rozpoczyna postępowanie konsolidacyjne, przesyłając KE i organom regulacyjnym innych państw członkowskich projekty rozstrzygnięć wraz z ich uzasadnieniem. Ten zarzut w opinii Prezesa UKE również nie znajduje uzasadnienia. W dniu 1 sierpnia 2006 r. Prezes UKE notyfikował projekt niniejszej decyzji, wobec powyższego warunek zawarty w art. 18 ustawy Prawo telekomunikacyjne, dotyczący rozpoczęcia postępowania konsolidacyjnego równocześnie z postępowaniem konsultacyjnym został spełniony. W przypadku przedmiotowej sprawy nie ma konieczności ponownej notyfikacji projektu, gdyż projekt decyzji z dnia 4 października 2006 r., przygotowany po rozważeniu stanowisk zgłoszonych w trakcie postępowania konsultacyjnego i przekazany Prezesowi UOKiK nie zawierał zmian w zakresie definicji rynku, analizy czy też nałożonych obowiązków. TP S.A. podnosi również, iż wniosek z dnia 4 grudnia 2006 r. (znak: CPR/JS/5183/12/06) o wstrzymanie wydania decyzji nie był wnioskiem o zawieszenia postępowania. W odpowiedzi na ten zarzut, Prezes UKE pragnie zauważyć, iż Spółka nie wskazała podstawy prawnej w uzasadnieniu powyższego wniosku, a zdaniem Prezesa UKE przepisy prawne nie wskazują na możliwość wstrzymania wydania decyzji. W związku z powyższym, możliwe było jedynie rozważenie przewidzianej przez procedurę administracyjną instytucji 9

10 zawieszenia postępowania na podstawie art i 98 1 Kpa, co tez Prezes UKE uczynił w postanowieniu odmawiającym zawieszenia postępowania. TP S.A wskazuje również, iż w przypadku pisma z dnia 15 listopada 2006 r. nie dochowano warunku przekazania zawiadomienia o zakończeniu postępowania i możliwości zapoznania się z aktami do wszystkich ustanowionych w sprawie pełnomocników. Prezes UKE stwierdza, iż pismo z dnia 15 listopada 2006 r. (znak: DRT-SMP /05(15)) zostało przekazane jedynemu pełnomocnikowi w sprawie, Panu Przemysławowi Kurczewskiemu, gdyż do dnia 15 listopada 2006 r. strona nie wniosła innych pism procesowych lub wniosków podpisanych przez innych pełnomocników upoważnionych do odbioru pism kierowanych do TP S.A. 19. Dnia 22 grudnia 2006 r. TP S.A. złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej postanowieniem Prezesa UKE z dnia 19 grudnia 2006 r., w części dotyczącej odmowy zawieszenia postępowania do czasu wydania opinii przez KE. 20. Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2007 r. Prezes UKE utrzymał w mocy postanowienie z dnia 19 grudnia 2006 r. odmawiające zawieszenia przedmiotowego postępowania, w części dotyczącej odmowy zawieszenia do czasu otrzymania od KE odpowiedzi na pismo Spółki z dnia 9 listopada 2006 r. 21. Pismem z dnia 25 stycznia 2007 r. Prezes UKE ponownie zawiadomił TP S.A. o zakończeniu postępowania dowodowego oraz o możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym zebranym w aktach postępowania i złożenia ostatecznego stanowiska w sprawie. 22. Dnia 5 lutego 2007 r. (wpływ do UKE 8 luty 2007 r.) TP S.A. złożyła stanowisko przedmiotowej w sprawie. TP S.A. podtrzymała swoje stanowisko w sprawie, zgłaszane w poszczególnych pismach przekazywanych w trakcie przedmiotowego postępowania. Prezes UKE odniósł się wcześniej do zagadnień wskazanych ponownie przez TP S.A., takich jak określenie poziomów dostępu, doprecyzowanie obowiązku dostępu po procedurze konsolidacyjnej czy kwestii wyjaśnienia przez Prezesa UOKiK treści postanowienia z dnia 19 października 2006 r. Zostały one bezspornie wyjaśnione, w związku z powyższym Prezes UKE nadal podtrzymuje swoje stanowisko w tym zakresie. Dodatkowo wątpliwość TP S.A. budzi kwestia tego, czy dostęp na poziomie IP, jako obowiązek nie mieszczący się w zakresie rynku właściwego może stanowić remedium na problem zidentyfikowany na rynku właściwym. Jak zostało wskazane w piśmie Prezesa UKE z dnia 22 stycznia 2007 r., dostęp na poziomie IP został nałożony jako obowiązek służący zapewnieniu realizacji świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego i w tym zakresie nie bada się jego substytucyjności, które to pojęcie jest pojęciem przynależnym definiowaniu rynków właściwych (określaniu zakresu produktowego tych rynków), a nie określaniu obowiązków regulacyjnych. Zdaniem TP S.A. istniejący w Polsce stan konkurencji sieciowej nie wskazuje na zasadność nakładania obowiązków regulacyjnych w zakresie dostępu do strumienia bitów na poziomie IP. Zdaniem Spółki na podstawie ogólnodostępnych danych należy stwierdzić, iż poziom konkurencji sieciowej nie uzasadnia proponowanej regulacji. TP S.A. odnosi się tu do sieci telekomunikacyjnej wybranych operatorów: Exatel S.A., Telekomunikacji Kolejowej Sp. z o.o., GTS Energis Sp. z o.o., GTS Polska Sp. z o.o. czy Netii S.A. W odpowiedzi na ten argument Prezes UKE wskazuje, iż zapewnienie dostępu do wszystkich wskazanych poziomów znalazło uzasadnienie w niniejszej decyzji jak również w pismach kierowanych do TP S.A. Jeszcze raz należy podkreślić, że dostęp na poziomie IP ma służyć przede wszystkim przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, którzy posiadają ograniczone 10

11 zasoby własnej infrastruktury telekomunikacyjnej i których to TP S.A. pomija w swoim stanowisku. Zdaniem TP S.A. istnieje duże zainteresowanie ofertą określającą ramowe warunki dostępu do lokalnej pętli abonenckiej poprzez dostęp do węzłów sieci telekomunikacyjnej na potrzeby sprzedaży usług szerokopasmowej transmisji danych, zgodnie z którą oferowany jest dostęp na poziomie ATM, w związku z powyższym można domniemywać, iż operatorzy korzystający z dostępu na poziomie ATM sami będą oferować usługi dostępu na poziomie IP, jeżeli nastąpi takie zapotrzebowanie. Jednakże już w następnym akapicie stanowiska Spółka wskazuje, że dostęp na poziomie IP nie jest oczekiwany przez rynek, albowiem wszystkim operatorom odpowiada dostęp na poziomie ATM. Biorąc pod uwagę, iż jak zostało wskazane w uzasadnieniu niniejszej decyzji, dostęp na poziomie IP jest przeznaczony przede wszystkim dla dostawców usług posiadających ograniczone zasoby własnej infrastruktury telekomunikacyjnej, nie sposób zgodzić się z powyższym stwierdzeniem TP S.A. Nie można również zgodzić się ze stwierdzeniem TP S.A., iż dostęp na poziomie DSLAM stanowi swego rodzaju substytut oferty określającej ramowe warunki umów o dostępie do lokalnej pętli abonenckiej i związanych z nim udogodnień w zakresie dostępu pełnego i współdzielonego, jak również, że dostęp na poziomie DSLAM jest przedsięwzięciem bardzo kosztownym dla operatora udostępniającego usługę. Należy podkreślić, że dostęp na poziomie DSLAM stanowi szansę dla operatorów lokalnych, posiadających własne sieci dostępowe, co może umożliwić im prostsze i tańsze rozwiązanie w zakresie przyłączenia swojej sieci do sieci TP S.A. Przytaczając powyższy argument Spółka odwołuję się do przykładów regulatora greckiego i irlandzkiego wskazując, iż w wymienionych krajach nie zdecydowano się na wprowadzenie obowiązku zapewnienia usługi na poziomie DSLAM, oraz że KE nie zgłosiła uwag w tej kwestii. Należy jednak pamiętać, że stanowisko KE wobec konkretnej notyfikacji nie przesądza o stanowisku, jakie może ona zająć wobec innych notyfikowanych projektowanych środków. TP S.A. odnosi się także do kwestii spójności decyzji w sprawie oferty ramowej i projektu niniejszej decyzji. Spółka błędnie przyjęła, iż rozwiązania przyjęte w ofercie ramowej z dnia 4 października 2006 r. mają charakter historyczny i nie uwzględniają stanu faktycznego. Należy jeszcze raz podkreślić, co zostało wskazane w piśmie z dnia 22 stycznia 2007 r., iż rozwiązania przyjęte we wskazanej ofercie ramowej są ściśle związane ze stwierdzonymi w ramach postępowania administracyjnego wnioskami stron postępowania co oznacza, że uwzględniają stan faktyczny oraz potrzeby środowiska telekomunikacyjnego na dzień wydania decyzji. Natomiast niniejsza decyzja uwzględnia pewien horyzont czasowy i ma charakter przyszłościowy, w związku z powyższym nie zachodzi sprzeczność pomiędzy przyjętymi rozwiązaniami regulacyjnymi określonymi w obu decyzjach. TP S.A. mylnie interpretuje ponadto stwierdzenie Prezesa UKE zawarte w piśmie z dnia 22 stycznia 2007 r., iż dostęp na poziomie ATM nie wyklucza oferowania dostępu do strumienia bitów na innych poziomach, co zdaniem Spółki oznacza obligatoryjne narzucenie dostępu na pozostałych poziomach w niniejszej decyzji. Jak niejednokrotnie już wskazywano dostęp do strumienia bitów na wszystkich 4 poziomach znalazł uzasadnienie w niniejszej decyzji z uwagi na przyszłościowy charakter analizy rynku i nakładanych obowiązków regulacyjnych, a nie jest podyktowany ustaleniami dokonanymi przez Prezesa UKE w postępowaniu zakończonym wydaniem decyzji z dnia 4 października 2006 r. TP S.A. zwraca również uwagę na uchybienia formalne powstałe jej zdaniem w trakcie postępowania administracyjnego. Spółka wskazuje, iż postępowanie było kończone dwukrotnie, a pomiędzy jednym i drugim zakończeniem nie nastąpiło jego otwarcie. Należy tutaj wskazać, że postępowanie kończy się wydaniem decyzji, a zawiadomienie skierowane Spółki dotyczyło postępowania dowodowego i miało na celu uczynić zadość zasadzie czynnego udziału strony w postępowaniu, na podstawie art Kpa. Ponadto, należy wskazać, iż TP S.A. po otrzymaniu zawiadomienia o zakończeniu postępowania zwróciła się do Prezesa UKE z wnioskiem o wstrzymanie wydania decyzji oraz włączenie 11

12 przekazywanych materiałów do akt sprawy. W związku z powyższym, zgodnie z zasadą zawartą w art Kpa i art Kpa, Prezes UKE włączył wszystkie przekazane przez TP S.A. materiały do akt informując o tym Spółkę oraz postanowieniem z dnia 19 grudnia 2006 r. i 24 stycznia 2007 r. odniósł się do wniosku Spółki o wstrzymanie wydania rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Po rozpatrzeniu wszystkich wniosków Spółki, Prezes UKE uznał za stosowne jeszcze raz poinformować TP S.A. o zakończeniu postępowania dowodowego, umożliwiając tym samym wypowiedzenie się stronie co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. TP S.A. zarzuca również, że pisma z dnia 15 listopada 2006 r. oraz 25 stycznia 2007 r. nie zostały prawidłowo doręczone, gdyż wśród adresatów nie znalazł się jeden z pełnomocników Spółki upoważniony do przeglądania akt postępowań w sprawie analiz rynkowych. Jak wskazano w piśmie z 22 stycznia 2007 r., zgodnie z art Kpa jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi, w związku z powyższym pisma zostały przekazane pełnomocnikom upoważnionym do odbioru pism kierowanych do TP S.A.. Należy jednocześnie nadmienić, iż aby pismo uznać za skutecznie doręczone wystarczy doręczyć je jednemu pełnomocnikowi w sprawie. W niniejszym przypadku powyższy warunek został spełniony. Ponadto, treść pełnomocnictwa dla drugiego pełnomocnika Spółki była w sposób wyraźny ograniczona jedynie do przeglądania akt sprawy i różniła się od treści ogólnego pełnomocnictwa do reprezentowania Spółki w postępowaniach prowadzonych przez Prezesa UKE. TP S.A. uważa również za naruszenie proceduralne wyznaczony trzydniowy termin na zapoznanie się z aktami. Jednakże, jak już zostało wskazane, Spółka wielokrotnie była informowana o możliwości przeglądania akt sprawy w każdym stadium postępowania oraz sporządzania z nich notatek i odpisów, przed wydaniem decyzji, z czego korzystała w trakcie postępowania. 3. Definicja rynku właściwego 3.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów - Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 z późn. zm. (zwana dalej: ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów), do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne - rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynki właściwe poddane analizie przez Prezesa UKE, a następnie w przypadku braku skutecznej konkurencji poddane regulacji, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, wydał stosowne rozporządzenie, w którym wymienił rynki, podlegające analizie. Jednym z nich jest odnoszący się do wyrobów i usług telekomunikacyjnych koniecznych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych do świadczenia usług na rzecz użytkowników końcowych [szczebel hurtowy] rynek świadczenia usługi dostępu szerokopasmowego, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, z wyłączeniem usług, o których mowa w 2 pkt 4 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury. Rynek ten, zgodnie z 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury, ma wymiar krajowy. Jakkolwiek rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na 12

13 względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak również odniesienie się do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego. Wytyczne, którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalania pozycji znaczącej przewidują, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, które zostały określone przez Komisję Europejską w Zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Komisję Europejskiej Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaży. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaży i popytu użytkowników końcowych, należy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaży produktów dla osób trzecich zaopatrujących użytkowników końcowych. 3 Mając na uwadze powyższe, Prezes UKE przed określeniem zakresu produktowego rynku hurtowego, dokonał przeglądu odpowiadającego mu rynku na szczeblu detalicznym. Zdaniem Komisji Zwiększone korzystanie z sieci Internet w przypadku różnego typu usług łączności stworzyło rynki detaliczne o potencjalnie szerokim zakresie, oferujące usługi dostępu do danych i usługi towarzyszące w lokalizacjach stacjonarnych 4. Mając na uwadze Wytyczne Komisji oraz stan faktyczny istniejący na rynku detalicznym należy stwierdzić, iż obecnie można wyodrębnić trzy podstawowe, formy dostępu do sieci Internet: usługa dostępu wydzwanianego (tzw. Internet wąskopasmowy), usługi dostępu do sieci Internet o wyższych szerokościach pasma lub szerokopasmowe, polegające na udostępnieniu transmisji danych przekraczającej 128 kbit/s., usługi dostępu do wyższych szerokości pasma z wykorzystaniem innych technologii takich jak: technologie abonenckich łączy cyfrowych (lub ekwiwalentów) lub modemów kablowych; dostęp do sieci Internet poprzez telewizję i modem kablowy, satelitarne technologie transmisji danych, mobilne formy dostępu. W przypadku abonentów indywidualnych i użytkowników będących małymi przedsiębiorstwami łączących się z Internetem z lokalizacji stacjonarnych bardzo popularną formą dostępu jest nadal dostęp z wykorzystaniem połączeń wdzwanianych, łącznie z dostępem wdzwanianym poprzez analogowe łącza telefoniczne i modemy oraz poprzez łącza cyfrowe (ISDN). W miarę wzrostu popytu na transmisję danych oraz w miarę spadku cen detalicznych usług inne możliwości dostępu w lokalizacji stacjonarnej zyskują na atrakcyjności, oferując szersze pasma transmisji i nieograniczony czas transmisji. Również dostęp do Internetu poprzez sieci 2 Wytyczne Komisji punkt Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (par ) 4 ibidem 13

14 telewizji kablowych staje się coraz bardziej powszechny. Także technologie bezprzewodowe i technologie linii elektroenergetycznych mogą być wykorzystywane do dostępu w lokalizacji stacjonarnej. Badanie dostępnych usług i pakietów na szczeblu detalicznym pokazuje szeroki zakres usług pod względem szerokości pasma, czasu przebywania on-line, ceny, dozwolonej ilości otrzymywanych i wysyłanych danych, jakości, a także usług towarzyszących. Dostęp do Internetu daje możliwość korzystania z usług poczty elektronicznej i komunikatora, ustanawiania połączeń z innymi użytkownikami końcowymi, wymiany plików, przeglądania witryn internetowych i dokonywania transakcji. Mogą być także dostępne inne specjalistyczne usługi, łącznie z różnego typu usługami głosowymi i usługami video. Użytkownik końcowy, dla którego priorytetem jest długi czas korzystania z Internetu, a nie szerokość pasma, może wybrać ofertę z wąskim pasmem i ryczałtem lub produkt z szerszym pasmem (i ryczałtem), o ile te dwie oferty są dostępne. Użytkownik końcowy mający wyższe wymagania co do szerokości pasma, ale ograniczone potrzeby w zakresie czasu korzystania, może wybrać ofertę z szerszym pasmem, udostępnianym poprzez DSL lub modem kablowy (lub jego ekwiwalent). Istnieje szereg parametrów technicznych dostępu o większej szybkości i szerokości pasma, które sprawiają, że z wielu aplikacji internetowych oferowanych w sieci nie da się korzystać poprzez dostęp wąskopasmowy. W oparciu o te przesłanki techniczne, jak również z punktu widzenia szerokości pasma, usługi wąskopasmowe powinny zatem stanowić odrębny rynek, ponieważ usługi te i cechy jakości usług (łącznie z prędkością połączenia), które mogą być oferowane z wykorzystaniem połączenia wąskopasmowego, nie są postrzegane jako możliwe substytuty z punktu widzenia użytkownika końcowego korzystającego z połączenia szerokopasmowego. Prezes UKE, badając rynek dostępu do Internetu, zwrócił przede wszystkim uwagę na obecnie stosowane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych technologie świadczenia usługi dostępu do Internetu. Ich powszechność przedstawia poniższy wykres: Rys.1 Technologie dostępu do Internetu gospodarstw domowych w latach ,odsetek wszystkich osób korzystających w domu DSL 27% 37% Dial-up Telewizje kablowe Inne 7% 6% 4% 14% 26% 48% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Źródło: Na podstawie opracowania The telecommunications market in Poland przygotowanego PMR Mając na uwadze powyższe, dla celów niniejszej analizy Prezes UKE wyróżnił podstawowe składniki detalicznego rynku dostępu do Internetu. Wskazane działanie pozwoli również 14

15 określić w jakim stopniu poziom konkurencyjności na rynku detalicznym może być powiązany z występowaniem lub brakiem skutecznej konkurencji na rynku hurtowym. Analizie zostały poddane następujące elementy rynku usług detalicznych: A. Usługi dostępu wdzwanianego (dostęp wąskopasmowy) Użytkownicy końcowi korzystający z usług krajowych połączeń telefonicznych mają możliwość korzystania z usług połączenia komutowanego, wdzwanianego do sieci Internet. Jest to dostęp wąskopasmowy pozwalający na korzystanie w sposób funkcjonalny z podstawowych usług Internetowych takich jak poczta elektroniczna, wymiana plików, przeglądanie witryn internetowych i dokonywanie transakcji. Dostęp ten nie zapewnia wysokiej jakości usług i nie daje możliwości korzystania ze specjalistycznych usług takich jak usługi telefonii internetowej VoIP czy usługi video. Warto podkreślić, że wdzwaniany, wąskopasmowy dostęp do sieci Internet nie pozwala na ciągły dostęp do usług internetowych, co również w zasadniczy sposób różni tę formę dostępu od dostępu dedykowanego, szerokopasmowego. B. Usługi dostępu szerokopasmowego Parametry technologiczne wąskopasmowego dostępu do sieci Internet nie pozwalają na korzystanie z szeregu aplikacji i usług oferowanych w sieci Internet. Jedynie korzystanie z technologii zapewniających szerokopasmowy dostęp umożliwia pełne użytkowanie usług oferowanych w sieci Internet. W oparciu o przesłanki techniczne, jak również z punktu widzenia szerokości pasma, usługi szerokopasmowego dostępu do sieci Internet powinny stanowić odrębny rynek, ponieważ usługi te oraz cechy usług, które mogą być oferowane z wykorzystaniem usług dostępu szerokopasmowego, nie są postrzegane jako możliwe substytuty z punktu widzenia użytkownika końcowego korzystającego z połączenia wąskopasmowego. Usługa szerokopasmowego dostępu do sieci Internet polega na udostępnieniu użytkownikom końcowym stałego, dedykowanego łącza telekomunikacyjnego o określonych, podwyższonych parametrach transmisji sygnału przekraczających 128 kbit/s, pomiędzy dwoma punktami sieci telekomunikacyjnej. Mając na uwadze stały dostęp i wysoką przepustowość łącza zasadnym wydaje się włączenie do tego rynku usług dostępu do sieci Internet poprzez technologię xdsl oraz poprzez modem kablowy. Zapewnienie dostępu do usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu możliwe jest również poprzez inne, alternatywne technologie takie jak technologie dostępu bezprzewodowego czy poprzez technologie umożliwiające transmisję danych przez sieć elektroenergetyczną. Niemniej jednak z uwagi na technologiczne uwarunkowania (o których będzie mowa w dalszych częściach niniejszej analizy) technologie te w obecnej sytuacji odgrywają marginalną rolę na rynku usług szerokopasmowego dostępu do Internetu. Mając na uwadze istniejący wyraźny podział również na rynku polskim, na dostęp wąskopasmowy oraz dostęp szerokopasmowy oferowany poprzez łącza xdsl i modem kablowy, można przyjąć za zasadne konieczność wyodrębnienia na badanym poziomie detalicznym usług dostępu szerokopasmowego, świadczonych poprzez łącza xdsl i modem kablowy, od innych usług internetowych dostępnych na terenie kraju. 15

16 3.3. Rynek produktowy na poziomie hurtowym Zalecenie Komisji wyodrębniło na poziomie hurtowym rynek usługi dostępu szerokopasmowego obejmujący tzw.: usługi transmisji strumienia bitowego (usługi dostępu bitstreamowego) pozwalające na szerokopasmową transmisje danych w obu kierunkach oraz inne rodzaje dostępu hurtowego świadczone przy pomocy innej infrastruktury, jeżeli i kiedy zapewniają one funkcjonalność równoważną dostępowi bitstreamowemu. 5 Dostęp bitstreamowy jest produktem hurtowym polegającym na zapewnieniu mocy transmisyjnych w taki sposób, aby zapewnić nowym operatorom kontrolę nad charakterystyką techniczną usług świadczonych użytkownikom końcowym oraz możliwość oferowania klientom własnych usług o wartości dodanej. Usługi strumienia bitów mogą zostać zdefiniowane jako dostawa zdolności transmisji pomiędzy użytkownikiem końcowym podłączonym do łącza telefonicznego a punktem połączeń międzyoperatorskich dostępnym dla operatora wchodzącego na rynek. Dostawcami przedmiotowej usługi są przedsiębiorcy telekomunikacyjni posiadający sieci telekomunikacyjne, kontrolujący infrastrukturę, których łącza umożliwiają dostęp szerokopasmowy do użytkowników końcowych i zapewniają szerokopasmową transmisję danych. Instalują oni łącza dostępowe wysokiej prędkości do lokalu konsumenta, a następnie zapewniają dostęp do punktu połączeń międzyoperatorskich wchodzącym na rynek przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, aby umożliwić im dostarczanie klientom usług dostępu do sieci Internet o wysokiej prędkości. Klientami na tym rynku są przedsiębiorcy telekomunikacyjni, którzy chcą świadczyć usługi szerokopasmowe, w tym usługi szerokopasmowej transmisji danych, użytkownikom końcowym nie podłączonym bezpośrednio do ich własnej sieci telekomunikacyjnej. Jak stwierdza Komisja: Aby zapewnić, by pakiety danych wysyłane przez użytkowników końcowych docierały do celu i by otrzymywali oni dane przychodzące, przedsiębiorstwa muszą zawrzeć niezbędne porozumienia zezwalające na łączność ze wszystkimi innymi użytkownikami końcowymi Internetu lub przynajmniej z sieciami, z których oni korzystają. 6 Dostęp do strumienia bitów zapewnia operatorom wchodzącym na rynek zdolność transmisji w sposób pozwalający na oferowanie użytkownikom końcowym swoich własnych usług o wartości dodanej. Aby móc świadczyć usługi dostępu szerokopasmowego do sieci Internet w oparciu o usługę dostępu do strumienia bitów, przedsiębiorcy ci muszą mieć dostęp do punktu, gdzie mogą bezpośrednio lub pośrednio kontrolować określone parametry techniczne usługi świadczonej użytkownikowi końcowemu, będąc tym samym w stanie kontrolować i zmieniać jakość usług dostarczanych do swojego klienta. Mając dostęp do strumienia bitów operator wchodzący na rynek ma możliwość zróżnicowania produktu kupionego od operatora świadczącego usługę bitstream, co oznacza, że jest w stanie pod względem technicznym zmienić parametry, cechy i profil, oferowanych przez siebie usług w taki sposób, aby stworzyć dla użytkownika końcowego własną usługę, która różni się od usługi oferowanej przez operatora, do sieci którego podłączony jest użytkownik końcowy. Usługi świadczone na rynku Usługi oferowane na tym rynku pozwalają na szerokopasmową transmisję danych i są świadczone przez operatorów dostarczających publiczne sieci telekomunikacyjne lub udogodnienia towarzyszące. Usługi te umożliwiają przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu nie 5 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (par ) 6 ibidem 16

17 posiadającemu własnej sieci telekomunikacyjnej świadczenie usług transmisji danych (np. dostępu do sieci Internet) użytkownikom końcowym bez konieczności posiadania przez niego urządzeń takich jak, np. DSLAM czy przełączniki ATM. Dostęp szerokopasmowy jest wykorzystywany głównie do świadczenia usługi dostępu do sieci Internet, nie wyklucza się jednak wykorzystywania go do innych celów związanych z transmisją danych np. usługi typu video na żądanie (VoD). W praktyce europejskiej uznaje się, iż usługi dostępu szerokopasmowego oraz szerokopasmowego dostępu do Internetu (usługa hurtowa i detaliczna) muszą umożliwiać przepływność w kierunku dosyłowym do użytkowników końcowych powyżej 128 kbit/s., Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że według oficjalnej definicji ITU (International Telecommunication Union) mianem dostępu szerokopasmowego można określić dopiero usługę o przepływności minimalnej 256 kbit/s w kierunku dosyłowym do użytkowników końcowych. W warunkach polskich przyjęcie jednakże takiej definicji nie byłoby zasadne, gdyż usługi o takiej przepływności nie są obecnie powszechne. Na poziomie hurtowym głównymi technologiami zapewniającymi hurtowy dostępu do usług szerokopasmowych są: xdsl a w szczególności ADSL asymetryczna cyfrowa linia abonencka. Technologia ta opiera się na wykorzystaniu miedzianych pętli abonenckich i ze względu na to cechuje się ograniczeniem pod względem zasięgu. Jest ona dostępna w rejonach, gdzie lokalne centrale telefoniczne zostały przystosowane do świadczenia usług w technologii xdsl. Technologia ADSL jest jednym z rozwiązań cyfrowych technologii xdsl umożliwiających szerokopasmowy dostęp do publicznych sieci telekomunikacyjnych i Internetu. Podstawową cechą ADSL jest zróżnicowanie przepływności łącza w zależności od kierunku transmisji jest ona większa w kierunku do użytkownika końcowego niż w kierunku przeciwnym. Dostęp kablowy - dostępny jest tylko w rejonach, które posiadają infrastrukturę kablową, jednakże nie wszystkie sieci telewizji kablowej spełniają techniczne wymagania umożliwiające świadczenie usług dostępu szerokopasmowego, w tym usług szerokopasmowej transmisji danych. Dostęp satelitarny (dostęp z wykorzystaniem satelity) dostęp do publicznej sieci transmisji danych, gdzie nie ma możliwości doprowadzenia naziemnej sieci transmisji danych; dwukierunkowy lub jednokierunkowy. W przypadku dostępu jednokierunkowego transmisja w kierunku do abonenta realizowana jest z wykorzystaniem technologii satelitarnej, a transmisja w kierunku od abonenta wykorzystuje inne technologie, np. wdzwaniany dostęp modemowy. W przypadku dostępu dwukierunkowego transmisja w obu kierunkach odbywa się drogą satelitarną. Ze względu na cechy charakterystyczne technologii, usługi dostępu satelitarnego mogą być niedostępne dla niektórych grup klientów. Stały dostęp radiowy dwukierunkowy kanał transmisji danych przy wykorzystaniu dostępu radiowego. Technologia ta opiera się na wykorzystaniu stacji bazowych i stacji terminalnych zainstalowanych w lokalizacjach abonentów. Z uwagi na częstotliwości używanych kanałów radiowych technologia ta wymaga niejednokrotnie line-of-sight 7 pomiędzy stają bazową i terminalną. Stały dostęp radiowy jest obecnie wykorzystywany w większych aglomeracjach miejskich. 7 Ang.Line of sight transmission jest używane w odniesieniu do łączy telekomunikacyjnych zapewniających transmisję sygnału o dużej przepustowości w zasięgu wzroku pomiędzy anteną przesyłającą a anteną odbiorczą. Powyższe odnosi się transmisji radiowej działającej w oparciu o zakres częstotliwości GHz, gdzie ścieżka radiowa jest dosyć krótka. 17

18 Dostęp z wykorzystaniem linii elektroenergetycznych w tej technologii dla dostępu szerokopasmowego wykorzystywane są końcowe odcinki linii sieci elektroenergetycznej o niskim napięciu. Dostęp światłowodowy - technologia ta wykorzystywana jest głównie w celu świadczenia usług symetrycznej transmisji danych o dużej przepływności. Zgodnie z powyższym wszystkie wskazane powyżej technologie wchodzą w potencjalny zakres rynku produktowego na poziomie hurtowym. Niemniej jednak należy stwierdzić, iż usługi świadczone w innej technologii niż technologia xdsl i dostęp kablowy nie odgrywają jeszcze istotnej roli na analizowanym rynku właściwym. Pomimo, iż można zaobserwować stały rozwój różnych alternatywnych technologii, żadna z nich, mając na uwadze aspekt techniczny, praktyczny i ekonomiczny, nie może jeszcze zostać obecnie uznana za równoważną dostępowi do strumienia bitów świadczonego za pomocą łączy xdsl i modemów kablowych. Podobne stanowisko wyraziła Komisja Europejska w dokumencie informacyjnym dla ERG z dnia 20 września 2004 r. Potwierdzeniem dominującej roli technologii xdsl oraz modemów kablowych (TVK) jest analiza przeprowadzona przez Prezesa UKE w zakresie udziałów rynkowych poszczególnych technologii. Rys.2 Technologie dostępu do sieci Internet w roku 2005 TVK 24% pozostali 7% xdsl 69% Usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu w 93% świadczone są w technologiach xdsl oraz TVK, przy czym ponad dwukrotnie więcej jest użytkowników xdsl niż TVK. xdsl Zgodnie z tym co zostało wskazane powyżej, technologia xdsl opiera się na wykorzystaniu miedzianych pętli abonenckich i ze względu na to cechuje się ograniczeniem pod względem zasięgu, do ok. 5 km. Jest ona dostępna w rejonach, gdzie lokalne centrale telefoniczne zostały przystosowane do świadczenia usług xdsl. Do grupy technologii xdsl należy zaliczyć: - HDSL (High DSL) technologia o podwyższonej przepływności, - IDSL (ISDN DSL) - technologia zintegrowana, - ADSL (Asymetric DSL) asymetryczna DSL, - CDSL (Consumer DSL) powszechna DSL, - SDSL (Symertic DSL) symetryczna DSL, - RADSL (Rate Adaptive DSL) adaptacyjna DSL, - VDSL (Very high speed DSL) wysokiej przepływności DSL. 18

19 W dokumencie Komisji Europejskiej pt.: OPEN NETWORK PROVISION COMMITTEE Working Document Subject: High Speed Bitstream access (ONPCOM01-18Rev1) szybki dostęp do strumienia bitów został zdefiniowany w następujący sposób: Szybki dostęp do strumienia bitów odnosi się do sytuacji, gdzie operator dominujący instaluje łącze dostępowe wysokiej prędkości do lokalu konsumenta (np. poprzez zainstalowanie preferowanego przez niego sprzętu ADSL i konfigurację w lokalnej sieci dostępowej), a następnie udostępnia to łącze dostępowe stronom trzecim, aby umożliwić im dostarczanie klientom usług o wysokiej prędkości. Operator dominujący może także dostarczać usługi transmisyjne swoim konkurentom, aby przenieść ruch na wyższy poziom w hierarchii sieci, gdzie operatorzy wchodzący na rynek mogą już być w jakiś sposób obecni (np. posiadać centralę tranzytową). Usługi strumienia bitów mogą zostać zdefiniowane jako dostawa zdolności transmisji (kanały od i kanał do mogą być asymetryczne) pomiędzy użytkownikiem końcowym podłączonym do łącza telefonicznego, a punktem połączeń międzyoperatorskich dostępnym dla operatora wchodzącego na rynek. COCOM03-04Rev1 8 dodaje co następuje: Strumień bitów zależy częściowo od PSTN i może obejmować inne sieci takie jak sieć ATM, dostęp do strumienia bitów jest produktem hurtowym, który polega na dostarczaniu zdolności transmisji w sposób pozwalający operatorom wchodzącym na rynek na oferowanie klientom swoich własnych usług o wartości dodanej. Aby być w stanie odróżnić swoje usługi od tych oferowanych przez operatora dominującego, operatorzy wchodzący na rynek muszą mieć dostęp do punktu, gdzie mogą kontrolować określone parametry techniczne usługi dla użytkownika końcowego i/lub w pełni wykorzystać swoją własną sieć (lub alternatywną ofertę sieci), będąc tym samym w stanie zmienić jakość (np. szybkość transmisji danych lub inne cechy) dostarczaną klientom. Główne elementy definiujące dostęp do strumienia bitów to: łącze dostępowe o wysokiej prędkości w pomieszczeniach klienta dostarczane przez operatora dominującego; zdolność transmisyjna dla danych szerokopasmowych w obu kierunkach pozwalająca nowym operatorom na rynku oferowanie swoich własnych usług o wartości dodanej użytkownikom końcowym; nowi operatorzy na rynku mają możliwość odróżnienia swoich usług poprzez zmianę (bezpośrednio lub pośrednio) charakterystyk technicznych i/lub wykorzystanie swojej własnej sieci; dostęp do strumienia bitów jest produktem hurtowym składającym się z części DSL (połączenie dostępowe) i usługi backhaul 9 szkieletowej sieci (danych) (ATM, szkielet IP). Dostęp do strumienia bitów jest zatem definiowany jako produkt hurtowy odpowiadający usługom DSL (usługi o wysokiej prędkości). Jednakże, definicja ta nie określa, w jakim punkcie ruch jest przekazywany, jako że są różne punkty przekazania dla ruchu DSL pomiędzy operatorem dominującym a OLO/ISP (OLO = inny licencjonowany operator, ISP = dostawca usług internetowych), oznaczone cyframi 1-4 na poniższym rysunku: 8 Bitstream Access ERG Consultation Document, July 14th Łącze typu backhaul umożliwia bezprzewodowe podłączenie wyniesionych lokalizacji i włączenie ich do szkieletu sieci szerokopasmowej 19

20 Rys. 3. Schemat przedstawiający możliwe punkty dostępu (przekazania ruchu) (x)dsl - Dostęp Transport ruchu sieć szkieletowa DSLAM Modem splitter M D F ATM BRAS Sieć szkieletowa, zarządzane IP WWW (Internet) POTS/ISDN (*opcjonalnie) Punkty dostępu do usługi Poziom DSLAM Poziom ATM Poziom IP (zarządzany) Poziom IP (niezarządzany) Źródło: Dostęp do strumienia bitów - dokument tymczasowy ERG, 20/21 listopad 2003 roku MODEM KABLOWY (TVK) Druga z najczęściej używanych technologii szerokopasmowego dostępu do Internetu to dostęp kablowy (TVK). Szerokopasmowy dostęp kablowy dostępny jest w rejonach, które posiadają infrastrukturę kablową, jednakże nawet w takim przypadku nie wszystkie kable nadają się do zapewniania usług szerokopasmowych. Systemy szybkiej transmisji danych (HSD - High Speed Data) umożliwiają świadczenie w sieciach TVK nowoczesnych interaktywnych usług multimedialnych, do których należą: - Szybki dostęp do zasobów sieci Internet; - Usługi transmisji danych o gwarantowanych parametrach; - Sieci korporacyjne: VPN (Virtual Private Network), telekonferencje; - Usługi telefonii IP; - Audio i Video na Żądanie - systemy pozwalające na odpłatne korzystanie z pozycji biblioteki filmów i utworów muzycznych w sieci kablowej; - Gry on-line - system odpłatnego korzystania z zasobów serwerów gier. Kluczowym elementem systemu szybkiej transmisji danych w sieci kablowej jest CMTS (Cable Modem Termination System) kontrolujący pracę modemów kablowych, instalowanych u abonentów. Aby realizować usługi dodatkowe w sieci kablowej system transmisji danych musi zapewnić niezawodność pracy oraz odpowiednią jakość transmisji. Technologia transmisji danych i zapewnienia jakości są zdefiniowane przez odpowiedni standard. Najbardziej rozpowszechnionymi standardami są DOCSIS (Data Over Cable Service Interface Specification) oraz jego europejska odmiana - EuroDOCSIS. Przesyłanie danych w sieciach TVK odbywa się w sposób podobny do retransmisji normalnego programu telewizyjnego. Do stacji czołowej umieszczonej w centrali operatora sieci TVK podłączony jest specjalny modem centralny, wyposażony w zestaw tzw. modulatorów QAM 10. Zamieniają one sygnał cyfrowy (dane komputerowe) na sygnał analogowy zajmujący podobne pasmo jak normalny program telewizyjny. Abonent jest wyposażony w specjalny modem kablowy podłączony do sieci w taki sam sposób jak 10 QAM - Quadrature Amplitude Modulation, jest kombinacją modulacji amplitudy i fazy 20