Dr Michał Tanaś(

Transkrypt

1 Dr Michał Tanaś(

2 Państwowa Agencja Atomistyki - PAA Jednostka administracji rządowej podległa Ministerstwu Środowiska Posiada wydzielone Centrum ds. Zdarzeń Radiacyjnych (CEZAR) Które jest operatorem Systemu Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR)

3 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Nadzór i ewidencjonowanie wszelkiej działalności wykorzystującej materiały promieniotwórcze i źródła promieniowania jonizującego. Monitoring radiacyjny Ogólnokrajowy Lokalny (w niektórych firmach i uczelniach) Wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności z wykorzystaniem źródeł promieniowania jonizującego.

4 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Umowy dwustronne o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej z Austrią Białorusią Czechami Danią Litwą Niemcami Norwegią Rosją Słowacją Ukrainą

5 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Istniejące w Polsce obiekty jądrowe znajdują się: W Świerku (dzielnica Otwocka) pod Warszawą. Reaktor jądrowy MARIA (czynny), służący do Prac badawczych Produkcji izotopów promieniotwórczych (komercyjnego) Reaktor jądrowy EWA (wyłączony) Częściowo zdemontowany w latach Obecnie przerabiany na składowisko wypalonego paliwa z reaktora MARIA

6 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Istniejące w Polsce obiekty jądrowe znajdują się: W Różanie (pow. Makowski, woj. Mazowieckie) Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych (KSOP)

7 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Nadzorowi BJiOR podlegają również: Akceleratory cząstek Urządzenia do radioterapii Urządzenia do defektoskopii Aparaty rentgenowskie Niektóre typy czujników przeciwpożarowych

8 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR)

9 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Monitoring radiacyjny ogólnokrajowy Sieć stałych punktów pomiarowych mocy promieniowania w środowisku. Pomiar skażenia promieniotwórczego żywności i pasz. Jednostki pomiarowe dzielą się na: Podstawowe, mierzące ogólny poziom skażeń radiacyjnych kraju. Specjalistyczne, mierzące poziom skażeń radiacyjnych w niektórych firmach i uczelniach.

10 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Podstawowe jednostki pomiarowe 42 stałe stacje pomiarowe.

11 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) 43 placówki pomiaru skażeń promieniotwórczych artykułów rolno-spożywczych.

12 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Skala zagrożeń radiologicznych Incydenty skutki wyłącznie na terenie obiektu Poziom 0 wypadek nie powoduje zauważalnych skutków. Poziom 1 Anomalia zakłócenie normalnej pracy obiektu. Poziom 2 Incydent zakłócenie normalnej pracy obiektu, możliwe nadmierne napromieniowanie personelu. Poziom 3 Poważny incydent Rozległe skutki zdrowotne dla pracowników obiektu Możliwe niewielkie skażenie poza obiektem Możliwość doprowadzenia do awarii

13 System Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej (BJiOR) Skala zagrożeń radiologicznych Awarie skutki wykraczają poza obiekt Poziom 4 Awaria bez znaczącego zagrożenia poza obiektem Poziom 5 Awaria ze znaczącym zagrożeniem poza obiektem Poziom 6 Poważna awaria Poziom 7 Wielka awaria Poziomy awarii różnią się poziomem skażenia promieniotwórczego występującego poza obiektem.

14 Instytut Geofizyki PAN (IFG PAN) Jednostka naukowa Polskiej Akademii Nauk Prowadzi badania w dziedzinach: Sejsmologii Geomagnetyzmu Fizyki wnętrza Ziemi Fizyki atmosfery Hydrologii Badań polarnych

15 Instytut Geofizyki PAN (IFG PAN) W sposób ciągły rejestruje zjawiska geofizyczne Przy pomocy: 10 obserwatoriów w Polsce 1 obserwatorium na Spitsbergenie (Arktyka) 24 mobilnych stacji sejsmologicznych 1 stacji pomiarowej zawartości ozonu

16 Instytut Geofizyki PAN (IFG PAN) Obserwatoria sejsmologiczne w Polsce

17 Monitoring sejsmologiczny Ryzyko sejsmiczne w Polsce i okolicach

18 Monitoring sejsmologiczny

19 Monitoring sejsmologiczny Wstrząsy historyczne w Polsce Ostatni silniejszy wstrząs (6M) miał miejsce w XVIII w.

20 Monitoring sejsmologiczny Siła trzęsienia ziemi mierzona jest w Magnitudach (M) Magnituda obliczana jest na podstawie logarytmu amplitudy drgań gruntu w odległości 100 km od miejsca (epicentrum) trzęsienia. Co oznacza że trzęsienie ziemi silniejsze o 1 M Powoduje 10-krotnie silniejsze drgania Wyzwala 32-krotnie więcej energii Dwukrotnie silniejsze trzęsienie ma o 0,2 M więcej Magnituda jest popularnie zwana skalą Richtera

21 Monitoring sejsmologiczny Skutki trzęsień ziemi: 0 M 2 M. Nieodczuwalne dla człowieka 1,2 M wybuch laski dynamitu (~ 180g TNT) 2 M 4 M. Odczuwalne dla człowieka, ale nie powodujące żadnych skutków. 3,9 M najsilniejsza bomba konwencjonalna (GBU-43 MOAB, ~11t TNT)

22 Monitoring sejsmologiczny Skutki trzęsień ziemi 4 M 5 M. Zauważalne drgania przedmiotów. Coś może spaść na podłogę. 4,8 M najsilniejsze trzęsienie z epicentrum w Polsce zmierzone przez sejsmografy (Polkowice, woj. Dolnośląskie, 2010).

23 Monitoring sejsmologiczny Skutki trzęsień ziemi 5 M 6 M. Uszkodzenia źle zbudowanych budynków. Budynek zbudowany zgodnie ze standardami powinien wytrzymać bez większych strat. 5,3 M najsilniejsze wstrząsy zmierzone w Polsce przez sejsmografy (epicentrum trzęsienia w okolicach Kaliningradu, 2003) 6 M szacowane najsilniejsze wstrząsy w historii Polski (XIII w., XV w., XVII w., XVIII w.)

24 Monitoring sejsmologiczny Skutki trzęsień ziemi 6 M 7 M. Uszkodzenia prawidłowo zbudowanych budynków. Budynki specjalnie przystosowane do trzęsień ziemi wytrzymują bez znaczących uszkodzeń. 7 M 8 M. Zawalenia budynków w epicentrum trzęsienia. 8,3 M najsilniejszy wybuch atomowy (Car bomba, 1961, ~ 50 mln t TNT) 8,7 M wybuch wulkanu Krakatau 1883

25 Monitoring sejsmologiczny Skutki trzęsień ziemi 8 M 10 M. Wielkie zniszczenia na dużych obszarach. 9,5M najsilniejsze trzęsienie zmierzone na Ziemi (Chile 1960) > 10 M. Nigdy nie zaobserwowane. Nie wiadomo czy czynniki geologiczne w ogóle mogą powodować trzęsienia o takiej sile. 12,5 M upadek meteorytu Chicxulub (ok. 10km średnicy, przypuszczalna przyczyna wyginięcia dinozaurów). 32 M trzęsienie ziemi zaobserwowane w 2004 r. na pulsarze SGR (ok. 50 tys. lś. od Ziemi). Najsilniejsze kiedykolwiek zaobserwowane zjawisko typu sejsmicznego.

26 Monitoring sejsmologiczny W Polsce nie ma systemu ostrzegania przed trzęsieniami ziemi, ponieważ: W czasach historycznych nie stwierdzono na terenie Polski trzęsień powodujących znaczące straty. Trzęsienia ziemi dotychczas nie udało się przewidzieć z wystarczającą dokładnością czasową (jedyny znany wyjątek Chiny 1975).

27 Monitoring zanieczyszczenia środowiska Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) System monitorowania zanieczyszczeń środowiska Powołany w 1991 r. Podległy Głównemu Inspektoratowi Ochrony Środowiska a pośrednio Ministerstwu Środowiska

28 Monitoring zanieczyszczenia środowiska Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) zajmuje się Pomiarami bieżącego stanu środowiska naturalnego Pomiarami zmian stanu środowiska naturalnego Ocenami stanu środowiska naturalnego (tj. wyciąganiem wniosków z danych pomiarowych) Prognozowaniem stanu środowiska naturalnego Gromadzeniem, przetwarzaniem i rozpowszechnianiem informacji o stanie środowiska naturalnego

29 Monitoring zanieczyszczenia środowiska PMŚ dostarcza informacji dla Jednostek administracji rządowej i samorządowej Organizacji międzynarodowych, w szczególności Komisji Europejskiej Europejskiej Agencji Środowiska Głównego Urzędu Statystycznego Zebrane dane są publicznie dostępne Raporty aktualizowane są co 5 lat

30 Monitoring zanieczyszczenia środowiska PMŚ zbiera informacje od Jednostek administracji rządowej i samorządowej Służb i inspekcji państwowych Podmiotów odpowiedzialnych za drogi, koleje i lotniska. Operatorów niektórych innych typów infrastruktury (np. wodociągów) Niektórych firm (np. huty, elektrownie, itp.)

31 Monitoring zanieczyszczenia środowiska PMŚ prowadzi monitoring Jakości powietrza Poziomu zanieczyszczenia tlenkami siarki Poziomu zanieczyszczenia tlenkami azotu Poziomu zanieczyszczenia węglowodorami aromatycznymi Poziomu zanieczyszczenia tlenkiem węgla (czadem) Poziomu zanieczyszczenia metalami ciężkimi Poziomu zapylenia Poziomu zanieczyszczenia ozonem Stanu warstwy ozonowej Natężenia promieniowania UV-B Zanieczyszczenia opadów atmosferycznych (kwaśne deszcze)

32 Monitoring zanieczyszczenia środowiska PMŚ prowadzi monitoring Jakości wód (klasy czystości) W rzekach W jeziorach W Bałtyku Wód podziemnych Czystość osadów w rzekach i jeziorach Jakości gleb (klasy żyzności)

33 Monitoring zanieczyszczenia środowiska PMŚ prowadzi monitoring Przyrody Ptaków Gatunków i siedlisk (Natura 2000) Lasów Hałasu Pól elektromagnetycznych

34 Monitoring zanieczyszczenia środowiska PMŚ prowadzi monitoring Promieniowania jonizującego Stężenia cezu 137 Cs i strontu 90 Sr w glebie i wodach powierzchniowych Skażeń promieniotwórczych wód powierzchniowych i osadów dennych

35 Monitoring zanieczyszczenia środowiska Krajowe Repozytorium Danych Środowiskowych (KRDŚ) Centralna hurtownia danych systemu PMŚ Zajmuje się Gromadzeniem danych o zanieczyszczeniu środowiska Przetwarzaniem tych danych Wizualizacją wyników za pomocą narzędzi GIS (Geographic Information System) Dane wstępnie przetwarzane w WIOŚ, a następnie przesyłane do GIOŚ

36 Monitoring zanieczyszczenia środowiska Krajowe Repozytorium Danych Środowiskowych (KRDŚ)

37 Monitoring pogody kosmicznej Zjawiska zachodzące w przestrzeni kosmicznej w pobliżu Ziemi nazywa się (nieoficjalnie) pogodą kosmiczną (spaceweather). Część z tych zjawisk powoduje również skutki na Ziemi Są to m.in. Rozbłyski słoneczne Koronalne wyrzuty masy Burze magnetyczne

38 Monitoring pogody kosmicznej Jak wygląda rozbłysk słoneczny

39 Monitoring pogody kosmicznej Rzeczywisty stopień wpływu pogody kosmicznej na zjawiska na Ziemi jest niejasny. Na pewno zjawiska kosmiczne mogą powodować: Zakłócenia łączności radiowej Zakłócenia systemów satelitarnych (np. GPS, TV Sat) Awarie i upadki satelitów (np. Skylab w 1979)

40 Monitoring pogody kosmicznej Na pewno zjawiska kosmiczne mogą powodować: Nieobojętne dawki promieniowania: W okolicach podbiegunowych W samolotach lecących na wysokości 10km i wyższej W rejonach i na wysokościach zamieszkałych wzrost poziomu promieniowania jest niezauważalny. Awarie i przeciążenia sieci elektroenergetycznych (np. blackout w Kanadzie w 1989) Piękne zorze polarne, nawet w okolicach zwrotnikowych (1859)

41 Monitoring pogody kosmicznej Zjawiska zachodzące na Słońcu są monitorowane przez bezzałogową sondę SOHO (Solar and Heliospheric Observatory) Wystrzeloną w 1995 wspólnie przez ESA i NASA Sonda umieszczona jest w tzw. punkcie libracyjnym układu Ziemia Słońce, dzięki czemu okrąża Słońce tak samo jak Ziemia. Sonda ostrzega z 3-dniowym wyprzedzeniem przez zjawiskami słonecznymi.

42 Monitoring pogody kosmicznej Nie ma automatycznego systemu ostrzegania przed zjawiskami kosmicznymi Należy śledzić komunikaty ESA i NASA Lub zaglądać na strony amatorów astronomii

43 Monitoring satelitarny sytuacji kryzysowych w trakcie trwania W roku 2001 powołano Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej Jako wydzieloną jednostkę Centrum Badań Kosmicznych PAN Zadaniami BdPK są m.in. Wspieranie administracji publicznej przy formułowaniu i realizacji polityki kosmicznej Inicjowanie projektów dotyczących wykorzystania technik satelitarnych w sektorze publicznym Popularyzacja technik satelitarnych

44 Monitoring satelitarny sytuacji kryzysowych w trakcie trwania BdPK jest polskim punktem kontaktowym systemu GMES Czyli Global Monitoring for Environment and Security GMES: Jest to program ESA (Europejskiej Agencji Kosmicznej) Mający na celu udostępnienie możliwości zdalnej obserwacji Ziemi Dla celów szeroko pojętych: Bezpieczeństwa Ochrony środowiska

45 Monitoring satelitarny sytuacji kryzysowych w trakcie trwania Część GMES służąca zarządzaniu kryzysowemu nosi nazwę GMES-INSCRIT Czyli Information Service in Response to Crises Disasters and Emergencies GMES-INSCRIT dostarcza na życzenie obrazów satelitarnych wybranych obszarów Co umożliwia śledzenie rozwoju sytuacji kryzysowej ale tylko takiej, która już się wydarzyła natomiast system nie prognozuje z wyprzedzeniem możliwości zajścia sytuacji kryzysowej.

46 Monitoring satelitarny sytuacji kryzysowych w trakcie trwania GMES-INSCRIT sam z siebie monitoruje: Powodzie Burze Sztormy na morzu Tsunami (tylko Atlantyk i Morze Śródziemne) Trzęsienia ziemi Osuwiska Aktywność wulkaniczną Suszę Duże pożary Duże katastrofy przemysłowe Duże katastrowy transportowe

47 Monitoring satelitarny sytuacji kryzysowych w trakcie trwania GMES-INSCRIT dostarcza: Mapy referencyjne Czyli ostatnie dostępne zdjęcia danego terenu przed zajściem sytuacji kryzysowej Dostępne nie później niż po 6 godzinach od zgłoszenia Nie aktualizowane (z oczywistych względów) Mapy sytuacji kryzysowej Czyli zdjęcia danego terenu w czasie sytuacji kryzysowej Dostępne nie później niż po 24 godzinach od zgłoszenia Aktualizowane co 24 godziny Prognozy rozwoju sytuacji