Genetyka cz owieka II. Genetyka nowotworów, starzenie
|
|
- Janusz Górski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Genetyka cz owieka II Genetyka nowotworów, starzenie 1
2 Nowotwory podstawy genetyczne 2
3 Choroba nowotworowa Niekontrolowana proliferacja rzerzuty proliferacja bez przerzutów nowotwór łagodny 3
4 Nowotwory są klonalne Komórka prawidłowa ierwsza mutacja Druga mutacja Trzecia mutacja Kolejne mutacje Komórki nowotworowe R
5 Nie każdy nowotwór to rak Rak (carcinoma) nowotwór złośliwy tkanki nabłonkowej Mięsak (sarcoma) - nowotwór złośliwy tkanki nienabłonkowej (włókniakomięsak, kostniakomiesak itp.) Chłoniak (lymphoma) - nowotwór złośliwy układu chłonnego białaczka z zajęciem szpiku otworniak (teratoma) - nowotwór złośliwy komórek zarodkowych (pluripotencjalnych) Glejak (glioma) - nowotwór złośliwy komórek glejowych 5
6 Etapy rozwoju nowotworu Inicjacja aktywacje onkogenów, zmiany ekspresji romocja utrwalenie zmian genetycznych, destabilizacja rogresja namnażanie in situ Inwazja angiogeneza, przełamanie błony podstawnej, infiltracja, wejście do krwiobiegu rzerzuty wtórne ogniska 6
7 Kancerogeneza Seria kolejnych wydarzeń aktywacja proliferacji onkogeny dezaktywacja mechanizmów kontrolnych (antyonkogenów) destabilizacja genomu dalsze mutacje uniknięcie senescencji związanej ze skróceniem telomerów, aktywacja telomerazy zmiana profilu metabolicznego zmiany w mtdna dalsze zmiany przy rozwoju guza, angiogeneza, przerzuty itp. Dodatnie sprzężenie zwrotne mutacje zaburzające kontrolę cyklu mogą destabilizować genom, zwiększając prawdopodobieństwo kolejnych zaburzeń of Txtwriter Inc.
8 Inicjacja i progresja raka nabłonek prawidłowy Mutacje transformacja nowotworowa proliferacja in situ Komórka prawidłowa Komórka stransformowana
9 Inwazja raka Rak in situ Dalsze mutacje Komórka prawidłowa Komórka stransformowana Wzrost guza Komórka inwazyjna
10 Rak - przerzuty Oporność na hipoksję Utrata cech nabłonkowych Zdolność ruchu Komórka prawidłowa Komórka stransformowana Komórka inwazyjna Komórka przerzutująca
11 rogresja raka szyjki macicy 11 W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition, rentice Hall, 2005
12 Nowotwory - genetyka Mutacje somatyczne zaburzenie genetyczne, ale nie dziedziczne karcynogeny zwiększają częstość mutacji Wirusy onkogenne Genetyczne czynniki ryzyka (asocjacje) Dziedziczone zespoły podatności na określone nowotwory 12
13 Zarys genetyki nowotworów Genetyczna kontrola podziałów komórki integracja wielu warstw i sygnałów Czynniki regulacji dodatniej - protoonkogeny nowotworom sprzyjają mutacje neomorficzne i hipermorficzne np. czynniki wzrostu i ich receptory, elementy szlaków przekazywania sygnału (np. kinazy białkowe, białka G), czynniki transkrypcyjne znanych ~ 100 Czynniki regulacji ujemnej antyonkogeny (supresory nowotworów) nowotworom sprzyjają mutacje nullomorficzne i hipomorficzne np. p53, Rb, znanych ~10 Czynniki stabilności genomu naprawa DNA, kontrola rekombinacji Nowotwór jest procesem mikroewolucyjnym komórki konkurują o zasoby organizmu 13
14 Zaburzenia kontroli cyklu komórkowego Komórki spoczynkowe faza G0 Komórki dzielące się cykl z 3 punktami kontrolnymi Większość odróżnicowanych komórek wchodzi w G0 Komórki nowotworowe nie wchodzą w G0 rzyczyną jest często zaburzenie kaskady sygnału wzrostu (czynniki wzrostu) 14 W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition, rentice Hall, 2005
15 Teoria wirusowa i teoria mutacyjna Wirusy onkogenne (np. retrowirusy) niosą geny zwane onkogenami Czynniki mutagenne zwykle są karcynogenami Mechanizm molekularny jest często ten sam mutacje w genach kodujących czynniki regulacji zmieniają protoonkogen w onkogen allele onkogenne mogą być przenoszone przez wirusy 15
16 Wirusy onkogenne Retrowirusy (RNA) niosące zmutowany onkogen pochodzenia genomowego efekt ten sam, jak przy mutacji protoonkogenu Wirusy DNA (HV, EBV, adenowirus itp.) kodują białka interferujące z kontrolą podziałów aktywują kaskady sygnalizacyjne (np HBx wirusa zapalenia wątroby C) inaktywują antyonkogeny (np. E6 i E7 wirusa HV) 16
17 Jak adenowirus manipuluje komórką 17
18 Retrowirusy onkogenne Występują u wielu zwierząt, ale nie ma dowodów u człowieka 18 W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition, rentice Hall, 2005
19 rotoonkogeny i onkogeny czynniki dodatniej kontroli podziałów onkogen allel zmutowany nowotworom sprzyjają mutacje neomorficzne i hipermorficzne powodujące aktywację np. czynniki wzrostu i ich receptory, elementy szlaków przekazywania sygnału (np. kinazy białkowe, białka G), czynniki transkrypcyjne negatywne regulatory apoptozy znanych ~ Alberts et al. Molecular Biology of the Cell, American Society for Cell Biology (ASCB)
20 Antyonkogeny Czynniki negatywnej kontroli podziałów nowotworom sprzyjają mutacje nullomorficzne i hipomorficzne - inaktywujące np. p53, Rb znanych ~10 20 B. Lewin, Genes VII, Oxford University ress
21 Mutacje p53 Frequency of mutation in cancer: ~80% missense nonsense ~10% ~9% frameshift S46del bone R249S lung, liver K305X sinuses, mouth Q331ins bone NES TAD TAD RD DBD NLS D NES NLS CRD NLS Missense R249S Arg->Ser p53 p53 p53 p53 2 Frameshift S46del c T>del p53 3 Frameshift Q331ins c G>ins p53 p53 p53 p53 p53 p53 p53 p53 4 Nonsense K305X Lys->STO p53
22 DBD TAD D RD CRD TAD NES NLS NLS DBD E285K ureter, bladder, eyes E285ins palate R283 gum R283del bones NES R342X peritoneum, kidney R342L nerves R337C peritoneum, kidney, bones Q331X pharynx Q331ins bones Q317X colon, tonge, pharynx K305X sinuses, mouth K305R lips 301del adrenal gland NLS del' head&neck,' larynx' 89S' bladder A84G' lips,' pharynx' A84V' mouth,' brain E68X liver E68G kidney A76del nasal cavity, pharynx W53X head&neck pharynx, brain 47L nasal cavity, bones S46del bones R175H colon G154V mouth S46del bones W91X head&neck, soft tissue, bladder W91C bladder K132R respitatory system, palate K132N kidney C135Y neuronal C135F neuronal, eyes, sinuses A138del palate, ovary A138V lymph nodes W146X gallbladder, pharynx, bones 151S endocrine glands, tonsils 151H palate, vulva 152L gum, vulva, tongue 152S kidney G154V mouth T155N palate, pharynx R156 bones R156H testis, lips V157F thymus, larynx, lung R158H gallbladder, lung R158L thymus, lung A159 thyroid A161T spinal cord, meninges Y163C parotid gland V173L vulva, thyroid V173M salivary glands, lips R175H colon, breast, stomach, head&neck, heart, respiratory system C176F sinuses, neuronal C176Y testis 177L tongue, skin H179R vagina H179Y head&neck, testis Q192X ureter, eyes H193R kidney, uterus H193L pyriform sinus L194R uterus, gum, lymph nodes I195T uterus, palate R196X tongue, colon R213X tonsils, bones R213 eyes V216M peritoneum, sinuses, pharynx V216A ureter Y220C head&neck, heart, small intestine Y234C tonsils Y234N bones, eyes Y236C lips Y234H eyes M237I palate, testis, bones N239D gallbladder N293S uterus C238Y neuronal S241F eyes, lips, bones S241C uterus C242F eyes, lips C242Y bone C242S tonsils G245S heart, vulva, rectum G245D tonsils, mouth G245V small intestine M246V sinuses M246I lips G244S gallbladder G244C kidney G244D uterus R248Q ureter, small intestine, heart, uterus R248W uterus, tongue, skin R248L lung, larynx, tonsils V272M small intestine V272del testis R273H nasopharynx, ovary, thyroid R273C brain, prostate, cervix R273L heart, brain,lung C275Y bones C275F tongue 278L kidney, lip, skin 278S eyes, skin R249S lung, liver R249M lung, palate R249G bones, sinuses D281E pharynx, uterus, tongue D281H kidney, bones, gum R282W stomach, colon, esophagus, head&neck, tongue, bones E286K neuronal, skin Frequency of mutation: > <60 R280K ureter, gallbladder, bladder R280T small intestine, ureter, bladder F270L gallbladder, stomach G266E ureter G266R peritoneum E258K ureter, lips, peritoneum 250L colon, tongue, bones 250del bones Y205C uterus, pharynx Y205H tonsils Mutacje p53 w nowotworach
23 rzyk ady zaburzeń w nowotworach Aktywacja onkogenów Inaktywacja supresorów nowotworów (antyonkogenów) Zaburzenia naprawy DNA/stabilności genomu Aktywacja telomerazy 23 W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition, rentice Hall, 2005
24 WD40 Zmiany w raku piersi (ER-) Ras Ras Mutacja aktywująca Wzrost ekspresji TEN p21 Mutacja inaktywująca Spadek ekspresji roliferacja Naprawa DNA Kontrola cyklu Apoptoza' Inwazja i przerzuty Wnt HER2 Grb2 Sos Ras BRCA1/2 p53 I3K I 4,5 2 I 3,4,5 3 MTA3 Mi-2 HDAC1 Raf MEK1/2 p21 TEN MTA1 ERK1/2 rzeżycie Snail CyclinD1 Apoptoza E-Cadherin β-catenin ELK1A1 c-myc TCF Egr1 uszkodzenia DNA G2 M S G1 Cyt WD40 WD40 Cyt Cyt Cas 9 Cas 9 Cas 9 Cyt WD40 Cyt WD40 Cyt WD40 Cyt Acetylacja histonów i ekspresja genów
25 Zmiany w ostrej bia aczce szpikowej Ras Mutacja aktywująca TEN Mutacja inaktywująca rolifercja/przeżycie Flt3 Kit Grb2 Sos Ras Raf MEK1/2 ERK1/2 I3K DK KB rzeżycie ELK1 A1 STAT 3 STAT 3 RUNX1-' CBFA2T1 CBFB-' MYH11 CEBA
26 Jasnokomórkowy rak nerki rozwój naczyń Utrata funkcji Ub VHL E3' Ligase roline Hydroxylase HIF-1β Ub Ub HIF-1α HIF-1α HIF-1α Hipoksja HIF-1β HIF-1α VEGF HIF-1β HIF-1α roteasom (degradacja białka)
27 Telomery a nowotwory W komórkach z defektywnym szlakiem odpowiedzi na uskzodzenia DNA (np. defekty p53) komórki ze skróconymi (lub uszkodzonymi) telomerami wciąż się dzielą Efektem są rearanżacje chromosomów (fuzje, translokacje) rowadzi to do transformacji nowotworowej W komórkach nowotworowych ponowna aktywacja telomerazy 27 Denchi, DNA Repair 8 (2009)
28 Dwa oblicza telomerów Telomery chronią przed uszkodzeniami DNA i zaburzeniami chromosomów, które mogą prowadzić do nowotworzenia, ale... Aktywność telomerazy unieśmiertelnia komórki (aktywna w 90% nowotworów) 28
29 Mutacje mtdna w nowotworach Komórki nowotworowe charakteryzują się przejściem z metabolizmu tlenowego (oddychanie) na beztlenowy (glikoliza) efekt Warburga (1936, 1956) W komórkach nowotworowych często obserwowane są mutacje somatyczne nie występujące w prawidłowej tkance tego samego pacjenta. olimorfizmy Mutacje upośledzające działanie mitochondriów Mutacje te często obserwuje się w postaci homoplazmatycznej dryf, czy dobór? 29
30 Mitochondria a nowotwory Mutacje w genach kodujących podjednostki dehydrogenazy bursztynianowej kompleksu II (SDHB, SDHC, SDHD) w dziedzicznych nowotworach guzy chromochłonne nadnerczy i nerwiaki przyzwojowe (u heterozygot homozygoty rozwijają ciężkie dysfunkcje neurologiczne) 30
31 Dziedziczne zespo y podatności na określone nowotwory heterozygotyczne mutacje antyonkogenów p53 zespół Li-Fraumeni Rb retinoblastoma (siatkówczak) Mutacje genów związanych z naprawą DNA i rekombinacją BRCA1, BRCA2 w raku piersi (~10% przypadków) HNCC Mutacje zmieniające profil metaboliczny np. SDH 31
32 HNCC Dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością (HNCC), zespół Lyncha 5% wszystkich raków jelita grubego Mutacje utraty funkcji różnych genów (6) związanych z naprawą DNA, najczęściej systemem MMR 32 W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition, rentice Hall, 2005
33 Zespó Li-Fraumeni Rzadki (~60 rodzin w USA, ok. 400 osób) Dziedziczony jako cecha dominująca Liczne nowotwory w wieku dziecięcym Mutacje p53 (heterozygota 85-90% ryzyko nowotworu) 33
34 Retinoblastoma Rzadki (1/15 000) nowotwór siatkówki u dzieci Łatwy w leczeniu (95% przeżycia) ostać sporadyczna (55%) i dziedziczna (45%) ostać dziedziczna mutacje genu Rb białko prb antyonkogen, kontrola cyklu komórkowego W dzielących się komórkach hamuje przejście G1/S przy uszkodzonym DNA i aktywuje apoptozę W komórkach spoczynkowych blokuje wyjście z G0, ale nie aktywuje apoptozy 34
35 Teoria dwóch uderzeń Knudson (1971) badania nad siatkówczakiem Do rozwoju nowotworu potrzebna inaktywacja obu alleli supresora nowotworów Odziedziczenie 1 zmutowanego allelu silnie zwiększa prawdopodobieństwo 35
36 Rb w regulacji cyklu 1 Cyclin B? Cyclin B Cdk1 Rb Cdc2 Rb CCNB E2F1 CDC2 CNA DHFR TK1 Rb Rb E2F M CCNE CCNA CCNB E2F1 CDC2 CNA DHFR TK1 HDAC AAAAA E2F G2 Cyclin D Cdk4 HDAC Cyclin D G1 Cell Cycle Cdk6 Cyclin A Cdk2 Rb Rb S CCNB E2F1 CDC2 CNA DHFR TK1 E2F E2F AAAAA Cyclin E Cdk2 Rb E2F CCNE CCNA AAAAA CCNE CCNA AAAAA
37 Genetyka nowotworów - podsumowanie Onkogeny Supresory nowotworów Geny naprawy DNA Liczba zmutowanych alleli w komórce Typ mutacji 1 (dominujące) 2 (recesywne) 2 (recesywne) neomorfy, hipermorfy nullomorfy, hipomorfy nullomorfy, hipomorfy ochodzenie mutacji Najczęściej somatyczne Somatyczne lub odziedziczone Somatyczne lub odziedziczone Mechanizm działania Szlaki aktywacji podziału komórki Hamowanie podziałów, apoptoza Utrzymywanie stabilności genomu 37
38 38 Starzenie i progerie
39 rogram czy przypadek? Większość organizmów w naturze nie dożywa granicznego wieku Starzenie jako efekt uboczny disposable soma ciało jednorazowego użytku po wydaniu (i ew. odchowaniu) potomstwa organizm spełnił swoją rolę, dobór nie będzie równoważył kosztów sprawniejszego zapobiegania uszkodzeniom 39
40 Oblicza starzenia Replikacyjne ograniczenie zdolności podziałów Nie odgrywa istotnej roli w starzeniu u organizmów wielokomórkowych Obserwowane w komórkach w hodowli granica Hayflicka Telomery Obserwowane u jednokomórkowców (drożdże) Chronologiczne uszkodzenia komórek uszkodzenia oksydacyjne apoptoza uszkodzenia macierzy zewnątrzkomórkowej 40
41 Telomery a starzenie Komórki somatyczne mają ograniczoną liczbę możliwych podziałów granica Hayflicka Komórki linii płciowej dzielą się bez orgraniczeń Granica Hayflicka związana jest ze skracaniem się telomerów Aktywacja telomerazy wystarcza do unieśmiertelnienia i umożliwienia nieograniczonych podziałów Limitująca jest ekspresja białkowej podjednostki telomerazy (htert), składnik RNA wyrażany konstytutywnie 41
42 Wolnorodnikowa teoria starzenia Uszkodzenia mitochondriów przez ROS Mutacje punktowe i rearanżacje mtdna Amplifikacja Aktywacja mt Śmierć komórki zmutowanego mtdna Młodość Wiek średni Starość Senescencja Wallace DC; Annu. Rev. Genet :
43 Mitochondria a starzenie Długowieczność może zależeć od sprawności łańcucha oddechowego i enzymów usuwających wolne rodniki oszukiwania korelacji długowieczności z określonymi polimorfizmami mtdna, haplogrupami Nadekspresja katalazy w mitochondriach myszy transgenicznych przedłuża ich życie
44 Model mysi OLG Mutacja OLG (mitochondrialna polimeraza DNA) Brak aktywności korekcyjnej wysoka częstość mutacji Trifunovic et al. (2004) Nature 27:357
45 Sirtuiny Deacetylazy białek (histonów) zależne od NAD Regulują (SIR2) starzenie u różnych organizmów Zwiększona aktywność wydłuża życie drożdży (replikatywne), C. elegans, Drosophila U ssaków różne, sprzeczne wyniki mogą hamować apoptozę i promować nowotwory mogą chronić przed neurodegeneracją i cukrzycą Resweratrol (czerwone wino) aktywuje Sir2 in vitro wydłuża życie drożdży, C. elegans, Drosophila brak jasnych dowodów u ssaków, ale może wydłużać życie myszy 45
46 Ograniczenie pokarmowe CR (caloric restriction) wydłuża życie u organizmów modelowych (Drosophila, C. elegans, mysz) sprzeczne wyniki u ludzi ostulowany mechanizm stosunek NAD/NADH obfitość pokarmu obniża poziom NAD, który jest aktywatorem sirtuin ale są też inne, niezależne od sirtuin mechanizmy (np. mitochondrialny) CR pełna dieta 46 Jeff Miller, University of Wisconsin - Madison
47 rogerie Choroby genetyczne o fenotypach przypominających starzenie Nie ma wszystkich objawów starzenia: progeria to nie jest przyspieszone starzenie 47
48 rogeria Hutchinsona-Gilforda Bardzo rzadka (1/ urodzeń), dominująca Mutacje laminy A białko strukturalne jądra kom. Eriksson et al. (2003) Nature 423:293-8 Scaffidi et al. (2005) LoS Biology Vol. 3/11/ e395 48
49 Objawy starzenia w HGS Zanik podskórnej tkanki tłuszczowej Łysienie Wydatne oczy i nos Nieproporcjonalnie mała żuchwa Opóźnione ząbkowanie Gruszkowaty tułów Cienkie kończyny z wydatnymi stawami Niski wzrost i waga roblemy z układem krążenia i oddechowym Osteoporoza
50 Różnice w porównaniu ze starzeniem U pacjentów płci męskiej nie ma problemów z prostatą Nie ma zwiększonej częstości nowotworów czy zaćmy. Rzadko występuje wysokie ciśnienie i cukrzyca Nie ma neurodegeneracji, demencji, choroby Alzheimera 50
51 Inne choroby typu progerii Z reguły defekty naprawy DNA, stabilności genomu Tylko niektóre objawy starzenia (najbliższy zespół Wernera) tzw. progerie segmentalne Często w powiązaniu z nowotworami 51
52 rzyczyna: mutacje genu WRN kodującego helikazę DNA z rodziny RecQ Normalny rozwój w dzieciństwie. rzedwczesne starzenie rozpoczyna się wraz z wiekiem dojrzewania. Niski wzrost, owrzodzenia, zwapnienia, siwienie włosów, cukrzyca. acjenci dożywają średnio 47 lat. rzyczyną śmierci z reguły choroba nowotworowa, albo schorzenia sercowo-naczyniowe. Nie występuje neurodegeneracja, problemy z prostatą, nadciśnienie
Genetyka człowieka III. Genetyka nowotworów, starzenie
Genetyka człowieka III Genetyka nowotworów, starzenie 1 Nowotwory podstawy genetyczne 2 Choroba nowotworowa } Niekontrolowana proliferacja } rzerzuty } proliferacja bez przerzutów nowotwór łagodny 3 Nowotwory
Bardziej szczegółowoGenetyka człowieka II. Genetyka nowotworów, starzenie
Genetyka człowieka II Genetyka nowotworów, starzenie 1 Nowotwory podstawy genetyczne 2 Choroba nowotworowa } Niekontrolowana proliferacja } rzerzuty } proliferacja bez przerzutów nowotwór łagodny 3 Nowotwory
Bardziej szczegółowoGenetyka człowieka II. Genetyka nowotworów, starzenie
Genetyka człowieka II Genetyka nowotworów, starzenie 1 Nowotwory podstawy genetyczne 2 Choroba nowotworowa Niekontrolowana proliferacja Przerzuty proliferacja bez przerzutów nowotwór łagodny 3 R Nowotwory
Bardziej szczegółowoGenetyka człowieka II. Zmiany somatyczne - nowotwory i starzenie
Genetyka człowieka II Zmiany somatyczne - nowotwory i starzenie Linia płcowa i somatyczna U wielokomórkowców rozmnażających się płciowo są dwie grupy komórek somatyczne - budują organizm, ale nie przekazują
Bardziej szczegółowoGenetyka człowieka II. Dziedziczenie wieloczynnikowe. Zmiany somatyczne - nowotwory i starzenie
Genetyka człowieka II Dziedziczenie wieloczynnikowe. Zmiany somatyczne - nowotwory i starzenie Cechy i choroby wieloczynnikowe Fenotyp powstaje przez interakcję genów (wielu) i środowiska odziedziczalność
Bardziej szczegółowoGenetyka człowieka III. Zmiany somatyczne - nowotwory, starzenie
Genetyka człowieka III Zmiany somatyczne - nowotwory, starzenie Linia płciowa i soma U zwierząt są dwie grupy komórek somatyczne - budują organizm, ale nie są przekazywane potomstwu linii płciowej (plazmy
Bardziej szczegółowoGenetyka człowieka II. Dziedziczenie wieloczynnikowe. Zmiany somatyczne - nowotwory
Genetyka człowieka II Dziedziczenie wieloczynnikowe. Zmiany somatyczne - nowotwory Dziedziczenie Mendlowskie - jeden gen = jedna cecha np. allele jednego genu decydują o chorobie Huntingtona Bardziej złożone
Bardziej szczegółowoGenetyka człowieka. Cechy wieloczynnikowe i zmiany somatyczne
Genetyka człowieka Cechy wieloczynnikowe i zmiany somatyczne Cechy wieczoczynnikowe a mendlowskie Mendlowskie Wieloczynnikowe Proste dziedziczenie, allele pojedynczych genów, wysoka penetracja Złożone
Bardziej szczegółowoRozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek
Bardziej szczegółowoCHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek
CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,
Bardziej szczegółowoRak przypadek, geny, lifestyle?
Rak przypadek, geny, lifestyle? Cancer Cancer may affect people at all ages, even fetuses but risk for the more common varieties tends to increase with age. Early diagnosis and early treatment are vital,
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. Nazwa przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA. 2. Numer kodowy BIO04c. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski
Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego
Bardziej szczegółowoSkładniki diety a stabilność struktury DNA
Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja
Bardziej szczegółowoZarys biologii molekularnej genu Replikacja DNA
1 Zarys biologii molekularnej genu Replikacja DNA Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny do przekazania informacji z żywych bakterii do martwych Avery, McLeod,
Bardziej szczegółowoWYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY
WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY d r i n ż. Magdalena Górnicka Zakład Oceny Żywienia Katedra Żywienia Człowieka WitaminyA, E i C oraz karotenoidy Selen Flawonoidy AKRYLOAMID Powstaje podczas przetwarzania
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Choroby genetyczne o złożonym
Bardziej szczegółowoWykład 13. Regulacja cyklu komórkowego w odpowiedzi na uszkodzenia DNA. Mechanizmy powstawania nowotworów
Wykład 13 Regulacja cyklu komórkowego w odpowiedzi na uszkodzenia DNA Mechanizmy powstawania nowotworów Uszkodzenie DNA Wykrycie uszkodzenia Naprawa DNA Zatrzymanie cyklu kom. Apoptoza Źródła uszkodzeń
Bardziej szczegółowoZarys biologii molekularnej genu. Replikacja i stabilność genomu
Zarys biologii molekularnej genu Replikacja i stabilność genomu 1 Pionierskie doświadczenia Griffiths Bakterie zawerają czynnik transformujący, zdolny do przekazania informacji z żywych bakterii do martwych
Bardziej szczegółowoCzym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?
Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Wykorzystanie nowych technik molekularnych w badaniach nad genetycznymi i epigenetycznymi mechanizmami transformacji nowotworowej
Bardziej szczegółowoCykl komórkowy i nowotwory. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Cykl komórkowy i nowotwory Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Kilka podstawowych informacji Komórki wielokomórkowego organizmu
Bardziej szczegółowoKonspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna genu. Replikacja i stabilność genomu
Biologia molekularna genu Replikacja i stabilność genomu Lektura Allison, rozdziały 2 i 6 Brown, rozdział 15 Replikacja Model semikonserwatywny: w każdej cząsteczce potomnej jedna nić rodzicielska i jedna
Bardziej szczegółowoINICJACJA ELONGACJA TERMINACJA
INICJACJA ELONGACJA TERMINACJA 2007 by National Academy of Sciences Kornberg R D PNAS 2007;104:12955-12961 Struktura chromatyny pozwala na różny sposób odczytania informacji zawartej w DNA. Możliwe staje
Bardziej szczegółowoOFERTA BADAŃ GENETYCZNYCH
OFERTA BADAŃ GENETYCZNYCH Obowiązuje od stycznia 2014 ONKOLOGIA Załącznik nr 4 Kod badania Jednostka chorobowa Opis badania Materiał do badań Cena ONK-001 Genetyczna do raka piersi - panel Analiza mutacji
Bardziej szczegółowoGdzie chirurg nie może - - tam wirusy pośle. czyli o przeciwnowotworowych terapiach wirusowych
Gdzie chirurg nie może - - tam wirusy pośle czyli o przeciwnowotworowych terapiach wirusowych Wirusy zwiększające ryzyko rozwoju nowotworów HBV EBV HCV HTLV HPV HHV-8 Zmniejszenie liczby zgonów spowodowanych
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego
Aleksandra Sałagacka Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Pracownia Biologii Molekularnej i Farmakogenomiki
Bardziej szczegółowoEwolucja cz owieka. Historia i przysz ość
Ewolucja cz owieka Historia i przysz ość 1 Dywergencja cz owiek-szympans Milion lat temu... Hipoteza ciąg ości regionalnej (multiregionalna) OAR Out of Africa Replacement Mitochondria Liczba mitochondriów
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna genu - replikacja
Biologia molekularna genu - replikacja Funkcje informacji genetycznej Replikacja powielanie genomu, utrzymywanie stabilności genomu Ekspresja Odczytywanie informacji, niezbędne do funkcjonowania komórki
Bardziej szczegółowoZawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów
Zawartość 139585 Wstęp 1. Historia wirusologii 2. Klasyfikacja wirusów 3. Struktura cząstek wirusowych 3.1. Metody określania struktury cząstek wirusowych 3.2. Budowa cząstek wirusowych o strukturze helikalnej
Bardziej szczegółowoNUTRIGENOMIKA na co mają geny apetyt. Ewa Róg - Zielińska
NUTRIGENOMIKA na co mają geny apetyt Ewa Róg - Zielińska NUTRIGENOMIKA badanie zależności między żywieniem a odpowiedzią organizmu na poziomie ekspresji genów dieta ma wpływ na każdy etap ekspresji - na
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna genu. Replikacja i stabilność genomu c. d.
Biologia molekularna genu Replikacja i stabilność genomu c. d. Replikacja Model semikonserwatywny: w każdej cząsteczce potomnej jedna nić rodzicielska i jedna nowa doświadczenie Meselsona i Stahla (Brown,
Bardziej szczegółowoPodłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne.
Podłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne. MONIKA G O S Z AKŁAD G ENETYKI MEDYCZ NEJ, I N STYTUT MATKI I DZIECKA SYMPOZJUM A LBA - JULIA WARSZAWA, 2-3.12.2017 Czym jest gen? Definicja:
Bardziej szczegółowoMolekularne markery nowotworowe
Molekularne markery nowotworowe Dr Marta Żebrowska Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki, Zakład Biochemii Farmaceutycznej i Diagnostyki Molekularnej Źródło ryc: http://www.utmb.edu/scccb/;
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki. Genetyka klasyczna, narzędzia badawcze genetyki
Podstawy genetyki Genetyka klasyczna, narzędzia badawcze genetyki Podręczniki } Podstawy biologii molekularnej L.A. Allison } Genomy TA Brown, wyd. 3 } Genetyka molekularna P Węgleński (red.), wyd. 2 2
Bardziej szczegółowoDiagnostyka molekularna umożliwia terapie spersonalizowane. Janusz A. Siedlecki
Diagnostyka molekularna umożliwia terapie spersonalizowane. Janusz A. Siedlecki Centrum Onkologii-Instytut, Warszawa 2015 Rozwój Rozwój medycyny i nauk podstawowych w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoprof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
prof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Sekwencyjność występowania zaburzeń molekularnych w niedrobnokomórkowym raku płuca
Bardziej szczegółowoSirtuiny - eliksir młodości nowej generacji?
WYKŁAD: 4 Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Prof. dr hab. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej 1 Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr) 2 3 4 Zdjęcie 2. Stuletnia mieszkanka
Bardziej szczegółowoGenetyka oraz objawy kliniczne najczęstszych zespołów przedwczesnego starzenia.
Genetyka oraz objawy kliniczne najczęstszych zespołów przedwczesnego starzenia. Prof. dr hab. med. Monika Puzianowska-Kuznicka Zakład Geriatrii i Gerontologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
Bardziej szczegółowoPłynna biopsja Liquid biopsy. Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny
Płynna biopsja Liquid biopsy Rafał Dziadziuszko Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Podstawowe pojęcia Biopsja uzyskanie materiału tkankowego lub komórkowego z guza celem ustalenia
Bardziej szczegółowoRola starzenia komórkowego w kancerogenezie i terapii przeciwnowotworowej
Rola starzenia komórkowego w kancerogenezie i terapii przeciwnowotworowej Grażyna Mosieniak Anna Strzeszewska Pracownia Molekularnych Podstaw Starzenia, Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego
Bardziej szczegółowoMechanizmy powstawania nowotworów
Porównanie umieralności* w roku 1950 i 2005 Mechanizmy powstawania nowotworów na 100 000 osób 600 500 400 300 200 586,8 211,1 180,7 1950 2005 193,9 183,8 Dr hab. med. Paweł Włodarski 100 0 Choroby serca
Bardziej szczegółowoDr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany
1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy
Bardziej szczegółowoOrganizmy modelowe - drożdże. Saccharomyces cerevisiae i nie tylko
Organizmy modelowe - drożdże Saccharomyces cerevisiae i nie tylko Co można badać na drożdżach? Praktycznie wszystkie podstawowe aspekty biologii molekularnej, biologii komórki, genetyki Transdukcja sygnału
Bardziej szczegółowoSkładniki jądrowego genomu człowieka
Składniki jądrowego genomu człowieka Genom człowieka 3 000 Mpz (3x10 9, 100 cm) Geny i sekwencje związane z genami (900 Mpz, 30% g. jądrowego) DNA pozagenowy (2100 Mpz, 70%) DNA kodujący (90 Mpz ~ ok.
Bardziej szczegółowoMapowanie genów cz owieka. podstawy
Mapowanie genów czowieka podstawy Sprzężenie Geny leżące na różnych chromosomach spełniają II prawo Mendla Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition,
Bardziej szczegółowoFarmakogenetyka. Autor: dr Artur Cieślewicz. Zakład Farmakologii Klinicznej.
Farmakogenetyka Autor: dr Artur Cieślewicz Zakład Farmakologii Klinicznej artcies@ump.edu.pl Genom człowieka ~3 miliardy par zasad (wielkość genomu haploidalnego) 23 pary chromosomów Liczba genów: 20-25
Bardziej szczegółowoMetylacja DNA. Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk
Metylacja DNA Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk Przykład symfoniczny Przykład symfoniczny Metylacja DNA O SAM-CH SAM NH 3 5 2 6 1 H DNMT Cytozyna
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki molekularnej
Podstawy genetyki molekularnej Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) 5 DNA zbudowany jest z nukleotydów
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Paweł Blecharz
BRCA1 zależny rak piersi i jajnika odmienności diagnostyczne i kliniczne (BRCA1 dependent breast and ovarian cancer clinical and diagnostic diversities) Paweł Blecharz Dr hab. n. med. Paweł Blecharz Dr
Bardziej szczegółowoUniwersytet Łódzki, Instytut Biochemii
Życie jest procesem chemicznym. Jego podstawą są dwa rodzaje cząsteczek kwasy nukleinowe, jako nośniki informacji oraz białka, które tę informację wyrażają w postaci struktury i funkcji komórek. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1959/press.html?print=1
Bardziej szczegółowoOFERTA BADAŃ GENETYCZNYCH
OFERTA BADAŃ GENETYCZNYCH Obowiązuje od stycznia 2014 GINEKOLOGIA Załącznik nr 5 Kod badania Jednostka chorobowa Opis badania Materiał do badań Cena GIN-001 Badanie screeningowe HPV Wykrywanie onkogennych
Bardziej szczegółowoProkariota i Eukariota
Prokariota i Eukariota W komórkach organizmów żywych ilość DNA jest zazwyczaj stała i charakterystyczna dla danego gatunku. ILOŚĆ DNA PRZYPADAJĄCA NA APARAT GENETYCZNY WZRASTA WRAZ Z BARDZIEJ FILOGENETYCZNIE
Bardziej szczegółowoAnaliza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym
Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym mgr Magdalena Brzeskwiniewicz Promotor: Prof. dr hab. n. med. Janusz Limon Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Gdański Uniwersytet Medyczny
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU CYTOFIZJOLOGIA/SYLABUS
KARTA PRZEDMIOTU CYTOFIZJOLOGIA/SYLABUS Wydział Kierunek studiów Jednostka organizacyjna prowadząca kierunek Poziom kształcenia Forma studiów Profil kształcenia Jednostka organizacyjna prowadząca przedmiot
Bardziej szczegółowoAnaliza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Geny i chromosomy Allele genów zlokalizowanych na różnych chromosomach segregują niezależnie (II prawo Mendla) Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R
Bardziej szczegółowoMolekularna terapia celowana w onkologii. Mirosława Püsküllüoğlu
Molekularna terapia celowana w onkologii Mirosława Püsküllüoğlu Onkogeneza Nowotworzenie nieodłącznie wiąże się z zaburzeniami genetycznymi Progresja ze zdrowej tkanki do inwazyjnego nowotworu zajmuje
Bardziej szczegółowoCzłowiek mendlowski? Genetyka człowieka w XX i XXI w.
Człowiek mendlowski? Genetyka człowieka w XX i XXI w. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki. Dziedziczenie wieloczynnikowe na przykładzie człowieka. Asocjacje.
Podstawy genetyki Dziedziczenie wieloczynnikowe na przykładzie człowieka. Asocjacje. Cechy wieloczynnikowe Choroby jednogenowe są rzadkie lub bardzo rzadkie Jednogenowych cech zmienności prawidłowej jest
Bardziej szczegółowoMOLEKULARNE PODSTAWY CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Polskie 1995, 44 (2): 311-321 Towarzystwo PL ISSN 0023-4249 S S S KOSMOS J a n u s z A. S ie d l e c k i Centrum Onkologii-Instytut im. Mani Curie-Skłodowskiej Zakład Biologii Komórki i Terapii Doświadczalnej
Bardziej szczegółowoNowotwory. Guz złośliwy: Może naciekać i niszczyć przyległe struktury oraz rozsiewać się w odległe miejsca, wywołując śmierć.
Nowotwory Neoplasia nowy wzrost Onkologia gr. Onkos guz Nowotwór zaburzenie wzrostu komórek wyzwalane przez serię nabytych mutacji dotyczące pojedynczej komórki i jej klonalnego potomstwa. Proliferacja
Bardziej szczegółowoAnna Markowska Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych
Anna Markowska Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Epidemiologia zachorowalności na raka endometrium Na świecie W Polsce 2008 >288.000 4820 2012 >319.000 5426 Globocan 2012 Krajowy Rejestr Nowotworów
Bardziej szczegółowoUniwersytet Łódzki, Instytut Biochemii
Życie jest procesem chemicznym. Jego podstawą są dwa rodzaje cząsteczek kwasy nukleinowe, jako nośniki informacji oraz białka, które tę informację wyrażają w postaci struktury i funkcji komórek. Arthur
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ 1. Gen to odcinek DNA odpowiedzialny
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT Ćwiczenia 1 mgr Magda Kaczmarek-Okrój magda_kaczmarek_okroj@sggw.pl 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli
Bardziej szczegółowoMechanizmy starzenia komórki. Wykład 14
Mechanizmy starzenia komórki Wykład 14 Starzenie To zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy, które pojawia się w organizmach wraz z upływem czasu; naturalne i nieodwracalne nagromadzenie
Bardziej szczegółowoBiologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń narządu ruchu
Biologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń Ilość godzin: 40h seminaria Ilość grup: 2 Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Kierunek: Fizjoterapia ścieżka neurologiczna Rok: II - Lic Tryb: stacjonarne
Bardziej szczegółowoROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej ROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE Lek. Joanna Irla-Miduch WERYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA I OCENA EKSPRESJI BIAŁKA p16 INK4A ORAZ
Bardziej szczegółowoIMMUNOHISTOCHEMICZNA OCENA MERKERÓW PROLIFERACJI KOMÓRKOWEJ W RAKU JELITA GRUBEGO
IMMUNOHISTOCHEMICZNA OCENA MERKERÓW PROLIFERACJI KOMÓRKOWEJ W RAKU JELITA GRUBEGO EWA STĘPIEŃ ZAKŁAD PATOMORFOLOGII OGÓLNEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W BIAŁYMSTOKU KIEROWNIK I OPIEKUN PRACY: Dr KATARZYNA GUZIŃSKA-USTYMOWICZ
Bardziej szczegółowoRola mutacji w procesie nowotworzenia oraz w leczeniu nowotworów
Rola mutacji w procesie nowotworzenia oraz w leczeniu nowotworów Dr Jacek Połosak ZKB Epigenetyki Człowieka Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN Główne przyczyny powstawania nowotworów czynniki
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Fizjologia człowieka Wykład 2, część A CZYNNIKI WZROSTU CYTOKINY 2 1 Przykłady czynników wzrostu pobudzających proliferację: PDGF - cz.wzrostu z płytek krwi działa na proliferację i migrację fibroblastów,
Bardziej szczegółowoAnaliza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Geny i chromosomy Allele genów zlokalizowanych na różnych chromosomach segregują niezależnie (II prawo Mendla) Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R
Bardziej szczegółowomikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii
Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza
Bardziej szczegółowoAnaliza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Badanie relacji genotyp-fenotyp u człowieka Analiza sprzężeń - poszukiwanie rejonów chromosomu położonych blisko genu determinującego daną cechę Analiza asocjacji
Bardziej szczegółowoRecenzja. Ocena merytoryczna pracy
Dr hab. Joanna Jakubowicz-Gil Lublin, 21.12.2017 Zakład Anatomii Porównawczej i Antropologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie ul. Akademicka 19 20-033 Lublin Recenzja rozprawy doktorskiej
Bardziej szczegółowoBliskie Spotkanie z Biologią. Genetyka populacji
Bliskie Spotkanie z Biologią Genetyka populacji Plan wykładu 1) Częstości alleli i genotypów w populacji 2) Prawo Hardy ego-weinberga 3) Dryf genetyczny 4) Efekt założyciela i efekt wąskiego gardła 5)
Bardziej szczegółowoZgodnie z tzw. modelem interpunkcji trna, cząsteczki mt-trna wyznaczają miejsca
Tytuł pracy: Autor: Promotor rozprawy: Recenzenci: Funkcje białek ELAC2 i SUV3 u ssaków i ryb Danio rerio. Praca doktorska wykonana w Instytucie Genetyki i Biotechnologii, Wydział Biologii UW Lien Brzeźniak
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biologia molekularna Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoNON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
Bardziej szczegółowoGIMNAZJUM SPRAWDZIANY SUKCES W NAUCE
GIMNAZJUM SPRAWDZIANY BIOLOGIA klasa III SUKCES W NAUCE II GENETYKA CZŁOWIEKA Zadanie 1. Cechy organizmu są warunkowane przez allele dominujące i recesywne. Uzupełnij tabelę, wykorzystując poniższe określenia,
Bardziej szczegółowoZasady dziedziczenia predyspozycji do nowotworów
Tadeusz Dębniak, Jan Lubiński Zasady dziedziczenia predyspozycji do nowotworów Szacuje się, Ŝe około 30% wszystkich nowotworów powstaje w wyniku wysokiej, genetycznie uwarunkowanej predyspozycji (1). Świadczą
Bardziej szczegółowoGeny, a funkcjonowanie organizmu
Geny, a funkcjonowanie organizmu Wprowadzenie do genów letalnych Geny kodują Białka Kwasy rybonukleinowe 1 Geny Występują zwykle w 2 kopiach Kopia pochodząca od matki Kopia pochodząca od ojca Ekspresji
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 9
Załącznik nr 9 Nazwa programu: do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
Bardziej szczegółowoGdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski. Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T. Joanna Frąckowiak
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T Joanna Frąckowiak Rozprawa doktorska Praca wykonana w Katedrze i Zakładzie Fizjopatologii Gdańskiego
Bardziej szczegółowoUniwersytet Łódzki, Instytut Biochemii
Życie jest procesem chemicznym. Jego podstawą są dwa rodzaje cząsteczek kwasy nukleinowe, jako nośniki informacji oraz białka, które tę informację wyrażają w postaci struktury i funkcji komórek. Arthur
Bardziej szczegółowoProgram ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016. Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.
Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016 Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.2015) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć Temat: Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoNowotwór złośliwy oskrzela i płuca
www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Nowotwór złośliwy oskrzela i płuca Bevacizumab Bewacyzumab w skojarzeniu z chemioterapią opartą na pochodnych platyny jest wskazany w leczeniu pierwszego
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej mgr inż. Artura Zajkowicza
dr hab. Beata Schlichtholz Gdańsk, 20 października 2015 r. Katedra i Zakład Biochemii Gdański Uniwersytet Medyczny ul. Dębinki 1 80-211 Gdańsk Recenzja rozprawy doktorskiej mgr inż. Artura Zajkowicza pt.
Bardziej szczegółowoMUTACJE GENETYCZNE. Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A
MUTACJE GENETYCZNE Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A Mutacje - rodzaje - opis Mutacje genowe powstają na skutek wymiany wypadnięcia lub dodatnia jednego albo kilku nukleotydów. Zmiany w liczbie
Bardziej szczegółowoleczenia personalizowanego
Diagnostyka molekularna jako podstawa leczenia personalizowanego Dorota Nowakowska Poradnia Genetyczna CO-I Warszawa medycyna personalizowana Definicja wg Polskiej Koalicji Medycyny Personalizowanej: Kluczowe
Bardziej szczegółowoTematyka zajęć z biologii
Tematyka zajęć z biologii klasy: I Lp. Temat zajęć Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania, wymaganiami edukacyjnymi i podstawą programową Podstawowe zagadnienia materiału nauczania
Bardziej szczegółowoJak działają geny. Podstawy biologii molekularnej genu
Jak działają geny Podstawy biologii molekularnej genu Uniwersalność życia Podstawowe mechanizmy są takie same u wszystkich znanych organizmów budowa DNA i RNA kod genetyczny repertuar aminokwasów budujących
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki człowieka
Podstawy genetyki człowieka Dziedziczenie Mendlowskie - jeden gen = jedna cecha np. allele jednego genu decydują o barwie kwiatów groszku Bardziej złożone - interakcje kilku genów Wieloczynnikowe - interakcje
Bardziej szczegółowoROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI
ROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI Michał M. Dyzma PLAN REFERATU Historia badań nad wapniem Domeny białek wiążące wapń Homeostaza wapniowa w komórce Komórkowe rezerwuary wapnia Białka buforujące Pompy wapniowe
Bardziej szczegółowoZespół BRCA klinika i leczenie. Ewa Nowak-Markwitz. Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Klinika Onkologii Ginekologicznej
Zespół BRCA klinika i leczenie Ewa Nowak-Markwitz Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Klinika Onkologii Ginekologicznej Wykład powstał przy wsparciu firmy AstraZeneca dziedziczenie każdy ma dwie kopie genu
Bardziej szczegółowoWYKŁAD: 4. Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr)
WYKŁAD: 4 Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Prof. dr hab. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr) 1 2 3 Zdjęcie 2. Stuletnia mieszkanka
Bardziej szczegółowoWIEDZA. wskazuje lokalizacje przebiegu procesów komórkowych
Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Medycyna Molekularna w Praktyce Klinicznej Typ studiów:
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 1 Biologia I MGR /
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 1 Biologia I MGR 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli przewidywanie struktury następnego pokolenia przy
Bardziej szczegółowo