Plany inwestycyjne polskich firm produkcyjnych

Transkrypt

1 Plany inwestycyjne polskich firm produkcyjnych KPMG w Polsce Luty

2 Spis treści KONTAKT: KPMG Sp. z o.o. ul. Chłodna Warszawa T: +48 (22) F: +48 (22) E: kpmg@kpmg.pl Marek Gajdziński Partner, Audyt Szef Programu Specjalizacji Branżowej E: mgajdzinski@kpmg.pl Monika Bartoszewicz Partner Audyt Rynki Przemysłowe E: mbartoszewicz@kpmg.pl Mariusz Strojny Wstęp 2 Kluczowe wnioski 3 Metodyka badania 7 Sytuacja gospodarcza 10 Strategia producentów na 2013 rok 14 Inwestycje w kapitał ludzki 23 Inwestycje w środki trwałe 28 Inwestycje w badania i rozwój (B+R) 31 Inwestycje w innowacyjność i efektywność operacyjną Przeszkody utrudniające inwestycje 38 Zachęty inwestycyjne Manager Zarządzanie Wiedzą i Badania Rynkowe E: mstrojny@kpmg.pl 1

3 Wstęp W opinii polskich przedsiębiorstw produkcyjnych rok 2013 przyniesie spowolnienie gospodarcze zarówno na świecie, jak i w Polsce. Oznaki nadchodzącego kryzysu obserwujemy już od pewnego czasu - wyraźnie widoczne jest zmniejszenie tempa wzrostu PKB, eksportu oraz produkcji sprzedanej w przemyśle przetwórczym. Dlatego dużej wagi nabiera pytanie, jak przedsiębiorstwa przygotowują się na przewidywane zawirowania gospodarcze. W raporcie, który oddajemy w Państwa ręce, prezentujemy wyniki badania przeprowadzonego wśród 308 przedstawicieli kierownictwa producentów działających w Polsce. Za cel badania przyjęliśmy poznanie planów inwestycyjnych firm przetwórstwa przemysłowego na najbliższy rok. Zbadaliśmy zagadnienia takie jak: strategia firmy, inwestycje w kapitał ludzki, środki trwałe, obszar badań i rozwoju oraz efektywność operacyjną. Postanowiliśmy również poznać stosunek firm do dostępnej pomocy publicznej oraz skalę doświadczanych przez nie przeszkód negatywnie oddziaływających na ich plany inwestycyjne. Z przeprowadzonego badania wynika, że pomimo negatywnych prognoz ekonomicznych większość producentów zamierza przyjąć na najbliższy rok strategię ekspansywną, nie ograniczając skali swoich inwestycji. Firmy przetwórstwa przemysłowego będą zwiększać skalę swojej obecności na rynkach zagranicznych, chcą wprowadzać na rynek nowe produkty i w związku z tym planują inwestycje w bazę produkcyjną, systemy IT i efektywność organizacyjną. Dziękujemy wszystkim przedsiębiorstwom uczestniczącym w badaniu za podzielenie się swoimi doświadczeniami oraz planami, co umożliwiło nam przygotowanie niniejszego raportu. Autorzy 2

4 Kluczowe wnioski

5 W pigułce przemysł przetwórczy i jego inwestycje w 2013 roku Perspektywa ekonomiczna na 2013 rok Strategia firm w 2013 roku Działania firm i ich skutki dla gospodarki w 2013 roku 38% producentów nie przewiduje znacznego pogorszenia sytuacji gospodarczej w Polsce, jednak tylko 3% całkowicie wyklucza tę możliwość 6 uważa, że znaczne pogorszenie sytuacji gospodarczej w Polsce jest prawdopodobne 66% firm dopuszcza możliwość wystąpienia ostrego kryzysu w Europie 70% firm uznaje, że wyjście części krajów ze strefy euro jest mało prawdopodobne 36% firm odczuwa utrudnienia/przeszkody wpływające negatywnie na skalę ich przyszłych inwestycji; kluczowe bariery inwestycyjne to: ryzyko makroekonomiczne, wahania cen surowców i nadmierna biurokracja 56% polskich producentów przyjmuje strategię zorientowaną na wzrost, 39% zakłada stabilizację; tylko 5% przewiduje redukcję 47% firm planuje ekspansję na rynkach zachodnioeuropejskich; inne kluczowe kierunki to Europa Środkowo- Wschodnia (46%) i kraje byłego ZSRR (36%) 45% firm planuje rozszerzenie oferty produktowej 41% firm będzie rozbudowywać bazę produkcyjną 18% firm otworzy nowy zakład produkcyjny w ciągu 2-3 lat, zaś 8% dokona relokacji obecnego zakładu 2 firm zwiększy zatrudnienie; redukcje przeprowadzi 1 2,3% - o tyle wzrośnie zatrudnienie w przemyśle przetwórczym 49% firm zwiększy nakłady na maszyny i urządzenia, zaś 19% na budynki i budowle 1 - tylko tyle firm zwiększy nakłady na środki transportu 2 firm zwiększy nakłady na badania i rozwój, a 15% podejmie strategiczne inwestycje w tym obszarze 56% firm planuje optymalizować procesy biznesowe, przede wszystkim w obszarze produkcji i logistyki 26% wdroży systemy IT o istotnym znaczeniu dla funkcjonowania firmy 4

6 Kluczowe wnioski z badania Producenci obawiają się, że zarówno Europa, jak i sama Polska będą musiały w 2013 roku zmierzyć się ze spowolnieniem gospodarczym. Perspektywa ekonomiczna Polski postrzegana jest przez firmy przemysłu przetwórczego nieco lepiej niż perspektywa całej Europy. Jednak także w tej kwestii większość (6) firm wyraziła obawę o przyszły rozwój sytuacji gospodarczej i uznała, że wystąpienie poważnego kryzysu w 2013 roku jest prawdopodobne. Co więcej, pierwsze oznaki ewentualnego kryzysu są już widoczne: rok 2012 przyniósł znaczne spowolnienie tempa wzrostu produkcji sprzedanej w przemyśle przetwórczym. Czy w takich warunkach powtórzy się sytuacja sprzed 3 lat i 2013 rok przyniesie zmniejszenie produkcji i inwestycji w przemyśle? Negatywne prognozy sytuacji gospodarczej na nadchodzący rok nie odstraszają producentów od ekspansji rynkowej. Mimo negatywnej oceny perspektyw gospodarczych Polski i Europy ponad połowa (56%) polskich producentów przyjmuje na najbliższy rok strategię zorientowaną na wzrost. Priorytetem dla tych firm będzie zwiększenie udziałów w obecnych rynkach, ekspansja na nowe rynki lub wprowadzenie nowych produktów. Jedynie 5% firm w swojej strategii jest zorientowanych na redukcję: zmniejszenie kosztów, podział przedsiębiorstwa lub sprzedaż jego części. Producenci będą koncentrować się na ekspansji międzynarodowej w równym stopniu, co na zwiększaniu udziału w polskim rynku. Blisko połowa (47%) producentów planuje w 2013 roku zwiększenie zaangażowania na rynkach zachodnioeuropejskich. Inne kluczowe kierunki ekspansji to Europa Środkowo-Wschodnia (46%) i Wschodnia (36%). Jeżeli chodzi o rynki pozaeuropejskie, kluczowym kierunkiem ekspansji będą rynki Azji i Pacyfiku (15%). Dla porównania, ekspansja na polskim rynku jest celem 58% firm. Większość producentów dostrzega możliwości rozwoju w innowacjach produktowych oraz optymalizacji i rozbudowie bazy produkcyjnej. Niemal żadna z badanych firm nie zamierza redukować swojej oferty produktowej do końca 2013 roku. Aż 45% planuje dodanie kolejnych produktów do oferty, a 53% ulepszenie obecnych produktów. Strategia producentów zorientowana na wprowadzanie innowacji produktowych znajduje odbicie w planach dotyczących bazy produkcyjnej. Większość producentów planuje albo rozbudowę bazy (41%) albo optymalizację wykorzystania bazy już istniejącej (57%). Tylko producentów będzie redukować bazę produkcyjną. Średnioterminowa strategia firm zakłada otwieranie nowych zakładów produkcyjnych. Blisko co piąta (18%) badana firma planuje otworzyć nowy zakład produkcyjny w ciągu najbliższych 2-3 lat. Co ważne dla polskiego rynku pracy, większość tych zakładów ma powstać na terenie naszego kraju. Niewielka część przedsiębiorstw (8%) planuje zmianę lokalizacji zakładu już istniejącego. Także w tym przypadku większość zakładów pozostanie na terenie Polski. Ogółem 21% producentów planuje otworzyć nowy zakład i/lub zmienić lokalizację obecnego. Mimo kryzysu firmy będą zatrudniać. W 2013 roku więcej firm przewiduje zwiększenie liczby zatrudnionych (2) niż jej zmniejszenie (1). Jak wynika z deklaracji producentów, liczba zatrudnionych w przemyśle przetwórczym w 2013 roku wzrośnie o 2,3% w stosunku do roku poprzedniego. Prognozy badanych firm dotyczące liczby zatrudnionych różnią się w zależności od branży. Najwięcej firm przewidujących redukcję zatrudnienia (20%) działa w sektorze spożywczym, napojowym i tytoniowym. Najlepsze perspektywy z punktu widzenia zatrudnienia widoczne są w sektorze elektromaszynowym. 5

7 Kluczowe wnioski z badania Najbliższy rok przyniesie wzrost nakładów inwestycyjnych, przede wszystkim na maszyny i urządzenia. W 2013 roku blisko co druga firma produkcyjna (49%) zwiększy swoje nakłady na maszyny i urządzenia w porównaniu z 2012 rokiem, przy czym w przypadku 4 podejmowane inwestycje w tym obszarze będą miały strategiczny charakter. Zgodnie z deklaracjami wartość nakładów inwestycyjnych w tym obszarze wzrośnie o 9, r/r. Środki finansowe przeznaczane na inwestycje w budynki i budowle oraz środki transportu będą rosły znacznie wolniej. W przypadku budynków przewidywany wzrost w 2013 roku wyniesie 3,7%, z kolei w przypadku środków transportu jedynie 1,5%. Nakłady na badania i rozwój pozostaną stabilne. Niewiele ponad 1/5 producentów szacuje, że w 2013 roku zwiększy swoje nakłady inwestycyjne w obszarze badań i rozwoju (B+R). Najczęściej (7 firm) przedsiębiorstwa prognozują stabilizację nakładów na obecnym poziomie. Większość producentów utrzyma obecną sytuację również w poziomie zatrudnienia i nie zamierza zmienić liczby pracowników zaangażowanych w działalność B+R w nadchodzącym roku. Inwestycje producentów nie napotykają tyle przeszkód, jak by się mogło wydawać. Niewiele ponad 1/3 producentów potwierdziła występowanie przeszkód, które mogłyby wpłynąć negatywnie na ich plany inwestycyjne, zaś pozostała część nie dostrzega tego typu utrudnień. Jeżeli już coś stoi na drodze inwestycjom producentów, to przede wszystkim jest to niepewna sytuacja ekonomiczna, biurokracja, zmienność cen surowców oraz trudności finansowe odbiorców. Blisko co druga (4) firma w ostatnim roku skorzystała z przynajmniej jednej z dostępnych form pomocy publicznej. Widoczne są różnice w wykorzystaniu zachęt inwestycyjnych w zależności od branży, w której działa firma. Wynikać to może zarówno z większej dostępności ulg dla przedsiębiorstw o określonym typie działalności, jak i z samej aktywności firm w poszukiwaniu dostępnych rozwiązań. Najmniej ulg i dotacji wykorzystują producenci z sektorów elektromaszynowego oraz metalowego. W ostatnim roku najwięcej firm co piąta korzystało z pomocy oferowanej w ramach programów UE. Co więcej, blisko jedna na dziesięć firm skorzystała ze zwolnienia z podatku od nieruchomości i/lub ulg oferowanych w ramach specjalnych stref ekonomicznych (SSE). Ważne obszary inwestycyjne doskonalenie procesów i wdrażanie systemów informatycznych. Ponad połowa (56%) producentów planuje w 2013 roku wprowadzenie istotnych optymalizacji procesów biznesowych. Znakomita większość z nich (85%) planuje wprowadzenie ulepszeń w obszarze produkcji i montażu. Istotnym obszarem optymalizacji (73% wskazań) jest również łańcuch dostaw, transport, logistka i magazynowanie. Co więcej, 26% firm planuje w 2013 roku wdrożyć systemy IT o istotnym znaczeniu dla funkcjonowania firmy, szczególnie systemy do zarządzania zasobami przedsiębiorstwa lub surowcami oraz systemy informacji zarządczej (MIS). 6

8 Metodyka badania

9 Metodyka badania Opis badania Najważniejszym celem badania było poznanie planów inwestycyjnych polskich producentów. Celem badania było poznanie planów działających w Polsce firm produkcyjnych dotyczących: strategii przyjętej na najbliższy rok, inwestycji w kapitał ludzki, środki trwałe, badania i rozwój (B+R) oraz szeroko rozumianą innowacyjność. Co więcej, zbadano również, z jakimi utrudnieniami spotykają się przedsiębiorcy w procesie inwestycji oraz z jakiej pomocy publicznej najchętniej korzystają. Badanie przeprowadzone zostało przez firmę badawczą Norstat metodą CATI (Computer Assisted Telephone Interview) w ostatnim kwartale 2012 roku. W sumie zrealizowano 308 wywiadów z firmami przetwórstwa przemysłowego. Badane firmy podzielono ze względu na przedmiot działalności zastosowano podział na 6 branż stanowiących łącznie przemysł przetwórczy w Polsce oraz wielkość przedsiębiorstwa. Branża Wielkość przedsiębiorstwa Sektor spożywczy, napojowy i tytoniowy Tekstylia, odzież i wyroby skórzane Przedsiębiorstwa średniej wielkości zatrudnionych Drewno, papier, meble i poligrafia Chemia, petrochemia, farmaceutyka, guma, tworzywa sztuczne i surowce mineralne Metale i wyroby z metali Maszyny i urządzenia, motoryzacja, sprzęt transportowy, elektronika i optyka Przedsiębiorstwa duże zatrudnionych Przedsiębiorstwa bardzo duże 500 i więcej zatrudnionych 8

10 Metodyka badania Charakterystyka respondentów Badana próba została tak dobrana, aby odzwierciedlać strukturę polskiego przemysłu przetwórczego pod względem liczebności branż i klas wielkości. 17% 21% Struktura respondentów ze względu na branżę 18% 18% 17% 9% Struktura respondentów ze względu na wielkość zatrudnienia 13% 6% Sektor spożywczy, napojowy i tytoniowy Tekstylia, odzież, wyroby skórzane Drewno, papier, meble, poligrafia Chemia, petrochemia, farmaceutyka, guma, tworzywa sztuczne, surowce mineralne Metale i wyroby z metali Maszyny i urządzenia, motoryzacja, sprzęt transportowy, elektronika, optyka i więcej osób Struktura firm dobranych do badania zgadzała się z liczebnością branżową przedsiębiorstw w przetwórstwie przemysłowym oraz strukturą zatrudnienia. Zgodnie ze strukturą gospodarki najwięcej wywiadów przeprowadzono wśród producentów z następujących branż: maszynowej, motoryzacyjnej, sprzętu transportowego, elektronicznej i optycznej, spożywczej, napojowej i tytoniowej, chemicznej, petrochemicznej, farmaceutycznej, gumowej, tworzyw sztucznych, surowców mineralnych. Przedsiębiorstwa średnie ( zatrudnionych) stanowią aż 4/5 badanej próby. Respondentami były osoby na poziomie zarządu lub dyrektora odpowiedzialne za rozwój przedsiębiorstwa i/lub inwestycje. 81% 9

11 Sytuacja gospodarcza

12 Sytuacja gospodarcza Sytuacja gospodarcza w Polsce i w Unii Europejskiej Ostatnie lata pokazały, że Polska jest odporna na globalne zawirowania gospodarcze. Rokrocznie tempo wzrostu PKB jest większe od tempa wzrostu PKB UE i nawet w najtrudniejszym 2009 roku nie spadło poniżej zera. Niestety zarówno rok 2011, jak i 2012 charakteryzują się spowolnieniem tempa wzrostu. Wartość nominalna polskiego eksportu co roku rośnie. W 2012 roku widoczne jest jednak spowolnienie tempa wzrostu. Czy powtórzy się sytuacja z 2009 roku, gdy polski eksport realnie zmalał? Produkt Krajowy Brutto (ceny stałe, zmiana r/r) 8,0% 4,0% 6,7% 5,8% 5, 4,6% 3,8% 4,0% 4, 4,6% 4,1% 4, 2,3% 2,5% 2,8% 3,1% 3,5% 2,3% 2,5% 2, 2, 2,3% 1, 1,5% 1,7% 1,9% 1, 1,0% 1,0% 1, 0,8% 0,1% 0,0% I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. -0, -0,3% -0, ,5% -2,1% -4,0% -4,3% -5, -5,3% -8,0% Unia Europejska (27 państw) Polska Źródło: opracowanie własne KPMG w Polsce na podstawie danych Eurostat Eksport towarów (ceny bieżące, w mld zł) 558,7 441,6 481, ,4 423, I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw Źródło: opracowanie własne KPMG w Polsce na podstawie danych GUS 11

13 Sytuacja gospodarcza Nakłady oraz wyniki w przemyśle przetwórczym w Polsce Czy powtórzy się sytuacja sprzed 3 lat i rok 2013 przyniesie zmniejszenie produkcji i inwestycji w przemyśle? 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% -5,0% -10,0% -15,0% Dane obejmują przedsiębiorstwa o liczbie pracujących powyżej 9 osób Źródło: opracowanie własne KPMG w Polsce na podstawie danych GUS Nakłady inwestycyjne w przemyśle przetwórczym ,3% , 6,8% ,9% ,7% 15,0% 13,6% ,0% -10,0% -15,0% -20,0% - -25,0% Dane obejmują przedsiębiorstwa o liczbie pracujących powyżej 49 osób Źródło: opracowanie własne KPMG w Polsce na podstawie danych GUS 2,1% Produkcja sprzedana w przemyśle przetwórczym (ceny stałe, zmiana r/r) I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. -0,9% ,7% -6, -9,9% 6,7% 20,0% 5,0% 0,0% -5,0% 10,8% 12,5% 12,5% Nakłady inwestycyjne w przemyśle (w mln zł) Dynamika nakładów inwestycyjnych (r/r) 8,9% 10, 6, 6, 10,7% 5, 3, Rok 2012 przyniósł znaczne spowolnienie tempa wzrostu produkcji sprzedanej w przemyśle przetwórczym. We wrześniu 2012 roku nastąpił 5% spadek produkcji sprzedanej w stosunku do września 2011 roku. W październiku z kolei widoczny był 5% (r/r) wzrost. Natomiast III kwartał 2012 roku odznaczał się spowolnieniem tempa wzrostu produkcji sprzedanej. Produkcja sprzedana w poszczególnych kwartałach lat spadała nawet o 10% w stosunku do analogicznego kwartału roku poprzedniego czy szykuje się powtórka scenariusza? Wielkość nakładów inwestycyjnych producentów malała w latach , spadki te osiągały wartości bliskie nawet 20% r/r. Rok 2011 przyniósł znaczącą (13,6%) poprawę. Czy tendencja wzrostowa inwestycji utrzyma się mimo spadku tempa wzrostu produkcji sprzedanej w 2012 roku? 0,3% 12

14 Sytuacja gospodarcza Perspektywy ekonomiczne w opinii producentów W opinii większości polskich producentów zarówno Europa, jak i sama Polska będą musiały w ciągu najbliższego roku zmierzyć się ze spowolnieniem gospodarczym. Prognoza sytuacji gospodarczej w Polsce i Europie do końca 2013 roku Wyjście części krajów ze strefy euro Znaczne pogorszenie sytuacji gospodarczej w Europie 0% 20% 40% 60% 80% 100% 16% 29% 5 57% 2 3% 5% 9% 3% Wyjście części krajów ze strefy euro w ciągu najbliższego roku uznaje za prawdopodobne jedynie 25% polskich firm przetwórstwa przemysłowego. Z drugiej strony, taką możliwość zdecydowanie wyklucza tylko 16% producentów. Nie oznacza to, że producenci są spokojni o najbliższą przyszłość Europy. Znaczne pogorszenie sytuacji gospodarczej w Europie wydaje się prawdopodobne dla 2/3 przedsiębiorstw. Co więcej, jeden na dziesięciu producentów jest niemal pewien, iż na koniec 2013 roku sytuacja Europy będzie znacznie gorsza niż obecnie. Perspektywa ekonomiczna Polski postrzegana jest przez firmy przemysłu przetwórczego nieco lepiej niż w przypadku całej Europy. Jednak także w tej kwestii większość firm wyraziła obawę o przyszły rozwój sytuacji gospodarczej. Aż 6 badanych dopuszcza możliwość, że sytuacja gospodarcza w Polsce w 2013 roku ulegnie znacznemu pogorszeniu. Znaczne pogorszenie sytuacji gospodarczej w Polsce 3% 35% 53% 9% Zdecydowanie nieprawdopodobne Raczej prawdopodobne Brak zdania Raczej nieprawdopodobne Zdecydowanie prawdopodobne 13

15 Strategia producentów na 2013 rok

16 Strategia producentów na 2013 rok Strategia producentów: wzrost, stabilizacja czy redukcja Negatywne prognozy sytuacji gospodarczej na nadchodzący rok nie odstraszają producentów od Ogółem Sektor spożywczy, napojowy i tytoniowy Strategia firm do końca 2013 roku 0% 20% 40% 60% 80% 100% 56% 5 39% 41% 5% 5% Mimo negatywnej oceny perspektyw gospodarczych Polski i Europy ponad połowa (56%) polskich producentów przyjmuje na najbliższy rok strategię zorientowaną na wzrost. Priorytetem dla tych firm będzie zwiększenie udziałów na obecnych rynkach, ekspansja na nowe rynki lub wprowadzenie nowych produktów. ekspansji rynkowej. Aż 56% z nich przyjmuje strategię zorientowaną na wzrost, podczas gdy jedynie 5% zakłada redukcję. Branża Tekstylia, odzież, wyroby skórzane Drewno, papier, meble, poligrafia Chemia, petrochemia, farmaceutyka, guma, tworzywa sztuczne, surowce mineralne Metale i wyroby z metali Maszyny i urządzenia, motoryzacja, sprzęt transportowy, elektronika, optyka 48% 57% 61% 53% 63% 5 37% % 6% 5% 6% 5% Jedynie 5% firm w swojej strategii zakłada redukcję: zmniejszenie kosztów, podział przedsiębiorstwa lub sprzedaż jego części. Najbardziej ekspansywne branże, w których ponad 60% producentów zorientowanych jest na wzrost, to branża metalowa i wyrobów z metali oraz chemiczna, petrochemiczna, farmaceutyczna, gumowa, tworzyw sztucznych i surowców mineralnych. Jedyna branża, w której więcej firm przewiduje raczej stabilizację niż wzrost to branża tekstylna, odzieżowa i wyrobów skórzanych. Wielkość zatrudnienia i więcej osób Nastawienie na wzrost priorytetem jest zwiększenie udziału na obecnych rynkach lub wejście na nowe rynki lub wprowadzenie nowych produktów Nastawienie na stabilizację priorytetem jest utrzymanie obecnej pozycji rynkowej lub doskonalenie obecnej strategii lub rozwój obecnych produktów Nastawienie na redukcję priorytetem jest redukcja kosztów lub podział przedsiębiorstwa lub sprzedaż jego części 53% 63% 75% 41% 3 25% 6% 5% Priorytety firm różnią się zasadniczo w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Aż 3/4 dużych firm, zatrudniających osób, zorientowanych jest na wzrost. Interesujące, że największe przedsiębiorstwa (500 i więcej zatrudnionych), które teoretycznie mają najsilniejszy potencjał ekspansji np. poprzez fuzje i przejęcia lub otwieranie przedstawicielstw, rzadziej wybierają strategię zorientowaną na wzrost. Strategia średniej wielkości firm ( zatrudnionych) zdecydowanie najrzadziej zorientowana jest na ekspansję. 15

17 Strategia producentów na 2013 rok Plany ekspansji międzynarodowej - ogółem Duża cześć polskich producentów planuje ekspansję na rynkach zagranicznych. Strategiczne kierunki ekspansji to Europa Zachodnia, Środkowo- Wschodnia i Wschodnia. Obecność firm przetwórstwa przemysłowego na rynkach światowych Polska Inne rynki Europy Środkowej i Wschodniej Rynki Europy Wschodniej [kraje byłego ZSRR] Rynki Europy Zachodniej Rynki Ameryki Północnej Rynki Ameryki Południowej i Środkowej Rynki Azji i Pacyfiku Rynki Afryki Polska Inne rynki Europy Środkowej i Wschodniej Rynki Europy Wschodniej [kraje byłego ZSRR] 0% 20% 40% 60% 80% 100% 15% 9% 11% 20% 43% 67% 71% 96% 85% 91% 89% 80% 57% 33% 29% Prognozowana zmiana skali zaangażowania firm przetwórstwa przemysłowego na rynkach światowych do końca 2013 roku Rynki Europy Zachodniej Rynki Ameryki Północnej 0% 20% 40% 60% 80% 100% 10% 36% 46% 47% 58% 90% 63% 5 37% 5 5% 1% 1% Firmy obecne Firmy nieobecne Wzrost Bez zmian Spadek Polska jest ciągle perspektywicznym rynkiem dla przemysłu przetwórczego. Aż 58% producentów ma w planach na najbliższy rok zwiększenie zaangażowania na rodzimym rynku. Jedynie 5% zamierza je zmniejszyć. Polski przemysł jest najsilniej obecny (poza rynkiem polskim) na rynkach europejskich. Blisko 70% firm znalazło swoje miejsce na rynku Europy Zachodniej i/lub Środkowej. Blisko połowa producentów deklaruje chęć zwiększenia zaangażowania na tych rynkach. Interesujące jest, że firm uważa skalę swojej działalności na polskim rynku za tak znikomą, że zapytane o rynki, na jakich są obecne, nie wymieniły Polski. Rynek Azji i Pacyfiku także wydaje się atrakcyjny dla firm produkcyjnych. Co piąte przedsiębiorstwo jest na nim obecne, a 15% planuje w ciągu następnego roku mocniej zaznaczyć na nim swoją obecność. Rynki Ameryki Południowej i Środkowej 6% 93% 1% Rynki Azji i Pacyfiku Rynki Afryki 15% 8% 85% 9 Obecność rynkową należy rozumieć jako prowadzenie sprzedaży, posiadanie przedstawicielstwa, zakładu produkcyjnego, partnerów biznesowych itp. na danym rynku. 16

18 Strategia producentów na 2013 rok Plany ekspansji międzynarodowej Branża tekstyliów, odzieży i wyrobów skórzanych wydaje się najbardziej zagrożona spośród wszystkich branż. Aż 1 producentów przewiduje spadek zaangażowania na rynku polskim. Co więcej, poziom obecnej i planowanej ekspansji przedsiębiorstw z tej branży na rynki pozaeuropejskie jest znikomy. Polska Inne rynki Europy Środkowej i Wschodniej Rynki Europy Wschodniej [kraje byłego ZSRR] Rynki Europy Zachodniej Rynki Ameryki Północnej Rynki Ameryki Południowej i Środkowej Rynki Azji i Pacyfiku Rynki Afryki Polska Inne rynki Europy Środkowej i Wschodniej Rynki Europy Wschodniej [kraje byłego ZSRR] Rynki Europy Zachodniej Branża spożywcza, napojowa i tytoniowa Prognozowana zmiana skali zaangażowania firm Obecność na rynkach światowych na rynkach światowych do końca 2013 roku 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 1 7% 20% 30% 57% 50% 98% 98% 86% 93% 80% 70% 43% 50% Firmy obecne Firmy nieobecne Branża tekstylna, odzieżowa i wyrobów skórzanych Prognozowana zmiana skali zaangażowania firm Obecność na rynkach światowych na rynkach światowych do końca 2013 roku 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rynki Ameryki Północnej 7% Rynki Ameryki Południowej i Środkowej 3% 38% 66% 66% 97% 93% 97% % 9% 5% 5% 3% 1 29% % 45% 45% 60% 55% 91% 95% 95% 97% 100% 86% 67% 6 68% 41% 66% 5 36% 45% 1 3% 3% Wzrost Bez zmian Spadek Wzrost Bez zmian Spadek Rynki Azji i Pacyfiku 10% 90% 10% 90% Rynki Afryki 3% 97% 3% 97% Firmy obecne Firmy nieobecne 17

19 Strategia producentów na 2013 rok Plany ekspansji międzynarodowej Najmniej ekspansywną branżą na rynkach nieeuropejskich jest branża drzewna, papiernicza, meblarska i poligraficzna. Odznacza się ona jednak znaczną obecnością (80%) na rynku Europy Zachodniej. Cechą charakterystyczną dla branży chemicznej, petrochemicznej, farmaceutycznej, gumowej, tworzyw sztucznych i surowców mineralnych jest obecność aż 1/3 firm na rynku Azji i Pacyfiku oraz wyraźna chęć większego angażowania się w tym regionie. Polska Inne rynki Europy Środkowej i Wschodniej Rynki Europy Wschodniej [kraje byłego ZSRR] Rynki Europy Zachodniej Rynki Ameryki Północnej 6% Rynki Ameryki Południowej i Środkowej Rynki Azji i Pacyfiku Rynki Afryki Polska Inne rynki Europy Środkowej i Wschodniej Rynki Europy Wschodniej [kraje byłego ZSRR] Rynki Europy Zachodniej Rynki Ameryki Północnej Rynki Ameryki Południowej i Środkowej Branża drzewna, papiernicza, meblarska i poligraficzna Prognozowana zmiana skali zaangażowania firm Obecność na rynkach światowych na rynkach światowych do końca 2013 roku 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 6% 39% 69% 80% 96% 9 98% 96% 9 61% 31% 20% Firmy obecne Firmy nieobecne Branża chemiczna, petrochemiczna, farmaceutyczna, gumowa, tworzyw sztucznych oraz surowców mineralnych Prognozowana zmiana skali zaangażowania firm na Obecność na rynkach światowych rynkach światowych do końca 2013 roku 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rynki Azji i Pacyfiku 1 16% Rynki Afryki 19% Firmy obecne 3 56% 75% 7 96% Firmy nieobecne 88% 8 81% 68% 4 25% 28% 6% 11% % 16% 43% 43% 47% 49% 63% 61% 63% 96% 98% 9 96% 89% 86% 76% 79% 8 57% 55% 53% 51% 33% 37% 37% Wzrost Bez zmian Spadek Wzrost Bez zmian Spadek 18

20 Strategia producentów na 2013 rok Plany ekspansji międzynarodowej Zarówno branża metalowa, jak i branża elektromaszynowa należą do najbardziej umiędzynarodowionych branż. Sektor metalowy wyróżnia się relatywnie dużym, w porównaniu z pozostałymi branżami, odsetkiem firm planujących spadek zaangażowania na rynkach światowych. Polska Inne rynki Europy Środkowej i Wschodniej Rynki Europy Wschodniej [kraje byłego ZSRR] Rynki Europy Zachodniej Rynki Ameryki Północnej Rynki Ameryki Południowej i Środkowej Branża metalowa i wyrobów z metali Prognozowana zmiana skali zaangażowania firm na Obecność na rynkach światowych rynkach światowych do końca 2013 roku 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rynki Azji i Pacyfiku Rynki Afryki 10% 20% 16% 25% 41% 67% 78% 96% 90% 80% 8 75% 59% 33% 2 Firmy obecne Firmy nieobecne Branża maszynowa, motoryzacyjna, sprzętu transportowego, elektroniczna i optyczna Prognozowana zmiana skali zaangażowania firm Obecność na rynkach światowych na rynkach światowych do końca 2013 roku 0% 20% 40% 60% 80% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% % 39% 55% 53% 9 86% 86% 88% 57% 71% 39% 45% 6% Wzrost Bez zmian Spadek Polska 95% 5% 59% 36% 5% Inne rynki Europy Środkowej i Wschodniej Rynki Europy Wschodniej [kraje byłego ZSRR] 66% 47% 3 53% 5 45% 45% 53% 3% Rynki Europy Zachodniej Rynki Ameryki Północnej Rynki Ameryki Południowej i Środkowej 23% 16% 80% 77% 8 20% 19% 9% 51% 81% 91% 47% Wzrost Bez zmian Spadek Rynki Azji i Pacyfiku 23% 77% 19% 81% Rynki Afryki 9% 91% 5% 95% Firmy obecne Firmy nieobecne 19

21 Strategia producentów na 2013 rok Oferta produktowa Mimo zawirowań gospodarczych większość producentów dostrzega możliwości wzrostu w dalszym wprowadzaniu innowacji produktowych, czy to w rozumieniu ulepszania obecnych produktów czy też wprowadzania Ogółem Branża Podejście do oferty produktowej w strategii firmy do końca 2013 roku Sektor spożywczy, napojowy i tytoniowy Tekstylia, odzież, wyroby skórzane Drewno, papier, meble, poligrafia Chemia, petrochemia, farmaceutyka, guma, tworzywa sztuczne, surowce mineralne Metale i wyroby z metali 0% 20% 40% 60% 80% 100% 45% 39% 39% 37% 5 60% 53% 59% 59% 63% 48% 36% Plany producentów dotyczące ich oferty produktowej są zdecydowanie nastawione na ekspansję. Jedynie firm zamierza redukować swoją ofertę produktową do końca 2013 roku. Aż 45% planuje dodanie kolejnych produktów do oferty, a 53% ulepszenie obecnych produktów. Branże, w których przewagę nad ulepszaniem produktów już istniejących zdobywa rozbudowa oferty: chemiczna, petrochemiczna, farmaceutyczna, gumowa, tworzyw sztucznych i surowców mineralnych, tekstylna, odzieżowa i wyrobów skórzanych. Strategię mającą na celu udoskonalanie produktów obecnych na rynku przyjmują producenci z branż: nowych. Maszyny i urządzenia, motoryzacja, sprzęt transportowy, elektronika, optyka 45% 53% metalowej i wyrobów z metali, drzewnej, papierniczej, meblarskiej i poligraficznej, Wielkość zatrudnienia i więcej osób 4 50% 47% 5 47% 50% 6% spożywczej, napojowej oraz tytoniowej. Żadne z badanych dużych przedsiębiorstw przemysłowych ( zatrudnionych) nie planuje redukcji oferty produktowej. Wręcz przeciwnie, są to producenci, którzy najczęściej nastawiają swoją strategię na poszerzanie oferty. Rozbudowa oferty produktowej Ulepszanie obecnych produktów Redukcja oferty produktowej 20

22 Strategia producentów na 2013 rok Baza produkcyjna Podejście do bazy produkcyjnej w strategii firmy do końca 2013 roku Pomimo niesprzyjających perspektyw gospodarczych producenci w większości nie planują redukcji bazy produkcyjnej. Ogółem Sektor spożywczy, napojowy i tytoniowy Tekstylia, odzież, wyroby skórzane Drewno, papier, meble, poligrafia 0% 20% 40% 60% 80% 100% 29% 41% 38% 43% 71% 57% 6 53% Strategia producentów zorientowana na wprowadzanie innowacji produktowych znajduje odbicie w planach przedsiębiorstw dotyczących bazy produkcyjnej. Większość producentów planuje albo rozbudowę bazy (41%) albo optymalizację wykorzystania bazy już istniejącej (57%) do końca 2013 roku. Najmniej skłonne do rozbudowy bazy produkcyjnej są firmy z sektora spożywczego, napojowego i tytoniowego. Dominujące (71%) podejście w tej branży to dążenie do lepszego wykorzystania obecnej bazy. Branża Wielkość zatrudnienia Chemia, petrochemia, farmaceutyka, guma, tworzywa sztuczne, surowce mineralne Metale i wyroby z metali Maszyny i urządzenia, motoryzacja, sprzęt transportowy, elektronika, optyka i więcej osób Rozbudowa bazy produkcyjnej 47% 43% 4 39% 3 60% 63% 49% 57% 5 59% 40% 5% Strategia zorientowana na rozbudowę bazy produkcyjnej była najczęściej deklarowana przez producentów z branży chemicznej, petrochemicznej, farmaceutycznej, gumowej, tworzyw sztucznych i surowców mineralnych. Podejście do bazy produkcyjnej rożni się wyraźnie w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Duże przedsiębiorstwa ( zatrudnionych) znacznie częściej dostrzegają szansę rozwoju w powiększaniu bazy produkcyjnej, a nie optymalizacji jej wykorzystania. Średnie przedsiębiorstwa, podobnie do największych, podchodzą do rozbudowy bazy z większą rezerwą i swoje plany koncentrują na wymagającej mniejszych nakładów optymalizacji. Dążenie do lepszego wykorzystania istniejącej bazy produkcyjnej Redukcja istniejącej bazy produkcyjnej 21