Joanna Olczyk, Karolina Szurek. Kraina muzyki. Program nauczania zajęć artystycznych z muzyki w gimnazjum

Transkrypt

1 Joanna Olczyk, Karolina Szurek Kraina muzyki Program nauczania zajęć artystycznych z muzyki w gimnazjum

2 Spis treści 1. Wyciąg z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego III etap edukacyjny zajęcia artystyczne Wstęp Szczegółowe cele kształcenia Treści nauczania Procedury osiągania celów Kryteria oceny Szczegółowe kryteria oceny

3 1. WYCIĄG Z ROZPORZĄDZENIA MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ Z DNIA 23 GRUDNIA 2008 R. W SPRAWIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO III ETAP EDUKACYJNY ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE Cele kształcenia wymagania ogólne I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. II. Tworzenie wypowiedzi ekspresja poprzez sztukę. III. Analiza i interpretacja tekstów kultury recepcja sztuki. Treści nauczania wymagania szczegółowe Przykładowe zajęcia: zespół wokalny 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. 1) aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym szkoły i środowiska 2) stosuje podstawowe zasady związane ze śpiewem zespołowym 3) współpracuje z zespołem według ustalonych reguł 4) zna rolę i zadania dyrygenta (lidera zespołu) 5) zna i stosuje zasady zachowania estradowego. 2. Tworzenie wypowiedzi ekspresja poprzez sztukę. 1) stosuje różne rodzaje aktywności muzycznej 2) tworzy wokalne wypowiedzi dźwiękowe o różnych funkcjach 3) wykonuje improwizacje głosowe 4) współtworzy opracowania utworów na zespół wielogłosowy. 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury recepcja sztuki. 1) świadomie wybiera repertuar, dokonuje oceny jego trudności, wartości i atrakcyjności 2) rozpoznaje i określa elementy muzyki oraz budowę utworu muzycznego 3) interpretuje wykonywane utwory zgodnie z ich stylem i przeznaczeniem. Zalecane warunki i sposób realizacji Szkoła opracowuje i przedstawia uczniom ofertę zajęć artystycznych. Rodzaj zajęć oraz realizowany program powinny być dostosowane do zainteresowań uczniów. Zajęcia mogą być realizowane w trybie regularnych, cotygodniowych spotkań lub w trybie projektu wskazanego przez nauczyciela lub zaproponowanego przez uczniów, także w korelacji z pracą nad projektami z innych działań edukacyjnych. Przygotowując konkretną ofertę zajęć artystycznych, nauczyciel precyzuje wymagania szczegółowe wynikające z wybranego zakresu i formy zajęć. Zajęcia artystyczne oferowane przez szkołę mogą stanowić podstawę do stworzenia lokalnej (gminnej, powiatowej, dzielnicowej) oferty, z której uczniowie mogą wybrać interesujące ich zajęcia. Należy stwarzać możliwość publicznego prezentowania efektów pracy uczniów w ramach zajęć artystycznych, włączając odpowiednie prezentację w organizację szkolnych i środowiskowych uroczystości i imprez oraz stymulować ucznia do udziału w koncertach, przeglądach i konkursach. Komentarz do podstawy programowej przedmiotu zajęcia artystyczne (zajęcia muzyczne) Wojciech Czapski, Kinga Łapot-Dzierwa, Magdalena Radziejowska W realizacji zajęć artystycznych na III i IV etapie edukacji należy zwrócić uwagę na następujące elementy: 1. Zajęcia artystyczne mogą być związane z jedną dyscypliną sztuki lub mieć charakter interdyscyplinarny (np. kółko teatralno-muzyczne, informatyka muzyczna, muzyka w filmie, sztuka wybranej epoki). 2. Zajęcia artystyczne mogą mieć charakter praktyczny, rozwijający muzyczne umiejętności (np. zespół instrumentalny, kapela, studio nagrań, zespół taneczny), poznawczy rozszerzający wiedzę z wybranego obszaru muzyki i kultury muzycznej lub badawczy rozwijający umiejętność zdobywania i interpretowania informacji dotyczących muzyki (sztuki, kultury). 3

4 3. Zakres merytoryczny, charakter i formę zajęć (projekt lub regularne lekcje) należy dostosować do zainteresowań uczniów, liczebności grupy, wyznaczonych celów, potrzeb szkoły i lokalnego środowiska. 4. W organizacji i przygotowaniu programu zajęć artystycznych należy uwzględnić możliwości szkoły: lokalowe, dotyczące sprzętu lub kadrowe zajęcia musi prowadzić nauczyciel o kompetencjach zgodnych z ich profilem. 5. Osiągnięcia uczniów powinny być prezentowane publicznie w formie właściwej dla rodzaju zajęć: publikacji, koncertu, występu, wystawy, sesji przedstawiającej wyniki badań, z założeniem realizacji celu edukacyjnego wdrażania uczniów w uczestnictwo w kulturze i upowszechnianie kultury w lokalnej społeczności. 4

5 2. WSTĘP Przedstawiony program nauczania zajęć artystycznych jest zgodny z Podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów. Spełnia również warunki zawarte w ROZPORZĄDZENIU MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ Z DNIA 23 GRUDNIA 2008 R. W SPRAWIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO ORAZ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO W POSZCZEGÓLNYCH TYPACH SZKÓŁ (rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz.17). Stosując się do powyższych wytycznych program zawiera: Wstęp Szczegółowe cele kształcenia Treści nauczania Procedury osiągania celów Kryteria oceny Szczegółowe kryteria oceny. Program edukacji muzycznej dla klas 1-3 gimnazjum, określający treści zawarte w zeszytach do zajęć artystycznych Muzyka i obraz i Świat dźwięków, oparto na koncepcji twórczego myślenia i działania ucznia. Ta nowoczesna forma nauczania muzyki na etapie gimnazjalnym daje uczniom możliwość poznawania i odkrywania treści edukacyjnych przez własną twórczość. Zawiera wiedzę zarówno z zakresu dziejów muzyki, rodzajach i formach dzieł muzycznych, jak i prezentację nowoczesnych zjawisk kultury multimedialnej i szeroki wybór możliwości niekonwencjonalnych realizacji muzycznych wymaganych w tym etapie treści programowych. Inspirując do własnych poszukiwań, program podkreśla rolę sztuki i muzyki we współczesnym świecie i codziennym życiu. Uczniowie, będąc zarówno współtwórcami, uczestnikami i widzami, wchodzą w bezpośrednią relację ze sztuką. Dzięki temu wzmacnia się rozwój emocjonalno-intelektualny młodzieży. Program daje możliwości obcowania z pokrewnymi dziedzinami sztuki i łączenia muzyki z filmem, plastyką w oparciu o korzystanie z pomocy multimedialnych. Pomaga także w szukaniu informacji oraz zachęca do czynnego udziału w życiu kulturalnym i przygotowuje do świadomej percepcji i recepcji dzieł sztuki w życiu dorosłym. Rozwija poczucie tożsamości uczniów z kulturą własnego kraju i regionu, ale także rozwija zainteresowanie i tolerancję wobec innych kultur światowych oraz ciekawość ich dorobku muzycznego. W programie poruszone są psychologiczno-socjologiczne aspekty współczesnego życia, uwrażliwiające młodzież na otaczające dźwięki i przejawy twórczości muzycznej. Uczy autorefleksji, obiektywnej i subiektywnej obserwacji oraz umiejętności szukania rozwiązań i odnoszenia się do nich poprzez postawy społeczne i wytwory artystyczne. Bardzo ważnym elementem programu jest koncepcja tworzenia wspólnego projektu w zespole, dzięki czemu młodzież zdobywa umiejętność planowania, współdziałania oraz podejmowania decyzji oraz prezentacji własnej pracy poprzez sprawozdanie i prezentację gotowego projektu. Dzięki pracy przy projektach uczniowie rozwijają twórcze myślenie i umiejętności interpersonalne. Daje to także możliwość wyjścia z własnym działaniem w przestrzeń publiczną, poza wąską grupę klasy, do społeczności szkolnej i pozaszkolnej. Uczeń ma możliwość dokumentowania własnej pracy i działań artystycznych przez tworzenie swoistego pamiętnika. Ważnym elementem programu jest także rozwój umiejętności manualnych, kompozycyjnych i literackich ucznia i wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł dźwięku i technologii cyfrowej. Zeszyty do zajęć artystycznych są skonstruowane w oparciu o moduły tematyczne do cotygodniowej pracy na lekcji lub w trybie projektu, w zależności od decyzji nauczyciela i możliwości realizacyjnych. Zawarte w zeszytach treści edukacyjne pozwalają na pracę z uczniami o różnym poziomie wiedzy o muzyce i sztuce oraz możliwościach intelektualnych. Podając podstawowe informacje, program kładzie nacisk na indywidualne poszukiwanie informacji. Z jednej strony daje nauczycielowi muzyki konkretne pomysły na realizację projektu, z drugiej zostawia miejsce na poszukiwanie własnych rozwiązań. Program skorelowany jest także z innymi przedmiotami. Rozwija wyobraźnię i osobowość ucznia odwołując się do szerokiej wiedzy i myślenia przyczynowo-skutkowego. Odwołując się do percepcji muzyki na koncertach czy za pomocą nowoczesnej technologii, program zachęca do obcowania i spotkań ucznia z muzyką oraz uczestnictwa w szeroko rozumianym życiu kulturalnym. Akcentuje twórcze poszukiwania wiedzy i możliwości realizacji muzycznych, kreując ucznia na osobę poszukującą i wrażliwą na świat. Proponowane tematy, metody realizacji działań artystycznych, multimedialnych i pisemnych oraz techniki wykonania prac są podporządkowane procedurom osiągania zamierzonych celów edukacyjnych, dzięki którym uczeń zdobędzie określoną wiedzę, umiejętności, kompetencje i postawy życiowe. 5

6 3. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA 1. Potrafi analizować oraz przeżywać dzieła muzyczne i wrażenia dźwiękowe z użyciem terminologii muzycznej. 2. Potrafi formułować wypowiedź ustną i pisemną na temat analizowanego utworu. 3. Potrafi wykorzystać zjawiska dźwiękowe i poznane formy utworów muzycznych w tworzeniu własnych kompozycji lub działań artystycznych. 4. Analizuje i interpretuje teksty źródłowe: artykuły, wypowiedzi, opisy działań artystycznych. 5. Umie przygotować formę wykładu lub prezentacji. 6. Projektuje i tworzy wystawy własnych oraz grupowych realizacji artystycznych. 7. Potrafi dokonać opisu działania artystycznego, projektu i sprawozdania ewaluację, charakterystykę porównawczą. Tworzy dokumentację zapis procesu twórczego związanego z daną realizacją artystyczną. 8. Potrafi łączyć własną aktywność muzyczną (śpiew, gra na instrumentach, twórcze działania) z całą grupą. 9. Wykorzystuje niekonwencjonalne techniki i brzmienia (hałasy, odgłosy miasta i przyrody) oraz nietradycyjne instrumenty w aktywności muzycznej i działaniach artystycznych. 10. Rozwija wyobraźnię muzyczną i zdolności manualne, konstruując instrumenty z różnorodnych materiałów, np. papieru, plastiku, szkła, roślin. 11. Definiuje, rozróżnia i opisuje nowe pojęcia muzyczne synkretyzm, muzyka konkretna, kolorystyka, ekologia akustyczna. 12. Komponuje, tworzy projekty okładek płyt, plakatów w sposób niekonwencjonalny, oryginalny oraz szkice do wizualizacji poszczególnych scen sztuki, scenki reklamowej i filmowej. 13. Posiada bazowe informacje na temat muzyki w filmie, jej funkcji, środków wyrazu artystycznego. 14. Posiada bazowe informacje na temat tworzenia reklam, wykorzystywanych środków artystycznych. 15. Tworzy scenariusze, dialogi i narracje w procesie tworzenia projektów artystycznych. 16. Potrafi wymienić najwybitniejszych twórców muzyki filmowej w Polsce i na świecie. 17. Interpretuje i analizuje teksty literackie opisujące wydarzenia artystyczne. 18. Jest przygotowany poprzez wiedzę do percepcji form muzycznych klasycznych i współczesnych XX i XXI w. jako nowej formy ekspresji wyrazu muzycznego. 19. Tworzy własne kompozycje w oparciu o poznane zasady dawnej i współczesnej muzyki. 20. Projektuje prezentacje multimedialne, formy obrazowe za pomocą programów komputerowych. 21. Tworzy wypowiedź muzyczną i dokumentację, używając krótkich form filmowych. 22. Potrafi łączyć w tych wypowiedziach różne dziedziny sztuki, np. film, muzykę i plastykę. 23. Potrafi samodzielnie korzystać z przekazów medialnych: filmów (w tym DVD), internetu, technologii komputerowej i cyfrowej do uzyskiwania informacji i wzbogacania własnej działalności twórczej w tworzeniu wypowiedzi ustnych, prezentacji multimedialnych i nowych form wypowiedzi artystycznych, z uwzględnieniem znajomości prawa autorskiego dotyczącego ochrony własności intelektualnej. 24. Umiejętnie wykorzystuje dostępne konwencjonalne i niekonwencjonalne środki muzyczne oraz narzędzia mediów i środowiska cyfrowego do osiągnięcia zamierzonego celu w realizacji działania twórczego. 25. Posiada wiedzę z zakresu innych dziedzin kultury i techniki. 26. Posiada umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego oraz kojarzenia faktów. 27. Umie pracować indywidualnie oraz w grupie nad koncepcją i realizacją zadania o charakterze artystycznym. 28. Wybiera, projektuje i planuje własne działanie twórcze oraz bierze udział w projektowaniu działania w zespole na rzecz realizacji projektu artystycznego. 29. Wyraża własne opinie, poszukuje, opisuje i interpretuje świat oraz zagadnienia kulturowo-społeczne i kreacje artystyczne, a także formułuje wnioski na ich temat. 30. Poszukuje oryginalnych rozwiązań w działaniach twórczych oraz ma możliwość rozwoju umiejętności twórczych poprzez działania indywidualne, a także pracę w zespole i eksponowanie ich w postaci indywidualnych i zbiorowych występów scenicznych lub tworzeniu wydarzeń o charakterze artystycznym na terenie szkoły. 31. Projektuje i tworzy prezentację realizacji grupowej w przestrzeni publicznej oraz ich oprawę informacyjno-graficzną: plakat, zaproszenie. 32. Potrafi dokonać samooceny oraz oceny pracy koncepcyjnej i twórczej literackiej, muzycznej i plastycznej innych ludzi artystów, rówieśników pod względem merytorycznym i estetycznym. 33. Czynnie uczestniczy w życiu kulturalnym poprzez bezpośredni udział w koncertach i bieżących wydarzeniach kulturalno-artystycznych. 34. Identyfikuje się z kulturą i tradycją własnego narodu, poznając je poprzez różne dziedziny kultury i wzajemne ich korelacje teatr, sztuki plastyczne, muzyka, literatura. 35. Posiada poczucie przynależności i związku z dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej posiada wiedzę o jej cechach, wytworach artystycznych i wpływach na kulturę Europy i naszego narodu. 36. Wykazuje szacunek dla odrębności innych kręgów kulturowych oraz chęć poznania ich kultury i kontekstów społeczno-politycznych. 6

7 4. TREŚCI NAUCZANIA Program zawiera treści nauczania zajęć artystycznych z muzyki w gimnazjum w klasach 1-3. Obejmuje on wiedzę z zakresu środków wyrazu artystycznego, zagadnień z dziejów muzyki i sztuki współczesnej, muzyki w filmie i reklamie oraz zagadnień z budowania oprawy przestrzeni scenicznej. Wymienione treści wzajemnie przenikają się i uzupełniają w prezentowanych zadaniach artystycznych. Treści w części teoretyczno-ćwiczeniowej dotyczą głównych idei muzyki i sztuki współczesnej, omawiają wybranych twórców i ich dzieła oraz informacje i zadania muzyczno-literacko-plastyczne. Formuła tworzenia projektu artystycznego, w oparciu o wiedzę z zakresu muzyki i sztuki, podzielona jest na części zawierające po 3-4 spotkania lub lekcje do realizacji zadania twórczego. Można je wprowadzać do programu zajęć szkolnych w cyklu cotygodniowych zajęć lub w trybie projektu. Realizacja wprowadzanych treści oraz projektów muzycznych odbywa się pod kierunkiem nauczyciela. Program zawiera także propozycje i sposoby prezentacji efektów pracy twórczej uczniów. 1. Muzyka XX w. i XXI w. nowe tendencje, idee, nurty oraz połączenie ich z innymi dziedzinami sztuki. 2. Poszukiwanie ciekawych i niekonwencjonalnych źródeł dźwięku dźwięki miasta, przyrody, otaczających nas przedmiotów jako nowe instrumenty. Wiedza o sztuce muzycznej i plastycznej obejmuje: kolorystykę: definicja, cechy, funkcja synkretyzm jako przemieszanie w jednym dziele elementów różnych sztuk kształt i barwę w połączeniu z elementami dzieła muzycznego rolę multimediów we współczesnym świecie definicję i funkcję sztuki definicję muzyki programowej i absolutnej muzykę konkretną: definicja i przykłady tworzenia kompozycji opartych na niekonwencjonalnych źródłach dźwięku formy muzyczne o budowie cyklicznej (nazwy oraz zasady budowy): sonata, allegro sonatowe dzieła muzyczne inspirowane plastyką dzieła plastyczne inspirowane muzyką rzeźbę i architekturę (tradycyjną i współczesną) oraz jej inspiracje dla działań muzycznych tworzenie przestrzeni scenicznej: miejsca akcji prezentacji wykonanego projektu realizację filmu jako oprawy wizualnej danego utworu muzycznego muzykę jako ważny składnik dzieł filmowych projektowanie scenariusza, scenopisu do realizacji filmów reklamowych i prezentujących dzieła muzyczne tworzenie informacji wizualnej prezentacji projektu plakatów, zaproszeń film (technika analogowa) oraz zapis cyfrowy filmu, animację filmową i komputerową, zapis DVD sprzedaż i promocję dzieł muzycznych i wydarzeń artystycznych we współczesnej Polsce i na świecie (festiwale, koncerty, płyty). Wiedza z zakresu historii i rozwoju filmu i reklamy obejmuje: film jako sztukę połączenia warstwy tekstu, obrazu i muzyki funkcje i rodzaje muzyki filmowej wstęp do historii rozwoju muzyki w filmie wprowadzenie nowych pojęć (taper, leitmotiv, ścieżka dźwiękowa) kulisy powstawania filmu: organizacja oraz zadania jego twórców reżysera, kierownika muzycznego, scenarzysty i kompozytora etapy pracy nad przygotowaniem muzyki do filmu słynne realizacje muzyczne w filmie i ich twórcy definicję i historię reklamy przybliżenie nowych pojęć, takich jak: brief, slogan, grupa docelowa, dżingiel, spot reklamowy, copywriter, storyboard rodzaje muzyki w reklamie telewizyjnej etapy tworzenia reklamy film: technika analogowa oraz zapis cyfrowy filmu, animacja filmowa i komputerowa, zapis DVD inscenizacji teatralnych klasycznych i niekonwencjonalnych współczesnych. 7

8 Zjawiska dźwiękowe współczesnego świata, jako język dzieła sztuki i wypowiedzi muzycznej: definicja nowych pojęć: ekologia akustyczna, znak dźwiękowy hałas i cisza uwrażliwienie na otaczające nas dźwięki głos ludzki jako najdoskonalszy instrument dźwięki przyrody jako materiał do kompozycji muzycznej: czy zwierzęta i rośliny mogą śpiewać? dźwięki współczesnego świata niekonwencjonalne instrumenty różnych kultur zwykłe przedmioty w niezwykłym użyciu tworzenie instrumentów z dostępnych przedmiotów. 8

9 5. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW Podstawą do osiągania zamierzonych przez nauczyciela celów jest: Stworzenie sytuacji sprzyjającej świadomej recepcji muzyki i twórczej aktywności inspirowanej muzyką. Zajęcia powinny się odbywać w pracowni, sali lub studiu umożliwiającym dobry odbiór muzyki i obrazu. Atmosfera współpracy i otwartości zachęcająca do rozwijania zainteresowań i dzielenia się nimi. Używanie nowoczesnych technik; uczeń powinien mieć dostęp do najnowszych narzędzi multimedialnych na terenie szkoły. Stosowanie metod ułatwiających świadomy odbiór muzyki: powiązanie doznań słuchowych z innymi rodzajami doznań. Inspiracja różnymi dziedzinami sztuki. Ćwiczenia w zeszycie sprzyjające aktywnemu słuchaniu i rozwijaniu wyobraźni. Ćwiczenia są krótkie i pozwalają skoncentrować uwagę na przedstawianym zjawisku, motywują do dyskusji, wyrażania opinii, opisywania muzyki i dźwięków. Kształtowanie postawy współodpowiedzialności. Praca w grupie oparta na podziale zadań i realizacji wspólnego dzieła. Motywowanie do wyrażania własnej opinii, wyboru metod oraz materiałów do pracy. Dobra organizacja pracy twórczej, uwzględniająca projekt, planowanie, ewaluację, dokumentację i prezentację dokonań. Niekonwencjonalne zadania do realizacji w projektach, możliwość wykorzystywania rozmaitych talentów. Wykorzystywanie niekonwencjonalnych technik i brzmień, takich jak hałasy, odgłosy miasta i przyrody oraz nietradycyjne instrumenty w aktywności muzycznej i działaniach artystycznych uczniów. Wykorzystywanie muzyki odznaczającej się wysokim poziomem artystycznym zarówno z muzyki poważnej, jak i rozrywkowej. Włączanie w treść zajęć zjawisk kultury wysokiej, pop-kultury i subkultury młodzieżowej, refleksja nad nimi, możliwość dzielenia się fascynacjami muzycznymi i pogłębianie ich przez uczniów. Wykorzystywanie komputera (programów graficznych i muzycznych) oraz innych nośników cyfrowych (dyktafon, fotografia, film) do pracy twórczej Nauka analizy i syntezy zjawisk dźwiękowych oraz form interpretacji utworów muzycznych w tworzeniu własnych kompozycji i działań artystycznych Nauka analizy, przeżycia oraz rozumienia utworów muzycznych i wrażeń dźwiękowych oraz formułowania ustnych i pisemnych wypowiedzi na ich temat. Pobudzanie do wyrażania indywidualności i włączanie się w życie środowiska lokalnego poprzez organizowanie koncertów i prezentacji. Stymulowanie przeżyć wewnętrznych emocjonalnych, intelektualnych i duchowych, kontemplacji piękna i natury poprzez śpiew, słuchanie muzyki i dźwięków przyrody oraz własną aktywność twórczą. Rozwijanie własnego warsztatu muzycznego, technicznego i artystycznego, umiejętności manualnych i postaw twórczych oraz dojrzałości interpretacji i wypowiedzi artystycznej. 9

10 6. KRYTERIA OCENY 1. Zaangażowanie w pracę twórczą przygotowanie materiałów muzycznych, multimedialnych i innych, aktywność na zajęciach, koncentracja oraz aktywna praca indywidualna i w zespole. 2. Wrażliwość słuchowa, chęć rozwijania umiejętności słuchania. 3. Chęć i stopień przyswojenia wiedzy dotyczącej omawianych zjawisk muzycznych i kulturowych. 4. Aktywność i samodzielność ucznia w rozwiązywaniu problemów oraz zadań muzycznych, technicznych i informatycznych. 5. Poziom zainteresowania muzyką aktywne uczestnictwo w lekcji, w dyskusjach, wyrażanie własnych poglądów, formułowanie wniosków. 6. Wykonywanie obowiązkowych zadań, ćwiczeń i poleceń. 7. Śpiew grupowy i inna grupowa aktywność muzyczna; łączenie własnej ekspresji z całą grupą. 8. Organizacja własnego warsztatu pracy. 9. Dbałość o efekt końcowy wykonanej pracy oraz zgodność z tematem i poleceniem nauczyciela. 10. Posiadanie uzdolnień lub zainteresowań muzycznych i rozwijanie ich na zajęciach szkolnych i pozaszkolnych. 11. Umiejętność korzystania z informacji i materiałów źródłowych oraz mediów. 12. Zainteresowanie i posiadanie wiedzy z zakresu innych dziedzin kultury i techniki oraz umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego, kojarzenie faktów. 13. Umiejętność pracy w grupie oraz poczucie odpowiedzialności za własne i grupowe działanie. 14. Adekwatne wykorzystywanie zdobywanej wiedzy do własnej twórczości. 15. Indywidualna działalność muzyczna w środowisku szkolnym i pozaszkolnym oraz w przestrzeni publicznej. 16. Opracowywanie sprawozdania z wykonanej pracy w procesie ewaluacji. Proponowane obszary oceniania to: ocena za wykonane przez ucznia elementy projektu, z uwzględnieniem całościowego efektu końcowego ocena z zeszytu ćwiczeń uwzględniająca prawidłowość, staranność i stopień przemyślenia oraz to, czy wszystkie ćwiczenia są wypełnione oceny z aktywności na lekcjach uczestniczenie w ćwiczeniach, dyskusji, śpiewie i innych. 10

11 7. SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENY Szczegółowe kryteria zostały ułożone w oparciu plan wynikowy i przedstawione wymagania podstawowe (oceny dopuszczająca i dostateczna) i ponadpodstawowe (oceny dobra, bardzo dobra i celująca) oraz o zasady pomiaru dydaktycznego i oceniania kształtującego. Program Kraina muzyki i ćwiczenia w zeszycie zawierają elementy bardzo łatwe (ok. 33%), łatwe (ok. 42%), średnie (ok. 15%) i trudne (ok. 10%), zgodnie z zasadami oceniania kształtującego. Oczywiście w przypadku zadań twórczych stopień trudności częściowo zależy od samego ucznia, a w zadaniach grupowych trudno ocenić wkład pojedynczych członków zespołu. Dlatego podane wartości procentowe należy traktować bardzo umownie. Istotą tego podziału jest to, aby uczeń na każdym poziomie umiał prawidłowo wykonać pewną ilość zadań, a nauczyciel mógł obiektywnie zmierzyć i ocenić jego wiedzę, umiejętności, pracę i jej efekty. Szczegółowe kryteria oceny powinny być podane uczniom do wiadomości tak, aby mogli przewidzieć, jak zostaną ocenieni. Dla nauczyciela zaś będą one cenną pomocą w wystawianiu ocen; w zaproponowanym systemie średnia arytmetyczna ze stopni w dzienniku powinna przeważnie wskazywać sprawiedliwą i prawdziwą ocenę. Ocena niedostateczna 1. Rzadko uczestniczy w zajęciach, przeważnie nie wykonuje ćwiczeń. 2. Nie wykazuje zaangażowania i aktywności, słabo pracuje samodzielnie i w grupie. 3. Nie wykonuje prawidłowo ćwiczeń i nie włącza się w pracę nad projektami (poniżej 33%). 4. Nie posiada umiejętności myślenia analitycznego ani syntetycznego, nie umie ocenić pracy swojej ani innych. 5. Nie rozumie omawianych pojęć (poniżej 33%) i prawie nigdy nie stosuje w praktyce omawianych zjawisk i treści. 6. Nie przejawia ukształtowanych uzdolnień ani zainteresowań muzycznych, plastycznych, technicznych ani komputerowych. 7. Często utrudnia pracę w grupie, nie potrafi wyciszyć się, prawie nigdy nie stara się włączyć grupowe muzykowanie. 8. Nie opanował nawet najłatwiejszych treści nauczania i umiejętności będących przedmiotem zajęć (poniżej 33%). Ocena dopuszczająca 1. Uczestniczy w zajęciach i z pomocą nauczyciela wykonuje ćwiczenia. 2. Nie wykazuje zaangażowania i aktywności, słabo pracuje samodzielnie i w grupie. 3. Wykonuje prawidłowo część (co najmniej 33%) ćwiczeń w zeszycie oraz w pracy nad projektami. 4. Nie posiada umiejętności myślenia analitycznego i syntetycznego oraz oceny pracy swojej i innych, a jego wypowiedzi i prace są mało rozbudowane. 5. Rozumie i stosuje niektóre z omawianych zjawisk i treści (około 33-50%). 6. Nie przejawia ukształtowanych uzdolnień ani zainteresowań muzycznych, plastycznych, technicznych ani komputerowych. 7. Zazwyczaj nie utrudnia pracy w grupie, potrafi wyciszyć się, czasami stara się włączyć grupowe muzykowanie. 8. Opanował najłatwiejsze z treści nauczania i umiejętności będących przedmiotem zajęć (około 33-50%). Ocena dostateczna 1. Uczestniczy w zajęciach, wykonuje ćwiczenia z niewielką pomocą nauczyciela lub grupy. 2. Czasami wykazuje zaangażowanie i niekiedy aktywnie pracuje samodzielnie lub w grupie. 3. Wykonuje prawidłowo około 50-75% ćwiczeń w zeszycie oraz w pracy nad projektami. 4. Z pomocą nauczyciela lub klasy dokonuje analizy, syntezy, oceny pracy własnej i innych, wykazuje się pewną kreatywnością. Jego wypowiedzi i prace są mało rozbudowane ale poprawne. 5. Rozumie i stosuje około 50-75% z omawianych treści i zjawisk. 6. Przejawia pewne zainteresowania lub uzdolnienia muzyczne, plastyczne, techniczne lub komputerowe. 7. Nie utrudnia pracy w grupie, potrafi wyciszyć się, stara się włączyć we wspólne muzykowanie. 8. Opanował łatwe treści nauczania i umiejętności (ok %) będące przedmiotem zajęć. 11

12 Ocena dobra 1. Uczestniczy w zajęciach, wykonuje większość ćwiczeń prawidłowo (ok %), samodzielnie lub we współpracy grupą. 2. Wykazuje się starannością i zaangażowaniem, sumiennie pracuje. 3. Potrafi myśleć analitycznie i syntetycznie, potrafi ocenić pracę własną i innych, wykazuje się kreatywnością. 4. Wykonuje prawidłowo około 75-90% ćwiczeń w zeszycie oraz w pracy nad projektami. Jego wypowiedzi i prace są poprawne, niektóre są bardziej rozbudowane lub oryginalne. 5. Rozumie i stosuje około 75-90% z omawianych treści i zjawisk. 6. Przejawia wyraźne zainteresowania lub uzdolnienia muzyczne, plastyczne, techniczne lub komputerowe. 7. Odpowiedzialnie i twórczo pracuje w grupie, aktywnie włącza się we wspólne muzykowanie, nie utrudnia pracy grupowej. 8. Opanował większość treści i umiejętności będących przedmiotem zajęć (ok %). Ocena bardzo dobra 1. Uczestniczy w zajęciach, wykonuje wszystkie ćwiczenia (90-100%) prawidłowo i samodzielnie. 2. Wykazuje się zaangażowaniem, starannością i kreatywnością. Sumiennie pracuje. 3. Wykazuje się w ćwiczeniach, zadaniach i pracach myśleniem analitycznym i syntetycznym, potrafi wnikliwie ocenić pracę własną i innych, wykazuje się kreatywnością. 4. Wykonuje prawidłowo około % ćwiczeń w zeszycie oraz w pracy nad projektami. Jego wypowiedzi i prace są poprawne, rozbudowane i oryginalne. 5. Rozumie i stosuje wszystkie (90-100%) treści i zjawiska omawiane na zajęciach. 6. Przejawia wyraźne zainteresowania i uzdolnienia muzyczne, plastyczne, techniczne lub komputerowe. 7. Odpowiedzialnie i twórczo pracuje w grupie, animuje wspólne muzykowanie, nigdy nie utrudnia pracy grupowej. 8. Opanował treści i umiejętności będące przedmiotem zajęć (ok %). Ocena celująca 1. Spełnia kryteria oceny bardzo dobrej. 2. Wykazuje się wybitnymi zdolnościami i osiągnięciami, wykraczającymi wyraźnie poza podstawę programową i program nauczania. 3. Posiada autentyczne i wybitne uzdolnienia lub zainteresowania i rozwija je aktywnie, np. w szkole muzycznej, na zajęciach artystycznych lub informatycznych lub multimedialnych. 4. Swoje wybitne uzdolnienia i umiejętności potrafi wpleść w realizację projektu i osiągnąć efekt wykraczający poza poziom szkolny. 5. Wykazuje się odpowiedzialną i dojrzałą postawą artystyczną i społeczną oraz autentycznym zaangażowaniem w pracę w projekcie. Ocena celująca, jako przeznaczona na uczniów wybitnych, powinna być wystawiana bardzo indywidualnie, dlatego zaproponowane kryteria są ogólne i nie mogą uwzględnić całej rozmaitości talentów, zainteresowań i osiągnięć, które można napotkać u młodzieży. Autorki Krainy muzyki mają nadzieję, że niekonwencjonalna formuła zajęć pozwoli zabłysnąć uczniom wybitnym o nieszablonowych zdolnościach i talentach. 12