Toruń doczekał się Solarisów!

Transkrypt

1 W numerze: - Toruń doczekał się Solarisów! II off-road po powiecie toruńskim - Z pętli do pętli Ostaszewskie R-ki - Prasa napisała Remonty i reklamy - Na linii: dziewiętnastka Na zajezdni: Renault PR100 Fotoreportaż - Mirosław Czerliński Długo czekaliśmy na nowe autobusy w MZK. Pierwsze 6 Solarisów powinno nam jednak to oczekiwanie wynagrodzić. TakŜe dlatego, Ŝe zyskaliśmy trzeciego przegubowca oraz pojazdy napędzane gazem ziemnym. Toruń doczekał się Solarisów! 25 czerwca, 35 minut po godz. 10, na horyzoncie Wałów gen. Sikorskiego pojawiają się 3 białe, lśniące nowością autobusy. To Solarisy dla MZK, które dopiero co przyjechały do Torunia od producenta. Na placu Teatralnym od razu odbywa się prezentacja nowych pojazdów: dwóch 12-metrowych Urbino 12 oraz 18-metrowego Urbino 18. Pojawia się takŝe okazja do pierwszego przejazdu nowym przegubowcem, w którym zachwyca zrywne przyspieszenie oraz nowa tapicerka. Kolejne 3 nowe autobusy dojeŝdŝają do miasta 28 czerwca, pod osłoną nocy. To Solarisy Urbino 12 CNG, pierwsze pojazdy zasilane gazem ziemnym w taborze miejskiego przewoźnika. Wszystkie wozy w końcu spotykają się na stanowiskach postojowych zajezdni autobusowej, tuŝ za bramą wyjazdową. Czekają na swój pierwszy wyjazd. Do debiutu "solarki" na linii dochodzi 30 czerwca. Urbino 12 #562 pojawia się na magistralnej linii nr 15. PasaŜerowie mogą zatem szybko poznać wady i zalety nowej marki w taborze miejskiego przewoźnika. Wewnątrz spotykamy tylko jedno siedzenie tzw. "półtoraka", znanego w większej ilości z MAN-ów. PasaŜerowie mają teŝ dostęp do 26 pojedynczych siedzeń. Mogłoby być ich więcej, gdyby nie wieŝowa zabudowa silnika, która pochłania dość duŝo miejsca. Z drugiej strony pasaŝerowie nie muszą wchodzić po stromych schodach na wyŝej umieszczone siedzenia, tak jak jest w MAN-ach. Niestety odbywa się to kosztem mniejszych moŝliwości przewozowych - Solaris zabierze mniej pasaŝerów niŝ MAN. Wynika z tego wniosek, Ŝe pojazdy te nie powinny być w pierwszej kolejności wystawiane do obsługi najbardziej obciąŝonych linii. Wszystkie nowe autobusy są wyposaŝone w klimatyzację miejsca pracy kierowcy oraz automaty biletowe. System informacji pasaŝerskiej stanowią wyświetlacze oraz głośniki umieszczone zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz pojazdów. Do tego dochodzi monitoring obejmujący przedział pasaŝerski, kabinę kierowcy oraz przestrzeń bezpośrednio przed i za autobusem. Nowością jest system detekcji i gaszenia poŝaru komory silnika. WyróŜniają się równieŝ nowe siedzenia pasaŝerskie o tapicerce w kolorach: czerwonym albo niebieskim. We wzorze zauwaŝalne są motywy toruńskich zabytków. Na osoby niepełnosprawne i z wózkiem dziecięcym czeka szereg udogodnień. Wśród nich jest niska podłoga na całej długości pojazdu z wejściami na poziomie 320 mm wysokości w I i II drzwiach oraz 340 mm w III i IV. Funkcja przyklęku pozwala dodatkowo obniŝyć wejście do pojazdu o ok. 70 mm. W drugich drzwiach znajduje się równieŝ rampa wjazdowa, odkładana ręcznie. Wewnątrz pojazdu na niepełnosprawnego czeka dodatkowo pas bezpieczeństwa. Jednostkę napędową Solarisów na olej napędowy stanowi 310-konny silnik DAF PR228 spełniający rygorystyczną normę spalania Euro 5. Silnik zblokowany jest z 4-biegową, automatyczną skrzynią biegów Voith Diwa 5. Konfiguracja ta dotyczy modeli Urbino 12 i 18. Z kolei charakterystykę Urbino 12 CNG przedstawimy w kolejnym numerze "Na pętli", gdy pojazdy włączone zostaną do zwykłej eksploatacji. 6 nowych autobusów stanowi część tegorocznych zakupów zakładu. MZK w tym roku wzbogaci się łącznie w 13 Solarisów. Wszystkie nowe autobusy kosztować będą ponad 11 mln zł. Większość środków na tę inwestycję pochodzi z Urzędu Miasta, natomiast 1,2 mln zł pozyskano z dofinansowania od PFRON. Nowe autobusy pozwolą wycofać te najbardziej zuŝyte. Tak aby w taborze zakładu pozostały 122 pojazdy. Dostawy kolejnych 7 Solarisów Urbino 12 spodziewamy się pod koniec sierpnia wyjazd na linię pierwszego tramwaju konnego

2 Z pętli do pętli tabor Sylwetki nowych autobusów MZK Kolejny zmodernizowany skład wyjechał na tory W dniu 25 czerwca zaprezentowano kolejny zmodernizowany skład tramwajowy. Jest to juŝ czwarty skład (razem 8 wagonów), który przeszedł gruntowną modernizację. Skład # podobnie jak pozostałe Ŝelazka posiada nowy wygląd zewnętrzny, lecz nie jest w 100% podobny do swoich poprzedników. W tych wagonach zmieniono nieznacznie design przodu i tyłu. Nowe Ŝelazko posiada równieŝ inny typ drzwi, automaty do sprzedaŝy biletów w obu wagonach, nową tapicerkę siedzeń z motywami starego Torunia oraz piasecznice i system wspomagania hamowania, które zamontowano pierwszy raz rok temu w składzie # Kolejnymi zmodernizowanymi wagonami będą tramwaje # Wyremontowany skład włączono do ruchu 29 czerwca. (pc) Solaris Urbino 18 #557. Ciekawe, na której linii dojdzie przegubowa brygada. Solarisy Urbino 12 CNG # Ze względu na gabaryty nie będą kursować za most. #457 spłonął na zajezdni Solarisy Urbino 12 # Pierwszy nowy typ autobusu, który kursuje juŝ liniowo. Rankiem 4 maja, tuŝ przed wyjazdem na trasę, na terenie zajezdni spłonął doszczętnie #457. Prawdopodobną przyczyną było zwarcie elektryczne powstałe od ogrzewania Webasto. Pomimo szybkiej akcji ratunkowej straŝy poŝarnej nie udało się uratować wozu. Autobus straszy swoim wyglądem na tyłach zajezdni i czeka na swój dalszy los, który jest juŝ przesądzony... (kl) Elektrownia, Gazownia i Tramwaje przechodzą pod Zarząd Miasta

3 Z pętli do pętli tabor Eurolidery dla Torunia! Pod koniec kwietnia toruński oddział Veolii wzbogacił się o 4 Autosany A1212C "Eurolider". Wybór pojazdów tego typu jest efektem testów, które firma przeprowadziła w lutym br. Oprócz Eurolidera, testowano wtedy czeskiego SOR-a LH12. Wybór padł jednak na "bociana" z Sanoka. Nowe, klimatyzowane autokary mają 12,3-metrów długości oraz drzwi w układzie Jednostkę napędową stanowi silnik Cummins ISB6.7E5 o mocy 300KM, spełniający normę spalania Euro 5, który jest zblokowany z mechaniczną, 6-biegową skrzynią ZF. Wszystkie 4 Eurolidery otrzymały białe malowanie z czerwonym logo. Nie jest to jednak koniec nowości. Tabor toruńskiego przewoźnika jeszcze w tym roku powiększy się o kolejną sztukę modelu A1212C. Piąty autokar dołączy do pozostałych w sierpniu. Warto dodać, Ŝe demonstracyjny egzemplarz Eurolidera równieŝ trafił w ręcę Veolii. Pojazd przydzielony został do jednego z oddziałów na Podkarpaciu. (mc) Od początku roku zauwaŝalny jest znaczny przyrost autokarów Renault FR1 u prywatnych przewoźników. Firmy jednak nie spieszą się z oznaczeniem swoich nabytków. Z czasem jednak poznajemy ich właścicieli. Tak, więc, po jednym pojeździe tego typu przybyło firmie Proline oraz Ar-Tur. Kilka "renówek" jest juŝ równieŝ w posiadaniu firmy Morvi, znanej z przewozów do hipermarketów i PSSE. Jednak cięŝko jest określić ze 100% pewnością, które pojazdy naleŝą do tej firmy. (mc) Mobilis: elektroniczny bilet miesięczny oraz zmiany w taborze Od 1 czerwca firma Mobilis, obsługująca komunikację międzygminną między Gminą Lubicz, a Toruniem, wprowadziła elektroniczne bilety miesięczne. Dało to moŝliwość szerszego zakresu sprzedaŝy biletów. Płatności moŝna dokonywać teraz w autobusie bez konieczności udawania się do kasy biletowej. Dodatkową korzyścią dla przedsiębiorstwa jest poszerzenie uzyskiwanych informacji na temat przepływu pasaŝerów. Aby otrzymać bilet pasaŝer musi wpłacić kaucję w wysokości 12 zł. Bilet ma formę chipowej karty zbliŝeniowej. Po wejściu do pojazdu pasaŝer musi kaŝdorazowo zarejestrować swoją kartę w przystosowanym do tego czytniku. Jak utrzymuje przewoźnik, wydana karta ma bardzo długą Ŝywotność, pozwalającą na wielokrotny zapis i odczyt danych. To jednak nie koniec nowości w Mobilisie. Kolejne dotyczą taboru obsługującego międzygminne linie. W połowie kwietnia na trasie zadebiutował autobus Renault PR100 z roku Wcześniej moŝna go było napotkać na ulicach Warszawy. RównieŜ w tym samym czasie na liniach pojawił się przegubowy Heuliez GX87. Został on skierowany do obsługi linii 101. Eurolidery 12 moŝna spotkać na kursach dalekobieŝnych i wynajmach. Czasem takŝe na krótszych trasach. Nowości taborowe u prywatnych przewoźników W minionym kwartale u prywatnych przewoźników woŝących po naszym regionie przybyło trochę uŝywanych autobusów. Zapraszam na krótki przegląd nowości taborowych w firmach: Mixs, Hanvan i Auto-trans. Firma Mixs wzbogaciła się o dwunastometrowe autobusy lokalne: Setrę S215 UL, S315 UL, MAN-a ULxx2 oraz międzymiastowego Mercedesa O404-15RH. Pojazdy moŝna zobaczyć w Toruniu m.in. na przewozach pracowniczych do PSSE. Firma Hanvan z ChełmŜy zakupiła uŝywane, 12-metrowe pojazdy lokalne spod marki Renault: FR1 oraz Tracer. Autobusy moŝemy spotkać na przewozach pracowniczych do U-Tec'u w Ostaszewie oraz na regularnej linii ChełmŜa - Toruń. Firma Auto-Trans Gajewski nabyła dwunastometrowy autobus turystyczny Setra S315 GT-HD. Pojazd kursuje m.in. na regularnej linii ChełmŜa - Toruń. Pierwszy przegubowiec w Gminie Lubicz obsługuje wyłącznie linię nr 101 w godzinach szczytu. Mobilis zapowiedział równieŝ, Ŝe na linie międzygminne skieruje jeden wóz niskopodłogowy. Najprawdopodobniej miałby to być Neoplan N4015 z roku Niestety do tej pory nie spełniono tej obietnicy. (md) Wydzielenie Gazowni Miejskiej z dotychczasowego zarządu i powstanie przewoźnika MZK

4 Z pętli do pętli inwestycje Wyszukiwarka połączeń toruńskiej km juŝ działa! Portal jakdojade.pl udostępnił wersję testową wyszukiwarki połączeń toruńskiej komunikacji miejskiej. UŜytkownik za jej pomocą moŝe sprawnie zaplanować swoją podróŝ z i do dowolnego miejsca w mieście. W ramach tej podróŝy uwzględnione zostają czasy przejścia, oczekiwania oraz przejazdu. System zaplanuje równieŝ przesiadkę, o ile jest potrzebna. Dodatkowym udogodnieniem dla osób niepełnosprawnych i starszych jest moŝliwość odnalezienia kursów wykonywanych tylko przez pojazdy niskopodłogowe. Natomiast wybredni pasaŝerowie mogą zaŝądać podróŝy wyłącznie autobusem albo tramwajem. Jak widać uŝytkownik moŝe planować przemieszczanie się pod wieloma względami. Dodatkowo odbywa się to w niezwykle przyjaznym środowisku. Do dyspozycji mamy okienka pomocnicze, szczegółowy i zrozumiały opis poszczególnych opcji oraz wygodną mapę miasta bazującą na serwisie Google Maps. MoŜliwe jest równieŝ sprawdzenie poszczególnych rozkładów jazdy konkretnych linii MZK Toruń. Jak na razie osobną wyszukiwarkę stworzono dla sieci ZDMiKP Bydgoszcz. Planowane jest jednak ich połączenie oraz dodanie opcji przejazdu komunikacją kolejową między oboma miastami. Tak więc w przyszłości moŝliwe będzie wyszukiwanie połączeń w ramach komunikacyjnej sieci BiT City. Trzymamy kciuki za dalszy rozwój serwisu! (mc) Przebudowa przystanków tramwajowych Miejski Zarząd Dróg ogłosił przetarg na przygotowanie dokumentacji, która posłuŝy w przebudowie i modernizacji 30 przystanków tramwajowych. Dotyczy to przystanków: Merinotex Z., Stadion, Osiedle Zieleniec, Reja, Sienkiewicza, Przybyszewskiego, Park Miejski, Plac Rapackiego, Przy Kaszowniku, Lubicka, Jubilat, Świętopełka, Szpital Miejski, Tofama, Przychodnia, Elana A i Elana B. Przebudowa przystanków ma między innymi na celu przystosowanie peronów tramwajowych do obsługi tramwajów niskopodłogowych oraz zlikwidowanie miejsc, w których pasaŝerowie wchodzą do tramwajów prosto z jezdni. Tego typu przystanki są w ciągu ulicy Lubickiej (poza przystankiem Gołębia) oraz na pl. Św. Katarzyny. (pc) Roboty torowe przy pl. Św. Katarzyny 22 czerwca rozpoczęto prace remontowe przy torowisku na ul. Szumana. Prace przewidują wymianę tłucznia na dwóch przejazdach przez skrzyŝowania: z ul. Św. Katarzyny oraz z ul. Wola Zamkowa. Na czas robót wprowadzono objazd dla linii tramwajowej numer 1 ulicami: Uniwersytecką, Przy Kaszowniku, Warneńczyka, Gogi, Kościuszki oraz Wschodnią. Na trasie pl. Daszyńskiego - Uniwersytecka kursuje linia autobusowa numer 51. Na obu liniach wprowadzono ograniczony, całotygodniowy rozkład, przewidujący odjazdy z częstotliwością 15 minut. Zakończenie prac zaplanowano na 14 lipca. (pc) Tak prezentuje się wyszukiwarka torun.jakdojade.pl. Przetarg na inŝyniera projektu trasy do UMK Władze miasta ogłosiły przetarg, który ma wyłonić firmę, nadzorującą projekt budowy trasy tramwajowej do UMK. Do zadań głównego inŝyniera projektu będzie naleŝeć nadzorowanie całej inwestycji. W skład grupy ekspertów wejdzie dziewięć osób między innymi menedŝer kosztów, inspektorzy nadzoru w zakresie robót torowych i sieci trakcyjnej. Jest to kolejny krok w drodze do rozpoczęcia budowy trasy tramwajowej do UMK. Warto przypomnieć, iŝ prace budowlane miały się rozpocząć z początkiem roku 2010, a na obecną chwile nie ogłoszono nawet przetargu na projekt i budowę nowej trasy tramwajowej. (pc) Ekipa torowców MZK w czasie robót na przejeździe z ulicą Św. Katarzyny. Obok przejeŝdŝa zastępcza linia nr 51. fot. Paweł Chmielecki Remont pętli Wrzosy I Widok dziurawej i nieprzyjaznej pasaŝerom pętli Wrzosy I przeszedł juŝ do historii. Przy okazji remontu Szosy Chełmińskiej zmieniła się równieŝ pętla przy ul. Pawiej, a takŝe jej najbliŝsze otoczenie. PasaŜerowie mogą teraz dojść do przystanków po nowym chodniku oraz świeŝo wydzielonych przejściach dla pieszych. Autobusy zyskały natomiast większą liczbę stanowisk postojowych, które oczywiście mają nową i płaską nawierzchnię. Pętla Wrzosy I zyskała więc zupełnie nowe oblicze. Przebudowę przeprowadzono na przełomie maja i czerwca. (mc) Uruchomiono trasę tramwajową do Merinotexu

5 Z pętli do pętli linie KOZ-ami nad jeziora z MZK Toruń Dnia 26 czerwca po raz drugi ruszyła wakacyjna komunikacja nad jeziora. Tym razem Urząd Miasta powierzył obsługę linii nad kąpieliska MZK. Autobusy wykonują po 4 pary kursów w dni powszednie i 6 w soboty, niedziele i święta. Za przejazd trzeba zapłacić 2,50 zł (bilet normalny) lub 1,25 zł (ulgowy). Zakład dość szybko zareagował na duŝą liczbę chętnych pasaŝerów i 30 czerwca uruchomił dublowany kurs linii K o 9:30. To wzmocnienie moŝe okazać się jednak niewystarczające. Do obsługi linii dotychczas wystawiono wozy #511, #512, #515 oraz #516. Zmiana rozkładu jazdy linii 16 i 35 od 1 kwietnia Na linii nr 16 poza korektami w godzinach odjazdów, zamieniony został w szczycie rannym kurs zjazdowy do zajezdni o 8:55 z pętli Olimpijska na kurs zwykły o 8:50. Autobus zjeŝdŝa do zajezdni dopiero z Wrzosów o 9:29. W szczycie popołudniowym w odjazdach z Wrzosów przybyły dwa kursy: pierwszy wykonywany o 12:40 oraz drugi, zjazdowy do zajezdni o 17:13. W związku z tym kurs o godz. 16:32 z Olimpijskiej zamiast zjeŝdŝać do zajezdni, wykonywany jest w całości. Zmiany rozkładu jazdy linii nr 35 były znacznie mniejsze. Skorygowano tylko godziny odjazdów dwóch kursów z pętli Odległa: 14:13 na 14:24 oraz 22:13 na 22:19. Zmiany te zapewne mają umoŝliwić pracownikom lokalnych zakładów czasowe dotarcie do autobusu. (mc) Jelcz 120MM/2 #511 w obsłudze linii nad jeziora, gdzie wprowadzono system wsiadania przednimi drzwiami. Trasy linii nad jeziora: K: PLAC TEATRALNY <-> Odrodzenia, Przy Kaszowniku (powrót przez Dobrzyńską, Dąbrowskiego i Wały gen. Sikorskiego), Sobieskiego, Skłodowskiej-Curie, Wschodnia, Rydygiera, Łyskowskiego, Dziewulskiego (powrót dodatkowo przez Jamontta), Szosa Lubicka, Olsztyńska, Grębocin, Rogówko, Brzeźno, Turzno <-> KAMIONKI O: PLAC TEATRALNY <-> Odrodzenia, Przy Kaszowniku (powrót przez Dobrzyńską, Dąbrowskiego i Wały gen. Sikorskiego), Sobieskiego, Skłodowskiej-Curie, Wschodnia, Rydygiera, Łyskowskiego, Dziewulskiego (powrót dodatkowo przez Jamontta), Szosa Lubicka, Ligi Polskiej, Turystyczna, Złotoria, Grabowiec, Silno <-> OSIEK Z: PLAC TEATRALNY <-> Odrodzenia (powrót przez Uniwersytecką i Wały gen. Sikorskiego), Przy Kaszowniku, Warneńczyka, Grudziądzka, Łysomice, Ostaszewo, Sławkowo, Mirakowo <-> ZALESIE (wo) Sezonowe kursy linii nr 27 do Barbarki od 1 maja Jak co roku, w okresie maj-październik, linia 27 zostaje przedłuŝona do krańca 'Barbarka'. Linia kończy bieg tam czterokrotnie podczas sobót, niedziel i świąt. Zainteresowanie przedłuŝonymi kursami jest znikome i autobusy najczęściej "woŝą powietrze" od przystanku Wrzosy I, do klimatycznej pętli na Barbarce. Kraniec ten ma jednak raz w roku swoje "pięć minut". 1 listopada autobusy zaglądają tam siedmiokrotnie z dość konkretną liczbą pasaŝerów. (kl) Zmiany tras linii nr 01, 25, 36 i 38 Od nocy z 14 na 15 kwietnia MZK zmienił trasę przejazdu nocnej linii nr 01 na Podgórzu. Zmiana dotyczyła skierowania autobusów w obu kierunkach ulicą Inowrocławską, zamiast Andersa. Ponadto autobusy jadące z centrum w kierunku pętli Gniewkowska skierowano ulicą Okólną, zamiast Andersa. W związku z powyŝszym zmieniła się lokalizacja przystanków. Autobusy zatrzymują się na przystanku Paderewskiego (ulica Inowrocławska), natomiast przystanek Drzymały przesunięto z ulicy Andersa w pobliŝe skrzyŝowania ulic Drzymały i Okólnej. Jednocześnie ze zmianą trasy wprowadzono korektę rozkładu jazdy. Ostatni kurs z pętli Olimpijska (o godzinie 4:20) jest teraz kursem zjazdowym. Autobusy od placu Teatralnego zjeŝdŝają do bazy przy ulicy Legionów. 15 kwietnia przyszła kolej na zmiany tras dziennych linii. Autobusy linii nr 36 jadące w kierunku pętli Kluczyki Cmentarz i linii nr 38 w kierunku Placu Teatralnego skierowano, podobnie jak linię nr 01, ulicą Okólną. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe autobusy linii nr 36 juŝ wcześniej skierowano ul. Inowrocławską, a linii nr 38 ul. Drzymały. Tego samego dnia zmieniła się takŝe trasa linii autobusowej nr 25. Linię skierowano od ulicy Przy Kaszowniku ulicami Warneńczyka i Kościuszki zamiast Sobieskiego/Chrobrego. Dzięki wprowadzonej zmianie mieszkańcy ulicy Kościuszki otrzymali bezpośrednie połączenie autobusowe z dworcem głównym PKP. (tk) Otwarto przebudowaną trasę tramwajową Kościuszki do ul. Wojska Polskiego

6 Z pętli do pętli linie Skrócenie linii nr 10 i 29 do Krętej Od 19 maja, linie nr 10 i 29 kończą bieg na przystanku "Kręta". Spowodowane to było remontem ulicy Szubińskiej. Codzienne korki na trasach tych linii powodowały zamieszanie, gdyŝ krótka zatoka tego przystanku nie była w stanie pomieścić czasem 3 brygad na liniach, które potrafiły się skumulować w zatorach. Remont ten jednak wydłuŝył czasy korekcyjne, poniewaŝ kierowcy zyskali dodatkowe 6 minut przerwy. Zakończenie robotów drogowych planowane jest na 4 lipca. (kl) Linia nr 24 przeszła do historii 31 maja, o godz. 17:47, wykonany został ostatni kurs szczytowej linii nr 24 z Placu Teatralnego do pętli Koniuchy. Linia ta miała zapewniać regularne odjazdy komunikacji miejskiej w tej relacji. "Przywiązanie" odjazdów do stałych godzin sytuację poprawiło jednak w nieznacznym stopniu i w autobusach tej linii panowała mierna frekwencja. Bardzo często autobus linii nr 24 odjeŝdŝał z przystanku tuŝ po spóźnionym kursie dziesiątki lub dwudziestki. Poza tym opóźnienia na wyŝej wymienionych liniach występowały równieŝ poza godzinami szczytu, gdy autobus linii nr 24 juŝ nie kursował. Objazd ul. Skłodowskiej-Curie dla linii nr 16 Kierowcy podróŝujący ulicą Skłodowskiej-Curie doczekali się rozpoczęcia w dniu 10 czerwca remontu tejŝe ulicy na odcinku Równinna Wschodnia. Na tym fragmencie drogi wprowadzono ruch jednokierunkowy. W związku z powyŝszym autobusy linii nr 16 skierowano w kierunku Wrzosów następującym objazdem: od przystanku Manhattan ulicami Buszczyńskich, Niesiołowskiego, Bukową i Skłodowskiej-Curie. Zastępcze przystanki utworzono na ulicy Skłodowskiej-Curie: przy ul. Bukowej i przy Elanie A. Trasa w kierunku pętli Olimpijska pozostała bez zmian. Na remontowanym odcinku, oprócz nowej nawierzchni jezdni, powstanie ścieŝka rowerowa i zostaną wyremontowane chodniki. Prace potrwać mają do końca sierpnia. Jeszcze w tym roku rozpocząć się mają prace na kolejnym odcinku ulicy Skłodowskiej-Curie: między ulicami Równinną i Chrzanowskiego. Powstanie tam druga jezdnia, w związku z czym pętla tramwajowa będzie wymagała przeniesienia w nowe miejsce. (tk) Linia nr 43 zawieszona na kilka godzin 14 czerwca nie był dobrym dniem dla mieszkańców osiedla Przy Lesie. Tego dnia, bez wcześniejszych informacji, zawieszono linię autobusową numer 43 kursującą na trasie: Przy Lesie Plac Teatralny. Powodem tej zaskakującej decyzji był brak taboru i korki takie tłumaczenie przedstawione zostało przez MZK. Jednak w godzinach popołudniowych czterdziestka trójka wyjechała na ulice miasta, a linię obsługiwał wóz #414. (wo) 31 maja. Niskopodłogowy MAN Lion's City #530 wykonuje ostatni kurs linii nr 24 o godz. 17:47. fot. Winicjusz Drozdowski Lepszym pomysłem na wykorzystanie tej linii byłoby zastosowanie brygady rezerwowej w sytuacji przerwania ciągłości kursów linii nr 10 i 20 na odcinku Plac Teatralny - Koniuchy. Autobus z oznaczeniem "24" wyjeŝdŝałby wtedy z zajezdni i zabierał do centrum oraz z powrotem zniecierpliwionych pasaŝerów oczekujących na przystankach. W momencie unormowania się sytuacji pojazd zjeŝdŝałby do zajezdni i czekał na ewentualny kolejny wyjazd. DuŜy problem nadal mogłyby stanowić zatory drogowe przy popularnym "skrzyŝowaniu-jajku" na pl. To- Mi-To. Jednak MZK rozpoczęło poszukiwanie wyjścia z tego problemu tuŝ u źródła, tzn. w trasie linii numer 10 i 20. Więcej na ten temat w artykule na kolejnej stronie. Linia nr 24 na trasie Plac Teatralny - Koniuchy funkcjonowała niewiele ponad rok. Pierwszy autobus na tej wersji linii pojawił się 2 lutego 2009 roku. (mc) Na linii nr 43 od czasu do czasu spotykamy wóz 12- metrowy. Pierwszy raz zabrakło jednak pojazdu w ogóle. Objazd dla linii nr 41 Remont ul. Niesiołowskiego wymusił zmianę trasy linii nr 41. Od 28 czerwca autobusy w obu kierunkach jadą objazdem przez ul. Przybyłów, omijając przystanek "Saturn". Na trasie objazdowej postawiono przystanek zastępczy. (kl) Ukończenie budowy odcinka torów na Szosie Lubickiej od pl. Daszyńskiego ul. Ślaskiego

7 Z pętli do pętli linie Dwie fale objazdów powodziowych Majowa i czerwcowa fala powodziowa przetaczająca się przez cały kraj spowodowały w Toruniu znaczne utrudnienia w ruchu drogowym. Utrudnienia nasiliły się w okresach między maja oraz 8-18 czerwca. Na wstępie MZK zaprezentował progresywny plan organizacji komunikacji wraz ze wzrostem poziomu wody pod wiaduktami w rejonie Dworca Głównego. W sytuacji, gdy oba wiadukty byłyby nieprzejezdne, linie nr 11, 12 i 13 miały kursować objazdem przez ul. Dybowską (trasa tranzytowa), linia nr 36 skrócona zostałaby do Dw. Głównego, natomiast linie nr 10, 14, 20 i 29 kończyłyby bieg na pl. AK. Po drugiej stronie wiaduktu, na tzw. górnej półce ul. Poznańskiej, uruchomione zostałyby kontynuacje połączeń: linia nr 10 do Szubińskiej, 20 do Zakładów Drobiarskich i Glinek, 36 do Okólnej i Kluczyków oraz 38 do Czerniewic. Linie nr 22, 25 i 27 miały obustronnie kursować ul. Kujawską. Objazdy dotyczyłyby równieŝ linii nr 23 i 39 przejeŝdŝających przez ul. Turystyczną. Czarny scenariusz objazdowy nie ziścił się jednak w 100%. Ankiety zmian na liniach nr 10 i 20 Likwidacja linii nr 24 rozpoczęła dyskusję MZK z pasaŝerami na temat zmian w komunikacji Centrum z Koniuchami i Podgórzem. Sytuacja wymagała zmiany, poniewaŝ autobusy notorycznie spóźniały się ze względu na zatory drogowe przed mostem. Za główny sposób komunikacji, ale tym razem słownej, posłuŝyły dwie ankiety umieszczone na internetowej stronie zakładu. W pierwszej z nich zakład zaproponował skrócenie linii nr 10 do trasy Szubińska - Plac Teatralny. W propozycji ujęto równieŝ przedłuŝenie do Koniuch trasy linii nr 23, kursującej dotychczas z Kaszczorka do pl. Św. Katarzyny. Trasa linii nr 20 pozostałaby bez zmian. Czynnikiem, który najbardziej uderzyłby w pasaŝerów byłby spadek częstotliwości na wspólnych odcinkach linii nr 20 i 23 (Plac Teatralny - Koniuchy) oraz 10 i 20 (Plac Teatralny - Stepowa) z minut do 15. W związku z licznymi krytycznymi opiniami, zakład nie wprowadził tej zmiany. Tegoroczne powodzie zalały wiadukt przy ul. Kujawskiej, natomiast ten przy pl. AK udało się przez większość czasu utrzymać przejezdnym, przy uŝyciu bardzo wydajnych pomp. W związku z tym w najpowaŝniejszej sytuacji powodziowej autobusy linii nr 01, 03, 11, 12, 13, 14 i 36 skierowano przez ul. Dybowską, a linii 22, 25 i 27 obustronnie przez ul. Kujawską. Objazdy wprowadzono równieŝ w Kaszczorku. Linia nr 23 jechała od ul. Przy Skarpie objazdem przez ul. Wyszyńskiego, Konstytucji 3 Maja, Ligi Polskiej, KsięŜycową i Światowida. Część tego objazdu przyjęła równieŝ linia nr 39. Dodatkowych komplikacji przysporzyła burza z 9 czerwca, która zalała na kilka godzin wiadukt przy pl. AK. Wtedy na ul. Dybowskiej pojawiły się linie nr 10, 20, 29 i 38. Wraz z obniŝaniem się poziomu Wisły autobusy wracały na swoje stałe trasy. Przez cały czas trwania powodzi na stronie internetowej MZK pojawiło się kilkanaście komunikatów informującym o obecnym funkcjonowaniu komunikacji. Informacja pojawiała się równieŝ na przystankach oraz w autobusach. Komunikacja na lewym brzegu nie funkcjonowała jednak sprawnie ze względu na liczne zatory drogowe, które powodowały kilkudziesięciominutowe opóźnienia. (mc) Tymczasowa pętla autobusowa linii nr 10 i 29 na Krętej tyko chwilowo pozwoliła wydłuŝyć czasy korekcyjne. Druga propozycja przewidywała tylko zmianę trasy linii nr 10 i 20 w godzinach szczytu. Autobusy jadące z Szubińskiej lub Zakładów Drobiarskich/Glinek od przystanku Parkowa, zamiast jechać dalej ul. Poznańską, miały skręcać w ul. Drzymały i trasą objazdową prowadzącą przez ulice Andersa, Armii Ludowej, Hallera, Kniaziewicza, Łódzką i Podgórską jechać do pl. Armii Krajowej. Na tej trasie łącznie przybyłyby 4 przystanki. Mimo kolosalnego wydłuŝenia się trasy czas przejazdu miał się jednak skrócić. Wszystko to za sprawą omijania występujących dzień w dzień zatorów drogowych na ul. Poznańskiej. W drugiej ankiecie pojawiły się teŝ inne, mniej istotne, a zarazem dość odwaŝne, pomysły zmiany tras, które dotknęłyby linie nr 31 i 32. Tym razem wpłynęły pozytywne opinie oceniające pomysł wprowadzenia trasy szczytowej, która omijałaby korki. W związku z tym zakład rozpoczął realizację tego pomysłu. Do linii nr 10 i 20 dołączyła przy tym równieŝ linia nr 29. Zmiana wprowadzona zostanie od 1 lipca. Sprawie przyjrzymy się dokładniej i sprawdzimy jak w rzeczywistości sprawdza się ten pomysł. (mc) Uruchomiono sezonową, turystyczną linię tramwajową na trasie Reja Olimpijska

8 Wojciech Osmański II off-road po powiecie toruńskim Stowarzyszenie Toruński Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej zorganizowało 26 czerwca imprezę autobusową Jelczem 120M z Veolii Transport po powiecie toruńskim i golubsko-dobrzyńskim. 26 czerwca nasz wesoły autobus wyruszył w drugą juŝ off-roadową podróŝ po powiecie toruńskim. Startowaliśmy z dworca Veolii przy ul. Dąbrowskiego ze stanowiska międzynarodowego numer 12. Osoby na dworcu były bardzo zdziwione widokiem typowo miejskiego autobusu na tym stanowisku, a w dodatku w tym czasie wystawiono tablicę... Mongolia, przewozy międzynarodowe. Opinie uczestników: CóŜ mogę napisać? Fantastyczne, epickie plenery, świetny klasyczny autobus z nieistniejącej juŝ fabryki Jelcz, świetni ludzie, idealna pogoda. Wszystko co trzeba aby się świetnie bawić. Ale pełen podziwu jestem najbardziej z wyboru niesamowitej, wprost widokowej, trasy... Darek, Bydgoszcz. 5 godzin jazdy... ponad 70 złotych wydanych na bilety... Czy było warto? Sądzę, Ŝe tak. śaden czynnik nie zawiódł - autobus, kierowca, fotostopy, czy trasa. Nie wspominam nawet o pysznych kiełbaskach połączonych z rozmową z innymi uczestnikami imprezy. Nie zapomnę o śpiewach z tyłu pojazdu, czy zabawie z otablicowaniem pojazdu. Zastanawiam się, czy kolejne spotkanie za rok będzie lepsze? Moim zdaniem na pewno! Piotr, Koszalin. Jelcz 120M #40003 wspinający się na wzniesienie między Węgierskiem a Nowogrodem. W tle jezioro Plebanka. W trasę liczącą prawie 115 kilometrów wyruszyły 32 osoby. Na naszej imprezie nie mogło zabraknąć oczywiście osób z innych miast, a przybyli do nas goście z Bydgoszczy, Grudziądza, Koszalina, Olsztyna, Parlina, Płocka, Poznania, Warszawy, Więcborka, Włocławka oraz Zgierza. Godzina 10:15 i się zaczęło! Wyruszył w daleką podróŝ nasz Jelcz z tablicą Mongolia, a towarzyszyły mu wesołe śpiewy. Po drodze zawitaliśmy m.in. pod Elektrociepłownię Grębocin, budowę autostrady w okolicach Turzna, dworzec kolejowy w Chełmońcu oraz zamek w Golubiu-Dobrzyniu. Na trasie nie zabrakło równieŝ mega wzniesienia na trasie Węgiersk - Nowogród, które przypomniało nam zeszłoroczną Parowę Falęcką. Tradycyjnie zorganizowaliśmy równieŝ grilla w okolicy jeziora. To wszystko spowodowało, Ŝe wiele naszych gości juŝ czeka na III off-road, który odbędzie się w 2011 roku. W czasie imprezy mieliśmy równieŝ 3 wesołe spotkania. Pierwszy raz spotkaliśmy pewnego pana na rowerze, który w momencie, kiedy zboczyliśmy z trasy wyprowadził na właściwy kierunek. Następnym spotkaniem była mijanka z "Bronko-busem", która wywołała wielką owacje w autobusie. Trzecim był pewien pan z ulicy Lubickiej, który myślał, Ŝe jest to wyczekiwany przez niego autobus "za tramwaj". Na końcu wielkie słowa uznania naleŝą się panu kierowcy, bez którego atmosfera na naszej imprezie na pewno nie byłaby tak wspaniała. Uczestnicy pod imprezowym Jelczem tuŝ po przerwie na grill nad jeziorem Marcinkowskim. Stopka redakcyjna: redakcja: Mirosław Czerliński etmike@o2.pl Paweł Chmielecki Marcin Delik Adrian Giza Krzysztof Lewczyk Wojciech Osmański Marcin Rębski zdjęcia: Paweł Chmielecki Mirosław Czerliński Winicjusz Drozdowski korekta: Tomasz Karolak Krzysztof Lewczyk Na linii nr 22 zapalił się Jelcz 120M #424. PoŜar objął komorę silnika. Pojazd sprzedano.

9 Z pętli do pętli - wydarzenia Zdarzenia na toruńskich torach ' Wczesnym wieczorem, 13 maja, doszło do kolizji wozów #431 oraz #271 na placu HDK. Winę za jej spowodowanie ponosi motorniczy pojazdu, który nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu i uderzył autobus w prawy, tylny bok. Pierwsza diagnoza mówiła o skasowaniu pojazdu, gdyŝ obraŝeń doznał silnik pojazdu. Po niespełna miesiącu zmieniono decyzje i wóz oczekuje na naprawę i powrót na groźne, toruńskie drogi. W dniu 17 maja br. doszło do groźnie wyglądającego wypadku z udziałem autobusu #514 oraz tramwaju #270. Kierująca pojazdem nie zachowała naleŝytej ostroŝności i wjechała wprost pod nadjeŝdŝający tramwaj na ulicy Konstytucji 3 Maja. W wypadku ranne zostały dwie osoby: kierująca pojazdem oraz jedna z pasaŝerek. Przez ponad 4 godziny ruch tramwajowy na odcinku Wschodnia - Olimpijska był zablokowany. Tramwaje kursowały na skróconej trasie do pętli Wschodnia, natomiast dalej podróŝ kontynuował autobus "Za tramwaj". Pomimo duŝych zniszczeń autobusu #514, podjęto decyzję o jego naprawie, która moŝe potrwać nawet rok. (kl) W czerwcu miały miejsce trzy tragiczne wypadki, w których ucierpiały 3 osoby. Pierwsze zdarzenie miało miejsce 4 czerwca około godzinny 21:30 na przystanku Konopnickiej. Pijana kobieta wpadła między wagony składu linii 1 w kierunku Olimpijskiej. Ranna kobieta została zabrana do szpitala. Ruch tramwajowy wznowiono około godz. 23. Kolejny tragiczny wypadek miał miejsce 13 czerwca około godz. 16:05. Na skrzyŝowaniu ulicy Broniewskiego i Sienkiewicza doszło do zderzenia składu tramwajowego na linii 1R z motocyklistą. Motocyklista uderzył w przód drugiego wagonu, w cięŝkim stanie został wyciągnięty przez straŝ poŝarną spod tramwaju. Niestety kilka dni po wypadku motocyklista zmarł w szpitalu. Najprawdopodobniej przyczyną wypadku było zignorowanie przez motocyklistę czerwonego światła. Ruch tramwajowy wznowiono około godz. 18:20. Centrala Veolii w Toruniu! 4 maja wszystkie polskie spółki Veolii połączyły się w jedną - Veolię Transport sp. z o.o. z siedzibą na toruńskim dworcu autobusowym przy ul. Dąbrowskiego. Nowa organizacja firmy przynosi nam podział na dwa rejony: Północ i Południe. Z kolei w skład rejonu wchodzą oddziały, wśród których znalazły się wywodzące z Veolii Kujawy oddziały w Chełmnie, Kołobrzegu i Toruniu, naleŝące do Rejonu Północ. Tym samym dotychczasowa toruńska placówka terenowa w Chełmnie zyskała status oddziału. Zmiany dokonały się równieŝ na stanowiskach kierowniczych. Dotychczasowy prezes Veolii Kujawy, pan Tomasz Fic, został członkiem zarządu nowej spółki oraz dyrektorem ds. operacyjnych. Czy ta zmiana organizacyjna niesie ze sobą jakieś zmiany dla pasaŝerów? Jak na razie Ŝadnych nie odnotowaliśmy. Liczymy jednak, Ŝe kierownictwo spółki zastanowi się nad połączeniem wszystkich oddziałów regularnymi liniami dalekobieŝnymi. Pozwoliłoby to stworzyć siatkę połączeń obejmującą większość polskich województw. (mc) Alarm bombowy w 439 Dnia 13 maja, około godzinny 16:20, oficer dyŝurny komendy miejskiej policji w Toruniu został poinformowany o podejrzanym pakunku w autobusie 439, linii 31 w kierunku Skarpy. Pakunek według zgłoszenia przypominał bombę. Alarm bombowy spowodował uruchomienie całej procedury w sytuacjach, w których jest podejrzenie o podłoŝeniu bomby. fot. Paweł Chmielecki Ostatnie tragiczne zdarzenie miało miejsce w dniu około godz. 12 na ul. Skłodowskiej. Naprzeciwko szpitala psychiatrycznego doszło do zderzenia rowerzysty z tramwajem o numerze bocznym 271 na linii 4 w kierunku Skarpy. Rannego rowerzystę pogotowie ratunkowe zabrało do szpitala, ruch wznowiono około godz. 12:30. (pc) #439 wraz z podejrzanym pakunkiem został odcięty od świata na ponad dwie godziny. Fot. Paweł Chmielecki Na miejsce została ściągnięta karetka pogotowia ratunkowego, straŝ poŝarna oraz specjalna grupa pirotechników policyjnych. Na czas akcji zamknięta została ulica Odrodzenia w kierunku Rubinkowa na odcinku od Szosy Chełmińskiej do Uniwersyteckiej, co spowodowało paraliŝ komunikacyjny w centrum Torunia. Autobusy komunikacji miejskiej na czas akcji jeździły objazdami między innymi przez pl. Teatralny, ul. Uniwersytecką oraz Grudziądzką. Około godzinny 18:50 ruch został wznowiony. (pc) Nowa szata graficzna rozkładów jazdy oraz przywrócenie linii nocnej 03."

10 Z pętli do pętli - wydarzenia Maraton Mobilisu 6 czerwca zawitały do Torunia przegubowe Solarisy Urbino 18 z Mobilisu. 6 autobusów przywiozło biegaczy na start Maratonu Metropolii Toruń - Bydgoszcz, który wyznaczono na Szosie Bydgoskiej w okolicach Portu Drzewnego. Część wozów wracała z Torunia równieŝ z uczestnikami półmaratonu, którzy wysiadali po drodze w Czarnowie. W obsłudze półmaratonu pomogła takŝe Scania 113 z firmy Tom Trans. (mc) Bydgoskie świętowało Ponad 20 instytucji i organizacji pozarządowych zorganizowało w niedzielę, 13 czerwca, obchody święta Bydgoskiego Przedmieścia. Celem imprezy było zachęcenie mieszkańców Torunia do głębszego poznania tej klimatycznej dzielnicy. W czasie niedzieli odbyły się miedzy innymi: festyn na osiedlu ZUS, warsztaty artystyczne dla dzieci, wycieczki po dzielnicy, koncert zespołów rockowych w Parku Bydgoskim i zwiedzanie zajezdni tramwajowej. Tam mieszkańcy Torunia mieli okazję poznać przebieg odprawy codziennej, wziąć udział w konkursie na temat wiedzy o MZK, obejrzeć wystawę w zakładowym muzeum oraz zapoznać się ze modernizowanym składem Wagony te odbiegają wyglądem od wcześniejszych Ŝółto-niebieskich składów. Najmłodsi mogli takŝe zasiąść za sterami prawdziwego tramwaju. Zwiedzanie zajezdni odbywało się w godzinach 9:00-20:00. W tym czasie przez zajezdnię przewinęło się około 700 osób. (ag) Kursy okolicznościowe tramwaju turystycznego Począwszy od 2 maja, praktycznie co weekend mieszkańcy Torunia oraz odwiedzający miasto turyści mają okazję zaznać przyjemnej podróŝy tramwajem turystycznym. W tramwaju moŝna usiąść w przedziale oszklonym lub poczuć rześkie powiewy wiatru na obu pół-otwartych pomostach. Na dodatek moŝna odbyć podróŝ równieŝ do historii, dzięki publikacji "Toruńskie Tramwaje", a takŝe nabyć pamiątkowe denary. Okazji do wyjazdów jak dotąd było wiele: Inauguracja sezonu turystycznego, święto Bydgoskiego Przedmieścia, Dzień Muzyki i z pewnością będzie ich jeszcze więcej. Większość przejazdów odbywa się w ramach biura Toruń (mc) Tramwaj turystyczny w czasie inauguracji sezonu turystycznego kursował z placu Rapackiego do Motoareny. Wsiadanie przednimi drzwiami na kaŝdej pętli Po pętli Koniuchy, przyszedł czas na resztę przystanków początkowych. Mowa tu o wsiadaniu przednimi drzwiami do pojazdu, które obowiązuje od 17 maja, na wszystkich pętlach w Toruniu. System ten ma zmniejszyć ilość gapowiczów w pojazdach komunikacji miejskiej. Jak to wygląda w rzeczywistości? Prowadzący rzadko kiedy sprawdzają bilety wchodzącym pasaŝerom, tak jak to wyobraŝali sobie pomysłodawcy tej idei. (kl) Chopin w autobusie Główna hala na terenie zajezdni tramwajowej. Po prawej widoczny wagon #238 w przygotowaniu do modernizacji. Bezpłatne przejazdy na SGP w Toruniu Dnia 19 czerwca z okazji FIM Speedway Grand Prix of Poland w Toruniu, wszystkie osoby, które posiadały bilety bądź vouchery mogły podróŝować w kierunku do i z MotoAreny za darmo. (wo) PodróŜe pasaŝerom toruńskich autobusów umilały w minionym kwartale utwory Chopina. Polska muzyka klasyczna wkroczyła do pojazdów z okazji roku chopinowskiego. Melodie puszczane były z głośników, które na co dzień tylko informują pasaŝerów o mijanych przystankach. Tym samym była to przyjemna odskocznia od codziennych komunikatów. (mc) Poszukiwany, poszukiwana... motorniczowie MZK poinformował pod koniec czerwca na swojej stronie o moŝliwości uzyskania uprawnień do kierowania tramwajem. Kurs teoretyczny odbywa się w Bydgoszczy, natomiast praktyczny w Toruniu. Koszt całości szkolenia wynosi prawie 5500 zł. Kurs rozpocznie się w połowie sierpnia. (mc) Testy przegubowego autobusu MAN NG313 Lion's City CNG."

11 Z pętli do pętli - historia Szlakiem miejskich autobusów W kwietniu Toruński Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej dzięki współpracy z dziennikiem Nowości rozpoczął publikację szerszemu gronu czytelników serii artykułów opisujących historię róŝnych linii komunikacji miejskiej w Toruniu. Artykuł, jaki ukazał się w Nowościach 7 kwietnia prezentował pierwszą, zarejestrowaną linię autobusową o numerze 10. Autorzy, znani juŝ z artykułów w Na Pętli, opisują początki linii a następnie całą historię zmian jej kursowania na przestrzeni dziesięcioleci. Kolejna linia i kolejny artykuł. W Nowościach z dnia 21 kwietnia czytelnicy ruszyli w historyczną trasę 11. Artykuł zawiera równieŝ ogólne opisy rozkładowe obecnych kursów oraz róŝne ciekawostki zarejestrowane w długiej historii linii. Ciekawym eksponatem była mapa z 1921 roku oraz niemiecki plan rozwoju miasta z 1940 roku. Do redakcji wpłynął równieŝ list od czytelnika, któremu zaleŝy na zachowaniu ostatniego z kremowo-czerwonych Jelczy 120M o numerze taborowym 408. Pisał on:...podejrzewam, Ŝe Jelcz M120 w najstarszych kolorach, w pierwszej wersji technicznej, za pewien czas równieŝ moŝe być zwłaszcza dla najmłodszych okazem wielce ciekawym, a i dorośli z sentymentem się nim przejadą. Byłby to teŝ swego rodzaju ukłon dla pojazdu, który jeździł po mieście kilkanaście lat i łączy epoki starych Jelczy i nowych MAN-ów. Akcję podsumował artykuł z 31 maja: Wehikuł czasu toruńskiej komunikacji miejskiej, a internetowe muzeum TKMKM cały czas rośnie... (mr) Fragment artykułu, który ukazał się w lokalnym dzienniku. Nowości, r. W wydaniu Nowości z 26 maja ukazuje się artykuł Kursuje juŝ prawie kopę lat i tym razem opisuje historię linii nr 12. Nadmienić trzeba, iŝ do wszystkich artykułów autorzy dołączyli własne zdjęcia, przedstawiające historyczne juŝ autobusy Jelcz PR110 czy 120M, jak równieŝ kursującego jeszcze Jelcza 120MM/1. (mr) Zbiórka starych zdjęć i planów miasta Naturalnym uzupełnieniem serii artykułów o historii linii komunikacji miejskiej w Toruniu publikowanych przez Nowości była akcja poszukiwania starych zdjęć i wspomnień mieszkańców dotyczących transportu zbiorowego. 17 maja ukazał się artykuł Autobusem do przeszłości. Zaprezentowana w nim została akcja Toruńskiego Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej stworzenia wirtualnego muzeum komunikacji. Muzeum, którego eksponaty tworzone byłyby przez mieszkańców miasta. - Myśląc o przyszłości, trzeba dobrze poznać przeszłość - mówi Marcin Rębski, prezes TKMKM. - Bardzo nas interesują stare mapy Torunia z zaznaczonymi na nich liniami komunikacji miejskiej, stare bilety i zdjęcia, szczególnie z czasów, gdy torunianie jeździli po mieście popularnymi ogórkami, czy teŝ te wcześniejsze, gdy miejski przewoźnik dysponował jeszcze sanami. Jedno ze zdjęć nadesłanych przez czytelników do redakcji "Nowości" w ramach zbiórki TKMKM. Prasa Napisała Wczoraj 15 bm. o godz. 14:20 doszło w Toruniu do tragicznego w skutkach wypadku. Kierujący samochodem cięŝarowym-chłodnią, 26-letni Benedykt V. nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu tramwajowi linii nr 4 zdąŝającemu od dworca kolejowego w kierunku placu Walki Młodych. Motorniczy tramwaju nie był w stanie zahamować rozpędzonego wozu. Przyczyną był prawdopodobnie zanik prądu albo awaria hamulców. W wyniku zderzenia przepełniony tramwaj wywrócił się. CięŜko ranni zostali 33-letnia BoŜena L. oraz Krystyna i Jerzy N. Lekkich obraŝeń ciała doznał motorniczy 22-letni Andrzej R. Przyczyny wypadku dokładnie ustali dochodzenie, które prowadzi Komenda Miejska MO w Toruniu. Nowości - 15 listopada 1977 r Impreza TKMKM: DAB-em po powiecie toruńskim, zapoczątkowująca serię off-roadów."

12 Mirosław Czerliński Ostaszewo. Myślę, Ŝe ta miejscowość dość jednoznacznie kojarzy się nam ze zlokalizowaną tam strefą ekonomiczną i zarazem licznymi przewozami pracowniczymi. Zapraszam na ostaszewskie R-ki, czyli przegląd przewozów pracowniczych do "Crystal Parku". 23 czerwca redakcja "Na pętli" ponownie odwiedziła Pomorską Specjalną Strefę Ekonomiczną w Ostaszewie. DuŜa liczba przyjeŝdŝających pojazdów z pracownikami zajmującymi większość miejsc siedzących znowu nas miło zaskoczyła. Ruch w strefie w godzinach zmiany (13:30-15:00) po okresie przestoju ponownie się powiększa. Przejdźmy teraz do przeglądu przewozów do konkretnych fabryk, w kolejności malejącej ich liczby. Ostaszewskie R-ki Drugim zakładem pod względem liczby przewozów pracowniczych jest Poland Tokai Okaya Manufacturing. W przewozach do PTO monopol utrzymuje firma Mixs, która wozi pracowników z Chełmna, Golubia-Dobrzynia, Łubianki, Torunia i Wąbrzeźna. Wśród pojazdów pojawia się zróŝnicowany tabor tej firmy, która wyrasta juŝ ze swojego "busiarstwa" i stawia na tabor pełnowymiarowy. Podobną liczbę przewozów wykonuje się równieŝ do Tensho. Tutaj z trójką pojazdów zjawił się Mixs, natomiast pojedynczą sztuką Veolia. Zazwyczaj jest to autokar klasy turystycznej. Autobusy spod Tensho ruszają głównie w kierunku Torunia. Następne w kolejce jest Sohbi z trzema przewozami. 2 autobusy jadą stąd do Chełmna, natomiast jeden do Torunia. Wszystkie pojazdy zapewnia Veolia. Autobusy z tej firmy obsługują równieŝ przewozy do Sumiki. Z Torunia ruszają do tej fabryki dwa pojazdy, jeden jadący przez Grębocin, drugi przez ul. Grudziądzką. Oprócz tego pojawia się pod Sumiką Setra S215 UL nieznanego toruńskiego prywaciarza, zmierzająca w nieznanym kierunku. Mercedes O405N na czele licznej rodzinki autokarów oczekujących na pracowników kończących zmianę o 14:00. Tradycyjnie najwięcej pojazdów melduje się pod Sharpem. Jest ich juŝ na tyle duŝo, Ŝe wprowadzono liniowe oznaczenie przewozów w zakresie R1-R21. Pracownicy przyjeŝdŝają tu z licznych miejscowości i miast znajdujących się na terenach powiatów: bydgoskiego, toruńskiego, chełmińskiego, świeckiego, grudziądzkiego, wąbrzeskiego, golubsko-dobrzyńskiego, rypińskiego, a nawet mławskiego (województwo mazowieckie). Ciekawostką są przewozy wariantowe, np. R5-A, który jest przedłuŝonym do Świecia kursem linii R5 z Chełmna oraz kursy dublowane, a nawet wykonywane w zestawie potrójnym. Dwa wozy pod rząd jadą na przewozie R1 z Rubinkowa II w Toruniu (firma Morvi), natomiast 3 na linii R13 z Unisławia (Veolia Transport). Veolia w przewozach do Sharpa juŝ nie dominuje w takim stopniu jak wcześniej. Na szczycie pojawiło się 7 autobusów tego przewoźnika, większość z nich była z oddziału w Chełmnie. W taborze dominują oczywiście pojazdy marki Autosan. Bardzo blisko liczby kursów Veolii jest firma Morvi, która pojawia się tu pod postacią Mercedesów O405N i Renault FR1. Oprócz tych firm swój mniejszy udział w przewozach mają pozostali przewoźnicy: Kornel z Grudziądza, Ar-Tur, Gestor, Trans-tur, Solecki oraz inni, którzy nie przyznają się do swojego pochodzenia. Ci przewoźnicy wykonują po 1 albo 2 przewozach. Renault FR1 - tego typu pojazdy zaczynają powoli przewaŝać w przewozach pracowniczych do Sharpa. Na tym lista przewozów jeszcze się nie kończy. ChełmŜyński Hanvan swoją niszę odnalazł w fabryce U-tec. W czasie zmiany pracowniczej pojawiają się pod zakładem dwa wozy, głównie spod marki Renault. Spod Oriona rusza natomiast pojedynczy przewóz. Do Golubia-Dobrzynia odwozi stamtąd Autosanem H9-21 firma Trans-Caro. W ten sposób dotarliśmy do końca maratonu po ostaszewskich fabrykach. Z pewnością nie były to nasze ostatnie odwiedziny w strefie, zwłaszcza, Ŝe liczba przewozów stale przyjmuje tendencję wzrostową. Rok temu napisaliśmy o 25 autokarach przyjeŝdŝających do strefy w godzinach szczytu. Teraz przyjeŝdŝa tu juŝ ponad 40 autokarów. Wzrost jest więc spory i nic w tym dziwnego, Ŝe napędza prywatne firmy do rywalizacji oraz powiększania i modernizowania parku taborowego. Tak więc odrodzenie epoki przewozów pracowniczych stale postępuje do przodu. 12 Wyjątkowe autobusy w MZK: #408 - Jelcz 120M, jedyny pozostały czerwono-kremowy autobus

13 Reklamy NOWE reklamy: Kwiecień: # 469 Szkoła Policealna # 485 Galeria Copernicus # 498 Galeria Copernicus # 510 Galeria Copernicus # 512 Galeria Copernicus Maj: # 440 BZ WBK # 446 BZ WBK # 476 Multimedia # 489 Multimedia # 500 Multimedia # 509 Chińskie Centrum Handlowe # 521 Toruń (ESK 2016) # 526 Toruń (ESK 2016) # 537 Grand Prix na ŜuŜlu Czerwiec: # 522 Okna Veka ZDJĘTE reklamy: Kwiecień: # # 476 Muzeum Piernika # 521 Toruń (Ogród Botaniczny) # 526 Nova Trading Maj: # 522 Okna Veka # 530 Majster-Braas # 531-1% podatku na rzecz publicznej fundacji Czerwiec: # Nowości Remonty Odstawione: # 431 do naprawy powypadkowej # 478 do NG # 481 do NG # 514 do naprawy powypadkowej W trakcie: # NG (modernizacja) # 428 NG # 482 NG # 483 NG Zakończone: # NG (modernizacja) Legenda: NG naprawa główna NB naprawa bieŝąca Adrian Giza Na linii: dziewiętnastka Linia przez cały okres swojego istnienia nieodłącznie związana z osiedlem Rubinkowo. Jej trasa była kilkakrotnie zmieniana, lecz w ogólnym zarysie nadal przypomina tą z końca lat 70. Linię autobusową nr 19 uruchomiono 23 listopada 1977 roku w relacji pl. Armii Czerwonej (obecnie Teatralny) - Rubinkowo. Pojazdy ruszały z pętli zlokalizowanej przy ul. Rydygiera i dalej jechały ul. Wschodnią, Skłodowskiej- Curie, Sobieskiego, Dobrzyńską, Szumana, Wałami gen. Sikorskiego do pętli pl. Armii Czerwonej. Powrót odbywał się ulicami Nowickiego (al. Solidarności), Odrodzenia, Przy Kaszowniku do ul. Sobieskiego, a dalej ww. trasą na Rubinkowo. Uruchomienie dziewiętnastki było ściśle związane z rozbudową osiedla mieszkaniowego Rubinkowo, w którym z roku na rok przybywało mieszkańców. Pojawiła się wtedy potrzeba stworzenia linii mającej zapewnić odciąŝenie piętnastki kursującej z ul. Gagarina. Pod koniec lat 70. linii nr 19 przybyła funkcja obsługi nowego osiedla Rubinkowo II. PoniewaŜ wzmocnienie obsługi i wycofanie linii 15 z pętli obwodowej było niemoŝliwe (nastąpiłby brak obsługi południowego Rubinkowa), zdecydowano się na przedłuŝenie dziewiętnastki ul. Łyskowskiego, Buszczyńskich i Niesiołowskiego do nowej pętli autobusowej. W połowie lat 80. zastosowano kilka istotnych zmian. Wprowadzono przejazd przez plac Świerczewskiego (pl. Św. Katarzyny) oraz jednokierunkowy ruch przez ulicę Sobieskiego (w kierunku Rubinkowa), gdzie powrót odbywał się wiaduktem Kościuszki i ulicą Chrobrego. Ostatnią stałą zmianą trasy, przypadającą na połowę lat 80., było wycofanie z pętli Niesiołowskiego i skierowanie przez ulicę Dziewulskiego do nowej pętli Rubinkowo II. NajdłuŜszą tymczasową zmianą trasy w całej historii dziewiętnastki był okres remontu wiaduktu Kościuszki. Przez kilkanaście miesięcy linia kursowała objazdem. Na początku w obu kierunkach autobusy jeździły ulicą Sobieskiego, Prądzyńskiego, Targową i Szosą Lubicką do ul. Wschodniej. Po otwarciu pl. Skarbka objazd skrócił się do samej ul. Sobieskiego. Towarzyszące autobusom na ulicach korki generowały potęŝne opóźnienia w kursowaniu tej linii. Warto równieŝ wspomnieć o przegubowej brygadzie, którą linia mogła się szczycić od października 2008 r. do końca kwietnia 2009 r. Później przerzucono ją na linię 15. Obecnie linia 19 obsługiwana jest w dni powszednie przez 3 brygady. 1 z nich stanowi pojazd niskopodłogowy. Częstotliwość kursowania wynosi w szczycie porannym ok. 15 minut, w pozostałych porach dnia powszedniego 20 min, a w soboty, niedziele i święta min. Z obu pętli w dni powszednie wykonywanych jest po 56 kursów. 13 #413 - Jelcz 120MM/1, pierwszy autobus z automatyczną skrzynią biegów oraz silnikiem MAN-a

14 Adrian Giza Na zajezdni: Renault PR100 To konstrukcja z pewnością przełomowa, lecz jej eksploatacja omal nie doprowadziła warszawskiej komunikacji miejskiej do ruiny. JuŜ pod koniec lat 60. we francuskim Berliecie trwały prace nad nowym autobusem, mającym wyprowadzić firmę z kłopotów finansowych. Wynikiem tych prac był Berliet PR100, którego pierwsze egzemplarze zjechały z taśmy na początku 1971 roku. Wówczas była to najnowocześniejsza konstrukcja tego typu na świecie. W przeciwieństwie do dotychczasowych autobusów nie był on budowany na podwoziu samochodu cięŝarowego, lecz opracowany od początku do końca jako autobus. Berliet PR100 zdobył wiele nagród podczas Międzynarodowego Tygodnia Autobusów w Nicei. Otrzymał wyróŝnienia za: kształt nadwozia, własności techniczne, bezpieczeństwo pasaŝerów, zwrotność i najlepsze stanowisko kierowcy. Widlasty, ośmiocylindrowy silnik Berlieta umieszczono na tyle, dzięki czemu obniŝono wysokość podłogi w przedniej części pojazdu. Polepszyły się takŝe warunki pracy kierowcy dzięki obniŝeniu poziomu hałasu w kabinie. Poprzez zastosowanie kratownicy samonośnej spawanej elektrycznie uzyskano relatywnie niską masę. Po koniec lat 70. dość awaryjną jednostkę V8 zastąpiono rzędową typu Berliet MIP W tym czasie w Jelczańskich Zakładach Samochodowych trwały poszukiwania następcy "ogórka". Do strony polskiej napłynął szereg ofert zagranicznych producentów oferujących sprzedaŝ licencji: Ikarus, Hino, Fiat, Pegaso, Karosa, KHD i Berliet. Podstawowymi wymogami dla nowego autobusu była długość pojazdu mająca wynosić 11 m i 3 pary drzwi. Konstruktorzy z JZS i władze miały okazje zaznajomić się z projektami producentów. Przez jakiś czas Warszawa i Wrocław testowały nawet po jednej Karosie SM11. Jednak wybrano ofertę Berlieta, pomimo niespełniania Ŝadnego z wymogów. Prawdopodobną przyczyną wybrania tej oferty była pomoc upadającej firmie, której zarząd stanowili komuniści. Umowę podpisano 1 sierpnia 1972 roku. Przewidywała ona cztery etapy wdraŝania licencji: I - uruchomienie montaŝu autobusów miejskich PR100, II - uruchomienie produkcji autobusów miejskich PR110, III - uruchomienie produkcji autobusów międzymiastowych PR110 i IV - uruchomienie produkcji autobusów turystycznych PR110. Pierwsze polsko-francuskie cuda techniki epoki sukcesu towarzysza Gierka zjechały z taśm JZS pod koniec 1972 roku. Pierwszeństwo dostaw tych autobusów miała stolica, gdzie trafiła większość Jelczy PR100 (eksploatował je takŝe Wrocław i Szczecin w ilosci kilku sztuk). Taki stan szybko się zemścił, poniewaŝ późniejsze Jelcze PR100 okazały się bardzo awaryjne. Brak części zamiennych powodował, Ŝe coraz większa ilość wozów stała na warsztatach, w skutek czego stolicy groziła zapaść komunikacyjna. Koniec eksploatacji tych autobusów w Warszawie nastąpił juŝ w 1983 roku. W 1981 Renault przejął Berlieta, nie zaprzestając produkcji bardzo popularnego modelu PR100. Ponadto wprowadzono wersję trzydrzwiową, gdzie dodatkowe drzwi montowano w miejscu drugiego okna. W 1984 roku autobusy PR100 otrzymały nowy silnik widlasty - Renault V6, zderzaki z tworzyw sztucznych, nowe, w pełni przeszklone drzwi, indywidualne siedzenia pasaŝerskie oraz nowy przedni ekspozytor tablicy liniowej. Reanult PR100 posiada mm długości, 2500 mm szerokości i 2900 mm wysokości. Masa własna pojazdu sięga 8300 kg, przy dopuszczalnej masie całkowitej 15400kg. We wnętrzu pojazdu moŝe podróŝować 97 osób, w tym 29 na miejscach siedzących. Nadwozie wyposaŝone jest w drzwi w układzie 2 (2-2-0) lub 3 ( ), otwierane elektropneumatycznie do wnętrza pojazdu. Wysokość podłogi w pierwszym wejściu wynosi 645 mm, w drugim 670 mm. Sufit i ściany boczne wyłoŝone są płytami laminatowymi, kabina kierowcy jest typu otwartego. Renault napędza jednostka widlasta Renault V800 o mocy maksymalnej 180KM. Współpracuje on z 5-stopniową, półautomatyczną skrzynią biegów Wilson HVD 60ME, odznaczająca się dość duŝą awaryjnością i niezwykle wysokimi kosztami napraw. Przednia oś w autobusie ma niezaleŝne zawieszenie kół przednich i resorowanie na miechach powietrznych, i pomocniczych spręŝynach śrubowych. Zawieszenie tylne jest sztywne, równieŝ na miechach powietrznych i pomocniczych resorach piórowych. Ostatecznie produkcję pojazdów tej serii zakończono w 1999 roku. Na bazie ich powstały równieŝ modele dwui trzyczłonowe. Do Torunia Renault PR100.2 trafił za sprawą firmy Mobilis, która sprowadziła go z Warszawy. Pojazd posiada silnik MIPS i nieoryginalną automatyczną skrzynię biegów (niewiele Berlietów dotrwało do dziś z oryginalnym półautomatem), wyprodukowany został w 1990 roku. Wcześniej kursował pod bandera firmy Lal z Łabunia. Dwudziestoletni Renault PR100.2 w obsłudze komunikacji Gminy Lubicz. Berliety PR100 moŝna z pewnością zaliczyć do udanych konstrukcji, choć nieprzystosowanych do eksploatacji w polskich warunkach (szczególnie w epoce PRL-u). Konstrukcja PR100 od początku do końca produkcji opierała się w głównej mierze na tym autobusie z 1971 roku. Na bazie właśnie tych autobusów rozwinął się dalszy szereg modeli Jelcza, gdzie w kaŝdym był jakiś element z Berlieta np. uchwyty poręczy, czy teŝ nadkola. 14 #428 i #429 - Jelcze M121M, pierwsze autobusy niskowejściowe

15 FotoreportaŜ #469 wzbija w powietrze niezliczone cząsteczki wody w czasie przejazdu przez podtopioną ul. Podgórską. Nieczęsty widok na toruńskich torach, czyli wagon pojedynczy w weekendowej obsłudze linii nr 1 19 czerwca. Tłumy mieszkańców i przyjezdnych zmierzają w kierunku Motoareny na ŜuŜlową Grand Prix Polski. W taborze firmy Mixs pojawił się Mercedes O404-15RH o charakterystycznych środkowych drzwiach. #399 zaskoczył nas wyjeŝdŝając 29 czerwca na linię nr 20. Jest to najstarszy kursujący autobus w taborze MZK. Wycieczki szkolne pod koniec roku szkolnego licznie odwiedzały toruńską Starówkę. 15 #520 - Jelcz M120M, jedyny z nową ścianą przednią i tylną znaną wcześniej z modelu M101I Salus