PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT NOWOMIEJSKI GMINA BISKUPIEC

Transkrypt

1 PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT NOWOMIEJSKI GMINA BISKUPIEC

2 Spis treści 1. Wstęp Ogólna charakterystyka gminy Położenie, wybrane dane o gminie Warunki naturalne Potencjalne możliwości magazynowania wód powierzchniowych na terenie gminy Uwarunkowania i ograniczenia w retencjonowaniu wód Zestawienie istniejących zbiorników wodnych Zestawienie istniejących budowli hydrotechnicznych Koncepcja budowy obiektów małej retencji

3 1. Wstęp Niniejszy załącznik jest częścią składową Programu Małej Retencji dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata i wchodzi w skład części II pt. Koncepcja rozwiązań technicznych budowy obiektów małej retencji. Załącznik zawiera ogólną charakterystykę gminy, warunków naturalnych, budowli piętrzących, systemów melioracyjnych. W załączniku zawarto dane dotyczące potencjalnych możliwości retencjonowania wód na terenie gminy. Opracowanie jest aktualizacją wcześniejszych programów małej retencji. W opracowaniu ujęto, umieszczone w wyżej wymienionych programach, propozycje obiektów, które nie zostały zrealizowane oraz propozycje obiektów małej retencji wysunięte przez samorządy gminne, instytucje związane z gospodarką wodną gmin, lasy państwowe i osoby prywatne. Istniejące zbiorniki, w tym wykonane według wcześniejszego programu, zostały ujęte tabelarycznie. 2. Ogólna charakterystyka gminy 2.1. Położenie, wybrane dane o gminie Gmina Biskupiec leży w zachodniej części powiatu Nowe Miasto Lubawskie. Gmina graniczy od zachodu z województwem kujawsko-pomorskim, gminami: Kisielice, Iława, Nowe Miasto Lubawskie, Kurzętnik. Połączenie gminy z siedzibą województwa zapewnia droga nr 538. Powierzchnia gminy wynosi 240,6km 2, co stanowi 1% powierzchni województwa. Gminę tworzy 25 sołectw w 36 miejscowościach. Mieszkańcy Teren gminy zamieszkuje 9523 osób przy średnim zaludnieniu 40 osób na km 2. W gminie zamieszkuje wg stanu na 2014 r osób w wieku produkcyjnym, przy czym osób pracujących jest 829, nie uwzględniając osób pracujących w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Działalność gospodarczą prowadzi 933 osób. Użytkowanie gruntów Użytki rolne zajmują ogólną powierzchnię 24059ha w tym: grunty orne 12329ha 3

4 sady 78ha łąki 1287ha pastwiska 781ha lasy i grunty leśne 6897ha pozostałe grunty i nieużytki 2330ha Infrastruktura Sieć wodociągowa na terenie gminy ma łączną długość 267,7km. Sumaryczna długość istniejącej sieci kanalizacyjnej wynosi 46,2km. 2.2.Warunki naturalne Obszar gminy Biskupiec leży na granicy makroregionów: Pojezierzem Wschodniopomorskie i Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie w mezoregionach Pojezierze Iławskie i Pojezierze Brodnickie. Rzeźby powierzchni nie charakteryzują znaczące deniwelacje terenu. Najwyższe wzniesienie to wzniesienie na północ od Wielkiej Tymawy 132 m. n.p.m., zaś najniżej położony jest obszar w rejonie Piotrowic 106 m. n.p.m. Rzeźbę terenu ukształtowało ostatnie zlodowacenie (fazy starszej od pomorskiej), erozja wietrzna i wodna, a następnie działalność gospodarcza człowieka. Wykorzystanie gospodarcze terenu, głównie rolnicze i turystyczne o dużej intensywności, wpłynęło na kształt obecny krajobrazu gminy. Jest ona w przeważającej części płaska. Zwarte kompleksy leśne występują w południowo-wschodniej części (26,4% pow.). Użytkowanie terenu jest głównie rolnicze jako gruntu orne z wykorzystaniem naturalnych użytków zielonych. Teren gminy leży w zlewni rzek: Osy, Mierzyńskiej strugi, Babki, Młynówki Piotrowickiej, Nidy Kisielickiej, Gać i strugi Łąkorek oraz Pawłówko. Na omawianym terenie występuje 27 naturalnych zbiorników wodnych o zróżnicowanej powierzchni. Największym jest jezioro Łąkorek, położone w zlewni strugi Łąkorek. Łączna powierzchnia wód otwartych wynosi 887ha. Południową część gminy zajmuje Brodnicki Park Krajobrazowy. Na terenie gminy znajduje się obszar Natura 2000 pod nazwą Jezioro Karaś, Dolina Kakaju. Klimat gminy charakteryzowany jest przez jego główne wskaźniki: temperaturę, opady i niedobory wilgotności, jest typowy dla regionu województwa. Średni opad roczny wynosi 645mm, w okresie wegetacyjnym 360mm. Średnie roczne temperatury wynoszą 4

5 7,6 C, w okresie wegetacyjnym 13,6 C. W okresie wegetacyjnym różnica między opadami a parowaniem wyraża się niedoborem wynoszącym średnio na terenie gminy 271mm. Występujące niedobory opadów w okresie wegetacyjnym mają negatywny wpływ na warunki produkcji rolniczej. Niedobory opadów i swobodny ich wpływ w okresie poza wegetacyjnym stopniowo doprowadzają do uszczupleń istniejących zasobów wód powierzchniowych i gruntowych. Jednym ze środków poprawy niekorzystnego bilansu jest retencjonowanie wód powierzchniowych w różnych formach zależnych od naturalnych warunków 3. Potencjalne możliwości magazynowania wód powierzchniowych na terenie gminy Realizacja retencjonowania wody może przybierać rozmaite formy od wykorzystania naturalnych warunków gruntowo wodnych, szaty roślinnej, retencji glebowo gruntowej i retencji leśnej po retencje naturalnych zbiorników wodnych, koryt i dolin rzecznych, a także budowę obiektów inżynierskich i zbiorników. Najistotniejsza i możliwa do zastosowania pod kątem dysponowania zmagazynowanymi zasobami jest retencja koryt i dolin rzecznych oraz naturalnych zbiorników wodnych. Należy jednak zwrócić uwagę, iż możliwości wykorzystania tej formy retencji są niekiedy bardzo ograniczone. 4. Uwarunkowania i ograniczenia w retencjonowaniu wód Głównymi uwarunkowaniami retencjonowania wody są warunki naturalne a szczególnie rzeźba terenu, zabudowa, stan użytkowania gruntów, własność terenów, zapotrzebowanie samorządów i właścicieli na gromadzenie wody. Ograniczenia w retencjonowaniu wód, szczególnie dla potrzeb gospodarczych mogą stanowić obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty. Poważnym ograniczeniem w retencjonowaniu wód mogą być również sprzeczne interesy właścicieli gruntów lub innych użytkowników wody sąsiadujących z planowanym obiektem retencji. 5

6 5. Zestawienie istniejących zbiorników wodnych na terenie gminy Biskupiec Charakterystyka istniejących obiektów ZBIORNIK BISKUPIEC 17/Z/296/281202_2 OBIEKT STAWOWY SŁUPNICA 18/Zst/296/281202_2 ZBIORNIK OSTROWITE 19/Z/296/281202_2 ZBIORNIK BABALICE 20/Zmew/296/281202_2 JEZIORO TRUPEL 21/Jp/296/281202_2 JEZIORO KARAŚ 22/Jp/296/281202_2 RZEKA MŁYNÓWKA PIOTROWICKA 23/RK/296/281202_2 Istniejące zbiorniki wodne położone w miejscowości Biskupiec. Powierzchnia lustra wody: 1,51ha Średnia głębokość: 1,5m Pojemność retencyjna: m 3 Istniejący kompleks stawów rybnych położonych w ciągu urządzeń melioracji szczegółowych w m. Słupnica. Powierzchnia lustra wody: 6ha Średnia głębokość: 1,5m Pojemność retencyjna: m 3 Istniejące zbiorniki wodne położone w miejscowości Ostrowite. Powierzchnia lustra wody: 1,84ha Średnia głębokość: 1,5m Pojemność retencyjna: m 3 Istniejący zbiornik wodny zaporowy położony w miejscowości Babalice powstały w wyniku spiętrzenia wody za pomocą zapory ziemnej i jazu na potrzeby Małej Elektrowni Wodnej. Powierzchnia lustra wody: 1,05ha Średnia głębokość: 1,5m Pojemność retencyjna: m 3 Retencja jeziora powstała w wyniku piętrzenia za pomocą progu na rzece Osa. Jezioro jest administrowane przez Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Olsztynie. harakterystyka techniczna: Powierzchnia lustra wody: 340,69ha Pojemność retencyjna: m 3 Retencja jeziora powstała w wyniku piętrzenia za pomocą jazu drewnianego na rzece Gać. Jezioro jest administrowane przez Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Olsztynie. Powierzchnia lustra wody: 379,63ha Pojemność retencyjna: m 3 Retencja korytowa powstała w wyniku piętrzenia za pomocą jazu na rzece Młynówka Piotrowicka. Jaz jest administrowany przez Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Olsztynie. Powierzchnia lustra wody: 1,64ha Pojemność retencyjna: 8 210m 3 6

7 MEW PIOTROWICE 24/Zmew/296/281202_2 MEW SŁUPNICA 25/Zmew /296/281202_2 Istniejąca Mała Elektrownia Wodna Piotrowice zlokalizowana w byłym młynie na rzece Młynówka Piotrowicka (km 7+470) prawobrzeżny dopływ rzeki Osa. Moc elektrowni: 34 kw Ilość turbin: 1 szt Istniejąca Mała Elektrownia Wodna Piotrowice zlokalizowana na rzece Młynówka Piotrowicka (km 2+060) prawobrzeżny dopływ rzeki Osa. Moc elektrowni: 70 kw Ilość turbin: 1 szt 7

8 Zestawienie istniejących obiektów na terenie gminy Biskupiec Symbol obiektu Nazwa obiektu Lokalizacja obiektu Zlewnia Budowla Funkcja obiektu Koszty orientacyjne tys. zł Charakterystyka techniczna obiektu Dodatkowa pojemność ret. tys. m 3 Orientacyjna głębokość m Pow. zw. wody ha Właściciel 17/Z/296/281202_2 zb. Biskupiec obr. Biskupiec rz. Osa - retencja - 22,65 1,5 1,51 osoba prywatna 18/Zst/296/281202_2 ob. stawowy Słupnica obr. Słupnica rz. Osa - retencja ,5 6 osoba prywatna 19/Z/296/281202_2 zb. Ostrowite obr. Ostrowite rz. Osa - retencja - 27,6 1,5 1,84 osoba prywatna 20/Zmew/296/281202_2 zb. Babalice obr. Sędzice rz. Osa MEW produkcja energii - 15,8 1,5 1,05 osoba prywatna 21/Jp/296/281202_2 jez. Trupel obr. Piotrowice rz. Osa 22/Jp/296/281202_2 jez. Karaś obr. Wonna rz. Osa jaz 23/RK/296/281202_2 rz. Młynówka Piotrowicka obr. Piotrowice rz. Osa jaz retencja, piętrzenie retencja, piętrzenie retencja, piętrzenie , ,63-8,21-1,64 Skarb Państwa - Skarb Państwa - Skarb Państwa - 24/Zmew/296/281202_2 MEW Piotrowice obr. Piotrowice rz. Osa jaz produkcja energii osoba prywatna 25/Zmew /296/281202_2 MEW Słupnica obr. Słupnica rz. Osa jaz produkcja energii osoba prywatna 8

9 6. Zestawienie istniejących budowli hydrotechnicznych na terenie gminy Biskupiec Lp. Nazwa budowli Właściciel Użytkownik Administracyjna (wieś, miasto) 1 Jaz drewniany Olsztyn Wonna 2 Jaz Olsztyn Piotrowice 3 Jaz młyński Osoba fizyczna Piotrowice 4 Mostostopień Olsztyn Piotrowice 5 Przepusto-zastawka Olsztyn Mierzyn 6 Przepusto-zastawka Gmina Biskupiec Mierzyn 7 Zapora czołowa z jazem Osoba fizyczna Sędzice 8 Jaz Sp. W. Biskupiec Słupnica 9 Zastawka Sp. W. Biskupiec Biskupiec 10 Przepusto-zastawka Sp. W. Biskupiec Biskupiec Lokalizacja Hydrologiczna (zlewnia cieku podstawowego) Rzeka Gać km Rzeka Młynówka km Rzeka Młynówka km Rzeka Młynówka km Struga Mierzyńska km Struga Mierzyńska km Rzeka Osa km Rzeka Osa km Rzeka Osa km Rzeka Osa km Wysokość piętrzenia Przeznaczenie - stabilizacja lustra wody j. Karaś - retencja MEW - retencja MEW - stabilizacja j. Trupel - stabilizacja j. Mierzyńskiego - stabilizacja j. Mierzyn - Retencja MEW - nawadnianie użytków zielonych - mała retencja - stabilizacja j. Trupel 9

10 7. Koncepcja budowy obiektów małej retencji Proponowane w opracowanym w latach 90-tych programie obiekty na obecnym terenie województwa zostały zrealizowane w nikłym stopniu. Obecne powtarza się uzgodnione poprzednio propozycje uzupełnione o dodatkowe obiekty małej retencji zgłoszone przez gminę bądź też osoby prywatne i obiekty na terenie lasów państwowych. Obiekty zamieszczono w poniższym zestawieniu. Charakterystyka projektowanych obiektów JEZIORO ŁĄKOREK 1/Jp/287/281202_2 JEZIORO OSETNO 2/Jp/287/281202_2 JEZIORO WARDĘGOWO 3/Jst/287/281202_2 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę zastawki na rzece Struga Łąkorek w m. Łąkorz. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające kompleksy leśne położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 168ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 zastawka Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez odbudowę zastawki na rzece Struga Łąkorek w m. Osetno. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 36ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 zastawka Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę progu na wypływie w m. Osetno. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 1,66ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 10

11 JEZIORO PAWŁÓWKOWO 4/Jst/287/281202_2 JEZIORO OSTROWITE 5/Jp/287/281202_2 JEZIORO PRĄTYNIA 6/Jp/296/281202_2 JEZIORO PŁOCICZENKO 7/Jp/296/281202_2 JEZIORO PŁOCICZNO 8/Jp/296/281202_2 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę progu na rzece Struga Pawłówko w m. Łąkorek. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające kompleksy leśne położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 9,4ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę przepustozastawki na wypływie w m. Ostrowite. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 30,05ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 przepusto-zastawka zł Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę przepustozastawki na wypływie w m. Ostrowite. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 19,04ha Średnia głębokość: 3m Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 przepusto-zastawka zł Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę przepustozastawki na wypływie w m. Ostrowite. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 4,54ha Średnia głębokość: 2m Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 przepusto-zastawka Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę przepustozastawki na wypływie w m. Ostrowite. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 11ha Średnia głębokość: 2m Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 przepusto-zastawka 11

12 JEZIORO KOCIOŁEK I 9/Jp/287/281202_2 JEZIORO KOCIOŁEK II 10/Jp/287/281202_2 JEZIORO WIELKI STAW 11/Jst/296/281202_2 JEZIORO DĘBNO 12/Jst/296/281202_2 JEZIORO KAKAJ 13/Jst/296/281202_2 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę przepustozastawki na wypływie w m. Łąkorz. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające kompleksy leśne położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 7,24ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę przepustozastawki na wypływie w m. Łąkorz. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające kompleksy leśne położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 1ha Dodatkowa pojemność retencyjna: 2 000m 3 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę progu na rzece Laka w m. Łąkorz. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające kompleksy leśne i użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 28,82ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę progu na rzece Laka w m. Łąkorz. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające kompleksy leśne i użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 19,59ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę progu na rzece Laka w m. Łąkorz. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające kompleksy leśne i użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 43,64ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 12

13 JEZIORO MIERZYŃSKIE 14/Jp/296/281202_2 JEZIORO PIOTROWICKIE 15/Jst/296/281202_2 JEZIORO PLECNIK 16/Jst/296/281202_2 Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez odbudowę przepustozastawki na rzece Mierzyńska Struga w m. Mierzyn. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 10,18ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 przepusto-zastawka Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę progu na rzece Młynówka Piotrowicka w m. Piotrowice. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 10,74ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m zł Zwiększenie pojemności retencyjnej jeziora przez budowę progu na wypływie w m. Wonna. Retencja jeziora wpłynie pozytywnie na przylegające i użytki zielone położone naokoło jeziora. Powierzchnia lustra wody: 3,72ha Dodatkowa pojemność retencyjna: m 3 13

14 Zestawienie planowanych obiektów na terenie gminy Biskupiec Symbol obiektu Nazwa obiektu Lokalizacja obiektu Zlewnia Budowla Funkcja obiektu Koszty orientacyjne tys. zł Charakterystyka techniczna obiektu Dodatkowa Orientacyjna Pow. zw. pojemność ret. głębokość wody tys. m 3 m ha 1/Jp/287/281202_2 jez. Łąkorek obr. Łąkorz rz. Drwęca zastawka retencja /Jp/287/281202_2 jez. Osetno obr. Osetno rz. Drwęca zastawka retencja /Jst/287/281202_2 jez. Wardęgowo obr. Osetno rz. Drwęca 4/Jst/287/281202_2 jez. Pawłówko obr. Łąkorz rz. Drwęca 5/Jp/287/281202_2 jez. Ostrowite obr. Ostrowite rz. Drwęca 6/Jp/296/281202_2 jez. Prątynia obr. Ostrowite rz. Osa 7/Jp/296/281202_2 jez. Płociczenko obr. Ostrowite rz. Osa 8/Jp/296/281202_2 jez. Płociczno obr. Ostrowite rz. Osa stabilizacja zw. wody stabilizacja zw. wody retencja retencja retencja retencja /Jp/287/281202_2 jez. Kociołek I obr. Łąkorz rz. Drwęca retencja /Jp/287/281202_2 jez. Kociołek II obr. Łąkorz rz. Drwęca retencja /Jst/296/281202_2 jez. Wielki Staw obr. Łąkorz rz. Osa 12/Jst/296/281202_2 jez. Dębno obr. Łąkorz rz. Osa 13/Jst/296/281202_2 jez. Kakaj obr. Łąkorz rz. Osa 14/Jp/296/281202_2 jez. Mierzyńskie obr. Mierzyn rz. Osa przepustozastawka przepustozastawka przepustozastawka przepustozastawka przepustozastawka 15/Jst/296/281202_2 jez. Piotrowickie obr. Piotrowice rz. Osa 16/Jst/296/281202_2 jez. Plecnik obr. Wonna rz. Osa stabilizacja zw. wody stabilizacja zw. wody stabilizacja zw. wody retencja stabilizacja zw. wody stabilizacja zw. wody Właściciel Lasy Państwowe 14