Oddział Fizyki Jądrowej i Oddziaływań Silnych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Oddział Fizyki Jądrowej i Oddziaływań Silnych"

Transkrypt

1 Oddział Fizyki Jądrowej i Oddziaływań Silnych Antoni Szczurek Zakład Mechanizmu Reakcji Jądrowych i Oddziaływań Silnych 28 stycznia 2014

2 Badania eksperymentalne typ badań Projekty i budowa detektorów (Łukasik, Pawłowski, Pysz, Kozela, Kulessa, Siudak, Czech) Systemy akwizycji danych (Pawłowski, Kozela, Kulessa) Projektowanie i przeprowadzanie eksperymentów (Kliczewski, Kozela, Kulessa, Łukasik, Pawłowski, Pysz, Siudak, Wolski, Karcz, Kamiński) Opracowanie metod i analiza danych eksperymentalnych (Kliczewski, Kozela, Kulessa, Łukasik, Pawłowski, Pysz, Siudak, Wolski, Kamiński)

3 Badania eksperymentalne tematyka fizyczna Badania własności materii jądrowej w zderzeniach ciężkich jonów. Wyznaczanie zależności energii symetrii od gęstości (Łukasik, Pawłowski) Badanie reakcji p + d. Poszukiwanie efektów sił trójnukleonowych (Kozela, Kliczewski, Kulessa). Pomiar elektrycznego momentu dipolowego neutronu (Kozela) Korelacje spinowe w rozpraszaniu elektronów. Testowanie mechaniki kwantowej (Kozela) Badania reakcji transferu nukleonów i klastrów w reakcjach z lekkimi jądrami (Kliczewski, Siudak, Szczurek)

4 Badania eksperymentalne tematyka fizyczna Badanie procesów spalacji (Pysz, Kulessa, Kistryn, Łukasik, Pawłowski) Badanie reakcji przyprogowej produkcji mezonów (Kulessa, Pysz, Siudak, Szczurek) Badanie oddziaływania nukleon-nukleon, nukleon-hiperon w stanie końcowym (Siudak) Pomiary przekrojów czynnych poniżej bariery kulombowskiej dla obliczeń astrofizycznych (Kliczewski) Badania egzotycznych lekkich jąder (Wolski)

5 Tematyka badań teoretycznych Inkluzywna produkcja mezonów D (Szczurek, Maciuła) Procesy wielokrotnego rozpraszania w produkcji c cc c i dwóch mezonów D (Szczurek, Maciuła) Ekskluzywna produkcja bozonu Higgsa i tła b b i didżetow. (Szczurek, Maciuła) Badania procesów ekskluzywnych: pp pp skalar, pp pp pseudoskalar. Produkcja par pionów i kaonów w procesach pp ppmm (Szczurek, Lebiedowicz) Dyfrakcyjna produkcja wektorowych kwarkonii (Szczurek, Schäfer) Dyfrakcyjna produkcjaχ c (0) (Szczurek, Lebiedowicz) Dyfrakcyjny bremsstrahlung fotonów i neutralnych pionów (Szczurek, Lebiedowicz)

6 Tematyka badań teoretycznych Badania ultraperyferycznych i ultrarelatywistycznych zderzeń ciężkich jonów (produkcja par mionów, par pionów, ciężkich kwarków, dwóch mezonów 0, J/Ψ, dwóch J/Ψ. Wzbudzenia kulombowskie jąder i emisja neutronów (Szczurek, Schäfer, Kłusek-Gawenda) Jądra atomowe jako kwantowy system otwarty: model powłokowy do kontinuum. Badanie mieszania stanów modelu powłokowego w pobliżu progu na emisję klastra i interpretacja w języku nitek punktów wyjątkowych (Okołowicz) Rezonanse w atomach antyprotonowego helu (Adamczak) Wyznaczenie promienia struktury elektromagnetycznej protonu poprzez laserowy pomiar rozszczepienia nadsubtelnego wodoru mionowego (Adamczak)

7 Tematyka badań teoretycznych Rozwój modeli mikroskopowych do opisu zderzeń ciężkich jonów w obszarze pośrednich energii (Pawłowski, Pysz) Plazma kwarkowo-gluonowa (Czerski) Badanie procesow fizyki statystycznej: transport w układach złożonych w szczególnosci w środowiskach nieuporządkowanych (Srokowski): a) Dyfuzja anomalna dla skorelowanych układow Leviego i skończonej inercji b) Analityczne rozwiazanie uogólnionego równania Langevina z szumem Leviego. c) Rezonanse stochastyczne w układach bistabilnych z szumem Leviego.

8 Nowe stopnie naukowe Doktoraty: Jakub Gronowski (z wyróżnieniem), 2011 Gabriela Kubasiak, 2012 Grzegorz Kamiński, 2013 Rafał Maciuła (z wyróżnieniem), 2013 Habilitacje: Wolfgang Schäfer, 2011 Adam Kozela, 2012

9 Publikacje w latach Liczba publikacji w czasopismach filadelfijskich: Rok (teoria) + 34(eksperyment) = 46 Rok (teoria) + 36(eksperyment) = 64 Rok (teoria) + 33(eksperyment) = 47 Rok (teoria) + 25(eksperyment) = 39 Aktualna liczba pracowników 19

10 Granty w latach Granty badawcze: Hadronowe i jądrowe reakcje ekskluzywne w obszarze wysokich energii (Szczurek), NCN, projekt własny, Badanie spinowych korelacji kwantowych relatywistycznych par elektronów (Kozela), NCN, HARMONIA 3, Wyznaczenie równania stanu asymetrycznej materii jądrowej budowa systemu trygerującego do eksperymentów w RIKEN, (Pawłowski, Łukasik), NCN, OPUS, Badanie zależności jądrowej energii symetrii od gęstości w pomiarach neutronowego i protonowego pływu eliptycznego budowa i uruchomienie detektora cząstek naładowanych oraz udział w eksperymencie w GSI, (Łukasik, Pawłowski), NCN,

11 Granty w latach Model powłokowy ze sprzężeniem do stanów kontinuum rozproszeniowego: Mikroskopowa teoria słabo związanych i niezwiązanych stanów jądra atomowego, (Okołowicz), NCN, Badania w fizyce jądrowej niskich i wysokich energii oraz astrofizyce jądrowej współpraca COPIN-ECT, (Szczurek, Okołowicz),

12 Granty w latach Granty dla młodych: Produkcja par mezonów, leptonów, kwarków oraz pęków cząstek w peryferycznych zderzeniach ultrarelatywistycznych ciężkich jonów, (Kłusek-Gawenda, Szczurek), NCN, Inkluzywne oraz ekskluzywne procesy produkcji ciężkich kwarków w zderzeniach hadronowych, (Maciuła, Szczurek), NCN, Mechanizmy niektórych procesów ekskluzywnych przy niskich i wysokich energiach, (Lebiedowicz), NCN, stypendium doktorskie PRELUDIUM 1, Produkcja par mezonów, leptonów, kwarków oraz pęków cząstek w peryferycznych zderzeniach ultrarelatywistycznych ciężkich jonów, (Kłusek-Gawenda), NCN, stypendium doktorskie ETIUDA 1, Mechanizmy procesów ekskluzywnych z lekkimi mezonami przy niskich i wysokich energiach, (Lebiedowicz), NCN, stypendium doktorskie ETIUDA 1,

13 ! #

14 ! #

15 ! #

16 ! #

17 ! #

18 % & (! # ) % + &%!,!. /01 (() ! ) #7 8&#7 9 2 ) ( &% ( ( + 2 ( : & % (,! ;! 0% <!,!./0 +++ =!<! 7><+04< #77? 4 5 6! 4 5 / ) #77?&#7 #

19 % & (! # ) % + &%!,!. /01 (() ! ) #7 8&#7 9 06;/ 64<Α, 2 ( ( ( 2 ( : & (,! ) &% + % ;! 0% <!,!./0 +++ =!<! 7><+04< #77? 4 5 6! 4 5 / ) #77?&#7 # 60Β&Χ.0

20 2 2 0 ) ( # ((2 0 9 # ) 6ΑΑ6 Ε 2 (2 2 ( 3 ( 6, 4 0 Φ 2 #7! 2 4 ; 6 Γ7? #7 Α 60Β&Χ.0 Η( +04 Ε ( & 6, #7, 3 0 8#7 7 #7?# 8! Ι6!= ( ( 22 3 ϑ Κ 22 Λ #, + Μ ( 2, 1 2 Α +, Ι #7 #! 2 4 ; 6 ϑ?8 8Γ #7 # 0 Α ϑ ) 6ΑΑ6 (2 2 ( 3 ( 6, 4 0 Φ 2 #7 # Χ % 3, 3 /!0 777 # Γ 60Β&Χ.0 Η( +04 6, Ι #7 # Χ % 3, 3 /!0 777 # > ( 32?Γ6 Ν?Γ6?! Ο 2 Ε & 22 2 Ε ( & ( Ε ( 2 Λ Ε & 3 Ε 2 Ε ; Α, Π 3 Ι Ι , 1 2 &Θ =, 1 2 #7 Ι ϑ?γ 8Γ #7 Ε, 1 788ϑ Γ #7 Ε, 1 7#8ϑ7> #7! 2 4 ; 6 ϑ#> ϑϑ

21 2 2 0 ) ( # ((2 0 9 # ) 6ΑΑ6 Ε 2 (2 2 ( 3 ( 6, 4 0 Φ 2 #7! 2 4 ; 6 Γ7? #7 Α 60Β&Χ.0 Η( +04 Ε ( & 6, #7, 3 0 8#7 7 #7?# 8! Ι6!= ( ( 22 3 ϑ Κ 22 Λ #, + Μ ( 2, 1 2 Α +, Ι #7 #! 2 4 ; 6 ϑ?8 8Γ #7 # 0 Α ϑ ) 6ΑΑ6 (2 2 ( 3 ( 6, 4 0 Φ 2 #7 # Χ % 3, 3 /!0 777 # Γ 60Β&Χ.0 Η( +04 6, Ι #7 # Χ % 3, 3 /!0 777 # > ( 32?Γ6 Ν?Γ6?! Ο 2 Ε & 22 2 Ε ( & ( Ε ( 2 Λ Ε & 3 Ε 2 Ε ; Α, Π 3 Ι Ι , 1 2 &Θ =, 1 2 #7 Ι ϑ?γ 8Γ #7 Ε, 1 788ϑ Γ #7 Ε, 1 7#8ϑ7> #7! 2 4 ; 6 ϑ#> ϑϑ

22 Χ 1 Χ < 2 &% 2, 3! 2 3 4

23 Χ 1 2 Ρ! ; Α 2, >ϑ #7 #17 9>7

24 =2 Σ 0 ( Φ Ρ Ρ ( ( & Φ Χ (2 ( Ρ 4Ε+= ( ( 460! # # % 0 2 % ( 1 Χ<6, ( 6 0 ( Ε ( << Ε <( <( 22 <#778<1, Ε = Τ3 Υ 6 Ν6

25 ) 6ΑΑ6 ) 6 Α (2 Α 2 ( 6 ς 60Β&Χ.0! # % & ( ) +,. +/. +/ + 0!. & 12 3 # 4! 5. 4# &3.! 9 % 4 7: 6 ;:<7 ## = / 4 3 :... > 88? ( 3 Α & / + : ΒΧ % )ΕΦ4 Γ 3 / Η < 3.

26 60Β&Χ.0ς+04 ( ! # :5

27 60Β&Χ.0 Ν / Π;= ΩΕ ( 2 Ξ #

28 ! 2 ( Ρ 06;/ 64<Α, ς 4)Χ! ( Ψ Ζ <Ψ Ν <( Λ< Λ # 0 Ν #8 0 #8 0 Ν # 0 ( 77 ; Μ<

29

30 !!!#!! % %!#&! (! )! + # # # % %&% ( % & % %( ) % +, +,!!.!!.!/0 1 ) +!!, % %. ), ), 1 % % & %.! / 01/2 %! / 0 1! / % &23 &( ! / %%. 3 ), ), % %&& 2( 5! ). % 6 6 5! %7 &%3&&( 8! / % % % % ), 6 ), 6 %7 2 2%(,% / 1/ /! 2 / 1/ /! 2 ) : 6 ;! ) 6 << = < % %!45 1 6! >2 % &2( 1 5 / #?! %! / 0 1! / %7 %3.(

31 ) ( 9 (, % 0 5!! < 5! Α =08 / #00 Β0/ / Α ; Α Χ 5 < Α < 5 < < Α 5 +, (,%, % : Α 5 < + Α + 5 < Χ )/ΕΒ 8Β 3 %7Φ%>Φ# Φ%&% &! %&3 % 5Γ Η &&> ( (, ),%,, & : &, ;,, &! < < Α 5 Ε)1 1 Χ < < Ε < 7

32 :; <=, >1012,/?! # # % & ( )!+,. / &

33 ) # 5 32#

34 / Α Β % 67 1 / # +,.

35 8 Β Β % Χ 67 1 / # +,

36 8 Β Β >? 67 1 / # +,

37 Ε Φ Β Χ % 7

38 ! # % & &( ) + ),. / ( ( 0 # 1 ) 2! # ( & # %!! # # #!!3 # & % ( % ) +%,

39 !!,!! 4 / / = & / > > >? & ( / ΑΑ, / %Χ & / % % % % % & () + + <6 Β 9 : 7; % % % % & () + <6 9 : 7;

40 .! / 00 > > 8 / > / ( 8 Ε /! / ) / Φ!.! # / Χ /(& +!Ε ( > & ( & Φ (! 2ΓΓΗΦ

41

42 / ( / &(! 2ΓΓΗ Φ / ( & ( ( / Φ 4 ( ( Ι ( / %Χ & Φ 4 & % ) / ) Φ 2 & Φ 4 & 8 %Χ # / Ι / ( Φ

43 3 /!!! 4!!! w imieniu : 4 56! 6 # 7 % # 7 %!, % 8 # 9 : 6 6 # (! + +., / %!! ;! #!.%! # %

44 ! 3 Ο / 9 / / 2 / Ο9 2 > > Χ ( > / 5ΦΠ 5Π Μ 7Ν.Φ.Π Κ ΘΡ Κ ΠΦΣΤ Μ 7 < 2 %Χ Υ ς Κ 5Π6 Ω Υ Κ.ΦΛ ϑ / & 8 / &! Κ 6ΦΛ Μ 7Ν Φ (,( (0!0% 1! 2..( (, ( 3

45 ϑ ( Η > Η ΗΗ +ϑ # Ξ.ΨΩ ςξ56 ΕΞ5Π66.6 Ω # 4Ν2 / #.ΦΠ/ # 8 ( ΖΝΖ 6 Ξ ΣΦΣ[56 #Σ ( ΣΤ<Τ (.<#.Ψ

46 # / > %Χ / Φ & 2 ΒΦ Φ.656 0ϑ ( ( % / 1 ΑΑ Γ / %Χ / 5Τ ( & 6ΦΤΣ Μ 7Ν = >? Α ) Β / Υ 9Ν Κ 56]

47 _ 8 %Χ / / ( / 8 > Χ 8 56] 8 8 ( 8 8 5Φ6 Μ 7Ν Φ / / ( / ( > / Χ 8 / %Χ Φ Γ % ( % )99 / / / & Φ Η ( ( > +ϑ > ( / ΗΗ / % & +ϑ ) 2Φ! # % %& 45 6 (.%(+ (7. 8.%. 9 : 9! Φ Φ / > +

48 # ( / > % 8 Φ ϑ! 8 8 %Χ / ( / (& ) Μ Φ Η 8 &!Γ (.65Π >& )99 / Φ 2 8 5Φ / ϑ! / ( ) Μ ) ),.Φ! Η23 ΜΟ _ ; % : + (. +% ()!0 ) ()(+( + ) + )<.,, + < + ) (!0<. (+% % ,! =%+ %+ >? ( % + ) (!0<. (+% % )(! ( % :< ) % )( % ( %+ %+ (

49 ! # %& () ) +

50 , ). / ) ) ) 5 ) ) : ) )))7; < ; = 0 2 >=3 6 7

51 ???? Α Β Χ Ε )!! 3 Φ 0 )!? 1 > 2 2 Χ 0Ε 1 Γ 3) Η >) % 3 Φ 5 :& Η 4 ) 2 >=3 % ) 3! Ι 5 > ϑ / = = Β &) ) 7)

52 2 2 2

53 ! Κ 0 = 2 Λ 0 &:Μ Ν ) >= Κ Ο 4 0 >= # Η % ) 2 6Π Θ Ρ7

54 %& &:Μ, 1 2 ) 5 00 ( 5 Χ 0 Ε Λ ) ) ) 3 ) ) )!! ) Η 2) 3 (Σ6 7

55 8 4 1 Η ) 0! 0 ) 2 1 )+ 2 Χ 0 Ε 1 ),),) 3 0 )!! ϑ ) Τϑ( Υ ς

56 # +, Λ Λ Λ ) Η : Ε Ε Χ Ε ),)Ω!! )!! > Φ Τ 6 +7

57 . %&+ 3 0 &:Μ? 1 1 ; Λ ) )Φ 2 ) 2 ) 2 )!! / ) Η 2) 4 ( 6 ϑ7

58 / Α 8 2 Κ, 1 ) Η Λ )

59 Efekty siły 3-nukleonowej w rozpraszaniu pd Pomiar elektrycznego momentu dipolowego neutronu Spinowe korelacje kwantowe ultrarelatywistycznych elektronów z rozpraszania Møllera A. Kozela, NZ21,

60 Efekty siły 3-nukleonowej w rozpraszaniu pd St.Kliczewski, A. Kozela, P.Kulessa, I.Ciepał, G.Khatri, St.Kistryn, B.Kłos, W.Parol, I.Skwira-Chalot, E.Stephan, J.Zejma A. Kozela, NZ21,

61 Rozpraszanie spr yste p-d Potencjały realistyczne NN zawodz w opisie przekrojów czynnych na rozpraszanie spr yste d(p,p)d. A. Kozela, NZ21,

62 Rozpraszanie spr yste p-d Potencjały realistyczne NN zawodz w opisie przekrojów czynnych na rozpraszanie spr yste d(p,p)d. Uzupełnione o 3NF (TM) opisuj dane du o lepiej. A. Kozela, NZ21,

63 p(d,pp)n breakup przy 130 MeV Dla tej konfiguracji dodanie 3NF poprawia zgodno ć z eksperymentem jednak konieczne s bardziej globalne porównania. A. Kozela, NZ21,

64 p(d,pp)n breakup przy 130 MeV Dla tej konfiguracji dodanie 3NF poprawia zgodno ć z eksperymentem jednak konieczne s bardziej globalne porównania. A. Kozela, NZ21,

65 Dost pne dane A. Kozela, NZ21,

66 Dost pne dane A. Kozela, NZ21,

67 Big Instrument for Nuclear reaction Analysis Forward Wall MWPC E detector E detector beam Scintillator Ball Liquid target assembly A. Kozela, NZ21,

68 Pierwsze rezultaty ~100 na, Po miesi cu (~20) na, A. Kozela, NZ21,

69 Pierwsze rezultaty ~100 na, Po miesi cu (~20) na, Detektor E, de de (arbitrary units) protons deuterons A. Kozela, NZ21, E (arbitrary units)

70 Plan na 2014 Uruchomić MWPC, detektor Ball i tarcz Ld 2 A. Kozela, NZ21,

71 Problematyka badawcza: Oddziaływanie NN i NY przy niskich energiach kolaboracja GEM i HIRES (COSY) Badanie symetrii podstawowych w rozpadach mezonów eksperymenty WASA (COSY) Reakcje j drowe przy niskich energiach kolaboracja Kraków-Warszawa-Kijów R. Siudak IFJ PAN Kraków, stycze 2014

72 Oddziaływanie nukleon-nukleon i nukleon-hiperon przy niskich energiach R. Siudak, A. Budzanowski, S. Kliczewski IFJ PAN (NZ21) Final State Interaction (FSI) w reakcjach pp (np) π + i pp (pλ) Κ + Szczegółowe porównanie reakcji pp π + d i pp π + np Przekrój czynny dla reakcji pp K + Σ + n blisko progu na produkcj Poszukiwanie dibarionów dziwnych S = -1 Badanie oddziaływania Λp blisko progu na produkcj Σ + n i Σ 0 p Zmierzono reakcje : pp + X i pp K + +X dla kilku energii wi zki 0.4 GeV < T beam < 2.2 GeV na akceleratorze COSY (Juelich) przy u yciu spekrometru magnetycznego Big Karl w ramach kolaboracji GEM i HIRES

73 System detekcyjny: spektrometr magnetyczny Big Karl Silica aerogel threshold Cherenkov detector for K + /π + separation Cherenkov detector LH 2 target high resolution p/p < R. Siudak, A. Budzanowski, A. Chatterjee, et al. NIM A 596 (2008) 311 pp π + +X pp Κ + +X P z (GeV/c)

74 Λp Final State Interaction z reakcji pp K + p K + p Badanie Przybli enie funkcji Jost a modyfikacja FSI Tylko przestrze fazowa Szukane : długo ci rozpraszania a i parametry efektywnego zasi gu r dla spin singlet i triplet równoczesny fit : pp K + p głównie singlet p p K - d p π - Phys. Lett. B 687 (2010) 31

75 Poszukiwanie w skich rezonansów w reakcji pp K + p dibariony S=-1? Spes4 R.Siebert et al., Nucl. Phys. A 567(1994) 819. Hires upper limit (99%) solid Γ=1 MeV dashed 0.5 MeV dotted 0.1 MeV Phys. Rev. D 84 (2011)

76 Badanie oddziaływania Λp blisko progu na produkcj Σ + n i Σ 0 p pp Κ + X Spes4 p b = 3.1 GeV/c pp ( p) K + K - p ( p) π Pik 1 efekt cusp p b = 2.97 GeV/c Pik 2 dibarion S=-1? Podwójna struktura blisko progu ΣN fit dwóch rozkładów Breit-Wigner Nucl. Phys. A 901 (2013) 65

77 GEM / HIRES kolaboracja

78 Badanie symetrii podstawowych w rozpadach mezonów WASA at COSY (Juelich, RFN) P. Kulessa, K. Pysz, R. Siudak, A. Szczurek IFJ PAN Publikacje: Measurement of the pn pp π 0 π reaction in search for the recentl observed resonance strukture in d π 0 π 0 and dπ + π systems Phys. Rev. C 88 (2013) Investigation of the dd 3 He n π 0 reaction with the FZ Juelich WASA at COSY facility Phys. Rev. C 88 (2013) Search for η mesic 4 He with the WASA at COSY detector Phys. Rev. C 87 (2013) Isospin decomposition of the basic double-pionic fusion in the ragion of the ABC effect Phys. Lett. B 721 (2013) 229 Abashian-Booth-Crowe resonance strukture in the double pionic fusion to 4 He Phys. Rev. C 86 (2012) Exclusive measurement of the π + π decay Phys. Lett. B 707 (2012) 243 Abashian-Booth-Crowe resonance in basic double pionic fusion : A new resonance? Phys. Rev. Lett. 106 (2011)242302

79 Reakcje j drowe przy niskich energiach S. Kliczewski, R. Siudak, A. Szczurek IFJ PAN kolaboracja Kraków-Warszawa-Kijów eksperymenty na cyklotronie warszawskim C-200P analiza kanałów sprz onych - model optyczny model klastrowy j der, j dra egzotyczne Publikacje: Elastic and inelastic scattering of 13 C+ 18 O versus 12 C+ 18 O and 13 C+ 16 O Nucl. Phys. A 852 (2011) 1 Comparison of the of 7 Li( 18 O, 17 N) 8 Be and 18 O(d, 3 He) 17 N Phys. Rev. C 83(2011) The 7 Li( 18 O, 16 N) 9 Be reaction and optical potential of 16 N+ 9 Be versus 16 O+ 9 Be Nucl. Phys. A 860 (2011) 8 Structure effects in Ne-20+Pb-208 quasi-elastic scattering A. Phys. Pol. B43 (2012) 339 Elastic and inelastic scattering of 14 C+ 11 B versus 12,13 C+ 11 B Eur. Phys. J. A 50 (2014) 4

80 Piotr Czerski IFJ-PAN Kraków

81 Wysokotemperaturowa teoria pola Mezonowe funkcje spektralne Lepkość plazmy Masa ekranowania mezonów Cię kie kwarkonia w plazmie

82 Przeorganizowanie rozwinięcia perturbacyjnego w wysokotemperaturowej nieabelowej teorii pola tworzy efektywną teorię wzbudzeń kolektywnych w plazmie niezmienniczą względem wyboru cechowania nazywaną przybli eniem twardych pętli termalnych R.D. Pisarski, E. Braaten

83 Zale na od pędu czasowa funkcja korelacji W.M. Alberico, A. Beraudo, P. Czerski, A. Molinari, Nucl. Phys. A775 (2006) 188 P. Czerski, Nucl. Phys. A807 (2008) 11

84 Równanie Kubo P. Czerski, W.M. Alberico, S. Chiacchiera, A. De Pace, H. Hansen, A. Molinari and M. Nardi, J. Phys. G36 (2009)

85 W.M. Alberico, A. Beraudo, A. Czerska, P. Czerski, A. Molinari, Nucl. Phys. A792 (2007) , P. Czerski, Cent. Eur. J. Phys. 10 (2012) 342, P. Czerski, W.M. Alberico, Nucl. Phys. A918 (2013)

86 Parametryzujemy energię swobodną cię kich kwarków powy ej Tc obliczenia na sieciach Otrzymujemy zale ny od temperatury potencjał Rozwiązujemy nierelatywistyczne równania ruchu Otrzymujemy oszacowania na promień stanów związanych i temperaturę topnienia Bc (T/Tc)

87 Teoria rooted maps jest częścią ogólnej Teorii (omologii oraz znakomitym narzędziem do badania topologicznych właściwości diagramów Pokazujemy doskonałą zgodność pomiędzy liczbą grafów Feynmana jako funkcja rzędu rozwinięcia perturbacyjnego a liczbą rooted maps na orientowalnych powierzchniach jako funkcja liczby krawędzi niezale nie od ilości dziur oraz liczby wierzchołków na mapie

88 W.M. Alberico, A. Beraudo, P. Czerski, A. Molinari, 'Finite Momentum Meson Correlation Functions in a QCD Plasma', Nucl. Phys. A775 (2006) 188, W.M. Alberico, A. Beraudo, A. Czerska, P. Czerski, A. Molinari, 'Meson Screening Masses in the Interacting QCD Plasma', Nucl. Phys. A792 (2007) , P. Czerski, 'HTL meson correlation function at finite momentum and chemical potential', Nucl. Phys. A807 (2008) 11, P. Czerski, W.M. Alberico, S. Chiacchiera, A. De Pace, H. Hansen, A. Molinari and M. Nardi, 'Viscosity over entropy ratio in a quark plasma', J. Phys. G36 (2009) , P. Czerski, 'Meson Correlation Function and Screening Mass in Thermal QCD', Cent. Eur. J. Phys. 10 (2012) 342, P. Czerski, W.M. Alberico, 'Screening Masses of Scalar and Pseudo-scalar Excitations in Quark-gluon Plasma', Nucl. Phys. A918 (2013)

89 W.M. Alberico, S. Carignano, P. Czerski, A. De Pace, M. Nardi, C. Ratti, 'Survival of Bc mesons in a hot plasma within a potential model', arxiv: , submitted to Cent. Eur. J. Phys. A. Prunotto, W.M. Alberico, P. Czerski, 'Feynman Diagrams and Rooted Maps', arxiv: , submitted to Int. J. of Geometric Methods in Modern Physics

Obserwable polaryzacyjne w zderzeniach deuteronu z protonem

Obserwable polaryzacyjne w zderzeniach deuteronu z protonem Obserwable polaryzacyjne w zderzeniach deuteronu z protonem Seminarium Fizyka Jądra Atomowego Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego Elżbieta Stephan Zakład Fizyki Jądrowej i Jej Zastosowań Instytut

Bardziej szczegółowo

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 2008/2009 seweryn.kowalski@us.edu.pl Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 Plan wykładu Wstęp, podstawowe jednostki fizyki jądrowej, Własności jądra atomowego, Metody wyznaczania własności jądra atomowego, Wyznaczanie

Bardziej szczegółowo

Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek cząstek (hadronów w i i leptonów) Eksperymentalne badanie badanie koherencji koherencji kwantowej

Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek cząstek (hadronów w i i leptonów) Eksperymentalne badanie badanie koherencji koherencji kwantowej ZAKŁAD AD FIZYKI JĄDROWEJ Paweł Moskal, p. 344, p.moskal@fz-juelich.de Współczesna eksperymentalna fizyka fizyka jądrowaj jądrowa poszukiwanie jąder jąder mezonowych Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek

Bardziej szczegółowo

Oddziaływania elektrosłabe

Oddziaływania elektrosłabe Oddziaływania elektrosłabe X ODDZIAŁYWANIA ELEKTROSŁABE Fizyka elektrosłaba na LEPie Liczba pokoleń. Bardzo precyzyjne pomiary. Obserwacja przypadków. Uniwersalność leptonów. Mieszanie kwarków. Macierz

Bardziej szczegółowo

AUTOREFERAT. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych

AUTOREFERAT. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych 1. Imie i nazwisko: Piotr Czerski 2. Posiadane dyplomy i stopnie naukowe AUTOREFERAT 1975-1980 Studia wyższe na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Praca magisterska pt. Nierelatywistyczne granice

Bardziej szczegółowo

Eksperymentalne badanie układów kilkunukleonowych

Eksperymentalne badanie układów kilkunukleonowych Prezentacja tematyki badawczej Zakładu Fizyki Jądrowej Eksperymentalne badanie układów kilkunukleonowych Koordynatorzy: prof. St. Kistryn, dr Izabela Ciepał 18 maja 2013 Dynamika oddziaływania w układach

Bardziej szczegółowo

Najgorętsze krople materii wytworzone na LHC

Najgorętsze krople materii wytworzone na LHC Najgorętsze krople materii wytworzone na LHC Adam Bzdak AGH, KZFJ Plan Wprowadzenie do A+A Przepływ eliptyczny, trójkątny, hydrodynamika Odkrycie na LHC w p+p i p+a Korelacje 2- i wielu-cząstkowe Podsumowanie

Bardziej szczegółowo

Cząstki elementarne i ich oddziaływania III

Cząstki elementarne i ich oddziaływania III Cząstki elementarne i ich oddziaływania III 1. Przekrój czynny. 2. Strumień cząstek. 3. Prawdopodobieństwo procesu. 4. Szybkość reakcji. 5. Złota Reguła Fermiego 1 Oddziaływania w eksperymencie Oddziaływania

Bardziej szczegółowo

Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów.

Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów. Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów. prof. dr hab. Marta Kicińska-Habior Wydział Fizyki UW Zakład Fizyki Jądra Atomowego e-mail: Marta.Kicinska-Habior@fuw.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton

Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton Leszek Adamczyk (KOiDC WFiIS AGH) Seminarium WFiIS March 9, 2018 Fizyka do przodu w oddziaływaniach proton-proton Fizyka do przodu: procesy dla których obszar

Bardziej szczegółowo

Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych

Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych Wykład 1 Wstęp Jerzy Kraśkiewicz Krótka historia Odkrycie promieniotwórczości 1895 Roentgen odkrycie promieni X 1896 Becquerel promieniotwórczość

Bardziej szczegółowo

Fizyka hadronowa. Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (w których nie działa rachunek zaburzeń)

Fizyka hadronowa. Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (w których nie działa rachunek zaburzeń) Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (w których nie działa rachunek zaburzeń) Fizyka hadronowa Podstawowe pytania: Mechanizm generacji masy i uwięzienia związany z naturą oddziaływań silnych

Bardziej szczegółowo

Układy kilku nukleonów jako laboratorium do badania oddziaływań jądrowych. Elżbieta Stephan Instytut Fizyki, Uniwersytet Śląski, Katowice

Układy kilku nukleonów jako laboratorium do badania oddziaływań jądrowych. Elżbieta Stephan Instytut Fizyki, Uniwersytet Śląski, Katowice Układy kilku nukleonów jako laboratorium do badania oddziaływań jądrowych Elżbieta Stephan Instytut Fizyki, Uniwersytet Śląski, Katowice Punkt wyjścia: 2 Nukleony Potencjały realistyczne oparte o wymianę

Bardziej szczegółowo

Fizyka zderzeń relatywistycznych jonów

Fizyka zderzeń relatywistycznych jonów Fizyka zderzeń relatywistycznych jonów kilka pytań i możliwe odpowiedzi Stanisław Mrówczyński Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce & Instytut Problemów Jądrowych, Warszawa 1 Programy eksperymentalne

Bardziej szczegółowo

Salam,Weinberg (W/Z) t Hooft, Veltman 1999 (renomalizowalność( renomalizowalność)

Salam,Weinberg (W/Z) t Hooft, Veltman 1999 (renomalizowalność( renomalizowalność) Teoria cząstek elementarnych 23.IV.08 1948 nowa faza mechaniki kwantowej precyzyjne pomiary wymagały precyzyjnych obliczeń metoda Feynmana Diagramy Feynmana i reguły Feynmana dziś uniwersalne narzędzie

Bardziej szczegółowo

Plazma Kwarkowo-Gluonowa

Plazma Kwarkowo-Gluonowa Fizyka zderzeń relatywistycznych ciężkich jonów Wykład 0: LHC okno na Mikroświat Wykład 1: AA: Motywacja, cele fizyczne, akceleratory, eksperymenty Wykład 2: Plazma kwarkowo-gluonowa Wykład 3: Geometria

Bardziej szczegółowo

Jądra o wysokich energiach wzbudzenia

Jądra o wysokich energiach wzbudzenia Jądra o wysokich energiach wzbudzenia 1. Utworzenie i rozpad jądra złożonego a) model statystyczny 2. Gigantyczny rezonans dipolowy (GDR) a) w jądrach w stanie podstawowym b) w jądrach w stanie wzbudzonym

Bardziej szczegółowo

Wstęp do oddziaływań hadronów

Wstęp do oddziaływań hadronów Wstęp do oddziaływań hadronów Mariusz Przybycień Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademia Górniczo-Hutnicza Wykład 9 M. Przybycień (WFiIS AGH) Wstęp do oddziaływań hadronów Wykład 9 1 / 21 Rozpraszanie

Bardziej szczegółowo

VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki

VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki r. akad. 005/ 006 VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki 1. Fale materii. Rozpraszanie cząstek wysokich energii mikroskopią na bardzo małych odległościach.. Akceleratory elektronów i protonów.

Bardziej szczegółowo

Jądra o wysokich energiach wzbudzenia

Jądra o wysokich energiach wzbudzenia Jądra o wysokich energiach wzbudzenia 1. Utworzenie i rozpad jądra złożonego a) model statystyczny 2. Gigantyczny rezonans dipolowy (GDR) a) w jądrach w stanie podstawowym b) w jądrach w stanie wzbudzonym

Bardziej szczegółowo

Funkcje odpowiedzi dla CCQE i wiązek MiniBooNE (cz. I)

Funkcje odpowiedzi dla CCQE i wiązek MiniBooNE (cz. I) Funkcje odpowiedzi dla CCQE i wiązek MiniBooNE (cz. I) Marcin Gonera Instytut Fizyki Teoretycznej Uniwersytet Wrocławski 23.05.2011 Oddziaływanie EM Rozpraszanie elastyczne elektron-nukleon Foton opisany

Bardziej szczegółowo

Reakcje jądrowe. Podstawy fizyki jądrowej - B.Kamys 1

Reakcje jądrowe. Podstawy fizyki jądrowej - B.Kamys 1 Reakcje jądrowe Reakcje w których uczestniczą jądra atomowe nazywane są reakcjami jądrowymi Mogą one zachodzić w wyniku oddziaływań silnych, elektromagnetycznych i słabych Nomenklatura Reakcje, w których

Bardziej szczegółowo

Reakcje jądrowe. X 1 + X 2 Y 1 + Y b 1 + b 2

Reakcje jądrowe. X 1 + X 2 Y 1 + Y b 1 + b 2 Reakcje jądrowe X 1 + X 2 Y 1 + Y 2 +...+ b 1 + b 2 kanał wejściowy kanał wyjściowy Reakcje wywołane przez nukleony - mechanizm reakcji Wielkości mierzone Reakcje wywołane przez ciężkie jony a) niskie

Bardziej szczegółowo

Reakcje jądrowe. kanał wyjściowy

Reakcje jądrowe. kanał wyjściowy Reakcje jądrowe X 1 + X 2 Y 1 + Y 2 +...+ b 1 + b 2 kanał wejściowy kanał wyjściowy Reakcje wywołane przez nukleony - mechanizm reakcji Wielkości mierzone Reakcje wywołane przez ciężkie jony a) niskie

Bardziej szczegółowo

Oddział Fizyki Jądrowej i Oddziaływań Silnych IFJ PAN

Oddział Fizyki Jądrowej i Oddziaływań Silnych IFJ PAN Oddział Fizyki Jądrowej i Oddziaływań Silnych IFJ PAN Bogdan Fornal Główne osiągnięcia 2005-2015 Badania eksperymentalne Rozwój aparatury Badania Teoretyczne Ewolucja rozkładu wiekowego pracowników NO2

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r.

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r. Podstawy fizyki subatomowej Wykład 7 3 kwietnia 2019 r. Atomy, nuklidy, jądra atomowe Atomy obiekt zbudowany z jądra atomowego, w którym skupiona jest prawie cała masa i krążących wokół niego elektronów.

Bardziej szczegółowo

Własności jąder w stanie podstawowym

Własności jąder w stanie podstawowym Własności jąder w stanie podstawowym Najważniejsze liczby kwantowe charakteryzujące jądro: A liczba masowa = liczbie nukleonów (l. barionów) Z liczba atomowa = liczbie protonów (ładunek) N liczba neutronów

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Modelu Standardowego

Wstęp do Modelu Standardowego Wstęp do Modelu Standardowego Dynamika oddziaływań cząstek Elektrodynamika kwantowa (QED) Chromodynamika kwantowa (QCD) Oddziaływania słabe Tomasz Szumlak AGH-UST Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej

Bardziej szczegółowo

Dynamika w układach kilku nukleonów teoria i eksperyment

Dynamika w układach kilku nukleonów teoria i eksperyment Dynamika w układach kilku nukleonów teoria i eksperyment Metody eksperymentalne badania układów kilku nukleonów Elżbieta Stephan Instytut Fizyki Uniwersytet Śląski 7 kwietnia 25 7 kwietnia 25 7 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Zderzenia relatywistyczne

Zderzenia relatywistyczne Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XIX: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia elastyczne 2 2 Czastki rozproszone takie same jak

Bardziej szczegółowo

Temat 2. BADANIA EKSPERYMENTALNE I TEORETYCZNE W ZAKRESIE FIZYKI JĄDROWEJ I ODDZIAŁYWAŃ SILNYCH

Temat 2. BADANIA EKSPERYMENTALNE I TEORETYCZNE W ZAKRESIE FIZYKI JĄDROWEJ I ODDZIAŁYWAŃ SILNYCH Temat 2. BADANIA EKSPERYMENTALNE I TEORETYCZNE W ZAKRESIE FIZYKI JĄDROWEJ I ODDZIAŁYWAŃ SILNYCH Prace eksperymentalne w tej dziedzinie prowadzone były w Zakładach NZ21 i NZ22, oraz NZ23 a teoretyczne w

Bardziej szczegółowo

Fizyka gwiazd. 1 Budowa gwiazd. 19 maja Stosunek r g R = 2GM

Fizyka gwiazd. 1 Budowa gwiazd. 19 maja Stosunek r g R = 2GM Fizyka gwiazd 19 maja 2004 1 Budowa gwiazd Stosunek r g R = 2GM c 2 R (gdzie M, R jest masa i promieniem gwiazdy) daje nam informację konieczności uwzględnienia poprawek relatywistycznych. 0-0 Rysunek

Bardziej szczegółowo

Zadania z mechaniki kwantowej

Zadania z mechaniki kwantowej Zadania z mechaniki kwantowej Gabriel Wlazłowski 13 maja 2016 Rachunek zaburzeń bez czasu 1. Metodą rachunku zaburzeń obliczyć pierwszą i drugą poprawkę dla poziomów energetycznych oscylatora harmonicznego

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki

Promieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki Odkrycie hiperjąder Hiperjądra to struktury jądrowe w skład których, poza protonami I neutronami, wchodzą hiperony. Odkrycie hiperjąder miało miejsce w 1952 roku, 60 lat temu, w Warszawie. Wówczas nie

Bardziej szczegółowo

Mody sprzężone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych

Mody sprzężone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzężone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzężone w półprzewodnikach polarnych + E E pl η = st α = E E pl ξ = p B.B. Varga,, Phys. Rev. 137,, A1896 (1965) A. Mooradian and B. Wright,

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią

Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Plan Promieniowanie ( particle radiation ) Źródła (szybkich) elektronów Ciężkie cząstki naładowane Promieniowanie elektromagnetyczne (fotony) Neutrony

Bardziej szczegółowo

Stany skupienia (fazy) materii (1) p=const Gaz (cząsteczkowy lub atomowy), T eratura, Tempe Ciecz wrzenie topnienie Ciało ł stałe ł (kryształ)

Stany skupienia (fazy) materii (1) p=const Gaz (cząsteczkowy lub atomowy), T eratura, Tempe Ciecz wrzenie topnienie Ciało ł stałe ł (kryształ) Plazma Kwarkowo-Gluonowa Nowy Stan Materii Stany skupienia (fazy) materii (1) p=const Gaz (cząsteczkowy lub atomowy), T eratura, Tempe Ciecz wrzenie topnienie Ciało ł stałe ł (kryształ) Diagram fazowy

Bardziej szczegółowo

Fizyka hadronowa. Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (dla których nie działa rachunek zaburzeń)

Fizyka hadronowa. Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (dla których nie działa rachunek zaburzeń) Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (dla których nie działa rachunek zaburzeń) Fizyka hadronowa Podstawowe pytania: Mechanizm generacji masy i uwięzienia związany z naturą oddziaływań silnych

Bardziej szczegółowo

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych 1. Co to są wiązki radioaktywne 2. Metody wytwarzania wiązek radioaktywnych 3. Ośrodki wytwarzające wiązki radioaktywne 4. Nowe zagadnienia możliwe do

Bardziej szczegółowo

Struktura protonu. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład III

Struktura protonu. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład III Struktura protonu Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład III kinematyka rozpraszania doświadczenie Rutherforda rozpraszanie nieelastyczne partony i kwarki struktura protonu Kinematyka Rozpraszanie

Bardziej szczegółowo

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych 1. Co to są wiązki radioaktywne 2. Metody wytwarzania wiązek radioaktywnych 3. Ośrodki wytwarzające wiązki radioaktywne 4. Nowe zagadnienia możliwe do

Bardziej szczegółowo

Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych

Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzęŝone w półprzewodnikach polarnych + E E pl η = st α = E E pl ξ = p B.B. Varga, Phys. Rev. 137,, A1896 (1965) A. Mooradian and B. Wright,

Bardziej szczegółowo

Cząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków.

Cząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Leptony i kwarki są fermionami mają spin połówkowy

Bardziej szczegółowo

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 9 Reakcje jądrowe Reakcje jądrowe Historyczne reakcje jądrowe 1919 E.Rutherford 4 He + 14 7N 17 8O + p (Q = -1.19 MeV) powietrze błyski na ekranie

Bardziej szczegółowo

kwarki są uwięzione w hadronie

kwarki są uwięzione w hadronie kwarki są uwięzione w hadronie gluony są uwięzione w hadronie QED - potencjał - QCD VQED α = r 1 potencjał coulombowski r nośniki (małe odległości) brak uwięzienia Precyzyjne przewidywania poziomów energetycznych

Bardziej szczegółowo

Właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków powtarzają się w pewnym cyklu (zebrane w grupy 2, 8, 8, 18, 18, 32 pierwiastków).

Właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków powtarzają się w pewnym cyklu (zebrane w grupy 2, 8, 8, 18, 18, 32 pierwiastków). Właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków powtarzają się w pewnym cyklu (zebrane w grupy 2, 8, 8, 18, 18, 32 pierwiastków). 1925r. postulat Pauliego: Na jednej orbicie może znajdować się nie więcej

Bardziej szczegółowo

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej gluons Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej Zakład Fizyki Hadronów Zakład Doświadczalnej Fizyki Cząstek i jej Zastosowań Zakład Teorii Układów Jądrowych QCD Zakład Fizyki Hadronów Badanie struktury hadronów,

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład II Promieniotwórczość Fizyka MU, semestr 2 Uniwersytet Rzeszowski, 8 marca 2017 Wykład II Promieniotwórczość Promieniowanie jonizujące 1 / 22 Jądra pomieniotwórcze Nuklidy

Bardziej szczegółowo

Rozszyfrowywanie struktury protonu

Rozszyfrowywanie struktury protonu Rozszyfrowywanie struktury protonu Metody pomiaru struktury obiektów złożonych v Rozpraszanie elektronów na nukleonie czy na jego składnikach v Składniki punktowe wewnątrz nukleonu to kwarki v Definicja

Bardziej szczegółowo

Rozdział 9 Przegląd niektórych danych doświadczalnych o produkcji hadronów. Rozpraszanie elastyczne. Rozkłady krotności

Rozdział 9 Przegląd niektórych danych doświadczalnych o produkcji hadronów. Rozpraszanie elastyczne. Rozkłady krotności Rozdział 9 Przegląd niektórych danych doświadczalnych o produkcji hadronów. Rozpraszanie elastyczne. Rozkłady krotności Krotności hadronów a + b c 1 + c +...+ c i +...+ c N Reakcje ekskluzywne: wszystkie

Bardziej szczegółowo

Fizyka do przodu: AFP, ALFA Janusz Chwastowski

Fizyka do przodu: AFP, ALFA Janusz Chwastowski Fizyka do przodu: AFP, ALFA Janusz Chwastowski Zespół: E. Banaś, J. Olszowska, J. Knapik (doktorantka), S. Czekierda (licencjat, magistrantka, UJ), Z. Hajduk, K. Korcyl, G. Obrzud (licencjat UJ), R. Staszewski,

Bardziej szczegółowo

Poszukiwany: bozon Higgsa

Poszukiwany: bozon Higgsa Poszukiwany: bozon Higgsa Higgs widoczny w świetle kolajdera liniowego Fizyka Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych: TESLA & ZEUS Poszukiwane: czastki sypersymetryczne (SUSY) Fizyka Czastek i Oddziaływań

Bardziej szczegółowo

Rozdział 7 Kinematyka oddziaływań. Wnioski z transformacji Lorentza. Zmienna x Feynmana, pospieszność (rapidity) i pseudopospieszność

Rozdział 7 Kinematyka oddziaływań. Wnioski z transformacji Lorentza. Zmienna x Feynmana, pospieszność (rapidity) i pseudopospieszność Rozdział 7 Kinematyka oddziaływań. Wnioski z transformacji Lorentza. Zmienna x Feynmana, pospieszność (rapidity) i pseudopospieszność (pseudorapidity). Rozpraszanie leptonów na hadronach. Zmienna x Bjorkena.

Bardziej szczegółowo

Cząstki elementarne wprowadzenie. Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski

Cząstki elementarne wprowadzenie. Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Cząstki elementarne wprowadzenie Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Historia badania struktury materii XVII w.: ruch gwiazd i planet, zasady dynamiki, teoria grawitacji, masa jako

Bardziej szczegółowo

WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK. Julia Hoffman (NCU)

WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK. Julia Hoffman (NCU) WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK Julia Hoffman (NCU) WSTĘP DO WSTĘPU W wykładzie zostały bardzo ogólnie przedstawione tylko niektóre zagadnienia z zakresu fizyki cząstek elementarnych. Sugestie, pytania, uwagi:

Bardziej szczegółowo

Struktura porotonu cd.

Struktura porotonu cd. Struktura porotonu cd. Funkcje struktury Łamanie skalowania QCD Spinowa struktura protonu Ewa Rondio, 2 kwietnia 2007 wykład 7 informacja Termin egzaminu 21 czerwca, godz.9.00 Wiemy już jak wygląda nukleon???

Bardziej szczegółowo

Pomiar rozpadów Dalitz Hiperonów za pomocą spektrometrów HADES oraz PANDA. Jacek Biernat

Pomiar rozpadów Dalitz Hiperonów za pomocą spektrometrów HADES oraz PANDA. Jacek Biernat Pomiar rozpadów Dalitz Hiperonów za pomocą spektrometrów HADES oraz PANDA Jacek Biernat Plan wystąpienia Motywacje pomiaru Aparatura Analiza danych z symulacji dla spektrometru PANDA Porównanie z symulacjami

Bardziej szczegółowo

13.1 Układy helopodobne (trójcząstkowe układy dwuelektronowe)

13.1 Układy helopodobne (trójcząstkowe układy dwuelektronowe) Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI 1 Rozdział 13 UKŁADY KILKU CZĄSTEK W MECHANICE KWANTOWEJ 13.1 Układy helopodobne (trójcząstkowe układy dwuelektronowe) Zajmiemy się kwantowym opisem atomu He

Bardziej szczegółowo

Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych

Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Klasyczny przykład pośredniego oddziaływania pola magnetycznego na wzbudzenia fononowe Schemat: pole magnetyczne (siła Lorentza) nośniki (oddziaływanie

Bardziej szczegółowo

Zderzenia ciężkich jonów przy pośrednich i wysokich energiach

Zderzenia ciężkich jonów przy pośrednich i wysokich energiach Zderzenia ciężkich jonów przy pośrednich i wysokich energiach 1. Jakich nowych informacji możemy oczekiwać badając reakcje ciężkojonowe przy pośrednich i wysokich energiach 2. Zderzenia ciężkich jonów

Bardziej szczegółowo

Z czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia?

Z czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia? Z czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia? Cząstki elementarne Kosmologia Wielkość i kształt Świata Ptolemeusz (~100 n.e. - ~165 n.e.) Mikołaj Kopernik (1473 1543) geocentryzm

Bardziej szczegółowo

Atomowa budowa materii

Atomowa budowa materii Atomowa budowa materii Wszystkie obiekty materialne zbudowane są z tych samych elementów cząstek elementarnych Cząstki elementarne oddziałują tylko kilkoma sposobami oddziaływania wymieniając kwanty pól

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład II Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość Uniwersytet Rzeszowski, 18 października 2017 Wykład II Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 23 Jądra pomieniotwórcze

Bardziej szczegółowo

Fizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika

Fizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika Fizyka 3 Konsultacje: p. 329, Mechatronika marzan@mech.pw.edu.pl Zaliczenie: 2 sprawdziany (10 pkt każdy) lub egzamin (2 części po 10 punktów) 10.1 12 3.0 12.1 14 3.5 14.1 16 4.0 16.1 18 4.5 18.1 20 5.0

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. Tomasz Matulewicz Zakład Fizyki Jądrowej Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski. Łomianki, 24 lutego 2019

Prof. dr hab. Tomasz Matulewicz Zakład Fizyki Jądrowej Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski. Łomianki, 24 lutego 2019 Prof. dr hab. Tomasz Matulewicz Zakład Fizyki Jądrowej Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Łomianki, Recenzja rozprawy doktorskiej zatytułowanej: Search for η-mesic 3 He

Bardziej szczegółowo

Wiadomości wstępne. Krótka historia Przekrój czynny Układ jednostek naturalnych Eksperymenty formacji i produkcji

Wiadomości wstępne. Krótka historia Przekrój czynny Układ jednostek naturalnych Eksperymenty formacji i produkcji Wiadomości wstępne Krótka historia Przekrój czynny Układ jednostek naturalnych Eksperymenty formacji i produkcji Historia fizyki cząstek w pigułce 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 000 Bevatron PS AGS

Bardziej szczegółowo

Oddziaływania. Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana. Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED)

Oddziaływania. Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana. Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED) Oddziaływania Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED) Teoria Yukawy Zasięg oddziaływań i propagator bozonowy Równanie Diraca Antycząstki; momenty

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki subatomowej

Podstawy fizyki subatomowej Podstawy fizyki subatomowej Zenon Janas Zakład Fizyki Jądrowej IFD UW ul. Pasteura 5 p..81 tel. 55 3 681 e-mail: janas@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~janas/fsuba/fizsub.htm Zasady zaliczenia Obecność

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD Prawdopodobieństwo procesów dla bardzo dużych energii, konieczność istnienia cząstki Higgsa

WYKŁAD Prawdopodobieństwo procesów dla bardzo dużych energii, konieczność istnienia cząstki Higgsa Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 10 29.04 29.04.2009.2009 1 Prawdopodobieństwo procesów dla bardzo dużych energii, konieczność istnienia cząstki Higgsa Cząstki fundamentalne w Modelu Standardowym

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa redaktora do wydania czwartego 11

Spis treści. Przedmowa redaktora do wydania czwartego 11 Mechanika kwantowa : teoria nierelatywistyczna / Lew D. Landau, Jewgienij M. Lifszyc ; z jęz. ros. tł. Ludwik Dobrzyński, Andrzej Pindor. - Wyd. 3. Warszawa, 2012 Spis treści Przedmowa redaktora do wydania

Bardziej szczegółowo

Wstęp do fizyki jądrowej Tomasz Pawlak, 2013

Wstęp do fizyki jądrowej Tomasz Pawlak, 2013 24-06-2007 Wstęp do fizyki jądrowej Tomasz Pawlak, 2013 część 1 własności jąder (w stanie podstawowym) składniki jąder przekrój czynny masy jąder rozmiary jąder Rutherford (1911) Ernest Rutherford (1871-1937)

Bardziej szczegółowo

czastki elementarne Czastki elementarne

czastki elementarne Czastki elementarne czastki elementarne "zwykła" materia, w warunkach które znamy na Ziemi, które panuja w ekstremalnych warunkach na Słońcu: protony, neutrony, elektrony. mówiliśmy również o neutrinach - czastki, które nie

Bardziej szczegółowo

Elementy Fizyki Jądrowej. Wykład 5 cząstki elementarne i oddzialywania

Elementy Fizyki Jądrowej. Wykład 5 cząstki elementarne i oddzialywania Elementy Fizyki Jądrowej Wykład 5 cząstki elementarne i oddzialywania atom co jest elementarne? jądro nukleon 10-10 m 10-14 m 10-15 m elektron kwark brak struktury! elementarność... 1897 elektron (J.J.Thomson)

Bardziej szczegółowo

Marcin Słodkowski Pracownia Reakcji Ciężkich Jonów Zakład Fizyki Jądrowej Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej

Marcin Słodkowski Pracownia Reakcji Ciężkich Jonów Zakład Fizyki Jądrowej Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej Konferencja ICPAQGP2010 pt. Physics and Astrophysics of Quark Gluon Plasma, Goa, Indie 6-10 grudzień 2010 Marcin Słodkowski Pracownia Reakcji Ciężkich Jonów Zakład Fizyki Jądrowej Wydział Fizyki Politechniki

Bardziej szczegółowo

Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana

Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki 27 listopada 2018 A.F.Żarnecki WCE Wykład 8 27 listopada 2018 1 / 28 1 Budowa materii (przypomnienie)

Bardziej szczegółowo

Fizyka 2. Janusz Andrzejewski

Fizyka 2. Janusz Andrzejewski Fizyka 2 wykład 14 Janusz Andrzejewski Atom wodoru Wczesne modele atomu -W czasach Newtona atom uważany była za małą twardą kulkę co dość dobrze sprawdzało się w rozważaniach dotyczących kinetycznej teorii

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1 Wiadomości wstępne. Krótka historia Przekrój czynny, świetlność Układ jednostek naturalnych Eksperymenty formacji i produkcji

Rozdział 1 Wiadomości wstępne. Krótka historia Przekrój czynny, świetlność Układ jednostek naturalnych Eksperymenty formacji i produkcji Rozdział 1 Wiadomości wstępne Krótka historia Przekrój czynny, świetlność Układ jednostek naturalnych Eksperymenty formacji i produkcji Historia fizyki cząstek w pigułce 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990

Bardziej szczegółowo

JÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING

JÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING JÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING testowe pomiary i demonstracja iż proponowana metoda pracuje są wykonywane na działającym akceleratorze COSY pierwszy pomiar z precyzją

Bardziej szczegółowo

Temat 2. BADANIA EKSPERYMENTALNE I TEORETYCZNE W ZAKRESIE FIZYKI JĄDROWEJ I ODDZIAŁYWAŃ SILNYCH

Temat 2. BADANIA EKSPERYMENTALNE I TEORETYCZNE W ZAKRESIE FIZYKI JĄDROWEJ I ODDZIAŁYWAŃ SILNYCH Temat 2. BADANIA EKSPERYMENTALNE I TEORETYCZNE W ZAKRESIE FIZYKI JĄDROWEJ I ODDZIAŁYWAŃ SILNYCH Prace eksperymentalne w tej dziedzinie prowadzone były w Zakładach NZ21 i NZ22, oraz NZ23 a teoretyczne w

Bardziej szczegółowo

Atom wodoru. Model klasyczny: nieruchome jądro +p i poruszający się wokół niego elektron e w odległości r; energia potencjalna elektronu:

Atom wodoru. Model klasyczny: nieruchome jądro +p i poruszający się wokół niego elektron e w odległości r; energia potencjalna elektronu: ATOM WODORU Atom wodoru Model klasyczny: nieruchome jądro +p i poruszający się wokół niego elektron e w odległości r; energia potencjalna elektronu: U = 4πε Opis kwantowy: wykorzystując zasadę odpowiedniości

Bardziej szczegółowo

Jądra dalekie od stabilności

Jądra dalekie od stabilności Jądra dalekie od stabilności 1. Model kroplowy jądra atomowego. Ścieżka stabilności b 3. Granice Świata nuklidów 4. Rozpady z emisją ciężkich cząstek naładowanych a) rozpad a b) rozpad protonowy c) rozpad

Bardziej szczegółowo

Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana

Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 21 listopada 2017 A.F.Żarnecki WCE Wykład

Bardziej szczegółowo

Rozpady promieniotwórcze

Rozpady promieniotwórcze Rozpady promieniotwórcze Przez rozpady promieniotwórcze rozumie się spontaniczne procesy, w których niestabilne jądra atomowe przekształcają się w inne jądra atomowe i emitują specyficzne promieniowanie

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe

WYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siłyprzypomnienie Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest

Bardziej szczegółowo

WSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 10. IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ

WSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 10. IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ WSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 10 IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ 1 REAKCJE JĄDROWE a+x A+X a +X * b 1 +Y 1 b +Y.......... to może być: rozpraszanie

Bardziej szczegółowo

Neutronowe przekroje czynne dla reaktorów IV generacji badania przy urządzeniu n_tof w CERN

Neutronowe przekroje czynne dla reaktorów IV generacji badania przy urządzeniu n_tof w CERN Neutronowe przekroje czynne dla reaktorów IV generacji badania przy urządzeniu n_tof w CERN Józef Andrzejewski Katedra Fizyki Jądrowej i Bezpieczeństwa Radiacyjnego Uniwersytet Łódzki Mądralin 2013 Współpraca

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Reakcje jądrowe Uniwersytet Rzeszowski, 8 listopada 2017 Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 12 Energia wiązania

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 4 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Anna Grochola, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2013/14

Bardziej szczegółowo

Struktura protonu. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład IV

Struktura protonu. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład IV Struktura protonu Wykład IV akcelerator HERA Elementy fizyki czastek elementarnych rekonstrukcja przypadków NC DIS wyznaczanie funkcji struktury równania ewolucji QCD struktura fotonu % & lub NC DIS Deep

Bardziej szczegółowo

Wstęp do chromodynamiki kwantowej

Wstęp do chromodynamiki kwantowej Wstęp do chromodynamiki kwantowej Wykład 1 przez 2 tygodnie wykład następnie wykład/ćwiczenia/konsultacje/lab proszę pamiętać o konieczności posiadania kąta gdy będziemy korzystać z labolatorium (Mathematica

Bardziej szczegółowo

Podstawy Fizyki Jądrowej

Podstawy Fizyki Jądrowej Podstawy Fizyki Jądrowej III rok Fizyki Kurs WFAIS.IF-D008.0 Składnik egzaminu licencjackiego (sesja letnia)! OPCJA: Po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń możliwość zorganizowania ustnego egzaminu (raczej

Bardziej szczegółowo

Ostatnie uzupełnienia

Ostatnie uzupełnienia Ostatnie uzupełnienia 00 DONUT: oddziaływanie neutrina taonowego (nikt nie wątpił, ale ) Osiągnięta skala odległości: 100GeV 1am; ew. struktura kwarków i leptonów musi być mniejsza! Listy elementarnych

Bardziej szczegółowo

Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa

Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa CERN i LHC Jezioro Genewskie Lotnisko w Genewie tunel LHC (długość 27 km, ok.100m pod powierzchnią ziemi) CERN/Meyrin Gdzie to jest? ok. 100m Tu!!! LHC w schematycznym

Bardziej szczegółowo

Symetrie w fizyce cząstek elementarnych

Symetrie w fizyce cząstek elementarnych Symetrie w fizyce cząstek elementarnych Odkrycie : elektronu- koniec XIX wieku protonu początek XX neutron lata 3 XX w; mion µ -1937, mezon π 1947 Lata 5 XX w zalew nowych cząstek; łączna produkcja cząstek

Bardziej szczegółowo

OPTYKA KWANTOWA Wykład dla 5. roku Fizyki

OPTYKA KWANTOWA Wykład dla 5. roku Fizyki OPTYKA KWANTOWA Wykład dla 5. roku Fizyki c Adam Bechler 2006 Instytut Fizyki Uniwersytetu Szczecińskiego Rezonansowe oddziaływanie układu atomowego z promieniowaniem "! "!! # $%&'()*+,-./-(01+'2'34'*5%.25%&+)*-(6

Bardziej szczegółowo

r. akad. 2008/2009 V. Precyzyjne testy Modelu Standardowego w LEP, TeVatronie i LHC

r. akad. 2008/2009 V. Precyzyjne testy Modelu Standardowego w LEP, TeVatronie i LHC V. Precyzyjne testy Modelu Standardowego w LEP, TeVatronie i LHC 1 V.1 WYNIKI LEP 2 e + e - Z 0 Calkowity przekroj czynny 3 4 r. akad. 2008/2009 s Q N 3 4 s M s N Q I M 12 s ) M (s s s 2 f C 2 Z C f f

Bardziej szczegółowo

Podstawowe własności jąder atomowych

Podstawowe własności jąder atomowych Podstawowe własności jąder atomowych 1. Ilość protonów i neutronów Z, N 2. Masa jądra M j = M p + M n - B 2 2 Q ( M c ) ( M c ) 3. Energia rozpadu p 0 k 0 Rozpad zachodzi jeżeli Q > 0, ta nadwyżka energii

Bardziej szczegółowo

th- Zakład Zastosowań Metod Obliczeniowych (ZZMO)

th-  Zakład Zastosowań Metod Obliczeniowych (ZZMO) Zakład Zastosowań Metod Obliczeniowych (ZZMO) - prof. dr hab. Wiesław Płaczek - prof. dr hab. Elżbieta Richter-Wąs - prof. dr hab. Wojciech Słomiński - prof. dr hab. Jerzy Szwed (Kierownik Zakładu) - dr

Bardziej szczegółowo

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 1 własności jąder atomowych Odkrycie jądra atomowego Rutherford (1911) Ernest Rutherford (1871-1937) R 10 fm 1908 Skala przestrzenna jądro

Bardziej szczegółowo

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński Fizyka promieniowania jonizującego Zygmunt Szefliński 1 Wykład 3 Ogólne własności jąder atomowych (masy ładunki, izotopy, izobary, izotony izomery). 2 Liczba atomowa i masowa Liczba nukleonów (protonów

Bardziej szczegółowo