SYSTEMY MELIORACYJNE NAWODNIENIA ODWODNIENIA PLANOWANIE - EKSPLOATACJA

Transkrypt

1

2 SYSTEMY MELIORACYJNE NAWODNIENIA ODWODNIENIA PLANOWANIE - EKSPLOATACJA Waldemar Mioduszewski Zakład Zasobów Wodnych Instytut Technologiczno-Przyrodniczy

3 PRAWO WODNE WŁASNOŚĆ WÓD 4) marszałek województwa, jako zadanie z zakresu administracji rządowej wykonywane przez samorząd województwa w stosunku do wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwieniu jej uprawy (ROLNICZE ZASOBY WODNE)

4 MELIORACJE WODNE Art Melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami. 2. Urządzenia melioracji wodnych dzielą się na podstawowe i szczegółowe, w zależności od ich funkcji i parametrów.

5 MELIORACJE A. SZCZEGÓŁOWE B. PODSTAWOWE

6 MELIORACJE WODNE PODSTAWOWE Art Do urządzeń melioracji wodnych podstawowych zalicza się: 1) budowle piętrzące, budowle upustowe oraz obiekty służące do ujmowania wód, 2) stopnie wodne, zbiorniki wodne, 3) kanały, wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie, 4) rurociągi o średnicy co najmniej 0,6 m, 5) budowle regulacyjne oraz przeciwpowodziowe, 6) stacje pomp, z wyjątkiem stacji wykorzystywanych do nawodnień ciśnieniowych - jeżeli służą celom, o których mowa w art. 70 ust. 1.

7 MELIORACJE WODNE SZCZEGÓŁOWE Art Do urządzeń melioracji wodnych szczegółowych zalicza się: 1) rowy, wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie, drenowania oraz deszczownie z pompami przenośnymi, 2) rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m, 3) stacje pomp do nawodnień ciśnieniowych, 4) ziemne stawy rybne oraz groble na obszarach nawadnianych, 5) systemy nawodnień grawitacyjnych - jeżeli służą celom, o których mowa w art. 70 ust Przepisy dotyczące urządzeń melioracji wodnych szczegółowych stosuje się odpowiednio do: 1) fitomelioracji oraz agromelioracji, 2) systemów przeciwerozyjnych, 3) zagospodarowania zmeliorowanych trwałych łąk lub pastwisk, 4) zagospodarowania nieużytków przeznaczonych na trwałe łąki lub pastwiska.

8 PODSTAWOWA INFRASTRUKTURA MELIORACYJNA = ROLNICZE ZASOBY WODNE Wyszczególnienie A. Obszary wyposażone w systemy odwadniające drenaż zakryty (grunty orne) rowy (użytki zielone) B. Rzeki i kanały wykorzystywane dla potrzeb rolnictwa rzeki nieuregulowane o szerokości w dnie powyżej 2,0 m rzeki uregulowane i kanały cieki i rowy o szerokości w dnie poniżej 2,0 m C. Grunty rolne nawadniane, 1991/2002 całkowity obszar objęty nawodnieniem nawodnienie gruntów ornych i sadów nawodnienie użytków zielonych (podsiąkowe) D. Zbiorniki wodne liczba zbiorników pojemność retencyjna Jednostki tys. ha km tys. ha szt. mln m 3 Ilość jednostek / / /

9 ZAKRES PROWADZONYCH PRAC MELIORACYJNYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ (dane orientacyjne, wg Klubu Przyrodników) Województwa Mazowieckie Lubelskie Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Opolskie Łódzkie Podlaskie Małopolskie Warmińsko-Mazurskie Zachodnio-Pomorskie Podkarpackie Kujawsko-Pomorskie Dolnośląskie Świętokrzyskie Śląskie RAZEM Przebudowa rzek i potoków Wały przeciwpowodziowe Melioracje szczegółowe Stacje pomp, kanały Jazy i zbiorniki Suma mln zł 25,3 24,4 30,0 5,3 8,4 93,4 % 27,1 26,1 32,1 5,7 9,0 100 mln zł 2,5 88,7 1,9-9,2 102,3 % 2,3 87,0 1,7-9,0 100 mln zł 3,0 14,2 3,6 16,1 0,4 37,3 % 8,1 38,1 9,7 43,0 1,1 100 mln zł 34,7 4,3 1,8 24,2 16,9 81,9 % 42,3 5,3 2,2 29,5 20,7 100 mln zł 52, ,8 % 1, mln zł 1, ,5-4,2 % 40, ,5-100 mln zł 8, ,9 % mln zł - - 6,1 5,6 7,9 19,6 % ,1 28,6 40,3 100 mln zł 11,7 24, ,2 % 32,4 67, mln zł 8,2 21,8 13,0 19,0 3,4 65,4 % 12,6 33,4 19,8 29,0 5,2 100 mln zł 9,6 4,6 2,5 1,6 4,2 22,5 % 42,7 20,5 11,2 7,0 18,7 100 mln zł - 8, ,4 % ,0 mln zł 40,8-2,7 4,0-47,5 % 85,9-5,6 8,5-100 mln zł 92,2 41,6 6, ,0 % 65,6 29,8 4, mln zł - 20, ,5 % mln zł 6,8 1, ,2 14,8 % 45,7 12, ,8 100 mln zł 298,3 254,7 67,8 78,3 56,6 755,7 % 39,5 33,7 9,0 10,3 7,5 100

10 Oś 1. DZIAŁANIE: POPRAWA I ROZWIJANIE INFRASTRUKTURY Schemat II: budowa lub remont urządzeń melioracji szczegółowych, które wpływają na lepsze wykorzystanie środków produkcji, stabilność i jakość plonów oraz poprawę skuteczności i efektywności zabiegów agrotechnicznych budowa lub remont urządzeń melioracji podstawowych ukierunkowanych na retencjonowanie i magazynowanie wody oraz odprowadzenie i doprowadzenie wód z systemów melioracji szczegółowych działania inwestycyjne służące poprawie korzystania z wód i ochronie przeciwpowodziowej użytków rolnych Zakres pracy: koszty ogólne związane z przygotowaniem inwestycji oraz jej nadzorem koszty robót budowlano-montażowych koszty wykupu gruntu pod inwestycje Beneficjent: wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych

11 PROGRAM MAŁEJ RETENCJI Odbudowa, modernizacja i budowa urządzeń piętrzących: jazów, zastawek, mnichów, stopni na ciekach melioracyjnych podstawowych i szczegółowych, zlokalizowanych na zmeliorowanych użytkach zielonych i ornych Odbudowa, modernizacja i budowa budowli piętrzących i stopni przeciwerozyjnych Zatrzymywanie wód wiosennych roztopowych i opadowych w sadzawkach, potorfiach, oczkach wodnych i zaniżeniach terenowych, wyrobiskach żwiru, gliny i pospółki Odbudowa i modernizacja oraz budowa nowych sztucznych zbiorników wodnych o pojemności do 5 mln m 3 Odbudowa, modernizacja i budowa nowych stawów rybnych Piętrzenie istniejących małych jezior i magazynowanie dodatkowych zasobów wody w ilości do 5 mln m 3

12 SYSTEMY DRENARSKIE Drenaż systematyczny Drenaż niesystematyczny = grawitacyjne odprowadzenie wód; = brak regulacji odpływu = obniżenie wód gruntowych do osi drenażu

13 DOLINOWE SYSTEMY MELIORACYJNE Dolinowy system melioracyjny (odwadniająco-nawadniający) na obiekcie Wizna Sieć hydrograficzna w basenie środkowym Biebrzy; 1 cieki występujące przed 1850 r., 2 współczesna siec cieków System melioracyjny w małej zlewni rzecznej, nawadnianej metodą regulowanego odpływu

14 SYSTEM WODNY W KAMPINOSKIM PARKU NARODOWYM

15 FITOMELIORACJA, AGROMELIORACJA AGROMELIORACJA REGULOWANIE OBIEGU WODY POPRZEZ POPRAWĘ STRUKTURY GLEBY ODWADNIAJĄCO-RETENCJONUJĄCA FUNKCJA ROŚLINNOŚCI (DRZEW) Odwodnienie Nawodnienie

16 Conceptualization of water harvesting (example in Tunisia)

17 Conceptualization of irrigation using floodwater (example in Pakistan)

18 TECHNICZNE OBIEKTY MAŁEJ RETENCJI Zbiorniki retencyjne i podpiętrzanie jezior Budowle piętrzące na ciekach w urządzeniami upustowymi (jazy, stopnie, itp.) Budowle piętrzące na ciekach ze stałym progiem Zastawki (progi) na sieci rowów odwadniających Studzienki bez lub z regulacją odpływu wody z systemów drenarskich Stawy kopane, zasilane wodami podziemnymi lub ze spływów powierzchniowych Budowle regulacyjne (ostrogi, umocnienia itp.) Przepławki

19 ZBIORNIKI RETENCYJNE Ideowy schemat zbiornika zaporowego: a) plan sytuacyjny zbiornika, b) plan sytuacyjny zlewni, c) przekrój podłużny przez zaporę, d) przekrój poprzeczny przez zaporę; 1 granica zlewni rzecznej, 2 linia brzegowa zbiornika, 3 zapora ziemna, 4 budowla upustowa, 5 przelew stokowy, 6 normalny poziom piętrzenia (NPP), 7 komora zapory Schemat przelewu stokowego: a) widok w planie, b) przekrój podłużny A-A, c) przekrój poprzeczny B-B, 1 zapora, 2 kanał wlotowy, 3 próg, pozioma część kanału, 4 kanał wylotowy, 5 granica zalewu przy NPP, 6 poziom wody przy przepływie wód wielkich

20 BUDOWLE PIĘTRZĄCE URZĄDZENIA UPUSTOWE Widok ogólny zastawki drewnianej Mnich z rur metalowych lub tworzywa sztucznego ze stojakiem w korpusie zapory Mnich drewniany (wysokość piętrzenia 1,5 m, światło 30x60): 1 obudowa stojaka, listwy poprzeczne, 6x15 cm, 2 kładka z desek 8x16 8x20 cm, 3 zastrzał 15x8 cm, 4 listwy 4x4 cm do przytrzymywania szandorów, 5 rozpory 6x15 cm, 6 daszek na stojak z desek o grubości 5-8 cm, 7 wycięcia w listwach dla wyjmowania szandorów, 8 warstwa gliny o grubości cm, 9 pokrywa leżaka, listwy 6x8 cm, 10 umocnienie skarpy

21 PRZEPŁAWKI Przepławki: a) przepławka o technicznej konstrukcji, b) przepławka imitująca naturalne koryto rzeki Przepławka o konstrukcji technicznej ze zbiornikami; 1 baseny, 2 rzeka, 3 - bystrotoki Przebudowa jazu dla ułatwienia przemieszczania się ryb Przykładowe konstrukcje bystrotoków: a) typowy, b) ze zwiększoną szorstkością, c) tworzący mikrobaseny

22 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ PROSZĘ O PYTANIA

23