BADANIE POTRZEB SZKOLENIOWYCH MIKRO, MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIEBIORSTW BRANŻY BUDOWLAN0- MONTAŻOWEJ I METALURGICZNEJ Z WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO

Transkrypt

1 BADANIE POTRZEB SZKOLENIOWYCH MIKRO, MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIEBIORSTW BRANŻY BUDOWLAN0- MONTAŻOWEJ I METALURGICZNEJ Z WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO BADANIE WŁASNE FIRMY EKSPERT SIERPIEŃ 2012 NA POTRZEBY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTU: AKADEMIA SPAWALNICTWA poziom podstawowy i zaawansowany Składanego w ramach Priorytet VIII. Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Podziałanie Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Okres przeprowadzonego badania: sierpień 2012 Kopiowanie i przetwarzanie danych zawartych w niniejszym badaniu bez zgody firmy EKSPERT jest zabronione!

2 1. Wprowadzenie Prezentowany dokument jest efektem badania własnego ankietowego firmy EKSPERT na potrzeby przeprowadzenia konsultacji w środowisku branży budowlano-montażowej i w sektorze przemysłu; szczególnie branży metalurgicznej w województwie podkarpackim. Branża budowlano-montażowa i metalurgiczna czy ogólniej mówiąc przemysł to kluczowe sektory dla województwa podkarpackiego i regionalnego rynku pracy m.in. dlatego, iż stanowią ok. 15% wszystkich firm, tj. ok. 22,8 tys. przedsiębiorstw w woj. podkarpackim, z czego 99,8% reprezentuje sektor Mikro/Małych/Średnich Przedsiębiorstw (MMŚP) dane zaczerpnięte m.in. za: GUS Jest to również efekt wzrostu zamówień w branży montażowej oraz na ryku spawalniczym i metalurgicznym zarówno na rynku regionalnym, polskim jak i międzynarodowym. Pomimo pozytywnej koniunktury EKSPERT definiuje problem jaki stanowi dla tych sektorów podkarpackiej gospodarki niski poziom kwalifikacji zawodowych pracowników. Przyczyną jest związek pracy w branżach montażowo-budowlanych i metalurgicznych z posiadaniem odpowiednich uprawnień przez pracowników obróbki metali, czyli kwalifikacji zawodowych formalnie wymaganych do pracy w danym zakresie montażowym, spawalniczym czy obróbki metali. Szczególnie reprezentatywną i istotną grupą zawodów dla tych branż będą: - stanowiska związane z uprawnieniami montażowymi takie jak spawacz kat. MIG, MAG, TIG, E, G - stanowiska związane z uprawnieniami obróbki metali takie jak cięcie tlenem czy cięcie plazmą. Najmocniej problem odpowiednich kwalifikacji pracowników dotyka Mikro, Małych i Średnich przedsiębiorców, głównie przez wzgląd na o wiele niższe zasoby finansowe przeznaczane na szkolenie kadry niż to jest w przypadku firm Dużych. Potwierdzają to raporty Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości badające zapotrzebowanie na zawody aż średnio między 65% a 74% pracodawców z firm budowlano-montażowych jak i przemysłowo-metalurgicznych zgłasza problem z rekrutacją pracowników wskazując przyczynę jaką jest brak odpowiednich kwalifikacji formalnych. W związku z powyższym zostało przeprowadzone badanie własne ankietowe firmy EKSPERT w celu zdefiniowania zapotrzebowania na nowych pracowników, możliwości szkolenia własnych pracowników

3 przez mikro i małe przedsiębiorstwa oraz badanie potrzeb szkoleniowych pracowników w/w przedsiębiorstw związanych z konkretnymi kwalifikacjami i uprawnieniami technicznymi w zakresie spawalnictwa i cięcia metali. 2. Próba badawcza a) wielkość i liczba przedsiębiorstw Badanie własne objęło sektor MMŚP 100 Przedsiębiorstw: Mikro (zatrudniających do 9 pracowników), Małych (zatrudniających od 10 do 49 pracowników), Średnich (zatrudniających od 50 do 249 pracowników) przedsiębiorstw. Liczbę odpowiednio przedstawia wykres poniżej. Wielkość Przedsiębiorstw 5 20 Mikro Przedsiębiorstwa Małe Przedsiębiorstwa Średnie Przedsiębiorstwa 75 Prace związane z prezentowanymi wynikami badania zostały przeprowadzone w sierpniu 2012 roku. b) branża Badaniem własnym została objęta Branża Budowlano-Montażowa (BBM) oraz Branża Metalurgiczna należąca do Sektora Przemysłu (SP-BMET), którą reprezentują głównie firmy o charakterze budowlanym, montażowym, spawalniczym, metalurgicznym, obróbki metali, wytwórczym, naprawczym, które wpisują się wg klasyfikacji PKD 2007 w: sekcję F BUDOWNICTWO (cała sekcja), sekcję C PRZEMYSŁ działy: produkcja metali,

4 - 25 produkcja metalowych wyrobów, - 27 produkcja urządzeń elektrycznych - 28 produkcja maszyn i urządzeń, - 29 produkcja pojazdów, przyczep, naczep, -30 produkcja pozostałego sprzętu transportowego, - 33 naprawa maszyn. W celu maksymalizacji efektów badań potrzeb szkoleniowych, zostały one skierowane do powyższych branż, które stanowią pewien tematyczny sektor gospodarki. Zarys potrzeb szkoleniowych i tejże tematyki jak i celowości badań sugerowało do tej pory firmie EKSPERT ogromne zainteresowanie i liczba zgłoszeń do projektu Nowy zawód-nowe możliwości! realizowanym przez EKSPERT w ramach poddziałania na terenie woj. podkarpackiego, skierowanego do dorosłych osób pracujących; oferującego kursy spawalnicze różnych metod dla 360 osób. Regionalne statystyki również takich badań. potwierdziły konieczność przeprowadzania c) zasięg terytorialny badania Badanie objęło MMŚP z terenu woj. podkarpackiego, tzn. prowadzących działalność (posiadających jednostkę organizacyjną) na terenie woj. podkarpackiego. W celu uzyskania kontaktu, korzystano z danych zawartych w ogólno dostępnych katalogach branżowych: Panorama Firm - panoramafirm.pl, najlepsifachowcy.pl, biznes nawigator Badano potrzeby szkoleniowe w rejonach takich miast jak: Rzeszów, Ropczyce, Jasło, Dębica, Mielec, Krosno, Tarnobrzeg, Przemyśl. d) Procedura badawcza Do badania wykorzystano kwestionariusze ankiet. Proces badawczy obejmował wysłanie ankiety drogą faxową lub ową tudzież badanie zostało przeprowadzone telefonicznie a kwestionariusz został wypełniony przez pracownika EKSPERT zgodnie z odpowiedzią ze strony firmy na poszczególne pytania. Poniżej przedstawiono wzór ankiety na podstawie której przeprowadzono badanie.

5 Wzór4.ankieta.BBM-BMET.MMŚP.podkarpackie. Ankieta potrzeb szkoleniowych przedsiębiorstw branży budowlano-montażowej i branż metalurgicznych sektora przemysłu wśród Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorstw w woj. podkarpackim 1. Proszę podać liczbę pracowników zatrudnionych w państwa przedsiębiorstwie 2. Proszę podać branżę funkcjonowania przedsiębiorstwa 3. Czy Państwa przedsiębiorstwo jest w stanie szkolić we własnym zakresie TAK NIE* finansowym: - pracowników obróbki metali, lub - spawaczy/monterów różnych metod spawania, lub - w innym zakresie (jakim?) *NIEPOTRZEBNE SKREŚLIĆ 4. Czy Państwa przedsiębiorstwo oddelegowałoby własnych pracowników na TAK NIE* szkoleniach w ramach w/w kwalifikacji gdyby nie musiało ponosić kosztów kursy byłyby finansowane ze środków unijnych. *NIEPOTRZEBNE SKREŚLIĆ 5. Czy stwierdzają Państwo wśród pracowników własnej Firmy zainteresowanie TAK NIE* dofinansowanymi kursami zawodowymi (zarówno pracownik jak i pracodawca nie ponoszą kosztów) wymienionymi poniżej; jeśli TAK, to proszę zaznaczyć krzyżykiem *NIEPOTRZEBNE SKREŚLIĆ odpowiednie kursy, jakimi są zainteresowani Państwa pracownicy. Spawacze poziom podstawowy MAG MIG TIG E G Spawacze poziom ponadpodstawowy MAG MIG TIG E G Obróbka metali - cięcie Cięcie tlenem Cięcie plazmą Obróbka metali - inne Wstępna liczba zainteresowanych pracowników (z określeniem metod/kursów): Inne (proszę podać rodzaj uprawnień lub zawód oraz specyfikację uprawnień) 7. Proszę podać stwierdzone pośród pracowników jak i pracodawców powody, dla których nie szkolono pracowników lub pracownicy sami niechętnie uczestniczyli w kursach zawodowych. Proszę zaznaczyć krzyżykiem poniższe przykładowe lub podać inne: Wysokie koszty kursów zawodowych Długi czas trwania kursów Intensywność zajęć Infrastruktura ośrodków szkoleniowych nie dostosowana do sprzętu na egzaminach państwowych Wysokie koszty dodatkowe : koszty dojazdów na zajęcia koszty noclegów Koszty wyżywienia Inne bariery: Uwagi: Dziękujemy za wypełnienie ankiety!!!

6 e) wyniki badania Dane, które otrzymano po przeprowadzeniu badania, pozwoliły na oszacowanie potrzeb szkoleniowych na kursy zawodowe nadające uprawnienia formalne do wykonywania pracy w firmach branży budowlano-montażowej i metalurgicznej na danych urządzeniach. Badanie odzwierciedliło zarówno potrzeby pracodawców jak i zainteresowanie samych pracowników oraz ich potrzeby jak i bariery powodujące trudności w dostępie do danych kwalifikacji. e.1 pytanie nr 3 Na pytanie dotyczące możliwości szkolenia własnych pracowników w ramach kwalifikacji wymienionych w ankiecie - we własnym zakresie finansowym, aż 75% badanych przedsiębiorstw (56 firm) zadeklarowało, iż nie jest w stanie szkolić pracowników przy pomocy samodzielnych środków. Zdolność szkolenia pracowników z własnych środków 9% 6% NIE są zdolni do przeszkolenia z własnych środków pracowników obróbki metali, spawaczy różnych metod 85% Są zdolni do przeszkolenia z własnych środków pracowników obróbki metali, spawaczy SĄ ZDOLNI do przeszkolenia pracowników z własnych środków w ramach kwalifikacji innych niż wymienione w ankiecie e.2 pytanie nr 4 Na pytanie dotyczące oddelegowania pracowników na szkolenie, w sytuacji gdy przedsiębiorstwo nie ponosiłoby kosztów szkolenia aż 80% badanych firm deklaruje szkolić pracowników w zakresie kwalifikacji wymienionych w ankiecie, gdyby nie musiała ponosić kosztów.

7 Zdolność szkolenia pracowników ze środków zewnętrznych 20% Deklarują szkolić pracowników w zakresie obróbki metali (cięć), spawaczy różnych metod, gdyby firma nie musiała ponosić kosztów szkolenia 80% Nie mają potrzeby szkolić pracowników w zakresie pracowników obróbki metali, spawaczy różnych metod nawet gdyby firma nie ponosiła kosztów szkolenia e.3 pytanie nr 5 W pytaniu nr 5 badano zainteresowanie samych pracowników uczestnictwem w szkoleniach proponowanych w ramach projektu AKADEMIA SPAWALNICTWA. Informacje uzyskano od osób upoważnionych do reprezentowania przedsiębiorstwa lub samych właścicieli firm, którzy kontaktując się bezpośrednio z pracownikami, stwierdzali bądź nie, zainteresowanie szkoleniem w zakresie danych kwalifikacji do pracy w zawodach spawalniczych lub cięcia metali. Wyniki przedstawiono w poniższym wykresie kolumnowym, gdzie kolumny przedstawiają liczby przedsiębiorstw, u których stwierdzono zainteresowanie wśród pracowników danymi kursami zawodowymi. Spośród ankietowanych firm średnio z ok. 80 przedsiębiorstw stwierdzono, że ich pracownicy są zainteresowani kursami dofinansowanymi proponowanymi w ramach projektu: AKADEMIA SPAWALNICTWA Spośród ankietowanych firm 12 przedsiębiorstw wskazało także inne, różne rodzajowo szkolenia, na które stwierdzają zainteresowanie wśród pracowników. Należały do nich szkolenia dla osób prowadzących księgowość i kadry, szkolenia na operatorów różnych obrabiarek i skrawarek. Wiele firm wskazywało popyt na szkolenia dofinansowane łącznie na kilka poniższych kwalifikacji. Łącznie liczba potencjalnych zgłoszeń wyniosła ok. 350 zainteresowanych pracowników głównie w obszarze metod podstawowych i

8 ponadpodstawowych spawania metodami MAG i TiG oraz cięcia metali plazmą i tlenem, natomiast zaskakująco niskie zainteresowanie metodami MIG, E,G. Poniższy wykres przedstawia liczby firm wśród który stwierdzono wyraźne zainteresowanie danym kursem Przedsiębiorstwo które zgłaszało kilku pracowników na różne kursy było liczone do każdego kursu oznaczonego na kolumnie osobno. Niemniej jednak łączna liczba przedsiębiorstw zgłaszająca wyraźną chęć uczestnictwa w proponowanym projekcie wyniosła ok. 80 firm. e.4 pytanie nr 6 W pytaniu nr 7 ankiety weryfikowano bariery w dostępie do kursów lub powody dla których pracownicy niechętnie uczestniczyli w szkoleniach. Pozwoliło to uzyskać szacunkowe dane dotyczące barier i potrzeb potencjalnych Beneficjentów Ostatecznych. W ankiecie podano przykładowe najczęściej spotykane bariery w analogicznych projektach realizowanych przez firmę EKSPERT oraz umożliwiono podanie innych niż przykładowo

9 wymienione bariery. Poniższe zestawienie ukazuje pewne bariery jakie napotyka zarówno pracodawca jak i pracownik. Najliczniejszym powodem dla którego pracodawcy niechętnie szkolą pracowników lub sami pracownicy niechętnie uczęszczają na szkolenia we własnym zakresie jest wysoki koszt kursów zawodowych, natomiast szczególnie często pojawia się również bariera dotycząca długości i intensywności szkoleń zawodowych, jak i odpowiedniej infrastruktury wynikająca z egzaminacyjnych i ustawowych wymogów prowadzenia danych kursów. Poniższy wykres ukazuje liczbę firm, w których wskazano na daną barierę w dostępie do kursów/szkoleń. Tylko kilkanaście firm wskazało na inne bariery w dostępie poza przykładowo wymienionymi, a należały do nich m.in. obawa przed wyjazdem pracownika za granicę czy problem ze zdaniem egzaminu państwowego. Niniejsze dane wskazują na liczby firm, w których stwierdzono bariery. Wiele spośród badanych przedsiębiorstw stwierdzało z własnej perspektywy lub pracowników kilka jednocześnie poniższych barier Wysokie koszty kursów zawodowych Długi czas trwania kursów / intensywność zajęć Nieodpowiednia infrastruktura ośrodków lub niedostosowana do sprzętu egzaminacyjnego Wysokie koszty dodatkowe: a.koszty dojazdów na zajęcia, b.koszty noclegów, c.koszty wyżywienia inne

10 4. Podsumowanie. Niniejsze badanie własne firmy EKSPERT miało na celu weryfikację potrzeb szkoleniowych Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorstw działających w branży budowlanomontażowej i części przemysłu związanego z branżą metalurgiczną na terenie województwa podkarpackiego. Powyższe branże tworzą pewien tematyczny sektor gospodarczy, w ramach którego szczególnie są ważne uprawnienia na wykonywanie zawodów spawalniczych i obróbki metali. W sposób ankietowy zweryfikowano zapotrzebowanie na dane kwalifikacje zawodowe w powyższych firmach, jak i zdolność tych podmiotów do szkolenia własnych pracowników. Kompleksowość badania uzupełnia również pytanie o problem barier jakie napotykają pracodawcy, jak i sami pracownicy w uzyskaniu nowych lub podwyższaniu kwalifikacji zawodowych. Badanie potwierdziło fakt wysokiej potrzeby szkolenia pracowników w kierunku kwalifikacji typowo związanych z pracą spawalniczą różnych metod w zależności od urządzeń jak i cięcia metali również różnymi metodami w zależności od rodzaju obrabianego stopu. Są to zdecydowanie kwalifikacje zawodowe tzw. kompetencje twarde, do których jest niezbędne przeprowadzenie danego kursu oraz po jego ukończeniu przystąpienie do zewnętrznego egzaminu państwowego, lub instytucji akredytowanej, którego zdanie uprawnia formalnie uczestnika do wykonywania pracy w danym zakresie. Badanie zdecydowanie potwierdziło, że Mikro, Małe i Średnie Przedsiębiorstwa w większości nie są zdolne do szkolenia pracowników z własnych środków finansowych. Zasoby tych firm pomimo dobrej koniunktury gospodarczej dla w/w branż, nie pozwalają finansować pracownikom kosztownych kursów nakierowanych na operatorów maszyn i urządzeń do cięcia i spawania metali i stopów. Badanie ukazuje również pewne bariery związane z intensywnością i długością trwania takich kursów, co pozwala kompleksowo odpowiedzieć na oczekiwania potencjalnych Beneficjentów Ostatecznych. Zebrane w badaniu dane przyczyniły się formowania treści wniosku o dofinansowanie AKADEMIA SPAWALNICTWA poziom podstawowy i zaawansowany oraz adekwatnej odpowiedzi na problem jakim są niskie kwalifikacje kadr pracowniczych w najmniejszych i średnich firmach branż montażowo-metalurgicznych w woj. podkarpackim. Natomiast zdefiniowanie barier, pozwoliło przygotować ofertę szkoleniową niwelującą potencjalne trudności w dostępie dla uczestników.

11 Zgromadzone dane zostały poddane obróbce statystycznej zgodnie z zasadami metodologii badań społecznych. Uprzejmie dziękujemy Przedsiębiorcom i ich Pracownikom za udział w badaniu. Opracowanie: Marcin Kociniewski Firma: EKSPERT Maciej Mrozek, sierpień 2012, Bydgoszcz. Kopiowanie i przetwarzanie danych zawartych w niniejszym badaniu bez zgody firmy EKSPERT jest zabronione!