PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA-ZDRÓJ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA AKTUALIZACJA

Transkrypt

1 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA-ZDRÓJ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA AKTUALIZACJA ZLECENIODAWCA: Załącznik d Uchwały Nr XXV/139/2012 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia 27 września 2012 r. Gmina Planica-Zdrój ul. Jarsława Dąbrwskieg Planica-Zdrój tel.(+48-74) , fax.(+48-74) um@planica.pl, ZLECENIOBIORCA: EKO TEAM Sebastian Kulikwski, ul. Pniatwskieg 20/14, Zgrzelec tel , fax ekteam.kulikwski@gmail.cm, POLANICA-ZDRÓJ, SIERPIEŃ 2012

2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA AUTOR OPRACOWANIA: Sebastian Kulikwski Osby i instytucje współpracujące przy pracwaniu niniejszeg dkumentu: Katarzyna Rybacka Urząd Miejski w Planicy-Zdrju Miejski Zakład Kmunalny w Planicy-Zdrju Sp. z.. Nadleśnictw Zdrje Starstw Pwiatwe w Kłdzku EnergiaPr S.A., Oddział w Wałbrzychu Dlnśląska Spółka Gazwnictwa, Oddział Wałbrzych Frtum Pwer and Heat Plska Sp. z.. Oddział DZT w Świebdzicach Krzysztf Gruza Samdzielne Stanwisk ds. Ochrny Śrdwiska Uzdrwiskwy Zakład Górniczy Zdjęcia na kładce: 2

3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 1 WSTĘP PODSTAWA OPRACOWANIA METODOLOGIA OPRACOWANIA, ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU I JEGO PODSTAWY PRAWNE UWARUNKOWANIE ZEWNĘTRZNE POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO DO PROGRAM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU I OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO NA LATA OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY POŁOŻENIE UKSZTAŁTOWANIE TERENU I BUDOWA GEOLOGICZNA KLIMAT OTOCZENIE SPOŁECZNO GOSPODARCZE TURYSTYKA I REKREACJA OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO System gazwniczy System elektrenergetyczny System ciepłwniczy Bilans emisji pyłwej i gazwej w Gminie Planica-Zdrój Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA W TYM OCHRONA PRZECIW POWODZIOWA Hydrgrafia Główne źródła zanieczyszczeń wód pwierzchniwych i pdziemnych Zapatrzenie w wdę Odprwadzanie ścieków raz wód padwych Ochrna przeciwpwdziwa GOSPODARKA ODPADAMI OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO WRAZ Z OCHRONĄ LASÓW Charakterystyczne elementy przyrdy żywinej w strukturze przestrzennej zagspdarwania terenu Gminy Planica-Zdrój Chrnine i ginące elementy flry i fauny Frmy chrny przyrdy na terenie gminy Zieleń urządzna Gspdarka łwiecka, rybactw, wędkarstw Ochrna lasów OCHRONA ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I GLEB Użytkwanie terenu Gminy Planica-Zdrój Tereny zagrżne ruchami maswymi (suwiska) OCHRONA PRZED HAŁASEM Hałas przemysłwy Hałas drgwy Hałas niezrganizwany OCHRONA PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI WRAZ ICH MONITORINGIEM EDUKACJA EKOLOGICZNA PRIORYTETY EKOLOGICZNE, CELE I KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PLAN OPERACYJNY ZAGADNIENIA SYSTEMOWE MECHANIZMY PRAWNE DOSTĘP DO INFORMACJI, UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO NA OBSZARZE GMINY POLANICA-ZDRÓJ MONITORING ŚRODOWISKA

4 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 8 ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU ANALIZA ŹRÓDEŁ PREFERENCYJNEGO WSPARCIA FINANSOWEGO PRZEDSIĘWZIĘĆ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA Krajwe Fundusze Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej Ogólnplskie Prgramy Operacyjne dyspnujące śrdkami UE w kresie prgramwania Reginalny Prgram Operacyjny Wjewództwa Dlnśląskieg na lata Prgram LIFE NAKŁADY NA REALIZACJĘ ZADAŃ PROGRAMU I PROPONOWANE ŹRÓDŁA ICH FINANSOWANIA MOŻLIWY ROZKŁAD ŹRÓDEŁ ZEWNĘTRZNEGO WSPARCIA FINANSOWEGO DLA KLUCZOWYCH ZADAŃ WŁASNYCH GMINY Mdel współfinanswania zadań własnych kluczwych Kierunki działań w zakresie współfinanswania zadań pzstałych OCENA MOŻLIWOŚCI BUDŻETOWYCH WDROŻENIA ZADAŃ WŁASNYCH STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM SPIS RYSUNKÓW RYSUNEK 1 LOKALIZACJA GMINY POLANICA-ZDRÓJ NA TLE POWIATU KŁODZKIEGO RYSUNEK 2 LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY POLANICA-ZDRÓJ RYSUNEK 3 ILOŚĆ URODZEŃ, ZGONÓW I PRZYROST NATURALNY NA TERENIE GMINY POLANICA-ZDRÓJ W LATACH RYSUNEK 4 SALDO MIGRACJI NA OBSZARZE POLANICY-ZDRÓJ NA PRZESTRZENI LAT RYSUNEK 5 ZMIANY W ILOŚCI PODMIOTÓW W SYSTEMIE REGON NA TERENIE GMINY POLANICA-ZDRÓJ RYSUNEK 6 LOKALIZACJA STREFY DOLNOŚLĄSKIEJ ORAZ PUNKTY POMIAROWE W POWIECIE KŁODZKIM...20 RYSUNEK 7 WYNIKI POMIARÓW DWUTLENKU AZOTU ZE STACJI W KŁODZKU W 2010 R. (µg/m 3 ) RYSUNEK 8 WYNIKI POMIARÓW DWUTLENKU SIARKI ZE STACJI W KŁODZKU W 2010 R. (µg/m 3 ) RYSUNEK 9 WYNIKI POMIARÓW TLENKU AZOTU ZE STACJI W KŁODZKU W 2010 R. (µg/m 3 ) RYSUNEK 10 WYNIKI POMIARÓW PM10 ZE STACJI W KŁODZKU W 20110R. (µg/m 3 ) RYSUNEK 11 ROZKŁAD SIECI GAZOWYCH W OBSZARZE POLANICY-ZDRÓJ...24 RYSUNEK 12 EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DLA OBIEKTU STANDARDOWEGO W KG/ROK...26 RYSUNEK 13 POTENCJAŁ I WYKORZYSTANIE BIOMASY NA DOLNYM ŚLĄSKU...29 RYSUNEK 14 POTENCJAŁ I WYKORZYSTANIE ENERGII BEZPOŚREDNIEGO PROMIENIOWANIA NA DOLNYM ŚLĄSKU RYSUNEK 15 POTENCJAŁ I WYKORZYSTANIE ENERGII WIATRU NA DOLNYM ŚLĄSKU RYSUNEK 16 SCHEMAT REGIONALIZACJI HYDROGEOLOGICZNEJ RYSUNEK 17 MAPA ZASIĘGU DZIAŁANIA RZGW WE WROCŁAWIU RYSUNEK 18 OBSZAR DZIAŁANIA DOLNOŚLĄSKIEGO ZARZĄDU MELIORACJI I URZĄDZEŃ WODNYCH WE WROCŁAWIU...43 RYSUNEK 19 CZAS TRWANIA MAKSYMALNYCH NIŻÓWEK W LATACH RYSUNEK 20 SCHEMAT ROZMIESZCZENIA POSTERUNKÓW POMIAROWYCH LSOP DLA POWIATU KŁODZKIEGO RYSUNEK 21 PODZIAŁ GEOBOTANICZNY OBSZARU GMINY POLANICA-ZDRÓJ RYSUNEK 22 MAPA PN GÓR STOŁOWYCH RYSUNEK 23 OBSZAR NATURA2000 PIEKIELNA DOLINA KOŁO POLANICY...58 RYSUNEK 24 PODZIAŁ LASÓW ZE WZGLĘDU NA CHARAKTER WŁADANIA RYSUNEK 25 MAPA OBSZARU GÓRNICZEGO POLANICA ZACIEMNIENIE OBRAZU...62 RYSUNEK 26 RUCHY MASOWE I OSUWISKA NA TLE POWIATU KŁODZKIEGO...67 RYSUNEK 27 REZULTATY PRZEMIESZCZEŃ POZIOMYCH PUNKTÓW W SIECI PIEKIEŁKO...67 RYSUNEK 28 REZULTATY PRZEMIESZCZEŃ POZIOMYCH PUNKTÓW NA TARASACH POŁUDNIOWYCH RYSUNEK 29 UDZIAŁ ZADAŃ WG KRYTERIUM ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA POKRYCIE ŚRODKÓW FINANSOWYCH W OGÓLNYCH WYDATKACH ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA (ZŁ) RYSUNEK 30 STRUKTURA WYDATKÓW NA WYBRANYCH KIERUNKACH NA TLE POZOSTAŁYCH ZADAŃ OBJĘTYCH PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA (ZŁ)...97 RYSUNEK 31 ROZKŁAD WARTOŚCI POMIĘDZY ZADANIAMI WŁASNYMI KLUCZOWYMI A POZOSTAŁYMI RYSUNEK 32 WIELKOŚĆ ZAANGAŻOWANIA KAPITAŁU WŁASNEGO WG WARIANTÓW FINANSOWANIA ZADAŃ WŁASNYCH ( KLUCZOWYCH ); (ZŁ) SPIS TABEL TABELA 1 GŁÓWNE RODZAJE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH I ICH ILOŚCI TABELA 2 CZYNNIKI METEOROLOGICZNE WPŁYWAJĄCE NA STAN ZANIECZYSZCZENIA ATMOSFERY TABELA 3 ZESTAWIENIE DANYCH DOTYCZĄCYCH INFRASTRUKTURY GAZOWNICZEJ, ILOŚCI ODBIORCÓW I ZUŻYCIA GAZU ZIEMNEGO NA TERENIE GMINY POLANICA-ZDRÓJ

5 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA TABELA 4 DANE DOTYCZĄCE ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ NA TERENIE GMINY POLANICA-ZDRÓJ TABELA 5 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY POLANICA-ZDRÓJ W 2010 ROKU...28 TABELA 6 ILOŚĆ WYSTĄPIEŃ BADANYCH WSKAŹNIKÓW ZANIECZYSZCZENIA W ODNIESIENIU DO WYMAGAŃ, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ KATEGORIE WÓD DO SPOŻYCIA...34 TABELA 7 MONITORING WÓD PODZIEMNYCH W REJONIE GZWP TABELA 8 ZBIORNIKI RETENCYJNE I GROMADZĄCE ZAPAS WODY TABELA 9 STĘŻENIA I ŁADUNKI ZAWARTE W ŚCIEKACH SUROWYCH ORAZ PO REDUKCJI ZANIECZYSZCZEŃ...38 TABELA 10 PRZEPŁYWY CHARAKTERYSTYCZNE ZLEWNI RZEK NA TERENIE GMINY POLANICA-ZDRÓJ, ŚREDNIE Z LAT TABELA 11 CZAS TRWANIA NIŻÓWEK (DNI) W POSZCZEGÓLNYCH ZLEWNIACH RZEK WOJ. DOLNOŚLĄSKIEGO DLA PRZEPŁYWU GRANICZNEGO NIŻÓWKI Q TABELA 12 POMNIKI PRZYRODY NA TERENIE GMINY POLANICA-ZDRÓJ TABELA 13 WYDOBYCIE PIASKOWCA CIOSANEGO ZE ZŁOŻA SZCZYTNA - ZAMEK TABELA 14 STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW W GMINIE TABELA 15 LOKALIZACJA PRZEKROJÓW POMIAROWYCH...70 TABELA 16 WYNIKI POMIARÓW POZIOMU HAŁASU WRAZ Z WARTOŚCIAMI PRZEKROCZEŃ...70 TABELA 17 ZBIORCZE ZESTAWIENIE WYDATKÓW NA REALIZACJĘ PRZEDSIĘWZIĘĆ W POSZCZEGÓLNYCH KIERUNKACH OCHRONY ŚRODOWISKA TABELA 18 KLUCZOWE (NAJDROŻSZE) ZADANIA WŁASNE GMINY POLANICA-ZDRÓJ TABELA 19 POTENCJALNY ROZKŁAD ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA ZADAŃ WŁASNYCH GMINY POLANICA-ZDRÓJ ( KLUCZOWYCH ) WG PRZYJĘTYCH WARIANTÓW TABELA 20 SYTUACJA FINANSOWA BUDŻETU GMINY POLANICA ZDRÓJ WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA (DO ROKU 2019)

6 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 1 Wstęp 1.1 Pdstawa pracwania Pdstawą pracwania jest umwa zawarta w dniu 17 listpada 2011 rku między EKO-TEAM Sebastian Kulikwski ze Zgrzelca, a Gminą Planica-Zdrój na wyknanie pracy pt.: Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla miasta Planica-Zdrój na lata z perspektywą na lata Raprt z wyknania Prgramu Ochrny Śrdwiska za lata Prgnza ddziaływania na śrdwisk prjektu Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska Dla pwstania niniejszeg dkumentu niezbędne były dane pchdzące ze źródeł takich jak: Dkumenty udstępnine przez Gminę: Plan gspdarki dpadami dla gmin Międzygminneg Związku Celweg pwłaneg dla stwrzenia wspólneg systemu gspdarki dpadami w pwiecie kłdzkim, 2005 Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Kłdzkieg na lata , 2008 Strategia Rzwju Miasta Planica-Zdrój na lata , Raprt z realizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Planica-Zdrój za kres , Miejscwe Plany Zagspdarwania Przestrzenneg, Studium uwarunkwań i kierunków zagspdarwania przestrzenneg miasta Planica-Zdrój, 2006 Operat uzdrwiskwy uzdrwiska Planica-Zdrój, Zachdnie Centrum Knsultingwe Eur Invest Sp. z., 2008 Dane zebrane przez zespół autrów pracwania, Opracwania i raprty instytucji takich jak: Ministerstw Ochrny Śrdwiska, Dlnśląski Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska, Materiały knferencyjne, Specjalistyczna literatura. 1.2 Metdlgia pracwania, zawartść dkumentu i jeg pdstawy prawne Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Planica-Zdrój zstał pracwany zgdnie z zapisami ustawwymi Prawa Ochrny Śrdwiska (tekst jednlity 2008 r. Dz. U. nr 25, p. 150) jak narzędzie prwadzenia plityki eklgicznej w gminie. Realizacja pstanwień Prgramu pwinna dprwadzić d pprawy stanu śrdwiska naturalneg, raz zapewnić skuteczne mechanizmy chrniące śrdwisk przed degradacją, a także stwrzyć warunki dla wdrżenia wymagań prawa. Ustawa Praw Ochrny Śrdwiska (tekst jednlity 2008 r. Dz. U. nr 25, p. 150) w Dziale III art. 17 wprwadza bwiązek pracwania prgramów chrny śrdwiska na szczeblu krajwym, wjewódzkim, pwiatwym i gminnym. Prgram chrny śrdwiska pwinien uwzględniać elementy kreślne w art. 14 wynikające z plityki eklgicznej państwa takie jak: cele eklgiczne, prirytety eklgiczne, pzimy celów długterminwych, rdzaj i harmngram działań preklgicznych, śrdki niezbędne d siągnięcia celów, w tym mechanizmy prawn eknmiczne i śrdki finanswe. Nawiązując d układu i zawartści Plityki Eklgicznej Państwa na lata z perspektywą d rku 2016 niniejsze pracwanie pruszał będzie takie zagadnienia jak: Ochrna dziedzictwa przyrdniczeg, Zrównważne wykrzystanie materiałów, wdy i energii, Dalsza pprawa, jakści śrdwiska i bezpieczeństwa eklgiczneg. 6

7 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 2 Uwarunkwanie zewnętrzne 2.1 Plityka eklgiczna państwa Plityka eklgiczna państwa w pstaci aktu nrmatywneg stanwi realizację bwiązku nałżneg na władze publiczne w zakresie chrny śrdwiska. Art. 5 Knstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78 pz.483 zm. Dz.U. Nr 2006 pz.1471): Rzeczpsplita Plska strzeże niepdległści i nienaruszalnści swjeg terytrium, zapewnia wlnści i prawa człwieka i bywatela raz bezpieczeństw bywateli, strzeże dziedzictwa nardweg raz zapewnia chrnę śrdwiska, kierując się zasadą zrównważneg rzwju. Pnadt art. 74 Knstytucji RP wskazuje, że chrna śrdwiska jest bwiązkiem władz publicznych, które prwadzą plitykę zapewniającą bezpieczeństw eklgiczne współczesnym i przyszłym pklenim. Każda sba fizyczna i prawna ma praw d infrmacji stanie śrdwiska, niezależnie d nardwści czy kraju pchdzenia. Równcześnie zbwiązując każdeg (art. 86) d dbałści stan śrdwiska raz pnszenia dpwiedzialnści za spwdwane przez siebie pgrszenie stanu śrdwiska. Plityka eklgiczna zawiera planwane działania w zakresie chrny śrdwiska, które zgdne są z prirytetami Unii Eurpejskiej [dalej: UE] raz celami 6 Wspólntweg prgramu działań w zakresie śrdwiska naturalneg. W załżeniu bieżącej wspólntwej plityki chrny śrdwiska przewiduje się pdjęcie działań na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównważneg rzwju, przystswania d zmian klimatu raz chrny różnrdnści bilgicznej. Sejm RP pdejmując uchwałę w sprawie "Plityki eklgicznej państwa w latach z perspektywą d rku 2016" w dniesieniu d wyżej wspmnianych prirytetów, wskazał, że nadrzędnym celem plityki eklgicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa eklgiczneg kraju (mieszkańców, zasbów przyrdniczych i infrastruktury spłecznej) i twrzenie pdstaw d zrównważneg rzwju spłeczn gspdarczeg. Realizacja teg celu siągana będzie pprzez niezbędne działania rganizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie pstanwień Traktatu Akcesyjneg), twrzenie regulacji dtyczących zakresu krzystania ze śrdwiska i reglamentwania pzimu teg wykrzystania w najważniejszych bszarach chrny śrdwiska. Struktura dkumentu przedstawia główne elementy plityki eklgicznej państwa, d których należą: Kierunki działań systemwych: Uwzględnienie zasad chrny śrdwiska w strategiach sektrwych, Aktywizacja rynku na rzecz chrny śrdwiska, Zarządzanie śrdwiskwe, Udział spłeczeństwa w działaniach na rzecz chrny śrdwiska, Rzwój badań i pstęp techniczny, Odpwiedzialnść za szkdy w śrdwisku, Aspekt eklgiczny w planwaniu przestrzennym, Ochrna zasbów naturalnych, czyli: Ochrna przyrdy, Ochrna i zrównważny rzwój lasów, Racjnalne gspdarwanie zasbami wdnymi, Ochrna pwierzchni ziemi, Gspdarwanie zasbami gelgicznymi, Pprawa jakści śrdwiska i bezpieczeństwa eklgiczneg przy uwzględnieniu: Zależnści między stanem śrdwiska a stanem zdrwia spłeczeństwa, Jakści pwietrza, Ochrny wód, Gspdarki dpadami, Oddziaływania hałasu i pól elektrmagnetycznych, Substancji chemicznych w śrdwisku, 7

8 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Nakłady na realizację plityki eklgicznej, których wyskść na jej pszczególne kierunki przewiduje się: chrna pwietrza atmsferyczneg 19,3 mld zł, chrna wód i gspdarka wdna 36,1 mld zł, gspdarka dpadami 6,7 mld zł, na inne cele plityki eklgicznej dtyczące przedsięwzięć w zakresie chrny przed hałasem i plami elektrmagnetycznymi, chrny pwierzchni ziemi, chrny przyrdy, różnrdnści przyrdniczej i krajbrazu, działalnść badawcz-rzwjwą w chrnie śrdwiska, mnitring raz pzstałą działalnść w chrnie śrdwiska (pważne awarie, chemikalia, bitechnlgie i GMO, prmieniwanie jnizujące) - 4,1 mld zł. Akcesja Plski d UE 1 maja 2004 rku przynisła szereg nwych uwarunkwań dla spłeczeństwa plskieg, władz państwwych i władz samrządwych, które ściśle związane są ze zbwiązaniami, jakie związane są z człnkstwem w UE. Trwające d dziś prcesy adaptwania i przekształcania prawnych pdstaw funkcjnwania prwadzenia plityki państwwej bejmują nwe zasady i spsby kształtwania i prwadzenia plityki państwa. Jedncześnie wymusił t na jednstkach administracyjnych wszystkich szczebli (wjewódzkich, pwiatwych i gminnych) pdjęcie działań aktualizujących dtychczaswą strategię realizacji plityki. Pnadt prcesy uruchmine przez akcesję Plski d UE dpwiedzialne są za pjawienie się nwych bszarów prblemwych w systemie plityki państwa, gdzie zmianie ulega jeg charakter kreślny, jak bardziej twarty i elastyczny. Plityka Eklgiczna Państwa na lata z perspektywą d rku 2016 jak jeden z przykładów prcesów adaptacyjnych, dnsi się d celów i prirytetwych działań pdejmwanych na rzecz plepszenia sytuacji spłeczn gspdarczej kraju w aspekcie chrny śrdwiska i zasbów naturalnych. Działania państwa pdejmwane na rzecz zrównważneg rzwju będą przynsić czekiwane rezultaty jeżeli pprzedzne zstaną przyjęciem zasady równeg dstępu d śrdwiska przyrdniczeg, która rzpatrywana jest w trzech kategriach takich jak: sprawiedliwść międzypkleniwa, która znacza zaspkajanie ptrzeb materialnych i cywilizacyjnych becneg pklenia z równczesnym twrzeniem i utrzymywaniem warunków d zaspkajania ptrzeb przyszłych pkleń, sprawiedliwść międzyreginalna i międzygrupwa, która dtyczy zaspkajania ptrzeb materialnych i cywilizacyjnych spłeczeństw, grup spłecznych i jednstek ludzkich w ramach sprawiedliweg dstępu d granicznych zasbów i walrów śrdwiska, wraz z równprawnym traktwaniem ptrzeb gólnspłecznych z ptrzebami spłecznści lkalnych i jednstek, wyrównywanie szans pmiędzy człwiekiem a przyrdą, pprzez zapewnienie zdrweg i bezpieczneg funkcjnwania (w sensie fizycznym, psychicznym, spłecznym i eknmicznym) jednstek ludzkich przy zachwaniu trwałści pdstawwych prcesów przyrdniczych wraz ze stałą chrna różnrdnści bilgicznej. Oparcie prśrdwiskwej działalnści Państwa pwyższe zasady raz zasadę zrównważneg rzwju pzwli na stymulwanie w ramach nwej plityki eklgicznej państwa następujących prcesów: rzszerzania i umacniania mżliwści dtwarzania się zasbów dnawialnych raz rewitalizacji i renaturalizacji zdegradwanych eksystemów, racjnalneg krzystania z zasbów niednawialnych i dążenia d ich zastępwania dstępnymi substytutami, stpniweg eliminwania z użytkwania substancji niebezpiecznych i tksycznych (raz również w tym przypadku - zastępwania ich mniej uciążliwymi dla śrdwiska substytutami), graniczania skali uciążliwści działalnści gspdarczej dla śrdwiska i nie przekraczania granic jeg dprnści, zwiększenia bezpieczeństwa prwadzenia prcesów z udziałem materiałów niebezpiecznych i graniczenia występwania raz skutków zagrżeń śrdwiska charakterze nadzwyczajnym, stałej chrny i dtwarzania, w mżliwym zakresie, różnrdnści bilgicznej na pzimie krajbrazwym, eksystemwym, gatunkwym i genwym, twrzenia pdmitm gspdarczym warunków d uczciwej knkurencji w sferze dstępu d granicznych zasbów śrdwiska i mżliwści dprwadzania zanieczyszczeń, 8

9 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA usprawniania prcesów pdejmwania decyzji dtyczących śrdwiska, zwłaszcza na szczeblu lkalnym, w tym stymulwania udziału spłeczneg w tych prcesach, dążenia d zapewnienia pczucia bezpieczeństwa eklgiczneg pszczególnym jednstkm i grupm spłecznym (twrzenia warunków sprzyjających zdrwiu fizycznemu, psychicznemu i spłecznemu, w tym pprzez kultywwanie więzi lkalnych). Realizacja plityki eklgicznej wiąże się szczególnie z pwstaniem dpwiednich systemów zarządzania śrdwiskiem, których celem jest włączenie śrdwiska i jeg chrny d działalnści pdmitów gspdarczych przyczyniającej się d jeg jakichklwiek zmian. Systemy te plegają na dbrwlnym przyjęciu zbwiązań przez przedsiębirstwa i instytucje na rzecz pdejmwania knkretnych działań zmniejszających ich ddziaływanie na śrdwisk. Rzpwszechnieniu zarządzania śrdwiskiem służą zwłaszcza przepisy zawarte w rzprządzeniu Wspólnt Eurpejskich nr 761/2001 Parlamentu Eurpejskieg i Rady z dnia 19 marca 2001 rku dpuszczająceg dbrwlny udział rganizacji w systemie zarządzania śrdwiskiem i audytu śrdwiskweg we Wspólncie (EMAS). Międzynardwe standardy w twrzeniu sprawnych systemów zarządzania śrdwiskiem znalazły się również w plskiej wersji prawnej w pstaci ustawy z dnia 12 marca 2004 rku krajwym systemie ekzarządzania i audytu (EMAS) (Dz.U. Nr 70, pz. 631, z późn. zm.). 2.2 Strategia Rzwju Wjewództwa Dlnśląskieg d 2020 Jednym z zadań ustaww nałżnych na samrząd wjewództwa jest prgramwanie rzwju reginalneg. Kluczwym dkumentem w tym zakresie jest strategia, która ma za zadanie kreślać kierunki działań wjewództwa raz stanwić punkt dniesienia dla sektrwych dkumentów prgramwych a także determinwać prcesy rzwjwe reginu. Strategia Rzwju Wjewództwa Dlnśląskieg d 2020 rku zstała uchwalna przez Sejmik Wjewództwa Dlnśląskieg w dniu 30 listpada 2005 rku. Celem Strategii zgdnie z zapisami w niej zawartymi jest wskazanie niezbędnych dla bszaru Wjewództwa Dlnśląskieg kierunków rzwju gspdarczeg i infrastrukturalneg. Dkument ten ma stanwić także narzędzie d pprawy warunków życia mieszkańców Dlneg Śląska, m.in. pprzez zwiększanie ich zaangażwania w realizację zadań publicznych, a tym samym zwiększanie pczucia dpwiedzialnści za harmnijny rzwój reginu. Cel nadrzędny: Pdniesienie pzimu życia mieszkańców Dlneg Śląska raz pprawa knkurencyjnści reginu przy respektwaniu zasad zrównważneg rzwju. Cel gspdarczy : Prirytet 1: Prirytet 2: Prirytet 3: Zbudwanie knkurencyjnej i innwacyjnej gspdarki Dlneg Śląska. Pdniesienie atrakcyjnści inwestycyjnej Dlneg Śląska. Budwa gspdarki partej na wiedzy (GOW). Wspieranie aktywnści gspdarczej na Dlnym Śląsku. Cel przestrzenny : Zwiększenie spójnści przestrzennej i infrastrukturalnej reginu raz jeg integracja z eurpejskimi bszarami wzrstu. Strategia w ramach tak kreślneg celu zakłada stymulwanie i umacnianie integracji przestrzennej raz infrastrukturalnej Dlneg Śląska z Plską i UE, a także wewnątrz reginu raz, c ma szczególnie isttne znaczenie z punktu widzenia niniejszeg Prgramu, aktywną chrnę wartści przyrdniczych i kulturwych raz kształtwanie śrdwiska przyrdniczeg Dlneg Śląska w parciu zasady ekrzwju. Prirytet 1: Prirytet 2: Prirytet 3: Prirytet 4: Prirytet 5: Cel spłeczny : świat. Prirytet 1: Prirytet 2: Prirytet 3: Prirytet 4: Prirytet 5: Pprawa spójnści przestrzennej reginu. Zrównważny rzwój bszarów wiejskich. Pprawa ładu przestrzenneg, harmnijnści struktur przestrzennych. Zapewnienie bezpieczeństwa eklgiczneg spłeczeństwa i gspdarki. Zapewnienie bezpieczeństwa energetyczneg reginu. Rzwijanie slidarnści spłecznej raz pstaw bywatelskich twórczych i twartych na Integracja spłeczna i przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu. Umacnianie spłeczeństwa bywatelskieg, rzwój kultury. Pprawa jakści i efektywnści systemu edukacji i badań naukwych. Stałe pdnszenie stanu bezpieczeństwa i zdrwia mieszkańców wjewództwa. Aktywna plityka rynku pracy raz wzmcnienie rzwju zasbów ludzkich. 9

10 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 2.3 Prgram zrównważneg rzwju i chrny śrdwiska wjewództwa dlnśląskieg Uchwałą Sejmiku Wjewództwa Dlnśląskieg Nr XLIV/842/2002 z dnia 26 kwietnia 2002 rku w sprawie Prgramu chrny śrdwiska pd nazwą Prgram Zrównważneg Rzwju i Ochrny Śrdwiska dla Wjewództwa Dlnśląskieg przyjęt Prgram Ochrny Śrdwiska dla Dlneg Śląska. Długterminwy cel prgramu uwzględniający kierunki rzwjwe w reginie brzmi: Harmnijny, zrównważny rzwój wjewództwa, w którym wymagania chrny śrdwiska nie tylk mają isttny wpływ na przyszły charakter reginu, ale również wspierają jeg rzwój gspdarczy. Pwietrze atmsferyczne Generalny cel strategiczny d rku 2015: Pprawa jakści pwietrza atmsferyczneg. P.1. Dalsze graniczanie emisji z zakładów przemysłwych. P.2. Zmniejszenie zanieczyszczenia pwietrza pchdząceg ze źródeł niskiej emisji. P.3. Zmniejszenie zanieczyszczenia pwietrza pchdząceg ze źródeł kmunikacyjnych. P.4. Wzmcnienie współpracy międzynardwej w dziedzinie minimalizwania zanieczyszczeń transgranicznych. Hałas i wibracje Generalny cel strategiczny d rku 2015: Zmniejszenie uciążliwści hałasu. H.1. Zmniejszenie uciążliwści hałasu kmunikacyjneg. H.2. Zmniejszenie uciążliwści hałasu przemysłweg. Wdy pwierzchniwe i pdziemne Generalny cel strategiczny d rku 2015: Przywrócenie wyskiej jakści wód pwierzchniwych i pdziemnych i ich chrna. W.1. Uprządkwanie gspdarki wdn ściekwej (w szczególnści na terenach wiejskich). W.2. Zmniejszenie zużycia wdy. W.3. Ograniczenie zanieczyszczenia spwdwaneg niekntrlwanymi spływami pwierzchniwymi. W.4. Pdniesienie bezpieczeństwa przeciwpwdziweg. W.5. Zwiększenie małej retencji. W.6. Rzwój współpracy reginalnej na wdach granicznych. W.7. Ochrna zasbów wód pdziemnych. Gspdarka dpadami Generalny cel strategiczny d rku 2015: Ograniczenie negatywneg ddziaływania dpadów na śrdwisk. O.1. Uprządkwanie gspdarki dpadami przemysłwymi. O.2. Uprządkwanie gspdarki dpadami kmunalnymi. Gleby Generalny cel strategiczny d rku 2015: Pdniesienie jakści gleb. G.1. Ograniczenie prcesu degradacji gleb. G.2. Rekultywacja gleb zdegradwanych. Surwce mineralne Generalny cel strategiczny d rku 2015: Ochrna zasbów złóż pprzez ich racjnalne wykrzystywanie. S.1. Minimalizacja presji wywieranej na śrdwisk w prcesie wykrzystania surwców mineralnych. S.2. Zabezpieczenie złóż perspektywicznych i prgnstycznych. Walry przyrdnicze i krajbrazwe 10

11 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Generalny cel strategiczny d rku 2015: Ochrna i wzrst różnrdnści bilgicznej. PK.1. Określenie zasbów przyrdniczych w wjewództwie. PK.2. Objęcie chrną bszarów wyskich walrach przyrdniczych. PK.3. Pdniesienie różnrdnści bilgicznej i krajbrazwej. PK.4. Pwiększenie zasbów leśnych i zapewnienie ich kmplekswej chrny. PK.5. Rzwój terenów zieleni w miastach i na terenach wiejskich. Nadzwyczajne zagrżenia śrdwiska Generalny cel strategiczny d rku 2015: Ograniczenie wystąpień nadzwyczajnych zagrżeń śrdwiska. NZŚ.1. Pprawa bezpieczeństwa eklgiczneg związaneg z działalnścią prdukcyjną przedsiębirców. NZŚ.2. Zapewnienie bezpieczeństwa przewzu drgweg i klejweg materiałów niebezpiecznych. Edukacja eklgiczna Generalny cel strategiczny d rku 2015: Pdniesienie świadmści eklgicznej w spłeczeństwie. E.1. Rzwój edukacji eklgicznej. Kmunikacja spłeczna Generalny cel strategiczny d rku 2015: Otwarta i dwustrnna kmunikacja pmiędzy wszystkimi strnami zaangażwanymi w chrnę śrdwiska. K.1. Rzwój kmunikacji spłecznej. Mnitring Generalny cel strategiczny d rku 2015: Uzyskanie pełnej infrmacji stanie śrdwiska. M.1. Dalszy rzwój mnitringu wszystkich elementów śrdwiska zgdnie z wymgami prawa plskieg i przepisami Unii Eurpejskiej. 2.4 Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Kłdzkieg na lata Celem strategicznym Prgramu jest: Wzrst standardów życia mieszkańców pwiatu z pszanwaniem wielkulturweg dziedzictwa, śrdwiska naturalneg i wykrzystaniem walrów turystycznych i uzdrwiskwych. Prgram kreśla: Cele eklgiczne średnikreswe d 2015 rku wraz z kierunkami działań pprzedzne analizą stanu śrdwiska raz listę przedsięwzięć przewidzianych d realizacji w latach ujęte w blkach tematycznych zgdnych z Plityką eklgiczną państwa z uwzględnieniem wskazówek zawartych w Wytycznych d sprządzania prgramów chrny śrdwiska Spsób mnitringu realizacji Prgramu Aspekty finanswe wdrażania Prgramu. 11

12 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 3 Ogólna charakterystyka Gminy 3.1 Płżenie Gmina Planica-Zdrój płżna jest w płudniw-zachdniej części wjewództwa dlnśląskieg w pwiecie kłdzkim, w centralnej jeg części. Gmina Planica-Zdrój graniczy d płudnia z gminą Bystrzyca Kłdzka, d płudniweg-wschdu z gminą Kłdzk, d półncneg-wschdu, półncy i zachdu z gminą Szczytna. Rysunek 1 Lkalizacja Gminy Planica-Zdrój na tle pwiatu kłdzkieg Źródł: Pwierzchnia Gminy w granicach administracyjnych wynsi becnie 17,22 km 2, c w prównaniu d pzstałych gmin pwiatu kłdzkieg jest jedną z najmniejszych wartść. Planica-Zdrój płżna jest na wyskści m n.p.m. w dlinie Bystrzycy Dusznickiej, u stóp Gór Stłwych i Bystrzyckich, prśniętych przeważnie lasami iglastymi. Jej centralna i półncna część leży w Ktlinie Kłdzkiej, część pn. zach. wchdzi na płaszczyznę Szczytnika w Górach Stłwych, płudniwa część miasta sięga stków Gór Bystrzyckich. Współrzędne gegraficzne Planicy t dł. gegraficznej wschdniej i szer. gegraficznej półncnej. 3.2 Ukształtwanie terenu i budwa gelgiczna Obszar gminy charakteryzuje się urzmaicną rzeźbą terenu, dużymi różnicami wyskści raz zróżnicwanym nachyleniem i ekspzycją. Najwyższym punktem miasta jest znajdujący się w Górach Bystrzyckich szczyt Wietrznik wyskści 758 m n.p.m., a najniżej płżny teren siąga wyskść kł 355 m n.p.m. Planica-Zdrój leży na terenie makrreginu Sudety Zachdnie, który pdzielny jest na mniejsze jednstki zwane mezreginami. Analizwany teren znajduje się w brębie następujących mezreginów: Góry Stłwe bejmują półncn-zachdnią część Planicy-Zdrju d równleżnikweg przebiegu dliny Bystrzycy Dusznickiej. Obszar ten stanwi płudniwy skraj mawianej jednstki. Wierzchłki Gór Stłwych są wzniesine kł 500 metrów nad pzim mrza. Są t typwe wierzchłki kpulaste, częst z płaskimi pwierzchniami szczytwymi. Taki styl budwy gelgicznej wynika z płytweg pzimeg ułżenia piaskwców, które bez wyraźnej granicy przechdzą w stk. Wyższe wierzchłki t Wyski Kamień (533 m n.p.m.), Garncarz (460 m n.p.m.), Piekielna Góra (556 m n.p.m.), Lipnik (541 m n.p.m.), Bukówka (510 m n.p.m.). Stki wzniesień wykazują djrzałe, wyrównane prfile zróżnicwanym nachyleniu, większych spadkach w 12

13 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA dlnych partiach, zwłaszcza przy granicy z dliną Bystrzycy Dusznickiej. Dlina rzeki Bystrzycy Dusznickiej na znacznej długści stanwi naturalną granicę między Górami Stłwymi a Górami Bystrzyckimi. Z uwagi na charakter i frmy gemrflgiczne dlina Bystrzycy Dusznickiej dzieli się na dwa, wyraźnie różniące się d siebie, dcinki: dcinek przełmwy w części zachdniej i dcinek w części śrdkwej i wschdniej terenu analizy. Odcinek przełmwy w części zachdniej ddzielający Góry Stłwe t typwy przełm epigenetyczny, wypreparwany w piaskwcach ciswych, gdzie dn dliny uległ znacznemu przewężeniu i jest graniczne z bu strn strmymi zbczami. Szerkść dna dliny wynsi m, a w samym dnie występuje jedna terasa zalewwa, która siąga wyskść 1-3 m. Śrdkwy i wschdni dcinek dliny rzeki Bystrzycy Dusznickiej psiada dmienny charakter. Szerkść dliny zwiększa się d m. Terasa stanwiąca dn dliny z uwagi na mniejszą szybkść wód w rzece psiada bardziej wyrównany prfil wznsi się kł 2-4 m nad średni pzim wdy w rzece. Rzeka Bystrzyca Dusznicka na tym dcinku psiada fragmentarycznie występujące terasy wyższe. Są t terasy erzyjn-akumulacyjne, zbudwane na ckle skalnym, słab zaznaczające się w mrflgii terenu. Wyznaczane są na pdstawie występwania sadów rzecznych; Góry Bystrzyckie bejmują płudniwą część analizwaneg terenu d równleżnikw przebiegającej dliny Bystrzycy Dusznickiej. Wierzchłki Gór Bystrzyckich są wzniesine d kł 700 m n.p.m. Są t typwe wierzchłki kpulaste raz płaskie, przechdzące bez wyraźnej granicy w stk. Większe wierzchłki t Kamienna Góra (704 m n.p.m.), Stóg (622 m n.p.m.), Smlna (704 m n.p.m.), Wietrznik (758 m n.p.m.), Wlarz (758 m n.p.m.). Stki wzniesień wykazują djrzałe i wyrównane prfile zróżnicwanym nachyleniu. Większe spadki, pwyżej 500 m, występują w dlnych partiach, zwłaszcza przy granicy z dlina Bystrzycy Dusznickiej i bcznych dlinach; Ktlina Kłdzka bejmuje niewielki fragment terenu w części półncn-wschdniej. Pd względem mrflgii nie wykazuje różnic w stsunku d niższych partii Gór Stłwych. Granica między tymi mezreginami jest umwna i niewidczna w terenie. Pd względem gemrflgicznym mżna wydzielić na tym terenie następujące frmy mrflgiczne: spłaszczenia stkwe i pdstkwe, które stanwią przedłużenie łagdnych stków. Spadki nie przekraczają 5 %, a ekspzycja jest głównie wschdnia i płudniw wschdnia. Dliny nieckwate nie psiadają wyraźnych granic mrflgicznych i są częst nieznacznie zagłębine pniżej terenów sąsiednich, a szerkść dlin wynsi d m d 100 m. 3.3 Klimat Biklimat Planicy-Zdrój dzięki zróżnicwanej bdźcwści termicznej psiada także walry hartujące układ termregulacyjny. Klimat Planicy-Zdrój uzyskał świadectw ptwierdzające jeg właściwści lecznicze, wydane przez rgan d teg upważniny, t jest Instytut Gegrafii i Przestrzenneg Zagspdarwania im. Stanisława Leszczyckieg Plskiej Akademii Nauk z siedzibą w Warszawie. Świadectw ptwierdzające właściwści lecznicze klimatu wydane w dniu 27 czerwca 2008 rku wraz z pracwaniem Właściwści lecznicze klimatu Uzdrwiska Planica-Zdrój. Planica-Zdrój leży w reginie biklimatycznym VI pdgórskim i górskim. Jest t uzdrwisk pdgórskie zbczwe, charakteryzujące się typem biklimatu umiarkwanie bdźcwym i kresw łagdnie bdźcwym. WARUNKI SOLARNE Planica-Zdrój dznacza się krzystnymi warunkami dla klimatterapii. Usłnecznienie pwyżej 4 gdzin dziennie przy wyskści słńca pwyżej 20 wywłuje efekt bakteribójczy i witamintwórczy. Taka knfiguracja długści usłnecznienia i kąta padania prmieni słnecznych występuje w Planicy-Zdrju średni 160 dni, czyli prawie płwę dni w rku. Średnie rczne zachmurzenie w Planicy-Zdrju wynsi 68 %, najbardziej zachmurzne nieb jest w kresie zimwym (maksimum w grudniu 75 %). Najmniejsze zachmurzenie występuje w sierpniu (58 %). Średni w rku dni pgdnych jest kł 96, c daje pnad ¼ dni w rku. Najwięcej ntuje się ich w maju, raz d sierpnia d października (pwyżej 9 dni w miesiącu). Najmniej dni pgdnych jest w czerwcu raz w miesiącach zimwych (grudzień-styczeń). Średni w Planicy-Zdrju dni pchmurnych jest 145 czyli prawie 40 % dni w rku. Najwięcej ich występuje d listpada d stycznia (15-17 dni w miesiącu), a najmniej w miesiącach letnich; 13

14 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA WARUNKI TERMICZNO-WILGOTNOŚCIOWE Średnia rczna temperatura w Planicy-Zdrju wynsi 7,2ºC. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, a miesiącem najniższej średniej temperaturze jest styczeń. Przebieg średniej temperatury dbwej charakteryzuje się szybkim wzrstem wartści d luteg d maja raz równie szybkim ich spadkiem d sierpnia d listpada. Przeciętnie w rku jest kł 65 dni letnich (temperatura średnia dbwa 15ºC). Pierwsze dni letnie pjawiają się w kwietniu, a najpóźniej zabserwwane były w październiku. Dni grące występują d maja d października. Średni w rku jest ich 23 z maksimum w sierpniu (8 dni, c stanwi 1/4 dni w miesiącu). Dni upalne mgą się pjawić p raz pierwszy w czerwcu i trwać d września, w sumie stanwią pniżej 1 % dni w rku. Największe prawdpdbieństw ich wystąpienia ntuje się w lipcu i w sierpniu. W chłdnej prze rku bserwuje się dni mrźne, średni 15 w rku (4 %). Występują d października d marca, a maksimum ich częstści występuje w styczniu. Dni bardz mrźne ntuje się spradycznie w miesiącach zimwych (styczeń średni 1 dzień w miesiącu). Średnia rczna wilgtnść względna pwietrza gdzinie 12 UTC wynsi w Planicy-Zdrju 67 %. Najmniejsze jej wartści bserwwane są w maju (58 %, c znacza, że pwietrze jest umiarkwanie suche). Największa wartść przypada na grudzień i wynsi 81 % (pwietrze wilgtne); OPADY Średnia wielletnia suma padów w Planicy-Zdrój wynsi 699 mm. Średnia liczba dni z padem w Planicy-Zdrju wynsi 174 w ciągu rku. Największa liczba dni z padem bserwwana jest w grudniu, kiedy t występują pady małym natężeniu. Najkrzystniejsze miesiące ze względu na małą liczbę dni z padem t luty raz kres d sierpnia d października. Niekrzystne t styczeń, czerwiec i listpadgrudzień. Częst z padem związane są burze. Burze w Planicy-Zdrju pjawiają się przez cały rk. Częstść ich występwania jest największa latem (d maja d sierpnia pnad 3 dni w miesiącu z maksimum w lipcu). W rku jest kł 22 dni z burzą. W Planicy-Zdrju mgły nie są zjawiskiem częstym. Średni w rku pjawia się 41 dni z mgłą. Najwięcej mgieł ntuje się d września d listpada i w marcu (średni pnad 4 dni w miesiącu). Najmniej dni z mgłą jest w lipcu (1 dzień). Zaś pkrywa śnieżna zalegać mże d października d kwietnia, średni przez kł 58 dni. Najwięcej dni z pkrywą śnieżną bserwuje się w styczniu; WARUNKI WIETRZNE Rzkład wiatrów na bszarze Planicy-Zdrju jest uwarunkwany czynnikami cyrkulacyjnymi raz ukształtwaniem terenu (dlina rientacji S-N). Najczęściej wieją wiatry z sektra zachdnieg (W 18 %) c jest typwe dla teg reginu. Wiatry półncnzachdnie (NW 16%) i półncn-wschdnie (NE 11 %), uwarunkwane są ukształtwaniem terenu. Charakterystyczną cechą stsunków wietrznych jest znikmy udział wiatrów z kierunku wschdnieg (E) 4 %. Częstść cisz atmsferycznych w rejnie Ktliny Kłdzkiej jest wyska (pwyżej 20 % wszystkich bserwacji wiatru w rku), a na stacji Planica-Zdrój wynsi 25 %. W Planicy-Zdrju przeważają wiatry słabe. Średnia prędkść wiatru w gdzinach płudniwych siąga maksimum w styczniu (3,2 m/s), a minimum w sierpniu (2,2 m/s). Średnia rczna prędkść wiatru tej prze dnia wynsi 2,7 m/s. W Planicy-Zdrju średni w rku ntuje się 21 dni z wiatrem prędkści większej niż 8 m/s, c stanwi 6 % w skali rku. Najwięcej takich dni jest w chłdnej prze rku. Od grudnia d kwietnia wieją w dwóch d czterech takich dni w miesiącu. Klimat Planicy-Zdrój uzyskał świadectw ptwierdzające jeg właściwści lecznicze, wydane przez rgan d teg upważniny, t jest Instytut Gegrafii i Przestrzenneg Zagspdarwania im. Stanisława Leszczyckieg Plskiej Akademii Nauk z siedzibą w Warszawie przy ulicy Twardej 51/55, dnia 27 czerwca 2008 rku. Klimat Planicy-Zdrój ma, bwiem właściwści lecznicze w dniesieniu d chrób kardilgicznych i nadciśnienia, chrób reumatycznych, chrób dróg ddechwych, pnadt mże wspmagać leczenie chrób układu trawienneg i termregulacyjneg. 3.4 Otczenie spłeczn gspdarcze Według danych Urzędu Miejskieg w Planicy-Zdrju na dzień 9 października 2011 rku gminę Planica- Zdrój zamieszkiwał sób. Przeciętna gęstść zaludnienia w skali całej gminy wynsi 400 sób/km 2. Jest t wskaźnik zdecydwanie wyższy d średniej dla wjewództwa dlnśląskieg (145 sób/km²) raz d średniej krajwej (122 sby/ km²). Według danych statystycznych liczba ludnści na terenie Gminy na przestrzeni statnich śmiu lat stale się nieznacznie zmniejszała. W rku 2003 teren gminy zamieszkiwał kł ludzi, w latach liczba ta zmniejszyła się kł 4,5%. Tendencja ujemna liczby mieszkańców gminy, zstała przedstawina na pniższym wykresie. 14

15 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Rysunek 2 Liczba mieszkańców Gminy Planica-Zdrój Źródł pracwanie własne na pdstawie danych raz danych UM Planica-Zdrój 2011 Nieznaczny spadek liczby ludnści zamieszkującej Planicę-Zdrój znajduje także dzwierciedlenie w ilści urdzeń, zgnów, a także przyrście naturalnym. Zestawienie tych wskaźników zbrazwan na wykresie pniżej, wskaźniki te wykazują stałą tendencję spadkwą. Rysunek 3 Ilść urdzeń, zgnów i przyrst naturalny na terenie Gminy Planica-Zdrój w latach Źródł: pracwanie własne na pstawie Na spadek liczby mieszkańców Planicy-Zdrój ma duży wpływ sald migracji. Z zestawienia zamieszczneg pniżej wynika, iż sald migracji w latach utrzymywał się na stałym ddatnim pzimie kł Więcej jest zameldwań niż wymeldwań z gminy. Nwi mieszkańcy t głównie ludzie z klicznych miast, którzy pragnąc zaznać ciszy i spkju przenszą się d spkjnych zakątków. 15

16 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Rysunek 4 Sald migracji na bszarze Planicy-Zdrój na przestrzeni lat Źródł: pracwanie własne na pstawie Ludnść w wielu prdukcyjnym stanwi kł 63,6% całej ppulacji mieszkańców gminy, ludnść w wieku przedprdukcyjnym stanwi kł 22,2%, a w wieku pprdukcyjnym kł 14,2% sób. Gmina Planica-Zdrój spełnia rlę centrum uzdrwiskweg, turystyczneg, wypczynkweg, kulturalneg, gastrnmiczneg raz usługweg w reginie Ziemi Kłdzkiej. Na zasbnść spłeczn-eknmiczną Gminy Planica-Zdrój duży wpływ mają pdmity gspdarcze. Według stanu na dzień 31 grudzień 2010 rku był ich Zlkalizwane w różnych miejscwściach gminy zapewniają zatrudnienie mieszkańcm i nadają pzytywne impulsy rzwjwi gspdarczemu gminy. Ilść pdmitów i ich sukcesywny wzrst zbrazwan na pniższym wykresie. Rysunek 5 Zmiany w ilści pdmitów w systemie REGON na terenie Gminy Planica-Zdrój Źródł: pracwanie własne na pstawie Dminującą frmę własnści stanwi sektr prywatny. Z 1100 zarejestrwanych pdmitów gspdarczych: 796 t sby fizyczne prwadzące działalnść gspdarczą, 16

17 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 48 t spółki handlwe, 2 spółdzielnia, 4 fundacja, 19 stwarzyszeń i rganizacji spłecznych. Najliczniejszą grupą pdmitów gspdarczych są placówki handlwe różnrdnej branży. Rdzaje pdmitów gspdarczych i ich ilści zamieszczn w tabeli pniżej. Tabela 1 Główne rdzaje pdmitów gspdarczych i ich ilści Lp. Rdzaj pdmitów gspdarczych Ilść 1 handel hurtwy i detaliczny działalnść związana z zakwaterwaniem i usługami gastrnmicznymi działalnść związana z bsługą rynku nieruchmści Budwnictw pieka zdrwtna i pmc spłeczna pzstała działalnść usługwa 86 7 działalnść prfesjnalna, naukwa i techniczna 71 8 przetwórstw przemysłwe 61 Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych GUS na kniec 2010 rku Według danych Pwiatweg Urzędu Pracy w Kłdzku, liczba bezrbtnych w Gminie Planica-Zdrój wynisła rku 477 sób, w tym 195 kbiet. Prównując te dane d rku 2007 (bezrbtnych 295 sby, w tym 155 kbiet) mżna stwierdzić, że bezrbcie w gminie wzrsł w ciągu statnich 3 lat kł 57%. 3.5 Turystyka i rekreacja Wyski pzim atrakcyjnści turystycznej Gminy Planica-Zdrój wynika wprst z niezwykle krzystnych i bgatych walrów przyrdniczych sameg miasta, jak i jeg tczenia. Mngść zabytków Ziemi Kłdzkiej, świadczących histrycznych krzeniach reginu, pdkreśla zalety wspaniałej przyrdy. Bliskść aglmeracji Wrcławia i granicy z Republiką Czeską raz płżenie na ciągu głównych szlaków kmunikacyjnych są ddatkwymi atutami turystycznymi Planicy-Zdrju. Gmina Planica-Zdrój leżąca w Ktlinie Kłdzkiej charakteryzuje się mngścią ciekawych szlaków turystycznych, na których prócz zabytków architektnicznych pdziwiać mżna także pmniki przyrdy raz bszary chrnine. Turystyka w gminie jest histrycznie wysk rzwinięta. Planica jest uznanym d lat miastem uzdrwiskw-turystycznym. Ta gałąź gspdarki tradycyjnie stanwi pdstawę lkalnej przedsiębirczści. Dzięki dbrej bazie turystycznej gście mgą zwiedzać nie tylk tereny wkół Planicy, ale także brać udział w licznie rganizwanych wycieczkach d naszych płudniwych sąsiadów, Czechów. P czeskiej strnie granicy występuje bgactw i różnrdnść zabytków architektnicznych raz mngść parków krajbrazwych. Pasma gór, jakie ciągną się przez tereny Plski i Czech są bardz zróżnicwane i chć stanwią pdbne gelgicznie twry, ukształtwanie ich p bu strnach granicy psiada walr atrakcyjnści. W gminie panują także dbre warunki d uprawiania turystyki rwerwej (duże kmpleksy leśne raz pagórkwaty krajbraz ), c ma swje dzwierciedlenie w już kreślnych dwóch międzynardwych trasach rwerwych na których dbywają się imprezy krajwe raz gólneurpejskie (MTB Grand Prix Langa, Rubena Tur). Długść wszystkich szlaków rwerwych na terenie Gminy Planica-Zdrój wynsi 98 km. Wśród nich mżna wyróżnić: Miejski szlak rwerwy długść - 20,5 km. Szlak miejski przeznaczny jest dla wytrawnych rwerzystów górskich lub dla turystyki pieszej. Pzwala na dtarcie d miejsc nie ujętych w systemie tras turystycznych, wyznaczanych przez PTTK raz inne stwarzyszenia charakterze turystycznym. Żółty szlak rwerwy długść - 20,5 km 17

18 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Czerwny szlak rwerwy długść 2,5 km. Czerwny d Mstwic (Plsk-Czeskie przejście graniczne), Start-skrzyżwanie, ul. A. Skłwskieg z ul. Graniczną. Dystans na terenie gminy 2,5 km Czerwny II szlak rwerwy długść 2,23 km. D Batrówka, Start-OSiR ul. Sprtwa, dalej ul. Zdrjwą, ul. S. Okrzei. Dystans na terenie gminy 2,3 km. Niebieski szlak rwerwy długść - 5,4 km. Start ul. A. Mickiewicza, dalej: ul. Górską, Cichą, Parkwą (Park Zdrjwy), ul. Kryniczną, ul. Jana Pawła II (bk Specjalistyczneg Centrum Medyczneg), Bukwą. Dystans na terenie gminy 5,4 km. ER-8 szlak rwerwy długść 10 km Start na terenie Gminy ul. Władysława Sikrskieg MIĘDZYNARODOWA TRASA ROWEROWA- Wkół Gór Stłwych - szlak rwerwy długść 6 km. Ścieżka rwerwa zaczyna się i kńczy w Planicy-Zdrju. Wiedzie przez drgi asfaltwe w brębie terenów chrninych Parku Nardweg Gór Stłwych, dalej zaś przez piękne tereny Republiki Czeskiej. Trasa ma 125 km., z czeg 64 km znajduje się p strnie plskiej a 61 km. p strnie czeskiej. Trasa MTB - szlak rwerwy długść 5,0 km. Jedna z najtrudniejszych tras w Plsce, b wymaga dbrej techniki, dużej wytrzymałści i gólnej siły fizycznej. Już sam pczątek jest trudny, b mamy bardz długi płaski dcinek p deptaku i asfalcie Trasa Bazaltwa (długść 25 km). Zaczynamy przejażdżkę bk sklepu Intermarche przy ulicy Kłdzkiej. Najppularniejsze szlaki piesze t: Miejska Trasa Turystyczna zstała wytyczna w czerwcu 2006 rku. Oznaczna jest czerwnym serduszkiem. Planica-Zdrój Duszniki-Zdrój (szlak czerwny). Czerwny szlak rzpczyna się na deptaku w Planicy - Zdrju, przed budynkiem Infrmacji Turystycznej. Kierujemy się w strnę Szkły Pdstawwej (ul. Wjska Plskieg). Planica-Zdrój Bystrzyca Kłdzka (szlak żółty). Szlak zaczyna się naprzeciwk Biura Prmcji Miasta w Planicy-Zdrój. Idziemy w kierunku stacji klejwej, mijamy pcztę, następnie nwe siedle przy Alei Zwycięzców. Tuż przed dwrcem skręcamy w lew i pd wiaduktem przechdzimy na drgę, która prwadzi na Skłówkę, wyjątkw malwniczą część Planicy. Zabudwa Skłówki jest rzprszna na sprej przestrzeni, tak więc nie dczuwa się tutaj zgiełku jaki panuje w centrum miasta. Planica-Zdrój Zieleniec (szlak zielny). Wycieczkę zaczynamy spd Biura Prmcji Miasta w Planicy-Zdrju. Pczątkw szlak, którym idziemy (zielny) jest wyznaczny pdbnie jak szlak żółty (d Bystrzycy). Idziemy więc w kierunku urzędu pcztweg, dalej w kierunku stacji PKP w Planicy. Przechdzimy pd wiaduktem i kierujemy się na ulicę A. Skłwskieg (ta część Planicy zwana jest Skłówką). D Wambierzyc przez skalne Grzyby (szlak niebieski). D Wambierzyc przez skalne Grzyby (szlak niebieski). Wycieczkę rzpczynamy spd Biura Prmcji Miasta w Planicy-Zdrój. Na całym dcinku trasa wiedzie szlakiem niebieskim. TRASA dla rdziców z wózkami " DZIECIAK". Trasa rzpczyna się przy ul. Zdrjwej kł Biura Infrmacji Turystycznej następnie przebiega wzdłuż deptaka i skręca na wyskści "Clmbina" d parku. 18

19 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 4 Ocena aktualneg stanu śrdwiska 4.1 Ochrna pwietrza atmsferyczneg Według ustawy Praw chrny śrdwiska (art. 85) chrna pwietrza plega na zapewnieniu jak najlepszej jeg, jakści, w szczególnści przez utrzymanie pzimów substancji w pwietrzu pniżej dpuszczalnych dla nich pzimów lub c najmniej na tych pzimach raz zmniejszanie pzimów substancji w pwietrzu, c najmniej d dpuszczalnych, gdy nie są ne dtrzymane. Na stan pwietrza na terenie Gminy Planica-Zdrój mają wpływ następujące czynniki: emisja zrganizwana pchdząca ze źródeł punktwych i pwierzchniwych raz niska emisja, emisja ze śrdków transprtu i kmunikacji, emisja niezrganizwana. Zazwyczaj głównym źródłem zanieczyszczeń pwietrza jest emisja substancji tksycznych pchdzących z prcesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazwych w celach energetycznych i technlgicznych. W klejnych pdrzdziałach pisan systemy energetyczne znajdujące się na terenie Gminy i kreśln ich wpływ na stan pwietrza atmsferyczneg. Pdstawwą masę zanieczyszczeń dprwadzanych d atmsfery stanwi dwutlenek węgla. Jednak najbardziej uciążliwe składniki spalin t przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki aztu, tlenek węgla i pył. W mniejszych ilściach emitwane są również chlrwdór, różneg rdzaju węglwdry armatyczne i alifatyczne. Wraz z pyłem emitwane są również metale ciężkie, pierwiastki prmienitwórcze i wielpierścieniwe węglwdry armatyczne, a wśród nich benzalfapiren, uznawany za jedną z bardziej znaczących substancji kancergennych. W pyle zawiesznym ze względu na zdlnść wnikania d układu ddechweg, wyróżnia się frakcje ziarnach: pwyżej 10 mikrmetrów i pył drbny pniżej 10 mikrmetrów (PM10). Ta druga frakcja jest szczególnie niebezpieczna dla człwieka, gdyż jej cząstki są już zbyt małe, by mgły zstać zatrzymane w naturalnym prcesie filtracji ddechwej. Przy spalaniu dpadów z prdukcji twrzyw sztucznych partych na plichlrku winylu d atmsfery mgą dstawać się substancje chlrwcpchdne, a wśród nich diksyny i furany. O wystąpieniu zanieczyszczeń pwietrza decyduje ich emisja d atmsfery, natmiast pzimie w znacznym stpniu występujące warunki meterlgiczne. Przy stałej emisji, zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transfrmacji i usuwania ich z atmsfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również d pry rku. I tak: sezn zimwy, charakteryzuje się zwiększnym zanieczyszczeniem atmsfery, głównie przez niskie źródła emisji, sezn letni, charakteryzuje się zwiększnym zanieczyszczeniem atmsfery przez skażenia wtórne pwstałe w reakcjach ftchemicznych. Czynniki meterlgiczne wpływające na stan zanieczyszczenia atmsfery w zależnści d pry rku przedstawia pniższa tabela. Tabela 2 Czynniki meterlgiczne wpływające na stan zanieczyszczenia atmsfery Zmiany stężeń zanieczyszczenia Wzrst stężenia zanieczyszczeń Spadek stężenia zanieczyszczeń Główne zanieczyszczenia Zimą: Latem: SO2, pył zawieszny, CO O 3 Sytuacja wyżwa: Sytuacja wyżwa: wyskie ciśnienie, wyskie ciśnienie, spadek temperatury pniżej 0 C, wzrst temperatury pwyżej 25 C, spadek prędkści wiatru pniżej 2 m/s, spadek prędkści wiatru pniżej 2 m/s, brak padów, brak padów, inwersja termiczna, prmieniwanie bezpśrednie pwyżej 500 mgła. W/m 2. Sytuacja niżwa: Sytuacja niżwa: niskie ciśnienie, wzrst temperatury pwyżej 0 niskie ciśnienie, C, spadek temperatury, wzrst prędkści wiatru pwyżej 5 wzrst prędkści wiatru pwyżej 5 m/s, m/s, pady. pady. Źródł: Raprt stanie śrdwiska w wjewództwie dlnśląskim w 2010 rku 19

20 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Ocenę jakści pwietrza na terenie Gminy Planica-Zdrój dknan na pdstawie pracwania p.t. Ocena pzimów substancji w pwietrzu raz wyniki klasyfikacji stref wjewództwa dlnśląskieg za 2010 (Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu). Oceny i wynikające z nich działania dnszne są d jednstek terytrialnych nazywanych strefami, bejmujących bszar całeg kraju. W załżeniach d prjektu ustawy zmianie ustawy Praw chrny śrdwiska raz niektórych innych ustaw (stanwiącej transpzycję Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Eurpejskieg i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakści pwietrza i czystszeg pwietrza dla Eurpy) przyjmuje się, że d stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w cenach jakści pwietrza (dwutlenek siarki, dwutlenek aztu, tlenki aztu, tlenek węgla, benzen, zn, pył zawieszny PM10, zawartść łwiu, arsenu, kadmu, niklu i benz(a)piranu w pyle PM10 raz pył zawieszny PM2.5) bwiązuje nwy pdział kraju na strefy. Strefę stanwią: aglmeracja liczbie mieszkańców pwyżej 250 tysięcy, miast (nie będące aglmeracją) liczbie mieszkańców pwyżej 100 tysięcy, pzstały bszar wjewództwa, nie wchdzący w skład aglmeracji i miast pwyżej 100 tys. mieszkańców (strefa dlnśląska). Wjewództw dlnśląskie zstał pdzielne na 4 strefy. Gminę Planicę-Zdrój zgdnie z w/w dkumentem zaliczn d strefy dlnśląskiej (kd PL0204). Na bszarze Gminy nie zlkalizwan stanwiska d pmiaru jakści pwietrza. Punkty pmiarw kntrlne w strefie dlnśląskiej umiejscwin na terenie pwiatu kłdzkieg: Kłdzk, ul. Szklna (17), Nwa Ruda, ul. Srebrna (18 eksplatacja d kńca 2010r.). Rysunek 6 Lkalizacja strefy dlnśląskiej raz punkty pmiarwe w pwiecie kłdzkim Źródł: WIOŚ Wrcław Strefa dlnśląska t największa strefa wjewództwa dlnśląskieg pwierzchnia km 2, zamieszkiwana przez kł sób. Obejmuje 27 pwiatów na Dlnym Śląsku, bez miasta Wrcław, Legnica, Wałbrzych. Strefa charakteryzuje się dużym urzmaiceniem rzeźby terenu i krajbrazu. Wynika t z usytuwania na jeg bszarze kilku krain gegraficznych, znacznie się d siebie różniących: Niziny Śląsk- Łużyckiej (na półncnym zachdzie), Nizin Śrdkwplskich (na półncnym wschdzie), Pgórza Zachdnisudeckieg, Przedgórza Sudeckieg i Sudetów na płudniu. Prawie cały bszar strefy leży w drzeczu Odry, która przepływa przez jeg śrdkwą część. Główne dpływy Odry na Dlnym Śląsku t: Nysa Kłdzka, Oława, Bystrzyca, Kaczawa, Barycz, Bóbr i Nysa Łużycka. Wyniki klasyfikacji strefy dlnśląskiej uzyskane w Ocenie pzimów substancji w pwietrzu raz wyniki klasyfikacji stref wjewództwa dlnśląskieg za 2010 przedstawia się następując: 20

21 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Ze względu na chrnę zdrwia dla zanieczyszczeń takich jak dwutlenek aztu (NO 2 ), dwutlenek siarki (SO 2 ), benzen (C 6 H 6 ), łów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni), pył PM2,5 strefę zaliczn d klasy A. Oznacza t, że w bszarze strefy dlnśląskiej pzimy dpuszczalne, pzimy dcelwe raz pzimy długterminwe nie były przekraczane. Natmiast dla padu pyłu PM10, tlenku węgla (CO), raz benz(a)pirenu strefę dlnśląską ze wyglądu na chrnę zdrwia zaliczn d klasy C (z uwzględnieniem krajwych nrm dla uzdrwisk). Oznacza t, że w strefie przekraczane były pzimy dpuszczne margines tlerancji. Główną przyczyną wystąpienia przekrczeń pyłu PM10 raz benz(a)pirenu w kresie zimwym jest niska emisja, natmiast w kresie letnim emisja pchdząca z różnych źródeł kmunikacyjnych. Wyskie stężenie jest charakterystyczne dla prcesów spalania w nieefektywnych ktłach grzewczych. Benz(a)piren t grźna, tksyczna i raktwórcza substancja ddziaływująca negatywnie na rzrdczść, pnadt mże pwdwać dziedziczne wady genetyczne i upśledzać płdnść. Wtórne zanieczyszczenie pyłu zawieszneg będące również przyczyną pgrszenia się jakści pwietrza na terenie Gminy, najczęściej pchdzi z pwierzchni dkrytych, np. dróg, chdników. Na pdstawie klasyfikacji stref wjewództwa dlnśląskieg za rk 2010 stwierdzn ptrzebę pracwywania prgramów chrny pwietrza ze względu na chrnę zdrwia ludzi dla wszystkich 4 stref wjewództwa: aglmeracja wrcławska (NO2, PM10, benz(a)piren, PM2.5), m. Legnica (PM10, benz(a)piren, PM2.5), m. Wałbrzych (PM10, benz(a)piren), strefa dlnśląska (PM10, CO, benz(a)piren, zn). Rysunek 7 Wyniki pmiarów dwutlenku aztu ze stacji w Kłdzku w 2010 r. (µg/m 3 ) Źródł: WIOŚ Wrcław W 2010 r. nie wystąpiły pnadnrmatywne wartści dwutlenku aztu. Zakres zarejestrwanych w 2010 r. stężeń średnircznych 3 22 μg/m 3 (nrma 40 μg/m 3 ) dla pmiarów ciągłych. Najniższe stężenia zantwan w miesiącu lipcu. 21

22 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Rysunek 8 Wyniki pmiarów dwutlenku siarki ze stacji w Kłdzku w 2010 r. (µg/m 3 ) Źródł: WIOŚ Wrcław W 2010 r. jedynie w lutym wystąpiły pnadnrmatywne wartści dwutlenku siarki 22 μg/m 3 (nrma 20 μg/m 3 ). Zakres zarejestrwanych w 2010 r. stężeń średnircznych t 3 22 μg/m 3 dla pmiarów ciągłych. Najniższe stężenia zantwan w miesiącu czerwcu. Rysunek 9 Wyniki pmiarów tlenku aztu ze stacji w Kłdzku w 2010 r. (µg/m 3 ) Źródł: WIOŚ Wrcław W I raz IV kwartale 2010 r. wystąpiły pnadnrmatywne wartści tlenku aztu μg/m 3 (nrma 30 μg/m 3 ). Zakres zarejestrwanych w 2010 r. stężeń średnircznych t μg/m 3 dla pmiarów ciągłych. Najniższe stężenia zantwan w miesiącu lipcu. 22

23 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Rysunek 10 Wyniki pmiarów PM10 ze stacji w Kłdzku w 2010r. (µg/m 3 ) Źródł: WIOŚ Wrcław W pierwszym kwartale raz w miesiącu październiku 2010 r. wystąpiły pnadnrmatywne wartści pyłu PM μg/m 3 (nrma 40 μg/m 3 ). Zakres zarejestrwanych w 2010 r. stężeń średnircznych t μg/m 3 dla pmiarów ciągłych. Najniższe stężenia zantwan w miesiącu lipcu System gazwniczy Na terenie Planicy-Zdrój znajduje się sieć gazwa średnieg i niskieg ciśnienia. Istniejący system zapatrzenia w gaz w dużej mierze zaspkaja ptrzeby mieszkańców. Gazciągi przesyłwe raz stacje redukcyjn-pmiarwe zajmują bszar centrum miasta raz jeg półncną część. Dane na temat długści sieci rzdzielczej i przesyłwej zamieszczn w pniższej tabeli. Tabela 3 Zestawienie danych dtyczących infrastruktury gazwniczej, ilści dbirców i zużycia gazu ziemneg na terenie Gminy Planica-Zdrój Wyszczególnienie 2010 rk długść czynnej sieci gółem w km 46,4 czynne płączenia gazu d budynków mieszkalnych w szt. 775 ilść dbirców gazu wg gspdarstw dmwych 1782 w tym dbircy gazu grzewający mieszkania gazem 575 zużycie gazu w tys. m ,9 w tym zużycie gazu na grzewanie mieszkań w tys. m ,5 Źródł: Bank Danych Lkalnych (

24 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Rysunek 11 Rzkład sieci gazwych w bszarze Planicy-Zdrój Źródł: Dlnśląska Spółka Gazwnictwa, 2011 Siecią gazwą miasta Planica-Zdrój zawiaduje Rejn Dystrybucji Gazu Kłdzk, będący integralną częścią Dlnśląskiej Spółki Gazwnictwa Sp. z.., Oddział Zakład Gazwniczy Wałbrzych, która zstała zarejestrwana w VI Wydziale Gspdarczym Krajweg Rejestru Sądweg pd numerem Planica-Zdrój zasilana jest gazem ziemnym wyskmetanwym GZ-50 z magistrali gazwej wyskieg ciśnienia średnicy DN 300 ( magistrala Wrcław Kłdzk Kudwa Zdrój), P max 6,4 MPa, która zasila dwie stacje redukcyjn pmiarwe pierwszeg stpnia zlkalizwane w Kłdzku System elektrenergetyczny Gmina Planica-Zdrój jest zapatrywana w energie elektryczną przez Dlnśląski Zakład Energetyczny, Oddział w Wałbrzychu, Rejn Dystrybucji w Kłdzku. Zasilanie istniejącą siecią elektrenergetyczną zapewnia sprawne funkcjnwanie Planicy-Zdrój i zaspkaja aktualne ptrzeby mieszkańców. Linie elektrenergetyczne średnieg napięcia raz stacje transfrmatrwe pkrywają teren całeg miasta, dzięki czemu becne zasilanie jest wystarczające. Na terenie gminy brak jest źródła energii elektrycznej w pstaci główneg punktu zasilania. Przesyłanie energii elektrycznej dbywa się pprzez linie napwietrzne i kablwe raz stacje transfrmatrwe. Według infrmacji administratra sieci crcznie sieć energetyczna jest rzbudwywana, dbudwywane są nwe dcinki sieci napwietrznej linii energetycznej i dbudwywane są stacje transfrmatrwe zarówn wyskieg jak i niskieg napięcia. Wynika t z ciągłeg rzwju terenów wiejskich i ptrzeby mieszkańców psiadania dstępu d nieprzerwanych dstaw energii elektrycznej. 24

25 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Tabela 4 Dane dtyczące zapatrzenia w energię elektryczną na terenie Gminy Planica-Zdrój Wyszczególnienie 2010 rk dbircy energii elektrycznej na niskim napięciu (szt.) 3069 zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu (MWh) 6453 Źródł: Bank Danych Lkalnych ( System ciepłwniczy Zapatrzenie miasta w ciepł dbywa się pprzez m.in. system centralneg grzewania, któreg administratrem na terenie Gminy Planica-Zdrój jest Frtum Pwer and Heat Plska Sp. z.. Oddział DZT w Świebdzicach. Z infrmacji uzyskanych d administratra wynika, iż długść sieci wynsi 925 m. Źródłem ciepła jest ktłwnia przy ul. Fabrycznej mcy 3 MW palana gazem. Ktłwnia ta jest źródłem zapatrzenia w ciepł m.in. budynków wielrdzinnych (blków) będących w zarządzie Spółdzielni Mieszkaniwej w Kłdzku. Uzupełnieniem systemu ciepłwniczeg na terenie Gminy są ktłwnie gazwe raz ktłwnie palane lejem pałwym lub węglem, które są głównym emitrem zanieczyszczeń pwietrza. Ktłwnie te zaspakajają ptrzeby w zakresie centralneg grzewania, rzadziej w zakresie ciepłej wdy użytkwej. W większści są t ktłwnie palane węglem lub kksem, wypsażne w ktły węglwe rusztwe, stareg typu, niskiej sprawnści, nie psiadające urządzeń dpylających, których mc zainstalwana znacznie przewyższa zaptrzebwanie. Na terenie Gminy Planica-Zdrój funkcjnują m.in. wymienine ktłwnie: Urząd Miasta kcił gazwy 67 kw, Teatr Zdrjwy kcił gazwy 140 kw, Sanatrium Szartka ul. Kryniczna 1 ktły gazwe mcy 210 kw, Sanatrium Krab ul. Kryniczna 5 ktły gazwe mcy 300 kw, Sanatrium Zdrwie ul. Knpnickiej 2 ktły gazwe mcy 395 kw, Sanatrium Carmen ul. Ogrdwa 5 ktły gazwe mcy 300 kw, ktłwnia centralna Zespłu Uzdrwiska Kłdzkich ul. Parkwa 4 ktły gazwe mcy 2,325 MW, budynek techniczny Al. Wjska Plskieg 41 kcił gazwy mcy 50 kw, Rzlewnia Wód Mineralnych P-300 ul. Warszawska 26 ktły gazwe mcy 450 kw, Rzlewnia Wód Mineralnych nr 1 Planica ul. Zakpiańska 3 ktły gazwe mcy kw, Specjalistyczne Centrum Medyczne przy ul. Jana Pawła II 2 ktłwnia gazw-lejwa wdna mcy 5,25 MW, parwa mcy 2,3 MW, htel pracwniczy SCM przy ul. Kścielnej ktłwnia gazwa mcy 200 kw, budynek wielrdzinny przy ul. Spółdzielców 24 ktłwnia gazwa mcy k. 180 kw, budynek wielrdzinny przy Al. Zwycięzców 3 ktłwnia gazwa mcy 240 kw, pięć budynków wielrdzinnych przy. Al lecia każdy wypsażny w dwa ktły gazwe mcy 45 kw. Nwpwstające biekty (np. htele Bukwy Park, Villa Planica, Alpejski) wykrzystują d grzewania swich pmieszczeń lkalne ktłwnie gazwe niewielkich mcach, niejednkrtnie zintegrwane z systemem klektrów słnecznych. Mieszkańcy w dużym stpniu krzystają z drewna, jak paliwa uzupełniająceg, lub w kresach przejściwych pdstawweg, w stsunku d węgla. Gaz ziemny stanwi również pważną część wykrzystywaneg paliwa kł 29%. Jest t paliw eklgiczne i duż bardziej wygdne w stswaniu. Takim jest również lej pałwy lekki jednak ze względów głównie eknmicznych i infrastrukturalnych jest duż mniej ppularny. W Planicy-Zdrju znajduje się najstarszy żwirwy wymiennik ciepła w Plsce, który pracuje nieprzerwanie d pnad 25 lat. Tak długi kres eksplatacji pzwlił na wyknanie wielu badań i pmiarów raz na zebranie infrmacji, jak wymiennik zachwuję się na przestrzeni lat i jak wypada w prównaniu z nwszymi knstrukcjami. Gruntwy wymiennik ciepła jest party na złżu żwirwym, prócz funkcji chłdzenia latem raz pdgrzewania wstępneg pwietrza zimą pełni również rlę swisteg filtra dla pwietrza wchdząceg d budynku. Pwietrze pdlega bróbce plegającej na jeg grzaniu i nawilżeniu zimą raz chłdzeniu i suszeniu latem, a także czyszczeniu, niezależnie d pry rku. Na głębkści 1-4 m w naszej strefie klimatycznej w ciągu całeg rku panuje stała temperatura +10 C (± 1,5 C). T właśnie dzięki temu zjawisku w naturalny spsób ulega zmianie temperatura pwietrza, które przechdzi przez umieszczne w gruncie złże (które mże również znajdwać się na pwierzchni ziemi). Tak wiec pnszne są tylk kszty przesyłu pwietrza przez złże, a nie jeg chłdzenia czy pdgrzania 1. 1 Dane ze Starstwa Pwiatweg w Kłdzku 25

26 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Bilans emisji pyłwej i gazwej w Gminie Planica-Zdrój Emisja z emitrów pwierzchniwych Źródłem emisji z emitrów pwierzchniwych są bszary zwartej zabudwy mieszkaniwej jedn wielrdzinnej z indywidualnymi źródłami ciepła, bszary, na których zlkalizwan małe zakłady rzemieślnicze bądź usługwe. D emitrów pwierzchniwych mżna zaliczyć również bszary ulic i dróg małym natężeniu ruchu, których emisja nie wpływa w spsób isttny na wielkść występujących stężeń zanieczyszczeń. Na pdstawie wskaźników kreślnych w materiałach infrmacyjn-instruktażwych Ministerstwa Ochrny Śrdwiska, Zasbów Naturalnych i Leśnictwa dla tradycyjnych palenisk dmwych, emisję dla jedneg biektu mieszkalneg (biektu standardweg) mżna przedstawić następując. Rysunek 12 Emisja zanieczyszczeń dla biektu standardweg w kg/rk Źródł: Materiały infrmacyjn-instruktażwe Ministerstwa Ochrny Śrdwiska, Zasbów Naturalnych i Leśnictwa, 1996 Łączna emisja zanieczyszczeń z jedneg biektu standardweg wynsi: 1,13 Mg/rk Emisja CO2 (gaz cieplarniany): 27,2 Mg/rk Największą emisją zanieczyszczeń gazw-pyłwych charakteryzuje się eksplatacja ktłów węglwych zarówn srtymencie mieszanym (ktły stare) jak i srtymencie ekgrszku. Spalanie w celach grzewczych paliw gazwych jak i ciekłych związana jest ze znacznie mniejszą emisją zanieczyszczeń. Paliwa te uznaje się za bardziej eklgiczne. W przypadku emisji d atmsfery dwutlenku węgla, gazu w głównej mierze dpwiedzialneg za efekt cieplarniany na naszej planecie, także największym jej udziałem dznaczają się ktłwnie z zastswaniem ktła węglweg. Krzystanie z ktła na bimasę raz pmpy ciepła daje bilansw zerwą emisję dwutlenku węgla, jak że spalane jest dnawiane paliw bimasa raz wykrzystane ciepł z gruntu. Kmunikacyjne źródła zanieczyszczeń Źródłem emisji zanieczyszczeń teg typu jest spalanie paliw płynnych w silnikach spalinwych pjazdów samchdwych, w maszynach rlniczych raz w klejnictwie. Elementem emisji w tym zakresie jest również emisja pwstająca w brcie paliwami występująca głównie w czasie tankwania raz przeładunku. Charakterystycznymi cechami zanieczyszczeń kmunikacyjnych są: stsunkw duże stężenie tlenku węgla, tlenków aztu i węglwdrów ltnych; kncentracja zanieczyszczeń wzdłuż dróg; nierównmiernść w kresach dbwych i seznwych związana ze zmianami natężenia ruchu. Na wielkść emisji kmunikacyjnej mają wpływ: stan nawierzchni; 26

27 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA knstrukcja i stan techniczny silników pjazdów, warunki pracy silników; rdzaj paliwa; płynnść ruchu; ścieranie jezdni, pn i hamulców, unszenia drbin pyłu w wyniku wzniecania g z pwierzchni na skutek ruchu pjazdów (emisja wtórna). Isttną arterią kmunikacyjną całeg subreginu kłdzkieg jest drga krajwa nr 8 relacji Warszawa Kudwa-Zdrój, znaczna symblem KDGP 1. Trasa t przebiega wzdłuż półncnych granic administracyjnych Planicy-Zdrój, jak jedn-jezdniwa drga III klasy technicznej, na półncn-zachdnim, leśnym bszarze miasta i w zabudwanym ciągu ulicznym w półncn-wschdniej części miasta (ul. Sikrskieg). Aktualny stan techniczny drgi krajwej jest zadwalający. Nie mniej ważną arterią jest drga wjewódzka nr 388 relacji Ratn-Dlne Planica-Zdrój Bystrzyca Kłdzka, znaczna symblem KDG 1. Obecnie przebiega następującymi ciągami ulicznymi miasta: ulicą Zdrjwą, ulicą Tranzytwą, zachdnim dcinkiem ulicy Kłdzkiej, ulicą Warszawską i ulicą Kściuszki. Aktualny stan techniczny drgi wjewódzkiej jest zadwalający, jednak pszczególne elementy raz dcinki drgi stanwią zagrżenie dla bezpieczeństwa ruchu (zakręty na ul. Kściuszki i ul. Zdrjwej, skrzyżwanie z ul. Wjska Plskieg) raz utrudniają funkcjnwanie uzdrwiska (ciężki transprt na dcinku ul. Zdrjwej). Na terenie gminy występują następujące drgi pwiatwe: drga pwiatwa nr drga relacji Szalejów Górny Planica-Zdrój Szczytna, znaczna symblem KDG 1, KDG 3 raz KDZ 1. Obecnie drga ta przebiega przez miast ciągami ulic: Kłdzką i Wjska Plskieg. Według klasyfikacji techniczn-funkcjnalnej sieci drgwej i ulicznej drga ta zaliczana jest d dróg klasy V; drga pwiatwa nr drga relacji Kłdzk Szalejów-Górny Stary Wielisław Planica- Zdrój (d drgi wjewódzkiej nr 388), znaczna symblem KDZ 2. W części zachdniej przebiega w ciągu ulicy Pułaskieg jak ulica zbircza Z 1/1, analgicznych parametrach, jak kreśln pwyżej. W części wschdniej, pza terenem zabudwanym Nweg Wielisława, drga ta psiada V klasę techniczną, a szerkść pasa drgweg wynsi minimum 16,0 m. Drga ta jest jednjezdniwa szerkści 6,0 m z bustrnnymi pbczami szerkści 1,5 m każde; drga pwiatwa nr drga relacji Starkówek Pkrzywn znaczna symblem KDL 17. Jest t drga V klasy technicznej. W granicach miasta przebiega w ciągu ulicy Granicznej, w kategrii ulicy lkalnej L 1/2 jak ulica jednjezdniwa szerkści 6,0 m (dwa pasy ruchu szerkści 3,0 m każdy). Drga psiada bustrnne chdniki dla pieszych. W sumie drga ta ma szerkść w liniach rzgraniczających 20,0 m, a dległść linii zabudwy d zewnętrznej krawędzi jezdni wynsi 8,0 m. Na terenie Gminy znaczna część dróg cechują niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni. Dminują drgi bitumiczne (betn asfaltwy) szerkści 5 m i więcej. Łączna długść dróg publicznych na terenie Gminy Planica-Zdrój wynsi 61,1 km w tym drgi: krajwe 2,1 km, wjewódzkie 6,1 km, pwiatwe 5,0 km, gminne 47,9 km. Na pdstawie danych dtyczących natężenia ruchu raz udziału pszczególnych typów pjazdów w tym ruchu (raprt Generalny pmiar ruchu 2005 Synteza wyników na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajwych i Autstrad raz pracwania Ministerstwa Śrdwiska Wskazówki dla wjewódzkich inwentaryzacji emisji na ptrzeby cen bieżących i prgramów chrny pwietrza szacwan wielkść emisji kmunikacyjnej. Ze względu na znikmy udział dróg krajwych i wjewódzkich d bliczeń wzięt pd uwagę jedynie drgi pwiatwe i gminne. Prcentwy udział pjazdów na drdze dla dróg pwiatwych i gminnych wynsi: sbwe 82,6%, dstawcze 13,3%, ciężarwe 2,6%, autbusy 1,3%, mtcykle 0,2%, Przyjęte natężenie ruchu dla dróg: pwiatwych [pj/dbę], gminnych 724 [pj/dbę]. 27

28 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Tabela 5 Rczna emisja substancji szkdliwych d atmsfery ze śrdków transprtu na terenie Gminy Planica- Zdrój w 2010 rku Nazwa emitra Nazwa Zanieczyszczenia Emis.max. mg/s Emisja Mg/rk Emisja śr. mg/s tlenek węgla 5305, ,305 1,94E+06 benzen 47,761 1, ,832 węglwdry alifatyczne 816,683 25,755 2,98E+05 drgi pwiatwe węglwdry armatyczne 245,005 7, ,812 tlenki aztu 3230, ,891 1,18E+06 pył gółem 186,914 5, ,474 dwutlenek siarki 252,337 7, ,116 tlenek węgla 25606, ,524 9,35E+06 benzen 230,527 7, ,467 węglwdry alifatyczne 3941, ,31 1,44E+06 drgi gminne węglwdry armatyczne 1182,557 37,293 4,32E+05 tlenki aztu 15594, ,796 5,69E+06 pył gółem 902,17 28,451 3,29E+05 dwutlenek siarki 1217,948 38,409 4,45E+05 Źródł: pracwanie własne, d bliczeń użyt Prgramu OPERAT2000 Kmunikacja autbuswa. Na terenie gminy biekty bsługi kmunikacji autbuswej reprezentwane są przez dwrzec autbuswy PKS przy ul. Kłdzkiej raz pszczególne przystanki. Planica-Zdrój psiada płączenia m.in. z następującymi miejscwściami: Batrów, Blesławiec, Bystrzyca Kłdzka, Duszniki- Zdrój, Grzów Wlkp., Karłów, Katwice, Kłdzk, Kudwa-Zdrój, Lądek-Zdrój, Legnica, Łódź, Międzygórze raz Nachd. Kmunikacja klejwa. Obszar zabudwany miasta płżny jest przy linii klejwej nr 309 Kłdzk Nwe Kudwa-Zdrój. Omawiana linia klejwa przebiega między innymi przez Planicę-Zdrój, Szczytną, Lewin Kłdzki raz Kudwę-Zdrój. Jest t linia jedntrwa, II rzędu, niezelektryfikwana (ze stacją klejwą Planica-Zdrój), średnim nasileniu ruchu pasażerskieg i twarweg bsługiwana przez lkmtywy spalinwe. W związku z zastrzeniem się przepisów chrny śrdwiska raz w interesie mieszkańców działania graniczające emisję zanieczyszczeń, należałby przeprwadzić pprzez wdrżenie niżej wymieninych celów: Systematyczna pprawa jakści pwietrza na bszarze Gminy pracwanie planu zapatrzenia w ciepł, energię elektryczną i paliwa gazwe raz jeg sukcesywne wdrażanie, pracwanie i wdrżenie strategii zmniejszania stężenia pyłów drbnych PM10 raz benz(a)pirenu w pwietrzu, wymiana knwencjnalnie palanych pieców węglem na grzewania gazwe lub inne przyjazne śrdwisku nśniki energii zarówn w biektach publicznych, jak mieszkaniach prywatnych (pracwanie Prgramu graniczenia niskiej emisji), wzrst prac termmdernizacyjnych na terenie Gminy. Wspieranie i prmcja eklgicznych nśników energii wzrst wykrzystania dnawialnych źródeł energii, wspieranie i prmwanie krzystania z materiałów energszczędnych w budwnictwie przez mieszkańców, Intensyfikację działań związanych z mdernizacją dróg gminnych. 28

29 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Użytkwanie dnawialnych źródeł energii umżliwia siągnięcie krzyści eklgicznych, gspdarczych i spłecznych. Wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych pwinien stać się integralnym elementem zrównważneg rzwju gminy. Działania w zakresie zrównważneg rzwju przynsząceg efekty eklgiczn energetyczne pwinny być kierwane na prdukcję energii eklgicznie czystej ze źródeł dnawialnych, t jest wykrzystujących naturalne źródła, jakimi są energia spiętrzeń wdnych, prmieniwania słneczneg, wód getermalnych, bimasy i wiatru. Ptencjał energetyczny Gminy Planica-Zdrój dtyczy dnawialnych źródeł energii wykrzystujących głównie: energię chemiczną bimasy, energię bezpśrednieg prmieniwania słneczneg raz energię wiatru. Rzważając ptencjał energetyczny pd kątem bimasy, należy przede wszystkim skncentrwać się na bimasie rślinnej (rśliny energetyczne, drewn, słma, sian itp.), bimasie dpadwej (dpady prdukcji rlnej, przemysłwej, gastrnmii itp.) raz dpadach hdwlanych (w szczególnści gnjwicy) i kmunalnych (sady ściekwe). Wśród rślin energetycznych należy wyróżnić: rzepak, kukurydzę, buraki cukrwe, ziemniaki, drzewiaste rśliny energetyczne (wierzba krzewiasta raz tpla) raz pzstałe rśliny energetyczne, takie jak: ślazwiec pensylwański, tpinambur i inne. W przypadku bimasy dpadwej szacwanie ptencjału energetyczneg jest niezwykle trudnym zadaniem, zarówn jeśli chdzi ilść surwca mżliweg d pzyskania jak i jeg kalrycznść. Odpadwa bimasa t bimasa ze składwisk dpadów i czyszczalni ścieków, dpady gastrnmiczne, dpady medyczne, czy też dpady kmunalne i przemysłwe. Bimasa pchdzenia zwierzęceg traktwana jak dpady hdwlane raz ścieki kmunalne traktwane jak dpady kmunalne stanwią ppularny surwiec d prdukcji bigazu. Szacując ptencjał energetyczny bu kategrii należy zbadać ptencjał gspdarstw hdwlanych raz czyszczalni ścieków. Rysunek 13 Ptencjał i wykrzystanie bimasy na Dlnym Śląsku Źródł: Ptencjał Dlneg Śląska w zakresie rzwju alternatywnych źródeł energii, Dlnśląskie Centrum Zaawanswanych Technlgii 2006 W przypadku bigazwi niezbędnie knieczne jest psiadanie wystarczającej ilści bimasy z własneg gspdarstwa. Oznacza t, że będzie knieczne c najmniej tn rcznie gnjwicy lub rślin 29

30 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA energetycznych. Alternatywą mże być zapewnine pzyskanie dpadków z przemysłu przetwórczeg (dpady spżywcze). Należy również dyspnwać wystarczającą ilścią czasu d bsługi bigazwni. Krzystne jest, jeśli mże być wkmpnwana istniejąca zabudwa (np. zbirnik na gnjwice) a instalacja będzie paswać d kncepcji gspdarstwa w dłuższym kresie czasu. Eksplatacja bigazwni niesie ze sbą ddatkwe krzyści w pstaci wykrzystania ciepła na ptrzeby gspdarstwa, sprzedaży energii elektrycznej d sieci, sprzedaży ciepła dla zewnętrznych dbirców (suszarnia, szklarnia, pływalnia) i kperacji z innymi peratrami bigazwni. Energia bezpśrednieg prmieniwania słneczneg wykrzystywana jest w klektrach słnecznych i panelach ftwltaicznych d wytwarzania dpwiedni: energii cieplnej (c.. i c.w.u.) raz energii elektrycznej. Wykrzystanie tych instalacji uzależnine jest lkalneg nasłnecznienia terenu (ilści dni słnecznych w rku), które przekłada się bezpśredni na ilść energii mżliwej d uzyskania na jednstkę pwierzchni w ciągu rku. Rysunek 14 Ptencjał i wykrzystanie energii bezpśrednieg prmieniwania na Dlnym Śląsku. Źródł: Ptencjał Dlneg Śląska w zakresie rzwju alternatywnych źródeł energii, Dlnśląskie Centrum Zaawanswanych Technlgii 2006 Mżliwści rzwju energetyki wiatrwej na Dlnym Śląsku cenia się nisk. W skali kraju najkrzystniejsze warunki bserwuje się na nabrzeżu Mrza Bałtyckieg. Dlny Śląsk nie jest według przeprwadznych badań dpwiednim d stawiania farm wiatrwych ze względu na średnią rczną prędkść wiatru pniżej 4 [m/s]. Pdstawwym warunkiem przy cenie eknmicznie uzasadnineg wykrzystania elektrwni wiatrwych jest właśnie średnirczna prędkść wiatru. Mżliwy d wykrzystania ptencjał reginu zstał przedstawiny na pniższym rysunku. 30

31 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Rysunek 15 Ptencjał i wykrzystanie energii wiatru na Dlnym Śląsku. Źródł: Ptencjał Dlneg Śląska w zakresie rzwju alternatywnych źródeł energii, Dlnśląskie Centrum Zaawanswanych Technlgii 2006 W ramach Prgramu Prirytetweg : Prgram dla przedsięwzięć w zakresie dnawialnych źródeł energii i biektów wysksprawnej kgeneracji Część 3) - Dpłaty na częściwe spłaty kapitału kredytów bankwych przeznacznych na zakup i mntaż klektrów słnecznych dla sób fizycznych i wspólnt mieszkaniwych NFOŚ I GW dyspnuje budżetem na lata w kwcie 300 mln zł. Odbircami prgramu są : Osby fizyczne psiadające praw d dyspnwania jednrdzinnym lub wielrdzinnym budynkiem mieszkalnym, któremu służyć mają zakupine klektry słneczne lub Wspólnty mieszkaniwe instalujące klektry słneczne na własnych budynkach wielrdzinnych, z wyłączeniem dbirców ciepła z miejskiej sieci cieplnej d grzewania ciepłej wdy użytkwej lub zasilania centralneg grzewania. Dfinanswanie wynsi 45% kapitału kredytu bankweg wykrzystaneg na sfinanswanie ksztów kwalifikwanych inwestycji. Dtacją bjęta jest wyłącznie część kredytu wykrzystana na kszty kwalifikwane przedsięwzięcia Wyskść kredytu z dtacją wynsi d 100% ksztów kwalifikwanych z zastrzeżeniem, że jednstkwy kszt kwalifikwany przedsięwzięcia nie mże przekrczyć zł/m 2 pwierzchni całkwitej klektra. Kszty kwalifikwane : kszt prjektu budwlan-wyknawczeg rzwiązania technlgiczneg dtycząceg mntażu instalacji d przygtwania ciepłej wdy użytkwej sprządzneg lub zatwierdzneg przez sbę psiadającą uprawnienia d prjektwania; kszt nabycia nwych instalacji klektrów słnecznych (w szczególnści: klektra słneczneg, zasbnika, przewdów instalacyjnych, aparatury kntrln-pmiarwej i autmatyki); kszt zakupu ciepłmierza spełniająceg nrmy PN EN 1434; kszt mntażu klektra słneczneg; pdatek d twarów i usług (VAT), z zastrzeżeniem, że jeżeli Beneficjentwi przysługuje praw d bniżenia kwty pdatku należneg kwtę pdatku naliczneg lub ubiegania się zwrt VAT, pdatek ten nie jest ksztem kwalifikwanym. D ksztów kwalifikwanych zalicza się kszt klektra słneczneg, któreg dstawca legitymuje się: 31

32 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA sprawzdaniem z jeg badań na zgdnść z nrmą PN EN , wyknanych przez akredytwane labratrium badawcze raz aktualnym certyfikatem zgdnści, wydanym przez akredytwaną jednstkę certyfikującą lub eurpejskim certyfikatem na znak SOLAR KEYMARK nadanym przez jednstkę certyfikującą. Data ptwierdzenia zgdnści z wymaganą nrmą nie mże być wcześniejsza niż 5 lat licząc d daty złżenia wnisku kredyt. Kredyt z dtacją nie mże być udzielny w ramach prwadznej przez beneficjenta działalnści gspdarczej. Pstępwanie przy udzielaniu dtacji NFOŚiGW na częściwe spłaty kapitału kredytu bankweg: Wniski dtację NFOŚiGW wraz z wniskami kredyt rzpatrywane są, przez Bank, który ma zawartą z NFOŚiGW umwę współpracy (wykaz banków pniżej). Frmularze wnisków udstępnia Bank. P pdpisaniu umwy kredytu i zrealizwaniu przedsięwzięcia, Kredytbirca występuje d Banku wypłacenie dtacji pprzez złżenie prtkłu stateczneg dbiru przedsięwzięcia raz innych dkumentów kreślnych w umwie kredytu. Spłata części kapitału kredytu następuje pprzez przekazanie dtacji przez NFOŚiGW na pdstawie wystąpienia Banku ptwierdzająceg zrealizwanie przedsięwzięcia. Lista banków współpracujących z NFOŚiGW: Bank Ochrny Śrdwiska S.A. Al. Jana Pawła II nr Warszawa tel.: (22) faks: (22) Bank Plskiej Spółdzielczści S.A. raz zrzeszne Banki Spółdzielcze ul. Płcka 9/11B Warszawa tel.: (22) faks: (22) Gspdarczy Bank Wielkplski S.A. raz zrzeszne Banki Spółdzielcze ul. Szarych Szeregów 23 a Pznań tel.: (61) faks: (61) Mazwiecki Bank Reginalny S.A. raz zrzeszne Banki Spółdzielcze ul. Elbląska 15/ Warszawa tel.: (22) faks: (22) Krakwski Bank Spółdzielczy ul. Rynek Kleparski nr Kraków tel.: (12) faks: (12) Warszawski Bank Spółdzielczy ul. Fieldrfa 5a Warszawa tel.:(22) faks: (22) Energia getermalna t niewyczerpywane źródł pzyskiwania energii. Zasby są dstępne niezależnie d warunków klimatycznych, czy też wahań pgdy złża występuję prawie w każdym miejscu na Ziemi c pzwala na pzyskiwanie w pbliżu dbircy instalacje parte wykrzystanie energii getermalnej nie ingerują w znaczący spsób na krajbraz jest t czysta energia, pnieważ nie ddaje d atmsfery szkdliwych prduktów. Wady t wyskie kszty budwy specjalnych instalacji mżliwść wykrzystywania teg źródła tylk w wybranych partiach glbu ze względu na utrudniające warunki wydbycia instalacje są drgie w utrzymaniu, istnieje mżliwść krzji rur. Energia getermalna ma zastswanie zarówn w dużej skali np. ciepłwniach, a także w małych instalacjach dmwych. Wykrzystanie źródeł getermalnych piera się prste zasady. Wdy getermalne pwstają w wyniku grzewania wód pdziemnych przez magmę lub grące skały. Temperatura zmienia się wraz z głębkścią i bezpśredni przy pwierzchni rśnie k. 300C na każdym kilmetrze. Ten przyrst temperatury, nazywany stpniem getermicznym nie jest taki sam dla różnych rejnów gegraficznych i mże siągać wartść znacznie mniejszą lub większą nawet d k. 600 C/km. W statnich latach w Plsce badania nad dkumentacją złóż energii getermalnej uległy intensyfikacji. Plski Instytut Gelgiczny pracwał mapę strumienia cieplneg Plski (Szewczyk, Gientka, 2007). Obszary pdwyższnych wartści strumienia, znaczne na mapie klrem czerwnym, psiadają największe perspektywy dla pzyskiwania energii getermalnej. W Planicy-Zdrju wywiercn pięć twrów pszukiwawczych wód getermalnych. Rbty ksztwały pnad milin zł. Na głębkści 400 m natrafin na wdę temperaturze niec pnad 20 stpni. T mał, więc prace zstały przerwane. Gmina nie dstała kncesji na dalsze wiercenia i twry zaczpwan. W lepszej sytuacji są Duszniki-Zdrój, gdzie udał się zakńczyć prace pszukiwawcze. Wydajnść getermalneg złża t 30 metrów sześciennych wdy temperaturze 56 stpni na gdzinę. W tej chwili trwają ddatkwe prace badawcze. 32

33 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 4.2 Gspdarka wdn ściekwa w tym chrna przeciw pwdziwa Hydrgrafia WODY POWIERZCHNIOWE Teren gminy zlkalizwany jest w zlewni rzeki Bystrzycy Dusznickiej (długść 33 km, pwierzchnia zlewni 201 km²). Rzeka Bystrzyca Dusznicka dprwadza wdy d Nysy Kłdzkiej, która stanwi dpływ rzeki Odry. Bystrzyca Dusznicka w tym rejnie stanwi wyraźną ś hydrgraficzną teg rejnu. Bystrzyca Dusznicka jest również jedyną rzeką mającą wyraźnie wykształcną dlinę i mającą swje źródł pza terenem gminy. Źródła rzeki znajdują się w Górach Orlickich (Sudety Śrdkwe), na stkach Hutniczej Kpy w pbliżu Zieleńca. W górnym biegu pwyżej Dusznik-Zdrju jej dlina stanwi granicę między Górami Orlickimi i Górami Bystrzyckimi. Rzeka płynie głębką dliną z kilkma dcinkami przełmwymi (np. Smcze Gardł). Następnie płynie przez Obniżenie Dusznickie, twrząc między Szczytną a Planicą-Zdrjem przełmwą Piekielną Dlinę. Bystrzyca Dusznicka uchdzi d Nysy Kłdzkiej pwyżej Kłdzka. Wyraźne dliny psiadają dwa prawbrzeżne dpływy Bystrzycy Dusznickiej: Wielisławka i Rgziniec. Źródła te stale prwadzą wdy. Lewbrzeżne dpływy Bystrzycy Dusznickiej t krótkie i częst kreswe cieki, które dwadniają półncną część Planicy-Zdrju. W drzeczu tej rzeki sptyka się liczne źródła mineralne, np. w Dusznikach-Zdrju, Planicy-Zdrju, Wielisławiu i Bbrwnikach (dzielnicy Szczytnej). Na terenie Gminy nie występują większe zbirniki wód pwierzchniwych. W części płudniwej, na stkach Gór Bystrzyckich na łąkach częst występują kreswe pdmkłści, zwłaszcza w kresie rztpów i tpnienia śniegu. Miejscami występują kreswe pdmkłści w dlinie Bystrzycy Dusznickiej i we większych dlinach bcznych, zwłaszcza na półncnych stkach Gór Bystrzyckich, w rejnie Skłówki. JAKOŚĆ WÓD POWIERZCHNIOWYCH Pdstawwym dkumentem kreślającym zasady racjnalnej plityki wdnej raz wynikający z niej spsób gspdarwania wdami jest Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Eurpejskieg i Rady, zwana Ramwą Dyrektywą Wdną (RDW). Ustalenia Dyrektywy zstały zaimplementwane d prawdawstwa plskieg głównie pprzez ustawę Praw wdne (Dz.U Nr 239, pz z późń. zm.) raz związane z nią akty wyknawcze. Art. 155a ustawy Praw wdne kreśla bwiązek badań i ceny jakści wód pwierzchniwych i pdziemnych w ramach Państwweg Mnitringu Śrdwiska. W ramach pdsystemu mnitringu jakści wód pwierzchniwych w WIOŚ we Wrcławiu zstał pracwany prgram badań na lata (z uwzględnieniem zadań zaplanwanych d realizacji na lata ), w ramach któreg będą wyknane badania i cena stanu rzek raz badania i cena ptencjału eklgiczneg i stanu chemiczneg zbirników zaprwych. Rk 2010 był pierwszym rkiem realizacji pełneg 6-letnieg cyklu mnitringweg. Badania prwadzn w sieci punktów mnitringu peracyjneg w jednlitych częściach wód zagrżnych nie siągnięciem dbreg stanu. Badania w sieci mnitringu diagnstyczneg zaplanwan na lata Jedynie w tych punktach mnitringu diagnstyczneg, w których w pprzednim cyklu badawczym dntwan pnadnrmatywne wartści substancji prirytetwych, prwadzn mnitring peracyjny ze względu na becnść tych substancji. Zakres badań zstał pracwany na pdstawie Rzprządzenia Ministra Śrdwiska z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie frm i spsbu prwadzenia mnitringu jednlitych części wód pwierzchniwych i pdziemnych (Dz.U. Nr 81, pz.685). Na terenie Gminy Planica-Zdrój nie zlkalizwan punktów mnitringwych, dlateg też d zbrazwania jakści wód pwierzchniwych przedstawin wyniki z punktów znajdujących się na rzece Bystrzyca Dusznicka, a zlkalizwanych jak najbliżej bszaru gminy. Spsób przeprwadzenia ceny kreślny jest w Rzprządzeniu Ministra Śrdwiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie spsbu klasyfikacji stanu jednlitych części wód pwierzchniwych (Dz.U. Nr 162, pz. 1008). Elementy fizykchemiczne, bilgiczne i hydrmrflgiczne klasyfikuje się na pdstawie kryteriów wyrażnych jak wartści graniczne wskaźników jakści wód z uwzględnieniem typów wód pwierzchniwych. Dla wód pwierzchniwych przeprwadzn: klasyfikację stanu eklgiczneg (dtyczy wód naturalnych), klasyfikację stanu chemiczneg, 33

34 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA cenę stanu wód, klasyfikację ptencjału eklgiczneg (dtyczy wód silnie zmieninych i sztucznych), ceny spełniania wymagań jakściwych wód pwierzchniwych związanych z ich użytkwaniem wynikającym z warunków krzystania z wód reginu wdneg (cena przydatnści wód d kreślnych celów np. d bytwania ryb w warunkach naturalnych lub cena zagrżenia dtyczy t wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami aztu ze źródeł rlniczych). Na punkcie pmiarw kntrlnym, wyznacznym na 32 km rzeki Bystrzyca Dusznicka, przeprwadzn w 2010 r. badania mnitringu peracyjneg wód pwierzchniwych wykrzystywanych d zapatrzenia ludnści w wdę przeznaczną d spżycia (MOPI). Ocena jakści wód przeznacznych d spżycia przeprwadzna zstała na pdstawie przepisów Rzprządzenia Ministra Śrdwiska z dnia 27 listpada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim pwinny dpwiadać wdy pwierzchniwe wykrzystywane d zapatrzenia ludnści w wdę przeznaczną d spżycia (Dz.U Nr 204, pz. 1728). Wyniki badań prównan d kreślnych w Załączniku nr 1 ww. Rzprządzenia dpuszczalnych wartści granicznych dla pszczególnych kategrii wdy, których należy bezwzględnie przestrzegać. Zgdnie z rzprządzeniem, ustala się, w zależnści d wartści granicznych wskaźników jakści wdy, trzy kategrie jakści wdy, które z uwagi na ich zanieczyszczenie muszą być pddane standardwym prcesm uzdatniania, w celu uzyskania wdy przeznacznej d spżycia. Wynik klasyfikacji pdaje się w pstaci trzech kategrii: kategria A1 znacza wdę wymagającą prsteg uzdatniania fizyczneg, kategria A2 znacza wdę wymagającą typweg uzdatniania fizyczneg i chemiczneg, kategria A3 znacza wdę wymagającą wysksprawneg uzdatniania fizyczneg i chemiczneg, nn (nie dpwiada nrmm) znacza wdę pwierzchniwą grszej jakści niż jakść kreślna dla kategrii A3, która nie mże być ujmwana w celu przeznaczenia d spżycia. Analiza wyników badań pszczególnych wskaźników zanieczyszczenia w dniesieniu d kategrii jakści wód przedstawina jest w zamieszcznej pniżej tabeli. Tabela 6 Ilść wystąpień badanych wskaźników zanieczyszczenia w dniesieniu d wymagań, jakim pwinny dpwiadać kategrie wód d spżycia Ujęcie Rzeka Nazwa punktu km Pd Zieleńcem Bystrzyca Dusznicka Bystrzyca Dusznicka pwyżej Dusznik Ocena (wartści dpuszczalne) A1 A2 A3 A Źródł: Ocena jakści wód pwierzchniwych wjewództwa dlnśląskieg w 2010 rku, WIOŚ Wrcław W prównaniu d rku 2009 statystyczny rzkład wystąpień badanych wskaźników w pszczególnych kategriach nie zmienił się w isttny spsób, nieznacznie więcej wskaźników mieścił się w kategrii A1, c wskazuje na utrzymywanie się dbreg stanu rzeki Bystrzyce Dusznickiej. W 2009 r. WIOŚ we Wrcławiu prwadził badania na pczątku rzeki Bystrzyca Dusznicka (0,3 km ujście Kamienneg Ptku) ramach mnitringu peracyjneg celweg dla części wód będących miejscem bytwania ryb. Zakres, częsttliwść i metdy badań kreślne zstały w rzprządzeniu Ministra Śrdwiska z dnia 4 października 2002 r. (Dz. U. Nr 176, pz. 1455) w sprawie wymagań, jakim pwinny dpwiadać wdy śródlądwe będące śrdwiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. Wyniki badań prównan d kreślnych w załączniku d ww. rzprządzenia wymagań, jakim pwinny dpwiadać wdy śródlądwe będące śrdwiskiem życia ryb łssiwatych i karpiwatych w warunkach naturalnych. Zgdnie z tym rzprządzeniem, ustala się, w zależnści d wartści granicznych wskaźników jakści wdy, dwie kategrie jakści wdy: łssiwate znacza wdy, które stanwią lub mgą stanwić śrdwisk życia ppulacji ryb należących d rdzaju Salm spp., rdziny Cregnus lub gatunku lipień; karpiwate znacza wdy, które stanwią lub mgą stanwić śrdwisk życia ppulacji ryb należących d rdziny karpiwatych lub innych gatunków, takich jak szczupak, kń raz węgrz. 34

35 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Analiza wyników badań w 2009 r. wykazała, że w badanym punkcie pmiarw kntrlnym (ppk) na rzece Bystrzyca Dusznicka wdy nie spełniają wymagań, jakim pwinny dpwiadać wdy śródlądwe będące śrdwiskiem życia ryb łssiwatych w warunkach naturalnych. Parametrami, które zdecydwały takiej cenie były przede wszystkim pdwyższne stężenia aztynów. WODY PODZIEMNE Pd względem hydrgelgicznym rejn Planicy-Zdrju jest zaliczany d reginu sudeckieg i rejnu Kudwy Zdrój Międzylesia. Półncna i śrdkwa część badaneg bszaru jest płżna w brębie Główneg Zbirnika Wód Pdziemnych nr 341 (niecka wewnątrzsudecka Kudwa Zdrój-Bystrzyca Kłdzka). Występuje tutaj głównie szczelinw-prwy typ cyrkulacji wód pdziemnych, a śrdwiskiem krążenia i grmadzenia się wód są przeważnie piaskwce ciswe. Wdy tych pięter psiadają zwierciadł napięte, miejscami swbdne. Pzim wdy występuje w piaskwcach zazwyczaj na głębkści m. Wydajnść wdy jest zróżnicwana, czasem przekracza 50 m 3 /d. Wdy w utwrach piaskwca cisweg wykazują dść dużą zmiennść składu chemiczneg. Rysunek 16 Schemat reginalizacji hydrgelgicznej Źródł: według Atlasu hydrgelgiczneg Plski pd redakcją B. Paczyńskieg Wdy płytszych pzimów są wdami zwykłymi, natmiast wdy głębszych pzimów w utwrach piaskwców ciswych są mineralne. Wdy teg piętra charakteryzują się występwaniem różnych typów wód, d których zaliczn m.in.: HCO 3 -Ca, HCO 3 -Cl-NO 3 -Ca-Mg, HCO 3 -SO 4 -Ca-Na, HCO 3 -SO 4 -Ca-Mg, HCO 3 -Cl- SO 4 -NO 3 -Ca-Na-Mg, HCO 3 -Ca-Na, HCO 3 -Ca-Mg. Występujące wdy mineralne szczelinw-warstwwe, uznane zstały jak szczawy wdrwęglanwe-wapienne. Wdy mineralne wykazują znaczne nasycenie dwutlenkiem węgla (w granicach 1,2-2,5 g/l CO2). Nasycenie wód dwutlenkiem węgla wiąże się z prcesami getermalnymi zachdzącymi w głębszych warstwach ziemi. Lkalne wdy zawierają wapń, sód, magnez, żelaz raz wdrwęglany. Stpień mineralizacji jest dść zróżnicwany i zamyka się w przedziale d 1000 d 2500 mg/l. W Planicy-Zdrju wdy eksplatwane są z czterech ujęć: Wielka Pieniawa, Pieniawa Józefa I, Pieniawa Józefa II raz P-300A. Każda z tych wód uzyskała świadectw ptwierdzające jej właściwści lecznicze (nr SC/1964/08; SC/1962/08; SC/1963/08; SC/1965/08) wydane na pdstawie kmplekswych badań fizykchemicznych, mikrbilgicznych raz prmienitwórczści. 35

36 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH Celem mnitringu jakści wód pdziemnych jest dstarczenie infrmacji stanie chemicznym wód pdziemnych, śledzenie jeg zmian raz sygnalizacja zagrżeń w skali kraju, na ptrzeby zarządzania zasbami wód pdziemnych i ceny skutecznści pdejmwanych działań chrnnych. Przedmitem mnitringu są jednlite części wód pdziemnych (w tym części uznane za zagrżne niesiągnięciem dbreg stanu), ze szczególnym uwzględnieniem bszarów narażnych na zanieczyszczenia pchdzenia rlniczeg, znajdujących się na terenie niektórych jednlitych części wód pdziemnych. Badania stanu chemiczneg jednlitych części wód pdziemnych w wjewództwie dlnśląskim w 2010 rku prwadzn w ramach: mnitringu diagnstyczneg, którym bjęte były wszystkie jednlite części wód pdziemnych, mnitringu peracyjneg. Mnitring diagnstyczny wód pdziemnych na terenie Planicy-Zdrju prwadzny przez WIOŚ we Wrcławiu w 2010 rku realizwany był w 1 punkcie kntrln-pmiarwym (Planica Nwy Wielisław). Punkty kntrln-pmiarwe są t studnie ujmujące płytk występujące pzimy wdnśne, słab izlwane d pwierzchni terenu. Wytypwane d badań studnie rzmieszczne są na bszarze jednlitych części wód pdziemnych, a także głównych zbirników wód pdziemnych raz użytkwych pzimów wdnśnych. Tabela 7 Mnitring wód pdziemnych w rejnie GZWP 341 Nr pkt. Lkalizacja Klasa Jakści Stratygrafia Aztany [mgno3/l] Wskaźniki w klasie III 28 Planica Nwy Wielisław II Cr 2 1,7 temperatura wdy Źródł: Ocena jakści wyników mnitringu diagnstyczneg wód pdziemnych w 2010 rku WIOŚ we Wrcławiu Klasy jakści wód pdziemnych I, II, III wskazują dbry stan chemiczny, a klasy jakści wód pdziemnych IV i V znaczają słaby stan chemiczny. Wdy pdziemne z bszaru Gminy Planica-Zdrój charakteryzują się nieznacznie wyższą temperaturą wdy, c pwduję iż przynależnść d II klasy jakści wdy pdziemnej. Klasyfikacja elementów fizykchemicznych stanu wód pdziemnych bejmuje pięć klas jakści wód pdziemnych. Klasa II wskazuję na wdy dbrej jakści, w których: wartści niektórych elementów fizykchemicznych są pdwyższne w wyniku naturalnych prcesów zachdzących w wdach pdziemnych, wartści elementów fizykchemicznych nie wskazują na wpływ działalnści człwieka alb jest t wpływ bardz słaby Główne źródła zanieczyszczeń wód pwierzchniwych i pdziemnych Głównymi zagrżeniami dla wód pwierzchniwych i pdziemnych prwadzących wdy niedpwiadające nrmm są skażenia kmunalne i związane z chemicznymi śrdkami d prdukcji rlnej. Bywają sytuacje, że ścieki scjaln-bytwe pchdzące z zabudwy mieszkaniwej dprwadzane są d nieszczelnych sadników przydmwych bądź też lkalnie budwanymi przez mieszkańców kanałami bezpśredni d przydrżnych rwów meliracyjnych lub cieków wdnych. Ścieki te są źródłem zanieczyszczeń wyrażającym się w związkach takich jak BZT 5, ChZT, azt amnwy i fsfrany. Ddatkw isttnym zagrżeniem, dla jakści wód są substancje rppchdne spłukiwane pdczas padów deszczu z nawierzchni dróg, parkingów czy placów stacji paliw. Pważne źródł zanieczyszczeń wód pdziemnych i pwierzchniwych stanwią też związki bigenne spływające z pól uprawnych w kresach p nawżeniu gruntów rlnych. 36

37 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Zapatrzenie w wdę Na terenie Gminy Planica-Zdrój, bsługę w zakresie zbirweg zapatrzenia w wdę i zbirweg dprwadzania ścieków prwadzi Miejski Zakład Kmunalny Sp. z.. w Planicy-Zdrju. Całkwita długść sieci wdciągwej liczy 77,90 km w tym: sieć przesyłwa rurciąg stalwy Ø ,20 km, sieć rzdzielcza rurciąg stal, żeliw PCW, PE Ø ,40 km, przyłącza d budynków stal, PE Ø ,60 km, których na terenie gminy jest 789. Na terenie miasta Planica-Zdrój występuje sieć wdciągwa, która swim zasięgiem bejmuje zasadnicz całść gminy (99% mieszkańców). Przepustwść sieci wynsi kł 4000 m³/dbę i jest uzależnina d wydajnści ujęć wdciągwych. Istniejąca sieć wdciągwa działa w parciu ujęcia wdy zlkalizwane w różnych miejscach na terenie miasta. Ujęcia wdy psiadają następujące parametry: ujęcie ul. Plna-Słwackieg pbór wdy średni wynsi 700 m³/d ujęcie składa się z 3 studni głębkści 20,0-30,0 m; ujęcie ul. Wjska Plskieg - Barbara raz Srebrne Źródł pbór wdy średni wynsi 400 m³/d dla uzupełnienie niedbrów wdy w sieci; ujęcie brębie Skłówka psiada studnię głębinwą Bs-1 głębkści 182,0 m, a pbór wdy średni wynsi 1200 m³/d za pmcą pmpy G.100.VIB; ujęcie Nwa Skłówka zlkalizwane na ptku Rgziniec w brębie Skłówka, pbór wdy średni wynsi 500 m³/d, z uwzględnieniem przepływu nienaruszalneg w wyskści 0,0025 m³/s; ujęcie ul. Piastwska składa się z 9 studni głębkści 2,5-4,2 m i średnicy 1,5-2,0 m z grawitacyjnym dprwadzeniem wdy d 2-kmrweg zbirnika V=880 m³, pbór wdy średni wynsi 100 m³/d; ujęcie Stara Skłówka bręb Skłówka, składa się ze studni głębkści 1,0-10,2 m i średnicy 0,7-1,0 m, pbór wdy średni wynsi 500 m³/d; ujęcie w Starkówku składa się ze studni: Bs-4 zasbach 150 m³/h za pmcą pmpy GC (G100 VI A), studni Bs-6 zasbach 200 m³/h za pmcą pmpy GC (G100 VII A), pbór wdy średni wynsi 3840 m³/d. Miejski Zakład Kmunalny sp. z.. w Planicy-Zdrju ma pzwlenia wdnprawne na szczególne krzystanie z wdy w zakresie pbru wdy pdziemnej d celów kmunalnych miasta z pwyższych ujęć. Pzwlenia wydane zstały z upważnienia Starsty Kłdzkieg, na czas kreślny d dnia 31 grudnia 2015 rku, na pdstawie peratów wdnprawnych, ddzielnie dla każdeg ujęcia. Część ujęć wdy wypsażna jest w urządzenia d dzwania wdy pdchlrynem sdu (Stara Skłówka, Nwa Skłówka, Pmpwnia ul. Wjska Plskieg, Ujecie ul. Plna). Pzstałe ujęcia nie psiadają urządzeń dezynfekujących. Przy 5 ujęciach znajdują się zbirniki retencyjne i grmadzące zapas wdy. Tabela 8 Zbirniki retencyjne i grmadzące zapas wdy Lp. Nazwa zbirnika Rdzaj zbirnika Kształt przekrju i wymiar 1. Plna zbirnik sieciwy 2. Dębwa zbirnik sieciwy 3. Piastwska zbirnik sieciwy 4. Stara Skłówka zbirnik sieciwy 5. Wjska Plskieg zbirnik sieciwy Źródł: dane z UM Planica-Zdrój, 2011 kłwy średnicy: D=9,50m, H=3,25m bjętść użyteczna V=230,0 m³ prstkątny wymiarach: a=19,0m, b=15,0m, H=2,40m bjętść użyteczna V= 690,0 m³ prstkątny wymiarach: a=24,56m, b=16,05m, H=4,15 bjętść użyteczna V= 880,0 m³ prstkątny wymiarach: a=19,0 m, b=16,60 m, H= 2,45m bjętść użyteczna V= 780,0 m³ prstkątny wymiarach: a=12,0 m, b= 8,0 m, H=1,98 m, bjętść użyteczna V= 190,0 m³; 37

38 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA W 2010 r. badan próbki wdy przeznacznej d spżycia przez ludzi przez Państwwy Pwiatwy Inspektrat Sanitarny w Kłdzku na wdciągu w Planicy-Zdrju. Ze względu na becny w wdzie glinu, a także niskie ph, wydana zstała decyzja warunkwej przydatnści wdy d spżycia. Z warunkwej przydatnści wdy krzysta 100% mieszkańców Planicy-Zdrju. Zgdnie z rzprządzeniem Ministra Zdrwia Z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakści wdy przeznacznej d spżycia przez ludzi ( Dz. U. 61, pz. 617 z późn. zm.), wda warunkw spełnia wymagania jakściwe. Birąc pwyższe pd uwagę Gmina Planica-Zdrój zleciła pracwanie dkumentacji dtyczącej uzdatniania i dezynfekcji wdy na ujęciach wdy dla miasta Planica-Zdrój. W ramach prjektów pracwane zstaną rzwiązania technlgiczne i techniczne zmierzające d pełneg dstswania jakści wdy d bwiązujących wymagań jakściwych Odprwadzanie ścieków raz wód padwych Miast Planica-Zdrój psiada kanalizację sanitarną, która jest płączna systemem rur d własnej czyszczalni ścieków. Całkwita długść sieci kanalizacyjnej t kł 100 km w tym: kanalizacja gólnspławna 2,40 km, kanalizacja sanitarna rury kaminkwe, rury betnwe, PCW Ø ,50 km, przyłącza d budynków rury kaminkwe, rury PCW Ø ,60 km, kanalizacja deszczwej 37,80 km, klektr dprwadzający ścieki d czyszczalni 5,60 km. D systemu kanalizacji zbirczej pdłącznych jest k. 88 % mieszkańców. Oddana d eksplatacji w 1988 rku grupwa czyszczalnia ścieków Planica-Zdrój w Szalejwie Górnym zstała uprzedni zaprjektwana d czyszczania ścieków bytw-gspdarczych z Planicy-Zdrju, Dusznik-Zdrju, Szczytnej, Pdgórza i Zieleńca. Obecnie d czyszczalni dpływają także ścieki deszczwe raz znaczna ilść wód infiltracyjnych. W miarę prządkwania i rzdzielania systemów kanalizacyjnych i ich uszczelniani, ilść tych wód będzie się zmniejszać. Dcelwa przepustwść hydrauliczna pgdy suchej, dbudwanej i zmdernizwanej czyszczalni wynsi Qśrd=13000 m³/d (RLM-41600) raz bciążenie ładunkiem BZT5, ŁBZT5=1352 Kg O2/d. W kresie deszczu lub rztpów maksymalne bciążenie hydrauliczne części bilgicznej czyszczalni wynsi Qmaxd=21000 m³/d=875m³/h=243 dm³. Pnadt przewidzian ścieki dwżne w ilści Qdw.=120m³/8h. Efektywnść prcesu czyszczania ścieków przewidzian z uwzględnieniem krajwych przepisów dnszących się d dprwadzania ścieków: na bszarach występwania wód leczniczych; d zlewni całkwitych śródlądwych wód stjących; udział średni-dbwej ilści ścieków w przepływie ŚNI dbirnika wynszący 28 %, tj.>10%; raz wymaganiami przepisów Unii Eurpejskiej w tym zakresie. Tabela 9 Stężenia i ładunki zawarte w ściekach surwych raz p redukcji zanieczyszczeń Ścieki surwe Ścieki czyszczne Wskaźnik Redukcja zanieczyszczeń Stężenia Ładunki Stężenia Ładunki zanieczyszczeń g/m3 kg/m3 g/m3 kg/d % BZT ,6 ChZT ,6 Zawiesina gólna ,2 Azt amnwy 14,3 185, Azt gólny 27,4 356, ,6 Fsfr gólny Źródł: dane z UM Planica-Zdrój, 2010 Charakterystyczne wskaźniki technlgiczne ścieków są następujące: RLM BZT5 = 22533, RLM zawiesiny = Wdy padwe z utwardznych nawierzchni raz dachów budynków czyszczalni winny charakteryzwać się składem jak dla wód naturalnych przy dpuszczalnej zawiesinie 20g/m³. Skład nadmiaru ścieków 38

39 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA deszczwych dprwadznych ze zbirnika retencyjneg winien charakteryzwać się następującym składem: zawiesina gólna 50g/m³, substancje ekstrahujące się eterem naftwym 50g/m³. Pnadt nie pwinien zawierać: dpadów stałych i ciał pływających, węglwdrów chlrwanych, substancji prmienitwórczych, patgennych drbnustrjów. Prces czyszczania ścieków. Ścieki surwe dpływające d czyszczalni są wstępnie pdczyszczane na kracie rzadkiej i łapaczu kamieni umiejscwinych na rzece Bystrzycy Dusznickiej. Następnie przez kmrę płączeniwą wprwadzne są d ciągu technlgiczneg mechaniczn-bilgiczneg czyszczania. D biektów technlgicznych kierwane są również: pprzez stację zlewczą nieczystści płynne, pprzez pmpwnie ścieki padwe, ujęte zmdernizwaną kanalizacją czyszczalni ścieki bytw-gspdarcze pracwników, ścieki prządkwe, spusty, przelewy, dcieki ze skratek i piasku raz ciecz sadwa. W czasie pgdy deszczwej ilść ścieków równa Qd= =171 dm³/s kierwana jest d zbirnika retencyjneg. Zbirnik jest biektem eksplatwanym kresw (kilka razy w rku). W czasie dpływu burzweg d czyszczalni, zbirnik jest napełniany najbardziej zanieczyszcznymi ściekami padwymi, p napełnieniu ptencjalnie czyste wdy deszczwe są dprwadzane przelewem nadmiaru wód deszczwych d dbirnika, a sam zbirnik pełni rlę sadnika. P ustaniu padów zawartść zbirnika p uprzednim spłukaniu ściekami czyszcznymi, zstaje przetłczna d ciągu technlgiczneg. Zaprjektwana pjemnść zbirnika V=1500 m³ pzwala na magazynwanie nadmiaru ścieków z kł 2,5 klejnych gdzin przepływu maksymalneg. Wdy padwe z niezanieczyszcznych utwardznych części terenu czyszczalni dprwadzne są systemem kanalizacyjnym d dbirnika. Dpływające grawitacyjnie surwe ścieki, dwżne nieczystści płynne, ścieki padwe ze zbirnika retencyjneg, pddawane są cedzeniu w kratwni na kracie gęstej, następnie wraz z różneg rdzaju dciekami są przetłaczane główną pmpwnią ścieków d wyniesineg układu dwóch piaskwników, skąd kierwane są d dwóch pracujących równlegle reaktrów bilgicznych, a następnie dwóch sadników wtórnych. Oczyszczne ścieki przez kmrę pmiarwą i stację pbru prób, dprwadzne są grawitacyjnie d dbirnika. Pwstające w prcesach czyszczania ścieków sady są stabilizwane tlenw reaktrach bilgicznych i przetłaczane d biektów sadwych: kmry rzdzielczej, dwóch zagęszczaczy grawitacyjnych. Zagęszczne sady są pdawane d stacji mechaniczneg dwadniania i nawapniania. W części ściekwej czyszczalni zlkalizwan: kntenerwą stację zlewczą ścieków z pmiarem ph, przewdnści i temperatury ścieków raz identyfikacją dstawców; mechaniczną kratę schdkwą gęstą współpracującą z prasą skratek; na ciągu mijającym awaryjną, mechaniczną kratę łukwą; w kmrze za kratwnią przelew burzwy ścieków; zbirnik retencyjny pierwszeg ładunku zanieczyszczeń ścieków padwych; wydzielną pmpwnie ścieków z pmpami zatapialnymi; dwa piaskwniki JETA, radialne; dwa reaktry bilgiczne pracujące równlegle; stację magazynwania i dzwania PIX; stację dmuchaw z dmuchawami rtacyjnymi w pbliżu reaktrów bilgicznych; dwa radialne sadniki wtórne; kmrę pmiarwą ścieków czyszcznych; stację pbru prób; wylt ścieków czyszcznych; wylt nadmiaru ścieków deszczwych z przelewu zbirnika retencyjneg d dbirnika. W części sadwej czyszczalni znajdują się: dwa radialne zagęszczacze grawitacyjne, wypsażne w mieszadła prętwe; 39

40 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA pmpwnia sadu zagęszczneg z trzema pmpami UZ2K; stacja kndycjnwania i mechaniczneg dwadniania sadów z wirówką dekantacyjną; stacja nawapniania sadu z zasbnikiem wapna palneg, transprterami i mieszaczem; awaryjne laguny sadwe; plac składwy sadu wymiarze 1800 m². Gspdarka dpadami z czyszczalni ścieków. Odpady pwstałe w prcesie czyszczania ścieków zstają zagspdarwane jak następuje: skratki jak dpad pwstający na kracie gęstej jest higienizwany wapnem chlrwanym, pakwanym w wrki fliwe i składwany d kntenera, który p napełnieniu wywżny jest na składwisk dpadów w Kłdzku; dpady kmunalne raz piasek jak dpad są składwane d kntenera i p napełnieniu wywżne na składwisk dpadów w Planicy-Zdrju; tłuszcze wyłapywane są w separatrze skąd kresw są wypmpwywane wzem asenizacyjnym i wywżne na laguny sadwe gdzie ulegają bidegradacji; sad nadmierny przepmpwywany pmpami z sadników wtórnych d zagęszczaczy sadu skąd pmpą pdawany jest d wirówki i tam dwadniany. P dwdnieniu sad higienizwany jest wapnem palnym i wywżny na plac składwy i stąd sukcesywnie wywżny na składwisk dpadów w Planicy-Zdrju. Pdsumwanie Sieć wdciągwa mdernizwana jest systematycznie d kilkudziesięciu lat jednak na wielu dcinkach jest przestarzała i wymaga wymiany. Inwestycje te pmgą zmniejszyć straty wdy, spwdują mniejsze kszty i zmniejszą ryzyk awarii na trasach przesyłwych. Najważniejsze zadania inwestycyjne w zakresie zapatrzenia w wdę t: utrzymywanie w dbrym stanie technicznym i wyknywanie mdernizacji istniejących zakładów uzdatniania wdy, niezbędne bieżące mdernizacje i naprawy istniejących sieci wdciągwych, uzbrjenie nwych terenów w sieci wdciągwe, zakup urządzeń d sprawdzania stanu sieci wdciągwej. W statnich latach zabserwwan krzystne zmiany w gspdarce kanalizacyjnej, aby sprstać wymaganim unijnym, które nakazują Plsce d kńca 2015 r. dstswanie się d przepisów prawnych Unii Eurpejskiej w zakresie jakści wód raz dprwadzania i czyszczania ścieków knieczne będzie m.in. wybudwanie czyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych dla wszystkich aglmeracji pwyżej RLM (kniecznść pdłączania gspdarstw zabudwy jednrdzinnej d kanalizacji) raz rzwiązanie prblemu ścieków z kanalizacji deszczwej, która częst jest zanieczyszczana przez mieszkańców ściekami kmunalnymi z gspdarstw dmwych bądź brudną wdą z detergentami z mycia samchdów. Na bszarze gminy istnieje kilka kilmetrów sieci deszczwej, która należy w wielu przypadkach remntwać czy przebudwywać, jeżeli jest t knieczne. Krzyści z budwy kanalizacji deszczwej t m.in.: sprawne dprwadzanie nadmiaru wód padwych, chrna budynków przed wilgcią, mżliwść zagspdarwania pbczy, przebudwa dróg na nwczesne z chdnikami i sprawnym dwdnieniem, eliminacja uciążliwej i ksztwnej knserwacji rwów, przepustów itp., eliminacja ksztwneg czyszczenia rwów z dpadów itp., likwidacja dzikich pdłączeń d rwów dprwadzających ścieki, eliminacja przykrych zapachów raz miejsc wylęgu insektów. W zależnści d spsbu zagspdarwania ścieki deszczwe dprwadzane są jak umwnie czyste bądź jak zanieczyszczne. Wdy deszczwe nisą ze sbą nieraz znaczne ładunki zawiesiny i substancji rppchdnych, więc aby umżliwić dprwadzenie takich wód d cieków pwierzchniwych wdy te należy pdczyszczać, instalwać piaskwniki czy separatry rppchdnych. 40

41 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Ochrna przeciwpwdziwa Odpwiednie kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy, t działania bez których niemżliwy jest zrównważny rzwój spłeczn gspdarczy. Ma t być siągnięte przez zbudwanie sprawnie działająceg systemu, który wykrzystując instrumenty legislacyjn-prawne, finanswe i zarządzania, będzie zapewniał utrzymanie dbreg stanu wód, a w szczególnści eksystemów wdnych i d wdy zależnych, a także pzwalał na zaspkjenie uzasadninych ptrzeb wdnych raz zwiększał bezpieczeństw w sytuacjach nadzwyczajnych (pwdzi, suszy, awarii biektów hydrtechnicznych, przemysłwych). W tym celu Krajwy Zarząd Gspdarki Wdnej pracwał Strategię Gspdarki Wdnej. Ogólnym zadaniem Strategii jest kreślenie pdstawwych kierunków rzwju gspdarki wdnej d rku 2020 raz sprecyzwanie działań umżliwiających realizację knstytucyjnej zasady zrównważneg rzwju w gspdarwaniu wdami. Na tym tle mżna wydrębnić następujące równrzędne cele kierunkwe, dnszące się d bszarów działań zawartych w Strategii: siągnięcie i utrzymanie dbreg stanu wód, a w szczególnści eksystemów wdnych i d wdy zależnych; zaspkjenie uzasadninych ptrzeb wdnych ludnści i gspdarki przy pszanwaniu zasad zrównważneg użytkwania wód; pdniesienie skutecznści chrny w sytuacjach nadzwyczajnych (pwódź, susza, awarie biektów hydrtechnicznych, awarie przemysłwe). Zapisane pwyżej bszary działań mają charakter trwały i będą kreślać kierunki działań, także w dalekiej perspektywie. W ramach każdeg z nich realizwane będą przedsięwzięcia umżliwiające wyknanie zapisów Strategii. Praw wdne (ustawa z dnia 18 lipca 2001 r.), które weszł w życie 1 stycznia 2002 r., reguluje zagadnienia dtyczące chrny przeciwpwdziwej. Uregulwania bejmują m.in.: zachwanie i twrzenie systemów retencji wód, racjnalne retencjnwanie wód i użytkwanie budwli przeciwpwdziwych, funkcjnwanie systemu strzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami raz kształtwanie zagspdarwania przestrzenneg dlin rzecznych i terenów zalewwych. Ustawa zawiera również zapisy dtyczące prac ratwniczych i zabezpieczających raz kmpetencji i bwiązków urzędów i instytucji zajmujących się chrną przeciwpwdziwą raz zarządzających ciekami wdnymi. Z klei ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. stanie klęski żywiłwej (Dz.U. Nr 62, pz. 558) definiuje stan klęski żywiłwej, katastrfy naturalnej i awarii technicznej, kreśla warunki jeg wprwadzenia i bszar, na którym mże zstać wprwadzny raz prawa i bwiązki rganów władz raz bywateli. Znaczne pady w pstaci deszczów nawalnych wyskim natężeniu, występujących w krótkim czasie, zimwe rztpy raz specyfika zlewni sprawiają, iż jest t bszar pewnym ptencjale zagrżenia pwdziweg (dchdzi d wylewów, c prwadzi d lkalnych pdtpień dróg i pól uprawnych), ale nie jest n pważne. Wdy pwierzchniwe na terenie Gminy Planica-Zdrój należą d zlewni rzeki Bystrzycy Dusznickiej. Rzeka Bystrzyca Dusznicka raz jej większe dpływy mają charakter górskich ptków, c bjawia się silnym nurtem prędkści d 3,0 m/s raz wzrstami wdstanów w krótkim kresie czaswym. Szybki przyrst wdstanów następuje zazwyczaj p wystąpieniu padów nawałnicwych, wtedy rzeka charakteryzuje się dść dużymi zmianami przepływu. Występują również duże różnice między przepływem średnim, który wynsi 2,1 m 3 /s, a przepływami pwdziwymi (wtedy przepływ zwiększa się nawet 40- krtnie). W czasie wyskich wdstanów wda w rzece występuje ze swjeg kryta i zalewa dlinę w granicach mrflgicznych. Charakterystyczne przepływy w przekrjach wdwskazwych zamieszczn w tabeli pniżej. Są t wartści bejmujące kres bserwacji d 1966 d 2003 i bejmują następujące charakterystyki: SSQ przepływ średni, SNQ średni niski przepływ NNQ najniższy niski przepływ SWQ średnia wielka wda WWQ najwyższa wielka wda 41

42 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Tabela 10 Przepływy charakterystyczne zlewni rzek na terenie Gminy Planica-Zdrój, średnie z lat Psterunek wdwskazwy Szalejów Dlny Rzeka Bystrzyca Dusznicka SSQ SNQ NNQ Data wystąpienia SWQ WWQ m 3 /s m 3 /s m 3 /s NNQ m 3 /s m 3 /s Data wystąpienia WWQ 1,77 0,750 0, VIII , VII 1998 Źródł: PROGRAM MAŁEJ RETENCJI WODNEJ W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM, 2006 Gmina dąży d zmiany niekrzystneg bilansu wdneg jak i graniczenia zagrżenia pwdziweg pprzez zwiększenie retencji wód pwierzchniwych. Pd pjęciem małej retencji kryją się zabiegi i inwestycje zmierzające d pprawy bilansu wdneg gspdarki wdnej, zwłaszcza w sektrze rlnictwa. Rzumie się przez t inwestycje plegające zwiększeniu zasbów wdnych zlewni pprzez budwę zbirników wdnych, stawów, zastawek, nasadzeń drzew. Mżliwści retencji wdy istnieją również w innych frmach. Należy wykrzystać d teg celu tereny pdmkłe, bszary bagienne, czka wdne raz stswać dpwiednie zabiegi agrtechniczne. Mała retencja dgrywa niezwykle isttną rlę w kształtwaniu się warunków mikrklimatycznych, ma duże znaczenie w rlnictwie, wpływa na kształtwanie się krajbrazu gminy. Rzwój retencji na terenie całej zlewni ma niebagatelny wpływ na chrnę przeciwpwdziwą a także na regulację (zmniejszenie) dpływu ze zlewni, c pzwala na pkrycie niedbrów wdy pjawiające się w kresie niżówek. Rzwój małej retencji pwduje również wzrst ilści fauny wdnej i awifauny na tych terenach. Utrzymanie systemu przeciwpwdziweg wymaga: systematycznej regulacji cieków wdnych i knserwacji biektów regulacyjnych, przystswania biektów hydrtechnicznych d warunków zagrżenia pwdziweg, dsknalenia systemu szybkieg strzegania i reagwania w przypadku zagrżenia pwdzią. Inwestycje w zakresie przeciwdziałania skutkm pwdzi wykraczają znacznie pza mżliwści gminy, mżliwe jest jednak zwiększenie bezpieczeństwa pwdziweg mieszkańców pprzez działania niezwiązane bezpśredni z inwestwaniem w urządzenia przeciwpwdziwe. W zasadzie wszystkie przedsięwzięcia mżna pdzielić na czynne i bierne. Bardz częst ich rdzaj wymuszny jest własnścią. W przypadku chrny przeciwpwdziwej jest t również pewneg rdzaju wyróżnikiem, chciaż własnść nie czyni tych działań determinującym. Za działania związane z chrną przeciwpwdziwą dpwiada, zgdnie z ustawą Praw wdne, dyrektr reginalneg zarządu gspdarki wdnej (RZGW). Z jeg inicjatywy pwstaje pracwanie prjekt planu chrny przeciwpwdziwej w reginie wdnym. RZWG są również dpwiedzialne za prwadzenie działań infrmacyjnych i krdynację w razie pwdzi lub suszy na pdległym terenie. Zasięg działania RZGW we Wrcławiu przedstawin na pniższym rysunku. Rysunek 17 Mapa zasięgu działania RZGW we Wrcławiu Źródł: 42

43 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Ochrnę przed pwdzią prwadzi się zgdnie z planami chrny przeciwpwdziwej na bszarze kraju, planami chrny przeciwpwdziwej reginu wdneg, a w szczególnści przez: zachwanie i twrzenie wszelkich systemów retencji wód, budwę i rzbudwę zbirników retencyjnych, suchych zbirników przeciwpwdziwych raz plderów przeciwpwdziwych; racjnalne retencjnwanie wód raz użytkwanie budwli przeciwpwdziwych, a także sterwanie przepływami wód; funkcjnwanie systemu strzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami zachdzącymi w atmsferze raz hydrsferze; kształtwanie zagspdarwania przestrzenneg dlin rzecznych lub terenów zalewwych, budwanie raz utrzymywanie wałów przeciwpwdziwych, a także kanałów ulgi. Dla ptrzeb planwania chrny przed pwdzią raz prwadzenia działań peracyjnych funkcjnuje w RZGW we Wrcławiu Ośrdek Krdynacyjn-Infrmacyjny Ochrny Przeciwpwdziwej, który dpwiada m.in. za: sprządzanie studiów chrny przed pwdzią dla wydzielnych zlewni w reginie wdnym, które w parciu dane gedezyjne, hydrlgiczne, inwentaryzację infrastruktury kmunikacyjnej i hydrtechnicznej, cenę zagrżenia pwdziweg uwzględniają przede wszystkim granice zasięgu wód pwdziwych kreślnym prawdpdbieństwie występwania, kierunki chrny biernej i czynnej przed pwdzią, prpzycje niezbędnych przedsięwzięć mdernizacyjn - inwestycyjnych wraz z szacunkiem ksztów raz wytyczne dla planwania przestrzenneg; prwadzenie pstępwań administracyjnych dtyczących graniczania działalnści na bszarach bezpśrednieg zagrżenia pwdziweg; krdynację kncepcji i planów z zakresu chrny przeciwpwdziwej; krdynację działań peracyjnych na biektach chrny przed pwdzią; zgłaszanie wnisków, piniwanie i uzgadnianie planów, studiów i kierunków zagspdarwania przestrzenneg, prjektów decyzji warunkach i zagspdarwaniu terenu, decyzji ustaleniu lkalizacji celu publiczneg w dniesieniu d chrny przed pwdzią; prwadzenie prac studialnych, wdrżeniwych, ekspertyz i prjektów z zakresu chrny przed pwdzią raz wyznaczania bszarów zagrżnych pwdzią; prwadzenie działalnści infrmacyjn-edukacyjnej dla jednstek samrządwych, rządwych raz spłeczeństwa W administracji Dlnśląskieg Zarządu Meliracji i Urządzeń Wdnych we Wrcławiu znajdują się cieki naturalne, które wymagają knserwacji. Rysunek 18 Obszar działania Dlnśląskieg Zarządu Meliracji i Urządzeń Wdnych we Wrcławiu Źródł: Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych we Wrcławiu 43

44 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Zgdnie z ewidencją urządzeń meliracji szczegółwych na terenie Planicy-Zdrju znajduje się: 152,0 ha bszarów zmelirwanych (w tym 107 ha użytków zielnych, 15 ha pwierzchni zdrenwanej), m rwów meliracyjnych (w tym Nwy Wielisław m, Skłówka m, pzstałe m). Struktura własnści urządzeń: Skarb Państwa, własnść prywatna raz gminna. W 2009 r. na terenie miasta Planica-Zdrój wyknana zstała knserwacja urządzeń meliracji szczegółwych łącznej długści k. 560 mb. Wartść rbót wynisła łącznie 20,334 tys. zł. Kszty zstały pkryte ze śrdków budżetu gminy. W rku 2010 na terenie gminy Planica-Zdrój realizwany był prgram pn. Aktywizacja bezrbtnych na terenach, na których miały miejsca klęski żywiłwe raz inne zadurzenia. W ramach umwy z Pwiatwym Urzędem Pracy w Kłdzku zatrudninych zstał 8 bezrbtnych. Zakres prac wyknywanych w ramach prgramu bejmwał dmulanie rwów, kszenie raz wycinanie krzewów w pbliżu rwów. Rwy te w części stanwiły urządzenia meliracji szczegółwych bjęte ewidencją DZMiUW we Wrcławiu, w części rwy przydrżne łączące się z systemem meliracyjnym. W związku z pwyższym, pniższe dane uwzględniają zakres rzeczwy i finanswy w dniesieniu d całści prac przeprwadznych na terenie gminy. Prace zlecne przez Urząd Miejski w Planicy-Zdrju: rzmiar długść k. 480 mb, wartść ,29 zł, raz w ramach rbót publicznych: rzmiar długść k mb, wartść śrdki UM: ,07 zł, refundacja ksztów przez PUP: ,31 zł. Zgdnie z infrmacjami uzyskanymi w Nadzrze Wdnym w Kłdzku raz d prjektanta firmy Hydrprjekt Wrcław Sp. z.. becnie na etapie prjektwym znajduje się Studium chrny przed pwdzią Ktliny Kłdzkiej ze szczególnym uwzględnieniem miasta Kłdzka, w którym najbardziej ptymalny pd względem eknmicznym i spłecznym wariant d realizacji zakłada budwę sucheg zbirnika przeciwpwdziweg w Szalejwie Górnym na rzece Bystrzyca Dusznicka pwierzchni zlewni 129,5 km 2 i bjętści 7,6 mln m 3. Ochrna przed suszą Rzróżniamy trzy rdzaje suszy: atmsferyczną, glebwą (rlniczą) i hydrlgiczną. Jeśli w Plsce, w kresie wegetacyjnym, przez 20 dni nie ma padów, uznaje się, że nastąpił pczątek suszy atmsferycznej. Dalszy brak padów pwduje suszę glebwą, która wpływa niekrzystnie na wzrst rślin. Nawet jeśli w tym czasie pady są minimalne, efekty suszy glebwej mgą zstać złagdzne, lecz mim t susza mże przejść w stan suszy hydrlgicznej. Susze atmsferyczna i glebwa zanikają stsunkw szybk, natmiast susza hydrlgiczna, której efektem jest niżówka hydrlgiczna (czyli bniżenie się pzimu wód pwierzchniwych i pdziemnych) trwa na gół dług, nawet kilka seznów, bwiem dbudwa zasbów wdnych wymaga bfitych raz długtrwałych padów deszczu i śniegu. Rzpatrując zjawisk suszy w kategriach pza przyrdniczych mżemy mówić również suszy spłeczneknmicznej. Brak wdy w rzekach i bniżenie się pzimu wód gruntwych, będące skutkiem suszy, mają bardz pważne knsekwencje dla całej gspdarki, szczególnie tych gałęzi przemysłu, które ptrzebują większych ilści wdy. Knieczne jest uwzględnianie wystąpienia suszy w planach reagwania kryzysweg, pracwywanych na wszystkich szczeblach administracji. Jednym z ważnych elementów takieg planu jest rzwiązanie spsbów reglamentwania wdy dla różnych stpni zagrżenia suszą. Nie granicza się jednak, nawet w czasie suszy, dstaw wdy przeznacznej na zaspkjenie bezpśrednich ptrzeb ludzi raz d gaszenia pżarów. Niekrzystnym efektem suszy jest wzrst zagrżenia eklgiczneg i pżarweg. Jeśli przy niskich stanach wdy d rzek dprwadzane są niezmienine ilści ścieków, wzrasta znacznie ich stężenie. Susze spwdwane są długtrwałym graniczeniem padów. Różnią się d większści katastrf naturalnych rzpczynających się nagle, w ściśle kreślnym mmencie i mających szybki raz gwałtwny przebieg. Trudn kreślić dkładnie, jaki jest zasięg terytrialny suszy raz kiedy zaczyna się lub kńczy. 44

45 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA Tabela 11 Czas trwania niżówek (dni) w pszczególnych zlewniach rzek wj. Dlnśląskieg dla przepływu graniczneg niżówki Q0 Czas trwania Tn dni Rzeka Wdwskaz Liczba dni niżówek Q0 m3/s rk lat Nl/Nz zima niżówki rczne max Bystrzyca Szalejów 1, ,82 81 Dusznicka Dlny Q przepływ graniczny d wartści któreg rzpczyna się niżówka Nl/Nz stsunek czasów trwania niżówek letnich d zimwych Źródł: PROGRAM MAŁEJ RETENCJI WODNEJ W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM, 2006 niżówki zimwe niżówki letnie średni max średni max średni W zakresie chrny przed suszą meterlgiczną nie istnieje system zabezpieczeń. Mżliwe jest natmiast łagdzenie jej skutków dla śrdwiska gruntw-wdneg. W związku z tym knieczne jest pdejmwanie działań w zakresie retencji pwierzchniwej i pdziemnej, w tym małej retencji (tereny trwałych użytków zielnych, łąki, bniżenia terenwe z uwagi na pkrywę rślinną względnie dbrze znisą krótktrwałe kresy zalewwe) raz zwiększanie lesistści drzecza. Isttna jest również racjnalizacja zużycia wdy i zachwania jej dbrej, jakści, a także inwentaryzacja, dbudwa i regulacja raz prawidłwa eksplatacja urządzeń meliracji wdnych. Rysunek 19 Czas trwania maksymalnych niżówek w latach Źródł: Opracwanie Ekfizjgraficzne dla Wjewództwa Dlnśląskieg MONITORING ZAGROŻENIA POWODZIOWEGO Katastrfalnść pwdzi, nawalny charakter padów atmsferycznych płącznych z burzami, były jednymi z przesłanek, które dprwadziły d pwstania na terenie pwiatu kłdzkieg systemu mnitringu hydrmeterlgiczneg. Starania władz lkalnych pwstanie teg systemu datują się d rku 1997, a zstały zintensyfikwane p tragicznej pwdzi z 1998 rku i przynisły efekt z kńcem 1999 rku, kiedy t rzpczęt prace prjektwe i budwlane. Lkalny System Osłny Przeciwpwdziwej pwiatu kłdzkieg zstał statecznie uruchminy w kwietniu 2002 rku i p kilku mdyfikacjach składa się z: 21 autmatycznych punktów pmiaru stanów wód w rzekach, 18 autmatycznych punktów pmiarów padów atmsferycznych, stanwiska dyspzytrskieg w Pwiatwym Centrum Zarzadzania Kryzysweg, 45

46 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA 14 stanwisk dyspzytrskich w Gminnych Centrach Zarządzania Kryzysweg, dwóch stanwisk branżwych: w KP PSP w Kłdzku raz na Stacji Hydrmeterlgicznej IMGW w Kłdzku. Dane z LSOP przekazywane są c 15 minut dla służb kryzyswych, inspekcji i straży raz d serwisu internetweg, czyli są aktualizwane w czasie bieżącym przez krągłą dbę. Dstęp d dczytów stanów wód i wielkści padów psiada praktycznie każda zaintereswana sba, c był zresztą intencją twórców systemu - nie graniczać w żaden spsób dstępu d infrmacji, które mgą wpłynąć na zwiększenie pczucia bezpieczeństwa mieszkańców pwiatu pprzez łatwy d nich dstęp. Rysunek 20 Schemat rzmieszczenia psterunków pmiarwych LSOP dla pwiatu kłdzkieg Źródł: Lkalny system mnitringu hydrmeterlgiczneg pwiatu kłdzkieg PODSUMOWANIE Ochrna przeciwpwdziwa t zespół działań mających na celu graniczenie strat pwdziwych. Pczynania te mają charakter zabiegów technicznych raz nietechnicznych. Pierwsze plegają na graniczaniu wielkść fali pwdziwej raz jej zasięgu przestrzenneg przy pmcy zbirników retencyjnych, kanałów ulgi, plderów i bwałwań. Drugie, na edukwaniu mieszkańców terenów ptencjalnie zagrżnych pwdzią, stswaniu systemów wczesneg strzegania, jak również specjalnych rdzajów ubezpieczeń. W grupie śrdków nietechnicznych będą t: mnitring pwdziwy dla całeg pwiatu party na kncepcji pzyskiwania skutecznej infrmacji padzie i dpływie w warunkach pwdziwych, współpracujący z istniejącą i planwaną siecią IMGW. system strzeżeń gwarantujący mieszkańcm i użytkwnikm terenów zalewwych mżliwie szybkie pwiadmienie nadchdzącym zagrżeniu. wypsażenie drużyny ratwniczej w specjalistyczny sprzęt niezbędny d efektywneg prwadzenia akcji przeciwpwdziwej w warunkach cieków górskich pracwanie bazy infrmacyjnej dla utrzymywania i prjektwania systemu chrny przed pwdzią na bszarze pwiatu. pracwanie materiałów infrmacyjnych z pdstawwymi danymi umżliwiającymi identyfikację przez każdeg mieszkańca zagrżneg bszaru zagrżenia pwdziweg w jeg tczeniu. 46

47 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA AKTUALIZACJA W grupie śrdków technicznych będą t: bieżące remnty budwli regulacji rzek i ptków. bieżące remnty, stała knserwacja i renwacja przepustów, rwów i innych urządzeń dprwadzających wdę lub zabezpieczających dpływ; wycinka drzew i krzewów w krytach cieków, c przeciwdziała pdnszeniu się pzimu zwierciadła wód dpływwych raz niszczeniu mstów i brzegwych ubezpieczeń dróg; systematyczne czyszczanie z rumwiska kryt pwyżej zapór przeciwrumwiskwych i stpni wdnych, stabilizujących dn cieków. 4.3 Gspdarka dpadami Zgdnie z becnie bwiązującymi przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. dpadach (Dz.U r. Nr 185, pz. 1243), gminy nie mają bwiązku pracwania gminneg planu gspdarki dpadami. Dla siągnięcia celów załżnych w plityce eklgicznej państwa i wdrażania hierarchii pstępwania z dpadami raz zasady bliskści, a także utwrzenia w kraju zintegrwanej sieci instalacji gspdarwania dpadami, spełniających wymagania chrny śrdwiska, pracwywane są natmiast krajwy raz wjewódzkie plany gspdarki dpadami. 4.4 Ochrna dziedzictwa przyrdniczeg wraz z chrną lasów Charakterystyczne elementy przyrdy żywinej w strukturze przestrzennej zagspdarwania terenu Gminy Planica-Zdrój Zgdnie z przyrdnicz-leśną reginalizacją Plski, Dlny Śląsk, pdbnie jak cała Plska, należy d państwa Hlarktyka i bszaru Eur-Syberyjskieg. Natmiast bszar Planicy-Zdrój wg reginalizacji t: Prwincja Górska, Pdprwincja Hercyńsk-Sudecka, Dział Sudecki, Okręg Sudety Śrdkwe, Pdkręg: Ktlina Kłdzka. Jest t bszar stsunkw niski, nie przekraczający m n.p.m. Flra i rślinnść teg kręgu nie dznaczają się szczególnymi rysami. Nie występują tu zbirwiska wyskgórskie, brak jest endemitów sudeckich, a nieliczne relikty pldwcwe skupine są na kilku zaledwie biektach (trfwisk pd Zieleńcem, Trfwisk Batrwskie). Nie mżna wykluczyć mżliwści wykształcenia się regla górneg na najwyższych szczytach, ale pnieważ bszar ten należy d najbardziej przekształcnych w Sudetach, becnie nie jest mżliwe pewne ptwierdzenie becnści teg piętra rślinneg. 47

48 Rysunek 21 Pdział gebtaniczny bszaru Gminy Planica-Zdrój Źródł: Matuszkiewicz J.M., 1994, Krajbrazy rślinne i reginy gebtaniczne 1: Krajbrazy rślinne, 2. Reginy gebtaniczne (w:) Atlas Rzeczypsplitej Plskiej, IGiPZ PAN, Główny Gedeta Kraju, Warszawa Gmina Planica-Zdrój cechuje się pnadprzeciętnym wskaźnikiem lesistści (52,10 %), c w płączeniu z gminnymi terenami zadrzewinymi (Park Zdrjwy, skwery miejskie i zieleńce) stawia gminę na uprzywilejwanej pzycji. Ddatkwym atutem jest zwartść kmpleksów leśnych i parkwych raz uzupełnienie ich rślinnść twarzyszącą zabudwie i rlnictwu (szpalery, zieleń przydrżna, śródplna). Zachdnią część miasta stki Gór Stłwych i Gór Bystrzyckich raz wzgórze Marii prasta las dlnreglwy. Dminuje świerk, ale w statnich latach mnkulturę świerkwą zastępuje się nasadzeniami mzaikwymi ze znacznym udziałem buków, jawrów, jdeł, brzzy, jarzębiny i mdrzewi. Ssna zwyczajna rśnie na jałwych glebach piaskwcwych. Mdrzew występuje jak dmieszka drzewstanu na całym bszarze leśnym. Na pdmkłych terenach Skłówki i na pgraniczu Planicy i Bukwej rśnie lcha szara. Na łąkach i śródleśnych planach występuje pełnik eurpejski zwany różą kłdzką. Na tych samych stanwiskach zakwita zimwit jesienny. Bgaty zespół flrystyczny występuje na łące przy granicy Bukwej i Piekielnej Góry. Rśnie tu ciemierzyca zielna, strżeń łąkwy i warzywny, rdest wężwnik, gryczka rzęsina i set dziewięćsił bezłdygwy. Na łąkach Skłówki raz kł Pkrzywna rsną różne dmiany strczyka. Na łąkach całeg bszaru występują różne dmiany dzwnków, przebiśniegów, pierwisnków, a w lasach knwalia majwa i knwalia dwulistna. Zieleń parkwą na terenie Planicy-Zdrój reprezentuje Park Zdrjwy, który psiada sprządzną inwentaryzację dendrlgiczną 2. Na terenie Parku Zdrjweg znajdują się różne kazy drzew pmnikwych, a właściwy spsób zarządzania i gspdarwania parkiem raz pprawne prwadzenie zabiegów pielęgnacyjnych sprawia, że miejsce stanwi dużą atrakcję dla turystów. Park Zdrjwy płżny jest w centralnej części miasta. Obszar załżenia parkweg graniczny jest ulicami: Parkwą, Zdrjwą, Matuszewskieg, Kryniczną, Ogrdwą i Jana Pawła II. Jeg pwierzchnia wynsi 12,97 ha. Zarządcami terenu są: Urząd Miejski w Planicy-Zdrju 9,23 ha raz Zespół Uzdrwisk Kłdzkich 3,73 ha. Obszar parku pdzieln na pięć części: Park Centralny (jak wydzielny fragment Stareg Parku Zdrjweg), Park Leśny z grupą różaneczników, Park Józefa (wcześniej nazywany Charltten Park), Park Szachwy i Park wkół Sanatrium Kardilgiczneg. Park Zdrjwy t starannie utrzymany kmpleks cennej rślinnści. Jest n 2 Praca zbirwa, Inwentaryzacja szaty rślinnej Parku Zdrjweg w Planica Zdrju. Akademia Rlnicza we Wrcławiu. Katedra Łąkarstwa i ukształtwania terenów zieleni, Wrcław, październik

49 wpisany d wjewódzkieg rejestru zabytków nr 493/1344/wł. na pdstawie decyzji z dnia r. Ochrną bjęty jest cały bszar wraz z ulicami i alejami taczającymi ze względu na wartści przyrdnicze raz unikatwy rdzaj kmpzycji. W trakcie statniej inwentaryzacji przyrdniczej (lata ) zmierzn i pisan 1820 drzew i 572 krzewy. Na terenie parku stwierdzn występwanie przedstawicieli 28 rdzin btanicznych, w tym 150 taksnów gatunków drzewiastych (81 taksnów drzew i 69 taksnów krzewów). Najliczniej reprezentwane rdzaje drzewiaste t: lipy (Tilia sp.), klny (Acer sp.), graby (Carpinus sp.), jarzęby (Srbus sp.), kasztanwce (Aesculus sp.) i jesiny (Fraxinus sp.). W parku znaczn także cenne i rzadkie sbliwści dendrlgiczne takie jak dąb węgierski (Quercus frainett Ten.), grujecznik japński (Cercidiphyllum japnicum Siebld et Zucc.), jesin wynisły dm. zwisła (Fraxinus excelsir L. Pendula ), jdła jednbarwna (Abies cnclr Lindl. ex Hildebr.), kln jawr dm. Leplda (Acer pseudplatanus L. Lepldii ), kln psplity dm. Schwedlera (Acer platanides L. Schwedleri ), tulipanwiec amerykański (Liridendrn tulipifera L.), mrwa biała (Mrus alba L.), szupin japński inaczej perełkwiec japński (Sphra japnica L.), buk psplity dm. czerwnlistna (Fagus sylvatica L. Purpurea ) raz brzza papierwa (Betula papyrifera Marsh.). Wśród rślin nagnasiennych, najczęściej sptykany jest: cis psplity (Taxus baccata L.), świerk psplity (Picea abies H. Karst.), świerk kłujący (Picea pungens Engelm.), mdrzew eurpejski (Larix decidua Mill.). Zidentyfikwan pnadt występujące rzadk, ryginalne gatunki cyprysik Lawsna (Chamaecyparis lawsniana Parl.), china kanadyjska (Tsuga canadensis Carriere), żywtnik lbrzymi (Thuja plicata Dnn ex D. Dn), ssna czarna (Pinus nigra J.F.Arnld), jdła jednbarwna inaczej kalifrnijska (Abies cnclr Lindl. ex Hildebr.) i świerk kaukaski (Picea rientalis Link.). Park Zdrjwy t także miejsce grmadzenia drzew egztycznych. Na jeg terenie dntwan 19 gatunków intrdukwanych z Ameryki Półncnej takich jak: ssna wejmutka (Pinus strbus L.), tulipanwiec amerykański (Liridendrn tulipifera L.), kln srebrzysty (Acer saccharinum L.), daglezja zielna (Pseudtsuga menziesii Franc), 14 gatunków dalekwschdnich jak: karagana syberyjska (Caragana arbrescens Lam.), jdła kaukaska (Abies nrdmanniana Spach) czy platan klnlistny (Platanus x hispanica Mill. ex Munchh.), 13 eurpejskich i bliskwschdnich, które naturalnie nie rsną w naszym kraju, np.: ssna czarna (Pinus nigra J.F. Arnld), dąb węgierski (Quercus frainett Ten.) i świerk serbski (Picea mrika Purk.). W parku występuje zaledwie 27 gatunków naszej rdzimej flry. Najczęściej występującymi gatunkami liściastymi krzewów są: śnieguliczki (Symphricarps sp.), leszczyna psplita (Crylus avellana L.), ligustr psplity (Ligustrum vulgare L.), frsycja pśrednia (Frsythia x intermedia Zabel) raz jaśminwiec wnny (Philadelphus crnarius L.). Uzupełnieniem krajbrazu jest zieleń przyuliczna zlkalizwana wzdłuż ulic Planicy-Zdrju Chrnine i ginące elementy flry i fauny Ochrna gatunkwa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściweg stanu chrny dzik występujących rślin, zwierząt i grzybów raz ich siedlisk, jak i gatunków rzadk występujących, endemicznych, pdatnych na zagrżenia i zagrżnych wyginięciem raz bjętych chrną na pdstawie umów międzynardwych, a także zachwanie różnrdnści gatunkwej i genetycznej. Obiekty bjęte tą frmą chrny przyrdy pdlegają chrnie na pdstawie przepisów Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 rku chrnie przyrdy. (Dz.U r. Nr 151, pz. 1220). Na bszarze miasta bjęte chrną są: rśliny chrnine na terenie Planicy-Zdrju występują rśliny chrnine, takie jak: paprtka psplita, ciemiężyca zielna, parzydł leśne, barwinek mniejszy, bluszcz psplity, lilia złtgłów, pełnik eurpejski, strczyk majwy, zimwit jesienny, śnieżyczka przebiśnieg, śnieżyca wisenna, dzwnek szerklistny raz wawrzynek wilczełyk. zwierzęta chrnine na terenie Planicy-Zdrju występują gatunki zwierząt chrninych. Wśród ssaków są t: jeż zachdni, kret, jeż, wiewiórka raz łasica łaska. Wśród ptaków bjęte chrną są: pliszka górska, krgulec, gil raz pustułka. Natmiast rpucha szara, zaskrniec zwyczajny, żaba trawna, padalec zwyczajny raz jaszczurka t płazy i gady bjęte chrną. 49

50 4.4.3 Frmy chrny przyrdy na terenie gminy PARK ZDROJOWY Park Zdrjwy w Planicy-Zdrju zstał załżny w 1906 rku. T starannie utrzymany kmpleks cennej rślinnści w centrum miasta pwierzchni 12,97 ha. W 1991 rku Park zstał wpisany d rejestru zabytków i ficjalnie pdlega chrnie prawnej. Z uwagi na jeg wartść przyrdniczą. raz unikatwy rdzaj kmpzycji, chrną bjęty jest cały jeg bszar wraz z ulicami i taczającymi g alejami. W Parku Zdrjwym występuje kilkanaście kazów, które zaliczane są d grupy pmników przyrdy. Są t: Lipa drbnlistna (Zarządzenie nr 10/88 Wjewdy Wałbrzyskieg z dnia rku; Nr decyzji 7140/122/82, pz. w rej. 102), Buk psplity (Zarządzenie nr 10/88 Wjewdy Wałbrzyskieg z dnia rku; Nr decyzji 7140/123/82, pz. w rej. 103), Cyprysik Lawsna (Zarządzenie nr 10/88 Wjewdy Wałbrzyskieg z dnia rku; Nr decyzji 7140/129/82, pz. w rej. 104), Różanecznik (Zarządzenie nr 10/88 Wjewdy Wałbrzyskieg z dnia rku; Nr decyzji 7140/124/82 pz. w rej. 105), Tpla czarna (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 1, pz. nr 2, pz. nr 3), Żywtnik lbrzymi (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr d 4 d nr 11; d nr 17 d 21 raz pz. nr 25 i 29), Jesin wynisły (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 12), Świerk psplity (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 13), Mdrzew eurpejski (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. Nr 14), China kanadyjska (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 15), Buk psplity (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 16), Kln jawr (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 22 i 23), Jałwiec psplity (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 24), Tpla biała (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 26), Brzza brdawkwata (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. Nr 27), Dąb szypułkwy (Uchwała nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia rku, pz. nr 28). OTULINA PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH Park nardwy bejmuje bszar wyróżniający się specjalnymi wartściami przyrdniczymi, naukwymi, spłecznymi, kulturwymi raz edukacyjnymi. Obszar taki pwinien mieć pwierzchnię c najmniej 1000 ha, a chrnie pdlega cała przyrda raz walry krajbrazwe w granicach parku. Park nardwy twrzy się w celu zachwania różnrdnści bilgicznej, zasbów, twrów i składników przyrdy nieżywinej i walrów krajbrazwych, jak i przywrócenia właściweg stanu zasbów i składników przyrdy raz dtwrzenia zniekształcnych siedlisk przyrdniczych, siedlisk rślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów. Na bszarach graniczących z parkiem nardwym wyznacza się tzw. tulinę parku nardweg, gdzie mże zstać utwrzna strefa chrnna zwierząt łwnych, w ramach chrny zwierząt w parku nardwym. Obszary bjęte tą frmą chrny przyrdy pdlegają chrnie na pdstawie przepisów Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 rku chrnie przyrdy. Park Nardwy Gór Stłwych bejmuje chrną bszary leżące pmiędzy 500 a 920 m n.p.m., c czyni z nieg główny biekt, w którym chrnine są walry przyrdnicze związane z piętrem regla dlneg (Zgrzelski, 1999). Mim znaczneg przekształcenia zbirwisk leśnych Gór Stłwych, zachwały się tu znaczne pwierzchnie pólnaturalnych lub naturalnych siedlisk leśnych, takich jak kwaśne i żyzne buczyny górskie, jawrzyny raz górskie łęgi nadptkwe. 50

51 Półncn-zachdnia część miasta Planica-Zdrój znajduje się w tulinie Parku Nardweg Gór Stłwych. W granicach teg terenu bwiązują graniczenia wynikające bezpśredni z przepisów prawa raz ze statutu Parku. Rysunek 22 Mapa PN Gór Stłwych Źródł: Lasy zajmują 89 % całkwitej jeg pwierzchni Parku. Są t przede wszystkim sztucznie wprwadzne świerczyny. Park Nardwy prawie w całści leży w piętrze regla dlneg, ale zbirwiska z udziałem świerka i jdły, zbliżne d naturalnych brów dlnreglwych występują Tblewskieg sprzed przeszł 40 lat pdan listę 214 taksnów, w tym pdgatunki spradycznie. Drzewstany świerkwe na piaskwcach w partii wierzchwinwej wykazują zły stan zdrwtny, a na całym bszarze Parku, jak mnkultury są bardz pdatne na niekrzystne wpływy wielu czynników abitycznych i bitycznych. Dlnreglwe lasy liściaste pchdzące z naturalnych dnwień zachwały się tylk w niewielkich fragmentach w trudn dstępnym terenie. Na bgatych siedliskach reprezentują je żyzne buczyny sudeckie, na ubższych buczyny "kwaśne", a w głębkich, cieninych dlinach ptków jawrzyny z miesięcznicą trwałą. Najsłabiej reprezentwane są w Górach Stłwych lasy łęgwe. Rślinnść charakterystyczna dla trfwiska wyskieg wraz z ssną błtną występuje w Parku głównie na "Wielkim Trfwisku Batrwskim" - drugim c d wielkści złżu trfwym w Sudetach. Ważny składnik flry Gór Stłwych stanwi pinierska rślinnść naskalna z licznymi gatukami mchów (pnad 270 gatunków w Parku), prstów ( 60 gat. chrninych) i wątrbwców. Wśród niej szczególnie interesujące są fitcenzy na dkrywkach margli z udziałem kalcyfilych rślin zardnikwych i skalnicy zwdniczej występującej tu na jedynym znanym w Plsce stanwisku. Różnrdne zbirwiska trawiaste zajmują pwierzchnię k. 300 ha bszaru Parku Nardweg. Wyróżniają się wśród nich bgate flrystycznie łąki bagienne z bfitymi ppulacjami niektórych rślin chrninych. Szczególny aspekt tym fitcenzm nadaje w maju pełnik eurpejski - lkalnie nazywany "kłdzką różą" i uważany za symbl reginu. Wśród łąk kśnych i pastwisk na siedliskach umiarkwanie wilgtnych sptyka na ubgich glebach murawy bliźniczkwe, a w miejscach suchych i nasłneczninych niewielkie płaty rślinnści ksertermicznej. Ogółem świat rślin naczyniwych Parku liczy k. 650 gatunków. Wśród nich całkwitą chrną plskieg prawa bjętych jest 28 gatunków, 11 t rśliny z listy rślin zagrżnych w Plsce lub znajdujące się w Plskiej Czerwnej Księdze Rślin, a 9 pdlega chrnie częściwej. Pnadt 16 innych występujących tu gatunków rślin naczyniwych uznan za lkalnie cenne tj. zagrżne wyginięciem lub rzadkie w Sudetach i na Dlnym Śląsku. 51

52 OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU GÓRY ORLICKIE I BYSTRZYCKIE Obszar chrnineg krajbrazu bejmuje tereny chrnine ze względu na wyróżniający się krajbraz zróżnicwanych eksystemach, jak i tereny wartściwe ze względu na mżliwść zaspkajania ptrzeb związanych z turystyką i wypczynkiem lub pełniną funkcją krytarzy eklgicznych. Obszary bjęte tą frmą chrny przyrdy pdlegają chrnie na pdstawie przepisów Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 rku chrnie przyrdy. Obszar Chrnineg Krajbrazu Góry Bystrzyckie i Orlickie zajmuje pwierzchnię ha. Stanwi naturalną tulinę Parku Nardweg Gór Stłwych. W granicach Obszaru Chrnineg Krajbrazu Gór Bystrzyckich I Orlickich zlkalizwana jest płudniw zachdnia część gminy, w przeważającej części zalesina. Ze względu na unikalne walry krajbrazu na tym terenie należy przestrzegać prirytetu chrny krajbrazu na zasadach kreślnych we właściwych przepisach prawa. Pierwtnie w Górach Bystrzyckich raz Górach Orlickich dminwała buczyna. Dziś dminuje świerk, zasadzny przez człwieka (p wycięciu istniejących tu wcześniej lasów). W dlinach ptków występują lasy łęgwe (jesiny, jawrzyna, lsza). Na terenie trfwiska liczne gatunki rślin trfwych, które są pd chrną. Góry Bystrzyckie t pasm leżące w Sudetach Śrdkwych na płudnie d Ktliny Kłdzkiej. Oddzielne d zachdu i płudnia dliną granicznej rzeki Dzikiej Orlicy d Gór Orlickich. Od półncy graniczą z Ktliną Kłdzką. Od wschdu pprzez dlinę Nysy Kłdzkiej (Dlinę Górnej Nysy) sąsiadują z Masywem Śnieżnika, a d półncneg-zachdu pprzez Planicę-Zdrój i dlinę Bystrzycy Dusznickiej graniczą z Górami Stłwymi. Pasm leży w całści p plskiej strnie Sudetów. Pasm Gór Bystrzyckich t zwarty wał górski impnującej długści 50 km. Przełęcz Spalna (811 m n.p.m.) dzieli pasm na półncną część charakterze spłaszcznej wyżyny i część płudniwą wyraźnym kształcie górskieg grzbietu. Całść kmpnuje się w dużą, spkjną i łagdną krainę pierwtnym charakterze. Wynika t z łagdnej rzeźby i wyjątkw rzadkieg zaludnienia. Tereny prśnięte w większści lasem świerkwym, a w półncnej części pdmkłe (Trfwisk pd Zieleńcem) W Górach Bystrzyckich sptkać mżna liczne gatunki ptaków (w tym pliszkę górską, pluszcza, derkacza, puchacza, włchatkę i inne) raz wiele cennych gatunków bezkręgwców (np. rzadki ślimak świdrzyk kasztanwaty). Góry Orlickie t pasm Sudetów Śrdkwych prawie całkwicie leżące na terenie Czech, a w Plsce dstępne tylk w klicach Dusznik Zdrju i Zieleńca. Od półncneg-wschdu przez dlinę Bystrzycy Dusznickiej, raz Dzikiej Orlicy łączą się z równległymi d nich Górami Bystrzyckimi. Od półncneg-zachdu graniczą przez przełęcz Plskie Wrta (660 m n.p.m.) i dlinę Bystrej (w klicach Kudwy Zdrój) z Wzgórzami Lewińskimi i Górami Stłwymi, a na płudniu kńczą się na czeskiej wsi Herzmanice. Na zachdzie, p czeskiej strnie, przechdzą w Pgórze Orlickie. Zwarty w budwie 50 km pas Gór Orlickich stanwi razem z Górami Bystrzyckimi zwarty kmpleks, lecz jest jednak znacznie d nich wyższy, ze średnią wyskścią główneg (Deszteńskieg) grzbietu pnad 1000 m n.p.m. Wyróżniają się pnadt dwa inne i duż niższe grzbiety - Mladkwski (z górą Adam 765 m n.p.m.) raz Bukvhrsky (najwyższe szczyty t Suchy vrch 995 m n.p.m. i Bukwa hra 958 m n.p.m.). Prśnięte są w wyższych partiach lasem świerkwym, z gdzieniegdzie zachwaną pierwtną buczyną. Lasy sięgają samych szczytów, w związku z czym nie wszędzie występują dbre punkty widkwe. W dlinach znajdują się liczne bagienka i trfwiska. POMNIKI PRZYRODY W tabeli pniżej przedstawin pmniki przyrdy występujące na terenie Gminy Planica-Zdrój. Tabela 12 Pmniki przyrdy na terenie Gminy Planica-Zdrój Lp. Nazwa pmnika przyrdy (jak w akcie prawnym ustanwieniu) Data utwrzenia pmnika przyrdy 1 Lipa drbnlistna Obwiązująca pdstawa prawna wraz z znaczeniem miejsca głszenia aktu prawneg Zarz. Nr 10/88 Wjew. Wałbrz. z dnia r., pz. w rej Nr dec. Opis pmnika przyrdy Lipa drbnlistna (Tilia crdata) - drzew 2 -pniwe, drbny psusz, ślady p usuniętych Obwód na wyskści 1,3 m [cm] Wys. [m] 264, Miejscwść Planica- Zdrój Opis lkalizacji W lesie kmunalnym, na skarpie w dległści 60 m. d ul. Kłdzkiej, naprzeciw dwrca PKS. 52

53 7140/122/82 knarach, trzy ubytki wgłębne kalusujące. 2 Buk psplity Cyprsik Lawsna Różanecznik Tpla czarna Tpla czarna Tpla czarna Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Zarz. Nr 10/88 Wjew. Wałbrz. z dnia r., pz. w rej Nr dec. 7140/123/82 Zarz. Nr 10/88 Wjew. Wałbrz. z dnia r., pz. w rej Nr dec. 7140/125/82 Zarz. Nr 10/88 Wjew. Wałbrz. z dnia r., pz. w rej Nr dec. 7140/124/82 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 1 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 2 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 3 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 4 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 5 Buk psplity (Fagus silvatica) - ślady p ususniętych knarach z wcnikami grzybów, 2 wiązania elatyczne, jedn zerwane, drbny psusz. Cyprysik Lawsna (Chamaecyparis lawsniana) - kazałe drzew pkrju wąskstżkwatym. Różaneczniki (Rhddendrn) - u większści kndycja i zdlnści regeneracyjne dść dbre.u niektórych występują wykrty i prażenie przez patgeny grzybwe i szkdniki. Tpla czarna (Ppulus nigra) - krna regularnym kształcie, ślady p uciętych knarach, w krnie widczne wiązanie elastyczne, drbny psusz. Tpla czarna (Ppulus nigra) - krna niesymetryczna, psusz gruby i drbny, ślady p dciętych knarach. Tpla czarna (Ppulus nigra) - krna regularna, pszusz drbny, ślady p dciętych knarach, załżne wiązania elastyczne. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - drzew dwupniwe, klumna stżkwata nieregularnym pkrju, na cieńszym pniu ubytek wgłębny w części dzimkwej. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - rzwidlenie na dwa pnie na wyskści 70 cm, w rzwidleniu zagłębienie w którym zbiera się wda. Krna regularna , , Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój W Parku Zdrjwym, u zbiegu ulic Zdrjwej i Matuszewskieg, na trawniku. W Parku Zdrjwym, trawnik za murkiem d ul. Parkwej, przy skrzyżwaniu z ul. Matuszewskieg. Skupina krzewów na pwierzchni 0,4 ha, w Parku Zdrjwym. W Parku Szachwym przy belisku 10 m d ul. Krynicznej przy schdach na skarpie. W sąsiedztwie pmników przyrdy nr 6 i 7. W Parku Szachwym w sąsiedztwie pminików przyrdy nr 5 i 7. W Parku Szachwym na skarpie w sąsiedztwie pminików przyrdy nr 5 i 6, d strny ul. Matuszewskieg. Za Parkiem Szachwym, w części parku charakterze leśnym w pbliżu zburzneg kściła ewangelickieg, 50 m d uil. Wiejskiej. W szpalerze przy leśnej ścieżce, wśród drzew i krzewów, w sąsiedztwie pmniki d nr 9 d nr 14. W dległści 8 m d pminka przyrdy nr 8. 53

54 pkrju stżkwatym Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Jesin wynisły Świerk psplity Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 6 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 7 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 8 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 9 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 10 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 11 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 12 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 13 Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - na wyskści 0,5 m rzwidla się na trzy pnie. Krna stżkwata regularnym pkrju. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - krna stżkwata pkrju regularnym, rzwidla się na trzy pnie na wyskści 0,6 m. Na najgrubszym pniu ubytek wgłębny, rynnwy, zabliźniający się, przebiegający d części dzimkwej d wyskści 10 m. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - na wyskści 1,7 m rzwidla się na dwa przewdniki, ślad p bciętym pniu. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - na wyskści 0,7 m rzwidla się na cztery pnie. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - krna pkrju stżkwatym, asymetryczna, drbny psusz, ślady p bciętych gałęziach. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - krna pkrju stżkwatym. Jesin wynisły (Fraxinus excelsir) - drzew symetrycznej krnie, pień na wyskści 3 m rzwidlny na dwa przewdniki. Świerk psplity (Picea abies) - krna nieregularna, ślady p bciętych dlnych gałęziach. 146, 81, , 86, , 78, 103, Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Przy ścieżce, niedalek płtu psesji Matuszewskieg 12, bk pminika przyrdy nr 11. W dległści 5 m d pmika przyrdy nr 10. P drugiej strnie ścieżki, wśród drzew, naprzeciw pmika przyrdy nr 10 i 11, bk pmika przyrdy nr 13 (w dległści 7m) Niedalek pmnika przyrdy nr 12, w zadrzewieniu, naprzeciw pmików przyrdy nr 10 i 11. Jak pmnik przyrdy nr 8, pniżej ścieżki na skarpie, bliżej alejki parkwej bsadznej lipami. Teren przy psesji ul. Matuszewskieg 6. Na trawniku bk skupiny różaneczników (pmnik przyrdy nr 4), d strny ul. Ogrdwej za półklistnym placykiem tcznym żywpłtem. Teren zieleńca u zbiegu ul. Parkwej i Piastwskiej, w sąsiedztwie 4 świerków psplitych. 18 Mdrzew Uchwała Nr Mdrzew eurpejski Planica- Na trawniku parku 54

55 eurpejski 19 China kanadyjska Buk psplity Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi Żywtnik lbrzymi /XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 14 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 15 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 16 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 17 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 18 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 19 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 20 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 21 (Larix decidua) - krna symetryczna, ślady p uciętych knarach. China kanadyjska (Tsuga canadensis) - krna regularna, na pniu kilka niewielkich dziupli (ślady bytwania ptaków). Buk psplity (Fagus silvatica) - drzew trzech przewdnikach i regularnej krnie, ślady p dciętych knarach. Ubytek wgłębny pnia (kalusujący) na wyskści 1 m. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - krna wąskstżkwata, regularna, pień rzwidlny na wyskści 1m. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - krna wąskstżkwata, nieregularna (graniczna ścianą budynku i krną sąsiednieg żywtnika). Górna część krny styka się z dachem budynku. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - krna nieregularna, pkrój wąskstżkwaty. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - drzew 2-pniwe, krna wąskstżkwata, nieregularna (graniczna przez ścianę budynku i sąsiednie drzew). Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - drzew 2-pniwe, krna wąskstżkwata, regularna Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Centralneg, przy ul. Matuszewskieg (15 m d ulicy), 15 m d chiny kanadyjskiej (pminka przyrdy nr 19). Przy skrzyżwaniu z deptakiem d ul. Matuszewskieg, 15 m d mdrzewia (pmnika przyrdy nr 18). W Parku Centralnym na trawniku, zejście d ul. Matuszewskieg w kierunku Zakładu Przyrdleczniczeg przy wyasfaltwanej alejce parkwej, w dległści 15 m d żywtnika lbrzymieg (pmnik przyrdy nr 21). W Parku Centralnym bk fntanny, w dległści 15 m d budynku nr 19. W Parku Centralnym na trawniku przy bcznym wejściu d Zakładu Przyrdleczniczeg, w dległści 1m d budynku, najblżej schdów z 3-ch pmników rsnących w grupie. W Parku Centralnym na trawniku przy bcznym wejściu d Zakładu Przyrdleczniczeg, w dległści 2m d budynku, śrdkwy z 3- ch pmników przyrdy w tym miejscu. W Parku Centralnym na trawniku przy bcznym wejściu d Zakładu Przyrdleczniczeg, w dległści 1,5 m d budynku, skrajny z 3-ch pmników przyrdy w tym miejscu. W Parku Centralnym bk fntanny, na trawniku, naprzeciw Zakładu Przyrdleczniczeg "Wielka Pieniawa". 55

56 26 Kln jawr Kln jawr Jałwiec psplity Żywtnik lbrzymi Tpla biała Brzza brdawkwata Dąb szypułkwy Żywtnik lbrzymi Źródł: dane z UM Planica-Zdrój Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 22 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 23 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 24 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 25 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 26 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 27 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 28 Uchwała Nr 264/XLIII/97 Rady Miejskiej w Planicy-Zdrju z dnia r. Pz. nr 29 Kln jawr (Acer pseudplatanus) - krna regularna, ślady p uciętych knarach, drbny psusz. Kln jawr (Acer pseudplatanus) - drzew 2 -pniwe, mcn rzgałęzine, krna szerkrzłżysta kulistym pkrju, na dlnym knarze ubytek wgłebny p wyłamanej gałęzi, psusz gruby i drbny. Jałwiec psplity (Juniperus cmmunis) - 3-pniwy, krna elipsidalna, regularna, liczny drbny psusz, d strny ulicy w krnie przebiegają przewdy elektryczne. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - krna wąskstżkwata, regulana, drbny psusz, ślady p dciętych dlnych gałęziach. Tpla biała (Ppulus alba) - krna regulana, symetryczna, drbny psusz, pd krną przebiegają przewdy elektryczne. Brzza brdawkwata (Betula pendula) - krna asymetryczna, na pniu budka lęgwa, ślady p dciętych knarach, na suchym knarze wcniki huby. Dąb szypułkwy (Quercus rbur) - ślady p dciętych knarach, psusz drbny. Żywtnik lbrzymi (Thuja plicata) - krna regularna, stżkwata Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój Planica- Zdrój W Parku Józefa przy parkingu na tyłach Zakładu Przyrdleczniczeg, na trawniku, na grdznym terenie. Prawa strna ul. Mickiewicza u zbiegu z ul. Zdrjwą w pasie zieleni przyulicznej wśród drzew i krzewów. Cmentarz kmunalny przy ul. Kłdzkiej, bk murwaneg grdzenia, 3 m d głwnej bramy, p lewej strnie d wejścia. Przy psesji ul. Fabrycznej 12, na pasie zieleni przyulicznej, naprzeciw nieczynnej fabryki. Na skwerze u zbiegu ul. Warszawskiej i Harcerskiej, bk pminka z 1945 r. "Pwrtu Dlneg Śląska d Plski", w dległści 5 m d brzzy brdawkwatej (pmnik przyrdy nr 31). Obk pmika przyrdy nr 30. Las kmunalny przy ul. Kłdzkiej, przy psesji Jaśminwa 2, w dległści 3 m d rgu budynku. Na pdwórku przy psesji ul. Warszawska 2, przylega bezpśredni d drewnianeg płtu. 56

57 Zgdnie z ustawą chrną prawną na terenie Planicy-Zdrju bjęte są drzewa uznane jak pmniki przyrdy - na badanym terenie zantwan 33 biekty. Głównie jest t żywtnik lbrzymi raz buki, tple, jesiny, mdrzewie, klny raz brzzy. Większść pmników przyrdy znajduje się w Parku Zdrjwym. OBSZAR NATURA2000 PIEKIELNA DOLINA KOŁO POLANICY PLH Obszar ten płżny jest w płudniwej części wjewództwa dlnśląskieg na terenie Ktliny Kłdzkiej, na granicy gmin Planica i Szczytna. Piekielna Dlina kł Planicy zajmuje pwierzchnię k. 110 ha. Regin ten bejmuje dlinę Bystrzycy, d półncy graniczy z Piekielną Górą, a d płudnia z masywem Wlarza. Przełmwa dlina rzeki Bystrzycy Dusznickiej ddziela d siebie dwa bszary zbudwane z piaskwca cisweg - Piekielną Górę na półncy (Góry Stłwe) i masyw Wlarza (Góry Bystrzyckie) na płudniu. Rzeka płynie krętym, kamienistym krytem, a strme stki dliny sięgają tu pnad 200 m. Wiele stków zasłanych jest piaskwcwymi głazami prśniętymi przez różne zbirwiska leśne. Zalesine jest także w dużej części dn dliny. Lasy zajmują zdecydwaną większść bszaru, natmiast kł 5 % zajmuje sama rzeka wraz z rślinnścią nadbrzeżną. Bystrzyca Dusznicka i Bystrzyca są lewbrzeżnymi dpływami Nysy Kłdzkiej, która leży w zasięgu zlewni Odry. Prawbrzeżnymi dpływami Bystrzycy Dusznickiej są ptki wypływające z Gór Bystrzyckich: Kliniak, Laska, Księży Ptk, Rgziniec. Z Gór Stłwych i Wzgórz Lewińskich birą swe źródła lewbrzeżne dpływy rzeki Bystrzycy Dusznickiej. Są t: Brmecka Wda, Kamienny Ptk z dpływem Czerwnej Wdy i Bbrwej raz Cicha z dpływem Tczek. Na bszarze sti nie występują znaczące pwierzchnie wód stjących. Znajdują się tu tylk niewielkie czka wdne raz sztuczne, małe zbirniki wdne. Mim bardz niewielkieg bszaru Piekielnej Dliny kł Planicy, występuje tu 7 typów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskwej, są t: kwaśne buczyny, nizinne i pdgórskie rzeki ze zbirwiskami włsieniczników, grąd śrdkweurpejski, jawrzyny na stkach i zbczach, lasy łęgwe i nadrzeczne zarśla wierzbwe, górskie i niżwe ziłrśla nadrzeczne i krajkwi, ściany skalne i urwiska krzemianwe prśnięte rślinnścią. Płżenie gegraficzne sti pwduje, że panuje tu klimat pdgórski charakteryzujący się łagdnymi zimami i dść ciepłymi, słnecznymi latami. Najwyższe pady występują w lipcu, który jedncześnie jest najcieplejszym miesiącem rku. Najpgdniejszym miesiącem jest wrzesień, najzimniejszy zaś - luty. Najniższe pady ntuje się w styczniu i październiku. Obszar ten prastają naskalne lasy ssnwe, częściw z udziałem reliktwych ppulacji ssny zwyczajnej pkrywające złmy skalne raz z bardz nisk występującą ppulacją brzzy msznej karpackiej. Na terenie sti występują również łęgi przyptkwe, ziłrśla górskie raz fragmenty buczyn. Ważnym elementem flry jest fragment lasu klnw-lipweg na strmych stkach w pbliżu Planicy. Z rślin wymieninych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskwej występuje tu sierpwiec błyszczący. Wśród pzstałych ważnych gatunków rślin występujących na bszarze Piekielnej Dliny należy wymienić parzydł leśne, kpytnik psplity, dzwnek szerklistny, zimwit jesienny, knwalia majwa, wawrzynek wilczełyk, kruszyna psplita, śnieżyczka przebiśnieg, tajęża jednstrnna (strczyk), bluszcz psplity, bielistka siwa (mech), śnieżyca wisenna, lilia złtgłów, paprtka zwyczajna, pierwisnek wynisły, pełnik eurpejski, ciemiężyca zielna, kalina kralwa raz barwinek psplity. Z gatunków zwierząt wymieninych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskwej na bszarze Piekielnej Dliny występuje duża ppulacja głwacza białpłetweg (Cttus gbi) (chć lkalnie, w rku 2002 nie był n na tym dcinku rzeki ptwierdzny) raz minga strumieniweg. Obszar Dliny jak taki nie jest chrniny, natmiast w większści płżny jest na terenie Obszaru Chrnineg Krajbrazu Góry Bystrzyckie i Orlickie ( ha). Cenne elementy przyrdnicze i infrastruktura stwrzna przez człwieka współtwrzą interesujący krajbraz przyrdnicz-kulturwy. Przez Piekielną Dlinę prwadzi lkalna szsa z Planicy d Szczytnej (rzadk użytkwana, gdyż główny ruch samchdwy mija Masyw Piekielnej Góry d półncy szsą E16) raz linia klejwa z wielma mstami. Ddatkwymi zagrżeniami dla teg bszaru mże być: pnwne uruchmienie znajdująceg się w dlinie kamieniłmu piaskwca raz inwazja bcych gatunków synantrpijnych takich jak niecierpek ryleg, rdestwiec sachaliński raz rdestwiec strkńczysty. 57

58 Rysunek 23 OBSZAR NATURA2000 PIEKIELNA DOLINA KOŁO POLANICY Źródł: Zieleń urządzna Zieleń urządzna, w tym: parki, zieleńce, skwery, zieleń przyzagrdwa w zabudwie mieszkaniwej, izlacyjn-słnwa wzdłuż ciągów kmunikacyjnych i wkół zabudwy usługw-przemysłwej, w tym biektów użytecznści publicznej raz zabytkwe zespły zieleni przydwrskiej, przypałacwej i przykścielnej t jeden z isttnych elementów Eklgiczneg Sytemu Obszarów Chrninych (ESOCh). Szczególną rlę w strukturze zieleni urządznej spełniają biekty zabytkwe, bjęte strefami chrny knserwatrskiej Wjewódzkieg Urzędu Ochrny Zabytków. Na terenie miasta Planica-Zdrój zlkalizwane są następujące budwle, zespły architektniczne, cmentarze, parki, aleje i bszary, które zstały wpisane d rejestru zabytków (pierwszy numer pprzedzający znak / w numerze rejestru zabytków zstał nadany p utwrzeniu wjewództwa dlnśląskieg): Miast, nr rej. zabytków 489/681/Wł decyzja z dnia (bez kreślenia granic wpisu). Kściół parafialny p.w. Wniebwzięcia NMP, nr rej. zabytków 490/1400/Wł decyzja z dnia Kaplica p.w. św. Antnieg (Nwy Wielisław), nr rej. zabytków 491/924 decyzja z dnia Dm Zdrjwy ul. Parkwa 4, nr rej. zabytków 492/1413/Wł decyzja z dnia Park Zdrjwy, nr rej. zabytków 493/1344/Wł decyzja z dnia Teatr Zdrjwy ul. Parkwa 4, nr rej. zabytków 494/1421/Wł decyzja z dnia Utrzymywanie i urządzanie na terenie gminy terenów zielnych, zadrzewień i zakrzewień realizwane jest na bieżąc w ramach budżetu gminy, zgdnie z bwiązującymi przepisami w tym zakresie. Prwadzne są prace pielęgnacyjn-sanitarne zieleni niskiej i wyskiej, usuwane są drzewa i krzewy stwarzające zagrżenie lub chre i nie rkujące szans na przeżycie. W zamian dknywane są nasadzenia rekmpensujące straty w przyrdzie. W 2011 r. zrealizwan prjekt pn. przebudwa Parku Zdrjweg w Planicy-Zdrju wraz z dstswaniem d ptrzeb sób niepełnsprawnych. Prjekt bejmwał część parku, tzn. Park Szachwy, Park Różaneczników, Park Józefa i Muszlę Kncertwą. Przedmitem inwestycji był w szczególnści: budwa pawilnu w Parku Szachwym, pw. zabudwy k. 190 m2, budwa altany w Parku Różaneczników, pw. zabudwy k. 18 m2, przebudwa i rzbudwa Muszli Kncertwej, pw. zabudwy k. 140 m2, 58

59 budwa biektów małej architektury (fntanny, rzeźby, altany, ścieżki spacerwe, pawilny, plansze d gry, itp.), wyknanie nwych nawierzchni utwardznych na istniejących i prjektwanych placach, alejach, ścieżkach parkwych, ścieżkach rwerwych i chdnikach na brzeżach parku, likwidacja niepżądanej zieleni raz nwe nasadzenia drzew, krzewów i bylin, wymiana i uzupełnienie świetlenia parkweg, wyknanie pdświetlenia, wyknanie mnitringu, wyknanie instalacji elektrycznych wewnętrznych w pawilnie szachwym i muszli kncertwej, wyknanie instalacji wdnej d nawadniania zieleni niskiej raz fntann, wyknanie kanalizacji deszczwej d dwadniania części nawierzchni utwardznych i d dprwadzania nadmiaru wdy z przelewów fntann, wyknanie przyłączy wdciągw-kanalizacyjnych i energetycznych, budwa rurciągu wdy mineralnej d źródełka w altanie. W ramach inwestycji wyknan szereg nwych nasadzeń drzew, krzewów i bylin, w tym nasadzenia z krzewów zdbnie kwitnących wybitnych walrach estetycznych i planistycznych, w części nawiązując d istniejącej rślinnści, a rabaty stylistycznie nawiązują d rabat XIX w. Średni wskaźnik zieleni na terenie prjektwanych parków wynsi 79,4 % Gspdarka łwiecka, rybactw, wędkarstw Aktualnie bwiązująca wersja ustawy stanwiąca Praw Łwieckie pchdzi z 13 października 1995 rku (tekst jednlity z 2009 r. Nr 92, pz.753). Łwiectw, jak element chrny śrdwiska przyrdniczeg, w rzumieniu ustawy znacza chrnę zwierząt łwnych (zwierzyny). Jej pdstawwym załżeniem jest państwwa własnść zwierzyny w stanie wlnym raz gspdarwanie ich zasbami w zgdzie z zasadami eklgii raz zasadami racjnalnej gspdarki rlnej, leśnej i rybackiej. Określa cele i szczegółwe zasady chrny, hdwli i pzyskania zwierzyny, jak również rgany administracji rządwej upważnine d jej zarządzania. Zasady te dtyczą w szczególnści gspdarwania na pdstawie rcznych i wielletnich planów hdwlanych, wprwadzenia zakazów i nakazów dtyczących chrny zwierzyny, spsbów i kierunków zagspdarwania śrdwiska naturalneg raz spsbu i zasad brtu zwierzyną. Na terenie Gminy działa Wałbrzyski Okręg Łwiecki Kł Łwieckie "St. Hubertus" raz Kł Łwieckie Głuszec. Kł Łwieckie "St. Hubertus" pwstał jak 40-te kł łwieckie mające siedzibę na terenie byłeg wjewództwa wałbrzyskieg. Liczy 37 człnków w tym pnad 30 selekcjnerów. Pwstał na mcy uchwały Walneg Zgrmadzenia w dniu 23 marca 1986 rku. W dniu 8 kwietnia 1986 r. kł zstał przyjęte w pczet człnków prawnych zrzeszenia Plskieg Związku Łwieckieg. Następneg dnia, 9 kwietnia 1986 rku Kł uzyskuje sbwść prawną przez wpis d rejestru kół łwieckich. Kł dyspnuje dwma bwdami łwieckimi: bwód państwwy "Smlna" nr 361 pwierzchni użytkwej 3086 ha, w tym 2008 ha pwierzchni leśnej, bwód wspólny "Krsnwice" nr 363 pwierzchni użytkwej 3798 ha, w tym 426 ha pwierzchni leśnej. Kł Łwieckie Głuszec pwstał w 1949 r. Liczy 50 człnków, w tym 47 macierzystych i 3 niemacierzystych. Na terenie Kła działa 38 selekcjnerów. Dyspnuje trzema bwdami łwieckimi: 360, 362, 367. Na terenie Planicy-Zdrju znajduje się część bwdu łwieckieg nr 362. Pwierzchnia bwdu 3378 ha, w tym pwierzchnia leśna 421 ha, plna 2957 ha. Pwierzchnia bwdu na terenie miasta wynsi 189 ha. Na terenie Gminy Planica-Zdrój działa Plski Związek Wędkarski Okręg Wałbrzych, Kł Wędkarskie Planica- Zdrój. PODSUMOWANIE Działania na terenie Gminy Planica-Zdrój, zmierzające d zrównważneg rzwju, pwinny być spójne z prpzycjami działań chrnnych Reginalnej Dyrekcji Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu, zarządzającej bszarami NATURA 2000 raz Dyrekcji Parku Nardweg Gór Stłwych realizująceg zadania chrnne na terenie parków krajbrazwych. Pdstawwymi celami strategicznymi, zapisanymi w Strategii, t zachwanie terenów cennych pd względem przyrdniczym raz właściwe kształtwanie istniejących walrów śrdwiskwych. Pwyższe cele pwinny pzstawać w zgdzie ze zdefiniwanymi bszarami działań chrnnych (bszar bejmujący tereny leśne, tereny nieleśne, tereny zwartej zabudwy wiejskiej) i strefami funkcjnalnymi, kreślnymi w 59

60 przygtwanych planach chrny parków krajbrazwych (zwarte kmpleksy lasów, tereny w użytkwaniu rlnym wraz z nieużytkami, zadrzewieniami i terenami rzprsznej zabudwy, bszary zwartej zabudwy wiejskiej raz bszar aktywnści gspdarczej i zachwania walrów kulturwych i rzwju infrastruktury sprtw wypczynkwej). Wdrżenie sieci bszarów i biektów chrninych na mcy przepisów ustawy chrnie przyrdy, zachwanie ciągłści lkalnych pnadlkalnych krytarzy i węzłów eklgicznych (kmpleksy leśn wdne, zabytkwe załżenia zieleni parkwej i inne elementy krajbrazu kulturweg), wyznaczenie bszarów dla rzwju funkcji rekreacyjn wypczynkwych t główne wskaźniki siągnięcia stanu dcelweg w dziedzinie chrny przyrdy i krajbrazu. D celów długterminwych zaliczn następujące działania: utrzymanie walrów i funkcji bszarów bjętych chrną prawną, wspieranie preklgicznych działań lkalnych nadleśnictwa Zdrje w realizacji becnie bwiązujących planów urządzania lasu raz prgramów chrny przyrdy. współpraca z Dyrekcją Parku Nardweg Gór Stłwych, Nadleśnictwem Zdrje, Reginalna Dyrekcją Lasów Państwwych we Wrcławiu, lkalnymi rganizacjami i stwarzyszeniami w zakresie pdnszenia świadmści eklgicznej spłecznści lkalnej, w tym prmcji preklgicznych pstaw wbec śrdwiska. wsparcie działań rganizacji eklgicznych, instytucji naukwych w zakresie chrny czynnej wybranych gatunków fauny i flry (m.in. chrna siedliska ptaków, chrna siedlisk rślin chrninych, akcje edukacyjne w szkłach, prmujące np. ideę piekunów przyrdy ). zrównważneg rzwju turystyczn-rekreacyjneg gminy bszarów przyrdnicz cennych z jednczesnym pszanwanie przyrdy żywej. Dla siągnięcia stanu dcelweg w zakresie chrny przyrdy niezbędne staje się również stałe pdnszenie świadmści eklgicznej spłecznści lkalnej: dzieci, młdzieży i drsłych pprzez edukację eklgiczną, plegającej na łączeniu edukacji z knkursami, zabawami i chrną przyrdy. Działania te pwinny być krdynwanej przez lkalne rganizacje i stwarzyszenia lub własną aktywnść gminy w tym zakresie Ochrna lasów Lasy pdległe Reginalnej Dyrekcji Lasów Państwwych Lasy te bejmują płudniwy fragment Gór Bystrzyckich i płudniwej części Gór Stłwych. Całść lasów jest zaliczana d lasów zdrjwych, czyli lasów specjalneg przeznaczenia i stanwią tulinę kmpleksu uzdrwiskw-sanatryjneg. Gspdarka leśna jest pdprządkwana tej funkcji. Tereny mawianych lasów znajdują się pd administracją Nadleśnictwa Bystrzyca Kłdzka, ale część śrdkwa i półncna lasów pdlega administracyjnie pd Nadleśnictw Zdrje. Nadleśnictw Zdrje Płżne jest w Krainie Sudeckiej na terenie Gór Bystrzyckich, Orlickich, Stłwych, Wzgórz Lewińskich i Obniżenia Dusznickieg. Obejmuje gminy: Szczytna, Planica-Zdrój, Duszniki Zdrój, Kudwa Zdrój, Lewin Kłdzki, Radków, Kłdzk i Bystrzyca Kłdzka łącznej pwierzchni kł 10 tys. ha. Nadleśnictw pdzielne jest na 10 leśnictw zgrupwanych w 1 brębach leśnych. Obecne granice zstały ustalne, kiedy z półncnzachdniej części utwrzn Park Nardwy Gór Stłwych. Całść lasów zaliczna jest d grupy I chrnnej, a pszczególne funkcje chrnne nakładają się p kilka razy. Wszystkie lasy zstały uznane jak uzdrwiskw-klimatyczne, pza tym należą d glebchrnnych, wdchrnnych, masweg wypczynku, krajbrazwych i stref zieleni wyskiej. W zasięgu uszkdzeń przemysłwych (w I i II strefie) znajduje się całść lasów. Wyniesienie nad pzim mrza d 400 d 1084 metrów. Gleby pwstały z wietrzenia utwrów skalnych, głównie piaskwca, granitów i gnejsów. Najliczniej występują gleby brunatne bielicwane, brunatne kwaśne i brunatne właściwe. Część terenów jest trudndstępna ze względu na występujące bagna (trfy wyskie). Suma rcznych padów waha się d 996 mm w Dusznikach d 1321 w Zieleńcu. Długść kresu wegetacyjneg d 160 d 175 dni. Głównymi gatunkami są: świerk 83,0%, buk 6,2%, ssna 5,6%. Nadleśnictw Bystrzyca Kłdzka Płżne jest w VII Sudeckiej krainie przyrdnicz-leśnej, Dzielnicy 2 Sudetów Śrdkwych w mezreginie Gór Stłwych i Bystrzyckich. Gegraficznie nadleśnictw bejmuje bszar Gór Bystrzyckich z najwyższym szczytem Jagdną 977 m n.p.m. i Ktlinę Kłdzką z pasmem Krwiarek. Bezwzględne wyskści wahają się w granicach d 300 d 998 m n.p.m. Tereny nadleśnictwa rzciągają się na rzległym bszarze i zajmują k

61 km 2. Główny trzn lasów k. 77 % stanwi jeden duży kmpleks leśny bejmujący Góry Bystrzyckie z głębk wrzynającymi się d wschdu półenklawami gruntów wsi: Paszków, Zalesie, Wójtwice, Nwa Bystrzyca, Spalna, Wyszki i Pnikwa. Pzstałe 23 % terenów stanwi kilkadziesiąt mniejszych kmpleksów płżnych głównie w półncn - wschdniej części nadleśnictwa. Lasy bydwu nadleśnictw znajdują się w pierwszej (czyli najniższej) strefie uszkdzeń zagrżenia przemysłweg. Według pprzednieg peratu urządzeniweg lasy znajdwały się w II strefie uszkdzeń. Wskazuje t na pprawę stanu higieny atmsfery. Uszkdzenia pchdzą głównie z zanieczyszczeń atmsfery, przede wszystkim przez dwutlenek siarki z przemieszczeń transgranicznych d strny zachdniej, ale również d strny płudniwej i płudniw-wschdniej. Lasy te z uwagi na swje uwarunkwania siedliskwe zaliczane są d trzeciej kategrii małeg zagrżenia pżarweg. Lasy pdległe Reginalnej Dyrekcji Lasów Państwwych są lasami granicznej przydatnści i wykrzystywaniu w rekreacji. Ograniczenie t wynika głównie z rzeźby terenu stki znacznym nachyleniu. Również płżenie na stkach półncnych raz duże zwarcie drzew sprawia, że lasy te są silnie zacienine, a występujące skałki i głbrza utrudniają pruszanie się p strmych stkach. Ddatkw w kresie zimwym dstępnść lasów ulega znacznemu graniczeniu z uwagi na miąższść pkrywy śnieżnej. Penetracja lasów jest mżliwa i bezpieczna jedynie p wyznacznych szlakach turystycznych i drgach gólndstępnych. Lasy kmunalne Lasy kmunalne występują na brzeżu lasów państwwych lub twrzą małe kmpleksy leśne w pbliżu istniejącej zabudwy. Lasy kmunalne z uwagi na występwanie jedynie na terenach niżej płżnych zajmują siedliska głównie lasów mieszanych, a w drzewstanie duży udział stanwią drzewa liściaste. Lasy prywatne Lasy prywatne zajmują najmniejsze pwierzchnie na terenie Planicy-Zdrju. Stan lasów prywatnych raz rdzaj drzewstanu pdbny jest d lasów kmunalnych. Rysunek 24 Pdział lasów ze względu na charakter władania Źródł: Bank Danych Reginalnych raz dane z Nadleśnictw, Ochrna zasbów gelgicznych Na terenie Gminy Planica-Zdrój występują dwa rdzaje kpaliny, są t: wdy lecznicze raz piaskwiec cisany. WODY LECZNICZE Występwanie wód mineralnych w Planicy-Zdrój należy wiązać ze szczególnymi warunkami gelgicznymi terenu, które przyczyniły się d pwstania źródeł wód leczniczych. 61

62 Pwierzchnia bszaru górniczeg Planica-Zdrój wynsi m 2. Obszar ten zstał utwrzny dla złża wód leczniczych i jest t pierwszy bszar chrny górniczej źródeł wód leczniczych w Planicy-Zdrju (ustalny w 1910 rku). Szczegółwy zasięg bszaru górniczeg na terenie Gminy Planica-Zdrój pkazuje pniższa mapa. Rysunek 25 Mapa bszaru górniczeg Planica zaciemnienie brazu. Źródł: OPERAT UZDROWISKOWY UZDROWISKA POLANICA-ZDRÓJ, Zachdnie Centrum Knsultingwe Eur Invest Sp. z.. Wielkść udkumentwanych zasbów przedstawia się następując: UJĘCIE WIELKA PIENIAWA Zatwierdzne zasby ujęcia wynszą 18,6 m³/h, przy samwypływie na rzędnej 363,483 m n.p.m. Ujęcie zlkalizwane jest w piwnicach Dmu Zdrjweg, funkcjnuje d 1904 rku. Odwiert ma głębkść 34,6 metrów, a rurwany jest d głębkści 31 metrów. Jeg eksplatacja spwdwała zanik innych dawnych źródeł m. in. Jerzeg. Wda Wielka Pieniawa związana jest wyłącznie z sadami górnej kredy (turnu), ma charakter szczelinw-warstwwy, a naturalne występwanie wiąże się ze strefami uskkwymi i wcięciami erzyjnymi. Skład wdy jest następstwem mieszania się czystych szczaw z wdami infiltrującymi ze strefy alimentacji wkół Planicy-Zdrju. Zawartść dwutlenku węgla związana jest z dyslkacjami trzecirzędwymi stanwiącymi prawdpdbnie dmłdzenie starszych spękań sięgających głębk w krystaliczne pdłże. Na pdstawie wyników badań właściwści chemicznych, fizyk-chemicznych raz mikrbilgicznych wda z ujęcia Wielka Pieniawa zstała zaklasyfikwana jak: wda mineralna, swista, 0,15 % wdrwęglanwwapniwa, szczawa, spełniająca wymagania kreślne dla wdy leczniczej. Wda takim składzie wywiera, bwiem działanie alkalizujące treść żłądka i jelit raz dróg żółciwych i mczwych, działa mczpędnie, przeciwzapalnie i dkażając, zwłaszcza w przypadku dróg mczwych, działa rzluźniając i rzpuszczając na śluz, zatem mże być stswana przy pewnych chrbach przewdu pkarmweg, względnie d płukań raz inhalacji przy katarach dróg ddechwych. W związku z pwyższym, wda uzyskała Świadectw nr SC/1964/08 ptwierdzające właściwści lecznicze wdy z ujęcia Wielka Pieniawa, wydane na pdstawie przeprwadznych badań, przez rgan uprawniny 62

63 Główny Instytut Górnictwa w Katwicach dnia 16 czerwca 2008 rku i mże być wykrzystywana w lecznictwie uzdrwiskwym d kuracji pitnych, inhalacji raz d kąpieli, według wskazań lekarskich. UJĘCIE PIENIAWA JÓZEFA I Zasby zatwierdzne dla ujęcia wynszą 14,82 m³/h, przy samwypływie na rzędnej 364,645 m n.p.m. (depresja 4,3). Ujęcie zlkalizwane jest w Parku Zdrjwym w pbliżu ulicy Zdrjwej. Jest n eksplatwane d 1828 rku. Wda Pieniawa Józefa I ujmwana jest z dwiertu głębkści 88,9 metra wyknaneg z 1904 rku, rurwaneg d dna twru. Wda ujmwana jest prawdpdbnie kilkma filtrami zainstalwanymi na różnych głębkściach i z głwicy twru przekazywana d zbirnika przelewweg i dalej rurciągiem. Ujęcie jest eksplatwane łącznie - wda jest mieszana z wdą z ujęcia Pieniawa Józefa II. Wda Pieniawa Józefa I związana jest wyłącznie z sadami górnej kredy (turnu), ma charakter szczelinwwarstwwy, a jej naturalne występwanie wiąże się ze strefami uskkwymi i wcięciami erzyjnymi. Skład wdy jest następstwem mieszania się czystych szczaw z wdami infiltrującymi ze strefy alimentacji wkół Planicy-Zdrju. Zawartść dwutlenku węgla związana jest z dyslkacjami trzecirzędwymi stanwiącymi prawdpdbnie dmłdzenie starszych spękań sięgających głębk w krystaliczne pdłże. Na pdstawie wyników badań właściwści chemicznych, fizyk-chemicznych raz mikrbilgicznych wda z ujęcia Pieniawa Józefa I zstała zaklasyfikwana jak: wda mineralna, swista, 0,11 % wdrwęglanwwapniwa, szczawa, spełniająca wymagania kreślne dla wdy leczniczej. Wda takim składzie wywiera, bwiem działanie alkalizujące treść żłądka i jelit raz dróg żółciwych i mczwych, działa mczpędnie, przeciwzapalnie i dkażając, zwłaszcza w przypadku dróg mczwych, działa rzluźniając i rzpuszczając na śluz, zatem mże być stswana przy pewnych chrbach przewdu pkarmweg, względnie d płukań raz inhalacji przy katarach dróg ddechwych. W związku z pwyższym wda uzyskała Świadectw nr SC/1962/08 ptwierdzające właściwści lecznicze wdy z ujęcia Pieniawa Józefa I wydane przez rgan uprawniny Główny Instytut Górnictwa w Katwicach dnia 16 czerwca 2008 rku i mże być wykrzystywana w lecznictwie uzdrwiskwym d kuracji pitnych, inhalacji raz d kąpieli, według wskazań lekarskich. UJĘCIA PIENIAWA JÓZEFA II Zasby zatwierdzne dla ujęcia wynszą 14,82 m³/h, przy samwypływie na rzędnej 364,645 m n.p.m. (depresja 4,3). Ujęcie zlkalizwane jest w Parku Zdrjwym w pbliżu ulicy Zdrjwej. Jest n eksplatwane d 1828 rku. Wda Pieniawa Józefa II ujmwana jest z dwiertu głębkści 43 metrów wyknaneg w 1975 rku, rurwaneg d głębkści 26,55 metra. Wda z głwicy przekazywana jest d przydwiertweg zbirnika przelewweg i dalej rurciągiem. Ujęcie eksplatwane jest łącznie (wdy są mieszane) z ujęciem Pieniawa Józefa I. Wda Pieniawa Józefa II związana jest wyłącznie z sadami górnej kredy (turnu), ma charakter szczelinw warstwwy, a jej naturalne występwanie wiąże się ze strefami uskkwymi i wcięciami erzyjnymi. Skład wdy jest następstwem mieszania się czystych szczaw z wdami infiltrującymi ze strefy alimentacji wkół Planicy-Zdrju. Zawartść dwutlenku węgla związana jest z dyslkacjami trzecirzędwymi stanwiącymi prawdpdbnie dmłdzenie starszych spękań sięgających głębk w krystaliczne pdłże. Na pdstawie wyników badań właściwści chemicznych, fizyk-chemicznych raz mikrbilgicznych wda z ujęcia Pieniawa Józefa II zstała zaklasyfikwana jak: wda mineralna, swista, 0,076 % wdrwęglanwwapniwa, kwaswęglwa, spełniająca wymagania kreślne dla wdy leczniczej. Wda takim składzie wywiera, bwiem działanie alkalizujące treść żłądka i jelit raz dróg żółciwych i mczwych, działa mczpędnie, przeciwzapalnie i dkażając, zwłaszcza w przypadku dróg mczwych, działa rzluźniając i rzpuszczając na śluz, zatem mże być stswana przy pewnych chrbach przewdu pkarmweg, względnie d płukań raz inhalacji przy katarach dróg ddechwych. W związku z pwyższym wda uzyskała Świadectw nr SC/1963/08 ptwierdzające właściwści lecznicze wdy z ujęcia Pieniawa Józefa II wydane przez rgan uprawniny Główny Instytut Górnictwa w Katwicach dnia 16 czerwca 2008 rku i mże być wykrzystywana w lecznictwie uzdrwiskwym d kuracji pitnych, inhalacji raz d kąpieli, według wskazań lekarskich. UJĘCIE P-300 A Zatwierdzne zasby ujęcia wynszą 13,0 m³/h, przy samwypływie na rzędnej 379,0 m n.p.m. Ujęcie zlkalizwane jest przy ulicy Zwycięzców w pbliżu linii klejwej PKP. Ujęcie P 300 głębkści 269 metrów (samwypływ) raz płżne w dległści 25 metrów nwsze ujęcie P-300 A głębkści 271 metrów, które jest pmpwane, c pwduje zanik samwypływu z ujęcia P-300, pbierają wdę z teg sameg pzimu nśneg. Oba twry są rurwane d głębkści pniżej pzimu turnu śrdkweg, c ma na celu zabezpieczenie napływu wód z płytszych pzimów wd-nśnych. Wda z twru P-300 kierwana jest d 63

64 zbirnika przydwiertweg i stąd d rzlewni wód mineralnych, a wda z twru P-300 A bezpśredni d rzlewni. Wda związana jest wyłącznie z sadami górnej kredy (turnu dlneg), ma charakter szczelinw warstwwy, a naturalne występwanie wiąże się ze strefami uskkwymi i wcięciami erzyjnymi. Wda uważana jest za czystą szczawę nie mieszającą się z wdami współcześnie infiltrującymi. Zawartść dwutlenku węgla związana jest z dyslkacjami trzecirzędwymi stanwiącymi prawdpdbnie dmłdzenie starszych spękań sięgających głębk w krystaliczne pdłże. Na pdstawie wyników badań właściwści chemicznych, fizyk-chemicznych raz mikrbilgicznych wda z ujęcia P-300 A zstała zaklasyfikwana jak: wda mineralna, swista, 0,26 % wdrwęglanw-wapniwa, szczawa, spełniająca wymagania kreślne dla wdy leczniczej. Wda takim składzie wywiera, bwiem działanie alkalizujące treść żłądka i jelit raz dróg żółciwych i mczwych, działa mczpędnie, przeciwzapalnie i dkażając, zwłaszcza w przypadku dróg mczwych, działa rzluźniając i rzpuszczając na śluz, zatem mże być stswana przy pewnych chrbach przewdu pkarmweg, względnie d płukań raz inhalacji przy katarach dróg ddechwych. W związku z pwyższym wda uzyskała Świadectw nr SC/1965/08 ptwierdzające właściwści lecznicze wdy z ujęcia P-300A, wydane na pdstawie przeprwadznych badań, przez rgan uprawniny Główny Instytut Górnictwa w Katwicach dnia 16 czerwca 2008 rku i mże być wykrzystywana w lecznictwie uzdrwiskwym d kuracji pitnych, inhalacji raz d kąpieli, według wskazań lekarskich. PIASKOWIEC CIOSANY Wydbycie piaskwca prwadzi zgdnie z kncesją Kpalnia Piaskwca Radków Sp. z.. (kncesja z 29 sierpnia 2007 r. nr 6/E/2007). Złże zlkalizwane jest na terenie Gminy Planica-Zdrój. Wyznaczny bszar górniczy Szczytna Zamek I ma pwierzchnię 3,6865 ha, natmiast teren górniczy 56,7311 ha. Zasby kpaliny mżliwe d wydbycia wynszą 900 tys. Mg, a minimalny stpień wykrzystania złża 69%. Zgdnie z bilansem zasbów kpalin i wód pdziemnych w Plsce (na dzień ) zasby gelgiczne bilanswe teg złża wynszą tys. Mg, przemysłwe tys. Mg. Pniżej w tabeli przedstawin wydbycie piaskwca w latach Tabela 13 Wydbycie piaskwca cisaneg ze złża Szczytna - Zamek Rk, kwartał tny rcznie 2010 I 0,00 II 20,01 III 0,00 IV 0, I 0,00 II 236,40 III 420,00 IV 638,00 Źródł: dane z UM Planica-Zdrój 20, ,40 Zgdnie z art. 85 ust. 1 raz ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Praw gelgiczne i górnicze starsta mże dmówić wydania zgdy na prwadzenie dwiertów w rejnie występwania GZWP nr 341 raz bszaru górniczeg wód leczniczych na terenie Planicy-Zdrój. Jest związane z zagrżeniem dla wód pdziemnych raz wód leczniczych. Jak wynika z infrmacji uzyskanych ze Starstwa Pwiatweg w Kłdzku, jedynie w półncnej części miasta mżliwe jest prwadzenie prac związanych z wydbyciem wód raz prwadzeniem dwiertów. 4.6 Ochrna pwierzchni ziemi i gleb Na terenie gminy występują gleby stsunkw niskiej przydatnści rlniczej. W płudniwej i śrdkwej części badaneg terenu wytwrzyły się gleby górskie ze skał macierzystych piaskwców i margli raz z ich zwietrzelin i glin zbczwych. Na terenie niżej płżnym pwstały gleby nizinne, wytwrzne z glin średnich pylastych, częst na szkielecie zróżnicwanej przydatnści rlniczej. W dlinach wytwrzyły się mady lekkie i średnie. Na badanym terenie znajdują się: 64

65 gleby górskie gleby kmpleksu pszenneg górskieg. Gleby wytwrzne z glin średnich, średni głębk pdścielne glinami. Gleby zasbne w składniki pkarmwe stsunkw głębkim pzimie próchnicznym, dbrej strukturze, przepuszczalne i przewiewne, gleby wyskiej kulturze. Gleby żyzne właściwych stsunkach pwietrzn-wdnych, IIIb IVa klasy gruntów rnych, dpwiednie d wszelkich upraw plwych gleby kmpleksu zbżweg górskieg i wsian-ziemniaczaneg górskieg. Gleby wytwrzne z glin lekkich pylastych i glin średnich pylastych, płytk lub średni głębk pdścielne glinami średnimi i ciężkimi, lkalnie na szkielecie. Gleby pwstałe ze skał sadwych stsunkw dbrze wykształcnym prfilu. Dbór rślin wyraźnie graniczny. Czynnikiem graniczającym są warunki klimatyczne raz rzeźba terenu. Gleby klasy IVb lkalnie IVa gleby pzadlinne Sptykane na badanym bszarze gleby pzadlinne t głównie gleby: gleby kmpleksu wsian-pastewneg górskieg. Są t gleby wytwrzne z glin lekkich pylastych, średni głębk i płytk na szkielecie. Czynnikiem bniżającym wartść rlniczą gleb jest klimat raz duże nachylenie terenu ekspzycji półncnej, jak i krótki kres wegetacji. Są t głównie gleby V i VI klasy bnitacyjnej, dlateg dbór rślin jest bardz graniczny. Właściwe użytkwanie t trwałe użytki zielne lub zalesienie. gleby bielicwe deluwialne wytwrzne z glin średnich pylastych głębkich. Są t gleby zasbne w składniki pkarmwe głębkim pzimie próchnicznym, dbrej strukturze, przepuszczalne i przewiewne, stsunkw wyskiej kulturze. Gleby żyzne właściwych stsunkach pwietrznwdnych, IIIb-IVa klasy gruntów rnych. Gleby kmpleksu pszenneg bardz dbreg dpwiednie d wszelkich upraw plwych i warzywnictwa. gleby bielicwe wytwrzne z glin średnich pylastych głębkich. Są t gleby kresw nadmiernie uwilgtnine. Gleby zawdne w latach zwiększnej ilści padów, są zaliczane d klasy IVa, twrzą kmpleks przydatnści rlniczej zbżw-pastewny mcny. gleby bielicwe wyługwane, które wytwrzyły się z piasków gliniastych lekkich i piasków słab gliniastych, średni głębk na szkielecie. Gleby ubgie w składniki pkarmwe, nadmiernie przepuszczalne, kresw lub trwale zbyt suche. Gleby te zaliczane są d kmpleksu przydatnści rlniczej żytnieg słabeg (głównie V klasy). gleby dlinne Gleby dlinne t zwłaszcza mady ciężkie i mady średnie płżne w dlinie rzeki Bystrzycy Dusznickiej i w większych dlinach bcznych. Mady te wykształciły się z glin ciężkich głębkich i średnich raz są średni głębk pdścielne glinami ciężkimi. Lkalne gleby dlinne t gleby zasbne w składniki pkarmwe, dbrze wykształcnym pzimie próchnicznym i dbrej strukturze. Są t gleby przepuszczalne i przewiewne. Tereny te są terenami dść żyznymi, które psiadają prawidłwe stsunki pwietrzn wdnych (grunty IIIb-IVa klasy bnitacyjnej). Część mad w bcznej dlinie jest zaliczana d zbżweg-górskieg kmpleksu przydatnści rlniczej. użytki zielne Użytki zielne, które występują na terenie Planicy-Zdrju dzieli się na następujące grupy użytków: trwałe użytki zielne średnie na glebach bielicwych wytwrznych z glin średnich i ciężkich, znajdują się głównie na stkach. Wda gruntwa w brębie stków na użytkach zielnych występuje stale lub kresw, płytk i bardz płytk; trwałe użytki zielne wytwrzne w dlinach z mad średnich i ciężkich. Wda gruntwa w brębie dliny występuje kresw, płytk i bardz płytk. Teren w znacznej części ulega zalaniu przez wdy pwdziwe; użytki zielne słabe i bardz słabe na glebach bielicwych wyługwanych, wytwrznych z piasków gliniastych lekkich, średni głębk lub płytk pdścielne rumszem. Niska wartść bnitacyjna użytków zielnych wynika głównie z płytkieg zalegania strpu skały Użytkwanie terenu Gminy Planica-Zdrój Obszar Gminy Planica-Zdrój w dużej części zajmują lasy. Ich bszar stanwi aż 52,1 % pwierzchni całej gminy. Lasy zlkalizwane są w zachdniej części Planicy-Zdrju. Użytki rlne, czyli grunty rne, sady, łąki i pastwiska stanwią 29 % pwierzchni gólnej gminy i zajmują głównie bszar Nweg Zdrju raz płudniwej części Nweg Wielisławia i Skłówki. Szczegółwe zestawienie struktury użytkwania terenów przedstawin w tabeli. 65

66 Tabela 14 Struktura użytkwania gruntów w gminie L.p. Wyszczególnienie Pwierzchnia w ha Udział prcentwy 1 Pwierzchnia całkwita Gminy Użytki rlne w tym: % 2.1 Grunty rne 110 6% 2.2 Łąki % 2.3 Pastwiska % 2.4 Sady 91 5% 3 Lasy i grunty leśne % 4 Pzstałe % Źródł: pracwanie własne na pstawie danych z statystycznych, Tereny zagrżne ruchami maswymi (suwiska) Gedezyjne badania ruchów maswych blków skalnych raz względne przemieszczenia sąsiednich blków z zastswaniem szczelinmierzy TM-71 rzpczęt w latach 70-tych XX wieku. Pierwsze prace w tym zakresie pdjęt w rejnie schrniska PTTK (1972), a następnie w Piekiełku (1979). Z różnymi przerwami badania te prwadzne były d 2007 rku. W 2008 rku rzszerzn je na trzeci biekt tarasy płudniwe, gdzie d pdstaw zrganizwan pmiary gedezyjne w sieci punktów dpwiedni zlkalizwanych na blkach skalnych. W latach prwadzne były na wymieninych trzech biektach przedmitwe prace badawcze. Rezultaty badań wykazały przemieszczenia blków skalnych w pzimie i pinie. Największe zmiany rejestrwane są w Piekiełku, gdzie pstępwe ruchy pzime siągają wartści d 1,43 mm/ rk, a twarzyszące im ruchy pinwe d -0,87 mm/rk. Rezultaty te krespndują z wynikami bserwacji szczelinmierza TM-71. Stanwią ne ptencjalnym zagrżeniu dla ruchu turystyczneg wzdłuż sąsiadującej trasy turystycznej. Trzyletnie bserwacje gedezyjne ( ) na tarasach płudniwych wykazały pzime przemieszczenia blków skalnych d 5 mm skierwane d masywu i pdnszenie d +0,68 mm. Część blków skalnych wykazuje tendencję zmian w kierunku d masywu (d 4,3 mm) raz bniżanie (d -0,82 mm). Ten skmplikwany mechanizm zmian w górtwrze Szczelińca Wielkieg ptwierdzają bserwacje szczelinmierza TM-71 prwadzne d 1998 rku, zlkalizwaneg u pdnóża tarasów płudniwych. Pwyższe fakty uzasadniają celwść kntynuwania badań, które mają znaczenie pznawcze (dla wyjaśnienia mechaniki górtwru) raz utylitarne (cena bezpieczeństwa dla ruchu turystyczneg) 3. 3 BADANIA PRZEMIESZCZEŃ MASOWYCH BLOKÓW SKALNYCH SZCZELIŃCA WIELKIEGO, S. Cacń, K. Mąklsk i, B. Kšťák, M. Kaczałek 66

67 Rysunek 26 Ruchy maswe i suwiska na tle pwiatu kłdzkieg Źródł: Państwwy Instytut Gelgiczny Gedezyjne pmiary sieci pzimej i wyskściwej w rejnie Piekiełka w kresie wyknan 14- krtnie. Na rysunku pniżej przedstawin wektry przemieszczeń pzimych punktów. Rysunek 27 Rezultaty przemieszczeń pzimych punktów w sieci Piekiełk Źródł: BADANIA PRZEMIESZCZEŃ MASOWYCH BLOKÓW SKALNYCH SZCZELIŃCA WIELKIEGO, S. Cacń, K. Mąklsk i, B. Kšťák, M. Kaczałek 67

68 Rejn Piekiełka charakteryzuje się największymi przemieszczeniami badanych blków skalnych. Ruchy siągające wartści 1,43 mm/rk w pzimie raz siadanie w tempie 0,87 mm/rk zarejestrwane w kresie są największymi ruchami blków skalnych w bszarze całeg PNGS. Wielkści te są zbieżne z bserwacjami szczelinmierza TM-71. Ruchy tych blków skalnych stanwią ptencjalne zagrżenie dla trasy turystycznej, która usytuwana jest w ich bezpśrednim kntakcie. Rysunek 28 Rezultaty przemieszczeń pzimych punktów na tarasach płudniwych Źródł: BADANIA PRZEMIESZCZEŃ MASOWYCH BLOKÓW SKALNYCH SZCZELIŃCA WIELKIEGO, S. Cacń, K. Mąklsk i, B. Kšťák, M. Kaczałek Rejn tarasów płudniwych w kresie /2011, w trzyletnim cyklu badań gedezyjnych, wykazuje przemieszczenia pzime wielkści d 5,0 mm skierwane d masywu Szczelińca (wschdnia ich część) raz d 4,3 mm w kierunku d masywu (część zachdnia). Zmianm tym twarzyszą przemieszczenia pinwe d - 0,82 mm (zachdnia strefa) i +0,68 (wschdnia strefa tarasów). Zmiany te sugerują ześlizgiwanie się blków skalnych z ich rtacją d masywu (wschdni taras) raz wychylanie zachdnich blków w kierunku d masywu z ich siadaniem. 4.7 Ochrna przed hałasem Hałas przemysłwy Na źródła hałasu przemysłweg składają się dźwięki pwstające wewnątrz i na zewnątrz budynków prdukcyjnych. Źródła hałasu pchdzą przede wszystkim d maszyn i urządzeń prdukcyjnych emitujących hałas przez ściany, strpy, kna i drzwi. Natmiast źródłem hałasu na zewnątrz budynków są zainstalwane tam maszyny i urządzenia. Pnadt d ptencjalnych źródeł hałasu będą należeć także prwadzne prace drywcze jak cięcia, kucia raz dbywający się transprt kłwy na drgach wewnętrznych zakładu. Na terenie Gminy Planica-Zdrój występują niewielki frmy i przedsiębirstwa charakterze przemysłwym, rlniczym, pdmity gspdarcze ferujące usługi, jednstki handlu detaliczneg raz sby fizyczne. Działalnść tych pdmitów gspdarczych kształtuje klimat akustyczny terenów bezpśredni z nimi sąsiadujących. D przedsiębirstw mgących wpływać na klimat akustycznych na bszarze Gminy należy Huta Szkła Artystyczneg Barbara. Kntrla na terenie zakładu przeprwadzna przez WIOŚ we Wrcławiu w 2011 r. 68