RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ: Procesy

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ: Procesy Gimnazjum Nr 1 Międzyzdroje Zachodniopomorski Kurator Oświaty Kuratorium Oświaty w Szczecinie

2 Przebieg ewaluacji: Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole (lub placówce) przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego z przedstawionych poniżej obszarów. Ewaluacja polega na zbieraniu i analizowaniu informacji: - o efektach działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (na podstawie danych informujących o wynikach pracy szkoły (lub placówki) odzwierciedlonych w umiejętnościach, zachowaniach, postawach, działaniach uczniów i w osiąganych przez nich rezultatach na różnego rodzaju testach, egzaminach), - o procesach zachodzących w szkole lub placówce (na podstawie danych, które informują o procesach i działaniach zachodzących i podejmowanych w szkole (lub placówce), a decydujących o sposobie funkcjonowania, charakterze szkoły (lub placówki) i przede wszystkim prowadzących do pożądanych efektów), - o funkcjonowaniu szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów (na podstawie danych informujących o sposobie współpracy ze środowiskiem i funkcjonowaniu w środowisku oraz wykorzystaniu tych zasobów w procesie nauczania i uczenia się), - o zarządzaniu szkołą lub placówką (na podstawie danych informujących o sposobach zarządzania decydujących o jakości działań podejmowanych w szkole lub placówce). Ewaluacja ma na celu zebranie informacji i ustalenie poziomu spełniania przez szkołę lub placówkę wymagań zawartych w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Szkoła lub placówka może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. 2 / 21

3 Opis metodologii: Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli Hanna Boguta, Alina Sukiennicka. W trakcie ewaluacji w placówce zbierano informacje pochodzące z wielu źródeł - dyrektora, uczących w szkole nauczycieli, innych pracowników, uczniów, rodziców, partnerów szkoły i przedstawicieli samorządu lokalnego. Do gromadzenia danych wykorzystano metody ilościowe (ankiety w wersji elektronicznej i papierowej), jakościowe (wywiady indywidualne, grupowe, obserwację i analizę źródeł zastanych). Zestawienie metod, technik doboru próby i liczby osób, które wzięły udział w badaniach znajduje się w tabeli poniżej. Wywiady grupowe zostały przeprowadzone po realizacji i analizie ankiet, pełniąc wobec nich funkcję wyjaśniającą. Kategoria badanych/źródła danych Dyrektor szkoły Nauczyciele Pracownicy niepedagogiczni Uczniowie Rodzice Partnerzy szkoły, przedstawiciele samorządu lokalnego Obserwacja lekcji Obserwacja szkoły Analiza dokumentów Metoda/technika Sposób doboru próby Wielkość próby Indywidualny wywiad pogłębiony Ankieta elektroniczna (CAWI) "Szkoła, w której pracuję" Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Ankieta elektroniczna (CAWI) "Moja szkoła" Ankieta elektroniczna (CAWI) "Mój dzień" Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) nd nd Badanie na próbie pełnej 27 Nauczyciele zróżnicowani pod względem stażu, nauczanego przedmiotu i pracy w zespołach zadaniowych oraz pedagog szkolny Pracownicy inni niż nauczyciele Badanie na próbie pełnej uczniów klas rok niższych od najstarszych Badanie na próbie pełnej uczniów najstarszych klas Przedstawiciele trzech ostatnich roczników, dobrani losowo Przedstawiciele rady rodziców i rad klasowych, reprezentujący różne roczniki Ankieta audytoryjna (PAPI) Badanie na próbie pełnej rodziców uczniów klas rok niższych od najstarszych Wywiad grupowy zogniskowany (FGI) Przedstawiciele samorządu lokalnego i instytucji wskazanych przez dyrektora jako partnerzy Klasy trzecie i czwarte (szkoły podstawowe), klasy pierwsze (gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne) Na zewnątrz, przed i po lekcjach, podczas przerw, podczas zajęć pozalekcyjnych nd nd 3 / 21

4 Informacja o szkole Nazwa placówki Gimnazjum Nr 1 Patron Typ placówki Miejscowość Ulica im. Jana Pawła II Gimnazjum Międzyzdroje Kolejowa Numer 33 Kod pocztowy Urząd pocztowy Międzyzdroje Telefon Fax Www Regon Publiczność Kategoria uczniów Charakter Publiczna Dzieci lub młodzież Brak specyfiki Uczniowie, wychow., słuchacze 225 Oddziały 12 Nauczyciele pełnozatrudnieni 23 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 11 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 6 Średnia liczba uczących się w oddziale Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela 9.78 Województwo ZACHODNIOPOMORSKIE (32) Powiat Powiat kamieński (07) Gmina Międzyzdroje (04) Typ gminy Liczba mieszkańców Wysokość wydatków na oświatę Stopa bezrobocia 4 / 21

5 Wyniki ewaluacji: Obszar: Procesy Wymaganie: Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy Komentarz: Szkoła działa zgodnie z przyjętą przez radę pedagogiczną koncepcją pracy (protokół z posiedzenia RP w dniu 24 stycznia 2011 r.), która jest znana wszystkim pracownikom gimnazjum. Według prawie wszystkich ankietowanych nauczycieli (26 z 27) rada przyjęła wspólnie wypracowaną koncepcję pracy. Wszyscy ankietowani nauczyciele (27) czują się współautorami koncepcji pracy szkoły. Zdaniem dyrektora koncepcja pracy, według której działa szkoła, jest zawarta w Programie Wychowawczym Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Międzyzdrojach. Dyrektor i nauczyciele podkreślają, że podstawę pracy gimnazjum stanowi jego motto: "Semper in altum" ("Zawsze wzwyż"). Najważniejszym założeniem koncepcji jest wspieranie rodziny w dziedzinie wychowania. Aby osiągnąć ten cel, program wychowawczy odwołuje się do: tradycji szkoły i wzorców wypracowanych przez lata jej funkcjonowania; potrzeby integracji szkoły ze środowiskiem lokalnym oraz do kształtowania szacunku dla polskiej kultury i otwartości na wartości kultury europejskiej. W koncepcji pracy uwzględnia się zagrożenia współczesnego świata; kształtowanie wszechstronnego rozwoju uczniów (w wymiarze - intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, moralnym i duchowym); a także łączenie treści wychowania, nauczania i kształcenia (na wszystkich zajęciach edukacyjnych). Powyższe informacje potwierdzają pracownicy niepedagogiczni oraz analiza dokumentów szkoły. Szkoła prowadzi działania realizujące koncepcję pracy szkoły. W opinii dyrektora i nauczycieli najważniejsze stałe działania to m.in.: koła zainteresowań (biologiczne, historyczne, chemiczne, teatralne, kabaretowe, siłownia, wykonywanie dekoracji, nauka gry na gitarze i perkusji); zajęcia sportowe (SKS - piłka siatkowa, koszykowa, nożna); konsultacje przedmiotowe; zajęcia wyrównawcze i korekcyjno-kompensacyjne, korekcyjne; konkursy przedmiotowe, sportowe (szkolne, międzyszkolne, miejskie, powiatowe, wojewódzkie, ogólnopolskie); organizację Dnia Patrona Szkoły; Jesiennych Biegów Przełajowych (od przedszkolaka do osób dorosłych, w tym bieg dla osób niepełnosprawnych); Poranki Bożonarodzeniowe (aukcje, kiermasze, jasełka, przedstawienia teatralne); spotkania z policją i ze strażą miejską; prowadzenie strony internetowej szkoły i kroniki szkolnej; wolontariat (Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Góra Grosza, Sprzątanie Świata); opiekę nad ogródkiem przyszkolnym; imprezy klasowe; prowadzenie świetlicy szkolnej, stołówki; opiekę pielęgniarską (2 razy w tygodniu) i psychologiczną (1/2 etatu) oraz pedagoga szkolnego (w tym prowadzenie zajęć z terapii pedagogicznej); udział młodzieży w sesjach Rady Miasta; spotkania w Bibliotece Miejskiej. Do innych działań szkoły, według respondentów, można zaliczyć: zorganizowanie zebrania z rodzicami pt. "Wywiadówka inaczej" (w Międzynarodowym Domu Kultury w Międzyzdrojach - prezentacja wyników, pogadanki tematyczne); udział szkoły w projektach (np.: "Moje Gimnazjum - Moja Szansa", "Oszczędzając energię, chronisz klimat", Obserwator Wybrzeża Europy"); a ponadto: współpracę ze szkołami z Niemiec (Dzień Polsko - Niemiecki) oraz z byłymi niemieckimi mieszkańcami Międzyzdrojów; zajęcia o tematyce profilaktycznej z terapeutkami Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyzdrojach; opiekę nad Krzyżem Katyńskim na cmentarzu, a także współpracę z kombatantami AK; współpracę z Wolińskim Parkiem Narodowym (zajęcia warsztatowe "W poszukiwaniu wiosny"); prowadzenie edukacji muzycznej (koncerty muzyków z Goleniowa, udział w koncertach muzyki poważnej w Peenemunde); otrzęsiny klas I; współpracę z osobami niepełnosprawnymi - udział w spotkaniach z uczestnikami Warsztatów Terapii Zajęciowej z Wolina; udział gimnazjalistek w organizowaniu imprez w przedszkolu (np. piknik dla przedszkolaków i ich rodziców); organizowanie "Dni w Bibliotece" z okazji Międzynarodowego Miesiąca Bibliotek Szkolnych. Działania nowe to, w opinii respondentów, np.: organizacja I Ogólnopolskiego Festiwalu Profilaktycznego "Uchronić siebie" (warsztaty, konkursy plastyczne, muzyczne, literackie, podczas których kształtowane są postawy młodzieży - ekologiczna i prozdrowotna, tolerancji, poszanowania dla innych); reaktywacja gazetki szkolnej "Na luzie" (wersja papierowa i internetowa); udział w programie "Stacja meteorologiczna"; dziennik elektroniczny dla rodziców. Zdaniem nauczycieli do działań organizowanych sporadycznie należą m.in.: konkursy (np. karaoke, 5 / 21

6 plastyczne, muzyczne), miejskie spotkania autorskie, wykonywanie dekoracji bądź kart świątecznych. Zdaniem dyrektora koncepcja pracy szkoły jest analizowana i modyfikowana pod kątem rozwoju ucznia. Najważniejsze wnioski z tej analizy to np.: ustawicznie pracować nad poprawą efektywności nauczania; na bieżąco kontrolować frekwencję uczniów (zgodnie z opracowaną procedurą monitorowania frekwencji); ustalać przyczyny wagarów uczniów; organizować wycieczki edukacyjne (muzeum, teatr); rozwijać i wzbogacać bazę dydaktyczną szkoły (głównie o pomoce dydaktyczne do nauczania fizyki, chemii, historii); rozwijać zainteresowania uczniów. Według dyrektora w analizie i modyfikacji koncepcji pracy szkoły uczestniczy on sam oraz nauczyciele, którzy sami się zgłosili, cała rada pedagogiczna, rodzice, uczniowie, pracownicy niepedagogiczni. Wszyscy ankietowani nauczyciele (27 osób) deklarują, że uczestniczyli w pracach nad analizą i/lub modyfikacją koncepcji pracy szkoły. Według nauczycieli uczestniczących w wywiadzie koncepcja szkoły jest analizowana, a wnioski z analiz dotyczą: poprawienia wyników w nauce, położenia nacisku na pracę indywidualną z uczniem słabym i zdolnym, stosowania różnorodnych form aktywizacji uczniów, organizowania kół zainteresowań; potrzeby modyfikacji kalendarza imprez, zmiany formuły niektórych działań (np. festiwalu ekologicznego); aktualizowania programu wychowawczego i profilaktyki. Modyfikacje koncepcji pracy szkoły wynikają z przeprowadzanych analiz. W związku z tym, zdaniem dyrektora, dokonano ewaluacji i modyfikacji Programu Wychowawczego Gimnazjum i Programu Profilaktyki; zmieniono zapisy Szkolnego Systemu Oceniania dotyczące oceny zachowania - system kryterialny (potwierdzają to nauczyciele uczestniczący w wywiadzie); nastąpiło większe otwarcie się na środowisko lokalne i współpracę z organem prowadzącym; w celu zacieśnienia kontaktów z rodzicami prowadzony jest dziennik elektroniczny. Nauczyciele uczestniczący w wywiadzie dodają, że zmiany dotyczyły również kalendarza imprez szkolnych, a także zorganizowania kół zainteresowań (np. koło fotograficzne). Istniejąca w szkole koncepcja pracy szkoły jest znana uczniom oraz rodzicom i jest przez nich akceptowana. Zdaniem dyrektora uczniowie są zapoznawani z koncepcją pracy szkoły na apelach szkolnych (tzw. "roboczych"), na lekcjach wychowawczych (we wrześniu), na spotkaniach Samorządu Uczniowskiego. Rodzice są zapoznawani z koncepcją pracy szkoły we wrześniu na ogólnych zebraniach, na zebraniach klasowych, na posiedzeniach Rady Rodziców oraz za pomocą zeszytu korespondencji z domem. Zarówno rodzice jak i uczniowie zapoznają się z koncepcją także poprzez stronę internetową szkoły i doraźne informacje na tablicach ogłoszeń. Według uczniów i rodziców, uczestników wywiadów grupowych, w szkole kładzie się szczególny nacisk na naukę, sport i zachowanie (kulturę osobistą, sposób bycia, wypowiadania się), a także na zdrowie (np. uczniowie udzielają się w sporcie, uczą się zdrowo odżywiać, mają możliwość przyjmowania szczepionek). Szkołę, ich zdaniem, wyróżnia to, że nie ma w niej anonimowości. Uczniowie deklarują, że podoba im się szkolne boisko, zajęcia pozalekcyjne (np. kabaret, SKS), wyremontowane łazienki, szafki - ogólnie - czystość oraz smaczne obiady. Podoba się im również to, że nauczyciele w większości są sympatyczni, otwarci, mają czas dla ucznia; pozwalają poprawiać oceny. Gimnazjalistom nie podoba się, że usunięto automaty z artykułami spożywczymi, że nie ma sklepiku szkolnego. Szkoła jest, według nich, za mała, powinny być też wymienione podłogi. Nie podoba się również uczniom nadmiar prac pisemnych i zadań pod koniec roku szkolnego; dyżury uczniów w toaletach oraz to, że konsekwencje niestosownego ubioru nie zawsze w taki sam sposób wyciągane są wobec każdego ucznia (uczniom dobrym w nauce pozwala się na nieco więcej). Rodzice podkreślają, że szkoła ma wielu laureatów i finalistów w konkursach przedmiotowych i tematycznych biologia, geografia, chemia, historia, wiedza o społeczeństwie, matematyka. Według nich ważne jest także rozwijanie sportowych zainteresowań uczniów w dziedzinie lekkoatletyki, siatkówki, koszykówki, tenisa stołowego. Działają koła zainteresowań, kabaret, nauka tańca; jest aktywna współpraca z Międzynarodowym Domem Kultury w Międzyzdrojach. W zakresie bezpieczeństwa szkoła organizuje: spotkania z policją, strażą miejską; szkolenia i prelekcje dla rodziców. W szkole działa monitoring, drzwi wejściowe są zamykane. Uczniowie uczestniczą w kursach pierwszej pomocy przedmedycznej. Problemami uczniów zajmują się pedagog szkolny i psycholog. Według respondentów wymienione wyżej najważniejsze kierunki pracy szkoły są odpowiednie i korzystne dla szkoły, a najlepiej świadczy o tym zaangażowanie uczniów. Przytoczone powyżej argumenty świadczą o bardzo wysokim stopniu wypełniania niniejszego wymagania. Poziom spełniania wymagania: A 6 / 21

7 Wymaganie: Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej Komentarz: Oferta edukacyjna wynika z podstawy programowej kształcenia ogólnego w gimnazjum i jest z nią spójna. Zdaniem dyrektora i nauczycieli uczestniczących w wywiadzie w programach nauczania realizowanych przez nauczycieli są uwzględnione wszystkie elementy podstawy programowej. Realizowana jest cała podstawa programowa, a dyrektor podkreśla, że szczególny nacisk kładzie się na czytanie ze zrozumieniem, rozumowanie, logiczne myślenie, technologię informacyjną, umiejętności językowe, korzystanie z nowoczesnych środków dydaktycznych, umiejętność uczenia się. Odnośnie zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej nauczyciele stwierdzają, że w szkole jest gabinet do nauczania języków obcych, do nauki języka obcego stosowane są płyty CD i słowniki; zajęcia wychowania fizycznego odbywają się w różnych miejscach (sala gimnastyczna, siłownia, boisko, stadion, las) oraz w różnych formach (SKS, zajęcia korekcyjne, zawody i festyny sportowe); na informatyce jest podział na grupy, każdy uczeń korzysta z jednego komputera. Z obserwacji zajęć wynika, że nauczyciele realizują elementy podstawy programowej kształcenia ogólnego w gimnazjum. Realizacja podstawy programowej odbywała się poprzez zastosowanie różnych metod i form pracy z uczniami - pogadanka (metoda dominująca), dyskusja, pokaz, analiza schematów, aktywny opis porównawczy, taniec, gra na instrumencie. Oferta edukacyjna jest zgodna z potrzebami uczniów i odpowiada potrzebom rynku pracy. Według nauczycieli uczestniczących w wywiadzie z punktu widzenia potrzeb edukacyjnych uczniów najważniejsze działania szkoły to: przygotowywanie uczniów do egzaminu zewnętrznego; organizowanie kół zainteresowań i zajęć wyrównawczych; analiza wyników egzaminu (jakościowa i ilościowa średnie klas, szkoły, porównanie z wynikami w powiecie, okręgu, kraju, porównywanie wyników egzaminu z egzaminem próbnym oraz ocenami z przedmiotów, określenie słabych i mocnych stron uczniów, opanowanie umiejętności określonych w standardach); organizowanie egzaminu próbnego w klasach III i testów sprawdzających w klasach I i II; porównanie wyników testu po klasie VI z testami sprawdzającymi w klasach I. Ankietowani uczniowie klas II (51 osób), na pytanie o to, czego najbardziej chcą nauczyć się w szkole, udzielali najczęściej następujących odpowiedzi: przedmiotów szkolnych (języka polskiego i angielskiego, matematyki, historii, chemii, biologii, fizyki); kultury, samodzielności i odpowiedzialności; rzeczy przydatnych w dorosłym życiu; wiedzy o świecie; logicznego myślenia. Spośród 51 ankietowanych uczniów klas II większość z nich (36) uważa, że szkoła umożliwia im nauczenie się tych najważniejszych dla nich rzeczy. Rodzice uczniów klas II (40 osób), na zadane w ankiecie pytanie o to, jakie są potrzeby edukacyjne ich dziecka, udzielili m.in. następujących odpowiedzi: podnoszenie poziomu wiedzy; przeprowadzanie lekcji w sposób zrozumiały dla ucznia; głośne i wyraźne prowadzenie lekcji; rozwijanie zainteresowań; prowadzenie lekcji w ciekawy sposób, z wykorzystaniem różnego rodzaju pomocy naukowych, prezentacji; znajomość języków obcych. Ponad połowa ankietowanych rodziców uczniów klas II (24 z 40) uważa, że szkoła zaspokaja potrzeby edukacyjne ich dziecka. Zdaniem dyrektora i nauczycieli uczestniczących w wywiadzie w ofercie edukacyjnej szkoły jest uwzględnione wyposażenie uczniów m.in. w następujące kompetencje potrzebne na rynku pracy: językowe, informatyczno-komunikacyjne, kreatywność i odpowiedzialność oraz umiejętność pracy w zespole, autoprezentacji, planowania pracy. Powyższe potwierdzają partnerzy szkoły i przedstawiciele organu prowadzącego, którzy podkreślają, że dzięki współpracy szkoły ze środowiskiem kształci się u uczniów postawę zaangażowania społecznego i przygotowuje się młodzież do pełnienia ról społecznych. Sprzyjają temu m.in. spotkania autorskie w bibliotece miejskiej (podczas których uczniowie przeprowadzają wywiady, piszą sprawozdania, wykazują się wiedzą na temat przeczytanych utworów; wykonują prezentacje multimedialne, prace plastyczne - makiety miasta) oraz uczestnictwo w lokalnych imprezach, sesjach Rady Miejskiej (uczniowie poznają radnych i działające komisje rady miasta). Młodzież rozwija umiejętności artystyczne (koła teatralne, kabaret, sekcja gry na perkusji); sportowe (zapasy, piłka nożna, tenis stołowy) oraz nabywa wiedzę z zakresu profilaktyki (kształcona jest wrażliwość uczniów). Zdaniem dyrektora i nauczycieli uczestniczących w wywiadzie realizacja podstawy programowej jest monitorowana przez niego i nauczycieli, np. poprzez: numerowanie lekcji, obserwacje zajęć lekcyjnych 7 / 21

8 i pozalekcyjnych, semestralne i roczne sprawozdania nauczycieli. Według dyrektora monitorowanie obywa się również poprzez: rozmowy z uczniami i rodzicami, diagnozy po każdym semestrze, testy wewnętrzne i zewnętrzne, testy próbne (OKE). Najważniejsze wnioski z tego monitorowania, w opinii dyrektora, to m.in.: zwracać uwagę na poprawność ortograficzną i stylistyczną wypowiedzi pisemnych uczniów na każdym przedmiocie; ćwiczyć czytanie ze zrozumieniem; stosować metody aktywizujące w celu wyzwalania aktywności uczniów na lekcjach; doposażać gabinety w pomoce dydaktyczne; na bieżąco uzupełniać braki uczniów. W opinii dyrektora i nauczycieli uczestniczących w wywiadzie, aby umożliwić uczniom pełniejszy rozwój, oferta szkoły jest modyfikowana i wprowadzono w niej m.in. następujące zmiany: festiwale ekologiczne zamieniono na festiwal profilaktyczny; nawiązano współpracę ze szkołą z Niemiec; zakupiono sprzęt do nauki gry na perkusji i gitarze oraz zorganizowano zajęcia wokalne; powstała siłownia i sekcja zapaśnicza w ramach projektu "Gimsport" (Uczniowski Klub Sportowy). Do zmian umożliwiających rozwój zainteresowań uczniów, według dyrektora, należą również: reaktywowanie gazetki szkolnej "Na Luzie"; opieka uczniów nad przyszkolnym ogródkiem; nowe wielofunkcyjne boisko szkolne. Ankietowani nauczyciele podają najczęściej następujące przykłady zmian, które umożliwiają uczniom pełniejszy, wielokierunkowy rozwój: utworzenie kół teatralnych i koła kabaretowego; uruchomienie centrum multimedialnego; realizacja projektu "Stacja meteo"; ponadto: zrealizowano projekty "Oszczędzając energię, oszczędzasz klimat" oraz "Moje Gimnazjum - Moja Szansa". Powyższe informacje potwierdzają partnerzy szkoły i przedstawiciele organu prowadzącego. Spośród 51 uczniów klas II 22 z nich uważa, że szkoła pomaga im rozwijać ich zainteresowania. Spośród 40 ankietowanych rodziców uczniów klas II, nieco ponad połowa z nich (22 osoby) jest zdania, że szkoła pomaga rozwijać zainteresowania i aspiracje ich dziecka. Szkoła realizuje nowatorskie rozwiązania programowe, do których, zdaniem dyrektora, należą m.in.: prowadzenie dziennika elektronicznego; realizacja projektów edukacyjnych ("Moje Gimnazjum - Moja Szansa", "Stacja Meteo"); współpraca ze szkołami niemieckimi; a ponadto, co potwierdzają nauczyciele uczestniczący w wywiadzie - całoroczna rywalizacja międzyklasowa w 8 dyscyplinach sportowych (w tym konkurs wiedzy o sporcie) o Puchar Przechodni Dyrektora Szkoły. Według nauczycieli nowatorskie rozwiązania programowe to również: zorganizowanie I Festiwalu Profilaktycznego, współpraca z osobami niepełnosprawnymi, pomoc uczniów w organizowaniu imprez w przedszkolu, prowadzenie ogródka szkolnego, nauka gry na perkusji, szachy, koła teatralne, kabaret; wprowadzenie elementów metody Klanzy na zajęciach artystyczno-muzycznych; cykliczne zajęcia z doradztwa zawodowego dla klas III. Powyższe argumenty świadczą o bardzo wysokim stopniu wypełniania wymagania. Poziom spełniania wymagania: A Wymaganie: Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany Komentarz: W przebiegu procesów edukacyjnych w szkole wykorzystuje się zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej. Zdaniem dyrektora i nauczycieli uwzględnia się: odpowiednie pomoce dydaktyczne i sprzęt sportowy, aktualne lektury, podział na grupy na zajęciach wychowania fizycznego i informatyki (jeden uczeń do jednego komputera), dobór form i metod pracy do możliwości uczniów, indywidualizację nauczania, opinie poradni psychologiczno-pedagogicznej. Ankietowani nauczyciele (27 osób), proszeni o podanie przykładów wykorzystania zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej, wymieniają najczęściej: wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności pozwalające na dalsze kształcenie się; dostosowywanie wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości uczniów; praca metodą projektu i innymi metodami aktywizującymi (m.in.: burza mózgów, dyskusja, drzewko decyzyjne, doświadczenia fizyczne i chemiczne); nauka współpracy w grupie; zajęcia o charakterze interdyscyplinarnym; stosowanie różnorodnych środków dydaktycznych (takich jak: teksty źródłowe, filmy, mapy, ikonografia, nagrania na płytach CD); prowadzenie zajęć wychowania fizycznego w różnych miejscach (np.: hala 8 / 21

9 sportowa, boisko, las, siłownia); organizowanie zajęć zwiększających szanse edukacyjne uczniów. W opinii nauczycieli uczestniczących w wywiadzie ograniczeniem w stosowaniu zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej jest baza lokalowa szkoły (przydałaby się sala audiowizualna) oraz jej wyposażenie (np. nie ma instrumentarium do zajęć muzycznych). W opinii dyrektora w szkole procesy edukacyjne są planowane m.in. w następujący sposób: rozpoznawane i uwzględniane są potrzeby i możliwości uczniów oraz ich oczekiwania i oczekiwania rodziców, brane są pod uwagę wnioski z poprzednich lat; następuje odpowiedni dobór metod i form pracy; opracowywany jest plan pracy szkoły (na dany rok szkolny), na podstawie którego opracowywany jest harmonogram działań szkoły (projekt planu poddany jest najpierw dyskusji na radzie pedagogicznej, która wnosi poprawki i akceptuje plan do realizacji); nauczyciele opracowują roczne plany pracy dydaktycznej i wychowawczej. Planowanie w szkole procesów edukacyjnych potwierdzają wszyscy ankietowani nauczyciele (27 osób). Na pytanie o to, co uwzględniają w planowaniu procesów edukacyjnych w odniesieniu do przedmiotu, którego nauczają, nauczyciele udzielili następujących odpowiedzi (w nawiasach liczba wskazań): potrzeby uczniów (26); możliwości uczniów (25); czas potrzebny do zrealizowania poszczególnych treści (22); liczebność klas (20); organizację roku szkolnego (20). Wśród innych czynników uwzględnianych przez nauczycieli znalazły się: rodzaj materiału (np. gramatyczny, umiejętność komunikacji); stopień trudności zagadnień i wiedza posiadana już wcześniej przez uczniów. Organizacja procesów edukacyjnych sprzyja uczeniu się. Według wszystkich ankietowanych nauczycieli (27 osób) szkoła zapewnia im możliwość korzystania z potrzebnych podczas zajęć pomocy dydaktycznych, a pomieszczenia, w których prowadzą oni zajęcia, sprzyjają osiąganiu zamierzonych celów. Ankietowani uczniowie klas II (51 osób), na pytanie o to, czy zdarza się, że są zmęczeni z powodu liczby zajęć w szkole jednego dnia, udzielili następujących odpowiedzi: "kilka razy w tygodniu" - 20 osób; "codziennie" - 16 osób; "raz w tygodniu" - 11 osób; "rzadziej niż raz w tygodniu" - 4 osoby. Zdaniem nieco ponad połowy ankietowanych rodziców uczniów klas II (23 z 40) plan lekcji jest ułożony tak, że sprzyja uczeniu się. Zdecydowana większość ankietowanych uczniów klas III (46 z 57) deklaruje, że czuje się zmęczona z powodu liczby zajęć w szkole. Z analizy dokumentów wynika, że ułożenie planu lekcji sprzyja uczeniu się (godziny zajęć w dniu i tygodniu, przerwy, uwzględnienie dojazdów dzieci, ułożenie przedmiotów humanistycznych i ścisłych), co potwierdza opinia pracownika Sanepidu. Na podstawie obserwacji zajęć można stwierdzić, że nauczyciele: w różnym stopniu zachęcali uczniów do wzajemnego uczenia się i do wyrażania własnych opinii; umożliwiali uczniom poprawę popełnionych błędów - na większości zajęć (4 z 5); na 3 (z 5) zajęciach w różny sposób reagowali na brak zaangażowania poszczególnych uczniów/grup uczniów (zachęcali ich do indywidualnych odpowiedzi i do aktywnej pracy w grupie; do zgłaszania się przez podnoszenie rąk do góry; do samodzielnego rozwiązywania problemu, mówiąc, że zadanie jest łatwe, na miarę ich możliwości). W pozostałych przypadkach nauczyciele zadawali pytania całej klasie; niektórzy uczniowie zgłaszali się do odpowiedzi; reszta (około jednej trzeciej klasy) pozostawała bierna. Nauczyciele nie aktywizowali biernych uczniów - nie zadawali im pytań, nie przydzielali zadań. Na podstawie obserwacji zajęć jak i szkoły można stwierdzić, że liczebność klas (od 11 do 20 uczniów) oraz wielkość sal lekcyjnych pozwala na organizację procesów edukacyjnych w sposób sprzyjający uczeniu się. Stosowane w szkole metody nauczania sprzyjają uczeniu się. Zdaniem dyrektora przykłady działań nauczycieli, które ukierunkowane są na zwiększenie efektywności procesu uczenia się w szkole, to np.: motywowanie uczniów do pracy; chwalenie, nagradzanie i promowanie ich osiągnięć; semestralne listy pochwalne do rodziców; stosowanie metod aktywizujących; realizacja projektów; funkcjonowanie kół zainteresowań; zajęcia wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne, korekcyjne; przygotowywanie uczniów do konkursów i olimpiad; monitorowanie frekwencji; kierowanie uczniów i rodziców do psychologa, pedagoga szkolnego, poradni psychologiczno-pedagogicznej; rozmowy z uczniami i rodzicami. Ankietowani nauczyciele (27 osób) wymieniają najczęściej stosowane przez nich metody pracy z uczniami: metody aktywizujące (w tym metoda projektu, burza mózgów, dyskusja, mapa myśli, drama, drzewko decyzyjne, metaplan, debata za i przeciw, śniegowa kula, analiza swot, gry dydaktyczne) oraz podające (pokaz, wykład, pogadanka); uczniowie pracują często w grupach. Potwierdzają to nauczyciele uczestniczący w wywiadzie. Według ankietowanych uczniów klas II (51 osób) na lekcjach są często wykorzystywane następujące urządzenia i pomoce (w nawiasach liczba wskazań): komputer (38), projektor (13), internet (20). Na pytanie o to, jak często pracują w grupach, ankietowani drugoklasiści odpowiedzieli: "na niektórych zajęciach" - 40 osób; "nigdy" - 6; "na większości zajęć" - 4 osoby. Ponad połowa ankietowanych gimnazjalistów klas II (28 z 51) deklaruje, że na "niektórych" zajęciach rozwiązuje problemy sformułowane przez nauczycieli lub uczniów; według 12 uczniów - jest 9 / 21

10 tak "na większości zajęć". Zdaniem 10 osób - "nigdy" nie rozwiązują one takich problemów na zajęciach; zdaniem 1 osoby - na "wszystkich zajęciach". Ponad połowa ankietowanych uczniów klas III (31 z 57) deklaruje, że w dniu badania "na niektórych zajęciach" pracowali w grupach, wykonując zadania; 21 uczniów twierdzi, że nie pracowało w grupach w dniu badania; według 3 gimnazjalistów - pracowali oni w grupach "na większości zajęć"; według 2 - "na wszystkich zajęciach". Ankietowani uczniowie klas III (57 osób), na pytanie o to, czy w dniu badania mieli możliwość postawienia pytania i poszukiwania odpowiedzi na nie samodzielnie lub w grupie, udzielili następujących odpowiedzi: "na niektórych zajęciach" - 33 osoby; "na większości zajęć" - 12 osób; "na wszystkich zajęciach" - 6 osób. Według 6 uczniów - w dniu badania nie mieli oni takiej możliwości. Według ankietowanych trzecioklasistów w dniu badania na lekcjach były wykorzystywane (w nawiasach liczba wskazań): komputer (41); projektor (8); internet (18). Spośród 57 ankietowanych uczniów klas III 19 z nich deklaruje, że ucząc się w dniu badania, czuli się zaciekawieni. Różnica pomiędzy analizowaną szkołą, a szkołami uwzględnionymi w porównaniu jest istotna statystycznie - odsetek odpowiedzi: "zdecydowanie nie" jest trzykrotnie wyższy niż w badanych szkołach w kraju. Większość ankietowanych uczniów klas III (42 z 57) deklaruje, że w dniu badania aktywnie uczestniczyła w zajęciach. Według 20 (z 57) ankietowanych trzecioklasistów ktoś w dniu badania pomógł im się zastanowić, czego się nauczyli. Z obserwacji zajęć wynika, że nauczyciele: stwarzali uczniom możliwość samodzielnego wykonywania zadań; na 3 (z 5) zajęciach używali zróżnicowanych metod w celu aktywizacji uczniów; na 2 (z 5) zajęciach stosowali formy pracy zespołowej; również na 2 (z 5) zajęciach wykorzystywali pomoce dydaktyczne; tworzyli sytuacje, w których uczniowie mogli rozwiązywać problemy sprzyjające uczeniu się; odwoływali się do wrażeń i doświadczeń życiowych uczniów, do ich pracy w wolontariacie, w akcjach charytatywnych i w WOŚP; nie dobierali zadań odpowiednio do kompetencji poszczególnych uczniów/grup uczniów (wszyscy uczniowie rozwiązywali podobne problemy, o podobnym stopniu trudności). Na podstawie obserwacji szkoły można stwierdzić, że gimnazjum ma możliwość korzystania z technologii informatyczno-komunikacyjnych w pracy uczniów i nauczycieli: pracownia komputerowa z 11 stanowiskami, centrum multimedialne - 8 stanowisk, komputer w pokoju nauczycielskim, dostęp do sieci bezprzewodowej; projektor i ekran. Ograniczeniem jest brak tablicy multimedialnej oraz sali audiowizualnej. Ocenianie uczniów daje im informację o ich postępach w nauce. Wszyscy ankietowani nauczyciele (27 osób) deklarują, że przekazują uczniom informację zwrotną uzasadniającą ocenę. Według ankietowanych nauczycieli informacja zwrotna zawiera najczęściej: kryteria oceniania; punkty i progi procentowe na poszczególne oceny; uzasadnienie oceny; wskazanie tego, co wykonane zostało dobrze, a nad czym uczeń powinien popracować; termin poprawy; wskazanie poprawnych odpowiedzi. Zdecydowana większość ankietowanych uczniów klas II (45 z 51) uważa, że wie, dlaczego otrzymała taką, a nie inną ocenę. Spośród 51 ankietowanych drugoklasistów 29 z nich jest zdania, że nauczyciele, wystawiając ocenę, odnoszą się do tego, co uczniowie umieli lub wiedzieli wcześniej. Według 19 gimnazjalistów - nauczyciele, wystawiając ocenę, odnoszą się do wcześniejszych osiągnięć lub trudności ucznia. Z analizy dokumentów wynika, że w szkole odbywa się monitorowanie jakości i efektywności procesu uczenia się uczniów; świadczą o tym: protokoły z zebrań rady pedagogicznej; sprawozdania semestralne z pracy wszystkich nauczycieli; opracowania wyników diagnoz, testów wewnętrznych, próbnych i zewnętrznych; sprawozdania wychowawców klas (wynika z nich np.: że podczas testów wewnętrznych czy egzaminów próbnych wyniki uczniów są słabsze niż na egzaminach gimnazjalnych; że szkoła utrzymuje się w tych samych staninach oraz to, że wzrosła liczba uczniów niepromowanych (rok szkolny 2008/ osób, 2010/ osób). Zapisy Szkolnego Systemu Oceniania (Załącznik nr 2 do Statutu...) wskazują, że ocenianie zakłada dawanie uczniom informacji o postępach w nauce (jawność ocen; uzasadnienie; powiadamianie rodziców na bieżąco o osiągnięciach dzieci). Na podstawie obserwacji zajęć można stwierdzić, że nauczyciele: na 3 (z 5) zajęciach podawali przyczyny, dla których odpowiedź jest prawidłowa lub nieprawidłowa; udzielali opisowej informacji zwrotnej po odpowiedziach uczniów (np.: nauczyciel wyjaśniał poprawność i dopowiadał treści, tłumaczył rozwiązania, pokazywał błędy w rozumowaniu uczniów). Z obserwacji szkoły wynika, że są widoczne informacje o sukcesach uczniów: tablice informujące, gabloty z pucharami, wystawy prac plastycznych (na korytarzach i w salach). Ocenianie uczniów motywuje ich do dalszej pracy. Zdaniem zdecydowanej większości ankietowanych nauczycieli (22 z 27) uczniowie, dzięki informacji zwrotnej, jaką otrzymują od nich, są zmotywowani do pracy. Spośród 51 ankietowanych uczniów klas II 41 z nich twierdzi, że nauczyciele "nigdy" bądź "rzadko" rozmawiają z nimi na temat przyczyn ich sukcesów w nauce. Na pytanie o to, czy nauczyciele rozmawiają z nimi na temat przyczyny ich trudności w nauce, ankietowani uczniowie klas II udzielili następujących odpowiedzi: "rzadko" - 23 osoby; "nigdy" - 15 osób; "często" - 11 osób; "bardzo często" - 2 osoby. Ankietowani uczniowie klas II 10 / 21

11 (51 osób), poproszeni o odpowiedź na pytanie o to, jak się zazwyczaj czują, kiedy są oceniani, odpowiedzieli następująco (w nawiasach liczba wskazań): postanawiam, że się poprawię (28); wiem, co mam poprawić (27); mam ochotę się uczyć (18); jestem zadowolony/a (14); czuję się zniechęcony/a (14); jest mi to obojętne (14); nie chce mi się uczyć dalej (10); nie wiem, co dalej robić (12). Na podobnie postawione pytanie uczniowie uczestniczący w wywiadzie odpowiedzieli: "postanawiam, że się poprawię", "nie chce mi się uczyć", "wiem, co mam poprawić". Respondenci zastrzegają jednak, że wybór odpowiedzi zależy od oceny, jaką uczeń otrzymał. Ankietowani rodzice uczniów klas II (40 osób), na pytanie o to, czy ocenianie zachęca ich dziecko do dalszego uczenia się, udzielili następujących odpowiedzi: "tak, ale na nielicznych lekcjach" - 18 osób; "tak, na większości lekcji" - 17; "nie, w ogóle" - 3 osoby; "tak, na wszystkich lekcjach" - 2 osoby. W szkole monitoruje się osiągnięcia uczniów. Zdaniem dyrektora i nauczycieli uczestniczących w wywiadzie monitorowanie osiągnięć uczniów prowadzone jest m.in. poprzez: porównywanie ocen uczniów na świadectwie ukończenia klasy VI i wyników uzyskanych na sprawdzianie zewnętrznym z wynikami semestralnych testów wewnętrznych (po I semestrze w klasie I); analizę ocen semestralnych i frekwencji uczniów; prowadzenie dziennika elektronicznego (co 2 tygodnie wpisywane są oceny); analizę wyników z egzaminów gimnazjalnych; analizę osiągnięć w konkursach, olimpiadach i zawodach sportowych. Według dyrektora, monitorując osiągnięcia uczniów, poszukuje się odpowiedzi m.in. na następujące pytania: Czy osiągane są zamierzone efekty?, Czy jest odpowiedni dobór metod i form pracy?, Czy jest tendencja wzrostowa szkoły?, Jaki stanin w skali województwa czy kraju osiąga szkoła? Wszyscy ankietowani nauczyciele (27 osób) deklarują, że monitorują postępy uczniów: 10 z nich - "prowadzi analizę, gdy pojawia się taka potrzeba"; 10 "próbuje prowadzić systematyczną analizę ; 7 - "prowadzi analizę systematycznie, w sposób zorganizowany". Różnica pomiędzy analizowaną szkołą, a szkołami uwzględnionymi w porównaniu jest istotna statystycznie - odsetek odpowiedzi: "prowadzę analizę systematycznie, w sposób zorganizowany" jest prawie trzykrotnie niższy niż w szkołach w kraju; odsetek odpowiedzi: "prowadzę analizę, gdy pojawia się taka potrzeba" jest prawie sześć razy wyższy niż w szkołach w Polsce. Według ankietowanych nauczycieli: monitorują oni osiągnięcia wszystkich uczniów (24 wskazania); "koncentrują się na uczniach z problemami" (7 wskazań); "koncentrują się na uczniach zdolnych" (5 wskazań). Zdaniem 25 (z 27) ankietowanych nauczycieli zakres monitorowania osiągnięć dotyczy wszystkich uczniów; według 13 osób - dotyczy wybranych uczniów; zdaniem 1 nauczyciela - dotyczy wybranych klas. Procesy edukacyjne przebiegające w szkole są monitorowane. Zdaniem dyrektora odbywa się to m.in. poprzez: semestralne sprawozdania z pracy dydaktycznej i wychowawczej sporządzane przez każdego nauczyciela; opracowywanie wniosków do dalszych działań; obserwacje zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych; monitorowanie frekwencji uczniów. Według wszystkich ankietowanych nauczycieli (27 osób) w szkole monitoruje się procesy edukacyjne; zdaniem respondentów są to najczęściej następujące zagadnienia: efektywność nauczania - przyrost wiedzy i umiejętności uczniów (na podstawie m.in. porównań wyników egzaminu gimnazjalnego bądź testów sprawdzających z ocenami uczniów, wynikami egzaminu próbnego i końcowego, wynikami z danego roku i z lat poprzednich); realizacja wniosków wynikających z analiz testów sprawdzających, egzaminu próbnego i egzaminu gimnazjalnego; przyczyny trudności w nauce; wpływ frekwencji na wyniki; realizacja podstawy programowej; rozwój zainteresowań i zdolności uczniów oraz ich kreatywność; osiągnięcia w konkursach. Nauczyciele wymieniają najczęściej stosowane przez siebie sposoby monitorowania powyższych zagadnień: analiza ocen, porównywanie wyników egzaminu i testów sprawdzających z ocenami (śródroczną i roczną); obserwacje pracy i zaangażownia uczniów na lekcjach, konsultacjach, zajęciach wyrównawczych i kołach zainteresowań; rozmowy z rodzicami; dokonywanie analiz wyników egzaminów i omawianie tych wyników na radzie pedagogicznej. W opinii dyrektora wnioski z monitorowania procesów edukacyjnych są wykorzystywane w planowaniu tych procesów, np.: zaplanowano więcej szkolnych wycieczek edukacyjnych; dokonano ewaluacji pracy nauczycieli (zmiana form i metod pracy na zajęciach); uruchomiono procedurę kierowania uczniów do Ochotniczego Hufca Pracy oraz na nauczanie indywidualne. Przykłady decyzji dotyczących procesów edukacyjnych, które wynikają z monitoringu tych procesów, to, zdaniem dyrektora, m.in.: kierowanie spraw do sądu rodzinnego; wysyłanie informacji do rodziców; monitorowanie frekwencji uczniów; współpraca nauczycieli z pedagogiem szkolnym i psychologiem; zmiana zapisów w regulaminach i procedurach szkolnych; wprowadzenie zeszytów korespondencji z rodzicami oraz kart informacyjnych o zagrożeniach; analiza zwolnień lekarskich z zajęć wychowania fizycznego. Według nauczycieli uczestniczących w wywiadzie przykłady wykorzystania wniosków wypływających z monitorowania procesów edukacyjnych to: praca wszystkich nauczycieli nad poprawnością ortograficzną i stylem; prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla uczniów z dysfunkcjami; pomoc psychologa udzielana 11 / 21

12 uczniowi i jego rodzicom; organizowanie zajęć wyrównawczych, konsultacji i kół zainteresowań (instrumentalne, zajęcia plastyczne i techniczne w świetlicy); otaczanie opieką uczniów ze szczególnymi umiejętnościami; współpraca z zagranicą w celu zainteresowania uczniów nauką języka obcego; współpraca z Wolińskim Parkiem Narodowym. Współpraca nauczycieli i uczniów dotyczy procesów edukacyjnych. Zdaniem dyrektora przykłady podejmowanych przez szkołę działań uwzględniających propozycje i opinie uczniów to m.in.: organizowanie i prowadzenie przez Samorząd Uczniowski dyskotek i imprez okolicznościowych (Dzień Chłopaka, Andrzejki) oraz różnych przedsięwzięć (WOŚP, Góra Grosza, zbieranie nakrętek i darów dla powodzian, aukcje stroików świątecznych, kiermasz używanych podręczników), a także przygotowywanie i prowadzenie apeli. Zdecydowana większość ankietowanych nauczycieli (19 z 27) deklaruje, że "na niektórych zajęciach" biorą oni pod uwagę opinie uczniów o tym, jak uczniowie chcieliby się uczyć; 6 osób uwzględnia opinie uczniów "na większości zajęć"; 2 - "na wszystkich zajęciach". Według ankietowanych nauczycieli pomysły uczniów, które zostały uwzględnione, dotyczyły (w nawiasach liczba wskazań): metod pracy na lekcji (20); tematyki lekcji (18); terminów testów, sprawdzianów, itp. (18); zajęć pozalekcyjnych (18); sposobu oceniania (8). Zdaniem nauczycieli uczestniczących w wywiadzie opinie uczniów są brane pod uwagę; jest to np.: wspólne ustalanie terminów sprawdzianów, uwzględnianie zaproponowanej przez uczniów formy lub metody pracy (grupy, dyskusja), ustalanie tematu pracy plastycznej. Ankietowani uczniowie klas II (51 osób), na pytanie o to, czy nauczyciele pytają ich o opinie, w jaki sposób chcieliby uczyć się na lekcjach, udzielili następujących odpowiedzi: "nigdy" - 31 osób; "na niektórych zajęciach" - 17 osób; "na większości zajęć" - 3 osoby. Różnica pomiędzy analizowaną szkołą, a szkołami uwzględnionymi w porównaniu jest istotna statystycznie - odsetek odpowiedzi: "nigdy" jest dwukrotnie wyższy niż w badanych szkołach w kraju. Według uczniów uczestniczących w wywiadzie wspólnie obrano patrona szkoły (była ankieta); przygotowano oprawę artystyczną Dnia Patrona (dekoracje, scenariusze); organizowano festiwale ekologiczne; Dzień Sportu. Wszystkie zmiany, które dokonują się w porozumieniu z uczniami, są dobre. Zdaniem rodziców uczestniczących w wywiadzie nauczyciele biorą pod uwagę to, czego chcą uczniowie, jeżeli chodzi np. o tematykę czy sposób prowadzenia zajęć. Nauczyciele stosują różne formy i metody pracy, by uczniowie nabyli wiedzę. Uczniowie mają różne możliwości poprawiania ocen (np. indywidualne podejście do ucznia, dodatkowe tłumaczenie trudnych treści na konsultacjach, zajęcia wyrównawcze, inne zajęcia pozalekcyjne, lekcje wychowawcze). Spośród 40 ankietowanych rodziców uczniów klas II 31 z nich uważa, że nauczyciele "rzadko" bądź "nigdy" nie uwzględniają opinii uczniów dotyczących tematyki czy sposobu prowadzania zajęć. Ankietowani rodzice (10 z 40), proszeni o podanie przykładu uwzględnienia opinii uczniów, wymieniają: uzgadnianie kolejności omawainych lektur, dyskusje na języku polskim, udzielanie dodatkowych informacji; wyjaśnianie niezrozumiałych zagadnień, uzgadnianie tematyki godzin wychowawczych. Pozostali ankietowani rodzice (30 osób) nie udzielili odpowiedzi na pytanie. Nauczyciele stosują zróżnicowanie metody wspierania. Ankietowani nauczyciele deklarują, że wspierają swoich uczniów w uczeniu się poprzez: ocenianie; pochwały; oferowanie pomocy; rozmowy z uczniem i rodzicami; pomoc w odrabianiu lekcji; dostosowywanie wymagań zgodnie z zaleceniami poradni; ocenianie za dodatkową pracę; przekazywanie informacji pomocnych w nauce (szybkie czytanie, organizacja pracy, ustalanie priorytetów); prowadzenie korespondencji drogą elektroniczną; zachęcanie do udziału w konsultacjach i zajęciach pozalekcyjnych; pomoc w prezentowaniu osiągnięć. Według uczniów uczestniczących w wywiadzie, aby uczniowie chcieli się uczyć, nauczyciele prowadzą ciekawe lekcje (np. doświadczenia na chemii i fizyce); organizują dodatkowe zajęcia (np. SKS); przedstawiają temat lekcji w sposób przystępny, ciekawy, często żartobliwy; oceniają uczniów za aktywność plusami; przydzielają dodatkowe prace (np. aby uczeń mógł poprawić ocenę). W opinii rodziców, uczestników wywiadu, aby uczniowie chcieli się uczyć, nauczyciele: stwarzają uczniom możliwości poprawiania ocen; prowadzą zajęcia pozalekcyjne; dostrzegają problemy uczniów i starają się je rozwiązywać; utrzymują kontakty z rodzicami; monitorują frekwencję uczniów; "nie zabijają" w uczniach ich osobowości, nie skreślają żadnego ucznia; motywują pozytywnymi ocenami na zachętę ; oferują pomoc psychologiczną, pedagogiczną i edukacyjną. Jeden z rodziców uważa, że szkoła za słabo dba o dzieci najlepsze (nie ma wielu kół zainteresowań). Pozostali rodzice mówią, że nauczyciele pomagają uczniom nawet na przerwach. Na godzinach wychowawczych uczniowie wychodzą na zajęcia poza szkołę (np. do Wolińskiego Parku Narodowego). Nauczyciele stosują zróżnicowane metody motywowania. Ankietowani nauczyciele podają najczęściej stosowane przez siebie sposoby motywowania uczniów: pochwały ustne i pisemne na forum klasy, szkoły i na 12 / 21

13 zebraniach z rodzicami; oceny i plusy; stypendia, nagrody; zapraszanie do udziału w kole zainteresowań; różnicowanie trudności zadań; dokonywanie wspólnie z uczniami analizy pozytywnych i negatywnych konsekwencji zachowań; odwoływanie się do odpowiedzialności i samodzielności uczniów; uświadamianie uczniom przydatności zdobywanej wiedzy i umiejętności; stosowanie aktywizujących metod nauczania; dostrzeganie nawet małych osiągnięć. Według gimnazjalistów uczestniczących w wywiadzie nauczyciele przekonują młodzież, że to od uczniów zależy wybór dalszej drogi życiowej. W opinii rodziców, uczestników wywiadu, nauczyciele motywują uczniów m.in. w następujący sposób: umożliwianie poprawiania oceny; dodatkowe oceny za udział w konkursach, zawodach i przedsięwzięciach; przyznawanie nagród (dyplomy, listy gratulacyjne, słodycze od pani dyrektor) i stypendiów (naukowe i sportowe). Zdaniem dyrektora przykłady wdrożonych wniosków z monitorowania osiągnięć uczniów to m.in.: nauczyciele przedmiotów powinni pracować nad wyrównywaniem braków w wiedzy i kształcić umiejętności uczniów; zwracać uwagę na wszystkich lekcjach na czytanie ze zrozumieniem, ortografię, styl i poprawność językową uczniów. Według nauczycieli z monitorowania osiągnięć uczniów są następujące wnioski: utrzymać koła zainteresowań (szczególnie artystyczne i sportowe); organizować zajęcia wyrównawcze i zajęcia dla uczniów z dysleksją rozwojową; kształcić poprawne pisanie (ortografia i styl). Informacja o postępach w nauce pomaga uczniom uczyć się. Spośród 51 ankietowanych uczniów klas II 39 z nich uważa, że nauczyciele "rzadko" bądź "nigdy" nie rozmawiają z nimi o ich postępach w nauce. Według 19 (z 57) ankietowanych uczniów klas III dostali oni w dniu badania od nauczyciela wskazówkę, która pomogła im się uczyć. Zdaniem gimnazjalistów uczestniczących w wywiadzie w szkole rozmawia się z uczniami o tym, jak się uczyć: pedagog szkolny prowadził ankietę na temat stylów uczenia się i omawiał wyniki z uczniami; na godzinach wychowawczych prowadzone są rozmowy z uczniami. Wskazówki dotyczą sposobów uczenia się w zależności od stylu słuchowca, wzrokowca bądź sposobów zapamiętywania dat, wiązania faktów. Te rozmowy, w opinii respondentów, pomagają im w nauce. Spośród 40 ankietowanych rodziców uczniów klas II 25 z nich uważa, że informacja o wynikach dziecka uzyskana od nauczycieli pomaga mu się uczyć. Zdaniem zdecydowanej większości ankietowanych rodziców (32 z 40) ich dziecko umie się uczyć. Z przytoczonych powyżej argumentów wynika, że kryterium: Współpraca nauczycieli i uczniów dotyczy procesów edukacyjnych - nie jest spełnione, więc niniejsze wymaganie jest spełniane na poziomie średnim. Poziom spełniania wymagania: C Wymaganie: Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli Komentarz: Nauczyciele współdziałają przy tworzeniu procesów edukacyjnych. Prawie wszyscy ankietowani nauczyciele (26 z 27) konsultują swoje plany zajęć edukacyjnych z innymi nauczycielami. W dokumentach szkoły (Plan Nadzoru Pedagogicznego na rok szkolny 2010/2011, protokoły z posiedzeń Rady Pedagogicznej) są zapisy świadczące o wspólnym planowaniu przez nauczycieli procesów edukacyjnych. Nauczyciele opracowali plany pracy dydaktycznej i wychowawczej, uwzględniając korelację międzyprzedmiotową. Powołane zostały zespoły nauczycieli do prowadzenia ewaluacji wewnętrznej (wybrano po dwa wymagania z każdego obszaru, ustalono szczegółową tematykę i terminy badań oraz osoby za nie odpowiedzialne). Nauczyciele współpracują przy analizie procesów edukacyjnych. Według słów dyrektora analiza procesów edukacyjnych zorganizowana jest w szkole m.in. w następujący sposób: na radzie pedagogicznej nauczyciele analizują sprawozdanie dyrektora z prowadzonego nadzoru pedagogicznego oraz semestralne sprawozdania nauczycieli z pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Opracowywane są wnioski, które wdrażane są za pomocą odpowiednich działań podczas dalszej pracy szkoły. Ankietowani nauczyciele (27 osób), zapytani o to, w jaki sposób dokonują analizy procesów edukacyjnych 13 / 21

14 zachodzących w szkole, wskazali następujące odpowiedzi (w nawiasie liczba wskazań): "analizy tego typu są prowadzone z innymi nauczycielami przy okazji nieformalnych spotkań i rozmów (20); "analizę podejmuję wspólnie z innymi nauczycielami, np. w zespołach zadaniowych" (17); "samodzielnie przeprowadzam analizę procesów, za które ponoszę odpowiedzialność" (11). Nauczyciele uczestniczący w wywiadzie, jako przykłady analiz procesów edukacyjnych prowadzonych w szkole wspólnie przez nauczycieli, podali: analizy wyników egzaminu gimnazjalnego, egzaminów próbnych, testów sprawdzających (w zespołach przedmiotowych); analizowanie mocnych i słabych stron uczniów; dokonywanie korelacji międzyprzedmiotowej; analiza wyników klasyfikacji semestralnej. Nauczyciele wspierają się w organizacji i realizacji procesów edukacyjnych. Zdaniem dyrektora przykłady wzajemnego wspierania się nauczycieli podczas pracy z uczniami to m.in.: rozmowy nauczycieli przedmiotowców z wychowawcami klas; utworzenie zespołu wychowawców klas I; opracowanie planu pracy w zakresie korelacji międzyprzedmiotowej; wspólne imprezy szkolne; wspólne wykonywanie dekoracji. Ankietowani nauczyciele (27 osób), zapytani o to, jakie wsparcie uzyskują od innych nauczycieli w swojej pracy z uczniami, najczęściej podawali: wymiana doświadczeń; pomoc w organizowaniu zawodów, wyjazdów, wycieczek, imprez szkolnych; przekazywanie wiedzy, np. ze szkoleń i kursów zewnętrznych; wspomaganie się w realizacji projektów; rozmowy z pedagogiem i pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych; wymiana materiałów dydaktycznych. Dla zdecydowanej większości ankietowanych nauczycieli (22 z 27) wsparcie, jakie uzyskują oni od innych nauczycieli, jest wystarczające. Według nauczycieli uczestniczących w wywiadzie wspierają się oni w organizacji i realizacji procesów edukacyjnych m.in. poprzez: wymianę doświadczeń, rozmowy, dyskusje, konsultacje nauczycieli przedmiotów; współpracę przy organizacji imprez, uroczystości, konkursów, zawodów, wycieczek; przekazywanie informacji ze szkoleń zewnętrznych; planowanie działań na poziomie klas (tematyka godzin wychowawczych, zajęć integracyjnych). Proces zmiany jest efektem wspólnych decyzji. Według słów dyrektora w wyniku wspólnie podjętych decyzji zostały wprowadzone w szkole m.in. następujące zmiany dotyczące procesów edukacyjnych: modyfikacja Programu Wychowawczego Gimnazjum i Programu Profilaktyki (nauczyciele, rodzice, uczniowie); zakup pomocy dydaktycznych, sprzętu i odzieży sportowej (rodzice i nauczyciele); monitorowanie osiągnięć uczniów (nauczyciele i rodzice). Zdecydowana większość ankietowanych nauczycieli (21 z 27) uważa, że ich głos jest brany pod uwagę w trakcie podejmowania decyzji o wprowadzaniu koniecznych zmian w realizacji procesów edukacyjnych (np.: zabieranie głosu w dyskusjach, konsultowanie zakupów pomocy dydaktycznych i sprzętu sportowego, głosowanie na radach pedagogicznych, uwzględnianie różnych opinii i rozwiązań). Powyższe argumenty są dowodem na wypełnianie niniejszego wymagania w stopniu bardzo wysokim. Poziom spełniania wymagania: A Wymaganie: Kształtuje się postawy uczniów Komentarz: W opinii dyrektora w szkole dba się o to, żeby prowadzone działania wychowawcze były spójne. Przykłady spójnych działań to m.in.: zmiany w zapisach Programu Wychowawczego i Programu Profilaktyki; współpraca nauczycieli przy opracowywaniu projektu unijnego Comenius; wspólne opracowanie procedur postępowania w sytuacjach kryzysowych (alkohol, narkotyki, czyny karalne, ofiara czynu karalnego, ładunek wybuchowy); wspólne ustalanie kryteriów oceniania zachowania; konsekwencja w działaniach wychowawczych. Zdaniem nauczycieli, uczestników wywiadu grupowego, o utrzymanie spójności działań wychowawczych dba się w szkole także m.in. poprzez: wspólne ustalanie planu pracy wychowawczej i związanego z nim kalendarza imprez; współpracę nauczycieli z pedagogiem szkolnym; bieżącą współpracę nauczycieli uczących w danej klasie i wychowawców; wpisy do zeszytów korespondencji (każdego ucznia); współpracę z rodzicami i opiekunami (prowadzenie dziennika elektronicznego, zebrania - np. "Wywiadówka inaczej" i rozmowy telefoniczne z rodzicami); zapoznanie rodziców i uczniów z regulaminem szkoły; ustalanie ocen zachowania z uwzględnieniem opinii 14 / 21

15 nauczycieli uczących w klasie i samooceny ucznia. Nauczyciele reagują na te same sytuacje w sposób podobny (jest dobra współpraca, grono jest zintegrowane) i natychmiast reagują na nieprawidłowe zachowania uczniów. Według respondentów udało się w szkole: zaktywizować społeczność szkolną w działaniach (świadczą o tym sukcesy uczniów w konkursach, osiągnięcia sportowe, kabaret), zacieśnić współpracę ze środowiskiem, ograniczyć wagary. Trudnością są nadal przypadki wagarów niektórych uczniów, uzależnienia (papierosy), kontakt z niektórymi rodzicami. Pracownicy niepedagogiczni (uczestnicy wywiadu) potwierdzają, że w szkole dyskutuje się na temat pożądanych postaw uczniów - na apelach roboczych, na spotkaniach z rodzicami, na lekcjach wychowawczych w klasach. Udział w takich dyskusjach biorą uczniowie, nauczyciele i rodzice. Pracownicy niepedagogiczni w tych rozmowach nie uczestniczą, ale często są proszeni o wyrażenie swoich opinii w tym zakresie. Według tych respondentów uczniom w szkole nie wolno: zachowywać się wulgarnie i agresywnie; mieć wyzywającego stroju, makijażu i fryzury; palić papierosów i pić alkoholu. Prawie połowa ankietowanych uczniów klas II uważa, że w szkole traktowana jest sprawiedliwie (25 z 51) i w równy sposób z innymi uczniami (23 z 51). Zdaniem ponad połowy ankietowanych rodziców uczniów klas II (26 z 40) to, w jaki sposób szkoła wychowuje uczniów, odpowiada potrzebom ich dzieci. Prawie połowa ankietowanych rodziców drugoklasistów (16 z 40) uważa, że nauczyciele traktują uczniów w równy sposób. Działania wychowawcze są adekwatne do potrzeb uczniów. Zdaniem nauczycieli uczestniczących w wywiadzie diagnozę potrzeb wychowawczych uczniów przeprowadza się m.in. poprzez: rozmowy z uczniami i rodzicami; obserwacje (np. zaangażowanie w pracę zespołu, funkcjonowanie w grupie); analizę frekwencji uczniów w szkole i rodziców na zebraniach; wymianę niektórych informacji z Ośrodkiem Pomocy Społecznej; ankietowanie uczniów (np. na temat poczucia bezpieczeństwa w szkole, uzależnień); rozmowy z pedagogiem i psychologiem. W wyniku tej diagnozy określone zostały potrzeby uczniów: emocjonalne (np. nieradzenie sobie z emocjami, akceptacja grupy), opiekuńcze, materialne i prawne. W celu zaspokojenia tych potrzeb szkoła prowadzi m.in. następujące działania: konsultacje pedagoga i psychologa; sugerowanie rodzicom skorzystania z pomocy poradni psychologiczno-pedagogicznej; współpraca z kuratorem, sądem, policją; dożywianie, zakup podręczników, pomocy do nauki; rozmowy wychowawcy z uczniem i rodzicami; współpraca z OPS oraz z innymi podmiotami (parafia); prowadzenie profilaktyki uzależnień. W opinii ponad połowy ankietowanych uczniów klas II (32 z 51) postawy promowane przez szkołę są zgodne z postawami, które uczniowie uważają za ważne. Uczniowie uczestniczą w działaniach sprzyjających kształtowaniu pożądanych społecznie postaw. Wszyscy ankietowani nauczyciele (27 osób) stwierdzili, że w szkole dyskusja na temat pożądanych postaw uczniów miała miejsce "w przeciągu ostatnich sześciu miesięcy". Zdaniem nauczycieli uczestniczących w wywiadzie grupowym uczniowie biorą udział w działaniach kształtujących społecznie pożądane postawy, np.: akcje charytatywne, spotkania z osobami niepełnosprawnymi, "Sprzątanie Świata", zbiórka nakrętek, uprawa ogródka szkolnego (całe klasy). Udział w przedsięwzięciach odbywa się często na zasadzie współzawodnictwa klasowego, co ma wpływ na kształtowanie pozytywnych zachowań i postaw. Prawie połowa ankietowanych uczniów klas II (21 z 51) twierdzi, że w szkole brali udział w rozmowie na temat odpowiedniego zachowania "w tym semestrze"; według 13 uczniów - "w poprzednim semestrze"; 11 drugoklasistów uczestniczyło w takiej rozmowie "w poprzednim roku szkolnym lub dawniej"; a 6 osób - "nigdy" nie brało udziału w rozmowie na temat odpowiedniego zachowania. Ankietowani drugoklasiści (51 osób), pytani o to, kiedy ostatnio w szkole brali udział w innych zajęciach związanych z zachowaniem i relacjami z innymi ludźmi, udzielili następujących odpowiedzi: "około pół roku temu lub dawniej" - 19 osób; "kilka miesięcy temu" - 11 osób; "nigdy" - 13 osób; "w ostatnim miesiącu" - 8 osób. Podczas większości obserwowanych zajęć nauczyciele, udzielając opisowej informacji zwrotnej po odpowiedziach uczniów, robili to w sposób przystępny, poszerzali wiedzę uczniów i odwoływali się do ich doświadczeń. Uczniowie biorą udział w planowaniu i modyfikowaniu działań wychowawczych w szkole. W opinii dyrektora i zdecydowanej większości nauczycieli (25 z 27) uczniowie "raczej" uczestniczą w tworzeniu i zmianie szkolnego systemu oddziaływań wychowawczych. Jako przykłady uczestnictwa uczniów w tym procesie respondenci podają: uwzględnienie uwag uczniów dotyczących planu zajęć dydaktycznych, organizacji imprez szkolnych, akcji charytatywnych (zbieranie nakrętek, WOŚP, pomoc osobom niepełnosprawnym); prowadzenie balu w przedszkolu; współpraca z Ośrodkiem Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczym w Ostromicach. Ankietowani nauczyciele najczęściej podają następujące przykłady uczestnictwa uczniów we 15 / 21

16 współtworzeniu i modyfikowaniu działań wychowawczych: uwzględnienie propozycji tematów godzin lekcyjnych, dyskusje na temat Regulaminu Ucznia i jego modyfikacji; wspólne ustalanie tematyki godzin wychowawczych; działalność samorządu szkolnego (organizacja imprez, wydawanie gazetki); wspólne planowanie wycieczek; ustalanie oceny zachowania. Według nauczycieli uczestniczących w wywiadzie uczniowie zgadzają się z większością promowanych w szkole postaw, np. patriotyczną, prozdrowotną. Niekiedy trzeba im przypomnieć o zasadach lub dopilnować właściwego zachowania. Większość działań podejmowanych przez nauczycieli uczniowie rozumieją, biorą udział w działaniach, szanują tradycję. Nauczyciele dają uczniom dobry przykład i motywują ich do właściwych zachowań. Większość ankietowanych uczniów klas II (37 z 51) uważa, że uczniowie mają wpływ na to, jakie postawy są promowane w szkole. Rodzice i uczniowie, uczestnicy wywiadów, twierdzą, że od uczniów w szkole oczekuje się m.in.: wrażliwości na krzywdę innych; nienagannego zachowania; kultury osobistej na co dzień; czystości, schludnego wyglądu; nie można farbować włosów, malować paznokci, nosić mocnego makijażu. Ponadto uczniowie dodają, że oczekuje się od nich umiejętności udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Takie zachowania są również ważne dla uczniów i zbieżne z oczekiwaniami rodziców. Na 2 (z 5) obserwowanych zajęciach nauczyciele uwzględnili inicjatywy zgłaszane przez uczniów; na pozostałych lekcjach uczniowie nie występowali z inicjatywami. Wnioski z analizy działań wychowawczych są wdrażane. Dyrektor podaje następujące przykłady wniosków z analiz działań wychowawczych: wpłynąć na poprawę frekwencji uczniów; zaopiekować się uczniami sprawiającymi problemy wychowawcze i uczniami wycofanymi; rozmawiać z rodzicami. Wnioski te są wykorzystywane m.in. w następującej formie: szukanie przyczyny absencji uczniów, rozmowy z uczniami i rodzicami, kierowanie ich do specjalistów. Według nauczycieli, uczestników wywiadu grupowego, z analiz działań wychowawczych wykorzystano następujące wnioski: kształtowanie postawy poszanowania dla tradycji; dokonanie zmian w regulaminie (bardziej rygorystyczne traktowanie spóźnień i właściwego ubioru); ścisły kontakt z pedagogiem w przypadku nieusprawiedliwionych godzin nieobecności uczniów; wzmocnienie dyżurów nauczycieli i włączenie uczniów do pełnienia dyżurów podczas przerw. Powyższe argumenty świadczą o wysokim stopniu wypełniania wymagania. Poziom spełniania wymagania: B Wymaganie: Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych Komentarz: Nauczyciele znają możliwości swoich uczniów. Większość ankietowanych nauczycieli (18 z 27) diagnozuje możliwości edukacyjne wszystkich swoich uczniów; 7 nauczycieli diagnozuje możliwości edukacyjne większości swoich uczniów. Według ankietowanych nauczycieli z prowadzonych diagnoz wynikają m.in. następujące informacje: konieczność zachęcania uczniów do samodzielnej pracy i rozwijania ich zainteresowań; potrzeba indywidualizacji procesu nauczania i ciągłego motywowania uczniów oraz zachęcanie ich do uczestniczenia w konsultacjach i zajęciach wyrównawczych; potrzeba modyfikowania planu pracy z uczniami oraz ograniczenia metod podających na rzecz aktywizujących. W opinii partnerów zewnętrznych szkoły i przedstawicieli organu prowadzącego w środowisku lokalnym uczniów problemy społeczne są takie "jak wszędzie": bezrobocie (raczej okresowe niż stałe), nieprzystosowanie rodziny do tej sytuacji (wzmożonej działalności na rynku pracy w sezonie), alkoholizm i inne uzależnienia; przemoc w rodzinie; "eurosieroctwo"; niewydolność rodziny (często wychowywanie dziecka przez samotną matkę bądź mylne pojmujmowanie roli rodzica - zbytni liberalizm). Uczniowie osiągają sukcesy edukacyjne na miarę swoich możliwości. Zdaniem dyrektora najważniejsze czynniki, które sprawiają, że uczniowie średnio lub bardzo zdolni nie osiągają w szkole sukcesu edukacyjnego, to głównie czynniki społeczne i ekonomiczne. Do czynników społecznych dyrektor zalicza: rozwody rodziców, ich niestabilność emocjonalną, brak czasu dla dziecka, brak kontaktu z dzieckiem, brak wsparcia ze strony rodziny, patologię w rodzinie (np. alkoholizm). Czynniki ekonomiczne to: ubóstwo i okresowe bezrobocie. 16 / 21

17 Ankietowani uczniowie klas II (51 osób), proszeni o dokończenie zdania: "Myśląc o swoich wynikach pracy w szkole, czuję..." wybrali następujące odpowiedzi: "Niezadowolenie, że nie mogłem/mogłam zrobić więcej" - 21 osób; "Uważam, że wszystko jest w porządku" - 12 osób; "Radość" - 9 osób; "Nie obchodzi mnie to" - 9 osób. W szkole prowadzone są działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów. Zdaniem dyrektora dla ograniczenia wpływu czynników środowiskowych na rozwój kariery edukacyjnej ucznia szkoła podejmuje m.in. następujące działania (w nawiasach odsetek uczniów objętych działaniem): funduje stypendia naukowe i sportowe (ok. 15%); udziela wsparcia materialnego (zakup odzieży i obuwia); wsparcia emocjonalnego (pomoc wychowawcy, pedagoga szkolnego i psychologa); załatwia dofinansowanie (z Rady Rodziców, Ośrodka Pomocy Społecznej) do wyjść i wycieczek szkolnych. Szkoła prowadzi także, według dyrektora, działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów: zajęcia wyrównawcze (ok. 45%), korekcyjno-kompensacyjne (ok. 10%), sportowe, nauczanie indywidualne (ok. 2%); konsultacje, koła zainteresowań (ok. 25%); zachęca do udziału w konkursach i olimpiadach. Zwiększeniu szans edukacyjnych uczniów sprzyja również mała liczebność klas; bogaty księgozbiór w bibliotece szkolnej; centrum multimedialne na 8 stanowisk dla uczniów; doradztwo zawodowe. W szkole 4 uczniów posiada orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego (ok. 2%). Opinie poradni psychologiczno-pedagogicznej, głównie w zakresie dysleksji rozwojowej, otrzymało 21 uczniów (ok. 10%). Wszyscy uczniowie tego potrzebujący objęci są terapią pedagogiczną, gdyż szkoła zatrudnia osobę z uprawnieniami do prowadzenia takiej terapii. Także w opinii rodziców uczestniczących w wywiadzie szkoła podejmuje starania, aby umożliwić wszystkim uczniom odniesienie sukcesu szkolnego na miarę ich możliwości: organizowanie wystaw prac plastycznych; zachęcanie uczniów do rozwijania zainteresowań poprzez udział w konkursach, olimpiadach, zawodach sportowych; organizowanie zajęć pozalekcyjnych rozwijających wiedzę i zainteresowania lub zajęć wyrównawczych i konsultacji. Również partnerzy szkoły i przedstawiciele organu prowadzącego uważają, że w szkole podejmowane są starania, by umożliwić wszystkim uczniom odniesienie sukcesu. Przykładem powyższego stwierdzenia jest przystąpienie szkoły do Programu "Moje Gimnazjum - Moja Szansa", w ramach którego organizowane są zajęcia wyrównawcze i koła zainteresowań. Dzięki bardzo dobrej współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną diagnozuje się uczniów, kieruje na nauczanie indywidualne, pomaga się im w budowaniu poczucia własnej wartości. Działające w szkole koła (plastyczne, recytatorskie, Gimsport) pozwalają spełniać się każdemu dziecku. Uczniom wymagającym pomocy przyznaje się stypendium socjalne, w losowych przypadkach dyrektor wnioskuje o zasiłek. Bardzo dobrze układa się współpraca z policją (szczególnie pedagoga szkolnego). Szkoła realizuje projekt "Odjechane Ferie bez odjazdów" (cykl zajęć profilaktycznych w ramach ferii zimowych). Rozwija się edukacja przyrodnicza - we współpracy z Wolińskim Parkiem Narodowym i Nadleśnictwem Międzyzdroje (prelekcje, lekcje przyrody, odczyty). Gimnazjum współpracuje z pobliską szkołą podstawową - korzysta z hali sportowej i "Orlika". Uczniowie korzystają także z nowo otwartego planetarium i kina - wyjścia są nagrodą za osiągnięcia w konkursach. Szkoła bierze udział w projekcie "Świetlica, dzieci, praca" - prowadzone są zajęcia z muzykoterapii, bajkoterapii i relaksacji. Efekty tych działań to przede wszystkim wzbogacanie młodzieży w wiedzę (np. udział w warsztatach "Nie ma tolerancji na nietolerancję" - profilaktyka HIV i AIDS); rodzice są bardziej doinformowani (np. ulotki o "dopalaczach"). Efektem jest również umiejętność otwartego mówienia o problemach - obserwuje się większą świadomość rodziców i chęć korzystania z pomocy instytucji (m.in. dla dzieci niepełnosprawnych). Prawie połowa ankietowanych rodziców uczniów klas II (18 z 40) uważa, że w szkole podejmuje się starania, by ich dzieci miały poczucie sukcesu w nauce na miarę swoich możliwości. Jako przykłady tych działań nieliczni ankietowani rodzice (6 z 40) podali m.in.: organizowanie olimpiad przedmiotowych i konkursów; koła zainteresowań; zawody sportowe; wyróżnianie oceną i pochwałą; wyróżnienie ucznia za dobre wyniki w nauce (np. stypendium). W szkole prowadzone są działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacji. W opinii dyrektora uczniowie są motywowani do pełnego wykorzystywania swoich możliwości głównie poprzez: pochwały słowne na apelu, w klasie, na korytarzu, przy rodzicach; uścisk dłoni wychowawcy i dyrektora szkoły; listy gratulacyjne dla rodziców; uwiecznienie w kronice szkolnej; wyróżnienie w mediach, w biuletynie miejskim, na stronie internetowej szkoły, na szkolnej tablicy informacyjnej; pochwały i nagrody dla całej klasy (głównie słodycze lub wyjścia, np. do planetarium); stypendia naukowe i sportowe; okazjonalne wystawy prac uczniowskich (promowanie zainteresowań i zdolności uczniów); docenianie i chwalenie uczniów na każdym kroku za nawet najmniejszy postęp. Zdaniem nauczycieli uczestniczących w wywiadzie grupowym proces edukacji jest indywidualizowany m.in. poprzez: dostosowywanie wymagań na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej; zapraszanie uczniów do udziału w kołach zainteresowań; organizowanie zajęć wyrównawczych; dostosowywanie tempa pracy do możliwości ucznia, klasy; stopniowanie trudności zadań; dostosowywanie formy sprawdzania wiedzy 17 / 21

18 i umiejętności ucznia do jego predyspozycji. Ponad połowa ankietowanych uczniów klas II (28 z 51) uważa, że nauczyciele pomagają uczniom uczyć się, gdy mają oni trudności z nauką. Większość drugoklasistów (32 z 51) twierdzi, że nauczyciele mówią im, iż mogą się oni nauczyć nawet trudnych rzeczy. Prawie połowa uczniów klas II (23 z 51) ma poczucie, że nauczyciele w nich wierzą. Większość ankietowanych rodziców uczniów klas II (36 z 40) ma poczucie, że w szkole ich dziecko nie jest traktowane indywidualnie. Na obserwowanych zajęciach nauczyciele w różnym stopniu motywowali uczniów do angażowania się oraz w różnym stopniu potrafili dobrać sposób motywowania do potrzeb poszczególnych uczniów. Przytoczone argumenty są dowodem na wysoki stopień wypełniania wymagania. Poziom spełniania wymagania: B 18 / 21

19 Wnioski z ewaluacji: 1. Różnorodne działania gimnazjum odwołujące się do tradycji szkoły, wychowywanie młodzieży w poszanowaniu uniwersalnych wartości oraz dążenie do wszechstronnego rozwoju uczniów w pełni odzwierciedlają sentencję Semper in altum (Zawsze wzwyż), zawartą w koncepcji pracy szkoły. 2. Gimnazjum wychodzi naprzeciw oczekiwaniom uczniów, modyfikując i wzbogacając ofertę edukacyjną szkoły (m.in.: koła teatralne, kabaret, nauka gry na perkusji i gitarze, zajęcia wokalne, sekcja zapaśnicza, projekty edukacyjne). 3. Pomimo deklaracji zdecydowanej większości ankietowanych uczniów klas II o otrzymywanej przez nich od nauczycieli informacji zwrotnej dotyczącej uzyskiwanych ocen, według tych uczniów nauczyciele nie rozmawiają z nimi na temat ich trudności w nauce. 4. Szkoła czyni starania w zakresie współpracy nauczycieli i uczniów w realizacji procesów edukacyjnych, jednak w opinii ponad połowy ankietowanych uczniów klas II i ich rodziców nauczyciele rzadko uwzględniają opinie gimnazjalistów dotyczące tematyki czy sposobu prowadzenia zajęć. 5. Nauczyciele współpracują i wspierają się wzajemnie w przebiegu procesów edukacyjnych, o czym świadczą realizowane w szkole liczne przedsięwzięcia o zasięgu lokalnym i ogólnopolskim (np.: festiwale ekologiczne, festiwal profilaktyczny, współpraca z zagranicą, imprezy sportowe). 6. Uczniowie, biorąc udział w działaniach o charakterze charytatywnym, społecznym, ekologicznym i prozdrowotnym, rozwijają w sobie wrażliwość i odpowiedzialność, uczą się współpracy oraz przygotowują się do pełnienia różnych ról w dorosłym życiu. 7. Liczne osiągnięcia uczniów w różnych dziedzinach oraz aktywny udział młodzieży w życiu gimnazjum, a także wsparcie udzielane uczniom i rodzicom w procesie wychowania przez nauczycieli, pedagoga szkolnego i psychologa pozwalają osiągnąć sukces każdemu uczniowi. 19 / 21

20 Wymaganie Obszar: Procesy Szkoła lub placówka ma koncepcję pracy Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli Kształtuje się postawy uczniów Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych Poziom spełniania wymagania A A C A B B 20 / 21