Na egzamin! FINANSOWE. w pigułce. szybko zwięźle i na temat. Wydawnictwo C.H. Beck

Transkrypt

1 Na egzamin! PRAWO FINANSOWE w pigułce Wydawnictwo C.H. Beck szybko zwięźle i na temat

2 PRAWO FINANSOWE w pigułce

3 Inne w tej serii: Prawo rzymskie w pigułce Prawo handlowe w pigułce Prawo gospodarcze publiczne w pigułce Prawo konstytucyjne w pigułce Prawo rodzinne i nieletnich w pigułce Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych w pigułce Prawo cywilne w pigułce Postępowanie cywilne w pigułce Prawo karne w pigułce Postępowanie karne w pigułce Prawo i postępowanie administracyjne w pigułce Polecamy inne nasze publikacje: H. Dzwonkowski (red.), J. Gliniecka (red.) PRAWO FINANSOWE Podręczniki Prawnicze A. Nowak-Far (red.) FINANSE PUBLICZNE I PRAWO FINANSOWE Studia Prawnicze

4 PRAWO FINANSOWE w pigułce WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2013

5 W opracowaniu uwzględniono stan prawny do Dz.U. z 2013 r. poz. 934 Aktualizacje dostępne na Redaktor prowadzący: Aneta Gacka-Asiewicz Wykorzystano materiały autorstwa: dr Agnieszki Mikos-Sitek DZIAŁ PIERWSZY. Rozdział I Część I IV DZIAŁ TRZECI. Rozdział I II dr. Piotra Zapadki DZIAŁ DRUGI Wydawnictwo C. H. Beck 2013 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: IDENTIA Druk i oprawa: Perfekt S.A., Warszawa ISBN ISBN e-book

6 Spis treści Wstęp... Wykaz skrótów... XI XIII DZIAŁ PIERWSZY. FINANSE PUBLICZNE i BUDŻET... 1 Rozdział I. Finanse publiczne... 3 Część I. Pojęcie... 3 Część II. Funkcje... 4 Część III. Podstawy prawne... 5 Część IV. Jawność i przejrzystość Część V. Pozostałe zasady związane z finansami publicznymi Część VI. Podstawowe definicje Rozdział II. Budżet państwa Część I. Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ustawa budżetowa Część II. Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa Część III. Wykonywanie ustawy budżetowej Część IV. Wykonywanie budżetu środków europejskich Część V. Zakres budżetu jednostki samorządu terytorialnego DZIAŁ DRUGI. NAUKA O PIENIĄDZU Rozdział I. Pieniądz pojęcie i funkcje Rozdział II. Formy pieniądza Część I. Podział Część II. Pieniądz gotówkowy Część III. Pieniądz bezgotówkowy Część IV. Pieniądz elektroniczny Część V. Prawo dewizowe... 75

7 VI Spis treści DZIAŁ TRZECI. POLITYKA PIENIĘŻNA i PRAWO BANKOWE Rozdział I. Inflacja i deflacja Część I. Inflacja Część II. Deflacja Rozdział II. Narodowy Bank Polski Część I. Funkcje Część II. Forma instytucjonalna, cel podstawowy, zadania Część III. Niezależność Część IV. Współdziałanie z organami państwa Część V. Organy NBP uwagi ogólne Część VI. Prezes Część VII. Rada Polityki Pieniężnej Część VIII. Zarząd Część IX. Struktura organizacyjna Część X. Podstawowe zadania Część XI. Gospodarka finansowa Rozdział III. Prawo bankowe Część I. Uwagi ogólne Część II. Słowniczek Część III. Tworzenie i organizacja banków Część IV. Czynności bankowe zagadnienia ogólne Część V. Poszczególne czynności bankowe Część VI. Szczególne uprawnienia i obowiązki banków DZIAŁ CZWARTY. PRAWO PODATKOWE Rozdział I. Podstawowe pojęcia i konstrukcje prawa podatkowego Część I. Pojęcia ogólne Część II. Elementy konstrukcji podatku Część III. Interpretacje przepisów prawa podatkowego Część IV. Właściwość organów podatkowych Rozdział II. Powstanie zobowiązania podatkowego Część I. Obowiązek podatkowy Część II. Zobowiązanie podatkowe

8 Spis treści VII Rozdział III. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych Część I. Uwagi ogólne Część II. Hipoteka przymusowa Część III. Zastaw skarbowy Rozdział IV. Termin płatności podatku Część I. Uwagi ogólne Część II. Termin dla płatnika i inkasenta Część III. Odraczanie terminów Rozdział V. Wygaśnięcie i przedawnienie zobowiązań podatkowych Część I. Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych Część II. Przedawnienie zobowiązań podatkowych Rozdział VI. Nadpłata podatku Część I. Podstawowe pojęcia Część II. Nadpłata powstanie i zwrot Rozdział VII. Deklaracje i zeznania podatkowe Część I. Definicja deklaracja podatkowej Część II. Ustalenie wysokości deklaracji podatkowej Część III. Składanie deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej Część IV. Deklaracje podatkowe uwagi szczegółowe Rozdział VIII. Następstwo prawnopodatkowe Część I. Uwagi ogólne Część II. Łączenie się i przekształcenia osób prawnych Część III. Komercjalizacja i prywatyzacja Część IV. Spadkobranie Rozdział IX. Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich Część I. Uwagi ogólne Część II. Zasady odpowiedzialności podatkowej poszczególnych kategorii osób trzecich Rozdział X. Postępowanie podatkowe Część I. Pojęcie i zasady postępowania Część II. Strony postępowania i pełnomocnik Część III. Wszczęcie postępowania Część IV. Podania Część V. Dowody

9 VIII Spis treści Część VI. Rozprawa Część VII. Zawieszenie postępowania Część VIII. Rozstrzygnięcia Część IX. Umorzenie postępowania Część X. Wznowienie postępowania Część XI. Stwierdzenie nieważności decyzji Część XII. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej Część XIII. Wygaśnięcie decyzji Część XIV. Kontrola skarbowa, czynności sprawdzające, kontrola podatkowa i zaświadczenia Rozdział XI. Podatek dochodowy od osób fizycznych Część I. Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy Część II. Wspólne opodatkowanie małżonków Część III. Przedmiot opodatkowania Część IV. Podstawa opodatkowania Część V. Pobór podatku Część VI. Uproszczona forma opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych Rozdział XII. Podatek dochodowy od osób prawnych Część I. Charakter podatku Część II. Podmiot opodatkowania Część III. Przedmiot opodatkowania Część IV. Podstawa opodatkowania Część V. Pobór podatku Rozdział XIII. Podatek od towarów i usług Część I. Uwagi ogólne Część II. Zakres przedmiotowy opodatkowania Część III. Zakres podmiotowy opodatkowania Część IV. Podstawa opodatkowania Część V. Pobór podatku Część VI. Obowiązek podatkowy Rozdział XIV. Podatek od spadków i darowizn Część I. Zakres przedmiotowy opodatkowania Część II. Zakres podmiotowy opodatkowania Część III. Wyłączenia Część IV. Obowiązek podatkowy Cześć V. Podstawa opodatkowania Część VI. Obowiązek składania zeznań

10 Spis treści IX Rozdział XV. Podatek od czynności cywilnoprawnych Część I. Charakter podatku Część II. Zakres przedmiotowy opodatkowania Część III. Podatnicy Część IV. Wysokość i podstawa opodatkowania Część V. Wyłączenia Część VI. Stawki i pobór podatku Rozdział XVI. Podatki i opłaty lokalne oraz podatek rolny Część I. Uwagi ogólne Część II. Podatek od nieruchomości Część III. Podatek od środków transportowych Część IV. Opłaty lokalne Część V. Podatek rolny

11

12 Wstęp Zapewne czujesz presję przed zbliżającym się egzaminem i zastanawiasz się jak przebrnąć przez setki stron tekstu tak, aby wiadomości zostały w Twojej głowie. Konieczne są notatki, zakreślacze itp., których zadaniem jest pomóc Ci w uporządkowaniu wiedzy. Co jednak jeśli czasu jest coraz mniej, a po przeczytaniu tych setek stron nie starczyło go już na notatki i rysowanie tabel? Rozwiązanie stanowi właśnie ta publikacja. To kompaktowe opracowanie wszystkich najważniejszych zagadnień, których znajomość pomoże w zdaniu egzaminu. Przedstawiamy Ci idealne narzędzie zarówno do nauki, jak i do powtórki przed egzaminem. Dzięki zwięzłemu ujęciu tematu, tabelom, wykresom i wyróżnieniom szybko przyswoisz i powtórzysz wiedzę, a podejście do egzaminu stanie się mniej stresującym przeżyciem. Korzystaj także z testów, do których odeśle Cię QR Code z okładki. Powodzenia! Redakcja

13

14 Wykaz skrótów 1. Akty prawa BFGU... ustawa z r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 ze zm.) ElInstrPłU... ustawa z r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1232) FinPublU... ustawa z r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.) KC... ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KKS... ustawa z r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.) KPC... ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) NBPU... ustawa z r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 908) OrdPodU... ustawa z r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PCCU... ustawa z r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) PDoFizU... ustawa z r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) PDoPrU... ustawa z r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) PodLokU... ustawa z r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) PodRolU... ustawa z r. o podatku rolnym (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 ze zm.) PrBank... ustawa z r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) PrCzek... ustawa z r. Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.) PrSpółdz... ustawa z r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz ze zm.)

15 XIV Wykaz skrótów PSpDarU... ustawa z r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) SwobDziałGospU... ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.) TfUE... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C Nr 326 z r., s. 47, wersja skonsolidowana) VATU... ustawa z r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz ze zm.) ZryczPDoFizU... ustawa z r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 ze zm.) 2. Czasopisma i publikatory Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... Dziennik Urzędowy GP... Gazeta Prawna MSiG... Monitor Sądowy i Gospodarczy OSA... Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego OTK... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A PUG... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 3. Inne skróty BFG... Bankowy Fundusz Gwarancyjny EFTA... Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu ESBC... Europejski System Banków Centralnych ha... hektar IPE... instytucja pieniądza elektronicznego JSFP... jednostka sektora finansów publicznych JST... jednostka samorządu terytorialnego KNF... Komisja Nadzoru Finansowego KRRiT... Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji KRS... Krajowy Rejestr Sądowy n.... następny (-e, -a) NIK... Najwyższa Izba Kontroli Nr... numer orz.... orzeczenie post.... postanowienie poz.... pozycja RM... Rada Ministrów RPP... Rada Polityki Pieniężnej spółka z o.o.... spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

16 Wykaz skrótów XV t.j.... tekst jednolity TK... Trybunał Konstytucyjny TS... Trybunał Stanu UE... Unia Europejska WE... Wspólnota Europejska ze zm.... ze zmianami

17

18 DZIAŁ PIERWSZY. FINANSE PUBLICZNE i BUDŻET

19

20 Rozdział I. Finanse publiczne Część I. Pojęcie Normatywną definicję pojęcia finanse publiczne zawiera ustawa z r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.). Zgodnie bowiem z art. 3 FinPublU finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, a w szczególności: gromadzenie dochodów i przychodów publicznych, wydatkowanie środków publicznych, finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne, zarządzanie środkami publicznymi, zarządzanie długiem publicznym, rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej. W literaturze przedmiotu pojawia się ono w różnym ujęciu często w odniesieniu do poszczególnych elementów składowych określenia. Przykładowo P.M. Gaudemet oraz J. Molinier definiują finanse publiczne nazywając je gałęzią prawa publicznego, której przedmiotem jest badanie norm odnoszących się do publicznych zasobów pieniężnych oraz operacji tymi zasobami (P.M. Gaudemet, J. Molinier, Finanse publiczne, Warszawa 2000, s. 17). T. Dębowska-Romanowska zwraca uwagę na ujmowanie współcześnie przedmiotowego pojęcia w trojakim znaczeniu, a mianowicie są one łącznie: zespołem instytucji prawnych systemem prawnym finansów publicznych, samym mechanizmem gromadzenia i wydatkowania zasobów publicznych, czyli mechanizmem zarządzania,