Projekt PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŚLEMIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2022

Transkrypt

1 Prjekt PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŚLEMIEŃ NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2022 Ślemień, styczeń 2015

2 ZLECENIODAWCA: GMINA ŚLEMIEŃ ul. Krakwska 148, Ślemień tel/faks.: mail: ZLECENIOBIORCA: EKO TEAM KONSULTING ul. Gleszwska 16/125, Bielsk-Biała tel.: , faks: , km mail: AUTORZY OPRACOWANIA: Agnieszka Chylak Sebastian Kulikwski INSTYTUCJE UDZIELAJĄCE INFORMACJI PRZY OPRACOWANIU NINIEJSZEGO DOKUMENTU: 1 Urząd Gminy Ślemień, 2 Starstw Pwiatwe w Żywcu, 3 Zakład Usług Kmunalnych Sp. z.. w Ślemieniu, 4 Urząd Marszałkwski Wjewództwa Śląskieg w Katwicach, 5 Pwiatwy Zarząd Dróg w Żywcu, 6 Nadleśnictw Jeleśnia, 7 TAURON Dystrybucja S.A., Oddział w Bielsku Białej, 8 Reginalny Zarząd Gspdarki Wdnej w Krakwie, 9 Śląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych w Katwicach, 10 Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa, Śląski Oddział Reginalny, 11 Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Katwicach, 12 Reginalny Dyrektr Ochrny Śrdwiska w Katwicach, 13 Wjewódzka Stacja Sanitarn - Epidemilgiczna w Katwicach. Strna 2 z 97

3 SPIS TREŚCI 1. Wstęp Pdstawa pracwania Metdlgia pracwania, zawartść dkumentu i jeg pdstawy prawne Uwarunkwanie zewnętrzne Strategia Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata Prgram Ochrny Śrdwiska Wjewództwa Śląskieg d rku 2013 z uwzględnieniem perspektywy d rku Strategia Zrównważneg Rzwju Spłeczn - Gspdarczeg Pwiatu Żywieckieg na lata Prgram Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Żywieckieg na lata aktualizacja Strategia rzwju gminy Ślemień na lata prjekt Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ślemień Ogólna charakterystyka gminy Ślemień Płżenie Ukształtwanie terenu i budwa gelgiczna Klimat Otczenie spłeczn-gspdarcze Turystyka i rekreacja Diagnza aktualneg stanu śrdwiska gminy Ślemień Jakść pwietrza Stan aktualny System ciepłwniczy System gazwniczy Sieć elektrenergetyczna Kmunikacyjne źródła zanieczyszczeń na terenie gminy Ślemień Gspdarka wdn-ściekwa Stan aktualny Jakść wód pwierzchniwych Wdy pdziemne na terenie gminy Ślemień Jakść wód pdziemnych Zapatrzenie w wdę przeznaczną d spżycia Odprwadzanie ścieków Ochrna przed pwdzią i suszą Stan aktualny Gspdarka dpadami Stan aktualny Nwy system gspdarki dpadami Ilści zebranych dpadów Zbiórka azbestu Ochrna pwierzchni ziemi Stan aktualny Badania gleb Strna 3 z 97

4 Instytucje d bsługi rlnictwa Ochrna zasbów gelgicznych Stan aktualny Osuwiska Klimat akustyczny-chrna przed hałasem Stan aktualny Hałas przemysłwy Hałas drgwy Pla elektrmagnetyczne-chrna przed szkdliwym działaniem Stan aktualny Badania prmieniwania elektrmagnetyczneg Zasby przyrdnicze Stan aktualny Frmy chrny przyrdy na terenie gminy Ślemień Zieleń urządzna Zasby leśne chrna i rzwój lasów Stan aktualny Gspdarka łwiecka na terenie gminy Ślemień Nadzwyczajne zagrżenia śrdwiska (pważne awarie) Stan aktualny Edukacja dla zrównważneg rzwju Stan aktualny Aspekty eklgiczne w planwaniu przestrzennym Stan aktualny Cele raz kierunki działań preklgicznych na lata wraz z załżeniami na lata Jakść pwietrza Gspdarka wdn ściekwa Ochrna przed pwdzią i suszą Gspdarka dpadami Ochrna pwierzchni ziemi i zasbów gelgicznych Klimat akustyczny-chrna przed hałasem Pla elektrmagnetyczne - chrna przed szkdliwym działaniem Zasby przyrdnicze Zasby leśne chrna i rzwój lasów Nadzwyczajne zagrżenia śrdwiska (pważne awarie) Działalnść edukacyjna dla zrównważneg rzwju Harmngram realizacji Prgramu w latach Zagadnienia systemwe Mechanizmy prawne Dstęp d infrmacji, udział spłeczeństwa Mnitring śrdwiska Aspekty finanswe realizacji Prgramu Strna 4 z 97

5 8.1. Analiza źródeł preferencyjneg wsparcia finansweg przedsięwzięć w zakresie chrny śrdwiska Śrdki pchdzące ze źródeł krajwych Śrdki pchdzące ze źródeł zagranicznych w latach Nakłady na realizację zadań Prgramu Streszczenie w języku niespecjalistycznym Strna 5 z 97

6 SPIS RYSUNKÓW: RYSUNEK 1 POŁOŻENIE GMINY ŚLEMIEŃ NA TLE POWIATU ŻYWIECKIEGO I WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO RYSUNEK 2 LOKALIZACJA SOŁECTW GMINY ŚLEMIEŃ (OD POŁUDNIA ŚLEMIEŃ, KOCOŃ, LAS) RYSUNEK 3 GMINA ŚLEMIEŃ NA TLE BUDOWY GEOLOGICZNEJ WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO RYSUNEK 4 LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 5 WSKAŹNIK PRZYROSTU NATURALNEGO W OPARCIU O LICZBĘ URODZIN I ZGONÓW RYSUNEK 6 WSKAŹNIK SALDA MIGRACJI NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 7 ILOŚĆ OSÓB FIZYCZNYCH PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ W LATACH RYSUNEK 8 LICZBA ZAREJESTROWANYCH BEZROBOTNYCH Z TERENU GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 9 SZLAKI TURYSTYCZNE W OKOLICACH GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 10 PODZIAŁ NA STREFY W KTÓRYCH DOKONUJĘ SIĘ OCENY JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO RYSUNEK 11 LOKALIZACJA PUNKTU POMIAROWEGO JAKOŚCI WODY DLA JCW ŁĘKAWKA (ŻÓŁTA STRZAŁKA) RYSUNEK 12 OCENA JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH WYSTĘPUJĄCYCH NA OBSZARACH CHRONIONYCH BADANYCH W LATACH RYSUNEK 13 DŁUGOŚĆ SIECI WODOCIĄGOWEJ NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ W LATACH RYSUNEK 14 LOKALIZACJA GMINY ŚLEMIEŃ NA TLE REGIONU IV GOSPODARKI ODPADAMI RYSUNEK 15 STRUKTURA ILOŚCI ODPADÓW ODEBRANYCH OD MIESZKAŃCÓW I ZEBRANYCH Z TERENU GMINY Z PODZIAŁEM NA ZMIESZANE I SELEKTYWNIE GROMADZONE W LATACH (2014 PROGNOZA) [DANE W MG] RYSUNEK 16 STRUKTURA WIELKOŚCIOWA GOSPODARSTW ROLNYCH NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 17 LOKALIZACJA TERENÓW ZAGROŻONYCH RUCHAMI MASOWYMI NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 18 LOKALIZACJA AKTYWNYCH OSUWISK NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 19 MIEJSCA PRZEPROWADZANIA BADAŃ HAŁASU W POSZCZEGÓLNYCH LATACH (NA BIAŁO ZAZNACZONE GMINY GDZIE NIE PRZEPROWADZANO BADAŃ HAŁASU) RYSUNEK 20 PODZIAŁ GEOBOTANICZNY OBSZARU GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 21 SPECJALNY OBSZAR OCHRONY SIEDLISK NATURA 2000 BESKID MAŁY NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 22 PARK KRAJOBRAZOWY BESKIDU MAŁEGO ORAZ REZERWAT MADOHORA NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 23 ELEMENTY KRAJOWEJ SIECI EKOLOGICZNEJ ECONET POLSKA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM RYSUNEK 24 OBSZARY LEŚNE NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 25 MAPA OBWODÓW ŁOWIECKICH NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ RYSUNEK 26 UDZIAŁ ZADAŃ WG KRYTERIUM ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA POKRYCIE ŚRODKÓW FINANSOWYCH W OGÓLNYCH WYDATKACH ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA SPIS TABEL: TABELA 1 ŚREDNIE STĘŻENIA ZANIECZYSZCZEŃ W REJONIE GMINY ŚLEMIEŃ W 2013 ROKU (ΜG/M 3 )* TABELA 2 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ TABELA 3 JAKOŚĆ WODY PODZIEMNEJ DLA JCWPD TABELA 4 ILOŚCI ZEBRANYCH ODPADÓW NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ W 2012, 2013 I 2014 ROKU TABELA 5 STRUKTURA POWIERZCHNIOWA OBWODÓW ŁOWIECKICH NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ TABELA 6 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY POWIETRZA Strna 6 z 97

7 TABELA 7 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ TABELA 8 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY PRZED POWODZIĄ TABELA 9 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI TABELA 10 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI I ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH TABELA 11 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE KLIMATU AKUSTYCZNEGO OCHRONY PRZED HAŁASEM TABELA 12 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH TABELA 13 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH TABELA 14 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE ZASOBÓW LEŚNYCH TABELA 15 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE NADZWYCZAJNYCH ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKOWYCH TABELA 16 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU TABELA 17 ZAŁOŻENIA DOTYCZĄCE REALIZACJI NA TERENIE GMINY ŚLEMIEŃ W LATACH WYDATKÓW Z ZAKRESU ZADAŃ WŁASNYCH I ZADAŃ KOORDYNOWANYCH W POSZCZEGÓLNYCH KIERUNKACH OCHRONY ŚRODOWISKA Strna 7 z 97

8 1. Wstęp 1.1. Pdstawa pracwania Pdstawą pracwania jest umwa zawarta w dniu 16 października 2014 rku między Ek Team Knsulting z Bielska Białej, a Gminą Ślemień na wyknanie pracy pt.: Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ślemień na lata z perspektywą d rku Prgram pwstał w parciu dane pchdzące z licznych źródeł są t między innymi: dkumentacje strategiczne i planistyczne pracwane we wcześniejszym czasie przez Gminę Ślemień, a także Pwiat Żywiecki i Wjewództw Śląskie. Źródłem danych zamieszcznych w niniejszym Prgramie są również dane zebrane samdzielnie przez autrów pracwania d administratrów uzbrjenia na bszarze Gminy, firm zajmujących się bsługą Gminy, a także jednstek współpracujących z Gminą, współuczestniczących w krewaniu wizerunku gminy, a także nadzrujących Gminę Ślemień. Cennymi materiałami kazały się także materiały knferencyjne raz literatura specjalistyczn-branżwa Metdlgia pracwania, zawartść dkumentu i jeg pdstawy prawne Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ślemień na lata z perspektywą d rku 2022 zstał pracwany zgdnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 rku Praw chrny śrdwiska (t.j.: Dz. U. z 2013 r., pz z późn. zm.) jak narzędzie prwadzenia plityki chrny śrdwiska w gminie. Plityka chrny śrdwiska t stwrzenie warunków d działań związanych z chrną śrdwiska i zrównważnym rzwjem czyli takim rzwjem Gminy Ślemień, który będzie zarówn z rzwjem gspdarczym, rzwjem eknmicznymi i rzwjem eklgicznym. Plityka chrny śrdwiska w gminie Ślemień prwadzna jest zgdnie z zapisami wcześniejszych dkumentów strategicznych raz nadrzędnych prgramów chrny śrdwiska (Wjewódzki Prgram Ochrny Śrdwiska, Pwiatwy Prgram Ochrny Śrdwiska). Według ustawy Praw Ochrny śrdwiska (Dz. U. z 2013 r., pz z późn. zm.) [ ] w celu realizacji plityki chrny śrdwiska rgan wyknawczy gminy sprządza gminny prgram chrny śrdwiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, prgramach i dkumentach prgramwych. Prgram chrny śrdwiska dla Gminy Ślemień pdlega zapiniwaniu przez Zarząd Pwiatu Żywieckieg. Zapisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. udstępnianiu infrmacji śrdwisku i jeg chrnie, udziale spłeczeństwa w chrnie śrdwiska raz cenach ddziaływania na śrdwisk (Dz. U. z 2013 r. pz. 1235, z późn. zm.) stanwią, iż prjekty, plityk, strategii, planów lub prgramów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transprtu, telekmunikacji, gspdarki wdnej, gspdarki dpadami, leśnictwa, rlnictwa, rybłówstwa, turystyki i wykrzystywania terenu, pracwywanych lub przyjmwanych przez rgany administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mgących znacząc ddziaływać na śrdwisk [ ] wymagają przeprwadzenia strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk. Nie mniej jednak według art. 48 cytwanej ustawy Organ pracwujący prjekty dkumentów [ ] mże, dstąpić d przeprwadzenia strategicznej ceny ddziaływania na śrdwisk, jeżeli uzna, że realizacja pstanwień daneg dkumentu nie spwduje znacząceg ddziaływania na śrdwisk. Uzgdnienie dstąpienia przeprwadzane jest z Reginalnym Dyrektrem Ochrny Śrdwiska w Katwicach i Śląskim Państwwym Wjewódzkim Inspektrem sanitarnym w Katwicach. W trakcie prcedur pracwania Prgramu Gmina Ślemień zapewni mżliwść udziału spłeczeństwa na zasadach i w trybie kreślnych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. udstępnianiu infrmacji śrdwisku i jeg chrnie, udziale spłeczeństwa w chrnie śrdwiska raz cenach ddziaływania na śrdwisk (Dz. U. z 2013 r. pz. 1235, z późn. zm.). P zapiniwaniu przez Zarząd Pwiatu Żywieckieg Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ślemień na lata z perspektywą d rku 2022 zstanie uchwalny przez Radę Gminy Ślemień. Z wyknania Prgramu Wójt Gminy Ślemień pwinien c dwa lata sprządzać raprty i przedstawiać je Radzie Gminy raz przekazać d rganu wyknawczeg pwiatu Żywieckieg. Strna 8 z 97

9 Realizacja pstanwień Prgramu... pwinna dprwadzić d pprawy stanu śrdwiska naturalneg, raz zapewnić skuteczne mechanizmy chrniące śrdwisk przed degradacją, a także stwrzyć warunki dla wdrżenia wymagań prawa. Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ślemień na lata z perspektywą d rku 2022 zawiera między innymi takie elementy jak: OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA Ochrna pwietrza atmsferyczneg, Gspdarka wdn-ściekwa, Ochrna przez pwdzią i suszą, Gspdarka dpadami, Ochrna pwierzchni ziemi i gleb, Ochrna zasbów gelgicznych, Ochrna przed hałasem, Ochrna przed plami elektrmagnetycznymi, Ochrna dziedzictwa przyrdniczeg, Ochrna i zrównważny rzwój lasów, Nadzwyczajne zagrżenia śrdwiska (pważne awarie), Edukacja dla zrównważneg rzwju, Aspekty eklgiczne w planwaniu przestrzennym. PRIORYTETY EKOLOGICZNE, CELE I KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA PLAN OPERACYJNY ZAGADNIENIA SYSTEMOWE ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM. Struktura każdeg z rzdziałów dtyczących pszczególnych dziedzin śrdwiskach bejmuje: cenę stanu aktualneg w pszczególnych dziedzinach gspdarki śrdwiskwej na terenie Gminy Ślemień, wyspecyfikwanie celów i prirytetów w latach d realizacji, które pchdzić będą z dkumentów wyższych szczebli, a także będą wynikiem niezbędnych ptrzeb p cenie zagrżeń, pracwanie harmngramów zadań d realizacji, pdzielnych na dwie części: zadania własne Gminy Ślemień, zadania krdynwane, realizwane na terenie gminy, ale bez udziału i zaangażwania finansweg Gminy Ślemień. Strna 9 z 97

10 2. Uwarunkwanie zewnętrzne 2.1. Strategia Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata Strategia Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata pwstała w wyniku przeprwadzenia aktualizacji Strategii Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata Jedną z pdstawwych przesłanek aktualizacji był pjawienie się kilku strategicznych dkumentów szczebla unijneg i krajweg. W wyniku aktualizacji pwstał dkument uprszcznej strukturze, przejrzysty, wykrzystujący dświadczenia mininych lat, uwzględniający zmiany uwarunkwań, które zaszły w tczeniu, w tym przede wszystkim przystąpienie Plski d Unii Eurpejskiej Sejmik Wjewództwa Śląskieg Uchwałą z dnia 4 lipca 2005 nr II/37/6/2005 przyjął Strategię Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata , dkument ten jest aktualizacją przyjętej we wrześniu 2000 Strategii Rzwju Wjewództwa Śląskieg na lata W ramach 3 pól strategicznych, dla których przeprwadzn analizę SWOT, zidentyfikwan p 2 prirytety dziedzinwe: w plu Zasby ludzkie, równść szans i zagadnienia spłeczne wyznaczn: prirytet: edukacja, kultura, mbilnść i aktywizacja zasbów ludzkich, prirytet: integracja spłeczna, bezpieczeństw i zdrwie, w plu Gspdarka, innwacyjnść i inne ramwe uwarunkwania wyznaczn: prirytet: restrukturyzacja i rzwój gspdarki, prirytet: innwacje, technlgie, działalnść badawcz rzwjwa, w plu Infrastruktura, aspekty przestrzenne, śrdwisk wyznaczn: prirytet: chrna i kształtwanie śrdwiska raz przestrzeni, prirytet: transprt, kmunikacja i infrmacja, W ramach celu strategiczneg IV: Pprawa jakści śrdwiska naturalneg i kulturweg raz zwiększenie atrakcyjnści przestrzeni wyznaczn kierunki działań: Wspieranie rzwju bszarów metrplitalnych, Zagspdarwanie centrów miast raz zdegradwanych dzielnic, Rewitalizacja terenów zdegradwanych, Kształtwanie śrdków wiejskich, Uprządkwanie i wdrżenie systemu gspdarki dpadami, Utwrzenie systemu kształtwania i wykrzystania zasbów wdnych, Plepszenie jakści pwietrza, Ochrna przed hałasem. Cele te znajdą dzwierciedlenie w niniejszym Prgramie Prgram Ochrny Śrdwiska Wjewództwa Śląskieg d rku 2013 z uwzględnieniem perspektywy d rku 2018 W 2010 rku zstał pracwany Prgram Ochrny Śrdwiska dla Wjewództwa Śląskieg d rku 2013 z perspektywą d rku 2018 zaprpnwan w nim cele zaliczające się d każdej z dziedzin chrny śrdwiska, w tym: Pwietrze atmsferyczne (P) Kntynuacja działań związanych z pprawą jakści pwietrza raz graniczanie zużycia energii i wzrst wykrzystania energii z dnawialnych źródeł, Zasby wdne (W) Przywrócenie wyskiej jakści wód pwierzchniwych raz chrna jakści wód pdziemnych i racjnalizacja ich wykrzystania, Strna 10 z 97

11 Gspdarka dpadami (GO) Minimalizacja ilści pwstających dpadów, wzrst wtórneg wykrzystania i graniczenie składwania pzstałych dpadów, Ochrna Przyrdy (OP) Zachwanie, dtwrzenie i zrównważne użytkwanie różnrdnści bilgicznej na różnych pzimach rganizacji: na pzimie wewnątrzgatunkwym (genetycznym), gatunkwym raz pnadgatunkwym (eksystemwym) raz geróżnrdnści, Tereny pprzemysłwe (TP) Przekształcenie terenów pprzemysłwych i zdegradwanych wjewództwa śląskieg zgdnie z wymaganiami eklgicznymi raz uwarunkwaniami spłeczn eknmicznymi, Hałas (H) Zmniejszenie uciążliwści hałasu dla mieszkańców wjewództwa śląskieg i śrdwiska pprzez bniżenie jeg natężenia d pzimu bwiązujących standardów, Elektrmagnetyczne prmieniwanie niejnizujące (PR) Ochrna przed prmieniwaniem elektrmagnetycznym, Zapbieganie pwstawaniu pważnych awarii przemysłwych (PPAP) Ograniczenie ryzyka wystąpienia pważnych awarii przemysłwych raz minimalizacja ich skutków, Zasby Naturalne (ZN) Zrównważna gspdarka zasbami naturalnymi, Gleby użytkwane rlnicz (GL) Racjnalne wykrzystywanie zasbów glebwych. Cele te znajdą dzwierciedlenie w niniejszym Prgramie Strategia Zrównważneg Rzwju Spłeczn - Gspdarczeg Pwiatu Żywieckieg na lata Strategia Zrównważneg Rzwju Pwiatu Żywieckieg na lata jest dkumentem kreślającym cele i kierunki działań, które pwiat wytyczył sbie na najbliższe 14 lat i dzięki którym będzie mógł się rzwijać. Dkument ten nie narusza suwerennści gmin, ale prmuje ich walry rekreacyjne i gspdarcze. Misja wytyczna przez Pwiat Żywiecki dtyczy wzajemnej współpracy pwiatu z gminami, dzięki której pdwyższy się standard życia spłeczeństwa pprzez dążenie d zrównważneg rzwju zgdneg ze standardami Unii Eurpejskiej raz załżeniami Strategii Nardwej i Strategii Wjewództwa Śląskieg. Plan rzwju syntetycznie ujmuje uzgdniną wizję rzwju: Żywiecczyzna jest pwiatem uprządkwanej przestrzeni, w którym żyje spłeczeństw zintegrwane wkół wspólnie uznawanych wartści, gwarantujące stabilnść gspdarczą dzięki wyspecjalizwanym usługm turystycznym i rlniczym, kultywujące tradycje i kulturę lkalną, racjnalnie kształtujące śrdwisk. Pwiat Żywiecki w najbliższej przyszłści t pwiat: maksymalnie niskim wskaźniku bezrbcia z dbrze rzwiniętą strukturą małych, średnich i dużych przedsiębirstw, z rzwiniętą infrastrukturą techniczną (kanalizacją, wdciągami, siecią gazwą i telekmunikacyjną, infrastrukturą energetyczną) raz stswnym d ptrzeb systemem kmunikacyjnym, z rzwiniętym rlnictwem eklgicznym stanwiącym silną bazę prdukcyjną dla lkalneg i pnadlkalneg przemysłu rln-spżywczeg, z rzwiniętym systemem światy, który daje szansę zdbycia wykształcenia zapewniająceg knkurencyjnść na wymagającym rynku pracy, zapewniający mieszkańcm i przyjezdnym wyski pzim bezpieczeństwa publiczneg, różnrdnść i wyską jakść usług turystycznych, kulturalnych, sprtwych i medycznych, a także sprawnie funkcjnujący system pieki spłecznej, chrniący śrdwisk naturalne, ppierający rzwiązania eklgiczne, chrniący dziedzictwa kultury. Cele te znajdą dzwierciedlenie w niniejszym Prgramie. Strna 11 z 97

12 2.4. Prgram Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Żywieckieg na lata aktualizacja W Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Żywieckieg na lata zaprpnwan cele nadrzędne i cele szczegółwe zaliczające się d każdej z dziedzin chrny śrdwiska: GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA Cel nadrzędny: Przywrócenie czystści wód pwierzchniwych, chrna zasbów wód pdziemnych raz zmniejszenie strat i zapewnienie wyskiej, jakści wdy d picia OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I GLEB Cel nadrzędny: Pprawa jakści śrdwiska pd względem chrny ziemi i gleb w tym zwiększenie atrakcyjnści Pwiatu OCHRONA POWIETRZA Cel nadrzędny: Ochrna śrdwiska i zasbów naturalnych OCHRONA PRZED HAŁASEM Cel nadrzędny: Zapewnienie ludnści atrakcyjneg miejsca zamieszkania, pracy i wypczynku pprzez pprawę kmfrtu akustyczneg śrdwiska OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM NIEJONIZUJĄCYM Cel nadrzędny: Kntrla i graniczenie emisji pnadnrmatywneg niejnizująceg prmieniwania elektrmagnetyczneg d śrdwiska OCHRONA PRZYRODY Cel nadrzędny: Ochrna różnrdnści bilgicznej śrdwiska przyrdniczeg Pwiatu, jak elementu zwiększenia jeg atrakcyjnści. Cele te zstaną uwzględnine w niniejszym pracwaniu dla Gminy Ślemień Strategia rzwju gminy Ślemień na lata prjekt W 2014 rku Gmina Ślemień zleciła pracwanie Strategii rzwju Gminy Ślemień na lata Aktualnie jest pracwany prjekt dkumentacji, która jest w trakcie knsultacji. Główne cele zapisane w prjekcie Strategii t: I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I STABILNEGO RYNKU PRACY I.1. Wspieranie aktywnści i przedsiębirczści mieszkańców I.2. Wspieranie atrakcyjnści inwestycyjnej gminy I.3. Wspieranie rzwju turystyczneg gminy Ślemień II. ROZWÓJ BEZPIECZEŃSTWA SOCJALNEGO, ZDROWOTNEGO I PUBLICZNEGO II.1. Pprawa jakści i dstępnści usług zdrwtnych i piekuńczych II.2. Przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu i ubóstwu II.3. Pprawa bezpieczeństwa mieszkańców w miejscach publicznych III. POPRAWA FUNKCJONALNOŚCI GMINY III.1. Pprawa dstępnści kmunikacyjnej III.2. Rzwój edukacji raz pieki żłbkwej i przedszklnej III.3.Racjnalne wykrzystanie zasbów naturalnych III.4. Wspieranie rzwju mieszkalnictwa IV. ROZWÓJ AKTYWNOŚCI SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ IV.1. Rzwój kultury, sprtu i rekreacji IV.2. Wspieranie rzwju spłeczeństwa bywatelskieg IV.3. Wzmacnianie ptencjału i skutecznści administracji publicznej. Cele dtyczące chrny śrdwiska, które zstały zamieszczne w prjekcie Strategii zstaną ujęte w niniejszym Prgramie. Strna 12 z 97

13 2.6. Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ślemień Pierwszy Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Ślemień zstał wyknany w 2004 rku. W życie zstał wprwadzny uchwałą Rady Gminy Ślemień Nr XVI/117/2005 w sprawie przyjęcia Prgramu Ochrny Śrdwiska Gminy Ślemień strategia długterminwa na lata z dnia 17 czerwca 2004 rku. Strategia długterminwa d 2015 rku jest pdstawą planwania działań w zakresie chrny śrdwiska w latach na terenie gminy Ślemień. Długterminwy cel strategiczny kreśln jak: Harmnijny, zrównważny rzwój gminy, w którym wymagania chrny śrdwiska mają isttny wpływ na jej rzwój gspdarczy. Główne prirytety wymienine d realizacji w latach t: Pprawa sytuacji gspdarczej gminy Ślemień, Pdniesienie jakści życia w gminie Ślemień pprzez rzbudwę infrastruktury wiejskiej, Optymalne wykrzystanie uwarunkwań śrdwiskwych zapewniających rzwój turystyki zdrwtnej, Krewanie wizerunku Ślemienia jak gminy nwczesnej, bezpiecznej i przyjaznej śrdwisku. Kntynuacja w/w działań prirytetwych znajdzie dzwierciedlenie w niniejszym Prgramie na lata Według ustawy Praw Ochrny śrdwiska (Dz. U. z 2013 r., pz z późn. zm.) [ ] w celu realizacji plityki chrny śrdwiska rgan wyknawczy gminy sprządza gminny prgram chrny śrdwiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, prgramach i dkumentach prgramwych, w związku z tym w niniejszym pracwaniu zstaną ujęte załżenia, cele i prirytety, które zapisan w dkumentacjach wcześniej pracwanych i bejmujących teren gminy Ślemień. Strna 13 z 97

14 3. Ogólna charakterystyka gminy Ślemień 3.1. Płżenie Gmina Ślemień jest gminą wiejską płżną w płudniwej części wjewództwa śląskieg, w pwiecie żywieckim, w półncn-zachdniej jeg części. Gmina Ślemień graniczy: d płudnia z gminami wiejskimi Świnna i Jeleśnia należącymi d pwiatu żywieckieg wjewództwa śląskieg, d zachdu z gminami Łękawica i Gilwice należącymi d pwiatu żywieckieg wjewództwa śląskieg, d półncy z gminą miejsk-wiejską Andrychów należącą d pwiatu wadwickieg wjewództwa małplskieg, d wschdu z gminą wiejska Stryszawa należącą d pwiatu suskieg wjewództwa małplskieg. Rysunek 1 Płżenie gminy Ślemień na tle pwiatu żywieckieg i wjewództwa śląskieg Źródł: pracwanie własne na pdstawie mapy zamieszcznej na strnie internetwej Ślemień zlkalizwany jest w dległści k. 14 km d Żywca, 40 km d Bielska Białej, 20 km d Suchej Beskidzkiej. W dległści kł 28 km płżny jest Krbielów, w którym znajduje się przejście graniczne płudniwej Plski. Gmina Ślemień zajmuje bszar 45,87 km 2. W skład Gminy wchdzą trzy miejscwści: Ślemień, Kcń, Las. Strna 14 z 97

15 Słectwa usytuwane są d płudnia na półnc w klejnści Ślemień, Kcń, Las. Rysunek 2 Lkalizacja słectw gminy Ślemień (d płudnia Ślemień, Kcń, Las) Źródł: gglemaps.pl, 2014 Gmina jest dbrze skmunikwana z sąsiednimi ternami. Sieć drgwą stanwi dcinek drgi wjewódzkiej długści 8,6 km, 10,659 km dróg pwiatwych raz 36 km dróg gminnych. Przez teren gminy przebiega drga wjewódzka DW946 Oczków - Sucha Beskidzka raz trzy dcinki dróg pwiatwych: S1413 Mszczanica - Gilwice - Ślemień Lachwice, S1415 Pewel Mała - Pewel Ślemeńska, S1411 Ślemień Młyńska. 1 Drgi te zapewniają wygdne płączenie słectw raz przysiółków, a także kntakt z sąsiednimi gminami raz śrdkami znaczeniu gspdarczym i turystycznym, zapewniają mieszkańcm wygdny djazd d pracy i transprt twarwy, pwduje t iż mieszkańcy i lkalni przedsiębircy nie mają większych prblemów z przemieszczaniem się d miejscwści sąsiednich raz większych miast takich jak Żywiec, Bielsk-Biała, Sucha Beskidzka, czy Katwice. Kmunikację gminną i międzygminną zapewniają lkalni prywatni przewźnicy. Na terenie gminy nie na linii klejwych, najbliższy przystanek zlkalizwany jest w Żywcu Ukształtwanie terenu i budwa gelgiczna Gmina płżna jest w półncnej i brzeżnej strefie Karpat Zachdnich, w dlinie rzeki Łękawki na pgraniczu Beskidu Małeg i Średnieg. Zakres wyskści względnych pszczególnych słectw gminy kształtuje się następując: Ślemień mnpm, Kcń mnpm, 1 Dane PZD w Żywcu, pism z dnia 25 listpada 2014 rku Strna 15 z 97

16 Las mnpm. Gmina psiada szczególne walry krajbrazwe i turystyczn-wypczynkwe, gdyż znaczną część jej bszaru prastają lasy. Od półncy bszar gminy tczny jest grzbietem Beskidu Małeg z wyróżniającym się szczytem Madhry (929 m npm). Rysunek 3 Gmina Ślemień na tle budwy gelgicznej wjewództwa śląskieg Źródł: strna internetwa Półncna, wyższa część bszaru gminy należy d Beskidu Małeg, który jest zaliczany d gór niskich i stanwi sweg rdzaju zwartą, niewielką grupę górską szczytach przekraczających 900 m n.p.m. Większść z nich niewiele się różni między sbą wyskściami, dlateg z zewnątrz sprawia n wrażenie wielkieg, lesisteg i trchę pfałdwaneg płaskwyżu. Najwyższym wzniesieniem gminy jest właśnie znajdująca się w Beskidzie Małym Łamana Skała (929 m n.p.m.). Od szczytu Łamanej Skały w kierunku zachdnim ciągnie się główny grzbiet Beskidu Małeg raz równlegle d nieg pasm Gibasów Wierchu (898 m n.p.m.) sięgające, aż d Łękawicy. Oba grzbiety ddzielne są d siebie lejem źródłwym i dliną Kcierki. Grzbiety te mają wierzchwiny zakrąglne i są niewiele wyższe d przełęczy. Ich wklęsł-wypukłe stki są dść strme i pcięte gęstą siecią dlin głębkści rzcięcia sięgającej d 250 m. Płudniwa, niższa część gminy usytuwana jest w Bramie Ślemieńskiej będącej bniżeniem wydrążnym przez erzję i denudację. Obejmuje na szereg równległych, izlwanych grzbietów wystających ze wspólneg pzimu pgórskieg. Rzeźba charakterze pgórskim stanwi tu 65% pwierzchni, a wyższe grzbiety zajmują kł 25% (Malarz, Żółkiewski, 1974). Brama Ślemieńska w zachdniej części brębu łączy się z Ktliną Żywiecką, której dn bniża się tu d kł 500 m n.p.m. ku dlinie Sły. Brama Ślemieńska i Ktlina Żywiecka ddziela Beskid Mały d występująceg na płudniu fragmentu Pasma Pewelskieg. Pasm t psiada łagdną, zakrąglną wierzchwinę, pnad którą wznszą się kpiaste wierzchłki: Strna 16 z 97

17 Rkitówka (610 m n.p.m.), Gachwizna (758 m n.p.m.), Kcńka (701 m n.p.m.), Małysiaków Grń (680 m n.p.m.), Grń (688 m n.p.m.), Wajdów Grń (677 m n.p.m.). Częsć stków raz szczyt i partie przyszczytwe Madhry twrzą unikatwy pd względem flrystycznym i gelgicznym rezerwat przyrdy. Najbardziej urkliwymi pmnikami przyrdy są jaskinie skalne Na Czarnych Działach w Ślemieniu raz Jaskinia Kmnieckieg w Lasie. Wejście d niej jest częściw słnięte ryginalnym wdspadem utwrznym przez strumień płynący p płycie strpwej jaskini. Teren gminy jest basenem źródliskwym dwóch ptków: Łękawki i Kcńki Klimat Obszar gminy Ślemień płżny jest w zasięgu dzielnicy Pdkarpackiej, która bejmuje pgórze pdkarpackie i stanwi pas przejściwy pmiędzy górami, a ktlinami pdgórskimi. W dzielnicy pdkarpackiej kres wegetacji trwa d dni, a średnia rczna padów wynsi mm. Przymrzki występują w przedziale dni w rku, a pkrywa śnieżna utrzymuje się przez dni. Ze względu na bliskie płżenie gminy Ślemień d Beskidu Żywieckieg z Beskidem Małym i Makwskim mżna kreślić piętra klimatyczne. Analizwana gmina płżna jest w piętrze klimatycznym umiarkwanie chłdnym średniej temperaturze w rku C raz umiarkwanie ciepłym średniej temperaturze rku C Otczenie spłeczn-gspdarcze Gmina Ślemień rzciąga się na pwierzchni 45,87 km². Stan ludnści zamieszkującej gminę według danych na kniec grudnia 2014 rku wynsiła 3512 mieszkańców, c znacza, że gęstść zaludnienia w gminie wynsi 76 sób na km 2. Na bszarze Ślemienia zamieszkuje 2020 mieszkańców, na terenie Kcnia 714 mieszkańców, a na terenie słectwa Las 778 mieszkańców 2. Strukturę ilści mieszkańców gminy Ślemień w perspektywie czaswej zestawin na wykresie Rysunek 4 Liczba mieszkańców gminy Ślemień Źródł: pracwanie własne na pstawie raz danych UG Ślemień Jak wynika z wykresu przedstawineg pwyżej d 2004 rku liczba mieszkańców gminy crcznie nieznacznie wzrastała, natmiast w 2014 rku zmniejszyła się 11 mieszkańców. 2 dane Ewidencji Ludnści Gminy Ślemień, na kniec 2014 rku (dane ) Strna 17 z 97

18 Według stanu na kniec 2013 rku ludnść w wieku prdukcyjnym stanwi kł 63,6% całej ppulacji mieszkańców gminy, ludnść w wieku przedprdukcyjnym stanwi kł 19,2%, a w wieku pprdukcyjnym kł 17,2%. Na wykresie pniżej przedstawin dane demgraficzne dtyczące liczby urdzeń i zgnów raz wynikająceg tych danych przyrstu naturalneg Urdzenia żywe Zgny gółem Przyrst naturalny Rysunek 5 Wskaźnik przyrstu naturalneg w parciu liczbę urdzin i zgnów Źródł: pracwanie własne na pstawie Na terenie gminy Ślemień w latach liczba urdzeń wahała się między 27, a 48, natmiast liczba zgnów w analgicznych latach scylwała pmiędzy 33, a 42. W związku z tym przyrst naturalny mieścił się w granicach -19 d +10 (największy w 2013 rku) i przyczyniał się d zwiększenia liczby mieszkańców. Na liczbę ludnści gminy Ślemień ma także wypływ sald migracji, które w latach był ddatnie, znacza t, iż więcej sób zameldwuje się na terenie gminy niż z niej wymeldwuje Rysunek 6 Wskaźnik salda migracji na terenie gminy Ślemień Źródł: pracwanie własne na pstawie Ogólny trend salda migracji jest rsnący, czyli w klejnych latach przy aktualnym trendzie będzie czynnikiem warunkującym (wraz z przyrstem naturalnym) zwiększanie ppulacji gminy Ślemień Mżna przyjąć, iż w klejnych latach, jeśli trend się nie zmieni liczba ludnści będzie charakteryzwać się wzrstem kł 1% w skali rku. Trendy demgraficzne na terenie gminy będą zależeć w głównej mierze d wzrstu przyrstu naturalneg, a także d salda migracji. Na zasbnść spłeczn-eknmiczną gminy duży wpływ mają pdmity gspdarki nardwej zarejestrwane w systemie REGON. Na analizwanym terenie według danych GUS z 30 grudnia 2013 rku, zarejestrwanych był 319 pdmitów gspdarki nardwej. Strna 18 z 97

19 Spśród pdmitów gspdarki nardwej wyszczególnić mżna według danych na kniec 2013 rku: sektry publiczny - 13 pdmity, sektr prywatny 306 pdmitów, w tym: sby fizyczne prwadzące działalnść gspdarczą - 277, spółki handlwe - 6, spółki handlwe z udziałem kapitału zagraniczneg - 6, stwarzyszenia i rganizacje spłeczn - 7 pdmitów. Gminę Ślemień cechuje zróżnicwana struktura gspdarcza. Przeważają przedsiębirstwa jednsbwe. Przedsiębircy świadczą przede wszystkim usługi związane z budwnictwem, bróbką drewna i mechaniką samchdwą. Silną pzycję na rynku dgrywają również firmy handlwe Obserwuje się również rzwój gspdarstw agrturystycznych. Pzytywnym zjawiskiem jest rsnąca liczba pdmitów gspdarczych, c świadczy rzwju gspdarczym gminy. Przeważająca ilść firm (95%) funkcjnuje w sektrze prywatnym, są t głównie sby fizyczne prwadzące działalnść gspdarczą (90% sektra prywatneg). Na wykresie pniżej zestawin ilść sób fizycznych prwadzących działalnść gspdarczą w latach Rysunek 7 Ilść sób fizycznych prwadzących działalnść gspdarczą na terenie gminy Ślemień w latach Źródł: pracwanie własne na pstawie D największych grup branżwych pd względem liczby przedsiębirstw prywatnych należą firmy z kategrii: handel hurtwy i detaliczny, budwnictw, raz usługi. Na terenie gminy ulkwane są przedsiębirstwa takie jak: AQUA Sp. z.. - rzlewnia wdy, Refresc Pland Sp. z.. Kentpl Żywiecki Kryształ - rzlewnia wdy, Piekarnia w Ślemieniu, Przedsiębirstw PHU Stanisław Panek - przetwórstw mięsa, SZPACH-POL - wyrób narzędzi malarskich, PHU PROFIT - sklep Eur, PHU IVETT - sklep Delikatesy; AREX - usługi stlarskie. Strna 19 z 97

20 Według danych na kniec października 2014 rku bezrbcie na terenie pwiatu żywieckieg wynsił 6,9%, natmiast w wjewództwie śląskim 9,6%, a w kraju 11,3%. 3 Na terenie gminy Ślemień na kniec 2013 rku zarejestrwanych był 189 sób bezrbtnych. Od 2004 rku liczba bezrbtnych spadła w latach , a następnie wzrsła, aż d 189. Dane te zestawin na wykresie Rysunek 8 Liczba zarejestrwanych bezrbtnych z terenu gminy Ślemień Źródł: pracwanie własne na pstawie Turystyka i rekreacja Na bszarze gminy Ślemień jest wiele gdnych uwagi biektów atrakcyjnych zarówn pd kątem histrii i tradycji, a także cennych walrów turystycznych i krajznawczych. Isttnym elementem histrycznym są między innymi ruiny pieca hutniczeg czy zabytkwe kściły, a także słynąca z cudwnych uzdrwień kaplica na Jasnej Górce. Obszar Ślemienia charakteryzuje się dść dużą kncentracją interesujących biektów gelgicznych. Są t przede wszystkim wychdnie piaskwców istebniańskich ukształtwane w pstaci frm skałkwych raz liczne ciekawe jaskinie. Ze względów turystycznych i krajznawczych duże znaczenia mają biekty rzsiane są w półncnej części gminy, w Beskidzie Małym. Są t głównie: Jaskinia Kmnieckieg, Jaskinia Czarne Działy I, Jaskinia Czarne Działy II Jaskinia Czarne Działy III, Schrnisk Czarne Działy IV, Dziura pd bukiem, Jaskinia Ldwa w Czarnych Działach, Jaskinia Ldwa w Czarnych Działach, Duży Okap, Mały Okap, Skałka tzw. Baszta Skalna, Skałka w Czarnych Działach Skałka na Gibaswym Wierchu. 3 Stpy bezrbcie pdane przez GUS, październik 2014 Strna 20 z 97

21 We wsi Kcń są dwa nieczynne kamieniłmy: jeden w Paśmie Pewelskim, a drugi na tzw. Przydawkach w Bramie Ślemieńskiej. Intersującym turystycznie jest utwrzny Żywiecki Park Etngraficzny. W Parku dcelw będzie mżna zwiedzać kilkanaście biektów: dwie studnie z żurawiem i na kł, kuźnię, chałupy i szkłę raz spichlerz. W przyszłści planwane jest psadwienie jeszcze dwóch ddatkwych biektów drewnianeg zabytkweg kściła raz karczmy. 4 Ślemień jest wspaniałym miejscem d uprawiania turystyki pieszej i rwerwej p niewyskich, aczklwiek urkliwych szczytach Beskidu Małeg i Średnieg, z których częst rztaczają się wspaniałe panramy na Beskid Żywiecki z charakterystyczną kpułą Babiej Góry Na analizwanym terenie są dziesiątki kilmetrów szlaków turystycznych, z których głównie dwiedzane przez turystów są: Grta Kmienieckieg Ścieszków grń - szczyt widkwy djście z Łysiny szlak zielny (Sucha Beskidzka-Krzeszów- Targszów- Szczyt Madhra- gspdarstw Gibasówka- Łysina- przełęcz Kcierska-Prąbka) szlak czerwny - (Krzeszów- Leskwiec- szczyt Madhra- Przełęcz Kcierska- Góra Żar- Stracnka w Bielsku. szlak niebieski Hucisk -Ślemień- szczyt Madhra. Rysunek 9 Szlaki turystyczne w klicach gminy Ślemień Źródł: Beskid Śląski, Żywiecki, Mały, Mapa Turystyczna, Wydawnicw Cmpass Na bszarze gminy w 2013 rku wypczywał wielu turystów weekendwych i kazjnalnych. Miejsca nclegwe zapewnia przede wszystkim Szklne Schrnisk Młdzieżwe w Ślemieniu raz kilkanaście kwater prywatnych. Według statystyk Szklneg Schrniska Młdzieżweg w 2013 rku udzieln 3377 nclegów. 5 Prfil kulturalny gminy definiuje kultura góralska wsparta flklrem i tradycją reginalną raz kultywwaniem tradycji ślemieńskich Strategia rzwju gminy Ślemień na lata prjekt, 2014 Strna 21 z 97

22 Największą placówka kulturalną gminy jest Gminny Ośrdek Kultury Jemiła. W GOK Jemiła rganizwane są zajęcia z zakresu kółka muzyczneg: nauka śpiewu i gry na instrumentach, a także zajęcia plastyczne, na których mżna pznać różne techniki raz rzwijać swje zdlnści plastyczne, raz próby dwóch Orkiestr Dętych. GOK Jemiła jest miejscem dbywania się wielu imprez cyklicznych m.in. Knkurs Klęd i Pastrałek Strna 22 z 97

23 4. Diagnza aktualneg stanu śrdwiska gminy Ślemień 4.1. Jakść pwietrza Stan aktualny D głównych przyczyn zanieczyszczeń pwietrza na terenie gminy Ślemień należą: spalanie paliw w celach grzewczych w ktłwniach i piecach, spalanie etylin i leju napędweg w pjazdach silnikwych, emisja zanieczyszczeń pyłów i gazów z pza terenu gminy. Pniżej pisan systemy energetyczne znajdujące się na terenie gminy i kreśln ich wpływ na stan pwietrza atmsferyczneg. Pdstawwą masę zanieczyszczeń dprwadzanych d atmsfery stanwi dwutlenek węgla. Jednak najbardziej uciążliwe składniki spalin t przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki aztu, tlenek węgla i pył. W mniejszych ilściach emitwane są również chlrwdór, różneg rdzaju węglwdry armatyczne i alifatyczne. Wraz z pyłem emitwane są również metale ciężkie, pierwiastki prmienitwórcze i wielpierścieniwe węglwdry armatyczne, a wśród nich benzalfapiren, uznawany za jedną z bardziej znaczących substancji kancergennych. W pyle zawiesznym ze względu na zdlnść wnikania d układu ddechweg, wyróżnia się frakcje ziarnach: pwyżej 10 mikrmetrów i pył drbny pniżej 10 mikrmetrów (PM10). Ta druga frakcja jest szczególnie niebezpieczna dla człwieka, gdyż jej cząstki są już zbyt małe, by mgły zstać zatrzymane w naturalnym prcesie filtracji ddechwej. Przy spalaniu dpadów z prdukcji twrzyw sztucznych partych na plichlrku winylu d atmsfery mgą dstawać się substancje chlrwcpchdne, a wśród nich diksyny i furany. O wystąpieniu zanieczyszczeń pwietrza decyduje ich emisja d atmsfery, natmiast pzimie w znacznym stpniu występujące warunki meterlgiczne. Przy stałej emisji, zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transfrmacji i usuwania ich z atmsfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również d pry rku. I tak: sezn zimwy, charakteryzuje się zwiększnym zanieczyszczeniem atmsfery, głównie przez niską emisję, sezn letni, charakteryzuje się zwiększnym zanieczyszczeniem atmsfery przez skażenia wtórne pwstałe w reakcjach ftchemicznych. Ocenę stanu pwietrza atmsferyczneg przeprwadzn w parciu dane z 2013 rku pchdzące z pracwania Wjewódzkieg Inspektratu Ochrny Śrdwiska w Katwicach pt.: Dwunasta rczna cena jakści pwietrza w wjewództwie śląskim, bejmująca 2013 rk. Zgdnie z art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 rku Praw chrny śrdwiska (Dz. U. z 2013r., pz z późn. zm.) ceny są dknywane w strefach, w tym w aglmeracjach. Na terenie wjewództwa śląskieg zstał wydzielnych 5 stref zgdnie z rzprządzeniem Ministra Śrdwiska z 10 sierpnia 2012 rku w sprawie stref, w których dknuje się ceny jakści pwietrza (Dz. U. z 2012 r., pz. 914). Strefy zstały wymienine pniżej i przedstawine na rysunku: strefa śląska, aglmeracja górnśląska, aglmeracja rybnick-jastrzębska, miast Bielsk-Biała, miast Częstchwa. Strna 23 z 97

24 Rysunek 10 Pdział na strefy w których dknuję się ceny jakści pwietrza na terenie wjewództwa śląskieg Źródł: Dwunasta rczna cena jakści pwietrza w wjewództwie śląskim, bejmująca 2013 rk, WIOŚ w Katwicach Ocenę jakści pwietrza i bserwacji zmian dknan się w ramach państwweg mnitringu śrdwiska (art. 88 ustawy Praw chrny śrdwiska). Pdstawę klasyfikacji stref zgdnie z art. 89 ww. ustawy stanwiły dpuszczalne pzimy substancji w pwietrzu raz pzimy dpuszczalne pwiększne margines tlerancji z dzwlnymi przypadkami przekrczeń, pzimy dcelwe raz pzimy celów długterminwych ze względu na chrnę zdrwia ludzi raz chrnę rślin, kreślne w rzprządzeniu Ministra Śrdwiska z 24 sierpnia 2012 rku w sprawie pzimów niektórych substancji w pwietrzu (Dz. U. z 2012r., pz. 1031). Lista zanieczyszczeń pd kątem spełnienia kryteriów kreślnych w celu chrny zdrwia bjęła: benzen, dwutlenek aztu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, zn, pył zawieszny PM10, pył zawieszny PM2,5, arsen, benz(α)piren, łów, kadm raz nikiel. D zanieczyszczeń, które uwzględnin w cenie ze względu na chrnę rślin należały: dwutlenek siarki, tlenki aztu raz zn. Zaliczenie strefy d kreślnej klasy wiąże się z kniecznścią pdjęcia knkretnych działań na rzecz pprawy jakści pwietrza lub utrzymania jeg jakści na niezmieninym pzimie. Dwunastą rczną cenę jakści pwietrza w wjewództwie śląskim przeprwadzn w parciu wyniki badań ze 145 stanwisk pmiarwych bejmujących pmiary: wyskiej jakści na stałych stacjach mnitringu, rzumiane jak pmiary ciągłe, prwadzne z zastswaniem mierników autmatycznych (pa) 17 stanwisk pmiarwych dwutlenku aztu (NO2), 1 - tlenków aztu (NOx), 17 - dwutlenku siarki (SO2), 10 znu (O3), 6 pyłu zawieszneg PM10, 10 - tlenku węgla (CO), 3 stanwiska benzenu (C6H6), manualne (pm): na stałych stacjach mnitringu prwadzne cdziennie 16 stanwisk pyłu PM10, 8 stanwisk pyłu PM2,5, 8 - stężeń łwiu (Pb), 8 - kadmu (Cd), 8 niklu (Ni), 9 arsenu (As), 13 - benz(α)pirenu (BaP), pasywne (pp) 11 stanwisk benzenu (C6H6). Dla kreślenia jakści pwietrza psłużn się wynikami ze stacji pmiarwych zlkalizwanych na terenie pwiatu żywieckieg, w tym jedna na terenie gminy Ślemień. Wyniki pmiarów wyknanych w 2013 r. przedstawin pniżej. Strna 24 z 97

25 Tabela 1 Średnie stężenia zanieczyszczeń w rejnie gminy Ślemień w 2013 rku (µg/m 3 )* Lkalizacja PM10 PM2,5 SO 2 NO 2 Pb benzen Żywiec ul. Słwackieg 58,1 44, Kszarawa 50 38, ,03 3 Łdygwice 52,2 39, ,02 3 Ślemień 50,3 38, ,03 3 Źródł: Stan jakści pwietrza w wjewództwie śląskim w 2013 rku, *wartści dpuszczalne: PM10 i PM2,5-40 µg/m 3, SO 2-40 µg/m 3, NO 2-40 µg/m 3, Pb 0,5 µg/m 3, benzen - 5 µg/m 3 Dla wszystkich substancji pdlegających cenie, strefy zaliczn d jednej z pniższych klas: klasa A - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie nie przekraczały dpwiedni pzimów dpuszczalnych, pzimów dcelwych, pzimów celów długterminwych, klasa B - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały pzimy dpuszczalne, lecz nie przekraczały pzimu dpuszczalneg pwiększneg margines tlerancji, klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały pzimy dpuszczalne lub dcelwe pwiększne margines tlerancji, w przypadku gdy ten margines jest kreślny, klasa D1 - jeżeli stężenia znu w pwietrzu na jej terenie nie przekraczały pzimu celu długterminweg, klasa D2 - jeżeli stężenia znu na jej terenie przekraczały pzim celu długterminweg. Klasyfikacja strefy śląskiej z uwzględnieniem parametrów kryterialnych kreślnych pd kątem chrny zdrwia: ze względu na chrnę zdrwia klasa C : dla pyłu zawieszneg PM10, PM2,5 raz benz(α)pirenu, dla znu w strefie śląskiej raz klasa D2, ze względu na przekraczanie pzimu celu długterminweg, ze względu na chrnę zdrwia klasa A: dla dwutlenku aztu, dla zanieczyszczeń takich jak: benzen, łów, arsen, kadm, nikiel, tlenek węgla, c znacza kniecznść utrzymania jakści pwietrza na tym samym lub lepszym pzimie. ze względu na chrnę rślin: klasa C i D2 - przekrczenia pzimu dcelweg raz pzimu celu długterminweg znu wyrażneg jak AOT 40 - na stacji tła reginalneg wskaźnik ten uśredniny dla klejnych 5 lat wyniósł (µg/m 3 )*h, klasa A - brak przekrczeń wartści dpuszczalnych dla tlenków aztu i dwutlenku siarki. Główną przyczyną wystąpienia przekrczeń pyłu zawieszneg PM10, PM2,5 i benz(a)piranu w kresie zimwym jest emisja z indywidualneg grzewania budynków (S5), w kresie letnim bliskść głównej drgi z intensywnym ruchem (S2), emisja wtórna zanieczyszczeń pyłwych z pwierzchni dkrytych, np. dróg, chdników, bisk (S16) raz niekrzystne warunki meterlgiczne (S15), występujące pdczas pwlneg rzprzestrzeniania się emitwanych lkalnie zanieczyszczeń, w związku z małą prędkścią wiatru (pniżej 1,5 m/s), a także napływ zanieczyszczeń spza kraju (S10). Przyczyną wystąpienia przekrczeń znu jest ddziaływanie naturalnych źródeł emisji lub zjawisk naturalnych nie związanych z działalnścią człwieka (S8). Strna 25 z 97

26 System ciepłwniczy Na terenie gminy Ślemień brak jest sieci cieplnej. Na ptrzeby grzewania pmieszczeń raz ciepłej wdy użytkwej wykrzystywane są ktły zasilane różneg rdzajem paliw. Eksplatacja ktłwni pwduje emitwanie d atmsfery dużych ładunków szkdliwych gazów, które zazwyczaj nie są ewidencjnwane, a w znacznym stpniu mgą pwdwać pgrszenie jakści pwietrza. Wielkść emisji uwarunkwana jest przede wszystkim stswaniem w takich ktłwniach niskiej jakści paliwa (najczęściej miału węgla kamienneg) zanieczyszczneg, małej wartści pałwej i niskiej cenie. Cena paliwa w większści przypadków decyduje tym, jaki typ węgla zstanie wybrany d grzewania biektów mieszkalnych, przemysłwych i użytecznści publicznej System gazwniczy Gmina Ślemień nie psiada sieci gazwej Sieć elektrenergetyczna Głównym źródłem zasilania sieci 15 kv na bszarze gminy Ślemień jest stacja transfrmatrwa 110/15 kv GPZ Sprysz w Żywcu, wypsażna w dwa transfrmatry 110/15 kv mcy 25 MVA i 16 MVA i zasilana liniami napwietrznymi 110 kv relacji: Żywiec Sprysz i Sprysz Zabłcie, przyłącznymi pśredni (pprzez inne stacje transfrmatrwe 110/15 kv) d stacji transfrmatrwej 220/110 kv Kmrwice w Bielsku-Białej, wypsażnej w dwa auttransfrmatry 220/110 kv mcy 160 MVA. Ddatkwym źródłem zasilania sieci 15 kv na bszarze gminy Ślemień jest stacja transfrmatrwa 110/15/6 kv GPZ Andrychów w Andrychwie, wypsażna w dwa transfrmatry 110/15/6 kv mcy 31,5 MVA i zasilania liniami napwietrznymi 110 kv relacji: Kęty Andrychów i Prąbka Andrychów Wadwice, przyłącznymi pśredni d stacji 220/110 kv Kmrwice Bielsku-Białej raz d stacji transfrmatrwej 220/110 kv Pręba w Prębie. Odbircy energii elektrycznej zasilani są przez napwietrzne lnie 15 kv, stacje transfrmatrwe 15/0,4 kv raz sieć napwietrzną, kablwą, napwietrzn kablwą 0,4 kv. Stacji transfrmatrwych 15/0,4 kv zasilających bszar gminy Ślemień jest becnie 30 szt. Natmiast długść sieci elektrycznych wynsi: Linie napwietrzne 15 kv k. 23,5 km, Linie napwietrne 0,4 kv k. 27,5 km, Linie kablwe 0,4 kv k. 13,0 km. Administratrem sieci elektrycznej jest Taurn Dystrybucja S.A. Oddział w Bielsku-Białej. Plany inwestycyjne na terenie gminy Ślemień bejmują lata , w ramach których przewiduje się mdernizacje stacji transfrmatrwych (23 szt.), mdernizację urządzeń i biektów sieci dystrybucyjnej niskiej napięcia (12,0 km), wymianę słupów w liniach średnieg i niskieg napięcia (28 szt.) Kmunikacyjne źródła zanieczyszczeń na terenie gminy Ślemień Źródłem emisji zanieczyszczeń liniwych jest spalanie paliw płynnych w silnikach spalinwych pjazdów samchdwych, w maszynach rlniczych raz w klejnictwie. Elementem emisji w tym zakresie jest również emisja pwstająca w brcie paliwami występująca głównie w czasie tankwania raz przeładunku. Charakterystycznymi cechami zanieczyszczeń kmunikacyjnych są: stsunkw duże stężenie tlenku węgla, tlenków aztu i węglwdrów ltnych, kncentracja zanieczyszczeń wzdłuż dróg, nierównmiernść w kresach dbwych i seznwych związana ze zmianami natężenia ruchu. Na wielkść emisji kmunikacyjnej mają wpływ: stan nawierzchni, knstrukcja i stan techniczny silników pjazdów, warunki pracy silników, rdzaj paliwa, płynnść ruchu, Strna 26 z 97

27 ścieranie jezdni, pn i hamulców, unszenia drbin pyłu w wyniku wzniecania g z pwierzchni na skutek ruchu pjazdów (emisja wtórna). Obszar gminy Ślemień bsługuje system dróg publicznych kategrii wjewódzkiej, pwiatwej i gminnej raz sieć dróg wewnętrznych: 7 drga wjewódzka nr 946 8,6 km. Przebiega równleżnikw w śrdkwej części gminy, pza terenami najgęściej zaludninymi za wyjątkiem centrum słectwa Las. drgi pwiatwe 10,659 km, w tym: nr S 1413 prwadzi przez płudniwą część gminy z Żywca d Kurwa wzdłuż głównej si sadniczej gminy, nr S 1415 łączy Ślemień z miejscwścią Pewel Ślemieńska sąsiadującą d strny płudniwzachdniej, nr S 1411 Młyńska łączy drgę pwiatwą Żywiec Kurów z drgą wjewódzką nr 946. drgi gminne 36 km. Przebieg drgi wjewódzkiej nr 946 przez centrum słectwa Las raz drgi pwiatwej Żywiec Kurów, prwadzącej przez najsilniej zabudwane bszary słectwa Ślemień, pwdują znaczne natężenie ruchu pjazdów, a wraz z nim zwiększenie emisji zanieczyszczeń pyłw-gazwych Gmina Ślemień planuje szereg działań, które mają pprawić stan infrastruktury drgwej, c wiąże się z współpracą miedzy samrządami raz zarządcami dróg. D najważniejszych zadań z punktu widzenia użytkwników dróg i chdników gmina Ślemień zaliczyła: mdernizacja świetlenia uliczneg, wsparcie budwy chdników wzdłuż dróg pwiatwych i wjewódzkich, przebiegających przez gminę, w tym ul. Jasngórska i Żywiecka, współpraca przy dbudwie pbcza przy drgach pwiatwych szczególnści ul. Jasngórska i Żywiecka, mdernizacja przystanków autbuswych, utwrzenie parkingu przy remizie Ochtniczej Straży Pżarnej w Kcniu, budwa zatk autbuswych i znakwanie miejsc zatrzymywania się autbusu szklneg. Zarządcami dróg, d których należą sprawy z zakresu planwania budwy, mdernizacji, utrzymania i chrny dróg, są następujące rgany: dróg wjewódzkich Zarząd Dróg Wjewództwa Śląskieg w Katwicach, dróg pwiatwych Pwiatwy Zarząd Dróg w Żywcu, dróg gminnych Gmina Ślemień. Na pdstawie danych dtyczących natężenia ruchu raz udziału pszczególnych typów pjazdów w tym ruchu szacwan wielkść emisji kmunikacyjnej (raprt Generalny pmiar ruchu 2010 Synteza wyników na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajwych i Autstrad, pracwanie Ministerstwa Śrdwiska Wskazówki dla wjewódzkich inwentaryzacji emisji na ptrzeby cen bieżących i prgramów chrny pwietrza, pism GDDKiA Oddział w Katwicach z dnia 8 maja 2014 r. znak GDDKiA-O/KA-Z1-PM-4200/58/14). Prcentwy udział pjazdów na drdze: dla dróg wjewódzkich: sbwe 85,8%, dstawcze 10,8%, ciężarwe 1,6%, autbusy 1,7%, mtcykle 0,1%, dla dróg pwiatwych i gminnych: sbwe 82,6%, dstawcze 13,3%, ciężarwe 2,6%, autbusy 1,3%, mtcykle 0,2%, 7 Dane na pdstawie infrmacji uzyskanych d zarządców dróg na terenie gminy Ślemień Strna 27 z 97