Jakość informacji. Atrybuty, Cele, Formularze ewaluacji informacji, Tryby oceny

Transkrypt

1 Jakość informacji Atrybuty, Cele, Formularze ewaluacji informacji, Tryby oceny

2 JAKOŚĆ ujęcie wartościujące: stopień doskonałości podlegający mierzalności Miary/wskaźniki pośrednio określające stopień jakości informacji ATRYBUTY Jakość powiązana jest z percepcją (wiedzą, doświadczeniem) i potrzebami informacyjnymi odbiorcy (klienta). Jakość powinna być mierzona w odniesieniu do CELU jej pozyskiwania.

3 OCENA JAKOŚCI INFORMACJI ELEKTRONICZNEJ GŁÓWNE ATRYBUTY JAKOŚCI INFORMACJI: 1. Relewancja (relewancja pragmatyczna pertynencja, użyteczność informacji) 2. Dokładność (zależy od celu, różne stopnie dokładności, adekwatna do poziomu wiedzy i zapytania informacyjnego) 3. Kompletność (różne poziomy kompletności, zależy od zapytania informacyjnego) 4. Aktualność (zgodność z rzeczywistością w momencie użytkowania) 5. Spójność (koherencja poszczególnych elementów produktu informacyjnego) 6. Odpowiedniość formatu (forma prezentacji i kontekst interpretacji)

4 7. Dostępność (możliwość uzyskania aktualnej i odpowiedniej informacji przez użytkownika) 8. Kompatybilność (zgodność z innymi informacjami, przystawalność do rzeczywistości, właściwy kontekst interpretacji, udostępnienie w znanym systemie komunikacji) 9. Bezpieczeństwo (zabezpieczenie informacji/danych) 10. Wiarygodność (atrybut pochodny względem wcześniej wymienionych wartości, ale w kontekście pochodzenia źródeł atrybut związany z autorstwem/instytucją udostępniającą)

5 Według Jarosława Boruszewskiego wiarygodność informacji nie jest tożsama z jej prawdziwością. W analizie infobrokerskiej odpowiednikiem prawdziwości jest AKREDYTACJA (potwierdzenie/uwierzytelnienie; proces oceny informacji). Zobacz: J. Boruszewski, Jakość i wiarygodność informacji w infobrokerstwie, Lingua ac Communitas, Vol. 22, 2012, ISSN , s

6 3 metody pomiaru sformułowane przez Bożenę Bednarek-Michalską: 1. Metoda stosowania automatycznych procedur wykorzystanie narzędzi/programów mechanicznie analizujących strony internetowe, weryfikujących kody źródłowe, język HTML, wskazujących błędne zapisy. Przykład: IE Inspector (Microsoft, program komercyjny) 2. Metoda statystyczna wnioskowanie z analiz liczbowych różnych danych, np. linkowań, ruchu użytkowników na stronie, frekwencji wyrazów. Przykład: narzędzia programu Alexa (program komercyjny), WayBack Machine Internet Archive (darmowy; analiza zasięgu stron internetowych; aktualnie cenzurowana ), liczniki stron 3. Metoda jakościowo-heurystyczna analiza wybranych cech formalnych i/lub treściowych informacji.

7 Metoda jakościowo-heurystyczna: kryteria oceny (atrybuty jakości informacji)

8 Autorstwo (pomiar wiarygodności nadawcy/dyspozytora informacji) analiza elementów URL (analiza domeny wskazuje na typ jednostki podawczej, analiza serwera referencje, informacje o autorze/właścicielu) narzędzie: MonitorDomen

9 URL Uniform Resource Locator, adres dokumentów/innych źródeł w WWW Tryb protokołu: strona www zapośredniczona przez protokół HTTP Typ zarejestrowanej domeny: domena funkcjonalna edu wskazuje na organizację związaną z edukacją/szkolnictwem Strona/katalog o nazwie strona Informacja znajduje się na serwerze o nazwie ukw Typ zarejestrowanej domeny: domena lokalizacyjna/krajowa pl wskazuje na obszar geograficzny Polskę Nazwa katalogu/podkatalogu

10 Cel utworzenia strony/zasobu publiczny, komercyjny, polityczny, ideologiczny, rozrywkowy, informacyjny etc. (dodatkowe źródło danych: opinie internautów, sprawdzenie autora w innych źródłach w przypadku braku identyfikacji nadawcy)

11 Obiektywność (zakres obiektywizmu treści) kryterium związane z celem nadawczym. Pytania kontrolne: Czy strona jest sponsorowana? Czy w serwisie znajdują się linki skierowujące do konkurencyjnych stron? Czy na stronie znajduje się obiektywny komentarz do stron konkurencji? Jakie są punkty widzenia autora? W jaki sposób prezentowane są treści? Czy na stronie rozpoznać można elementy propagandy, poprawności politycznej czy korekty cenzorskiej? Uwaga: strony producenckie zwykle stanowią formę reklamy

12 Aktualność informacje o dacie utworzenia, aktualizacji, modyfikacji (zwykle na górze lub u dołu strony), brak tych informacji zaniża wiarygodność. Informacje związane z aktualnością mogą być wyrażone explicite (dosłownie) lub implicite (w sposób zapośredniczony). Aktualność można potwierdzać poprzez analizę aktualności, wpisów, publikacji plików/multimediów, właściwości strony, a także przez datę Copyright lub Creative Commons. Narzędziem do badania zasięgu, historii strony jest WayBack Machine Internet Archive.

13 Kompletność i dokładność są to kryteria zrelatywizowane, uzależnione od potrzeb informacyjnych klienta/odbiorcy. Pytania: Jaka ilość danych znajduje się na stronie? Jaki jest ich zakres czy są to dane szczegółowe, czy ogólne/podstawowe? Z jakich źródeł pochodzą dane czy są to źródła o kontrolowanej jakości, czy nieweryfikowane zasoby? Czy udostępnione informacje są opracowane, czy występują jako źródła pierwotne? Czy odniesienia do danych zewnętrznych są aktualne (linki)? Czy treści są koherentne z celami serwisu?

14 Kompletność i dokładność są to kryteria zrelatywizowane, uzależnione od potrzeb informacyjnych klienta/odbiorcy. Pytania: Jaka ilość danych znajduje się na stronie? Jaki jest ich zakres czy są to dane szczegółowe, czy ogólne/podstawowe? Z jakich źródeł pochodzą dane czy są to źródła o kontrolowanej jakości, czy nieweryfikowane zasoby? Czy udostępnione informacje są opracowane, czy występują jako źródła pierwotne? Czy odniesienia do danych zewnętrznych są aktualne (linki)? Czy treści są koherentne z celami serwisu?

15 Spójność atrybut wiążący w sobie aktualność, kompletność i dokładność. Pytanie: Czy występuje proporcja między formą a treścią prezentowanych danych?

16 Odpowiedniość formatu atrybut ten zależy od zastosowanej technologii. Kluczowym elementem jest użyteczność: łatwość i płynność nawigacji, czytelność układu strony, odpowiednia kategoryzacja treści, zrozumiałość treści dla odbiorcy, efektywne wyszukiwanie, estetyka strony etc.

17 Dostępność zasoby w wolnym dostępie, zasoby o ograniczonej dostępności, zasoby komercyjne wymagające inwestycji finansowej. Pytania: Czy koszty są adekwatne do jakości informacji/serwisu? Jakie funkcje i dostępy gwarantuje serwis? Jakiego typu dane są potrzebne do logowania?

18 Bezpieczeństwo informacji weryfikacja zabezpieczeń strony przed włamaniem do zasobów archiwizujących dane osobowe, celu gromadzenia danych i zakresu ich wykorzystania. Szczególny przypadek: informacja związana z medycyną i ochroną zdrowia tutaj zasady oceny zostały skodyfikowane, np. eeurope Quality Criteria for Health Relaated Websites autorstwa Komisji Wspólnot Europejskich. W dokumencie wyznaczono 6 atrybutów: przejrzystość i uczciwość, referencje, aktualizacja, ochrona danych osobowych, odpowiedzialność, dostępność.

19 Metody i kryteria oceny dobierane są do rodzaju analizowanej informacji

20 FORMULARZE OCENY JAKOŚCI INFORMACJI

21

22

23 1. Ustalenie kryteriów/podkryteriów oceny 2. Określenie stopnia ważności poszczególnych kryteriów Wyznaczenie parametrów zależy od potrzeby informacyjnej odbiorcy i typów źródeł. Kryteria wymierne i niewymierne poddawane są kwantyfikacji. Pomiar to stopień spełnienia wymagań.

24 ZASADY PUNKTOWANIA ocenianych kryteriów: ocena binarna: 0/1 (spełnia atrybut/nie spełnia atrybutu) szacowanie stopnia spełnienia danego kryterium pytania pomocnicze/szczegółowe, na podstawie których ocenia się stopień realizacji atrybutu: 3 kryterium spełnione w największym stopniu, 2 kryterium spełnione w średnim stopniu, 1 kryterium spełnione w najmniejszym stopniu, 0 niespełnienie kryterium Ocena ta stosowana jest w przypadku atrybutów niewymiernych.

25 wagi poszczególnych parametrów wyznaczenie mnożników liczbowych lub wartości procentowej dla każdego atrybutu (zał. łącznie 100%), określają znaczenie danego atrybutu w całościowej ocenie danych, np. mnożnik 3 największe znaczenie, mnożnik 2 średnie znaczenie, mnożnik 1 najmniejsze znaczenie; 50% najważniejsze kryterium, 30% średnie kryterium, 20% najmniej znaczące kryterium Informacje na temat jakości informacji: Międzynarodowe Centrum Zarządzania Informacją The Sheridan Libraries Johns Hopkins University The UC Berkeley Library

26 Bibliografia: S. Cisek, A. Januszko-Szakiel (red.), Zawód infobroker. Polski rynek informacji, Oficyna a Wolters Kluwer, Warszawa 2015.

27 Ćwiczenia grupowy dysk Google Hasło: Researching.ukw.2017