Wykład 10. dr hab. Edyta Jurewicz, pok. nr

Transkrypt

1 Wykład 10 dr hab. Edyta Jurewicz, pok. nr

2 Trzęsienia Ziemi w Polsce Górecki listopada 2004, 4,7 w skali Richtera, Czarny Dunajec

3 Przyczyny trzęsie sień Ziemi tektoniczne (90%) wulkaniczne (7%) zapadowe (2%) osuwiskowe

4 Przyczyny trzęsie sień Ziemi meteorologiczne pływowe kosmiczne antropogeniczne

5 Skutki trzęsie sień Ziemi PIERWOTNE W NATURZE W ŚWIECIE LUDZI newsimg.bbc.co.uk WTÓRNE TSUNAMI OSUWISKA, LAWINY ŚNIEśNE SPŁYWY BLOTNE, KURZAWKI WYPŁYWY LAWY UWALNIANIE GAZÓW EKSPLOZJE GAZÓW

6 Rodzaje fal sejsmicznych kompresja ekstensja ośrodek niezaburzony Fale P podłuŝne 5,4 km/s (szybkie, dylatacyjne) FALE WGŁĘBNE FALE POWIERZCHNIOWE Fale S poprzeczne 3,3 km/s (wolne, torsjalne) Fale Love`a Fale Rayleigha grawitacyjne epicentrum hipocentrum

7 Fale sejsmiczne we wnętrzu Ziemi poprzeczne 3,3 km/s podłuŝne 5,4 km/s Magnituda parametr skali Richtera (1935) to logarytm największej amplitudy drgań gruntu zarejestrowanych przez sejsmograf w odległości 100 km od epicentrum epicentrum hipocentrum

8 Ruch płyt litosferycznych skorupa oceaniczna ryft litosfera akrecja skorupa kontynentalna stopienie astenosfera stopienie uskoki normalne uskoki odwrócone uskoki przesuwcze

9 Wiek dna oceanicznego Granice płyt litosferycznych

10 Trzęsienia Ziemi w 2006 r. USGS 2006

11 Trzęsienia Ziemi: ostatni tydzień!!! USGS 2010

12 Uskok San Andreas prędkość ruchu 6 cm/rok (Atwater 1970)

13 Uskok San Andreas

14 Uskok San Andreas San Francisco M 7,8 uskok dł. 477 km wielkość przemieszczenia ok. 6 m 3000 ofiar 1989 Loma Prieta M 6,9 hipocentrum 18 km uskok dł. 32 km wielkość przemieszczenia ok. 2 m 63 ofiary

15 Uskok San Andreas San Francisco 1906 Loma Prieta uskok San Andreas

16 Uskok Bam, Iran 2003 BAM BAM M 6,5 hipocentrum ~10 km dł. uskoku ~13 km wielkość przemieszczenia ~2,7 m ofiar

17 Chi-Chi, Chi, Tajwan 1999 Nasunięcie Chelungpu M 7,6 amplituda 3-10 m prędkość przemieszczenia 2-4 m/s nasunięcie Chelungpu ~14 km długść ~100 km spąg płaszczowiny ~1-6 km niŝsze płaszczowina ~8-10 km kąt upadu rampy ~13-32 o 2100 ofiar Yue et al Domingez et al. 2003

18 Chi-Chi, Chi, Tajwan 1999 Nasunięcie Chelungpu Chen et al. 2004; Ota et al Dominguez et al Yue et al. 2005

19 Uskok Kaszmiru M 7, ofiar hipocentrum ~10 km przemieszczenie ~4,2 m

20 Ryft Morza Czerwonego

21 Ryft wschodnioafrykański ski Etiopia 2005 news.nationalgeographic.com Afar, M 5,5 Otwarte wenty szer. ~2 m na przestrzeni ok. ~60 km w strefie o szer. ~60 m Djibouti

22 Wulkan St. Helens (2550 m) maj 1980 M 5,1 po 123 latach uśpienia 18 km słup popiołów strata 250 m wysokości

23 Wulkan St. Helens web.mala.bc.ca atlas.geo.cornell.edu 1980

24 Wulkan St. Helens

25 Hawaje volcano.und.edu 43 mln gorący punkt Puu Oo trzęsień Ziemi o M>6 300 trzęsień Ziemi o M>4 Phot. R. Hoblitt M 7,9-79 ofiar M 7,2 14,6 m tsunami

26 Hawaje Phot. R. Hoblitt Phot. C.Heliker 2003

27 Woda tzw. ciche trzęsienia ziemi Hochstaufen (1775) Hawaii 2000 r. przemieszczenie 10 cm 2000 km 3 ok wstrząsów rocznie M max. 2,7

28 Opady atmosferyczne Dezes 1999 Hodges 2006

29 Tsunami Sumatra grudzień 2004 r. M 9, ofiar

30 Tsunami Sri Lanka, Kalutara grudzień 2004 r.

31 NOAA Tsunami Sumatra: grudzień 2004; marzec r. M 9,0 przemieszczenie 12 m na uskoku dł km na gł m tsunami wys. 10m (40m) prędkość 800 km/h doba - 3 milisekundy oś - 2,5 cm 2005 r. M 8,2 przemieszczenie 3 m na gł m strefa subdukcji Sumatra-Andaman Chile 1960 M 9,5 dł. 700 km 20 m 5700 ofiar

32 Trzęsienia Ziemi pływowe Cochran et al. 2004

33 Jezioro Nyos, Kamerun erupcja limniczna 1986 r mln m3 rocznie zasoby: 300 mln m3 CO2 erupcja 400 lat temu maar gł. 200 m 1700 ofiar wśród ludzi 3000 szt. bydła

34 Hydraty

35 Osuwiska, kurzawki, lawiny Niigata, Japonia, 2004 Gujarat, Indie 2001 Ultar Valley, Pakistan 2005 gujaratearthquake.homestead.com Hokkaido 1994 Muzaffarabad, Pakistan

36 Uderzenia meteorytów krater Oasis na Pustyni Libijskiej krater Ouarkziz Algeria krater Barringer Arizona,1,2 km

37 Malpasset, Francja Działalność Sejsmika człowieka St. Francis

38 Trzęsienie Ziemi nieposkromiony Ŝywioł? przewidywanie sejsmografy tiltometry GPS mierniki napręŝeń indywidualne detektory trzęsień ziemi ograniczanie skutków planowanie przestrzenne architektura antywstrząsowa świadomość zagroŝenia systemy wczesnego ostrzegania zapobieganie odgazowanie jezior rozbijanie asteroidów tłoczenie wody do stref uskokowych

39 Pytania: Wyjaśnij, dlaczego trzęsienia Ziemi związane ze strefami subdukcji są silniejsze od trzęsień Ziemi związanych z ryftami. Wymień i opisz powierzchniowe fale sejsmiczne