(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (13) (51) T3 Int.Cl. F16D 13/64 ( ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 2014/04 EP B1 (54) Tytuł wynalazku: Sprężynowy wieniec (30) Pierwszeństwo: (43) Zgłoszenie ogłoszono: w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 2013/14 (45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 2014/05 (73) Uprawniony z patentu: GKN Driveline Köping AB, Köping, SE (72) Twórca(y) wynalazku: PL/EP T3 HANS-PETER NETT, Adenau, DE JAN HAUPT, Kürten, DE (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Jerzy Ziółkowski BRANDPAT KANCELARIA RZECZNIKÓW PATENTOWYCH CHLEBICKA CZYŻ GAŁĄZKIEWICZ ZIÓŁKOWSKI SP.P. ul. Hoża 29/31 lok Warszawa Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 1577-PAT-EP-PL EP [0001] Przedmiotem wynalazku jest sprężynowy wieniec przeznaczony do stosowania w charakterze elementu rozpierającego urządzenia sprzęgającego, zwłaszcza sterowanego hydraulicznie sprzęgła wielopłytkowego. Taki sprężynowy wieniec zawiera pierścień wsporczy. [0002] Urządzenia sprzęgające, takie jak przykładowo sterowane hydraulicznie sprzęgła wielopłytkowe, stosowane są między innymi w sterowanych sprzęgłowo zespołach wyrównawczych pojazdów samochodowych. Za ich pomocą siły napędzające są celowo dozowane do kół dołączonej osi i oddziaływują na dynamiczne parametry jazdy pojazdu. Ponadto takie sprzęgło może jako część zespołu wyrównawczego pojazdu samochodowego służyć do tego, aby według wyboru tworzyć dołączaną lub wyprzęganą część wtórną ciągu napędowego (na przykład włączany i wyłączany napęd na wszystkie koła), gdzie osie pomocnicze i koła napędzane osi pomocniczych są przez otwieranie sprzęgła odłączane od przekazywania mocy napędzającej lub są w to przekazywanie włączane. Dla wymienionych zastosowań konieczne jest, aby sprzęgła dawały się sprawnie włączać i wyłączać i aby reagowały one szybko i niezawodnie, by zapewniać pożądane działanie regulacyjne. Publikacja EP A1 ujawnia taki sterowany sprzęgłowo nieróżnicowy lub różnicowy zespół wyrównawczy jako część składową dołączanego lub odłączanego -pomocniczego zespołu napędowego. [0003] Otwieranie urządzenia sprzęgającego jest wspomagane przez elementy sprężynowe (elementy sprężynowe patrz GB ),

3 1577-PAT-EP-PL EP które przy otwieraniu urządzenia sprzęgającego odciągają stosowany do uruchamiania urządzenia sprzęgającego, z reguły poruszany hydraulicznie tłok naciskowy, na skutek czego płytki pakietu płytek, a więc płytki wewnętrzne i płytki zewnętrzne, mogą być wystarczająco od siebie odłączone lub oddalone. Pożądane jest, aby po całkowitym otworzeniu urządzenia sprzęgającego sąsiednie płytki mogły się obracać swobodnie tak, że urządzenie sprzęgające przy odłączeniu zespołu napędzania osi wtórnej może pracować na sucho, aby mogło obracać się zasadniczo bez strat. [0004] Ponieważ poprzez sprzęgła można celowo oddziaływać na moment przenoszony przez sprzęgło na napęd osi pomocniczej, aby zmieniać dynamiczne właściwości jezdne pojazdu, charakterystyka sprężynowania zastosowanych resorów jest istotna dla dozowanego sterowania sprzęgłem. Charakterystyka sprzęgła powinna zatem być możliwie liniowa i powinna zapewniać dobrą powtarzalność tworzenia. [0005] Ponadto przestrzeń -montażowa, będąca do dyspozycji w zespołach wyrównawczych, jest skąpa i zwykle istnieje konieczność stosowania możliwie niewielkiej liczby montowanych części. [0006] Zadaniem wynalazku jest zatem opracowanie wieńca sprężynowego przeznaczonego do stosowania w charakterze elementu rozprężnego w urządzeniu sprzęgłowym, przy czym wieniec taki powinien być wytwarzany tanio i z dobrze powtarzalną charakterystyką sprężynowania przy zastosowaniu możliwie niewielu części konstrukcyjnych oraz powinien nadawać się do stosowania w zespole wyrównawczym zespołu napędowego pojazdu

4 1577-PAT-EP-PL EP samochodowego, który posiada urządzenie sprzęgłowe, za pomocą którego dołączone koła napędzane można celowo wyprowadzić z przepływu mocy napędzającej lub wprowadzić go w ten przepływ i/lub za pomocą którego dołączone koła napędzane mogą być sterowane w sposób kontrolowany. [0007] Zadanie to zostało według wynalazku osiągnięte przez to, że na obwodzie pierścienia wsporczego przewidziane jest wiele elementów sprężynowych, które są utworzone jako występy z materiału pierścienia wsporczego. [0008] Korzystnie przewidziano, że pierścień wsporczy ma pierwsze ramię, od którego odchodzą elementy sprężynowe, oraz drugie ramię, które odchodzi od podstawy pierwszego ramienia pod kątem, korzystnie pod kątem prostym. Za pomocą drugiego ramienia sprężynowy wieniec daje się centrować między innymi względem urządzenia sprzęgłowego, a ponadto względem dalszych graniczących części konstrukcyjnych. [0009] Ponadto pierścień wsporczy może mieć trzecie ramię, które jest odgięte od drugiego ramienia, korzystnie jest odgięte pod kątem prostym. To trzecie ramię i pierwsze ramię przebiegają korzystnie równolegle, przy czym pierwsze ramię może odchodząc od drugiego ramienia przebiegać promieniowo na zewnątrz, a trzecie ramię odchodząc od drugiego ramienia może przebiegać promieniowo do wewnątrz, tak że otrzymuje się pierścień wsporczy o przekroju poprzecznym w kształcie litery Z. [0010] Powyższe ukształtowanie umożliwia to, że pierścień wsporczy za pomocą drugiego ramienia usytuowanego pomiędzy pierwszym a trzecim ramieniem może rozciągać się w kierunku osiowym, aby wewnątrz zespołu sprzęgłowego mostkować przestrzeń

5 1577-PAT-EP-PL EP osiową. Na skutek tego jeden i ten sam pierścień wsporczy może nie tylko służyć do rozprężania urządzenia sprzęgającego, ale może również służyć jako część funkcjonalna dla innych czyści składowych sprzęgła. W szczególności sprężynowy wieniec może tworzyć tarczę łożyskową dla osiowego łożyska wałeczkowego, zwłaszcza dla osiowego łożyska rolkowego lub osiowego łożyska igiełkowego, przy czym płaszczyzna bieżna korpusów wałeczkowych jest tworzona przez trzecie ramię. Umożliwia to szczególnie zwartą konstrukcję i zapewnione jest, że odgięte elementy sprężyste zawsze są usytuowane w dokładnie określonej odległości od łożyska osiowego, przez które siły poruszające są wprowadzane w płytki sprzęgła. [0011] Zastosowanie opisanego powyżej i poniżej sprężynowego wieńca w charakterze sprężyny otwierającej do sprzęgła wielopłytkowego, zwłaszcza do sprzęgła wielopłytkowego sterowanego hydraulicznie, traktuje się jako samodzielny wynalazek, który jest oddzielnie zastrzeżony. [0012] Dalsze właściwości i zalety wynalazku wynikają z zastrzeżeń podporządkowanych oraz z poniższego opisu korzystnych przykładów wykonania na podstawie rysunków. [0013] Na rysunku przedstawiają: fig. 1 - zespół sprzęgłowy ze sprężynowym wieńcem pokazanym na fig. 2. a fig. 2 sprężynowy wieniec z fig. 1 w oddzielnym widoku. [0014] Na fig. 1 przedstawiony jest sprzęgłowy zespół 1. Moment sprzęgający jest przenoszony przez nośnik 2 płyt zewnętrznych i pakiet płytowy złożony z zewnętrznych płyt 3 oraz z wewnętrznych płyt 4 na (niepokazany) element wspierający płyty wewnętrzne. W celu uruchomienia sprzęgła hydraulicznie przemieszczany,

6 1577-PAT-EP-PL EP pierścieniowo ukształtowany, naciskowy tłok 5 działa poprzez osiowe wałeczkowe łożysko 6 na pakiet płytowy. [0015] Pomiędzy osiowym wałeczkowym łożyskiem 6 a pierwszą płytą sprzęgłową, na którą wywierany jest bezpośrednio nacisk pochodzący od osiowego łożyska 6, przewidziane jest ramię 11 wsporczego pierścienia 7 mającego w przekroju poprzecznym w przybliżeniu kształt litery Z. Ten pierścień wsporczy tworzy z jednej strony pierwszym pionowo skierowanym ramieniem 8 sprężynowy wieniec z wieloma rozmieszczonymi na jego obwodzie sprężystymi językami 9, które działają pomiędzy nośnikiem 2 płyt zewnętrznych a wsporczym pierścieniem 7, aby odepchnąć od siebie naciskowy tłok 5 i nośnik 2 płyt zewnętrznych, kiedy sprzęgło powinno zostać otworzone. [0016] Przekrój poprzeczny wsporczego pierścienia 7 ma centralne, skierowane poziomo ramię 10, za pomocą którego przykrywana jest osiowa przestrzeń przyjmująca osiowe łożysko 6. Dzięki temu możliwa jest szczególnie oszczędna pod względem zajmowanego miejsca konstrukcja przekładkowa. Do drugiego ramienia 10 dołączone jest trzecie ramię 11, które służy jako tarcza wsporcza dla osiowego łożyska wałeczkowego. [0017] Aby zmniejszyć liczbę elementów konstrukcyjnych i uzyskać dalszą minimalizację, zwłaszcza jeśli chodzi o potrzebną przestrzeń osiową, w pokazanym sprzęgłowym zespole 1 zastosowano mający w przekroju poprzecznym w przybliżeniu kształt litery Z wsporczy pierścień 7, w którym elementy sprężynowe są utworzone przez wiele sprężynowych języków. Te sprężynowe języki 9 są utworzone z materiału pierwszego ramienia 8 przez odchylenie w kierunku osiowym, a siła sprężynowania przy odchylaniu działa na

7 1577-PAT-EP-PL EP niewychylony odcinek pierwszego ramienia. Sprężynowe języki są korzystnie jak pokazano na rysunku wychylone stycznie. Przebiegają one zatem odchodząc od pierwszego ramienia w kierunku stycznym i odchylają się przy sprężynowaniu wokół wyimaginowanej osi przebiegającej promieniowo. -Wyobrażalne jest jednak również inne ukierunkowanie. [0018] Charakterystyka sprężynowania i właściwości reagowania takiego pierścienia sprężynowego są dobrze dostosowane dla opisanego we wstępie zastosowania przy zespole wyrównawczym sterowanym przez sprzęgło. Przez zmienianie liczby, długości i szerokości oraz kąta, pod którym sprężynowe języki odchodzą od pierwszego ramienia 8 oraz przez wybór materiału pierścienia wsporczego daje się celowo oddziaływać i optymalnie dostosowywać do wymagań konkretnego przypadku zastosowania. Przez utworzenie bieżnej powierzchni łożyskowej na trzecim ramieniu 11 unika się konieczności oddzielnej tarczy łożyskowej. [0019] Podsumowując, wynalazek dotyczy tworzącego pierścień wsporczy sprężynowego wieńca, który jest stosowany jako element rozporowy sprzęgła wielopłytkowego. Elementy sprężynowe są utworzone przez wychylenia z ramion pierścienia wsporczego. Wykaz oznaczeń [0020] 1 zespół sprzęgłowy 2 nośnik płytek zewnętrznych 3 płytki zewnętrzne 4 płytki wewnętrzne 5 pierścień dociskowy

8 1577-PAT-EP-PL EP osiowe łożysko wałeczkowe 7 pierścień wsporczy 8 pierwsze ramię 9 języki sprężyn 10 drugie ramię 11 trzecie ramię

9 1577-PAT-EP-PL EP Zastrzeżenia patentowe 1. Sprężynowy wieniec do stosowania w charakterze elementu rozpierającego sprzęgłowego urządzenia (1), zawierający wsporczy pierścień (7), znamienny tym, że na obwodzie wsporczego pierścienia (7) usytuowane jest wiele sprężynowych elementów (9), które są utworzone jako elementy wyprzęgające z materiału pierścienia wsporczego. 2. Sprężynowy wieniec według zastrz. 1, znamienny tym, że wsporczy pierścień (7) ma pierwsze ramię (8), od którego odchodzą sprężyste elementy (9) oraz drugie ramię (10), które odchodzi od podstawy pierwszego ramienia (8) pod kątem, korzystnie pod kątem prostym. 3. Sprężynowy wieniec według zastrz. 2, znamienny tym, że wsporczy pierścień (7) ma trzecie ramię (11), które odchodzi pod kątem od drugiego ramienia (10), korzystnie pod kątem prostym. 4. Sprężynowy wieniec według zastrz. 3, znamienny tym, że trzecie ramię (11) i pierwsze ramię (8) przebiegają równolegle, a pierwsze ramię (8) odchodząc od drugiego ramienia (10) przebiega promieniowo na zewnątrz, zaś trzecie ramię (11) odchodząc od drugiego ramienia (10) przebiega promieniowo do wewnątrz. 5. Sprężynowy wieniec według zastrz. 1 4, znamienny tym, że sprężysty pierścień stanowi tarczę łożyskową dla osiowego wałeczkowego łożyska (6), zwłaszcza dla osiowego łożyska rolkowego lub osiowego łożyska igiełkowego, przy czym trzecie ramię (11) stanowi powierzchnię bieżną elementów tocznych.

10 1577-PAT-EP-PL EP Zastosowanie sprężynowego wieńca według zastrz. 1 5 jako sprężyny otworowej do wielopłytkowego sprzęgła (1), zwłaszcza do wielopłytkowego sprzęgła sterowanego hydraulicznie.

11 1577-PAT-EP-PL EP