Prawo finansów publicznych

Transkrypt

1 Skrypty Becka Agnieszka Mikos-Sitek Piotr Zapadka Prawo finansów publicznych 2. wydanie

2 SKRYPTY BECKA Prawo inansów publicznych

3 W sprzeda y: A. Drwiłło, D. Ma niak LEKSYKON PRAWA FINANSOWEGO 100 PODSTAWOWYCH POJ Ć Encyklopedie i Leksykony M. Fedorowicz, K. Nizioł PRAWO FINANSOWE POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ Wykłady i Ćwiczenia M. Stepaniuk PRAWO FINANSOWE - CZ Ć I. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. TOM 11, wyd. 2 Testy Aplikacyjne M. Stepaniuk PRAWO FINANSOWE - CZ Ć II. TESTY, PYTANIA I ODPOWIEDZI. TOM 12, wyd. 2 Testy Aplikacyjne PODATKI 2011, wyd. 2 Podatkowe Teksty Ustaw Becka

4 Prawo inansów publicznych dr Agnieszka Mikos-Sitek dr Piotr Zapadka Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszy skiego w Warszawie WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2011

5 Poszczególne rozdziały opracowali: Agnieszka Mikos-Sitek: I, III, IV Piotr Zapadka: II, V, VI Redakcja: Aneta Flisek Wydawnictwo C. H. Beck 2011 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Marta wierk Druk i oprawa: P.W.P. Interdruk, Warszawa ISBN ISBN e-book

6 SPIS TRE CI Wykaz skrótów... IX Wykaz podstawowej literatury... XIII Przedmowa... XV Rozdział I. Zagadnienia ogólne inansów publicznych Poj cie inansów publicznych Funkcje inansów publicznych Podstawy prawne Jawno ć i przejrzysto ć inansów publicznych... 6 Rozdział II. Nauka o pieni dzu Poj cie pieni dza Pieni dz gotówkowy I. Jednostki pieni ne II. Znaki pieni ne III. Obrót wekslowy Pieni dz bezgotówkowy I. Pieni dz bankowy zagadnienia wst pne II. Rachunki bankowe III. Rozliczenia pieni ne IV. Kredyt V. Po yczka VI. Akredytywa VII. Bankowo ć elektroniczna Pieni dz elektroniczny I. Elektroniczne instrumenty płatnicze II. Pieni dz elektroniczny III. Instrumenty pieni dza elektronicznego IV. Karta płatnicza Prawo dewizowe I. Obrót dewizowy Obrót dewizowy z zagranic Obrót warto ciami dewizowymi w kraju II. Ograniczenia obrotu dewizowego Ograniczenia wynikaj ce z art. 9 PrDew... 38

7 VI Spis tre ci 2. Ograniczenia wynikaj ce z art. 10 PrDew Zezwolenia dewizowe III. Działalno ć kantorowa Rozdział III. Polityka pieni na Poj cie inlacji Narodowy Bank Polski I. Funkcje banku centralnego Uwagi wprowadzaj ce Forma instytucjonalna, cele, zadania Niezale no ć Narodowego Banku Polskiego, współdziałanie z organami pa stwa II. Organizacja Narodowego Banku Polskiego Organy Narodowego Banku Polskiego Prezes NBP Rada Polityki Pieni nej Zarz d NBP Struktura organizacyjna III. Podstawowe zadania Narodowego Banku Polskiego Działalno ć emisyjna Instrumenty polityki pieni nej banku centralnego Działalno ć dewizowa Prowadzenie rachunków bankowych IV. Gospodarka inansowa NBP Europejski System Banków Centralnych I. Podstawowe cele i funkcje ESBC II. Struktura organizacyjna III. Niezale no ć IV. Kształtowanie i realizacja polityki pieni nej przez ESBC Kryteria konwergencji Rozdział IV. Prawo bud etowe Bud et pa stwa I. Bud et pa stwa, ustawa bud etowa, Wieloletni Plan Finansowy Pa stwa II. Dochody i wydatki bud etu III. Klasyikacja bud etowa IV. Dług publiczny, deicyt V. Procedura bud etowa VI. Wykonywanie ustawy bud etowej VII. Jednostki sektora inansów publicznych Bud et jednostek samorz du terytorialnego I. Bud et jednostek samorz du terytorialnego, uchwała bud etowa, wieloletnia prognoza inansowa II. Procedura bud etowa III. Wykonywanie bud etu

8 Spis tre ci VII Rozdział V. Prawo podatkowe Zagadnienia wst pne Ordynacja podatkowa I. Obowi zek podatkowy II. Zobowi zanie podatkowe III. Powstanie zobowi zania podatkowego IV. Wyga ni cie zobowi zania podatkowego Zapłata Przej cie własno ci w post powaniu egzekucyjnym Przeniesienie własno ci Pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta Potr cenie Zaliczenie nadpłaty Umorzenie zaległo ci Zaniechanie poboru Przedawnienie V. Zabezpieczenie wykonania zobowi zania podatkowego Zabezpieczenie przedegzekucyjne Zabezpieczenie dobrowolne Hipoteka przymusowa Zastaw skarbowy VI. Odpowiedzialno ć za zobowi zania podatkowe Odpowiedzialno ć podatnika Odpowiedzialno ć mał onka podatnika Odpowiedzialno ć płatnika/inkasenta Odpowiedzialno ć nast pcy prawnego Odpowiedzialno ć osoby trzeciej Podatki dochodowe I. Podatek dochodowy od osób izycznych II. Zryczałtowany podatek dochodowy od osób izycznych III. Podatek dochodowy od osób prawnych Podatki obrotowe I. Podatek od towarów i usług II. Podatek akcyzowy III. Podatek od gier hazardowych IV. Podatek od czynno ci cywilnoprawnych Podatki maj tkowe I. Podatek rolny II. Podatek le ny III. Podatek od nieruchomo ci IV. Podatek od spadków i darowizn Podatki i opłaty lokalne Rozdział VI. Rynek inansowy Poj cie rynku inansowego Podmioty rynku inansowego I. Banki

9 VIII Spis tre ci II. Firmy inwestycyjne III. Fundusze inwestycyjne IV. Fundusze emerytalne V. Zakłady ubezpiecze Nadzór ostro no ciowy (KNF) Sieć bezpiecze stwa inansowego (Safety Net) Indeks rzeczowy

10 WYKAZ SKRÓTÓW 1. ródła prawa BFGU... ustawa z r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 ze zm.) ElInstrPłU... ustawa z r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. Nr 169, poz ze zm.) FinPublU... ustawa z r. o inansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz ze zm.) FinPublU z 1998 r.... ustawa z r. o inansach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 ze zm.) FinPublU z 2005 r.... ustawa z r. o inansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz ze zm.) FundEmU... ustawa z r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 34, poz. 189 ze zm.) FundInwU... ustawa z r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 146, poz ze zm.) GryHazU... ustawa z r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz ze zm.) KC... ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) KPC... ustawa z r. Kodeks post powania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KSH... ustawa z r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) NBPU... ustawa z r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) ObrFinU... ustawa z z r. o obrocie instrumentami inansowymi (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 211, poz ze zm.) OfertaPublU... ustawa z r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów inansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 185, poz ze zm.)

11 X Wykaz skrótów OpłLokU... ustawa z r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) OrdPU... ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PCzynCywPrU... ustawa z r. o podatku od czynno ci cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) PDOFizU... ustawa z r. o podatku dochodowym od osób izycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) PDOPrU... ustawa z r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) PLasU... ustawa z r. o podatku le nym (Dz.U. Nr 200, poz ze zm.) PostEAdmU... ustawa z r. o post powaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.) PrBank... ustawa z r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrCzek... ustawa z r. Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.) PrDew... ustawa z r. Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz ze zm.) PRolU... ustawa z r. o podatku rolnym (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 ze zm.) PrSpółdz... ustawa z r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz ze zm.) PrWeks... ustawa z r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) PSpadDarU... ustawa z r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) RyczałtU... ustawa z r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osi ganych przez osoby izyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 ze zm.) SamGminU... ustawa z r. o samorz dzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SamPowiatU... ustawa r. o samorz dzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) TfUE... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C 115 z r., s. 47) TWE... Traktat Ustanawiaj cy Wspólnot Europejsk (Dz.Urz. UE C 321 z r., s. 37) VATU... ustawa z r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) 2. Organy orzekaj ce SA... S d Apelacyjny SN... S d Najwy szy TK... Trybunał Konstytucyjny

12 Wykaz skrótów XI 3. Czasopisma, publikatory BB... Bezpieczny Bank BiK... Bank i Kredyt GP... Gazeta Prawna MoRiF... Monitor Rachunkowo ci i Finansów OSA... Orzecznictwo S dów Apelacyjnych OSNKW... Orzecznictwo S du Najwy szego Izba Karna i Wojskowa OSP... Orzecznictwo S dów Polskich OTK... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego seria A PB... Prawo Bankowe PiP... Pa stwo i Prawo PP... Przegl d Podatkowy PPH... Przegl d Prawa Handlowego Prz. Sejm.... Przegl d Sejmowy PUG... Przegl d Ustawodawstwa Gospodarczego RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Rzeczp.... Rzeczpospolita 4. Inne skróty art.... artykuł BFG... Bankowy Fundusz Gwarancyjny BTE... bankowy tytuł egzekucyjny Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz. NBP... Dziennik Urz dowy Narodowego Banku Polskiego EBC... Europejski Bank Centralny EIP... elektroniczne instrumenty płatnicze ESBC... Europejski System Banków Centralnych FIO... fundusz inwestycyjny otwarty FIZ... fundusze inwestycyjne zamkni te IPE... instytucja pieni dza elektronicznego j.s.t.... jednostka samorz du terytorialnego KNF... Komisja Nadzoru Finansowego KRS... Krajowy Rejestr S dowy M.P.... Monitor Polski nast.... nast pny (-a, -e) NBP... Narodowy Bank Polski OECD... Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju RPP... Rada Polityki Pieni nej tekst jedn.... tekst jednolity TE... towarzystwo emerytalne TFI... towarzystwo funduszy inwestycyjnych uchw.... uchwała UE... Unia Europejska UKNF... Urz d Komisji Nadzoru Finansowego WPFP... Wieloletni Plan Finansowy Pa stwa

13 XII Wykaz skrótów wyr.... wyrok z.... zeszyt ze zm.... ze zmianami ZBP... Zwi zek Banków Polskich

14 WYKAZ PODSTAWOWEJ LITERATURY W. Baka, Bankowo ć centralna. Funkcje. Metody. Organizacja, Warszawa ten e, Bankowo ć europejska, Warszawa B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa A. Borodo, Polskie prawo inansowe. Zarys ogólny, Toru ten e, Prawo bud etowe, Warszawa ten e, Samorz d terytorialny. System prawnoinansowy, Warszawa E. Chojna-Duch, Polskie prawo inansowe. Finanse publiczne, Warszawa W. Czachórski, Zobowi zania. Zarys wykładu, Warszawa E. Fojcik-Mastalska (red.), Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa P. M. Gaudemet, J. Molinier, Finanse publiczne, Warszawa E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, Warszawa W. Góralczyk (red.), Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa H. Gronkiewicz-Waltz, Bank centralny od gospodarki planowej do rynkowej. Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa M. Iwanicz-Drozdowska, W. L. Jaworski, Z. Zawadzka, Bankowo ć. Zagadnienia podstawowe, Warszawa C. Kosikowski, Finanse publiczne i prawo inansowe, Warszawa ten e, Finanse publiczne. Komentarz, Warszawa ten e, Nowa ustawa o inansach publicznych. Komentarz, Warszawa ten e, Publiczne prawo bankowe, Warszawa C. Kosikowski, E. Ru kowski (red.), Finanse publiczne i prawo inansowe, Warszawa C. Kosikowski, E. Ru kowski (red.), Finanse publiczne i prawo inansowe, Warszawa R. Mastalski, Prawo podatkowe, Warszawa A. Mikos, Ustrojowa pozycja banku centralnego w Polsce, Warszawa A. Mikos-Sitek, P. Zapadka, Polskie prawo bankowe, Warszawa A. Nowak-Far (red.), Finanse publiczne i prawo inansowe, Warszawa Z. Oiarski, Prawo bankowe, Warszawa ten e, Prawo inansowe, Warszawa A. Partyka-Szewczyk, P. Zapadka, Zarys prawa podatkowego. Wybrane zagadnienia, Warszawa Z. Radwa ski, Zobowi zania cz ć ogólna, Warszawa B. Smykla, Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa A. Szuma ski (red.), System Prawa Prywatnego. Prawo papierów warto ciowych, t. 18, Warszawa 2005.

15 XIV Wykaz podstawowej literatury A. Wolter, Prawo cywilne zarys cz ci ogólnej, Warszawa W. Wójtowicz (red.), Prawo podatkowe. Cz ć ogólna i szczegółowa, Bydgoszcz Lublin M. Zaleska (red.), Współczesna bankowo ć, t. I, Warszawa F. Zoll (red.), Prawo bankowe. Komentarz, Kraków 2005.

16 PRZEDMOWA Niniejsza publikacja przygotowana została przede wszystkim z my l o studentach wydziałów prawa i administracji, a tak e innych osób zainteresowanych niezwykle skomplikowan materi jak jest prawo inansów publicznych. Zagadnienia omawiane przez autorów nabieraj szczególnego znaczenia z uwagi na problemy inansowe z jakimi borykaj si współcze nie gospodarki pa stw tworz cych system wolnorynkowy. Skrypt umo liwia bowiem łatwiejsz analiz aktualnych wydarze gospodarczych, zwa ywszy na fakt, e stanowi on kompendium wiedzy na temat kluczowych dla sfery inansów publicznych mechanizmów opartych na okre lonych instytucjach prawnych. Przede wszystkim w opracowaniu przybli one zostało samo poj cie inansów publicznych, poprzez dokonanie systematyki tej dyscypliny prawa oraz zaprezentowanie kluczowych zasad determinuj cych proces prawotwórczy. Istotnym elementem publikacji jest tak e omówienie poj cia pieni dza, jako przedmiotu transferu i rozporz dze w sferze inansów publicznych, jak równie przybli enie istniej cych mechanizmów prawnych pozwalaj cych utrzymać jego adekwatn warto ć, okre lanych mianem polityki pieni nej. Fundamentalnym dla procesu zarz dzania inansami publicznymi jest omówione w niniejszym skrypcie prawo bud etowe, reguluj ce zasady redystrybucji i przepływu rodków pieni nych, a tak e podstawowy rodzaj dochodów bud etów publicznych, jakim od zarania historii cywilizacji były i s podatki. Na zako czenie autorzy niniejszej publikacji zaprezentowali podstawowe podmioty tworz ce rynek inansowy, ze szczególnym uwzgl dnieniem mechanizmów zapewniaj cych bezpiecze stwo jego funkcjonowania. Autorzy maj nadziej, e przekrojowa projekcja wielu bardzo autonomicznych zagadnie i obszarów prawa inansowego, zaproponowana w przejrzystej i syntetycznej formie, spotka si z yczliwym przyj ciem. Warszawa, czerwiec 2011 r. Autorzy

17

18 ROZDZIAŁ I ZAGADNIENIA OGÓLNE FINANSÓW PUBLICZNYCH Literatura: B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009; ten e, Prawo konstytucyjne, Warszawa 2004; A. Borodo, Polskie prawo inansowe. Zarys ogólny, Toru 2010; ten e, Prawo bud etowe, Warszawa 2008; ten e, Samorz d terytorialny. System prawnoinansowy, Warszawa 2008; ten e, Słownik inansów samorz dowych, Toru 2007; ten e (red.) Zagadnienia prawne inansów i gospodarki samorz du terytorialnego, Toru 2008; J. Charytoniuk, Nowa ustawa o inansach publicznych z komentarzem, Warszawa 2009; E. Chojna-Duch, Polskie prawo inansowe. Finanse publiczne, Warszawa 2004; T. D bowska- Romanowska, Prawo inansowe. Cz ć konstytucyjna wraz z cz ci ogóln, Warszawa 2010; A. Drwiłło, D. Ma niak (red.), Leksykon prawa inansowego. 100 podstawowych poj ć, Warszawa 2009; P. M. Gaudemet, J. Molinier, Finanse publiczne, Warszawa 2000; J. Głuchowski, R. Huterski, B. Kołosowska, J. Patyk, J. Wi niewski, Finanse publiczne, Toru 2005; E. Hellich, Nowa ustawa o inansach publicznych. Wprowadzenie do zmian obowi zuj cych od r., Warszawa 2010; K. Jóskowiak, Samorz d terytorialny w procesie integracji europejskiej. Polskie do wiadczenia i wnioski na przyszło ć, Katowice 2008; A. Korczyn, Leksykon rachunkowo ci ekonomiki i inansów, Skierniewice 1998; C. Kosikowski, Finanse publiczne. Komentarz, Warszawa 2007; ten e, Finanse publiczne w wietle Konstytucji RP oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (na tle porównawczym), Warszawa 2004; ten e, Nowa ustawa o inansach publicznych. Komentarz, Warszawa 2010; ten e (red.), System Prawa Finansowego. Teoria i nauka prawa inansowego, t. I, Warszawa 2010; C. Kosikowski, E. Ru kowski (red.), Finanse publiczne i prawo inansowe, Warszawa 2008; C. Kosikowski, E. Ru kowski (red.), Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, Warszawa 2005; Z. Oiarski, Prawo inansowe, Warszawa 2010; L. Or ziak, Finanse Unii Europejskiej, Warszawa 2004; L. Patrzałek (red.), Wybrane problemy inansów samorz du terytorialnego, Pozna 2008; M. Podstawka (red.), Finanse. Instytucje, instrumenty, podmioty, rynki, regulacje, Warszawa 2010; K. Puchacz, Nowa ustawa o inansach publicznych. Szczególowe omówienie nowych regulacji, Gda sk 2009; S. Serain, B. Szmulik (red.), Leksykon obywatela, Warszawa 2008; J. Smullen, N. Hand, Słownik inansów i bankowo ci, Warszawa 2008 (tłum.); W. Wójtowicz (red.), Prawo inansowe, Warszawa 2000; M. Zubik, Bud et pa stwa w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2001.

19 2 Rozdział I. Zagadnienia ogólne inansów publicznych 1. Poj cie finansów publicznych Normatywn deinicj poj cia inanse publiczne zawiera ustawa z r. o inansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz ze zm.). Zgodnie bowiem z art. 3 FinPublU, inanse publiczne obejmuj procesy zwi zane z gromadzeniem rodków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, a w szczególno ci: 1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych, 2) wydatkowanie rodków publicznych, 3) inansowanie potrzeb po yczkowych bud etu pa stwa, 4) zaci ganie zobowi za anga uj cych rodki publiczne, 5) zarz dzanie rodkami publicznymi, 6) zarz dzanie długiem publicznym, 7) rozliczenia z bud etem Unii Europejskiej. W literaturze przedmiotu pojawia si ono w ró nym uj ciu cz sto w odniesieniu do poszczególnych elementów składowych okre lenia. Przykładowo P. M. Gaudemet oraz J. Molinier deiniuj inanse publiczne, nazywaj c je gał zi prawa publicznego, której przedmiotem jest badanie norm odnosz cych si do publicznych zasobów pieni nych oraz operacji tymi zasobami (P. M. Gaudemet, J. Molinier, Finanse publiczne, Warszawa 2000, s. 17). T. D bowska-romanowska zwraca uwag na ujmowanie współcze nie przedmiotowego poj cia w trojakim znaczeniu, a mianowicie s one ł cznie: 1) zespołem instytucji prawnych systemem prawnym inansów publicznych, 2) samym mechanizmem gromadzenia i wydatkowania zasobów publicznych, czyli mechanizmem zarz dzania, 3) zasobem pieni nym, który realnie istnieje i nast pnie jest dzielony (scentralizowany publiczny zasób rodków inansowych; zob. T. D bowska-romanowska, Prawo inansowe. Cz ć konstytucyjna wraz z cz ci ogóln, Warszawa 2010, s. 8). E. Ru kowski z kolei deiniuje inanse publiczne jako zjawiska zwi zane z gromadzeniem i wydatkowaniem rodków pieni nych, zwracaj c uwag na zło ono ć problematyki inansów publicznych i kilka problemów nierozerwalnie z nimi zwi zanych, jak planowanie, ewidencja, sprawozdawczo ć i kontrola (zob. E. Ru kowski, [w:] C. Kosikowski, E. Ru kowski (red.), Finanse publiczne i prawo inansowe, Warszawa 2008, s. 21; zob. równie C. Kosikowski, Finanse publiczne. Komentarz, Warszawa 2007, s ). Podobnie do uj cia deinicji inansów publicznych podchodzi D. Ma niak (zob. A. Drwiłło, D. Ma niak (red.), Leksykon prawa inansowego. 100 podstawowych poj ć, Warszawa 2009, s ).

20 3. Podstawy prawne 3 2. Funkcje finansów publicznych Funkcje inansów publicznych nale y rozumieć jako zespół stawianych przed nimi zada. S one oczywi cie realizowane i zwi zane z osi ganiem okre lonych celów w zwi zku z gromadzeniem i wydatkowaniem rodków pieni nych. Uznawan najcz ciej za podstawow funkcj inansów publicznych jest funkcja iskalna, która polega na dostarczaniu pa stwu i innym podmiotom publicznym dochodów przeznaczonych na realizacj ich zada. Opiera si wi c na d eniu do gromadzenia rodków pieni nych przez pa stwo w celu realizacji zada jakie s mu przypisane. Funkcja redystrybucyjna (rozdzielcza) zwi zana jest z jednej strony z gromadzeniem rodków pieni nych przez pa stwo i nast pnie ich rozdzielaniu okre lonym podmiotom. Jak si podkre la znaczenie ma w tym przypadku interwencja pa stwa maj ca ukierunkować zachowania podmiotu, na którym spoczywa ci ar publicznych wiadcze pieni nych. Finansom publicznym przypisuje si równie funkcj stymulacyjn co oznacza oddziaływanie za pomoc okre lonych rozwi za i ukierunkowania strumieni inansowych na zachowanie ró nych podmiotów oraz funkcj ewidencyjno-kontroln (kontroln, informacyjn ), która polega na funkcjonowaniu w tym przypadku takich rozwi za i mechanizmów, które pozwalaj w inansach publicznych na kontrol przebiegu zjawisk gospodarczych i operacji inansowych (zob. m.in. C. Kosikowski, [w:] Finanse publiczne, 2008, s. 25; D. Ma niak, [w:] A. Drwiłło, D. Ma niak (red.), Leksykon prawa inansowego..., s ). 3. Podstawy prawne Regulacje prawne odnosz ce si do inansów publicznych oraz do sektora inansów publicznych stanowi liczn grup aktów prawnych o ró nej randze prawnej. Konstytucja RP zawiera postanowienia, obj te głównie jej Rozdziałem X Finanse publiczne, które maj charakter w przedmiotowym zakresie zasad podstawowych. Szczegółowa realizacja tych zasad nast puje w wielu aktach prawnych rangi ustawowej, a w dalszej kolejno ci oczywi cie w aktach wykonawczych, które do nich s wydawane. W pierwszej kolejno ci z przepisów Konstytucji RP wynika zasada, zgodnie z któr, w zasadniczych kwestiach odnosz cych si do inansów publicznych wymaga si regulacji rangi ustawy. Zgodnie bowiem z art. 216 Konstytucji RP, rodki inansowe na cele publiczne s gromadzone i wydatkowane w sposób okre lony w ustawie. Nabywanie, zbywanie i obci anie nieruchomo ci, udziałów lub akcji oraz emisja papierów warto ciowych przez Skarb Pa stwa, Narodowy Bank Polski lub inne pa stwowe osoby prawne nast puje na zasadach i w trybie okre lonych w ustawie. Podobnie w drodze ustawy nast puje ustanowienie monopolu. Zaci ga-