Konferencja Naukowa Ochrona konkurencji i konsumentów w prawie sektorów infrastrukturalnych Kraków, r. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW

Transkrypt

1 Konferencja Naukowa Ochrona konkurencji i konsumentów w prawie sektorów infrastrukturalnych Kraków, r. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW

2 Probierz

3 Probierz 1. miernik służący za podstawę oceny czegoś; kryterium, sprawdzian; 2. przyrząd do sprawdzania składu ciał stałych i płynnych; 3. osoba zajmująca się badaniem próbek i ustalaniem jakości towaru, wyrobu; probierca; 4. specjalista ustalający próbę wyrobów z metalu szlachetnego; probierca

4 Prawo energetyczne Art. 1 ust Celem ustawy jest tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, oszczędnego i racjonalnego użytkowania paliw i energii, rozwoju konkurencji, przeciwdziałania negatywnym skutkom naturalnych monopoli, uwzględniania wymogów ochrony środowiska, zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych oraz równoważenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii.

5 Rynek energii w Polsce

6 Rynek energii w Polsce

7 Uczestnicy rynku wytwórcy sprzedawcy OSD/OSP odbiorcy

8 Konkurencja, czy monopol?

9 Niektóre determinanty konkurencji Stosunki kontraktowe Struktura podmiotowa Struktura właścicielska Struktura taryfowa Poziom wsparcia Pozycja regulatorów TPA Pozycja giełdy Świadomość konsumentów Inne

10 KDT W szczególności w 2007 r. w drodze kontraktów bilateralnych sprzedane zostało ponad 61% energii elektrycznej, a po włączeniu do tego energii sprzedanej w drodze kontraktów długoterminowych (KDT) wartość ta wzrasta do przeszło 92%. W 2008 r. w drodze kontraktów dwustronnych (z uwzględnieniem kontaktów długoterminowych) sprzedawana była taka sama ilość energii elektrycznej co w 2007 r., jednak udział KDT spadł do poziomu nieco ponad 7% całości sprzedanej energii, a po I kwartale 2008 r. kontrakty tego rodzaju zostały całkowicie rozwiązane Rozwiązanie kontraktów długoterminowych w 2008 r. nie przyczyniło się do zwiększenia ilości energii elektrycznej dostępnej w obrocie publicznym (w tym na giełdzie energii), gdyż cała uwolniona w ten sposób energia została wchłonięta przez umowy dwustronne

11 TGE Handel z fizyczną dostawą energii elektrycznej w ramach rynku giełdowego odbywa się na Towarowej Giełdzie Energii S.A. (TGE), poprzez tzw. Rynek Dnia Następnego (RDN) oraz Rynek Terminowy Energii Elektrycznej (RTEE). Rynek Dnia Następnego działa od 30 czerwca 2000 r. i jest rynkiem fizycznym spot energii elektrycznej. Notowania na RDN odbywają się codziennie i prowadzone są na dzień przed dobą, w której następuje fizyczna dostawa energii. Składa się on z 24-godzinnych okresów rozliczeniowych (linii notowań), w których Członkowie Giełdy mogą kupować i sprzedawać energię elektryczną.

12 TGE Uczestnicy RDN wysyłają zlecenia kupna lub sprzedaży dla poszczególnych godzin, następnie z porównania złożonych ofert generowana jest cena równowagi. Rynek Terminowy Energii Elektrycznej został uruchomiony 19 listopada 2008 r. w ramach tego rynku uczestnicy mogą zawierać kontrakty terminowe na dostawę energii elektrycznej, w której sprzedający (wystawca kontraktu) zobowiązuje się do dostarczenia energii elektrycznej w określonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, a kupujący (nabywca kontraktu) zobowiązuje się do nabycia energii elektrycznej w określonym terminie i po określonej cenie.

13 TGE W 2009 r. szacunkowy udział TGE mierzony zużyciem energii elektrycznej przez odbiorców końcowych przekroczył 3%, do czego przyczyniło się dodatkowo uruchomienie wraz z końcem 2008 r. rynku terminowego energii elektrycznej.

14 TPA Zasada TPA (z ang. Third Party Access) oznacza wdrożenie systemu zapewniającego dostęp stronie trzeciej do systemu przesyłowego i dystrybucyjnego, opartego na opublikowanych taryfach, mającego zastosowanie do wszystkich uprawnionych odbiorców i stosowanego obiektywnie, bez dyskryminacji w odniesieniu do użytkowników systemu. W praktyce zasada TPA oznacza przyznanie odbiorcy prawa do swobodnego wyboru i zmiany dostawcy na niedyskryminacyjnych warunkach.

15 Połączenia systemowe

16 Przesłanki konkurencyjności Z dniem 1 lipca 2007 r. uprawnionymi do wyboru dostawcy są wszyscy odbiorcy, bez względu na wielkość zakupionej energii. Jak wskazuje się w raporcie UOKiK z 2010 r. z prowadzenie tej zasady w stosunku do wszystkich odbiorców nie oznacza automatycznie, iż rynek energii elektrycznej można uznać za konkurencyjny.

17 Przesłanki konkurencyjności Aby tak się stało muszą być bowiem spełnione co najmniej następujące przesłanki: I. właściwa struktura rynku - dominacja jednego lub więcej wytwórców, często pionowo zintegrowanych będą podstawową barierą rozwoju konkurencji, II. płynny rynek hurtowy zapewniający odpowiednią ilość energii elektrycznej w obrocie, III. skuteczny rozdział obrotu energią od jej dystrybucji, zapewniający dostęp do sieci na niedyskryminujących zasadach przez podmioty nie wchodzące w skład grup kapitałowych przedsiębiorców, do których należą sieci dystrybucyjne.

18 Popyt podaż W sytuacji, gdy mamy do czynienia z nadwyżką podaży na danym rynku, wówczas warunki dyktują odbiorcy, zmuszając, poprzez własne wybory, producentów i sprzedawców do bardziej intensywnej rywalizacji o klienta. Wtedy też możliwe jest pełne uzyskanie korzyści płynących z konkurencji, tj. m.in. efektywnej alokacji zasobów, redukcji kosztów, a tym samym cen, większej innowacyjności i w efekcie wzrostu konkurencyjności całego sektora.

19 Popyt podaż W odwrotnej sytuacji, tj. przy nadwyżce popytu, to sprzedawcy dyktują warunki odbiorcom i posiadają możliwość kształtowania wysokich cen i realizacji własnej sprzedaży bez podejmowania intensywnej walki konkurencyjnej. W przypadku krajowego rynku energii elektrycznej w Polsce mamy do czynienia z procesami, które wskazują, iż rynek ten staje się tzw. rynkiem sprzedawcy, tzn. obserwowane jest zmniejszanie się w szybkim tempie nadwyżki podaży nad popytem

20 Popyt podaż Uwolnienie cen dla konsumentów powinno odbyć się dopiero wówczas, kiedy będzie istniało duże prawdopodobieństwo, iż firmy z sektora nie wykorzystają tego faktu do nieuzasadnionego podniesienia cen tzn., gdy w sektorze będziemy mieli do czynienia z realną konkurencją. W ocenie UOKiK zwolnienie z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia przez Prezesa URE cen sprzedaży energii odbiorcom indywidualnym przy braku wprowadzenia jakichkolwiek rozwiązań regulujących inwestycje w sektorze elektroenergetycznym może doprowadzić do drastycznego wzrostu cen energii elektrycznej.

21 Raport TOE 2011 TOE podtrzymuje apel o jak najszybsze, pełne uwolnienie rynku energii elektrycznej. Utrzymanie zatwierdzania taryf w grupach taryfowych G: stoi w sprzeczności z jednym z zasadniczych celów ustawy - Prawo energetyczne naraża Polskę na reperkusje za niewłaściwą transpozycję przepisów UE powoduje uprzywilejowanie pozycji spółek, które nie ponoszą straty na sprzedaży energii elektrycznej do obiorców końcowych w grupie gospodarstw domowych w porównaniu ze spółkami podlegającymi zatwierdzaniu taryf wpływa na osłabienie konkurencyjności taryfy dla gospodarstw domowych pośrednio wpływa na wzrost cen usług i towarów konsumpcyjnych

22 Raport TOE 2011

23 Podsumowanie Na poprawę (dojście?) do konkurencyjnego rynku energii w Polsce wpłynie m.in.: budowa nowych mocy wytwórczych optymalizacja energy mix zmiana struktury właścicielskiej rozbudowa połączeń międzysystemowych wzrost świadomości konsumentów aktywność administracji publicznej

24 Pytania i dyskusja

25 Dziękuję za uwagę