Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne oraz funkcjonowanie społeczne a nasilenie otępienia
|
|
- Leszek Kwiatkowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2008;5(3): artykuł oryginalny oryginal article Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne oraz funkcjonowanie społeczne a nasilenie otępienia Relationship between behavioral and psychological symptoms and functional status and severity of dementia Leszek Bidzan, Magdalena Marcinkiewicz Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku Słowa klucze: zaburzenia zachowania i objawy psychologiczne, otępienie Key words: behavioral and psychological symptoms, dementia Streszczenie Cel. Celem badania było określenie związku pomiędzy nasileniem objawów psychopatologicznych i zaburzeń zachowania oraz funkcjonowaniem a nasileniem procesu otępiennego. Materiał i metoda. Określono związek pomiędzy zaburzeniami zachowania i objawami psychologicznymi ocenionymi skalą Neuropsychiatric Inventory Nursing Home Version (NPI NH) oraz funkcjonowaniem wg skali Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects (MOSES) a upośledzeniem funkcji poznawczych u 58 pensjonariuszy domu opieki z rozpoznanym otępieniem w chorobie Alzheimera. Wyniki. Wyniki wskazują, że objawy psychologiczne i zaburzenia zachowania występowały częściej w grupie osób o większym nasileniu otępienia. Do objawów wykazujących związek z nasileniem otępienia należały: halucynacje, zachowania agresywne, apatia oraz nienormalne zachowania motoryczne i zaburzenia snu. Związek z zachowaniami agresywnymi nie został jednak potwierdzony w badaniu skalą MOSES. Wniosek. Wyniki wskazują, że objawy psychopatologiczne oraz poziom funkcjonowania mają związek z nasileniem zaburzeń funkcji poznawczych. PGP 104 Adres do korespondencji: Dr hab. med. Leszek Bidzan Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku ul. Srebrniki 1, Gdańsk tel./fax: leszekbidzan@amg.gda.pl Copyright 2008 Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego
2 140 Summary Aim. This study sought to determine the relationship between behavioral and psychological disturbance and functional status in dementia and severity of dementia. Subjects and methods. The link between results of Neuropsychiatric Inventory Nursing Home Version (NPI NH) and Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects (MOSES) to cognitive impairment in 58 Alzheimer s disease nursing home residents were examined. Results. Results showed that behavioral and psychotic symptoms were most often found in more cognitively impaired residents. Several symptoms of behavioral pathology showed associations with lower cognitive status, including hallucinations, aggressive behaviors, apathy and aberrant motor behavior and sleep disturbances. However association between severity of dementia and aggression was not detected by MOSES examination. Conclusion. The results suggest that some non-cognitive symptoms and patient s ability to functioning may be related to the cognitive dysfunction in dementia. Wraz z wydłużeniem średniej długości życia oraz spadkiem liczby urodzin (szczególnie w Europie) obserwujemy zmiany w strukturze demograficznej ludności zwiększa się liczba osób, które ukończyły 65. r.ż. Jeszcze przed 1900 rokiem osoby po 65. r.ż. stanowiły zaledwie 1 % populacji, a w 2050 odsetek ten ma wynieść 20%. Do najczęstszych zaburzeń psychicznych wieku podeszłego zalicza się otępienia. W oparciu o dotychczasowe badania epidemiologiczne, prowadzone głównie w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej, ocenia się częstość występowania otępień w populacji osób powyżej 65. r.ż. od 3,6% (badania francuskie) do 23% (badania holenderskie), zaś otępienie typu Alzheimera uważane jest za przyczynę 50-77% wszystkich demencji [1, 2]. Z polskich badań epidemiologicznych wynika, że częstość otępienia wynosi 5,7% (Gabryelewicz) i 4,57% (Rossa) [3, 4]. Jest częstsze na obszarach wiejskich, gdzie stwierdzane jest nawet u ponad 6% populacji w wieku powyżej 60. r.ż. [5]. W przebiegu demencji, poza obniżeniem funkcji poznawczych, występuje szereg innych objawów, które również w istotny sposób wpływają na funkcjonowanie chorego. Upośledzenie funkcjonowania determinowane jest zarówno głębokością otępienia jak i obecnością objawów nie związanych bezpośrednio z funkcjami poznawczymi, które określa się terminem zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne (zzop), zalicza się do nich m.in.: zaburzenia psychotyczne, agresję, pobudzenie, zaburzenia nastroju, zaburzenia snu, i wiele innych [6]. Objawy te często są trudne w leczeniu, a ich obecność sprawia więcej kłopotów opiekunom pacjentów niż same zaburzenia pamięci. Szczególne znaczenie dla sprawowanej opieki nad chorymi mają zachowania agresywne i impulsywne, które stwierdza się nawet u 50% mieszkańców placówek opiekuńczych [7]. Dość kontrowersyjnym zagadnieniem jest wpływ nasilenia otępienia na pojawianie się pewnych objawów psychotycznych i zaburzeń zachowania [8]. Wątpliwości pojawiają się zwłaszcza wówczas kiedy, ocenie poddawane są osoby z niezbyt nasilonym rozwojem otępienia. Celem badania było określenie związku pomiędzy nasileniem objawów psychopatologicznych i zaburzeń zachowania oraz funkcjonowaniem a nasileniem procesu otępiennego.
3 141 Metoda Kwalifikację do badań przeprowadzono wśród wszystkich mieszkańców domu pomocy społecznej w Lubuczewie, Gdyni i Słupsku w wieku powyżej 60 lat. Wstępna procedura włączenia do badania obejmowała uzyskanie zgody na udział w badaniu oraz rozpoznanie otępienie w chorobie Alzheimera [9]. Ocenę kryteriów wyłączających z badania, tj. obecność w chwili badania lub w wywiadzie jednej z następujących chorób: choroby afektywnej, schizofrenii, alkoholizmu, uzależnienia od leków lub środków odurzających, padaczki, choroby Parkinsona, upośledzenia umysłowego; obecność w chwili badania zaburzeń świadomości, schorzenia narządu ruchu, wzroku i słuchu istotnie utrudniających wykonywanie poleceń i procedur zawartych w stosowanych skalach klinicznych; poważne schorzenia somatyczne, zwłaszcza w fazie dekompensacji. Warunkiem włączenia było uzyskanie w badaniu MMSE wyniku poniżej 24 i powyżej 10 pkt i posiadanie wykształcenia min. podstawowego oraz nieprzyjmowanie w okresie ostatnich 14 dni leku o działaniu psychotropowym. Ostatecznie 58 mieszkańców domów opieki spełniających kryteria rozpoznania otępienia w chorobie Alzheimera zgodnie z ICD-10 [9] zostało zakwalifikowanych do badania. U wszystkich osób włączonych do badania przeprowadzono ocenę w oparciu o następujące skale kliniczne: oceny funkcji poznawczych dokonano w oparciu o badanie skalą Mini Mental State Examination [10], zakres oceny 0 (nasilone otępienie) 30 (pełna sprawność funkcji poznawczych) punktów. Z uwagi na wpływ na wynik w badaniu skalą MMSE wieku oraz wykształcenia uzyskane wyniki (wyniki surowe) zostały przeliczone z uwzględnieniem wieku i poziomu wykształcenia. Przeliczenia wyników dokonano w oparciu o wzór zaproponowany przez Mungasa i wsp. [11], sprawdzony w warunkach polskich przez Józwiaka i wsp. [12]. W analizie statystycznej posługiwano się wynikami przeliczonymi (MMSE-C), oceny funkcjonowania dokonano w oparciu o Wielowymiarową Skalę Obserwacji Badanych w Podeszłym Wieku (Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects (MOSES) opracowaną przez Helmes E, Csapo KG, Short JA. [13]. Skala to służy do oceny funkcjonowania uwzględniając zarówno aspekty związane bezpośrednio z czynnościami poznawczymi, jak i szeroko pojęte czynności psychosocjalne. Skala obejmuje oceną 40 aspektów funkcjonowania, zakres oceny dla każdego wynosi od 1 (brak zaburzeń) do 4 (skrajnie zaburzone funkcjonowanie). Szczegółowe przedstawienie funkcji podlegających ocenie zawiera tabela 2. Standaryzacji i walidacji skali autorzy dokonali w oparciu o wieloośrodkowe badania prowadzone na populacji osób przebywających w instytucjach opieki stacjonarnej (szpitale i domy opieki). Uzyskane współczynniki potwierdziły jej wystarczającą rzetelność oraz trafność [14]. W badaniu posługiwano się polską wersją językową. Wstępna ocena potwierdziła rzetelność narzędzia (ocena zgodności wewnętrznej: 0,96; ocena powtarzalności (test retest reliability): 0,81; ocena porównywalności (interrater reliability): 0,90) [15], - obecność i nasilenie zaburzeń behawioralnych i objawów psychotycznych oceniono Inwentarzem Neuropsychiatrycznym wersją dla domów opieki (Neuropsychiatric Inventory Nursing Home Version) (NPI) będący wersją NPI opracowanym przez Cummingsa i wsp. [16, 17]. Inwentarz neuropsychiatryczny w stosowanej w badaniu wersji zawiera ocenę 12 kategorii (wymienionych w tab. 3). Dla każdej z kategorii dokonuje się oceny w stosunku do częstotliwości w skali czterostopniowej (1 sporadycznie, 4 bardzo często) i głębokości (nasilenia) zaburzeń w skali trzystopniowej (1 łagodne, 3 głębokie). Niektóre wersje skali zawierają jeszcze ocenę wpływu stwierdzanych zaburzeń na otoczenie (dokuczliwość), której nie analizowano w prezentowanych badaniach. W ocenie rzetelności i trafności NPI uzyskała wysokie wartości [16]. W ocenie rzetelności polskiej wersji językowej uzyskano następujące wartości: ocena zgodności wewnętrznej: 0,92; ocena powtarzalności (test retest reliability): 0,69; ocena porównywalności (interrater reliability): 0,85 [18]. Badane osoby podzielono na dwie grupy w zależności od stopnia upośledzenia funkcji poznawczych ocenionych skalą MMSE.
4 142 W analizie wykorzystano test dla dwóch średnich niezależnych dla zmiennych o uporządkowaniu parametrycznym (wiek oraz wyniki globalne stosowanych skal) i test Manna Whitneya dla zmiennych porządkowych (wyniki w poszczególnych domenach skal). Przyjęto przedział dwustronny. Za poziom istotny statystycznie przyjęto wartość p mniejsze lub równe 0,05. Analizę statystyczną wykonano zapomocą pakietu Statistica wersja 6.0. Wyniki W tabeli 1 przedstawiono wyniki globalne uzyskane w poszczególnych skalach klinicznych oraz średnią wieku dla całej badanej populacji. Należy zwrócić uwagę na wynik skali MMSE (przeliczony), który wskazuje, że w badanej populacji dominowały zaburzenia otępienne przede wszystkim o umiarkowanym nasileniu. Tab. 1. Wartości średnie uzyskane w badanej populacji (n = 58) Tab. 1. Mean scores obtained in the study population (n = 58) Średnia SD Wiek 77,02 8,39 wykształcenie (w latach nauki) 9,17 2,30 MMSE (wynik surowy) 15,24 4,11 MMSE (wynik przeliczony) 17,49 3,75 MOSES 83,40 19,85 NPI-NH 20,43 14,06 W tabeli 2 przedstawiono wyniki oceny poszczególnych zachowań (skala MOSES) i objawów (skala NPI-NH) w grupach osób z większymi zaburzeniami funkcji poznawczych (MMSE-C < lub = 17 pkt) oraz z mniejszymi (powyżej 17 pkt). Wartość 17 punktów w skali MMSE-C, którą przyjęto za wartość
5 143 Tab. 2. Wyniki uzyskane w poszczególnych kategoriach skali MOSES (Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects) u osób z mniejszym (MMSE-C powyżej 17 pkt) i większym nasileniem zaburzeń funkcji poznawczych Tab. 2. Scores on the MOSES (Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects) scale in groups of participants with a lower (above 17 points) and higher rate of cognitive impairment Średnia mmse < lub = 17 pkt Średnia mmse > 17 pkt Wiek 77,92 76,33 Wykształcenie 9,52 8,91 mmse c 14,16 20,01 1. Ubieranie * 2,88 1,79 2. Kąpiel * 3,52 2,36 3. Dbałość o wygląd * 3,24 2,27 4. Niekontrolowanie czynności fizjologicznych * 3,24 1,52 5. Korzystanie z toalety * 2,76 1,36 6. Mobilność fizyczna * 1,72 1,36 7. Kładzenie się do łóżka i wstawanie 1,68 1,36 8. Stosowanie ograniczników (np. poręcze na łóżko)* 1,32 1,03 9. Rozumienie komunikacji (w postaci mowy, pisma lub gestów)* 1,80 1, Mowa 2,28 1, Odnajdywanie drogi wewnątrz budynku * 3,12 1, Rozpoznawanie personelu * 2,44 1, Świadomość miejsca * 2,60 1, Świadomość czasu * 2,84 1, Pamięć dotycząca ostatnich wydarzeń * 3,20 2, Pamięć dotycząca ważnych minionych wydarzeń * 3,20 2, Wygląd smutku i przygnębienia * 2,96 2, Komunikowanie smutku i depresji 2,52 2, Smutny i przygnębiony głos * 2,92 1, Wygląd zmartwienia i niepokoju 2,24 2, Komunikowanie zmartwienia i niepokoju 2,08 2, Płacz * 1,88 1, Pesymizm względem przyszłości 1,64 1, Niepokój na temat własnej osoby 1,92 2, Współpraca z opieką pielęgniarską * 1,88 1, Reakcja na prośby i polecenia personelu * 1,72 1, Drażliwość 2,36 2, Reakcje na frustracje 1,80 1, Słowne obelgi pod adresem personelu 1,24 1, Słowne obelgi pod adresem innych pensjonariuszy 1,44 1, Fizyczna przemoc w stosunku do innych 1,20 1, Prowokowanie kłótni z innymi pensjonariuszami 1,48 1, Preferowanie samotności * 1,96 1, Inicjowanie kontaktów towarzyskich * 3,08 2, Reagowanie na kontakty towarzyskie * 3,04 2, Przyjaźnie z innymi pensjonariuszami * 3,32 2, Zainteresowanie codziennymi wydarzeniami * 2,88 2, Zainteresowanie wydarzeniami ze świata zewnętrznego * 3,16 2, Znajdowanie sobie zajęcia 2,92 2, Pomaganie innym pensjonariuszom 3,52 3,24 Moses - Suma * 97,00 73,09 * - różnice istotne statystycznie (p < 0,05); * values statistically significant (p< 0,05)
6 144 Tab. 3. Wyniki uzyskane w badaniu skalą NPI - NH (Neuropsychiatric Inventory Nursing Home Version) uzyskane u osób z mniejszym (MMSE C powyżej 17 pkt) i większym nasileniem zaburzeń funkcji poznawczych Tab.3. Scores on the NPI NH (Neuropsychiatric Inventory Nursing Home Version) scale in groups of participants with a lower (above 17 points) and higher rate of cognitive impairment średnia MMSE < lub = 17 pkt średnia MMSE > 17 pkt A. UROJENIA Częstotliwość: 0,72 0,48 Nasilenie: 0,52 0,52 B. HALUCYNACJE Częstotliwość: * 0,72 0,06 Nasilenie: * 0,48 0,06 C. POBUDZENIE/AGRESJA Częstotliwość: * 1,84 0,15 Nasilenie: * 0,88 0,12 D. DEPRESJA/DYSFORIA Częstotliwość: 1,04 0,64 Nasilenie: * 0,84 0,42 E. NIEPOKÓJ Częstotliwość: 0,72 0,45 Nasilenie: 0,52 0,39 F. PODNIESIENIE NASTROJU/EUFORIA Częstotliwość: 0,36 0,24 Nasilenie: 0,24 0,27 G. APATIA/OBOJĘTNOŚĆ Częstotliwość: * 2,40 1,24 Nasilenie: * 1,92 0,67 H. ROZHAMOWANIE Częstotliwość: 0,52 0,21 Nasilenie: 0,40 0,21 I. DRAŻLIWOŚĆ/CHWIEJNOŚĆ EMOCJONALNA Częstotliwość: 1,36 1,24 Nasilenie: 0,72 0,82 J. NIENORMALNE ZACHOWANIE MOTORYCZNE Częstotliwość: * 0,76 0,15 Nasilenie: * 0,56 0,15 K. ZABURZENIA SNU I ZACHOWAŃ NOCNYCH Częstotliwość: * 1,84 0,42 Nasilenie: * 1,04 0,18 L. ZABURZENIA APETYTU I JEDZENIA Częstotliwość: 0,76 0,42 Nasilenie: 0,40 0,30 NPI NH suma * 29,24 13,76 * - różnice istotne statystycznie (p < 0,05), * values statistically significant (p< 0,05) dyskryminującą jest średnim wynikiem uzyskanym w badaniu MMSE-C w ocenianej populacji (tab. 1). Dla lepszej ilustracji stwierdzanych zależności w tabeli 2 i 3 wyniki uzyskane w badaniu skalami MOSES i NPI przedstawiono jako wartość średnią, ale z uwagi na porządkowy charakter zmiennych poddano je analizie testem Manna Whitneya. Natomiast dla oceny wieku i wyniku ogólnego skal (MMSE,NPI-NH oraz MOSES) zastosowano test dla dwóch średnich.
7 145 Omówienie Do podstawowych metod badawczych zastosowanych w badaniu należały skale NPI-NH (Neuropsychiatric Inventory Nursing Home Version) oraz MOSES (Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects). W badaniach zastosowano adaptację NPI przeznaczoną dla oceny pensjonariuszy domów opieki [17]. Do zalet stosowanych narzędzi należy zaliczyć to, że ich ocena opiera się na wielodniowej obserwacji podopiecznego. Zdawać bowiem należy sprawę ze znacznej fluktuacji obrazu klinicznego powodowanej wpływem różnorodnych czynników zarówno zewnętrznych, jak i związanych ze stanem psychicznym. Często niedocenianym problemem w badaniach nad osobami z otępieniem są często pojawiające się u nich zaburzenia świadomości, niekiedy krótkotrwałe [19]. Również wszelkie dolegliwości związane z doświadczaniem bólu mają niekiedy podstawowe znaczenie na zachowanie osób, u których z powodu zmian otępiennych dochodzi do pogorszenia komunikacji werbalnej. Niewykluczone, że zachowania agresywne pojawiają się raczej epizodycznie w odpowiedzi na różnorodne czynniki zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne [19, 20]. Ocenę funkcji poznawczych oparto na skali Mini Mental State Examination, która jest często wykorzystywana w badaniach osób z zaburzeniami otępiennymi, posiada jednak dość istotne ograniczenia. Wynik MMSE jest uzależniony od wykształcenia oraz wieku osób badanych, co może powodować istotne zniekształcenie wyników. Celem ograniczenia wpływu poziomu wykształcenia oraz wieku na wynik testu MMSE uzyskane wyniki (wyniki surowe) zostały przeliczone z uwzględnieniem wieku i poziomu wykształcenia. Przeliczenia wyników dokonano w oparciu o wzór zaproponowany przez Mungasa i wsp. [11], sprawdzony w warunkach polskich przez Józwiaka i wsp. [12]. Zastosowanie algorytmu Mungasa i wsp. umożliwiło rzeczywistą ocenę poziomu funkcji poznawczych w badanej populacji. Wpływ wieku i wykształcenia na wynik badania skalą MMSE nie stanowi jedynego ograniczenia związanego ze stosowaniem tej skali. Należy pamiętać, że skala MMSE umożliwia jedynie przybliżoną ocenę nasilenia otępienia. Zgodnie z oczekiwaniem podział badanej populacji pod względem nasilenia zaburzeń funkcji poznawczych (MMSE-C < lub = 17 pkt oraz powyżej 17 pkt) miał wyraźny wpływ zarówno na ocenę funkcjonowania (wynik skali MOSES), jak i na nasilenie i częstość występowania objawów psychopatologicznych (skala NPI-NH). Zarówno wyniki globalne obydwu skal, jak i większość z ocenianych zachowań i objawów istotnie różnicowało analizowane grupy. Natomiast podkreślenia wymaga brak różnic w odniesieniu do zachowań agresywnych ocenianych skalą MOSES (tab. 2). We wcześniej publikowanych badaniach wskazywano na związek pomiędzy głębokością otępienia a nasileniem agresji [8]. Taki związek odnotowano w ocenie skalą NPI-NH, gdzie w odniesieniu do agresji uwidoczniono wpływ głębokości zaburzeń poznawczych. Różnice pomiędzy stosowanymi metodami w ocenie zachowań agresywnych wydają się wynikać z odmiennego obszaru zachowań podlegającego ocenie w każdej z tych skal. O ile w badaniu MOSES kwantyfikacji podlegają konkretne dość ściśle zdefiniowane zachowania, to już ocena skalą NPI- -NH obejmuje jednocześnie większą liczbę zachowań. Może to wskazywać, że zachowania agresywne w populacji osób z zaburzeniami otępiennymi mają charakter niespecyficzny, wykazujący dużą zmienność w czasie, a przez to są trudne do szczegółowej kwantyfikacji. Przeprowadzone badania wskazują na istotnie większe nasilenie zaburzeń zachowania i objawów psychotycznych u osób z głębszym nasileniem zaburzeń funkcji poznawczych. Większe nasilenie otępienia wpływa na jakość funkcjonowania. Jednocześnie uzyskane wyniki wskazują, że prawidłowa ocena zachowań agresywnych w populacji osób z otępieniem, wymaga zastosowania odpowiednich metod badawczych uwzględniających różnorodność kliniczną i zmienność takich zachowań.
8 146 Piśmiennictwo [1] Dartiques JF, Gagnon M, Michel P. The PAQUID research program on the epidemiology of dementia: methods and initial results. Rev. Neurol. 1991; 147: [2] Heeren TJ, Lagaay AM, Hijmans. [w:] Prevalence of dementia in the oldest old of Dutch community. J. Am. Geriatr. Soc. 1991; 35: [3] Rossa D. Rozpowszechnienie otępienia typu Alzheimera i otępienia naczyniowego na terenie miasta i gminy Świebodzin. Psychiatr. Pol. 1997; 31: [4] Gabryelewicz T. Rozpowszechnienie zespołów otępiennych wśród mieszkańców warszawskiej dzielnicy Mokotów w wieku lat. Psychiatr. Pol. 1999; 33: [5] Bidzan L, Turczyński J, Szabert K. Rozpowszechnienie zaburzeń otępiennych w populacji wiejskiej. Psychiatr. Pol. 2007, 41, 2, [6] Cohen-Mansfield J, Billig N. Agitated behaviours in the elderly. I: a conceptual review. J Am Geriatr Soc 1998; 36: [7] Schreiner AS. Aggressive behaviors among demented nursing home residents in Japan. Int J Geriatr Psychiatry 2001; 16: [8] Beck C, Frank L, Chumbler NR, O Sullivan P, Vogelpohl TS, Rasin J, Walls R, Baldwin B. Correlates of disruptive behavior in severely cognitively impaired nursing home residents. Gerontologist 1998; 38: [9] The ICD-10 Classification of Mental and Behavioral Disorders. WHO Geneva, [10] Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. Mini-Mental State: A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J. Psychiatr. Res. 1975; 12: [11] Mungas D, Marshall SC, Weldon W, Haan M, Reed BR. Age and education correction of Mini Mental State Examination for English and Spanish speaking elderly. Neurology 1996; 46: [12] Jóźwiak A, Wiśniewska J, Wieczorkowska-Tobis K. Zaburzenia pamięci u osób starszych oceniane testem Mini Mental Scale. Geront. Pol. 2000; 8: [13] Helmes E. Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects (MOSES). Psychopharmacol Bull. 1988; 24: [14] Helmes E, Csapo KG, Short JA. Standardization and validation of the Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects (MOSES). J Gerontol. 1987; 42: [15] Bidzan L, Bidzan M. Ocena rzetelności polskiej wersji językowej Wielowymiarowej Skali Obserwacji Badanych w Podeszłym Wieku (Multidimensional Observation Scale for Elderly Subjects - MOSES). Psychogeriatr. Pol. 2005; 2: [16] Cummings JL, Mega M, Gray K, Rosenberg-Thompson S, Carusi DA, Gornbein J. The Neuropsychiatric Inventory. Comprehensive assessment of psychology in dementia. Neurology 1994; 44: [17] Wood S, Cummings JL Hsu M-A, Barclay T, Wheatley MV, Yarema KT. The use of the Neuropsychiatric Inventory in Nursing Home residents. Am. J. Geriatr. Psychiatry 2000; 8: [18] Bidzan L, Bidzan M. Ocena rzetelności polskiej wersji językowej Inwentarza Neuropsychiatrycznego wersja dla ośrodków opiekuńczych (Neuropsychiatric Inventory Nursing Homes). Psychiatr. Pol. 2005; 39, 6: [19] Kloszewska I. Incidence and relationship between behavioural and psychological symptoms in Alzheimer s disease. Int J Geriatr Psychiatry 1998; 13: [20] Marin DB, Green CR, Schmeidler J, Harvey PD, Lawlor BA, Ryan TM, Aryan M, Davis KL, Mohs RC. Noncognitive disturbances in Alzheimer s disease: frequency, longitudinal course, and relationship to cognitive symptoms J Am Geriatr Soc. 1997; 45: Zrecenzowano/Revieved Zatwierdzono do druku/acceped
Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku 2
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2006;3(4):201-209 artykuł oryginalny oryginal article Stany pobudzenia i zachowania agresywne wśród mieszkańców domów opieki z otępieniem w chorobie Alzheimera doniesienie wstępne
Bardziej szczegółowoZespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące
Bardziej szczegółowoKlinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2008;5(1):29-36 artykuł oryginalny oryginal article Zachowania agresywne w przebiegu schizofrenii i otępienia u mieszkańców domu opieki Aggressive behaviors in the course of schizophrenia
Bardziej szczegółowoRozpowszechnienie łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych w populacji regionu gdańskiego
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(3):117-122 artykuł oryginalny orginal article Rozpowszechnienie łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych w populacji regionu gdańskiego Prevalence of MCI in a population from
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoKluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Bardziej szczegółowoJoanna Łapin, Leszek Bidzan, Jacek Turczyński, Krzysztof Sołtys
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2007;4(2):81-88 artykuł oryginalny oryginal article Wpływ dawki kwasu walproinowego na redukcję zaburzeń zachowania u osób z organicznymi zaburzeniami osobowości Valproate dose and
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoZaburzenia zachowania i objawy psychotyczne w ³agodnych zaburzeniach funkcji poznawczych Neuropsychiatric Symptoms in Mild Cognitive Impairment
PSYCHOGERIATR POL 2004;1:23-28 praca oryginalna oryginal paper ISSN 1732-2642 Leszek Bidzan, Mariola Bidzan Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne w ³agodnych zaburzeniach funkcji poznawczych Neuropsychiatric
Bardziej szczegółowoOtępienie w praktyce. Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska
Otępienie w praktyce Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska Otępienie w praktyce Tomasz Gabryelewicz, Anna Barczak, Maria Barcikowska Copyright by Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2018
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,
Bardziej szczegółowoPorównanie kwasu walproinowego i neuroleptyków klasycznych w terapii objawów neuropsychiatrycznych towarzyszących uszkodzeniom CUN
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2010;7(1):1-10 artykuł oryginalny orginal article Porównanie kwasu walproinowego i neuroleptyków klasycznych w terapii objawów neuropsychiatrycznych towarzyszących uszkodzeniom CUN
Bardziej szczegółowoObjawy zwiastujące początek otępień. Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź
Objawy zwiastujące początek otępień Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź Przedkliniczne stadia otępienia: AD Przedkliniczne stadia chorób
Bardziej szczegółowoZachowania agresywne w otępieniu czołowo-skroniowym Aggressive behaviour in frontotemporal dementia
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2013;10(2):41-48 artykuł oryginalny original article Zachowania agresywne w otępieniu czołowo-skroniowym Aggressive behaviour in frontotemporal dementia Jakub Grabowski 1, Beata
Bardziej szczegółowoThe epidemiology of dementia in Poland epidemiological research review
Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 8, 2011 Borgis *Andrzej Kiejna 1, Dorota Frydecka 1, Przemysław Biecek 2, Tomasz Adamowski 1 Epidemiologia zaburzeń otępiennych w Polsce przegląd badań** The epidemiology
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoGeriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna i rodzinna osób starszych. Wstępne wyniki projektu PolSenior
Aleksandra Szybalska Katarzyna Broczek Warszawski Uniwersytet Medyczny Malwina Wawrzyniak Warszawski Uniwersytet Medyczny Małgorzata Mossakowska Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna
Bardziej szczegółowo1. Chory z otępieniem charakterystyka kliniczna. Dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak, dr hab. n. med. Piotr Gorczyca
SESJA: Neuromorficzna architektura szpitali psychiatrycznych. W związku z intensywnym rozwojem medycyny jak i architektury służby zdrowia, rośnie zapotrzebowanie na tworzenie środowiska zbudowanego dostosowanego
Bardziej szczegółowoPrzyczyny hospitalizacji kobiet z zespołami otępiennymi w oddziale psychogeriatrycznym
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(3):147-154 artykuł oryginalny orginal article Przyczyny hospitalizacji kobiet z zespołami otępiennymi w oddziale psychogeriatrycznym Causes of hospital admission of women
Bardziej szczegółowoRóżnicowanie przyczyn zaburzeń funkcji poznawczych w wieku podeszłym Differentiation of causes of cognitive impairment in the elderly age
279 G E R I A T R I A 2010; 4: 279-283 ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Otrzymano/Submitted: 16.11.2010 Poprawiono/Corrected: 18.11.2010 Zaakceptowano/Accepted: 18.11.2010 Akademia Medycyny Różnicowanie
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoProf. zw. dr hab. Stanisława Steuden Lublin Instytut Psychologii Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie
Prof. zw. dr hab. Stanisława Steuden Lublin. 2016.05.10. Instytut Psychologii Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie Recenzja rozprawy doktorskiej Pani mgr Edyty Długosz-Mazur pt. Organizacja
Bardziej szczegółowoObjawy neurobehawioralne we wczesnych postaciach otępień typu Alzheimera i naczyniopochodnych
Psychiatr. Pol. 2014; 48(2): 319 330 PL ISSN 0033-2674 www.psychiatriapolska.pl Objawy neurobehawioralne we wczesnych postaciach otępień typu Alzheimera i naczyniopochodnych Neurobehavioral manifestation
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoOtępienie i depresja u pacjentów w podeszłym wieku w Praktyce Lekarza Rodzinnego
M.M. Bujnowska-Fedak, U. Grata- Borkowska, B.J. Sapilak Otępienie i depresja u pacjentów w podeszłym : 349 353 Copyright by Wydawnictwo Continuo PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Otępienie i depresja u
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoDr hab. med. Cezary Piwkowski Poznań, Recenzja. pracy naukowej na stopień doktora nauk medycznych mgr Kingi Gryglickiej p.t.
Dr hab. med. Cezary Piwkowski Poznań, 10.11.2017 Klinika Torakochirurgii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Recenzja pracy naukowej na stopień doktora nauk medycznych mgr Kingi Gryglickiej p.t. "Gotowość
Bardziej szczegółowoOtępienie a sprawność fizyczna pacjentów w podeszłym wieku mieszkających w wybranych domach opieki
Gerontologia Polska PRACA ORYGINALNA tom 18, nr 2, 71 75 ISSN 1425 4956 Krzysztof Tomaszewski 1, Paweł Matusik 1, Katarzyna Chmielowska 1, Jan Nowak 1, Agnieszka Parnicka 2, Marzena Dubiel 2, Jerzy Gąsowski
Bardziej szczegółowoStandardy postępowania w chorobach otępiennych. Maria Barcikowska
Standardy postępowania w chorobach otępiennych Maria Barcikowska Rozwój wiedzy od 1984 1. Przestało obowiązywać rozpoznanie AD przez wykluczenie - fenotyp został ostatecznie zdefiniowany 2. Rozwój metod
Bardziej szczegółowoTermin realizacji praktyki: od r. do 201. r. Zakładowy opiekun praktyki:. Uczelniany opiekun praktyki:.
(nazwa uczelni) (nazwa wydziału, zakładu) Kierunek studiów: Praktykant: Nr albumu.:.. Rok akademicki: 201 /201. Miejsce praktyki (instytucja/firma): Termin realizacji praktyki: od... 201 r. do 201. r.
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoZaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów
PRACA ORYGINALNA Zaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów Sleep problems in group of patients with dementia and in group of carers of these patients Emilia Hercuń-Marchwiarz,
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoDepresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Bardziej szczegółowoReliability of The Cohen-Mansfield Agitation Inventory Polish version among demented and non-demented nursing home residents
Psychiatria Polska 2007, tom XLI, numer 6 strony 789 797 Ocena rzetelności polskiej wersji językowej skali pobudzenia Cohena-Mansfielda (The Cohen-Mansfield Agitation Inventory) w badaniu osób z otępieniem
Bardziej szczegółowoAgnieszka Jatczak-Stańczyk, Katarzyna Nowakowska, Józef Kocur Zakład Rehabilitacji Psychospołecznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi.
86 G E R I A T R I A 213; 7: 86-9 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/REVIEW PAPER Otrzymano/Submitted: 27.4.213 Poprawiono: 6.6.213 Zaakceptowano/Accepted: 18.6.213 Współwystępowanie zaburzeń poznawczych
Bardziej szczegółowoWystępowanie objawów depresyjnych u osób w wieku podeszłym i ich wpływ na adaptację do uzupełnień protetycznych*
PROTET. STOMATOL., 2009, LIX, 4, 236-241 Występowanie objawów depresyjnych u osób w wieku podeszłym i ich wpływ na adaptację do uzupełnień protetycznych* The prevalence of depressive symptoms in elderly
Bardziej szczegółowoZadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
Podnoszenie kompetencji kadr medycznych uczestniczących w realizacji profilaktycznej opieki psychiatrycznej, w tym wczesnego wykrywania objawów zaburzeń psychicznych KONSPEKT ZAJĘĆ szczegółowy przebieg
Bardziej szczegółowoKody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych odpowiadające. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
Dziennik Ustaw 35 Poz. 1386 Załącznik nr 4 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH DZIENNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji
Bardziej szczegółowoWydział Nauk o Zdrowiu KATOWICE
Wydział Nauk o Zdrowiu 6.12.2014 KATOWICE syndrome - zespół słabości, zespół wątłości, zespół kruchości, zespół wyczerpania rezerw. Zespół geriatryczny, charakteryzujący się zmniejszeniem rezerw i odporności
Bardziej szczegółowoPorównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami
Piotr Magiera, Miko/aj Majkowicz, Iwona Trzebiatowska, Krystyna de Walden-Ga/uszko Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami Katedra i I Klinika Chorób Psychicznych AM w
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu PSYCHIATRIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk
Bardziej szczegółowoAgresja wobec personelu medycznego
Agresja wobec personelu medycznego Od połowy XX wieku do chwili obecnej obserwuje się gwałtowny postęp w diagnostyce i leczeniu pacjentów. Postęp ten przyczynił się do wczesnego rozpoznawania chorób oraz
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Zdrowia obowiązuje w roku akademickim 01/013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod
Bardziej szczegółowoStreszczenie Wstęp: Cel pracy:
Streszczenie Wstęp: Ocena bólu, który jest zjawiskiem bardzo złożonym z klinicznego punktu widzenia, stanowi jedno z istotnych wyzwań współczesnej medycyny. Rzetelne oszacowanie bólu ma podstawowe znaczenie
Bardziej szczegółowoPrzegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
Bardziej szczegółowoDiagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia
Diagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia Emilia Sitek Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o., Szpital Specjalistyczny Św. Wojciecha, Oddział Neurologii
Bardziej szczegółowoWIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian
WIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian demograficznych w aspekcie stanu zdrowia populacji osób starszych.
Bardziej szczegółowoOtwarty konkurs ofert
29/06/2011 ogłaszany jest zwyczajowo w I kwartale danego roku. Ogłoszenie o konkursie zawierające wszelkie szczegóły i warunki uczestnictwa w nim, publikowane jest na naszej stronie w zakładce Konkursy
Bardziej szczegółowoPsychiatria z uwzględnieniem problemów ludzi starszych Pielęgniarstwo
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 14/2012 Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Bardziej szczegółowoZapobieganie nawrotom i rozpoznawanie objawów zwiastunowych raport z programu edukacyjnego dla pacjentów chorych na schizofrenię, leczonych olanzapiną
Psychiatria R A P O R T tom 11, nr 2, 120 124 Copyright 2014 Via Medica ISSN 1732 9841 Iwona Patejuk-Mazurek Klinika Psychiatrii, Oddział Fizjoterapii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Mazowieckie
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH - punkt widzenia geriatry
ZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH - punkt widzenia geriatry Dr n.med. Elżbieta Kozak-Szkopek Klinika Geriatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Bardziej szczegółowoWIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne
WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne uwarunkowania wypowiedzi językowych. K_W03 Posiada usystematyzowaną
Bardziej szczegółowoDynamika zmian zaburzeń zachowania w otępieniu typu Alzheimera
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(2):43-58 artykuł oryginalny orginal article Dynamika zmian zaburzeń zachowania w otępieniu typu Alzheimera Dynamics of changes in behavioral disturbances in Alzheimer Type
Bardziej szczegółowoOCENA rozprawy doktorskiej lek. Marty Kłoszewskiej nt. Ocena stopnia samodzielności osób starszych z zaburzeniami funkcji poznawczych"
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej ul. M. Curie-Skłodowskiej 7a, 15-096 Białystok Tel/fax: (085) 7485528, email: zzom@umwb.edu.pl, Kierownik: prof. dr hab. med. Elżbieta Krajewska-Kułak Wydział Nauk
Bardziej szczegółowoSTOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI
Wojciech Marcin Orzechowski STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI DEPRESYJNYMI DO LECZENIA TYCH ZABURZEŃ Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med.,
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoObniżenie nastroju czy depresja??
Obniżenie nastroju czy depresja?? T.ParnowskiIPiN Medyczny ProgramEdukacyjny PAP 10.02.2015 Czy depresja jest problemem społecznym?? Inw a śn cze W poł S h s yc P a j za c y d li za iejs ś erć i m Roczna
Bardziej szczegółowoGDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY mgr Magdalena Pinkowicka WPŁYW TRENINGU EEG-BIOFEEDBACK NA POPRAWĘ WYBRANYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z ADHD Rozprawa doktorska Promotor dr hab. n. med. Andrzej Frydrychowski,
Bardziej szczegółowoRecenzja Rozprawy Doktorskiej Mgr Weronika Wolińska Występowanie bezsenności wśród osób aktywnych i nieaktywnych zawodowo
Dr hab. n. med. Donata Kurpas, prof. nadzw. Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Wydział Lekarski Kształcenia Podyplomowego Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Wrocław, 04.11.2018r. Recenzja Rozprawy Doktorskiej
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) Fizjoterapia kliniczna w psychiatrii
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Fizjoterapia kliniczna w psychiatrii Kod przedmiotu/ modułu* Wydział
Bardziej szczegółowoZnaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępienia
ISSN 1734 5251 Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępienia Sławomira Kotapka-Minc Oddział Psychogeriatrii i Poradnia Zaburzeń Pamięci, II Klinika Psychiatryczna Instytutu Psychiatrii
Bardziej szczegółowoOCENA. rozprawy doktorskiej mgr farm. Leszka SPr
"ł " ".,7.~_ ~ E WYŻSZA SZKOŁA MEDYCZNA W SOSNO CU '1/., ~. '~~,'1 1" C; Znak : PW/ WSM/138/17 OCENA rozprawy doktorskiej mgr farm. Leszka SPr Sosnow'ec, dnia 01.05.201 7 r. V J: PRO:!AN Wydzialll Nauk
Bardziej szczegółowoProf. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy
Prof. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy Ocena rozprawy doktorskiej mgr Doroty Szcześniak pt. Właściwości psychometryczne
Bardziej szczegółowoAspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior
Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior PBZ-MEIN-9/2/2006 Odsetek osób w wieku 65+ i 80+ w Polsce w latach 1980-2035 25 20 15 10 5 0
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Andrzej Potemkowski Zakład Psychologii Klinicznej i Psychoprofilaktyki. Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Lekarz, neurolog Marzena Zboch Dyrektor ds. medycznych Ośrodek Badawczo- Naukowo- Dydaktyczny Chorób Otępiennych Uniwersytetu Medycznego, im. Księdza Henryka Kardynała Gulbinowicza SP ZOZ w Ścinawie Rozprawa
Bardziej szczegółowoZasoby zafrasowanych zdrowych. Sposoby ograniczenia epidemii depresji
Zasoby zafrasowanych zdrowych. Sposoby ograniczenia epidemii depresji Dr n. med. Krzysztof Walczewski Mgr Kamila Mizielińska- Witkowska Podkarpackie Forum Psychiatrii i Opieki Środowiskowej, 14.11.2013
Bardziej szczegółowoPrzebieg kariery naukowej 1980 1985. Uniwersytet Jagiellooski, kierunek psychologia
Tytuł naukowy Stanowisko Kontakt Prof. UG, dr hab. Mariola Bidzan Dyrektor Instytutu Psychologii UG Instytut Psychologii UG, Zakład Psychologii Klinicznej i Neuropsychologii, ul Pomorska 68, 80-343 Gdaosk,
Bardziej szczegółowoSYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu Informacje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne Obowiązkowy Wydział Nauk o Zdrowiu Położnictwo
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ŻYCIA I PRZYSTOSOWANIE PSYCHOSPOŁECZNE DZIECI I MŁODZIEŻY Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1
JAKOŚĆ ŻYCIA I PRZYSTOSOWANIE PSYCHOSPOŁECZNE DZIECI I MŁODZIEŻY Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Katedra i Klinika Psychiatrii
Bardziej szczegółowod) zmiany emocjonalne i społeczne e) aspekty psychologiczne: fazy przystosowania do starości f) starzenie się jako proces rozwojowy
Harmonogram szkolenia Wykwalifikowany opiekun osoby w domu pomocy społecznej Zjazd I 23-25.09.2013 Zjazd II 09-11.10.2013 Zjazd III 28-30.10.2013 Zjazd 1 - Dzień 1 11.00-11.10 Rozpoczęcie szkolenia + informacje
Bardziej szczegółowoMedyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoPorównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1
Porównanie skuteczności leków adiuwantowych w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Badanie1 New Delhi Cel Metoda Porównanie pregabaliny z amitryptyliną* i gabapentyną pod względem skuteczności klinicznej
Bardziej szczegółowowzrasta drażliwość. Takie objawy nie mieszczą się w ramach klasyfikacji dotyczącej depresji. W związku z tym zdarza się, że u dzieci cierpiących na
Hasło tegorocznych Światowych Dni Zdrowia obchodzonych 7 kwietnia brzmi: Depresja - porozmawiajmy o niej. Specjaliści pracujący w naszej szkole zachęcają wszystkich rodziców do pogłębienia wiedzy na temat
Bardziej szczegółowocena funkcji poznawczych u chorych objętych domową długoterminową opieką pielęgniarską
P R A C A O R Y G I N A L N A Marta Cebulak 1, Iwona Markiewicz 2, 3, Edyta Guty 1 1 Instytut Ochrony Zdrowia, Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna, Jarosław 2 Wydział Zarządzania Medyczno-Humanistycznego,
Bardziej szczegółowoCzęstość występowania objawów psychotycznych i zaburzeń zachowania w poszczególnych stadiach choroby Alzheimera
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 1998, 7, 305-316 Częstość występowania objawów psychotycznych i zaburzeń zachowania w poszczególnych stadiach choroby Alzheimera Frequency oj psychotic symptoms and behaviour
Bardziej szczegółowoTerapia Stabilizująca Tożsamość (TST) i integracyjne programy terapeutyczne
Terapia Stabilizująca Tożsamość (TST) i integracyjne programy terapeutyczne Chorobie Alzheimera jak i innym podobnym zespołom otępiennym towarzyszy stopniowa utrata wszystkich zdolności poznawczych jak
Bardziej szczegółowoUPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU
UPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU Dystymia ICD 10 niejednoznaczność terminu, grupa zaburzeń (obejmuje nerwicę depresyjną, depresyjne zaburzenie osobowości, depresję nerwicową, depresję lękową przewlekłą) Dystymia
Bardziej szczegółowoProblemy pielęgnacyjne pacjentów z depresją.
Problemy pielęgnacyjne pacjentów z depresją. mgr Irena Ewa Rozmanowska specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego fot. Vedran Vidovic shutterstock.com Depresja ma w psychiatrii pozycję podobną
Bardziej szczegółowoZnaczenie depresji u chorych kardiologicznych
Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych Tomasz Podolecki, Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii, Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego;
Bardziej szczegółowoLeczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego
Leczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego Zespół Leczenia Środowiskowego Wieliczka Paweł Sacha specjalista psychiatra Idea psychiatrycznego leczenia środowiskowego, a codzienna
Bardziej szczegółowoWspółzależność pomiędzy nasileniem stanów depresyjnych a poczuciem jakości życia u osób starszych
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(1):15-22 artykuł oryginalny orginal article Współzależność pomiędzy nasileniem stanów depresyjnych a poczuciem jakości życia u osób starszych Correlation among intensification
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 233 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 233 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoPROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO DLA GMINY PAKOŚĆ na lata
Załącznik do uchwały Nr XXI/187/2013 Rady Miejskiej w Pakości z dnia 26 lutego 2013 r. PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO DLA GMINY PAKOŚĆ na lata 2012-2015. WPROWADZENIE. Czym jest zdrowie psychiczne?
Bardziej szczegółowoOCENA POTRZEB KOBIET W WIEKU PODESZŁYM W OPARCIU O KWESTIONARIUSZ EASY-CARE STANDARD 2010
Nowiny Lekarskie 2012, 81, 4, 366 371 SYLWIA KROPIŃSKA 1, AGNIESZKA DYMEK-SKOCZYŃSKA 2, DOROTA TALARSKA 2, KATARZYNA WIE- CZOROWSKA-TOBIS 1 OCENA POTRZEB KOBIET W WIEKU PODESZŁYM W OPARCIU O KWESTIONARIUSZ
Bardziej szczegółowoZaburzenia snu jako czynnik niekorzystny rokowniczo w chorobie Alzheimera Sleep disturbances as predictors of progression in Alzheimer disease
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2012;9(1):1-10 artykuł oryginalny original article Zaburzenia snu jako czynnik niekorzystny rokowniczo w chorobie Alzheimera Sleep disturbances as predictors of progression in Alzheimer
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW 1. SPECJALNOŚĆ WYBRANA: 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoRola opiekuna chorych z otępieniem
ISSN 1734 5251 Rola opiekuna chorych z otępieniem Iwona Kłoszewska Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń Psychotycznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi STRESZCZENIE Opieka nad przewlekle chorym
Bardziej szczegółowoNazwa studiów: GERIATRIA I OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Typ studiów: doskonalące WIEDZA
Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: GERIATRIA I OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Typ studiów: doskonalące
Bardziej szczegółowolat deklarowało silny stopień nasilenia bólu. W RZS 51% respondentów chorujących powyżej 10 lat oceniało ból na poziomie silnym.
I. STRESZCZENIE Głównym celem pracy była analiza porównawcza jakości życia i stanu fizycznego pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów z grupą chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Badania przeprowadzono
Bardziej szczegółowoAsymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy
Bardziej szczegółowoOcena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007
W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów
Bardziej szczegółowoOpis problemu zdrowotnego w zakresie chorób otępiennych i innych zaburzeń psychicznych
Załącznik Nr 2 do Uchwał Nr 1990/2017 Zarządu Powiatu w Poznaniu z dnia 11 października 2017 r. Opis problemu zdrowotnego w zakresie chorób otępiennych i innych zaburzeń psychicznych 1 I. Opis problemu
Bardziej szczegółowoCzy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
Bardziej szczegółowoOcena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi
Mikołaj Trizna Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab.n.med. Tomasz Adamowski,
Bardziej szczegółowo