Spis treści. Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2008/2009. Raport z badań. 1

Transkrypt

1 Spis treści I. Streszczenie wyników... 2 II. Wstęp... 9 III. Metodologia Wyjaśnienie głównych pojęd Populacja badawcza Metoda zbierania danych, monitorowanie zwrotów IV. Charakterystyka badanej grupy Płed Miejsce zamieszkania Rodzaj ukooczonej szkoły średniej Wykształcenie rodziców Stan cywilny Ukooczony wydział i kierunek studiów Tryb oraz system studiowania V. Losy zawodowe absolwentów Uwagi początkowe Kryteria wyboru pracy Okres studiów a kariera zawodowa Osoby pracujące Osoby zatrudnione (wykonujące pracę najemną) Osoby prowadzące działalnośd gospodarczą Osoby kontynuujące naukę Osoby niepracujące i niekontynuujące nauki VI. Ocena kompetencji zdobytych na studiach oraz wymaganych przez pracodawcę VII. Zakooczenie Aneks Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2008/2009. Raport z badań. 1

2 I. Streszczenie wyników Okres realizacji projektu: grudzień 2009 październik 2010r. Populacja badawcza: wszyscy absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego, studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, rocznik 2008/2009, którzy złożyli egzamin magisterski do r. (ogólna liczba: 5503). Powody nieskompletowania pełnego operatu do badań wyczerpujących: - niewypełnienie stosownego formularza (22% z ogólnej liczby), - niewyrażenie w formularzu zgody na udział w badaniach lub niejednoznaczne określenie swojego stanowiska (19% z ogólnej liczby). Ostateczna liczba osób, do których wysłano ankietę: 3044 (55% z ogólnej liczby). Poziom realizacji próby: 72%. Struktura próby: - przewaga kobiet (70%), - najliczniej reprezentowane Wydziały: 1. Prawa i Administracji (21%), 2. Filozoficzny (14,5 %), 3. Filologiczny (13%), 4. Studiów Międzynarodowych i Politycznych (11%), - kierunki o najwyższym stopniu udziału w badaniu: 1. filologia szwedzka (80%), 2. filologia klasyczna (77%), 3. matematyka (60%), 4. informatyka (zarówno na Wydziale Matematyki i Informatyki (76%), jak i na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej (50%)), 5. biofizyka (Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii (65%)), 6. filologia hiszpańska (62%), Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2008/2009. Raport z badań. 2

3 7. psychologia stosowana (60%), 8. psychologia (56%), 9. chemia (54%), 10. etnologia (54%), 11. porównawcze studia cywilizacji (53%), 12. prawo (53%), 13. administracja (53%), 14. studia biologiczno geograficzne (52%), 15. filologia słowiańska (52%), 16. filologia germańska (50%). - ocena na dyplomie ukończenia studiów: co najmniej dobra (93%), - obecne miejsce zamieszkania: wielkie lub duże miasto (70%) 1, - ukończenie jednolitych studiów stacjonarnych magisterskich (57%). Najważniejsze wnioski dotyczące losów zawodowych absolwentów, rocznik 2008/2009: Ponad trzy czwarte badanych to osoby pracujące, w tym 90% wykonuje pracę najemną, a 10% prowadzi własną działalność gospodarczą (przy czym 5% łączy ją z pracę najemną). Wśród osób zatrudnionych (wykonujących pracę najemną) 15% deklaruje dodatkowe zatrudnienie. Kierunki, po których absolwenci najczęściej podejmują pracę to: - informatyka (Wydział Matematyki i Informatyki oraz Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej po 96% osób pracujących), - filologia angielska 90%, - archeologia 89%, - socjologia 89%, - informacja naukowa i bibliotekoznawstwo 89%, - filologia germańska 87%, - pedagogika 87%, 1 W badaniu przyjęto: wielkie miasto powyżej mieszkańców, duże miasto powyżej do , średnie miasto powyżej do , małe miasto poniżej , wieś. Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2008/2009. Raport z badań. 3

4 - filologia słowiańska 86%, - administracja 85%, - filologia romańska 84%, - wiedza o teatrze 84%, - etnologia 83%, - kulturoznawstwo (Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych) 83%, - filologia wschodniosłowiańska 80%, - historia 80%, - muzykologia 80%. Przeważająca większość ankietowanych wykonuje pracę w Polsce (95%), najczęściej w województwie małopolskim (76%). 39% wykonujących pracę najemną to osoby kontynuujące pracę podjętą na studiach, 35% absolwentów znalazło zatrudnienie w okresie do trzech miesięcy po obronie pracy magisterskiej. Najczęstszymi sposobami znalezienia pracy były: przeglądanie ofert internetowych (32%), nawiązanie bezpośredniego kontaktu z firmą oraz pomoc znajomych lub rodziny (po 21%). Trzy czwarte absolwentów zatrudnionych jest na umowę o pracę. Respondenci w zdecydowanej większości zatrudnieni są na pełnym etacie (78%). Absolwenci najczęściej zatrudnieni są na stanowisku szeregowego pracownika (52%) oraz specjalisty (37%). Badani najczęściej zatrudnieni są w sektorze prywatnym (61%). Największy odsetek badanych absolwentów zatrudnionych jest w takich branżach jak: Edukacja/Szkolenia/Badania/Rozwój (18%), Administracja Publiczna/Samorządowa, Finanse/Bankowość/Doradztwo, Wymiar Sprawiedliwości/Usługi Prawne (po 10%), Łączność/Telekomunikacja/IT (7%) oraz Media/Sztuka/Kultura/Rozrywka (6%). Najwięcej osób pracuje w małej firmie i średniej firmie 2 (59%). Mediana zarobków brutto pracowników najemnych znajduje się w przedziale od 1800 do 2300 zł. W najwyższej grupie zarobkowej (tj. powyżej 4200zł brutto) najczęściej znajdowali się absolwenci takich wydziałów jak: Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej 2 W badaniu przyjęto: mała firma zatrudniająca do 50 pracowników, średnia powyżej 50 do 250, duża powyżej 250 do 1000, bardzo duża powyżej Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2008/2009. Raport z badań. 4

5 (kierunek: informatyka), Matematyki i Informatyki (kierunek: informatyka) oraz Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii. Zadowolenie z obecnie wykonywanej pracy deklaruje 71% osób. Wśród osób prowadzących działalność gospodarczą, 43% deklaruje, że jest ona zgodna ze zdobytym wykształceniem. Na prowadzenie własnej działalności gospodarczej najczęściej decydowali się absolwenci Wydziału Historycznego i Filozoficznego. Ponad 90% osób prowadzących własne firmy założyło nową działalność gospodarczą, podczas gdy pozostali przystąpili jako wspólnicy do już istniejącej. Z różnych form dofinansowania przy zakładaniu własnej działalności gospodarczej skorzystało 17% respondentów (głównie ze środków unijnych np. z Programu Kapitał Ludzki). Przeważająca większość respondentów - przedsiębiorców (96%) prowadzi działalność gospodarczą w Polsce, głównie w województwie małopolskim (63%). Osoby prowadzące własne firmy najczęściej działają w następujących branżach: Handel oraz Media/Sztuka/Kultura/Rozrywka (po14%) oraz Reklama/Marketing/PR i Edukacja/Szkolenia/Badania i Rozwój (po 10%). Wszyscy absolwenci przedsiębiorcy są pracodawcami, zatrudniając co najmniej jedną osobę. Mediana zarobków brutto osób prowadzących własną działalność gospodarczą znajduje się w przedziale od 2300 do 2700zł. W grupie absolwentów prowadzących własną działalność gospodarczą zaobserwowano stosunkowo wysoki odsetek osób (21%) znajdujących się w najwyższej grupie zarobkowej tj. uzyskujących dochody powyżej 4700zł. Zdecydowana większość osób prowadzących działalność gospodarczą (79%) jest z niej zadowolona. 44% badanych kontynuuje naukę, w tym 30% łączy ją z pracą. Najwyższy odsetek osób kontynuujących naukę znalazł się na Wydziałach: Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii (76%), Prawa i Administracji (58%) oraz Chemii (52%). Respondenci kontynuujący naukę, jako kolejny etap kształcenia, najczęściej wymieniają dodatkowy kierunek (29%) oraz studia podyplomowe (28%). Studia podyplomowe cieszyły się największą popularnością wśród absolwentów Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej (48%) oraz Polonistyki (46%). Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2008/2009. Raport z badań. 5

6 Na podjęcie drugiego kierunku najczęściej decydowali się absolwenci Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych (48%) oraz Matematyki i Informatyki (47%). Studia doktoranckie zdecydowanie najczęściej podejmują absolwenci Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej (89%) oraz Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii (86%). Osoby niepracujące i niekontynuujące nauki stanowią 9% badanej grupy absolwentów; wśród nich 29% podjęło pracę po studiach, ale jej nie kontynuuje. Najczęściej wymieniane przyczyny pozostawania bez pracy to: brak ofert pracy zgodnych z wykształceniem oraz brak umiejętności w poszukiwaniu pracy. Najczęściej podawane plany zawodowe przez absolwentów niepracujących i niekontynuujących nauki to: podjęcie pracy w swoim zawodzie w Polsce (72%) lub jakiejkolwiek innej (69%). Kontynuację nauki rozważa 56% respondentów, pracę za granicą - 40%, zaś 29% myśli o założeniu własnej działalności gospodarczej 3. W opinii absolwentów studia w bardzo wysokim lub wysokim stopniu przyczyniły się do rozwoju takich kompetencji jak: umiejętność samokształcenia (79%), samodzielność (72%), umiejętności analitycznego myślenia (64%) oraz umiejętność skutecznego komunikowania się (60%) 4. W opinii absolwentów studia w bardzo niskim lub niskim stopniu wpłynęły na rozwój: umiejętności posługiwania się językiem obcym i obsługi komputera (po 50%) oraz zdolności zarządzania (39%) 5. W opinii większości respondentów, wszystkie wymienione kompetencje są wymagane przez pracodawców w stopniu wysokim lub bardzo wysokim. Warto podkreślić, że do najbardziej oczekiwanych kompetencji należą: znajomość języka obcego i odporność na stres (po 89%), łączenie teorii z praktyką i obsługa komputera (po 88%) oraz zdolność zarządzania (82%) 6. 3 Podane wartości procentowe nie sumują się do 100, ponieważ było to pytanie wielokrotnego wyboru. 4 jw. 5 jw. 6 jw. Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2008/2009. Raport z badań. 6

7 Porównanie najważniejszych wniosków dotyczących losów zawodowych absolwentów rocznika 2008/2009 z rocznikiem 2007/2008: Ilość pracujących absolwentów wzrosła o 3pkt%. Proporcje osób wykonujących pracę najemną i prowadzących własną działalność gospodarczą pozostały na takim samym poziomie. Natomiast, odsetek absolwentów pracujących i deklarujących posiadanie dodatkowego zatrudnienia wzrósł o 4pkt%. Biorąc pod uwagę długość okresu poszukiwania pracy uzyskano analogiczny wynik (taka sama liczba absolwentów pracowała już w okresie do trzech miesięcy po złożeniu egzaminu magisterskiego). Absolwenci wskazywali na te same sposoby jako najczęściej wykorzystywane przy poszukiwaniu pracy. Wzrosła liczba absolwentów znajdujących zatrudnienie w województwie małopolskim (o 8pkt%). Absolwenci nadal znajdują zatrudnienie głównie w sektorze prywatnym, podejmując pracę w małych i średnich firmach. Odnotowano zmniejszenie się liczby osób zatrudnionych na umowę o pracę na czas nieokreślony i określony, natomiast wzrosła liczba absolwentów odbywających staż absolwencki. Zmniejszyła się liczba respondentów zatrudnionych na pełnym etacie. Zaobserwowano spadek liczby absolwentów wykonujących pracę najemną zarabiających najmniej (tj. do 2300zł brutto), a wzrost zarabiających powyżej tej kwoty (o 6pkt%). Zadowolenie z wykonywanej pracy najemnej pozostało na takim samym poziomie. Absolwenci wskazywali na takie same przyczyny podjęcia decyzji o otwarciu własnej działalności gospodarczej. Absolwenci rocznika 2008/2009 prowadzą większe firmy i w odróżnieniu od roku poprzedniego żaden z nich nie pracuje samodzielnie. Pozytywną zmianą w stosunku do wyników ubiegłorocznych jest wysoki odsetek absolwentów - przedsiębiorców znajdujących się w najwyższej grupie zarobkowej tj. uzyskujących dochody powyżej 4700zł. W tej grupie znaleźli się przede wszystkim absolwenci informatyki (zarówno na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, jak i Matematyki i Informatyki), prowadzący własne przedsiębiorstwa. 7

8 Jednocześnie zmniejszył się odsetek przedsiębiorców zarabiających najmniej tj. do 1300zł. Większy odsetek absolwentów prowadzących własne firmy deklaruje zadowolenie z prowadzonej działalności gospodarczej (o 10pkt%). Absolwenci tych samych wydziałów najczęściej kontynuują naukę (Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii oraz Prawa i Administracji). Absolwenci nadal wybierają te same formy kontynuacji nauki. Najważniejsza przyczyna pozostawania bez pracy podawana przez absolwentów niepracujących i nie kontynuujących nauki pozostała taka sama (brak ofert pracy zgodnych z wykształceniem). Ocena kompetencji zdobytych i rozwiniętych w trakcie studiów pozostaje podobna. W ocenie absolwentów, wymagania pracodawców odnośnie wszystkich kompetencji pozostają nadal wysokie lub bardzo wysokie. 8

9 II. Wstęp Poniższy raport przedstawia wyniki badania Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2008/2009 (druga edycja), realizowanego przez Zespół Badawczy Biura Karier Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tak jak w poprzedniej edycji, badaniem zostali objęci absolwenci wszystkich wydziałów uczelni oprócz Collegium Medicum 7. Raport zawiera wyniki dotyczące absolwentów rocznika 2008/2009 oraz ich porównanie do wyników z wcześniejszej tury (dotyczących absolwentów rocznika 2007/2008). Podobnie jak w roku ubiegłym, badanie zostało sfinansowane w całości ze środków Biura Karier UJ. Na podstawie pisma okólnego 8 pracownicy dziekanatów i sekretariatów poszczególnych wydziałów, zobowiązani zostali do zbierania formularzy zgłoszenia do udziału w badaniu 9. Działania te pozwoliły utworzyć niezbędną bazę danych osobowych absolwentów. Poczynając od rocznika 2007/2008, Uniwersytet Jagielloński jako jedna z pierwszych polskich uczelni rozpoczęła stały, cykliczny monitoring losów zawodowych swoich absolwentów 10. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego planuje nałożenie takiego obowiązku na wszystkie uczelnie wyższe od października 2011r 11. Kolejna pomyślna realizacja badań prowadzonych przez Zespół Badawczy Biura Karier UJ zdaje się przeczyć wątpliwościom sygnalizowanym w mediach, podkreślającym nieprzygotowanie uczelni do tego typu działań oraz sugerującym niemożność ich realizacji 12. Do tej pory jedynie nieliczne uczelnie prowadziły lub prowadzą takie badania. Najczęściej realizowane są one w sposób sporadyczny. Natomiast tylko systematyczne prowadzenie badań obejmujących 7 Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego ze względu na specyfikę kierunków przygotowuje realizację własnego badania Losów zawodowych absolwentów, korzystając z metodologii wypracowanej przez Zespół Badawczy Biura Karier Uniwersytetu Jagiellońskiego. 8 Pismo okólne nr 2 Prorektora UJ ds. dydaktyki z 11 czerwca 2010 w sprawie współpracy jednostek wydziałowych obsługujących studentów z Biurem Karier przy realizacji projektu badawczego Losy absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. 9 Patrz: Aneks, załącznik nr Patrz: M. Ćwiąkalska, P. Hojda, M. Ostrowska Zakrzewska, Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2007/2008. Raport z badań. Kraków, Projekt VIII z dnia 30 lipca 2010 roku ustawy o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowym i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw, art. 1, pkt. 13, zmieniający artykuł 13 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164., poz. 1365, z późn. zm.), dodaje art. 13a w brzmieniu: Uczelnia monitoruje kariery zawodowe swoich absolwentów w celu dostosowania kierunków studiów i programów kształcenia do potrzeb rynku pracy w szczególności po trzech i pięciu latach od dnia ukończenia studiów. 12 Patrz: B. Lisowska, Uczelnie będą śledzić kariery absolwentów, [w:] Gazeta Prawna, 2 września 2010r., nr 171 (2802). 9

10 absolwentów wszystkich wydziałów uczelni z uwzględnieniem podziału na kierunki może dostarczyć użytecznej wiedzy, pomagając w ten sposób lepiej zarządzać taką instytucją, jaką jest szkoła wyższa. W 2010r. w ramach Małopolskiego Partnerstwa na rzecz Kształcenia Ustawicznego Zespół Badawczy Biura Karier UJ został powołany na lidera grupy zadaniowej Badanie losów absolwentów. Funkcja ta umożliwia podzielenie się z innymi małopolskimi uczelniami wiedzą i doświadczeniem w realizacji tego rodzaju badań. Obecnie, realizowana jest trzecia edycja badania dotycząca rocznika 2009/2010. Wprowadzono w niej dodatkowo monitoring losów zawodowych absolwentów studiów pierwszego stopnia (tj. studiów licencjackich). Potrzeba poszerzenia zakresu badań wynika z realizacji założeń Procesu Bolońskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim, a zwłaszcza przekształcenia jednolitych studiów magisterskich na studia dwustopniowe. Warto również dodać, że w 2011r. kontynuowane będą badania panelowe rocznika 2007/2008. III. Metodologia Wyjaśnienie głównych pojęć Absolwent osoba, która w roku akademickim 2008/2009 była studentem ostatniego roku i złożyła egzamin magisterski na Uniwersytecie Jagiellońskim do dnia 15 stycznia 2010r. Losy zawodowe sytuacja zawodowa absolwentów po sześciu miesiącach, a następnie po trzech latach od złożenia egzaminu magisterskiego 13 oraz zespół cech z nią związanych, takich jak na przykład: miejsce zatrudnienia, forma zatrudnienia, stanowisko, wysokość zarobków, branża zatrudnienia, rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej, forma kontynuacji nauki, przyczyny pozostawania bez pracy i plany osób niepracujących. 13 Wynika to z przyjętego założenia metodologicznego tj. przeprowadzenia badania panelowego. W raporcie tym przedstawiono wyniki pierwszego etapu badania tj. po sześciu miesiącach od daty złożenia egzaminu magisterskiego. 10

11 Kompetencje 14 zbiór następujących składowych: wiedzy z danego zakresu - wiem co; umiejętności - wiem jak i potrafię oraz postaw - chcę i jestem gotów wykorzystać swą wiedzę 15. Populacja badawcza Badaniem zostali objęci absolwenci wszystkich wydziałów Uniwersytetu Jagiellońskiego (oprócz Collegium Medicum 16 ), rocznik 2008/2009. Tak jak w poprzedniej edycji, zastosowano metodę panelową, pozwalającą na uchwycenie dynamiki zmian w ścieżkach zawodowych absolwentów. Ci sami członkowie populacji badawczej będą testowani w dwóch turach tj.: 1. po sześciu miesiącach od złożenia egzaminu magisterskiego, 2. po trzech latach od złożenia egzaminu magisterskiego (tj. w 2012r.) 17. Niniejszy raport przedstawia wyniki pierwszej tury badania. W założeniu badanie miało charakter wyczerpujący (pełny), ankieta miała zostać wysłana do każdej jednostki populacji badawczej, tj. absolwentów, którzy złożyli egzamin magisterski do dnia 15 stycznia 2010 r. Termin ten przyjęto w celu ostatecznego zamknięcia etapu zbierania danych osobowych. W porównaniu z rokiem poprzednim został on skrócony o miesiąc w celu usprawnienia realizacji końcowego etapu badania. Należy zaznaczyć, że w roku akademickim 2008/2009 ogólna liczba studentów V roku jednolitych studiów magisterskich i II roku studiów uzupełniających, zarówno stacjonarnych jak i niestacjonarnych wyniosła i w porównaniu z rokiem poprzednim wzrosła o 27%. Jednakże tylko część z tych osób włączono do populacji badawczej ze względu na przepisy obowiązującego regulaminu studiów 19. Przyczyniły się one do podzielenia potencjalnej grupy 14 W literaturze spotkać można różne definicje pojęcia kompetencje. Za jego twórcę przyjmuje się Amerykanina Richarda Boyatzis, który po raz pierwszy użył tego terminu w odniesieniu do oceny managerów w książce The competent Manager: A Model for Effective Performance. 15 Patrz: M. Kossowska, I. Sołtysińska, Szkolenia pracowników a rozwój organizacji. Oficyna Ekonomiczna, Kraków Patrz: przypis 7, strona Podczas realizacji pierwszej edycji badania, zmieniono jedno z założeń badawczych tj. zdecydowano, że ponowne przebadanie respondentów odbędzie się już po trzech, a nie po pięciu latach od złożenia egzaminu magisterskiego. Zmiana ta uwarunkowana jest obawą o niemożność dotarcia do respondenta po pięciu latach ze względu na nieaktualne adresy owe i numery telefoniczne. Okres trzech lat wydaje się również wystarczający do zaobserwowania rozwoju zawodowego absolwentów. 18 Wg listy Uniwersyteckiego Systemu Obsługi Studiów (USOS). 19 Zgodnie z regulaminem studiów, obowiązującym do r., rozdz. IV, par. 18, pkt 1, student zobowiązany jest złożyć pracę dyplomową nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia zajęć w 11

12 absolwentów na dwie części: osoby broniące pracę magisterską w ciągu 6 miesięcy od zakończenia zajęć oraz broniące się w ciągu kolejnych 6 miesięcy po tym terminie. Liczba osób, które obroniły pracę magisterską do dnia 15 stycznia 2010r. wyniosła Zebranie wszystkich danych kontaktowych osób będących jednostkami populacji docelowej nie było jednak możliwe ze względu na konieczność spełnienia wymogu formalno-prawnego wynikającego z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych 21. Zgodnie z nią, osoby biorące udział w badaniu powinny wyrazić zgodę na gromadzenie, wykorzystanie i przetwarzanie ich danych osobowych. Tak samo jak w roku poprzednim, studenci przystępujący do obrony pracy magisterskiej wypełniali formularz, umożliwiający złożenie stosownego oświadczenia. Formularz ten był rozdawany i zbierany przez pracowników sekretariatów lub dziekanatów. Został on również zamieszczony na stronach internetowych poszczególnych wydziałów oraz na stronie Biura Karier. W następstwie tych czynności udało się zebrać 4280 wypełnionych formularzy, tj. 77% z ogólnej liczby osób, które obroniły pracę magisterską (o 14% więcej w porównaniu z rokiem ubiegłym). Formularze w liczbie 3210 zawierały zgodę na udział w badaniu, co stanowi 58% ogólnej liczby osób, które obroniły pracę magisterską do 15 stycznia 2010r., natomiast 1070 osób (19%) odmówiło udziału lub niejednoznacznie określiło swoje stanowisko. Wśród osób deklarujących zgodę na udział w badaniu znalazły się i te, które w formularzu nie podały danych kontaktowych lub podały je błędnie. W ostateczności, liczba osób do których została wysłana ankieta wyniosła 3044, co stanowi 55% populacji. Tabela 1 przedstawia gotowość studentów do wzięcia udziału w badaniu w rozbiciu na poszczególne wydziały. Najwięcej chętnych do wzięcia udziału w badaniu stanowili absolwenci Wydziału Matematyki i Informatyki (79% chętnych w stosunku do wszystkich absolwentów wydziału). Stopień gotowości studentów tego wydziału nadal jest najwyższy i utrzymuje się na takim samym poziomie jak w roku akademickim 2007/2008. Na drugim miejscu znalazł się Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, z zauważalnym wzrostem z 50% do 74%. Podobnie w roku ubiegłym, wysoko uplasował się Wydział Prawa i Administracji (73%). Warto zauważyć, że pozytywną zmianę w nastawieniu studentów do badania odnotowano także na następujących wydziałach: Chemii (z 40% do ostatnim roku akademickim w ramach toku studiów i par. 18, pkt 3, Na wniosek studenta, który uzyskał absolutorium, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej może przedłużyć okres, o którym mowa w ust. 1 i 2 o kolejne 6 miesięcy, w szczególności jeżeli jego niedotrzymanie wynika z przyczyn losowych, jest wynikiem długotrwałej choroby lub też związane jest z urodzeniem i wychowywaniem dziecka. 20 Wg listy Uniwersyteckiego Systemu Obsługi Studiów (USOS). 21 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych (Dz. U. 1997r., nr 133, poz. 833 z późniejszymi zmianami, art. 23 ust. 1 pkt 1 i ust. 2). 12

13 64%), Studiów Międzynarodowych i Politycznych (z 38% do 60%) oraz Filologicznym (z 46% do 68%). Odsetek chętnych do udziału w badaniu wzrósł również na Wydziale Polonistyki (z 20% do 40%), niemniej jednak jest on wciąż niezadowalający w stosunku do liczby osób, które złożyły egzamin magisterski. Najniższy procent osób gotowych wziąć udział w badaniu, podobnie jak w roku ubiegłym odnotowano na wydziale: Zarządzania i Komunikacji Społecznej 29%. 13

14 Tabela 1. Gotowość studentów do wzięcia udziału w badaniu w rozbiciu na poszczególne wydziały Wydział Liczba osób, które obroniły pracę magisterską do N Liczba osób Liczba osób, które wypełniły formularze zgłoszenia do badań Zgody Odmowy Ogółem % z N Liczba osób % z N Liczba osób % z N Biologii i Nauk o Ziemi Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Chemii Fizyki, Astronomia i Informatyki Stosowanej Filologiczny Filozoficzny Historyczny Matematyki i Informatyki Prawa i Administracji Polonistyki Studiów Międzynarodowych i Politycznych Zarządzania i Komunikacji Społecznej Ogółem

15 Ostatnia kolumna Tabeli 1 pokazuje stosunek ogólnej liczby osób, które wypełniły formularze do liczby absolwentów. W porównaniu z rokiem ubiegłym, możemy zaobserwować wzrost wartości w niej przedstawionych, co przede wszystkim świadczy o znacznie lepszej współpracy poszczególnych sekretariatów i dziekanatów z Biurem Karier UJ. Prawdopodobnie, przyczyniło się do tego wydanie pisma okólnego, o którym mowa we wstępie 22. Metoda zbierania danych, monitorowanie zwrotów Przeprowadzone zostało ilościowe badanie sondażowe CAWI, w którym zindywidualizowany link do ankiety był wysyłany drogą elektroniczną w oparciu o wcześniej przygotowaną listę adresów owych. Ankieta zawierała czterdzieści dziewięć pytań, w zdecydowanej większości zamkniętych. Pierwsze dziesięć pytań odnosiło się do wszystkich ankietowanych, a następne dzieliły respondentów na cztery podstawowe grupy ze względu na sytuację zawodową: 1. pracujący, 2. pracujący, kontynuujący naukę, 3. niepracujący, kontynuujący naukę, 4. niepracujący, niekontynuujący nauki 23. W zależności od zwrotów, podejmowano maksymalnie dwie kolejne wysyłki linku do ankiety, po dwóch tygodniach od daty poprzedniej wysyłki. W przypadku dalszego nieuzyskania odpowiedzi kontaktowano się z respondentem telefonicznie, ponownie prosząc o wzięcie udziału w badaniu. Wszystkie te działania spowodowały, iż uzyskano 72% poziom zwrotów, wyższy niż w roku ubiegłym (59%) 24. Wykres 1 przedstawia poziom zwrotów w rozbiciu na poszczególne wydziały. 22 Patrz: przypis 8, strona Wzrost liczby pytań w ankiecie zastosowanej w badaniu rocznika 2008/2009 wynikał z usprawnienia wypełniania kwestionariusza (np. przez dodanie pytań filtrujących). Zasadniczo nie wpłynęło to na merytoryczną zawartość narzędzia. 24 W raporcie tym przez poziom zwrotów rozumie się iloraz liczby wypełnionych ankiet do ilości osób do których były wysłane linki do ankiety. 15

16 Wykres 1. Poziom zwrotów w rozbiciu na poszczególne wydziały (w %) Porównując te dane z wynikami przedstawionymi w raporcie z badań rocznika 2007/2008, można stwierdzić, że na jedenastu wydziałach nastąpił wzrost w poziomie zwrotów, z wyjątkiem Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, gdzie poziom ten zmniejszył się z 75% do 62%. Wynik ten wydaje się być zaskakujący, zwłaszcza, gdy weźmiemy pod uwagę wysoką gotowość studentów tego wydziału do wzięcia udziału w badaniu Patrz: Tabela 1, strona

17 IV. Charakterystyka badanej grupy Płeć W badanej grupie zdecydowaną większość stanowią kobiety (70%). Proporcje te są analogiczne do ubiegłorocznych i odzwierciedlają strukturę płci wśród studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego % Kobiety Mężczyźni 70% Wykres 2. Absolwenci według płci Miejsce zamieszkania Najwięcej respondentów (57%) mieszka w wielkim mieście. Najmniejszą część stanowią mieszkańcy średnich miast (6%) W roku akademickim 2008/2009 na Uniwersytecie Jagiellońskim odsetek studiujących kobiet wyniósł 68%. 27 W badaniu przyjęto: wielkie miasto powyżej mieszkańców, duże miasto powyżej do , średnie miasto powyżej do , małe miasto poniżej , wieś. 17

18 13% 11% 6% 13% 57% Wielkie miasto Duże miasto Średnie miasto Małe miasto Wieś Wykres 3. Absolwenci według obecnego miejsca zamieszkania Wykres 4 przedstawia porównanie miejsca zamieszkania przed rozpoczęciem studiów do obecnego, czyli zjawisko migracji wśród absolwentów. Największa zmiana dotyczy wielkiego miasta, gdzie liczba mieszkających absolwentów wzrosła o 35pkt%. Największy procent osób migrujących do wielkiego miasta pochodził z małego miasta i ze wsi. Wiąże się to prawdopodobnie z rozpoczęciem nauki na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie pozostaniem w wielkim mieście po ukończeniu studiów. W naszych badaniach, zjawisko to utrzymuje się na podobnym poziomie. 18

19 przed rozpoczęciem studiów po studiach 0 wielkie miasto duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Wykres 4. Miejsce zamieszkania absolwentów przez rozpoczęciem i po zakończeniu studiów (w%) Rodzaj ukończonej szkoły średniej Przeważająca większość badanych absolwentów ukończyła liceum ogólnokształcące (90%), pozostali technikum lub liceum zawodowe. Wykształcenie rodziców Zarówno w grupie ojców, jak i matek respondentów największy odsetek stanowią osoby z wyższym wykształceniem (odpowiednio: 40% i 42%). Liczba osób legitymujących się średnim wykształceniem (zawodowym lub ogólnokształcącym) jest zbliżona w obu grupach (ojcowie 31 %, matki 33%). Podsumowując, około trzy czwarte rodziców respondentów posiada co najmniej średnie wykształcenie. 19

20 % 42% 4% 10% 27% 20% 4% 13% 22% 12% 3% 3% Ojciec Matka wyższe policealne średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe Wykres 5. Wykształcenie rodziców absolwentów Stan cywilny W badanej próbie 64% stanowią osoby stanu wolnego, 21% - żonate lub zamężne, 15% - żyjące w wolnym związku. 28 Ukończony wydział i kierunek studiów Udział absolwentów poszczególnych wydziałów i kierunków w badaniu rozpatrywany jest w dwojaki sposób: 1. udział przebadanych absolwentów danego wydziału/kierunku w ogólnej liczbie przebadanych (N) Aneks, Tabela stosunek liczby respondentów danego wydziału/kierunku do liczby absolwentów na danym wydziale/kierunku (reprezentatywność) Wykres 6 i W pytaniu umieszczone zostały następujące kategorie odpowiedzi: kawaler lub panna, wolny związek, żonaty lub zamężna, rozwiedziona lub rozwiedziony, wdowiec lub wdowa. 20

21 O ile pierwsza kwestia ukazuje jedynie procentowy udział danego wydziału/kierunku w ogólnej liczbie respondentów, o tyle druga pozwala na ocenę faktycznego udziału absolwentów w badaniu i właściwą interpretację wyników. W badanej grupie najwięcej osób pochodziło z takich wydziałów jak: Prawa i Administracji (21%), a następnie z Filozoficznego (14,5%), Filologicznego (13%) oraz Studiów Międzynarodowych i Politycznych (11%) 29. Wśród przyczyn wpływających na taki rozkład należy wymienić: dużą gotowość absolwentów do wzięcia udziału w badaniu, dużą ilość zebranych formularzy na poszczególnych wydziałach/kierunkach, a także wielkość danego wydziału. Podobnie jak w roku ubiegłym, wyjątek stanowi Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, którego wielkość nie znajduje odzwierciedlania w udziale absolwentów w badaniu. Drugą kwestią było ustalenie stosunku liczby przebadanych osób do liczby absolwentów w celu określenia reprezentacji poszczególnych wydziałów/kierunków w badaniu. W porównaniu z rokiem akademickim 2007/2008, na każdym z wydziałów można zaobserwować korzystną zmianę tj. wzrost liczby respondentów w stosunku do liczby osób, które złożyły egzamin magisterski. Zarządzania i Komunikacji Społecznej Polonistyki Studiów Międzynarodowych i Historyczny Biologii i Nauk o Ziemi Filologiczny Fizyki, Astronomii i Informatyki Filozoficzny Chemii Prawa i Administracji Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Matematyki i Informatyki Wykres 6. Stosunek osób biorących udział w badaniu do absolwentów rocznik 2008/2009 w rozbiciu na poszczególne wydziały (w %) 29 Patrz: Aneks, Tabela 1. 21

22 Wykres 7 ilustruje stosunek respondentów do absolwentów w rozbiciu na poszczególne kierunki, co pozwala na bardziej pogłębioną analizę wyników. Można wyróżnić trzy grupy kierunków w zależności od udziału absolwentów w badaniu tj.: 1. kierunki o najniższym stopniu udziału (do 19% ), 2. kierunki o średnim stopniu udziału (od 20% do 49%), 3. kierunki o najwyższym stopniu udziału (od 50% ). Podział ten zastosowano ze względu na założenie o pełnym charakterze badania i jego różnej realizacji w odniesieniu do poszczególnych kierunków. Do kierunków najsłabiej reprezentowanych w badaniu należą: dziennikarstwo i komunikacja społeczna 30, filologia węgierska i orientalna, zarządzanie, ekonomia i astronomia. Najwyższym stopniem udziału wykazali się absolwenci: filologii szwedzkiej i klasycznej, matematyki, informatyki 31, biofizyki 32, filologii hiszpańskiej, psychologii stosowanej, psychologii, chemii, etnologii, porównawczych studiów cywilizacji, prawa, administracji, studiów biologiczno geograficznych, filologii słowiańskiej oraz filologii germańskiej. 30 W roku akademickim 2007/2008 kierunek ten nie był w ogóle reprezentowany w badaniu z powodu niezebrania formularzy przez pracowników sekretariatu. 31 Zarówno na wydziale Matematyki i Informatyki, jak i na wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej. 32 Na wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii. 22

23 Dziennikarstwo i komunikacja społeczna Filologia węgierska Filologia orientalna Zarządzanie Astronomia Ekonomia Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo Archeologia Kulturoznawstwo Filologia polska Europeistyka Muzykologia Kulturoznawstwo Kulturoznawstwo Filozofia Wiedza o teatrze Religioznawstwo Filologia angielska Biotechnologia Filologia wschodniosłowiaoska Historia Sztuki Geologia Stosunki międzynarodowe Kulturoznawstwo Pedagogika Biofizyka Ochrona środowiska Biologia i geologia Biologia Geografia Historia Politologia Filologia włoska Fizyka Socjologia Filologia romaoska Filologia germaoska Informatyka Filologia słowiaoska Studia biologiczno - geograficzne Administracja Prawo Porównawcze Studia Cywilizacji Etnologia Chemia Psychologia Psychologia stosowana Matematyka Filologia hiszpaoska Biofizyka Informatyka Filologia klasyczna Filologia szwedzka Wykres 7. Stosunek osób biorących udział w badaniu do absolwentów rocznik 2008/2009 w rozbiciu na poszczególne kierunki (w %) 23

24 Tryb oraz system studiowania W badanej grupie najwięcej osób ukończyło jednolite studia magisterskie, zarówno stacjonarne, jak i niestacjonarne (71%), natomiast 12% - studia dwustopniowe % respondentów deklaruje, że studia licencjackie ukończyło poza UJ, w zdecydowanej większości w wyższych szkołach niepublicznych. 6% 3% 9% 14% 11% jednolite studia stacjonarne magisterskie 57% jednolite studia niestacjonarne magisterskie studia stacjonarne dwustopniowe I i II stopnia studia niestacjonarne dwustopniowe I i II stopnia studia stacjonarne II stopnia studia niestacjonarne II stopnia Wykres 8. Absolwenci według trybu oraz systemu studiowania 33 Dwustopniowy system studiowania jest sukcesywnie wprowadzany na Uniwersytecie Jagiellońskim od 2005r. 24

25 V. Losy zawodowe absolwentów Uwagi początkowe Badanie miało przede wszystkim charakter eksploracyjny, jego celem było poznanie sytuacji zawodowej absolwentów. Interesował nas również wpływ okresu studiów na kształtowanie się kariery zawodowej respondentów. W badanej populacji, ze względu na sytuację zawodową wyróżnione zostały cztery grupy: 1. osoby pracujące, 2.osoby pracujące i kontynuujące naukę, 3. osoby niepracujące, kontynuujące naukę, 4. osoby niepracujące i niekontynuujące nauki. W zależności od sytuacji zawodowej respondenta, ankietowanym zadawano pytania w różnych blokach tematycznych. Osoby pracujące (zarówno wykonujące pracę najemną, jak i prowadzące działalność gospodarczą) pytano między innymi o: sposób poszukiwania i znalezienia pracy, długość okresu poszukiwania, zgodność wykonywanej pracy z wykształceniem, stanowisko, zarobki, formę zatrudnienia oraz satysfakcję z pracy. Osobom kontynuującym naukę zadano pytania dotyczące formy i przyczyn jej kontynuacji. Niepracujących poproszono o podanie przyczyn pozostawania bez pracy, a także określenie aktualnych planów zawodowych. Wykres 9 ilustruje sytuację zawodową absolwentów. Ponad trzy czwarte badanych stanowią osoby pracujące (77%). Najliczniejszą grupę stanowią osoby tylko pracujące (47%), następną - pracujące i kontynuujące naukę (30%). 14% absolwentów kontynuuje naukę i nie pracuje, zaś 9% to respondenci niepracujący i niekontynuujący nauki. 25

26 9% 14% 30% 47% Pracuję, nie kontynuuję nauki Pracuję, kontynuuję naukę Nie pracuję, kontynuuję naukę Nie pracuję, nie kontynuuję nauki Wykres 9. Sytuacja zawodowa absolwentów rocznika 2008/2009 Jak pokazuje Wykres 10, w porównaniu z rokiem akademickim 2007/2008, ilość pracujących absolwentów wzrosła o 3pkt%. 26

27 / / Pracuje Pracuje, kontynuuje naukę Nie pracuje, kontynuuje naukę Nie pracuje Wykres 10. Porównanie sytuacji zawodowej absolwentów rocznika 2007/2008 oraz 2008/2009 Z racji odmienności i różnorodności poszczególnych kierunków, interesujące było również ustalenie sytuacji zawodowej ich absolwentów. Nawiązując do podziału kierunków według udziału ich absolwentów w badaniu 34, poniżej przedstawiono trzy tabele ilustrujące ich sytuację zawodową. W pierwszej tabeli uwzględnione zostały kierunki o najwyższym stopniu udziału w badaniu, w drugiej o średnim stopniu udziału i w trzeciej o najniższym stopniu udziału. Należy zwrócić uwagę, że wartości zawarte w Tabeli 4 zostały przedstawione tylko w liczbach bezwzględnych z powodu najniższej stopy zwrotów Patrz: wykres 7, strona W raporcie tym stopa zwrotów jest rozumiana jako iloraz liczby osób, które wzięły udział w badaniu do liczby osób, które złożyły egzamin magisterski. 27

28 Liczebność (N) Liczebność (N) Liczebność (N) Liczebność (N) Tabela 2. Sytuacja zawodowa absolwentów kierunków o najwyższym stopniu udziału w badaniu tj. od 50% (w%) Kierunek studiów Obecna sytuacja zawodowa pracuję i nie pracuję i nie pracuję, nie pracuję i nie kontynuuję kontynuuję kontynuuję kontynuuję nauki naukę naukę nauki % z N % z N % z N % z N Prawo Administracja Psychologia Porównawcze studia cywilizacji Etnologia Filologia germańska Filologia hiszpańska Filologia szwedzka Filologia klasyczna Filologia słowiańska Informatyka - Wydział FAiIS Matematyka Informatyka - Wydział MiI Chemia Studia biologicznogeograficzne Psychologia stosowana Biofizyka Wydział BBiB

29 Liczebność (N) Liczebność (N) Liczebność (N) Liczebność (N) Tabela 3. Sytuacja zawodowa absolwentów kierunków o średnim stopniu udziału w badaniu tj. od 20 do 49% (w%) Obecna sytuacja zawodowa pracuję i nie pracuję i nie pracuję, nie pracuję i nie kontynuuję kontynuuję naukę kontynuuję naukę kontynuuję nauki Kierunek nauki studiów % z N % z N % z N % z N Filozofia Pedagogika Socjologia Religioznawstwo Archeologia Historia sztuki Historia Muzykologia Kulturoznawstwo - Historyczny Filologia angielska Filologia romańska Filologia włoska Filologia wschodniosłowiań. Kulturoznawstwo - Filologiczny Filologia polska Wiedza o teatrze Biofizyka Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Fizyka Ochrona środowiska Biologia Geografia

30 Kierunek studiów Obecna sytuacja zawodowa Pracuję i nie kontynuuję nauki Pracuję i kontynuuję naukę Nie pracuję, kontynuuję naukę Nie pracuję i nie kontynuuję nauki N % z N N % z N N % z N N % z N Geologia Biologia i geologia Informacja naukowa i bibliotekozn. Kulturoznawstwo Zarządzanie i Komunikacja Społeczna Kulturoznawstwo - Studia Międzynarodowe i Polityczne Politologia Stosunki międzynarodowe Europeistyka Biotechnologia

31 Tabela 4. Sytuacja zawodowa absolwentów kierunków o najniższym stopniu udziału w badaniu tj. do 19% (w liczbach) Kierunek studiów Filologia orientalna Filologia węgierska Astronomia Dziennikarstwo i komunikacja pracuję i nie kontynuuję nauki Obecna sytuacja zawodowa pracuję i kontynuuję naukę nie pracuję, kontynuuję naukę nie pracuję i nie kontynuuję nauki społeczna Ekonomia Zarządzanie Kryteria wyboru pracy Przed szczegółową analizą sytuacji zawodowej poszczególnych grup, warto zastanowić się nad powodami, które absolwenci są skłonni brać pod uwagę przy wyborze pracy. Wyniki wskazują, że dla prawie wszystkich absolwentów ważne (odpowiedzi ważne i zdecydowanie ważne ) są takie kryteria jak: możliwości rozwoju zawodowego (98%), dobra atmosfera w pracy (98%), satysfakcjonujący zakres obowiązków (93%), a następnie wysokie zarobki (91%) i stabilność pracy (90%). Najmniejszy procent absolwentów wskazał na: dobre warunki lokalowe (54%), korzystną lokalizację firmy (56%) i elastyczny czas pracy (58%). Wyniki te w prawie każdej kategorii odpowiedzi pokrywają się z wynikami uzyskanymi w badaniu poprzednim. Warto zauważyć, że prawie wszyscy ankietowani chcą pracować w miejscu umożliwiającym rozwój zawodowy (co jest zrozumiałe w przypadku osób rozpoczynających życie zawodowe), równocześnie charakteryzującym się dobrymi relacjami interpersonalnymi. 31

32 Zdecydowanie nieważne / Nieważne Ani ważne, ani nieważne Ważne / Zdecydowanie ważne 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Możliwośd awansu Możliwośd rozwoju zawodowego 1 98 Wysokie zarobki Dobra atmosfera Pakiet socjalny Prestiż firmy Korzystna lokalizacja Zgodnośd pracy z wykształceniem Satysfakcjonujący zakres obowiązków Elastyczny czas pracy Dobre warunki lokalowe Stabilnośd pracy Samodzielne stanowisko Wykres 11. Kryteria wyboru pracy (w %) 32

33 Okres studiów a kariera zawodowa Realizując badania losów zawodowych absolwentów uczelni wyższej, jednym z ważnych problemów badawczych jest poznanie wpływu na kształtowanie się kariery zawodowej takich czynników jak: wyników uzyskiwanych na studiach, dodatkowych działań podejmowanych w czasie studiów i użyteczności studiowania ocenianej przez samych absolwentów. W raporcie tym pojęcie kariery zawodowej rozumiane jest jako sytuacja zawodowa po sześciu miesiącach od złożenia egzaminu magisterskiego, która jest wyrażona kombinacją dwóch faktów: 1. absolwent albo podjął, albo nie podjął pracę, 2. absolwent albo kontynuował, albo nie kontynuował nauki. W związku z tym sformułowane zostały następujące pytania: 1. Czy wyniki uzyskiwane na studiach (średnia ze studiów, ocena na dyplomie ukończenia studiów, pobieranie stypendium naukowego) mają wpływ na sytuację zawodową? 2. Czy istnieje zależność pomiędzy aktywnością w trakcie studiów (podejmowanie pracy, wyjazdy na stypendia zagraniczne) a karierą zawodową? 3. Jak absolwenci oceniają rolę uczelni w przygotowaniu do przyszłej pracy i w jakim stopniu odzwierciedla się to w ich rzeczywistej sytuacji zawodowej? Na podstawie wyżej wymienionych pytań, postawione zostały poniższe hipotezy: 1. Istnieje zależność pomiędzy wynikami uzyskiwanymi w trakcie studiów a sytuacją zawodową. 2. Istnieje zależność pomiędzy aktywnością w trakcie studiów a karierą zawodową. 3. Absolwenci oceniają pozytywnie rolę uczelni w przygotowaniu do pracy zawodowej. Okazuje się, że istnieje zależność pomiędzy oceną na dyplomie ukończenia studiów a sytuacją zawodową respondenta, zarówno w obszarze podejmowania pracy, jak i kontynuacji nauki (Tabela 5). Im wyższa ocena, tym częściej badani kontynuują naukę (równocześnie pracując lub nie pracując). Natomiast osoby z niższą oceną na dyplomie częściej angażują się 33

34 w pracę, nie podejmując nauki. Należy dodać, że nie wykazano bezpośredniego związku pomiędzy średnią ocen ze studiów a sytuacją zawodową, lecz oczywisty jest jej wpływ na ocenę na dyplomie. Potwierdzony został również związek pomiędzy pobieraniem stypendium naukowego a sytuacją zawodową respondenta, ale jedynie w zakresie dalszej edukacji (Tabela 6) 36. Osoby otrzymujące stypendium naukowe częściej decydują się na kontynuację nauki. Podobnie jak w przypadku oceny na dyplomie, średnia ocen ze studiów, choć nie wpływa bezpośrednio na sytuację zawodową, przekłada się na fakt przyznania stypendium naukowego. Powyższe wyniki potwierdzają hipotezę o zależności pomiędzy wynikami uzyskiwanymi na studiach, których wskaźnikiem jest ocena na dyplomie oraz otrzymywanie stypendium naukowego a sytuacją zawodową respondentów, ale głównie w obszarze kontynuacji/braku kontynuacji nauki. Tabela 5. Sytuacja zawodowa respondentów a ocena na dyplomie (% w wierszu) Ocena na dyplomie Obecna sytuacja zawodowa nie pracuję i pracuję i nie pracuję i nie pracuję, nie kontynuuję kontynuuję kontynuuję kontynuuję nauki naukę naukę nauki Bardzo dobry z wyróżnieniem Bardzo dobry Plus dobry Dobry Plus dostateczny i dostateczny Χ 2 (12)=110,621; p<0, Patrz także: Aneks, Tabela 2 i 3. 34

35 Tabela 6. Sytuacja zawodowa respondentów a pobieranie stypendium naukowego (% w wierszu) Pobieranie stypendium naukowego Obecna sytuacja zawodowa nie pracuję i pracuję i nie pracuję i nie pracuję, nie kontynuuję kontynuuję kontynuuję kontynuuję nauki naukę naukę nauki Nie Tak Χ 2 (3)=28,305; p<0,001 Kolejną, interesującą kwestią jest ustalenie zależności pomiędzy sytuacją zawodową respondentów a aktywnością w trakcie studiów rozumianą jako: 1. podejmowanie pracy 37, 2. korzystanie ze stypendiów zagranicznych. Jak ilustruje Tabela 7, istnieje zależność pomiędzy wykonywaniem stałej pracy podczas studiów a obecną sytuacją zawodową absolwentów. 90% osób obecnie zatrudnionych wykonywało taką pracę w trakcie studiów. Z drugiej strony, badani, którzy wykazali się tą formą aktywności, częściej rezygnują z kontynuacji nauki. Natomiast, osoby, które wyjeżdżały w okresie studiów na stypendium zagraniczne (zarówno korzystając z programu stypendialnego, jak i organizując to indywidualnie) częściej kontynuują naukę. Nie stwierdzono wpływu korzystania ze stypendium zagranicznego na fakt podejmowania pracy (Tabela 8) Na potrzeby tej analizy podejmowanie pracy rozumiane jest jako podejmowanie pracy stałej, co wydaje się być najbardziej istotnym wskaźnikiem aktywności w trakcie studiów. Praca stała rozumiana jest tutaj jako trwająca w dłuższym okresie czasu, mająca powtarzalny charakter, w przeciwieństwie do pracy dorywczej. 38 Patrz także: Aneks, Tabela 4 i 5. 35

36 Tabela 7. Sytuacja zawodowa respondentów a stała praca w trakcie studiów (% w wierszu ) Obecna sytuacja zawodowa Stała praca w trakcie studiów pracuję i nie pracuję i nie pracuję, nie pracuję i nie kontynuuję kontynuuję kontynuuję kontynuuję nauki naukę naukę nauki tak nie Χ 2 (3)=150,956; p<0,001 Tabela 8. Sytuacja zawodowa respondentów a podejmowanie studiów za granicą (% w wierszu) Podejmowanie studiów za granicą Obecna sytuacja zawodowa pracuję i nie kontynuuję nauki pracuję i kontynuuję naukę nie pracuję, kontynuuję naukę nie pracuję i nie kontynuuję nauki Podejmowanie studiów za granicą nie tak Χ 2 (3)=20,814; p<0,001 Absolwentów poproszono również o ocenę, w jakim stopniu ukończenie danego kierunku daje szansę na: podjęcie pracy w zawodzie, realizację specjalistycznych zadań, uzyskanie wysokich zarobków oraz podjęcie własnej działalności gospodarczej. Wyniki przedstawione na poniższym wykresie dowodzą, że najwięcej absolwentów pozytywnie ocenia możliwość podjęcia pracy zgodnej z wykształceniem (51%), a także skuteczną realizację specjalistycznych zadań w przyszłej pracy zawodowej (49%). Ponad połowa badanych (52%) uważa, że ukończenie danego kierunku nie zapewni im wysokich zarobków. 36

37 0% 20% 40% 60% 80% 100% Podjęcie pracy w zawodzie=zgodnej ze zdobytym wykształceniem Skuteczna realizacja specjalistycznych zadao w pracy Zdecydowanie nie Raczej nie Ani tak, ani nie Raczej tak Zdecydowanie tak Wysokie zarobki Podjęcie własnej działalności gospodarczej Wykres 11. Ocena szans na rynku pracy po ukończeniu danego kierunku (w%) Niektóre z powyżej omówionych kwestii warto odnieść do rzeczywistej sytuacji absolwenta, dlatego badano także relację między: 1. oceną możliwości podjęcia pracy w zawodzie a zgodnością obecnie wykonywanej pracy z wykształceniem, 2. oraz oceną możliwości prowadzenie własnej działalności gospodarczej a faktycznym jej podjęciem. Ad. 1. Okazuje się, że przewidywania respondentów co do oceny swoich możliwości pracy w zawodzie (51%) sprawdziły się bardziej w grupie osób wykonujących pracę najemną (57%), niż w grupie prowadzących własną działalność (43%). Ad. 2. Pomimo, że 31% absolwentów uważało, że studia dają im szansę na podjęcie własnej działalności gospodarczej, to założyło ją 10%. 37

38 Osoby pracujące W niniejszej części raportu przedstawione zostaną wnioski dotyczące dwóch grup ankietowanych: 1. osób zatrudnionych (wykonujących pracę najemną), 2. osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Wśród absolwentów pracujących wyróżniono grupę osób zatrudnionych (tj. wykonujących pracę najemną) oraz osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Zdecydowaną większość spośród pracujących absolwentów stanowią osoby wykonujące tylko pracę najemną (90%). Własną działalność gospodarczą prowadzi 10% respondentów, wśród nich 5% łączy pracę najemną z pracą na własny rachunek 39. Wyniki te są zbieżne z uzyskanymi dla absolwentów rocznika 2007/2008. Warto podkreślić, że wśród osób zatrudnionych (wykonujących pracę najemną), 15% deklaruje, że posiada dodatkowe zatrudnienie tj. o 4 pkt% więcej niż w poprzednim badaniu. 5% 5% Praca najemna Własna działalnośd gospodarcza 90% Praca najemna i własna działalnośd gospodarcza Wykres 12. Sytuacja zawodowa respondentów 39 Wyniki ogólnopolskiego badania studentów i absolwentów pokazują, że własną działalność gospodarczą prowadziło lub prowadzi 6% osób, a zatem absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego częściej decydują się na założenie własnej działalności gospodarczej. Patrz: Pierwsze kroki na rynku pracy. Ogólnopolskie badanie studentów i absolwentów. Raport Deloitte i Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa

39 Osoby zatrudnione (wykonujące pracę najemną) Pracę podjętą na studiach kontynuuje 39% osób zatrudnionych, z kolei 61% znalazło ją po złożeniu egzaminu magisterskiego. Wyniki te są porównywalne z dotyczącymi wcześniejszego rocznika absolwentów. W rozbiciu na poszczególne wydziały UJ, można powiedzieć, że największy odsetek kontynuujących pracę znalezioną jeszcze w okresie studiów stanowią absolwenci Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej (50%). Tabela 9. Moment podjęcia pracy najemnej (na studiach / po studiach) wg wydziałów (% w wierszu) Wydział Prawa i Administracji Obecnie wykonywana praca najemna Kontynuacja pracy podjętej na studiach Praca znaleziona po studiach Filozoficzny Historyczny Filologiczny Polonistyki Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Matematyki i Informatyki Chemii Biologii i Nauk o Ziemi Zarządzania i Komunikacji Społecznej Studiów Międzynarodowych i Politycznych Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Nie zaskakuje, że tryb studiowania warunkuje decyzję o podjęciu pracy w trakcie studiów. Jak wynika z Tabeli 10, ponad połowę (56%) osób kontynuujących pracę podjętą na studiach stanowią absolwenci studiów niestacjonarnych. Warto jednak zauważyć, że odsetek osób kontynuujących taką pracę wśród absolwentów studiów stacjonarnych jest znaczny (32%) i wskazuje na dużą aktywność tych studentów na rynku pracy. 39

40 Tabela 10. Tryb studiów a moment podjęcia obecnie wykonywanej pracy (% w wierszu) Tryb studiów Moment podjęcia obecnie wykonywanej pracy kontynuacja praca pracy podjętej znaleziona po na studiach studiach stacjonarne niestacjonarne Χ 2 (2)=80,995; p<0,001 Absolwentów, którzy znaleźli pracę po studiach zapytano w jakim czasie po złożeniu egzaminu magisterskiego zostali zatrudnieni. Najwięcej ankietowanych znalazło pracę już w ciągu pierwszego miesiąca (15%). Ogółem, w okresie do trzech miesięcy po egzaminie ponad jedna trzecia respondentów pracowała (35%). Analogiczny wynik uzyskano w roku akademickim 2007/2008. Można powiedzieć, że 72% absolwentów miało zatrudnienie w okresie do trzech miesięcy od złożenia egzaminu magisterskiego, uwzględniając zarówno osoby kontynuujące pracę z okresu studiów, jak i te, które znalazły ją po egzaminie 40. W ankiecie zapytano także o sposób znalezienia pracy. Najwięcej absolwentów stwierdza, że znalazło ją wskutek przeglądania ofert internetowych (32%), nawiązania bezpośredniego kontaktu z firmą oraz pomocy znajomych lub rodziny (po 21%). Uzyskane wyniki pokazują również, że absolwenci rzadko zdobywają pracę poprzez pomoc biur pośrednictwa pracy (6%) czy przeglądanie ogłoszeń prasowych (4%). Wyniki te są zbieżne z ubiegłorocznymi Porównując te dane z wynikami ogólnopolskimi, podkreślić należy, że przeciętny okres poszukiwania pracy przez bezrobotnego Polaka wynosi 11,2 miesiąca. Natomiast, pracę najszybciej znajdują osoby bezrobotne posiadające wykształcenie wyższe po 7 miesiącach. Patrz: Poszukiwanie pracy trwa prawie rok, Patrz: M. Ćwiąkalska, P. Hojda, M. Ostrowska Zakrzewska, Losy zawodowe absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznik 2007/2008. Raport z badań. Kraków,

41 oferty internetowe bezpośredni kontakt z firmą pomoc znajomych / rodziny wysyłanie dokumentów bezpośrednio do firm pomoc biur / agencji pośrednictwa pracy ogłoszenia prasowe inne Wykres 13. Sposób znalezienia pracy (w %) Przeważająca większość respondentów (95%) wykonuje pracę w Polsce. Zaledwie 5% pracuje za granicą, podając głównie kraje z obszaru Unii Europejskiej (77%). Wśród pracujących w Polsce, najwięcej osób (76%) znalazło zatrudnienie w województwie małopolskim, tj. o 8 pkt% więcej niż w badaniu dotyczącym rocznika 2007/

42 4% 6% 7% 7% 76% małopolskie śląskie mazowieckie podkarpackie inne Wykres 14. Lokalizacja miejsca pracy według województw Podstawowym sektorem zatrudniającym absolwentów jest sektor prywatny (61%). Natomiast 31% ankietowanych pracuje w sektorze państwowym 42. Porównując ten wynik do danych ogólnopolskich, można stwierdzić, że absolwenci UJ rzadziej podejmują pracę w sektorze prywatnym niż ogół pracujących Polaków 43. W badanej grupie absolwentów ponad połowa (59%) osób pracuje w małej i średniej firmie 44. Wynika to zapewne z faktu, że przedsiębiorstwa należące do sektora MŚP stanowią ponad 90% wszystkich przedsiębiorstw zarejestrowanych w Polsce 45. Respondenci zatrudnieni są najczęściej w następujących branżach gospodarki: Edukacja/Szkolenia/Badania i Rozwój (18%); Administracja Publiczna/Samorządowa, Finanse/Bankowość/Doradztwo i Wymiar Sprawiedliwości/Usługi Prawne (po 10%); Łączność/Telekomunikacja/IT (7%) oraz Media/Sztuka/Kultura/Rozrywka (6%). Poniższy wykres ilustruje, że rodzaj branży, w której najczęściej są zatrudnieni absolwenci jest związany z profilem danego Wydziału, co między innymi może świadczyć o zgodności wykonywanej pracy z wykształceniem. 42 W pytaniu o sektor zatrudnienia umieszczono następujące kategorie odpowiedzi: państwowy, komunalny (gminny), prywatny, organizacja o celach niezarobkowych (non-profit) oraz Spółka z udziałem skarbu państwa. 43 Patrz: Mały Rocznik Statystyczny 2009, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa W badaniu przyjęto: mała firma zatrudniająca do 50 pracowników, średnia powyżej 50 do 250, duża powyżej 250 do 1000, bardzo duża powyżej Patrz: 42

43 Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Studiów Międzynarodowych i Politycznych Zarządzania i Komunikacji Społecznej Biologii i Nauk o Ziemi Chemii Matematyki i Informatyki Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Polonistyki Filologiczny Historyczny Filozoficzny Prawa i Administracji Edukacja/Szkolenia/Badania i Rozwój Finanse/Bankowośd/Doradztwo Łącznośd/Telekomunikacja/IT Administracja Publiczna/Samorządowa Wymiar Sprawiedliwości/Usługi Prawne Media/Sztuka/Kultura/Rozrywka Wykres 15. Branże, w których respondenci są najczęściej zatrudnieni wg wydziałów (w%) 43

44 Forma zatrudnienia absolwentów UJ została zilustrowana na Wykresie 16. Trzy czwarte respondentów zatrudnionych jest na umowę o pracę, na czas nieokreślony, określony, okres próbny i na zastępstwo. Długość okresu zatrudnienia w umowie na czas określony najczęściej wynosi 1 rok. Jedynie 2% ankietowanych twierdzi, że pracuje bez umowy Wykres 16. Forma zatrudnienia (w%) Zdecydowana większość respondentów (78%) zatrudniona jest na pełnym etacie. Zestawienie powyższych wyników z danymi uzyskanymi w ubiegłorocznych badaniach wskazuje na następujące zmiany: - zmniejszenie się liczby osób zatrudnionych na umowę o pracę na czas nieokreślony i określony (odpowiednio: z 39% do 34%, z 32% do 29%), - wzrost liczby absolwentów odbywających staż absolwencki (z 5% do 9%), - spadek liczby respondentów zatrudnionych na pełnym etacie (z 82% na 78%). 44

45 Wykres 17 przedstawia na jakich stanowiskach zatrudnione są badane osoby. Ponad połowa jest zatrudniona na stanowisku szeregowego pracownika, co nie zaskakuje, biorąc pod uwagę, że badanie prowadzone było po sześciu miesiącach od obrony pracy magisterskiej. 37% wykonuje pracę na stanowisku specjalisty, być może wiąże się to z posiadaniem dyplomu ukończenia uczelni wyższej lub posiadania specyficznych kwalifikacji. 5% 6% 37% 52% szeregowy pracownik specjalista kierownik inne Wykres 17. Stanowisko zatrudnienia 46 Wyniki dotyczące zarobków brutto zostały przedstawione na poniższym wykresie. 21% ankietowanych zarabia do 1300 zł brutto, co nie przekracza płacy minimalnej tj zł 47. W grupie tej znalazły się przede wszystkim osoby wykonujące pracę w ramach umowy zlecenie i umowy o dzieło oraz odbywające staż absolwencki, a także pracujące bez umowy 48. W analizie danych dotyczących zarobków posłużono się medianą, gdyż miara ta lepiej charakteryzuje tą zmienną, będąc wartością środkową, dzielącą grupę na pół pod względem wielkości zarobków. I tak mediana zarobków brutto znalazła się w trzeciej kategorii odpowiedzi, czyli od 1800 do 2300 zł brutto. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w interesującym nas okresie (tj. od października 2009 do 46 W kategorii inne zostały również zawarte osoby pracujące na umowę o dzieło, której charakter wyklucza zatrudnienie na określonym stanowisku. 47 Płaca minimalna to ustalona prawnie wysokość najmniejszego wynagrodzenia, jakie pracodawca jest zobowiązany wypłacić pracownikowi za wykonaną pracę. Patrz: 48 Patrz: Aneks, Tabela 6. 45

46 lipca 2010) 49 wyniosło 3396 zł 50. Porównując je z danymi dotyczącymi zarobków absolwentów, okazuje się, że 78% zarabia do 3200 zł brutto, czyli poniżej przeciętnego wynagrodzenia. Należy w tym miejscu podkreślić, że absolwenci zostali objęci badaniem po sześciu miesiącach od ukończenia studiów, czyli na początku swojej kariery zawodowej. Wpływa to zapewne na rodzaj zajmowanego stanowiska, a tym samym na wysokość zarobków do 1300 zł powyżej 1300 do 1800 zł powyżej 1800 do 2300 zł powyżej 2300 do 2700 zł powyżej 2700 do 3200 zł powyżej 3200 do 3700 zł powyżej 3700 do 4200 zł powyżej 4200 do 4700 zł powyżej 4700 zł Wykres 17. Zarobki brutto osób zatrudnionych (w%) 51 Dwa ostatnie zagadnienia wyznaczające status zawodowy absolwentów (tj. stanowisko oraz zarobki) odniesiono do płci respondentów. Decyzja ta została uwarunkowana przede wszystkim wynikami ogólnopolskich badań, w których często podkreśla się nierówności płacowe ze względu na płeć. Nierówności takie występują również wśród osób z wyższym wykształceniem, największe na szczeblu starszego specjalisty i dyrektora 52. Również w naszym badaniu, zaobserwowaną taką zależność. Okazuje się, że płeć ankietowanych absolwentów warunkuje rodzaj zajmowanego stanowiska. Kobiety częściej niż mężczyźni zatrudniane są na szeregowych stanowiskach. 49 Badanie przeprowadzone zostało od stycznia do lipca 2010, ale ze względu na treść pytania dotyczącego zarobków (średnia z ostatnich trzech miesięcy), dane dotyczące przeciętnego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw analizowano w okresie od października 2009 do lipca 2010r. 50 Patrz: 51 Zarobki brutto rozumiane są jako średnia z zarobków z ostatnich trzech miesięcy. 52 Patrz: Ogólnopolskie Badanie Wynagrodzeń 2009, Wynagrodzenia kobiet i mężczyzn w 2009r., 46

47 Mężczyźni Kobiety 10 0 szeregowy pracownik specjalista kierownik dyrektor Wykres 18. Stanowisko absolwentów według płci (w %) Podobnie jak w przypadku stanowisk, sytuacja kobiet jest bardziej niekorzystna niż mężczyzn, ponieważ ich zarobki są niższe 53. Największe różnice zaobserwowano w kategoriach najniższych i najwyższych zarobków. Należy w tym miejscu zauważyć, że najczęściej wynagrodzenie wiąże się z zajmowanym stanowiskiem. Im wyższe zajmowane stanowisko, tym wyższe wynagrodzenie. 53 Patrz: Aneks, Tabela 8. 47

48 Mężczyźni Mężczyźni Kobiety Wykres 19. Zarobki brutto absolwentów według płci (w%) Ciekawym wydaje się zbadanie na ile wysokość zarobków jest powiązana z rodzajem ukończonego wydziału. Jak widać na Wykresie 20, w najwyższej grupie zarobkowej (tj. powyżej 4200zł) najczęściej znajdowali się absolwenci takich wydziałów jak: Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, Matematyki i Informatyki oraz Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii. Należy zaznaczyć, że na dwóch pierwszych wymienionych wydziałach, najlepiej zarabiającymi są absolwenci informatyki. Wyniki te znajdują potwierdzenie w raporcie z Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń, w którym podkreśla się, że absolwenci kierunków ścisłych zarabiają lepiej niż absolwenci kierunków humanistycznych 54. W grupie najniższych zarobków (tj. do 1300zł) najczęściej znajdowali się absolwenci następujących wydziałów: Historycznego (z wyjątkiem historii sztuki), Chemii, Biologii i Nauk o Ziemi (z wyjątkiem geografii, geologii i studiów biologicznogeograficznych) oraz Polonistyki (z wyjątkiem wiedzy o teatrze). 54 Ogólnopolskie Badanie Wynagrodzeń, Sedlak & Sedlak, Patrz: 48