Liczebność niektórych ptaków lęgowych w przydrożach krajobrazu rolniczego Ziemi Grodkowskiej w latach

Transkrypt

1 Przyr. Slaska opol. 10: 25-29, 2004 Liczebność niektórych ptaków lęgowych w przydrożach krajobrazu rolniczego Ziemi Grodkowskiej w latach Grzegorz KOPIJ Katedra Zoologii i Ekologii, Akademia Rolnicza, ul. Kożuchowska 5b, Wrocław Abundance of some breeding bird species in roadsides of farmlands in Grodków Land during the years The line transect method (total length of transects km) was employed to asses relative abundance of selected bird species breeding in roadsides in Grodków countryside. The most common species were Emberiza citrinella, Emberiza calandra and Sylvia communis. Relatively numerous were Coturnix coturnix, Saxixola torquata and Locustella naevia. TEREN I METODY BADAŃ Założenia i metody tej pracy są takie same jak u Kopija (2000, 2003). Również i tu zastosowałem metodę transektów liniowych w wersji amerykańskiej (cf. Bibby et al. 1992). Długość poszczególnych transektów wynosiła od 1.0 do 5.1 km, średnia długość km (SD =0.80). Łączna długość wszystkich 52 transektów wynosiła km. Transekty wyznaczałem wzdłuż szos, rzadziej wzdłuż dróg polnych, na odcinkach nie zalesionych i nie zabudowanych. Na każdym transekcie wykonałem po 2-4 liczenia. Liczenia przeprowadzałem w okresie od 19 kwietnia do 27 lipca 2002, w następujące bezwietrzne i na ogół słoneczne dni: 19 kwietnia: Nysa Kł. Sidzina Skoroszyce Czarnolas Mroczkowa Makowice. 30 kwietnia: Nysa Kł. Kopice Leśnica Stary Grodków Chróścina Pniewie Więcmierzyce. 15 maja: Nysa Kł. Sidzina Skoroszyce Czarnolas Jeszkotle. 4 czerwca: Nysa Kł. Kopice Żelazna Głębocko Lipowa Wierzbnik Kolnica Wojsław Grodków Kopice Więcmierzyce. 10 czerwca: Nysa Kł. Sidzina Skoroszyce Mroczkowa Reńska Wieś. 13 czerwca: Jaszów Bogdanów Strzegów Jędrzejów Starowice Chróścina Pniewie Więcmierzyce Brzeziny Giełczyce Sidzina. 14 czerwca: Nysa Kł. Sidzina Giełczyce Brzeziny Więcmierzyce Kopice Żelazna Głębocko. 25 czerwca: Nysa Kł. Kopice Leśnica Grodków Tarnów Gr. Gola Gr. Polana Kolnica Gnojna Jeszkotle Gałążczyce Sulisław Wojsław Jędrzejów Grodków St. Chróścina Pniewie Skoroszyce Sidzina. 5 lipca: Białowieża Lipniki Chociebórz Kamiennik Szklary Kamiennik Wilemowice Szklary Cieszanowice Kamiennik Zurzyce Karłowice Małe Ogonów. 27 lipca: Nysa Kł. Kopice Grodków Tarnów Gr. Polana Wojsław Grodków Chróścina Więcmierzyce. W liczeniach uwzgędniłem następujące gatunki: EC potrzeszcz Emberiza calandra, EI trznadel E. citrinella, ES potrzos E. schoeniclus, EH ortolan E. hortulana, MA pliszka siwa

2 Motacilla alba, MF pliszka żółta M. flava, CC szczygieł Carduelis carduelis, CA makolągwa C. cannabina, CH C. chloris, SS kulczyk Serinus serinus, FC zięba Fringilla coelebs, SR pokląskwa Saxicola rubetra, ST S. torquata, TM kos Turdus merula, LM słowik rdzawy Luscinia megarhynchos, PM mazurek Passer montanus, SC cierniówka Sylvia communis, SA kapturka S. atricapilla, SU piegża S. curruca, LN świerszczak Locustella naevia, AP świergotek łąkowy Anthus pratensis, LC gąsiorek Lanius collurio, CX przepiórka Coturnix coturnix, PX kuropatwa Perdix perdix. Na transektach poruszałem się rowerem z prędkością c. 5 min. na 1 km, co km przystankowałem na 1-3 min. Notowałem przede wszystkim śpiewające samce. Liczbę par na danym transekcie stanowiła maksymalna liczba śpiewających samców w którymkolwiek liczeniu (cf. Bibby et al. 1992). WYNIKI Spośród 25 gatunków liczonych na transektach, najliczniejsze i najczęściej występujące były trznadle i potrzeszcze. Proporcje między 4 stwierdzonymi na transektach gatunkami trznadli, mianowicie trznadlem, potrzeszczem, ortolanem i potrzosem, układały się odpowiednio jak: 1.0: 0.5: 0.1: Dość licznie i często występowały pliszki żółte, szczygły, zięby, cierniówki i łozówki (tab. 1). Przepiórki uchodzące dotąd za rzadkie na Śląsku (Dyrcz et al. 1991) notowałem równie często jak makolągwy, dzwońce czy kapturki, a znacznie częściej niż kląskawki czy piegże. Kuropatwy notowałem znacznie rzadziej niż przepiórki, chociaż wynik ten może być zaniżony, gdyż najlepszym okresem na liczenie kuropatw jest wczesna wiosna. Stosunek liczebności kuropatwy do przepiórki miał się jak 0.2: 1.0. Na żadnym transekcie nie zanotowałem derkaczy Crex crex. Do niedawna rzadka na Śląsku kląskawka (Dyrcz et al. 1991) była równie często spotykana i równie liczna jak pokląskwa. Pliszka żółta była kilkakrotnie liczniejsza od pliszki siwej, a równie liczna jak zięba. Wśród łuszczaków równie liczne jak zięby były szczygły, ale makolągwy i dzwońce były już od nich 2-3 krotnie rzadsze, a kulczyka zanotowałem tylko raz. Kilkakrotnie stwierdzałem śpiewające samce świerszczaka, ale innych gatunków z rodzaju Locustella na transektach nie stwierdziłem. LITERATURA Bibby C. J., Burgess N. D., Hill D. A Bird Census Techniques. London: Academic Press. Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J Ptaki Śląska monografia faunistyczna. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski. Kopij G Zespół ptaków lęgowych przydroży w krajobrazie rolniczym Płaskowyżu Głubczyckiego. Przyr. Śląska opol., 6: 1-6. Kopij G Względna liczebność niektórych ptaków lęgowych w przydrożach krajobrazu rolniczego Regionu Nysy wczesnym latem Przyr. Śląska opol., 9:

3 Tabela 1. Przebieg i długość transektów. Nr Przebieg km Nr Przebieg km 1 Malerzowice Siedzina Wojnowiczki Chróścina Siedzina Giełczyce Gnojna Jeszkotle Giełczyce Skoroszyce Jeszkotle Gałążczyce Skoroszyce Czarnolas Wójtowice Sulisław Czarnolas Mroczkowa Gola Grodkowska Polana Nysa Kł. Kopice Polana Wierzbnik Kopice Grodków Karłowice W. Kłodobok Kopice Żelazna Białowieża Lipniki Żelazna Głębocko Lipniki Chociebórz Stary Grodków Chróścina Chociebórz Kamiennik Osiek Grodkowski - Lipowa Kamiennik Wilemowice Lipowa Przylesie Dolne Wilemowice Szklary Przylesie Dolne Wierzbnik Szklary Cieszanowice Wierzbnik Kolnica Cieszanowice Kamiennik Kolnica Wojsław Kamiennik Zurzyce Lubcz Grodków Zurzyce Karłowice Małe Skoroszyce Mroczkowa Karłowice Małe Ogonów Mroczkowa Reńska Wieś Ogonów Starowice Skoroszyce Pniewie Czarnolas Kobiela Starowice Jędrzejów Kobiela Wojnowiczki Jędrzejów Strzegów Wojnowiczki Strzegów Jędrzejów Grodków Stary Starowice Chróścina Strzegów Bogdanów Więcmierzyce Giełczyce Pniewie Więcmierzyce Więcmierzyce Kopice Więcmierzyce Brzezina Giełczyce - Brzeźiny Starowice Wojnowiczki Czarnolas Jeszkotle

4 Table 2. Liczba par lęgowych wybranych gatunków ptaków w przydrożach krajobrazu rolniczego Ziemi Grodkowskiej w latach Skóty nazw gatunkowych ptaków wyjaśniono w tekscie. Nr Km EC EI ES EH MA MF CC SS CA CH FC SR ST TM LM PM SC SA SU LN AP LC CX PX R

5 Tab. 2. C. D. Nr Km EC EI ES EH MA MF CC SS CA CH FC SR ST TM LM PM SC SA SU LN AP LC CX PX R Razem Częst Średnia SD Indeks