STRUKTURY RYNKU I ICH REGULACJE. Wykład 2: Monopol. Wrocław

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "STRUKTURY RYNKU I ICH REGULACJE. Wykład 2: Monopol. Wrocław"

Jadwiga Wójtowicz
6 lat temu
Przeglądów:

1 STRUKTURY RYNKU I ICH REGULACJE Wykład 2: Monopol Prowadzący zajęcia: dr inŝ. Edyta Ropuszyńska Surma Politechnika Wrocławska Wydział Informatyki i Zarządzania Instytut Organizacji i Zarządzania edyta.ropuszynska-surma@pwr.wroc.pl Wrocław

2 Plan wykładu National Geographyc 1. Monopol charakterystyka 2. Źródła powstania monopolu (=bariery wejścia na rynek) 3. Siła monopolisty wskaźniki 4. Monopol naturalny 5. Regulacje 6. Monopol a innowacje

3 Charakterystyka monopolu Jakie znasz cechy charakterystyczne monopolu? Brak substytutów Jaka jest wartość wskaźnika elastyczności mieszanej popytu? Popyt na produkty lub usługi monopolisty nie zaleŝy od cen innych produktów lub usług

4 Źródła powstania monopolu Pozarynkowe (pozarynkowa sfera regulacji): Decyzje rządowe (infrastruktura): prawo własności, prawo patentowe Okoliczności związane z ograniczonością zasobów oraz segmentu rynku Rynkowe: INNOWACJE - Nowe potrzeby nabywców, nowe produkty lub usługi, W wyniku gry rynkowej wykorzystanie przewagi konkurencyjnej

Po trzech miesiącach to samo zachowanie zaobserwowano u jej matki i dwóch rówieśników oraz ich matek.

6 Patenty a dyfuzja innowacji 1953 r. zaobserwowano, Ŝe jedna z małp karmionych patatami (słodkimi ziemniakami), 18-miesięczna samica Imo opłukuje je w wodzie z piasku. Po trzech miesiącach to samo zachowanie zaobserwowano u jej matki i dwóch rówieśników oraz ich matek. W ciągu dwóch lat siedem następnych młodych makaków takŝe myło pataty, a po trzech latach robiło tak 40 proc. populacji makaków z Koshimy [Focus] 1956: ziarna pszenicy wrzucone do morza, pływające ziarno było zbierane. Przed 1983 rokiem metoda ta rozprzestrzeniła się na całą populację makaków [Fagerberg J., Mowery D.M., Nelson R.N., 2005, s. 459]. makaki z Koshimy

8 NadwyŜka konsumenta, producenta strata dobrobytu w monopolu W monopolu: A = nadwyŝka konsumenta wynosi, B+D = nadwyŝka producenta, C-E = strata dobrobytu.

9 Wskaźniki pomiaru siły monopolu 1. Wskaźnik cenowej elastyczności popytu, 2. Wskaźnik mieszanej elastyczności cenowej popytu 3. Indeks monopolu Lernera 4. Wskaźnik Rothschilda

10 Wskaźniki pomiaru siły monopolu Wskaźnik Abba Lernera (stopa marŝy zysku) (1934) L = P MC 1 = P e Gdzie: L wskaźnik Lernera P- cena rynkowa e współczynnik elastyczności cenowej popytu MR = MC MR = P + P + dp dq Q dq d( PQ) = dq 1 P + P e W konkurencji doskonałej: P = MC L = 0. Firmy w konkurencji doskonałej nie mają Ŝadnej siły rynkowej. Dodatnie wartości indeksu Lernera, wskazują na istnienie siły rynkowej. Im większa wartość, tym większa siła rynkowa przedsiębiorstwa. W przypadku monopolu, indeks Lernera wynosi L = -1 / e, gdzie e to wartość cenowej elastyczności popytu. Indeks Lernera nigdy nie przekracza 1, poniewaŝ koszt krańcowy MC jest zawsze nieujemny Q = dp P P =

Elastyczność popytu i narzut cenowy Sposobem pomiaru siły monopolowej jest określenie o ile cena maksymalizująca zysk przewyŝsza koszt krańcowy (MC) Wskaźnik Lernera (L) L = P MC P = 1 e Narzut (P

11 Elastyczność popytu i narzut cenowy Sposobem pomiaru siły monopolowej jest określenie o ile cena maksymalizująca zysk przewyŝsza koszt krańcowy (MC) Wskaźnik Lernera (L) L = P MC P = 1 e Narzut (P MC)/P równa się minus odwrotność elastyczności popytu, na jaki napotyka firma. Jeśli popyt firmy jest elastyczny, jak w (a), to narzut jest mały i firma ma małą siłę monopolistyczną. Dzieje się odwrotnie, gdy popyt jest względnie nieelastyczny, jak w (b).

12 Wskaźnik Rothschilda ROTH = tgα tgβ Gdzie: α- kąt zawarty między prostą dd (popyt firmy) a pp β- kąt zawarty między prostą DD (popyt rynkowy) a pp P D d p β d D Q

13 Przykłady barier wejścia w sektorze monopolu korzyści skali gdy koszty przeciętne zmniejszają się znacznie w miarę wzrostu wielkości produkcji, wówczas nowe przedsiębiorstwo chcąc podjąć działalność na zupełnie nowym rynku, musi rozpocząć produkcję od początku na wielką skalę. bariera kapitałowa -sytuacja, w której nakłady kapitału niezbędne do uruchomienia produkcji są ogromne. czysta przewaga jakościowa lub kosztowa zdarza się tak, Ŝe jedno przedsiębiorstwo posiada duŝą przewagę nad potencjalnymi konkurentami w kwestii jakości produktu, bądź przewagi w postaci niŝszych kosztów.

14 Przykłady barier wejścia róŝnicowanie produktu firma produkuje wyraźnie zróŝnicowany wyrób, a konsument łączy go z określoną marką, to nowej firmie będzie bardzo trudno przebić się na ten rynek. kontrola nad zasobami naturalnymi gdy przedsiębiorstwo zarządza podaŝą waŝnych czynników wytwórczych, to moŝe odmówić dostępu do nich potencjalnym konkurentom. patenty, prawa autorskie, znaki firmowe i inne bariery prawne pozycja monopolowa moŝe być chroniona np. poprzez patenty, prawa autorskie czy teŝ róŝne inne formy zezwoleń. bariery strategiczne

15 Monopol naturalny zmiany popytu

16 Dyskryminacja cenowa trzeciego rodzaju

17 Dyskryminacja cenowa drugiego rodzaju

18 Dyskryminacja cenowa pierwszego stopnia Doskonała dyskryminacja cenowa

19 Regulacja cen w monopolu

20 Monopol naturalny redukcja kosztów stałych

21 Wzrost kosztów zmiennych Efekt zaleŝy od elastyczności cenowej popytu

22 Monopol a innowacje J. Schumpeter Postęp technologiczny, a monopol B+R przyjmują róŝne formy: Badań podstawowych i aplikacyjnych, Inwencji, Innowacji (wdroŝenia innowacji) Dyfuzji innowacji

23 BIBLIOGRAFIA Begg D., Fisher S; Dornbusch R.; Mikroekonomia; Wydawnictow Ekonomiczna, Warszawa Duraj J., Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa Fagerberg J., Mowery D.M., Nelson R.N., The Oxford Handbook of Innovation, Oxford University Press, Kto wychowuje twoje dzieci, Focus 20/04/2009. Smuelson, William F. Ekonomia menadŝerska

24 Dziękuję za uwagę

Podobne dokumenty

MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ.

Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 1 MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. EFEKTYWNOŚĆ RYNKU. MONOPOL CZYSTY. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA. 1. MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ W modelu konkurencji doskonałej