Rola URE w kontrolowaniu realizacji obowiązku sprzedaży energii w trybie publicznym

Transkrypt

1 Rola URE w kontrolowaniu realizacji obowiązku sprzedaży energii w trybie publicznym Forum Obrotu 2010 Halina Bownik-Trymucha Dyrektor Departamentu Promowania Konkurencji Strzelinko, 31 maja -2 czerwca 2010 r. Zakres prezentacji: Uwarunkowania rozwoju konkurencji na polskim rynku energii elektrycznej i jego z rynkiem UE Rola URE w kontrolowaniu realizacji obowiązku 1

2 Uwarunkowania rozwoju konkurencji i zapewnić płynny i transparentny rynek w sytuacji gdy pomimo rozwiązania KDT ok. 90 % transakcji to w dalszym ciągu kontrakty dwustronne, 60% transakcje w grupach pionowo skonsolidowanych i ok. 75 % rynku należy do jednego właściciela zapewnić dostęp do informacji rynkowych dla wszystkich uczestników rynku zapewnić warunki aby referencyjna cena rynkowa była wyznaczana w sposób obiektywny, wolny od manipulacji, akceptowalny przez odbiorców zapewnić warunki do rozliczania pomocy publicznej kosztów osieroconych w sytuacji, w której przepisy ustawy o rozwiązaniu KDT nie są dostosowane do stanu faktycznego zapewnić warunki do polskiego rynku energii elektrycznej z innymi rynkami UE Jak regulacje zamienić na samoregulacje rynku czyli pytanie o rolę odbiorcy i pełne uwolnienie rynku Uwarunkowania rozwoju konkurencji i Płynność hurtowego rynku spotowego w 2008 r. płynny powyżej 30% średnio płynny - 15%-30% mało płynny- 5%-15% brak płynności poniżej 5% Źródło: European Commission: Report on progress in creating the internal gas and electricity market, COM(2010) 84 final, Brussels

3 Uwarunkowania rozwoju konkurencji i Integracja rynków regionalnych Forum Florenckie od 2006 r. Region środkowo-wschodni Region północny drugie dyrektywy rynkowe postępowania KE do 25 państw członkowskich, Po wejściu w życie trzeciego pakietu liberalizacyjnego 3 marca 2011 r. europejscy regulatorzy ( ACER ) i europejscy operatorzy (ENTSO-E ) prowadzą proces harmonizacji zasad i faktycznej europejskich rynków energii i gazu ziemnego Uwarunkowania rozwoju konkurencji i 20 % BG, EE, SK: 0 % in 2007 CY, LT, LV: 0 % in 2007 and 2008 PL: % in 2007 RO: % in BG EE CY LT LV PL RO LU SK SI CZ IT ES FR IE PT AT DK FI DE NIE NO SE NL GB Wskaźnik zmiany sprzedawcy odbiorców w grupie małych przedsiębiorców i gospodarstw domowych, Źródło: ERGEG/CEER Status review report 2009, November 2009; 3

4 Uwarunkowania rozwoju konkurencji i Różnice w procesie -na rynku energii elektrycznej w Polsce -tzw. dobre praktyki -nie są standardem powszechnie stosowanym Różnice w procesie Uwarunkowania rozwoju konkurencji i W przepisach krajowych nie ma regulacji określonych w dyrektywach rynkowych np. art. 37 ust 4 dyrektywy 72/2009/WE ( ) organ regulacyjny ma przynajmniej uprawnienia: ( ) do prowadzenia dochodzeń w sprawie funkcjonowania rynków energii elektrycznej oraz do podejmowania decyzji i nakładania wszelkich niezbędnych i proporcjonalnych środków na rzecz wspierania skutecznej konkurencji oraz zapewniania właściwego funkcjonowania rynku. W stosownych przypadkach organ regulacyjny jest również uprawniony do współpracy z krajowym organem ochrony konkurencji oraz z organami regulacyjnymi rynków finansowych lub z Komisją przy prowadzeniu dochodzeń w zakresie prawa konkurencji; ( )Ustanowienie wirtualnych elektrowni programów udostępniania energii elektrycznej, w ramach którego przedsiębiorstwa energetyczne zobowiązane są do sprzedawania lub udostępniania przez pewien okres pewnej ilości energii elektrycznej zainteresowanym dostawcom lub przyznać im dostęp do części swoich zdolności wytwórczych są jednym z możliwych środków, które można użyć w celu wspierania skutecznej konkurencji i zapewniania właściwego funkcjonowania rynku. 4

5 Różnice w procesie Uwarunkowania rozwoju konkurencji i W przepisach krajowych ( ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów) nie ma uprawnień określonych w art. 7 Rozporządzenia WE 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu do nakładania środków zaradczych o charakterze behawioralnym lub strukturalnym, proporcjonalnych do popełnionego naruszenia i koniecznych do jego skutecznego zakończenia, z tym, że środki strukturalne zastosować można jedynie, gdy nie istnieją równie skuteczne środki behawioralne lub gdy równie skuteczne środki behawioralne byłyby bardziej uciążliwe dla zainteresowanych przedsiębiorstw niż środki strukturalne. Postulat Prezesa URE właścicielskie wydzielenie OSD Różnice w tym procesie Uwarunkowania rozwoju konkurencji i - zgoda na konsolidację pionową została wydana bezwarunkowo pomimo, że ocena wskazywała na istotne pogorszenie warunków do rozwoju konkurencji a ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów przyznaje Prezesowi UOKiK uprawnienia do nakładania określonych środków - art. 12 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów na rynku energii elektrycznej praktycznie nie jest stosowany:( ) Jeżeli w toku postępowania antymonopolowego zostanie uprawdopodobnione że został naruszony zakaz, o którym mowa w art. 6 ( zakaz porozumień ograniczających konkurencję) lub 9 (zakaz nadużywania pozycji dominującej) ustawy lub w art. 81 lub 82 Traktatu WE, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego zakazu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom, Prezes UOKiK może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania tych zobowiązań oraz może określić termin wykonania zobowiązań. 5

6 Uwarunkowania rozwoju konkurencji i ustawa o rozwiązaniu KDT nie uwzględnia stanu faktycznego obejmującego strukturę podmiotową i zasady handlu energią, w związku z tym cel udzielanej pomocy rozwój konkurencji -nie może być realizowany: w ustawie o KDT- grupy kapitałowe to tylko BOT i ZE PAK natomiast faktycznie: PGE, TAURON, ENEA, PAK, (CEZ, EDF nie spełniają definicji grupy kapitałowej) w ustawie o KDT- każdy wytwórca działa na rynku, natomiast faktycznie wytwórcy sprzedają energię w grupach ( są wyjątki) zasady rozliczania pomocy i mechanizm ochrony przed wypłatą nadmiernej pomocy w przypadku alokacji środków w ramach grupy ( wycena kosztów osieroconych na rynku konkurencyjnym i rozliczenia pomocy na poziomie skonsolidowanym) są wspomagane poprzez zmiany przepisów w ustawie Prawo energetyczne Uwarunkowania rozwoju konkurencji i Art. 49a ustawy - Prawo energetyczne Obowiązek sprzedaży energii elektrycznej w trybie publicznym dotyczy energii wytworzonej przez wytwórcę w jednostkach powyżej 50 MW, z wyjątkiem OZE, kogeneracji, na potrzeby własne i na potrzeby operatorów oraz dla realizacji umów do odbiorcy końcowego za pomocą linii bezpośredniej: wytwórca nie mający prawa do pomocy publicznej na pokrywanie kosztów osieroconych nie mniej niż 15 % energii objętej obowiązkiem na giełdach towarowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 października 2000 r. o giełdach towarowych wytwórca mający prawo do pomocy publicznej na pokrywanie kosztów osieroconych nie mnij niż 15 % energii objętej obowiązkiem na giełdach towarowych i pozostałą w drodze otwartego przetargu, na internetowej platformie handlowej (?) na rynku regulowanym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi lub giełdach towarowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 października 2000 r. o giełdach towarowych 6

7 Rola URE w kontrolowaniu realizacji obowiązku Informowanie rozumiane jako gromadzenie, przetwarzanie i publikowanie informacji, promowanie rozwiązań w funkcji celu; opracowywanie opinii, komunikatów, wytycznych na potrzeby uczestników rynku, przedstawianie informacji dla Rządu, Parlamentu, organizacji regulatorów (ERGEG/ACER), Komisji Europejskiej Monitorowanie rozumiane jako bieżąca ocena realizacji obowiązku - środka do osiągania celu, identyfikacja ograniczeń / barier prawnych i faktycznych, identyfikacja zachowań antyrynkowych przedsiębiorstw energetycznych pod kątem porozumień ograniczających konkurencję i nadużywanie pozycji monopolistycznej, Rozstrzyganie ( arbiter) - rozumiane jako udzielanie zgody na wyłączenia stosowania obowiązku, rozstrzyganie sporów między uczestnikami rynku o dostęp do infrastruktury rynkowej, Kontrolowanie rozumiane jako przeprowadzenie postępowania administracyjnego w celu dokonania oceny wypełnienia obowiązku i nałożenia kary za brak jego realizacji Rola URE w kontrolowaniu realizacji obowiązku Informowanie: publikacja średniej, kwartalnej ceny energii nieobjętej obowiązkiem sprzedaży w trybie publicznym, na podstawie informacji zgromadzonych od wytwórców publikacja stanowisk np. komunikat nr 8/2010 Prezesa URE z dnia 12 maja br. dla uczestników rynku wskazujący na kryteria, którymi będzie się kierował Prezes URE przy ocenie wypełnienia obowiązku za 2010 r. opublikowanie wytycznych dla wytwórców w jaki sposób mają przygotować sprawozdanie z realizacji obowiązku, które składają do Prezesa w terminie do 31 marca każdego roku 7

8 Rola URE w kontrolowaniu realizacji obowiązku Informowanie: Komunikat nr 8/2010 Prezesa URE z dnia 12 maja br. dla uczestników rynku wskazujący na wytyczne, którymi będzie się kierował Prezes URE przy ocenie wypełnienia obowiązku za 2010 r. data wejścia w życie obowiązku 9 sierpnia 2010 r. zakres obowiązku: energia niesprzedane do dnia wejścia w życie ustawy moment sprzedaży= energia wyprodukowana/wydana/odebrana (Wyrok z dnia 19 września 2002 r. Sąd Najwyższy, V CKN 1183/00), wyłączenie kogeneracji zgodnie z def. 33 ustawy Prawo energetyczne Rola URE w kontrolowaniu realizacji obowiązku Monitorowanie analiza i ocena sytuacji na hurtowym rynku energii ocena wzrostu płynności rynku, kształtowanie się cen w poszczególnych segmentach rynku, ocena zachowań odbiorców i ich aktywności na rynku analiza i ocena stopnia wypełniania obowiązku przez poszczególnych wytwórców, badanie warunków ograniczających możliwość wypełnienia obowiązku, analiza zachowań antyrynkowych przedsiębiorstw, współpraca z UOKiK, z KNF 8

9 Rola URE w kontrolowaniu realizacji obowiązku Rozstrzyganie ( arbiter) udzielanie, na wniosek wytwórcy, zwolnienia z obowiązku, w przypadku długoterminowych zobowiązań zawartych w stosunku do instytucji finansowych, jeżeli to zwolnienie nie spowoduje istotnego zakłócenia warunków konkurencji rozstrzyganie, na wniosek strony, w sprawach spornych dotyczących odmowy dostępu do internetowej platformy handlowej unieważnianie przetargu, w przypadku stwierdzenia, że został zorganizowany i przeprowadzony niezgodnie z przepisami ustawy- Prawo energetyczne i rozporządzenia wykonawczego wydanego przez Ministra Gospodarki, określającego sposób i tryb organizowania i przeprowadzenia przetargu oraz sprzedaży energii elektrycznej na internetowej platformie handlowej przez wytwórców objętych obowiązkiem Rola URE w procesie rozwoju konkurencji i rynku energii elektrycznej Kontrolowanie: przeprowadzenie postępowania administracyjnego w sprawie przestrzegania obowiązków nałożonych na wytwórców niemających i mających prawo do pomocy publicznej na pokrywanie kosztów osieroconych nakładanie kary pieniężnej na wytwórców za niedopełnienie tych obowiązków do 15 % przychodu z działalności koncesjonowanej i ewentualnie na kierownika przedsiębiorstwa do 300% jego miesięcznego wynagrodzenia kontrola czy przychody ze sprzedaży energii elektrycznej uzyskane w wyniku realizacji tego obowiązku spełniają wymagania przychodów z rynku konkurencyjnego określone w ustawie o rozwiązaniu KDT W obecnej wersji ustawy nie doprecyzowano kto nakłada karę za naruszanie sposobu i trybu organizowania i przeprowadzania przetargu i sprzedaży na internetowej platformie handlowej, określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki w tej sprawie 9

10 Zapraszam do dyskusji 10