PIERWSZA POMOC PRZEDLEKARSKA

Transkrypt

1 PIERWSZA POMOC PRZEDLEKARSKA Aleksander Iwanicki Udar słneczny Udar słneczny jest zaburzeniem regulacji cieplnej rganizmu, spwdwane działaniem wyskiej temperatury, przez c traci n zdlnść naturalneg chładzania się przez pcenie. Zazwyczaj jest n spwdwany bezpśrednim wpływem prmieni słnecznych na dsłniętą głwę. bardz wyska temperatura ciała przekraczająca 39*C sucha, grąca, zaczerwienina skóra-brak pcenia przyspieszny i napięty puls mŝliwe zaburzenia świadmści wymity Pierwsza pmc umieść pszkdwaneg w zacieninym i dsbninym miejscu zapewniamy dstęp pwietrza stsujemy zimne kłady na głwę pdajemy zimne napje, w Ŝadnym wypadku nie pdajemy alkhlu, kawy, herbaty JeŜeli temperatura chreg przekracza 39*C zdejmujemy z nieg ubranie i zanurzamy g w chłdnej, nie ldwatej!, wdzie lub plewamy g wdą z prysznica aŝ d mmentu gdy temperatura spadnie pniŝej 38*C, waŝne: zwróć uwagę Ŝeby nie przechłdzić rganizmu. Oparzenia Oparzenia, zwłaszcza rzległe mgą zagraŝać Ŝyciu. Są ne spwdwane nadmiernym działaniem prmieni słnecznych na dsłnięte partie ciała (palanie), kntaktem skóry z grącymi przedmitami, płynami czy pwietrzem. Oprócz parzeń zewnętrznych mŝe djść d parzenia wewnętrzneg np. na skutek wypicia bardz grących płynów lub szkdliwych substancji chemicznych: jama ustna, przełyk, narządy wewnętrzne. Oparzenia dzielą się na trzy stpnie ze względu na parzną pwierzchnię: I stpień jest najmniej niebezpieczny dla zdrwia, zaś III najbardziej. Przy udzielaniu pmcy pszkdwanym naleŝy kreślić stpień parzenia i przyjąć, Ŝe jest n cięŝsze niŝ nam się wydaje, i tak: parzenie I stpnia wywłuje pwierzchniwe uszkdzenie skóry i jest najczęściej spwdwane działaniem słńca, krótktrwałym kntaktem z grącą wdą, parą czy rzgrzanym przedmitem. W parznym miejscu nie twrzą się bąble. Skóra jest zaczerwienina widczny niewielki brzęk ból. W takim wypadku naleŝy przez minut schładzać parzną pwierzchnię lub płŝyć na nią kład z kstek ldu. parzenie II stpnia pwduje uszkdzenie warstwy pdskórnej, skry właściwej, wywłane jest zazwyczaj długtrwałym działaniem słńca, grącymi płynami lub twartym płmieniem. zaczerwienienie, smugwate lub plamwate ślady parzenia bąble brzęk utrzymujący się zazwyczaj kilka dni sączące się rany, wypełnine surwiczym płynem ból 1

2 pdbnie jak w przypadku parzenia I stpnia chładzaj miejsce bieŝącą zimną wdą k. 30 minut delikatnie susz parzne miejsca np. czystym ręcznikiem przykryj parzne miejsca sterylnym patrunkiem z gazy lub inneg czysteg materiału - niewłchateg, aby nie zakazić rany WaŜne: JeŜeli parzeniu uległy klice ust, nsa raz gdy paleniu uległy włsy we wnętrzu nsa mŝe djść d zaburzeń ddychania na skutek parzenia dróg ddechwych. parzenie III stpnia sięga wszystkich warstw skóry, wywłane jest długtrwałym działaniem grących substancji, twarzyszy takŝe praŝeniu prądem elektrycznym. parzne miejsca są barwy białej lub tkanki są zwęglne uszkdzenia skóry są rzległe pczątkw ból jest niewielki gdyŝ parzeniu ulegają takŝe zakńczenia nerwów WaŜne: nie próbuj usuwać części ubrań które przywarły d ran nie przykładaj d rany ldu ani bardz zimnej wdy, gdyŝ mŝe t spwdwać pgłębienie wstrząsu nie stsuj na parzne miejsce Ŝadnych śrdków dkaŝających, maści leków jedyny śrdek medyczny któreg ratwnik mŝe uŝyć w czasie pracy jest pianka przeciw pparzeniwa: Panthenl usuń przyczynę pparzenia np. jeŝeli pszkdwany znajduje się w płmieniach lub płnie na nim ubranie, pstaraj się zdusić gień, uŝywając kca, części garderby, prześcieradła zapewnij pszkdwanemu spkój i bezpieczeństw parzenia klic nsa, ust, szyi mgą pwdwać prblemy z ddychaniem, upewnij się czy pszkdwany ddycha, za pmcą zimnej, ale nie ldwatej płynącej wdy pstaraj się schłdzić parzne miejsce przez kilka minut przykryj parzne miejsce czystym jałwym patrunkiem, cienkim materiałem z gładkiej tkaniny pdajemy duŝe ilści płynów d picia np. lekk pslna wda Pamiętaj: 14. D chłdzenia parzneg miejsca nadają się takŝe napje: mlek, piw; chdzi bwiem jak najszybsze bniŝenie wyskiej temperatury w miejscu urazu, gdyŝ zmniejsza t bszar uszkdzenia tkanek. 15. Nie zdejmuj z ciała zwęglnych materiałów. 16. Nie smaruj parznych pwierzchni tłuszczami, kurzym białkiem, jdyną, gencjaną lub innymi rztwrami spirytusu. 17. Przy pparzeniu rąk trzeba natychmiast zdjąć brączki, pierścinki by nie dpuścić d brzęku. 18. Pparzne kńczyny unieś pwyŝej serca. 19. Przy pparzeniu nóg nie pzwól pszkdwanemu chdzić. 20. Pszkdwanemu z parzeniami twarzy i szyi, -przyj na pduszkach i bserwuj czy nie ma trudnści z ddychaniem, jeŝeli t knieczne udrŝnij górne drgi ddechwe. Łatwym spsbem kreślenia w prcentach parznej pwierzchni jest dłń, która razem z palcami stanwi k. 1% pwierzchni ciała 2

3 OdmrŜenie Pwstaje na skutek działaniem niskiej temperatury. Zazwyczaj dmrŝeniu ulegają niesłnięte części ciała np. uszy, ns, palce. OdmrŜeniu sprzyjają czynniki: niedŝywienie działanie alkhlu (ciepł pzrne) utrudnienie krąŝenia np. za ciasne buty OdmrŜenia dzielą się na III stpnie: I stpień - skóra blada, brak czucia, p rzgrzaniu sin czerwne lub filetwe zabarwienie skóry II stpień - pjawiają się pęcherze wypełnine cieczą, mgą pękać III stpień - skóra bumiera, sin czerwne wrzdzenie, pwstają tzw. wałów demarkacyjnych kryj dmrŝną część ciała ddatkwą sztuką dzieŝy, dmrŝne palce mŝna włŝyć pd pachę nie rzcieraj dmrŝneg miejsca śniegiem ani niczym innym umieść pszkdwaneg w ciepłym pmieszczeniu mŝesz umieścić dmrŝne miejsca w ciepłej, ale nie grącej wdzie jeŝeli nie ma ciepłej wdy, wiń dmrŝną część ciała w ciepły kc, grzany ręcznik lub ubranie nie uŝywaj d grzania grzejników, butelek z grącą wdą, termfrów, pduszek elektrycznych nie pzwól pszkdwanemu grzać się przy piecu, kalryferze lub prmienniku ciepła, dmrŝenie ciała mgą łatw ulec pparzeniu, zanim pwróci czucie nie przekłuwaj pęcherzy przerwij grzewanie chreg, gdy jeg skóra stanie się róŝwa i / lub pwróci czucie Ciała bce W przypadku, gdy pszkdwany zgłsi się z np. metalwym prętem w stpie, zatamuj ewentualne krwawienie z rany a następnie tak bandaŝuj miejsce z ciałem bcym by w/w się nie ruszał. Sam nie próbuj wyjmwać ciał bcych tkwiących głębk w ciele. Ukąszenia / uŝądlenia - wstrząs anafilaktyczny Ukąszenia przez węŝe: Typwe cechy węŝy jadwitych: trójkątna głwa szparwate czy ząb jadwy pzstawiający charakterystyczny ślad wreczek jadwy zlkalizwany za czami Objawy silny ból szybk narastający brzęk zmiana zabarwienia skóry wkół miejsca ukąszenia słabienie nudnści wymity dusznść niewyraźne widzenie drgawki wstrząs anafilaktyczny 3

4 ustal czy wąŝ był jadwity - długie zęby jadwe pzstawiają charakterystyczny pdwójny ślad uspkój pszkdwaneg, aby zwlnić krąŝenie krwi, c pwstrzyma rzprzestrzenianie się jadu zdejmij z ręki pszkdwaneg biŝuterię zanim ręka napuchnie jeŝeli pszkdwany zstał ukąszny w rękę lub ngę, załóŝ lekką paskę uciskwą 5 cm nad ukąszeniem tak by nie tamwać krąŝenia tętniczeg miejsce ukąszenia starannie bmyj wdą z mydłem załóŝ sterylny patrunek zrób małe nacięcie nŝykiem na głębkść k. 2mm wyciskaj jad z rany Nie wln: wysysać jadu ustami pdawać leków bez przumienia z lekarzem UŜądlenia: zmiana zabarwienia skóry brzęk, ból zasinienie skóry zaburzania w ddychaniu i płykaniu nudnści wymity bóle brzucha wstrząs anafilaktyczny pstaraj się ustalić czy pszkdwany jest alergikiem, jeśli tak t czy ma przy sbie dpwiednie leki zdejmij z ręki pszkdwaneg biŝuterię zanim ręka napuchnie i będzie t niemŝliwe przemyj miejsce uŝądlenia wdą z mydłem mŝesz przyłŝyć w miejscu ukąszenia cebulę {CYTRYNE} pdaj wapn spróbuj delikatnie nie uciskając wyjąć Ŝądł w miejscu uŝądlenia przyłóŝ kład z rztwru sdy lub kwasu brweg mŝe złagdzić brzęk, ból świąd Wstrząs anafilaktyczny t ugólnina reakcja alergiczna, która mŝe wystąpić u sby uczulnej na jad wadów, leki, a takŝe pŝywienie. Nie leczny mŝe prwadzić d śmierci. słabienie kaszel dusznść pkrzywka lub ugólniny świąd ciała masywny brzęk ciała takŝe w miejscu ukąszenia kurczwe bóle brzucha nudnści wymity niepkój sinica zawrty głwy sinica zapaść utrata przytmnści 4

5 pstaraj się usunąć Ŝądł strym nŝykiem, nie pincetą gdyŝ mŝesz wprwadzić d rganizmu ddatkwą prcję jadu mŝesz przyłŝyć kstki ldu na miejsce uŝądlenia / ukąszenia c spwlni wchłanianie jadu d krwi sbę ukąszną / uŝądlną naleŝy bserwwać c najmniej przez gdzinę, w razie gdyby nie była na świadma swjej alergii na jad w razie gdyby sba zaczęła wymitwać ułóŝ ją na bku (nie zachłyśnie się) wezwij karetkę lub sam dwieź pszkdwaneg d szpitala Złamania / zwichnięcia Częst pracując na kąpielisku mamy stycznść z plaŝwiczami grającymi w piłkę plaŝwą, siatkówkę czy inne gry ruchwe, pdczas których nie trudn kntuzje kńczyn. Biegający ludzie p piasku mgą złamać bądź zwichnąć kńczynę. O złamaniu mówimy, gdy dchdzi d przerwania ciągłści kści, najczęściej w wyniku urazu. Złamania dzielimy na zamknięte i twarte, pdczas których dchdzi d uszkdzenia tkanek miękkich, a dłamek kści mŝe być widczny w dnie rany. Złamania twarte stanwią prblem z uwagi na duŝe krwawienie, mŝliwść zakaŝenia. OstrzeŜenie: JeŜeli nie musisz t nie ruszaj pszkdwaneg zanim nie usztywnisz miejsca, które pdejrzewasz uraz. W przypadku urazów szyja, głwy w góle nie pwinieneś ruszać pszkdwanych. Gdy knieczne jest zabranie pszkdwaneg z niebezpieczneg miejsca, pŝar, zatrucie wdychanym gazem, pstaraj się unieruchmić złamaną kńczynę np. pprzez przywiązanie chrej ngi d zdrwej. WaŜnie: Nigdy nie próbuj nastawić kści, d teg jest lekarz Objawy złamania: słychać trzask pękającej kści miejsce złamania jest blesne i tkliwe pszkdwany ma trudnści w pruszaniu złamaną kńczyną ułŝenie ciała mŝe być nienaturalne, a spsób pruszania nieprawidłwy stykające się kńce złamanej kści pwdują silny ból złamana kńczyna mŝe uleć defrmacji długść kńczyny złamanej mŝe róŝnić się d długści kńczyny zdrwej w miejscu złamania mŝe pjawić się zasinienie sprawdź czynnści Ŝyciwe jeŝeli ranny dznał złamania twarteg zatamuj krwawienie unieruchm dwa sąsiednie stawy przy złamaniach kńczyn długich nie wpychaj d wnętrza rany wystających części złamanych kści nie wprwadzaj d wnętrza rany wystających części złamanej kści delikatnie uciśnij ranę, przykrywając ją uprzedni sterylnym patrunkiem z gazy, aby zatrzymać krwawienie zabandaŝuj ewentualną ranę unieruchm złamaną kńczynę Uszkdzenia kńczyny górnej: uszkdzenie kści ramiennej: unieruchm ramię i przedramię, np. zegnij je d siebie d d kątem 90*, przywiąŝ d pszkdwaneg rękę wzdłuŝ ciała uszkdzenie kści przedramienia - unieruchamia się staw łkciwy i nadgarstkwy uszkdzenia w klicy nadgarstka, ręki, palców - unieruchamia się przedramię za pmcą prstej deseczki, sięgającej d łkcia d kńca palców. Unieruchminą kńczynę umieszczamy na temblaku lub wykrzystujemy szynę pneumatyczną. 5

6 Uszkdzenia kńczyny dlnej: najprstszym spsbem jest przywiązanie chrej kńczyny d zdrwej gdy złamaniu ulegnie stpa lub pdudzie unieruchamia się całą kńczynę na całej długści d stpy d płwy uda, mŝna włŝyć cś miękkieg między ngi w przypadku uszkdzenia kści udwej unieruchamiamy kńczynę dwma deskami: krótszą d krcza d kstki d wewnątrz i dłuŝszą d zewnątrz d kstki d pachy Pdejrzenie złamania Ŝeber: BandaŜujemy, wijamy dkładnie ręcznikiem, klatkę piersiwą, cały czas pamiętając tym by pszkdwany był w pzycji siedzącej, w fazie wydechu. JeŜeli dyspnujesz specjalistycznymi szynami: p bu strnach np. łydki ułóŝ dwie miękk wyścielne szyny unieruchamiające, które pwinny sięgać pniŝej pięty i pwyŝej klana całą szynę wyłóŝ watą i bandaŝem mdeluj szynę na zdrwej ndze zakładaj ją na zdrwej kńczynie dpasuj szynę mcn i dkładnie zabandaŝuj np.: szyna Kramera - metalwa siatka dająca się łatw mdelwać Złamania twarte: patrz ranę i ją zabandaŝuj unieruchm kńczynę stswnie d rdzaju złamania Zwichnięcia. Zwichnięcie jest t przemieszczenie nasady kści z jej prawidłweg płŝenia w brębie stawu w wyniku urazu - najczęściej w wyniku upadku czy uderzenia. Najczęstsze miejsca zwichnięcia: ramię, bidr, łkieć, palec, kciuk, rzepka. brzęk zniekształcenie stawu blesnść przy próbie pruszenia lub całkwita niemŝliwść wyknania jakiegklwiek ruchu zmiana zabarwienia skóry wkół zwichnięteg stawu tkliwść taczających staw tkanek, wraŝliwść na dtyk i lekkie uciśnięcie ZałóŜ patrunek na miejsce zwichnięcia. Pd patrunek naleŝy załŝyć gazę z płynem zapbiegającym dalszemu brzękwi: Altacet, napar z rumianku. Gdy nie psiadamy takich płynów wystarczy kmpres z zimnej wdy, ldu, lub nawet wdy z ctem, który zahamuje pwstanie brzęku. W przypadku pdejrzenia zwichnięcia niezbędna jest knsultacja lekarska w celu wykluczenia złamania. Krwtki Krwawienie mŝe spwdwane być uszkdzeniem Ŝyły, tętnicy lub bu rdzajów naczyń jedncześnie, krew Ŝylna jest ciemnczerwna i wypływa jednstajnym strumieniem, krew tętnicza jest Ŝyw czerwna i zazwyczaj tryska z rany. Krwawienie tętnicze jest bardziej niebezpieczne gdyŝ dbywa się pd ciśnieniem. Krwtki dzielimy na zewnętrzny i wewnętrzny. zatrzymaj krwtk zewnętrzny np. patrunkiem uciskwym, ręką ze sterylną gazą, (załŝenie paski uciskwej dzwlne jest tylk wtedy gdy nie pmaga patrunek uciskwy lub gdy g nie psiadasz). czasem krwtk da się zatamwać pprzez zgięcie ręki czy tak jak w przypadku krwawienia z nsa pprzez dciśnięcie np. skrzydełek nsa. krwawiącą kńczynę płóŝ pwyŝej serca 6

7 Zranienia Ranami nazywamy uszkdzenie tkanek rganizmu płączne z przerwaniem ciągłści skóry, krwawieniem i znacznym bólem, rant mŝna pdzielić ze względu na rdzaj czynnika uszkadzająceg, i tak: rana cięta - zadana strym przedmitem, ma jednlitą pwierzchnię urazu, tkankę kliczną niezmieniną, twarzyszy jej silny krwtk rana kłuta (punktwa) - zadana przez str zakńczne narzędzie, głębka, niewielka średnica i równe brzegi, pzrnie krwawi niewiele, mŝe sięgać narządów wewnętrznych rana szarpana - spwdwana jest rzciągnięciem i napięciem tkanek pnad ich fizjlgiczną wytrzymałść, brzegi rany są pszarpane, krwawienie nie jest zbyt bfite rana miaŝdŝna - pwstaje na skutek upadku, uderzenia, kpnięcia, brzegi rany są nieregularnie pstrzępine i zasinine, kliczne tkanki zmiaŝdŝne i stłuczne, ulegające brzękwi, krwawienie skąpe, znaczna blesnść, niewspółmierna d stpnia uszkdzenia rana kąsana - kmbinacja rany kłutej i szarpanej rana rąbana - kmbinacja rany ciętej i miaŝdŝnej bejrzyj ranę - dsłń ustal rdzaj rany jeŝeli jest zanieczyszczna, czyść za pmcą gazy i wdy zdezynfekuj wdą utleniną przykryj jałwą gazą dkaź pwierzchnię skóry w klicy rany np. jdyną, gencjaną załóŝ patrunek nie za luźny Ŝeby nie spadł i nie za ciasny Ŝeby nie tamwać krąŝenia Nie wln: kłaść na ranę ligniny / waty, śrdki te przyklejają się d rany i utrudniają jej gjenie się pwierzchni rany dezynfekwać spirytusem i jeg rztwrami tzw. barwnikami antyseptycznymi, zaciemniają ne braz ran Zatrucia W przypadku, gdy pdejrzewamy zatrucie najbezpieczniej wypytać się pszkdwaneg t c statni jadł bądź pił. P takim wywiadzie mŝemy: pdać jak największą ilść wdy aby rzcieńczyć treść pkarmwą. mŝna spróbwać wywłać wymity pdać węgiel, miętę, piłun w przypadku gdy t nie pmaga lepiej wysłać chreg d lekarza gdy pszkdwany ma drgawki nie pdawaj płynów i nie wywłuj wymitów niech się " wyszumi" Omdlenia Omdlenie jest t krótktrwała utrata przytmnści, spwdwana zmniejsznym dpływem krwi d mózgu. Przytmnść pwraca zazwyczaj p kilku minutach. płóŝ chreg z ngami uniesinymi cm, pd warunkiem, Ŝe pszkdwany nie dznał urazu głwy pdczas upadku mŝesz unieść ngi i ręce d pzycji "kta" udrŝnij drgi ddechwe pluzuj jeg ubranie wkół szyi jeŝeli chry wymituje ułóŝ g na bku bmyj delikatnie twarz chreg zimną wdą, nie plewaj g zimną wdą sprawdź czy chry pdczas ewentualneg upadku nie dznał urazu nie pdawaj chremu napjów bserwuj chreg p dzyskaniu nie przytmnści 7

8 Utrata przytmnsci Jest t stan cięŝszy d mdlenia i dla ratwnika stwarza trudniejszą sytuację. Przyczyn wywłujących utratę przytmnści mŝe być kilka: brak kndycji nadmierny wysiłek w czasie pływania cięŝka praca zawdwa przebyte lub trwające chrby zimna wda uraz głwy dniesiny na plaŝy zaburzenia rientacji brak reakcji na ból brak reakcji na bdźce zewnętrzne brak lgiczneg kntaktu z ratwanym śpiączka bladść skóry ddech płytki tętn słabe sprawdź przytmnść, ptarcie pięścią mstka, u pstaraj się ustalić przyczynę zaburzeń i ich nasilenie sprawdź czy pszkdwany rientuje się w tczeniu, np. prste pytanie twórz czy sprawdź czy pszkdwany ddycha, jeśli nie rzpcznij sztuczne ddychanie sprawdź czy jest wyczuwalne tętn, jeśli nie t rzpcznij resuscytację jeśli ratwany jest nieprzytmny, ale ddycha, ułóŝ g w pzycji bcznej ustalnej sprawdź czy pszkdwany nie dznał urazów jeśli ratwany ma drgawki, chrń g przed urazem (szczególnie głwę) sprawdź czy nie pjawiły się następujące bjawy: a. nierównść źrenic b. padnięcie kącika ust p jednej strnie c. czy utrata przytmnści był pprzedzne zaburzeniami mwy, równwagi, słabieniem siły mięśniwej p prawej lub lewej strnie ciała - jeŝeli tak mŝesz pdejrzewać udar mózgu pnadt: d. zapach z ust wców mŝe znaczać cukrzycę e. zapach alkhlu mŝe znaczać zatrucie - sprawdź jeŝeli t mŝliwe czy w dkumentach pszkdwaneg nie ma infrmacji np. cukrzycy Przegrzanie / przechldzenie Przyczyną przegrzania mŝe być długtrwałe wyknywanie cięŝkiej pracy fizycznej lub przebywanie w wyskiej temperaturze. Organizm stara się chrnić przed wyską temperaturą pprzez pcenie się i d pewneg mmentu t mu wystarcza, p przekrczeniu pewnej granicy gdy rganizm wypci wdę i sól dchdzi d udaru cieplneg. słabienie, ból, zawrty, głwy pragnienie nudnści, wymity kurcze mięśni zwłaszcza brzuch i nóg utrata przytmnści 8

9 ustal c był źródłem przegrzania zlikwiduj przyczynę np. przeprwadź pszkdwaneg d inneg pmieszczenia, wyprwadź na pwietrze ułóŝ pszkdwaneg na plecach z ngami cm w górę, pdawaj c 15 minut szklankę wdy z łyŝeczką si, jeŝeli nie ma sli t samą wdę kładaj pszkdwaneg mkrymi ręcznikami / prześcieradłami jeśli ratwany jest nieprzytmny, ale ddycha i ma wyczuwalne tętn ułóŝ g na bku wezwij pgtwie w razie zatrzymania ddechu i krąŝenia rzpcznij resuscytację chrń ratwaneg przed urazami w razie drgawek Nie wln: pdawać napjów alkhlwych pdawać napjów zawierających kfeinę pdawać leków bniŝających temperaturę np. aspiryny Przechłdzenie (hiptermie) dreszcze zaburzenia krdynacji ruchów zaburzenie rientacji bniŝna temperatura ciała sztywnść mięśni brak znak Ŝycia jeśli ratwany jest przytmny pwli grzej jeg ciał: zdejmij przemarznięte ubranie kryj g kcem / flią aluminiwą / grzewaj własnym ciałem pdaj ciepłe napje nie dpuść d bniŝenia temperatury ciała udrŝnij drgi ddechwe jeśli ratwany jest nieprzytmny sprawdź czy ddycha. Sztuczną wentylację rzpcznij dpier wtedy gdy ddech wynsi mniej niŝ 6/minutę nie rzpczynaj pśrednieg masaŝu serca w przypadku słabeg tętna, a dpier w razie jeg braku pamiętaj, Ŝe dmrŝne części ciała naraŝne są na urazy mechaniczne Nie wln: uznać za martwą, sbę która uległa hiptermii bez próby jej grzania pdawać alkhlu grzewać zbyt dkładnie zstawiać sameg pszkdwaneg 9

10 Urazy kręgsłupa / głwy Najczęstszą przyczyną takich urazów jest źle wyknany skk d wdy ze zbyt duŝej wyskści lub na zbyt płytka wdę pwinna być udzielana ze szczególną strŝnścią nie wln nsić pszkdwaneg w pzycji pinwej jeśli nie ma takiej ptrzeby nie ruszaj pszkdwaneg z miejsca wypadku wykrzystaj d przeniesienia deski, nsze, kce, drzwi gdy niczym płaskim nie dyspnujesz przenieś pszkdwaneg w kilka sób tak by nie spwdwać dchyleń na linii głwa - barki - bidra - ngi d przybycia lekarz zapewniamy spkój i bezpieczeństw, ciepł g krywamy, przywiązujemy d nszy lub desek zapewniając minimum ruchu Urazy głwy: Na pierwszy rzut ka uraz głwy mŝe wydawać się nie tak grźny, jaki jest w rzeczywistści. ułóŝ ranneg na plecach, zapewniając mu spkój i bezpieczeństw pwstałe zranienia patrujemy w razie wystąpienia wymitów ułóŝ pszkdwaneg w pzycji bcznej ustalnej, uwaŝaj na dcinek szyjny kręgsłupa zapbiegnij zbędnym ruchm głwy, błŝenie zrlwanymi kcami, ręcznikami w przypadku krwawienia z nsa, ucha, wskazanie na uraz czaszki pn mózgwych, nie tamuj krwawienia, delikatnie wytrzyj wyciek wacikami w razie urazów jamy ustnej i Ŝuchwy nie bandaŝuj ściśle tych zranień - mŝesz dprwadzić d zaburzeń ddychania kntrluj ddech i tętn Zadławienia Zadławienie jest następstwem zablkwania przepływu pwietrza w drgach ddechwych, zazwyczaj przepływ tamuje pkarm lub drbny przedmit gest rękami w kierunku szyi krztuszenie się słabe nieskuteczne wykrztuszanie sine zabarwienie skóry drgawki utrata przytmnści Pamiętaj tym, Ŝe inaczej ratuje się sbę drsłą, a inaczej dzieck pniŝej rku, inaczej sbę przytmną, a inaczej sbę nieprzytmną. A. Ratwanie przytmneg drsłeg: przytmnemu pszkdwanemu dkładnie pwiedz w jaki spsób chcesz mu pmóc jedną dłń złóŝ w pięść i płóŝ ją na brzuch sby której chcesz pmóc niec pwyŝej gwałtwnym ruchem d siebie i ku górze wepchnij pięść w brzuch ratwaneg - pwinn t spwdwać wypchnięcie ciała bceg z dróg ddechwych jeśli pierwsza próba kaŝe się nie skuteczna, próbuj d skutku jeŝeli ratujesz kbietę w ciąŝy ucisk brzucha zastąp uciskiem mstka B. Ratwanie przytmneg dziecka: jeŝeli zadławił się dzieck pniŝej rku Ŝycia, a jest przytmne, płóŝ je na swjej ręce twarzą w dół, tak by głwa znajdwała się niŝej, uderz kilkakrtnie dłnią w plecy pmiędzy łpatkami jeśli ciał bce nie zstał wypchnięte, dwróć dzieck na plecy, trzymając je nadal głwą w dół, płóŝ palce wskazujący i śrdkwy d mstka pniŝej sutków, a następnie kilkakrtnie, gwałtwnym ruchem w dół uciśnij mstek na głębkść k. 2cm jeŝeli w/w spsób nie da Ŝadneg rezultatu spróbuj na przemian pklepywać plecy i naciskać mstek 10

11 C. Ratwanie sby drsłej nieprzytmnej JeŜeli drsły straci przytmnść ułóŝ g na plecach i udrŝni drgi ddechwe JeŜeli pszkdwany nie ddycha rzpcznij sztuczne ddychanie JeŜeli nie mŝesz wdmuchnąć pwietrza d ust pszkdwaneg gwałtwnie uciśnij jeg brzuch: klęknij nad udami ratwaneg i płóŝ dłnie na jeg brzuchu niec pwyŝej pępka, gwałtwnym ruchem d siebie, w kierunku głwy ratwaneg wepchnij dłnie w brzuch Jeśli za pierwszym razem ci się nie uda, próbuj kilka razy Ciał bce mgł przesuną się d jamy ustnej, jeśli tak t wyjmij je D. Ratwanie nieprzytmneg dziecka: Obserwuj klatkę piersiwą dziecka jeśli się nie prusza płóŝ dzieck na dłni twarzą w dół, tak by głwa znajdwała się niŝej Uderz dzieck kilkakrtnie miedzy łpatkami Sprawdź czy ciał bce nie przesunęł się d jamy ustnej JeŜeli t nie pskutkuje, płóŝ dzieck na plecach, trzymając je nadal głwą w dół przyłóŝ palec wskazujący i śrdkwy d mstka pniŝej sutków Gwałtwnym ruchem d siebie i w dół kilkakrtnie uciśnij mstek na głębkść 2cm, pczym sprawdź czy ciał bce nie przesunęł się d jamy ustnej Na przemian uciskaj mstek, pklepuj plecy wdmuchuj pwietrze, aŝ d przybycia pgtwia Padaczka (epilepsja) Objawia się nagłą utratą przytmnści, drgawkami, sinicą, usztywnieniem kńczyn i mięśni tułwia, pszkdwany mimwlnie ddaje mcz, na ustach pjawia się piana. gdy wypadek miał miejsce w wdzie wynieś chreg na brzeg i płóŝ g w miejscu nie krępującym jeg ruchów płóŝ pd głwę pszkdwaneg cś miękkieg włóŝ cś w usta pszkdwaneg, materiał, kawałek drewna by zabezpieczyć język, ale tak gy pszkdwany się nim nie zadławił czyli w pprzek pluzuj ubranie np. krawat pzwól mu się "wyszumieć" Nie wln wstrzymywać siłą drgawek Hiperwentylacja Jest t stan pdczas któreg ddech staje się głębszy i szybszy. Najczęściej wywłane jest zdenerwwaniem, pszkdwany ma wraŝenie, Ŝe nie jest w stanie nabrać dpwiedniej ilści pwietrza d płuc, birą częstsze i głębsze wdechy, pjawia się uczucie ucisku w gardle. W wyniku teg dchdzi d zwęŝenia naczyń krwinśnych, bniŝa się stęŝenie dwutlenku węgla.taki stan mŝe prwadzić d utraty przytmnści zawrty głwy drętwienie i mrwienie stóp i dłni, a takŝe warg drŝenie mięśni uczucie niemŝnści nabrania głębkieg wdechu drgawki jeŝeli masz pewnść, Ŝe jest t hiperwentylacja przyłóŝ d ust chreg papierwą trbę i pprś by pstarał się ddychać spkjnie, przez k. 5 minut, wyrówna się pzim dwutlenku węgla jeŝeli p taki zabiegu bjawy nie ustępują zwróć się pmc d lekarza 11

12 Astma Jest t stan nagłeg zwęŝenia skrzeli w wyniku czeg ddychanie jest utrudnine. Częst wywłane jest alergenem, ćwiczeniami fizycznymi, emcjami, kntaktem z zimną wdą. dusznść ddechwa, świszczący wydech niepkój, lęk, przeraŝenie kaszel wymity bfite pcenie wymity sinica (sinniebieskie zabarwienie skóry spwdwane zmniejszną zawartścią tlenu we krwi) półsiedząca pzycja plepszająca ddychanie jeŝeli jest t pierwszy atak, jak najszybciej skntaktuj się z lekarzem w celu diagnzy staraj się uspkić pszkdwaneg, a zwłaszcza dzieck, panika tylk pgłębi trudnści z ddychaniem jeŝeli nie jest t pierwszy atak pszkdwany pwinien mieć ze sbą leki, w takim wypadku pdaj je zgdnie z zaleceniami na pakwaniu jeŝeli t nie pmŝe skntaktuj się z lekarzem Śpiączka cukrzycwa Występuje u ludzi chrych na cukrzycę, mają ni za mał insuliny-hrmn prdukwany przez trzustkę bniŝający stęŝenie cukru we krwi. Zazwyczaj spwdwany jest brakiem dpwiednie diety, złym dawkwaniem insuliny raz w czasie streg zakaŝenia, czyli w czasie zwiększneg zaptrzebwania na insulinę. silne pczucie pragnienia ciepła, sucha i zaczerwienina skóra sennść Zapach acetnu z ust. Szybki, głębki ddech nudnści wymity Jak najszybciej dwieź pszkdwaneg d lekarza lub jeŝeli ustał krąŝenie i ddech rzpcznij RKO. Pszkdwany mŝe mieć na szyi bądź ręce tabliczkę z infrmacją nim, lekach, które naleŝy mu pdać Praca wyknana pd kierunkiem Knrada Kurek, Instruktra Ratwnictwa nr 842 RW 16/2001 WARSZAWA PAŁAC MŁODZIEśY 2001 Bibligrafia: 1. Stanley M. Zydl, JR. i James A. Hall "Pdręcznik pierwszej pmcy-chrby i nagłe wypadki", pierwsze wydanie 1980 w USA przez Amerykańskie Twarzystw Lekarskie, wydawnictw Amber Janina Stępińska i Tmasz Szajewski "Pierwsza pmc", Warszawa 1998 Pruszyński i S-ka. 3. Paweł Błasiak, Marek Chadaj, Knrad Kurek " Ratwnictw Wdne Vademecum", Warszawa 2001 Pruszyński i S-ka 12