PL B1 (13) B1 C09B 62/028 C09B 67/24. Urząd Patentowy (22) Data zgłoszenia: Rzeczypospolitej Polskiej

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21)Numer zgłoszenia: Urząd Patentowy (22) Data zgłoszenia: Rzeczypospolitej Polskiej (51) IntCl6: C09B 62/028 C09B 67/24 (54) Kompozycja barwników reaktywnych (30) Pierwszeństwo: ,JP, ,JP, ,JP, ,J P, (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 16/92 (73) Uprawniony z patentu: SUMITOMO CHEMICAL COMPANY LIMI- TED, Osaka, JP (72) Twórcy wynalazku: Yutaka Kayane, Kamimachi, JP Naoki Harada, Kuwatacho, JP Kingo Akahori, Sonehigashinocho-2-chome, JP (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 01/96 (74) Pełnomocnik: Ponikiewski Andrzej, PHZ POLSERVICE PL B1 (57) 1. Kompozycja barwników reaktywnych do barwienia włókien, znamienna tym, że zawiera (1) barwnik reaktywny o wzorze ogólnym 1w postaci wolnego kwasu, w którym Z oznacza grupę -CH = CH2 lub -CH2CH2Z1, gdzie Z, oznacza grupę siarczanową, tiosiarczanową, fosforanową, acetoksylową lub atom chlorowca, oraz (2) co najmniej jeden składnik wybrany z grupy obejmującej barwniki reaktywne o wzorach ogólnych 2, 3 i 4, każdy w postaci wolnego kwasu, przy czym we wzorze 2 Z' oznacza grupę -CH = CH2 lub -CH2CH2Z2, gdzie Z2 oznacza grupę siarczanową, tiosiarczanową, fosforanową, acetoksylową lub atom chlorowca, we wzorze 3 Q oznacza grupę -SO2CH = CH2 usytuowaną w pozycji orto, meta lub para w stosunku do grupy iminowej, gdy grupa -SO2Z w związku o wzorze 1 jest usytuowana w pozycji odpowiednio orto, meta lub para w stosunku do grupy iminowej, a we wzorze 4 Z" oznacza grupę -CH=CH2 lub -CH2CH2Z3, gdzie Z3 oznacza grupę siarczanową, tiosiarczanową, fosforanową, acetoksylową lub atom chlorowca, z tym ze reaktywnym barwnikiem o wzorze 1 jest ten barwnik, w którym Z oznacza grupę -CH2CH2Z1, gdy reaktywna kompozycja barwnikowa zawiera barwnik reaktywny o wzorze 3, a stosunek wagowy co najmniej jednego barwnika reaktywnego o wzorach 2-4 do barwnika reaktywnego o wzorze 1 wynosi od do Wzór 1 Wzór 2 Wzó r 3 Wzór 4

2 Kompozycja barwników reaktywnych Zastrzeżenia patentowe 1. Kompozycja barwników reaktywnych do barwienia włókien, znamienna tym, że zawiera (1) barwnik reaktywny o wzorze ogólnym 1 w postaci wolnego kwasu, w którym Z oznacza grupę -CH = CH2 lub -CH2CH2Z1, gdzie Z1 oznacza grupę siarczanową, tiosiarczanową, fosforanową, acetoksylową lub atom chlorowca, oraz (2) co najmniej jeden składnik wybrany z grupy obejmującej barwniki reaktywne o wzorach ogólnych 2, 3 i 4, każdy w postaci wolnego kwasu, przy czym we wzorze 2 Z' oznacza grupę -CH = CH2 lub -CH2CH2Z2, gdzie Z2 oznacza grupę siarczanową, tiosiarczanową, fosforanową, acetoksylową lub atom chlorowca, we wzorze 3 Q oznacza grupę -SO2CH = CH2 usytuowaną w pozycji orto, meta lub para w stosunku do grupy iminowej, gdy grupa -SO2Z w związku o wzorze 1 jest usytuowana w pozycji odpowiednio orto, meta lub para w stosunku do grupy iminowej, a we wzorze 4 Z" oznacza grupę -CHNCH2 lub -CH2CH2Z3, gdzie Z3 oznacza grupę siarczanową, tiosiarczanową, fosforanową, acetoksylową lub atom chlorowca, z tym że reaktywnym barwnikiem o wzorze 1 jest ten barwnik, w którym Z oznacza grupę - CH2CH2Z1, gdy reaktywna kompozycja barwnikowa zawiera barwnik reaktywny o wzorze 3, a stosunek wagowy co najmniej jednego barwnika reaktywnego o wzorach 2-4 do barwnika reaktywnego o wzorze 1 wynosi od 1 : 100 do 50 : Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 1 i barwnik reaktywny o wzorze 2 w stosunku wagowym 100 : Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 1, w którym Z oznacza grupę -CH2 CH2Z 1 oraz barwnik reaktywny o wzorze 3 w stosunku wagowym 100 : Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że barwnik reaktywny o wzorze 1 i barwnik reaktywny o wzorze 4 w stosunku wagowym 100 : Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 1 oraz co najmniej dwa składniki wybrane z grupy obejmującej barwniki reaktywne o wzorze 2-4, z tym że stosuje się barwnik reaktywny o wzorze 1, w którym Z oznacza grupę -CH2 CH2 Z 1, gdy reaktywna kompozycja barwnikowa do barwienia włókien zawiera barwnik reaktywny o wzorze Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 1, w którym grupa -SO2 Z usytuowana jest w pozycji meta lub para w stosunku do grupy iminowej. 7. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 2, w którym grupa -SO2Z' usytuowana jest w pozycji meta lub para w stosunku do grupy iminowej. 8. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 3, w którym grupa -Q usytuowana jest w pozycji meta lub para w stosunku do grupy iminowej. 9. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera barwnik reaktywny o wzorze 4, w którym grupa -SO2 Z" usytuowana jest w pozycji meta lub para w stosunku do grupy iminowej. * * * Wynalazek dotyczy kompozycji barwników reaktywnych o barwie żółtej, nadających się do farbowania lub drukowania materiałów zawierających grupy hydroksylowe lub amidowe, zwłaszcza takich jak włókna celulozowe, naturalne lub syntetyczne włókna poliamidowe, włókna poliuretanowe, skóry lub mieszaniny takich włókien, w celu uzyskania wyrobów o zwiększonej odporności, takiej jak odporność na światło i odporność na mokro. Znanych jest wiele barwników reagujących z włóknami, przydatnych do farbowania lub drukowania takich materiałów na żółto. Spośród nich barwniki monoazowe, zawierające reagującą z włóknem grupę winylosulfonową, taką jak grupa 8-sulfatoetylosulfonylowa przyłączona do chromoforu monoazowego poprzez podstawioną triazynylową grupę stanowiącą mostek, są powszechnie stosowane do farbowania lub drukowania materiałów włóknistych, z uwagi na ich doskałe

3 właściwości barwiące. Barwniki takie są znane z wyłożonego do publicznego wglądu opisu japońskiego zgłoszenia patentowego nr , w którym ujawniono związek, przedstawiony w postaci kwasowej wzorem 17, w którym R oznacza metal lub grupę aminową, X1 i X2 oznaczają n i e z a l e ż n i e a t o m w o d o r u, a t o m c h l o r u, g r u p ę m e t y l o w ą, m e t o k s y l o w ą, k a r b o k s y l o w ą l u b sulfonową. Jednakże takie znane żółte barwniki nie spełniają dostatecznie wysokich aktualnych wymagań dotyczących przydatności barwnika do konkretnego sposobu farbowania, zdolności do barwienia włókien oraz trwałości barwionych lub drukowanych wyrobów. Wyżej wspomniane barwniki monoazowe wymagają również poprawy pod względem zdolności barwiących takich jak ilość barwnika przechodzącego na włókno, jego rozpuszczalność i trwałość. Przeprowadzono szerokie badania w celu uzyskania żółtego barwnika reagującego z włóknami, spełniającego wyżej opisane oraz inne wymagania. Badania te doprowadziły do niniejszego wynalazku. Wynalazek dotyczy reaktywnej kompozycji barwnikowej zawierającej (1) barwnik reaktywny o ogólnym wzorze 1 w postaci wolnego kwasu, w którym Z oznacza grupę -CH = CH 2 lub -CH2CH 2 Z2, gdzie Z 1 oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem alkaliów, taką jak grupa siarczanowa, tiosiarczanowa, fosforanowa, acetoksylowa lub atom chlorowca, oraz (2 ) co najmniej jeden składnik wybrany z grupy obejmującej barwniki reaktywne o wzorach ogólnych 2, 3 i 4, każdy w postaci wolnego kwasu, przy czym we wzorze 2 Z' oznacza grupę -CH = CH 2 lub -CH2 CH2 Z2, gdzie Z2 oznacza grupę zdolną do odszczepienia się pod wpływem alkaliów, taką jak grupa siarczanowa, tiosiarczanowa, fosforanowa, acetoksylowa lub atom chlorowca, we wzorze 3 Q oznacza grupę -SO2 CH = CH2 usytuowaną w pozycji orto, meta lub para w stosunku do grupy iminowej, gdy grupa -SO2 Z w związku o wzorze 1 jest usytuowana w pozycji odpowiednio orto, meta lub para w stosunku do grupy iminowej, a we wzorze 4 Z" oznacza grupę -CH = CH 2 lub -CH 2 CH 2Z3, gdzie Z3 oznacza grupę zdolną do odszczepiania się pod wpływem ługu, taką jak grupa siarczanowa, tiosiarczanowa, fosforanowa, acetoksylowa lub atom chlorowca, z tym że reaktywnym barwnikiem o wzorze 1 jest ten barwnik, w którym Z oznacza grupę -CH2 CH 2 Z 1, gdy reaktywna kompozycja barwnikowa zawiera barwnik reaktywny o wzorze 3, a stosunek wagowy co najmniej jednego barwnika reaktywnego o wzorach 2-4 do barwnika reaktywnego o wzorze 1 wynosi od 1 : 100 do 50 : 100. Barwniki reaktywne o wzorach 1-4, wchodzące w skład reaktywnej kompozycji barwnikowej są w postaci wolnych kwasów lub korzystnie w postaci soli, takich jak sole z metalami alkalicznymi lub metalami ziem alkalicznych. Spośród soli tych szczególnie korzystne są sole sodowe, sole potasowe i sole litowe. Barwniki reaktywne o wzorach 1 i 3 można łatwo wytwarzać, np. sposobem opisanym w wyłożonych do publicznego wglądu opisach japońskich zgłoszeń patentowych nr i Opisany tam sposób wytwarzania związku o wzorze 18, w którym R oznacza metyl lub grupę aminową, X1i X2 niezależnie oznaczają atom wodoru, atom chloru, metyl, grupę,metoksylową, karboksylową lub sulfonową, stanowiącego szczególną postać związku o wzorze 1, polega na sprzęganiu produktu dwuazowania kwasu 2-aminonaftaleno-3,6,8-trisulfonowego z m-fenylenodwuaminą o ogólnym wzorze 19, w którym R ma wyżej podane znaczenie, kondensowaniu otrzymanego związku monoazowego o wzorze 20, w którym R ma wyżej podane znaczenie z chlorkiem cyjanurowym i następnie kondensowaniu otrzymanego związku dichlorotriazynylowego z pochodną aniliny o ogólnym wzorze 21, w którym X1 i X2 mają wyżej podane znaczenie. Alternatywnie, barwnik o ogólnym wzorze 18 można wytwarzać przez kondensację chlorku cyjanurowego ze związkiem anilinowym o ogólnym wzorze 21 i kondensację otrzymanego produktu kondensacji o ogólnym wzorze 19 ze związkiem monoazowym o ogólnym wzorze 20, przy czym we wzorach tych R, X1 i X2 mają wyżej podane znaczenie. Jeszcze inny sposób wytwarzania związku o ogólnym wzorze 18, objętego wzorem ogólnym 1, polega na stosowaniu, zamiast związku anilinowego o wzorze 21, jego analogu β-hydroksysulfonowego o ogólnym wzorze 22, w którym X1i X2 mają wyżej podane znaczenie, prowadzeniu opisanych wyżej reakcji kondensacji i wreszcie estryfikacji powstałego produktu kondensacji kwasem siarkowym.

4 Barwnik reaktywny o wzorze 2 wytwarzać można w sposób opisany powyżej. W środowisku wodnym kwas 2-aminonaftaleno-3,6,8-trisulfonowy dwuazuje się w znany sposób, po czym sprzęga się z 1,3-diaminobenzenem, również w znany sposób, uzyskując związek monoazowy. Związek monoazowy poddaje się karbamidowaniu (wytwarza się ureid) stosując cyjanian, taki jak cyjanian metalu, np. cyjanian sodowy, uzyskując związek monoazowy o wzorze 5, zawierający grupę ureidową. Związek monoazowy zawierający grupę ureidową, chlorek cyjanourowy i związek anilinowy o wzorze 6 poddaje się reakcjom kondensacji w dowolnej kolejności, uzyskując w ten sposób barwnik o wzorze 2. Karbamidowanie w celu przekształcenia grupy aminowej w grupę ureidową można dogodnie przeprowadzić w temperaturze 0-70 C, jeszcze korzystniej od 10 do 40 C, regulując ph w zakresie korzystnie 4-10, a jeszcze korzystniej 6-8. Przy prowadzeniu reakcji kondensacji pierwszą kondensację można przeprowadzić w środowisku wodnym, korzystnie w temperaturze od -10 C do 50 C, a jeszcze korzystniej od 0 C do 30 C, regulując ph w zakresie korzystnie 1-10, a jeszcze korzystniej 2-7, a drugą kondensację prowadzi się również w środowisku wodnym, korzystnie w temperaturze 0-70 C, a jeszcze korzystniej C, przy regulowaniu ph korzystnie w zakresie 2-9, a jeszcze korzystniej 3-6. Barwnik reaktywny o wzorze 4 jest związkiem nowym i można go wytworzyć np. w wyniku hydrolizy barwnika reaktywnego o wzorze 1 w środowisku wodnym, np. w taki sposób, że wodny roztwór barwnika reaktywnego o wzorze 1 poddaje się obróbce w temperaturze C, korzystnie C, przy ph w zakresie 1-4, korzystnie 2-3. Zgodnie z wynalazkiem reagująca z włóknem grupa winylosulfonowa o wzorze -SO2 Z, - SO2 Z'; Q lub -SO2 Z" odpowiednio w związkach o wzorach 1,2,3 lub 4, usytuowana jest korzystnie w pozycji meta lub para w stosunku do grupy iminowej. Grupy zdolne do odszczepienia w wyniku działania alkaliów są dobrze znane w dziedzinie barwników reaktywnych typu winylosulfonów i obejmują np. chlorowce, takie jak chlor, grupę estru kwasu octowego, estru kwasu fosforowego, estru kwasu tiosiarkowego oraz estru kwasu siarkowego. Spośród tych grup szczególnie korzystna jest grupa estru kwasu siarkowego. Przy wytwarzaniu reaktywnej kompozycji barwników według wynalazku stosunek wagowy co najmniej jednego barwnika reaktywnego o wzorach 2-4 do barwnika reaktywnego o wzorze 1 wynosi od 1 : 100 do 50 : 100, korzystnie od 1 : 100 do 20 : 100. W szczególności stosunek wagowy w przypadku odpowiednich barwników reaktywnych o wzorach 2, 3 i 4 wynosi odpowiednio korzystnie 1-30, a jeszcze korzystniej 2-15, korzystnie 1-50, a jeszcze korzystniej 1-20 oraz korzystnie 1-50, a jeszcze korzystniej Mieszaninę barwnika reaktywnego o wzorze 1 z co najmniej jednym składnikiem wybranym spośród barwników reaktywnych o wzorach 2-4 można łatwo uzyskać w taki sposób, że odpowiednie barwniki reaktywne wytwarza się niezależnie, a następnie miesza się jeden barwnik z drugim lub innym, albo też wytwarza się barwnik równocześnie w celu uzyskania pożądanej mieszaniny w wyniku odpowiedniego kontrolowania warunków reakcji w procesie wytwarzania odpowiednich barwników reaktywnych. Można również odpowiednie barwniki reaktywne mieszać jeden z drugim lub innym w procesie farbowania lub drukowania. Reaktywna kompozycja barwnikowa do barwienia włókien według wynalazku może być w postaci proszku, granulatu, ziarna łub cieczy opartej na wodzie i może zawierać zwykłe pomocnicze środki farbiarskie, takie jak środki zwiększające rozpuszczalność, środki powierzchniowo czynne, bufory, środki dyspergujące itp. Reaktywna kompozycja barwnikowa nadaje się do farbowania lub drukowania materiałów zawierających grupy hydroksylowe lub amidowe w zwykły sposób. Do materiałów zawierających grupy hydroksylowe należą produkty naturalne lub syntetyczne, takie jak włókna celulozowe, produkty z celulozy regenerowanej oraz polialkohol winylowy. Do przykładowych włókien celulozowych należą włókna bawełniane oraz inne włókna roślinne, np. lniane, konopne, jutowe i z rami. Do przykładowych włókien z celulozy regenerowanej należy cięte włókno wiskozowe i ciągłe włókno wiskozowe. Do materiałów zawierających grupy amidowe należy naturalny lub syntetyczny poliamid oraz poliuretan. Do przykładowych materiałów tego typu należy wełna oraz futra innych zwierząt, jedwab naturalny, skóra, poliamid-6,6, poliamid-6, poliamid-11 i poliamid-4.

5 Reaktywną kompozycję barwnikową do barwienia włókien według wynalazku stosować można do farbowania lub drukowania wyżej wspomnianych materiałów znanym sposobem, w zależności od właściwości fizycznych i chemicznych tych materiałów, takim jak np. farbowanie zanurzeniowe, impregnacja i drukowanie. Farbowanie zanurzeniowe można prowadzić we względnie niskiej temperaturze, w razie potrzeby w obecności środka wiążącego kwas, takiego jak węglan sodowy, fosforan trójsodowy, wodorotlenek sodowy itp., z wykorzystaniem soli obojętnej, takiej jak siarczan sodowy, chlorek sodowy itp., z dodatkiem lub bez środka hydro tropowego, środka zwilżającego, środka zapewniającego równomierność wybarwienia itp. Sól obojętną stosowaną w celu przyspieszenia wyczerpywania barwnika dodawać można do kąpieli farbiarskiej równocześnie z innymi składnikami lub osobno, po lub przed uzyskaniem przez kąpiel pożądanej temperatury. Impregnację można przeprowadzić impregnując materiały włókniste w temperaturze otoczenia lub w temperaturze podwyższonej, a następnie prowadząc suszenie ich i parowanie lub ogrzewanie na sucho w celu przeprowadzenia utrwalania barwnika. Drukowanie przeprowadzić można metodą jedno- lub dwufazową. Jednofazowe drukowanie przeprowadzić można drukując materiały włókniste pastą drukarską zawierającą środek wiążący kwas, taki jak wodorowęglan sodowy itp., a następnie prowadząc parowanie w temperaturze C. Dwufazowe drukowanie przeprowadzić można drukując materiały włókniste obojętną lub słabo kwaśną pastą drukarską oraz przepuszczając materiały przez gorący kąpiel alkaliczną zawierającą elektrolit lub napawając materiały alkaliczną cieczą napawającą zawierającą elektrolit, a następnie prowadząc obróbkę przez parowanie lub ogrzewanie na sucho. W celu wytworzenia pasty pigmentowej zastosować można pastę podstawową lub w razie potrzeby emulgator taki, jak alginian sodowy, eter skrobi itp., wraz ze zwykłym środkiem pomocniczym, takim jak mocznik, środkiem dyspergującym itp. Środek wiążący kwas stosowany w celu utrwalenia barwnika reaktywnego na włóknie celulozowym stanowi rozpuszczalna w wodzie zasadowa sól będąca związkiem metalu alkalicznego lub ziem alkalicznych i kwasu nieorganicznego lub organicznego, będąca związkiem zdolnym do uwolnienia wodorotlenku w czasie ogrzewania. Do przykładowych środków tego typu należą wodorotlenki metali alkalicznych oraz sole metali alkalicznych ze słabymi albo obojętnymi kwasami nieorganicznymi lub organicznymi. Spośród tych związków szczególnie korzystne są sole sodowe i potasowe. Do przykładowych środków wiążących kwas należy wodorotlenek sodowy, wodorotlenek potasowy, wodorowęglan sodowy, węglan sodowy, mrówczan sodowy, węglan potasowy, pierwszo-, drugo- lub trzeciorzędowy fosforan sodowy, krzemian sodowy, trichlorooctan sodowy itp. Farbowanie materiałów z naturalnych lub syntetycznych włókien poliamidowych i poliuretanowych przeprowadzić można metodą zanurzeniową w kwaśnej lub słabo kwaśnej kąpieli barw nika przy regulacji ph, a następnie zobojętniając kąpiel lub w pewnych przypadkach alkalizując ją w celu przeprowadzenia utrwalania. Temperatura farbowania wynosi zazwyczaj od 60 do 120 C. W celu uzyskania równomiernego wybarwienia stosować można znany środek zapewniający równomierność wybarwienia, taki jak produkt kondensacji chlorku cyjanurowego z trzykrotnym molowym nadmiarem kwasu aminobenzenosulfonowego lub kwasu aminonaftalenosulfonowego, albo produkt addycji tlenku etylenu do stearyloaminy. Reaktywna kompozycja barwnikowa do barwienia włókien według wynalazku charakteryzuje się tym, że wykazuje doskonałe właściwości barwiące przy farbowaniu lub drukowaniu materiałów włóknistych, zwłaszcza celulozowych materiałów włóknistych. Tak np. przy stosowaniu kompozycji barwnikowej uzyskiwać można farbowane lub drukowane wyroby o barwie żółtej, o doskonałej trwałości i odporności, takiej jak odporność na światło, odporność na pocenie się na świetle, odporność na mokro, np. odporność na pranie, odporność na pranie w obecności nadtlenków, odporność na pocenie się, odporność na chlor, odporność na hydrolizę kwasową, odporność na alkalia itp., odporność na ścieranie oraz odporność na prasowanie. Ponadto w farbowanych lub drukowanych wyrobach rzadko występują zmiany zabarwienia, nawet w wyniku obróbki utrwalającej lub wykańczania żywicami. Reaktywna kompozycja barwnikowa do barwienia włókien według wynalazku charakteryzuje się również tym, że wykazuje doskonałe przechodzenie na włókno, rozpuszczalność, zwłaszcza

6 rozpuszczalność w kąpieli alkalicznej, zdolność do równomiernego wybarwnienia, odporność na spieranie oraz skłonność do wyczerpywania się z kąpieli i utrwalania. Kompozycja barwnikowa jest również wysoce niezawodna, tak że na uzyskiwany odcień barwy nieznacznie jedynie wpływają z m i a n y w w a r u n k a c h k ą p i e l i d o f a r b o w a n i a, t a k i c h j a k t e m p e r a t u r a f a r b o w a n i a o r a z k r o t n o ś ć kąpieli, dzięki czemu uzyskiwać można farbowane lub drukowane wyroby o stałej jakości w sposób wysoce powtarzalny, a ponadto wyroby takie wykazują doskonałą odporność na starzenie, tak że nawet w zetknięciu z substancjami alkalicznymi zachodzą niewielkie zmiany. Wynalazek ilustrują dokładniej poniższe przykłady podane jedynie w celu dokładniejszego jego przedstawienia i nie ograniczające istoty wynalazku. W przykładach wszystkie części są wagowe, a podane wzory odnoszą się do barwników reaktywnych w postaci wolnego kwasu. Przykład I. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 7 w postaci wolnego kwasu oraz 10 części barwnika reaktywnego o wzorze 8 w postaci wolnego kwasu wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. Kompozycję tą (0,1, 0,3 i 0,6 części) rozpuszczono w 200 częściach wody. Do roztworu dodano 10 części siarczanu sodowego i 10 części bawełny. Kąpiel ogrzano do temperatury 60 C i dodano do niej 4 części węglanu sodowego. Farbowanie prowadzono przez 1 godzinę. Wyjętą bawełnę przepłukano wodą, namydlono i ponownie przepłukano wodą, uzyskując farbowany na żółto wyrób z wybarwieniem o doskonałych właściwościach odpornościowych. Barwnik reaktywny o wzorze 8 wytworzono w następujący sposób. 38,2 części kwasu 2-aminonaftaleno-3,6,8-trisulfonowego dwuazowano w wodzie w znany sposób, po czym sprzęgano z 10,8 częściami 1,3-diaminobenzenu, również w znany sposób. Do produktu sprzęgania dodano 7,15 części cyjanianu sodowego i uzyskaną mieszaninę mieszano w temperaturze pokojowej, nastawiając ph na 7 za pomocą 2N kwasu solnego, w celu przeprowadzenia karbamidowania. Z kolei dodano 18,5 części chlorku cyjanurowego w celu przeprowadzenia pierwszej kondensacji, a następnie 28,1 części 1-amino-3-β-sulfatoetylosulfonylobenzenu w celu przeprowadzenia drugiej kondensacji. Następnie mieszaninę reakcyjną poddano zwykłej obróbce w celu wydzielenia barwnika reaktywnego o wzorze 8. Przykład II. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 7 i 5 części barwnika reaktywnego o wzorze 8 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Przykład III. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 9 i 10 części barwnika reaktywnego o wzorze 10 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Przykład IV. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 11 i 5 części barwnika reaktywnego o wzorze 12 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Przykład V. Z wykorzystaniem reaktywnych kompozycji barwnikowych uzyskanych w przykładach I - IV wykonano odpowiednie pasty barwiące o następującym składzie: Reaktywna kompozycja barwnikowa Mocznik Podstawowa pasta alginianu sodowego (5% wag.) Woda gorąca Wodorowęglan sodowy Reszta (woda) 5 części 5 części 50 części 25 części 2 części 13 części Szeroką tkaninę z merceryzowanej celulozy drukowano pastą barwiącą, po czym podsuszono, parowano w temperaturze 100 C przez 5 minut, przepłukano gorącą wodą, namydlono, ponownie przepłukano wodą i wysuszono, uzyskując drukowany wyrób z wybarwieniem o barwie żółtej, z wybarwieniem o doskonałych właściwościach odpornościowych.

7 Przykład VI. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 7 i 10 części barwnika reaktywnego o wzorze 13 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Stwierdzono, że kompozycja barwnikowa wykazuje doskonałą zdolność przechodzenia na włókno. Barwnik reaktywny o wzorze 13 wytworzono poddając barwnik o wzorze 7 obróbce w środowisku wodnym w temperaturze C przy ph 8-9. Przykład VII. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 7 i 20 części barwnika reaktywnego o wzorze 13 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Stwierdzono, że kompozycja barwnikowa wykazuje doskonałą zdolność przechodzenia na włókno. Przykład VIII. Przykład VI powtórzono z tym, że zastosowano barwnik reaktywny o wzorze 13 w ilości 5 części, uzyskując podobne wyniki farbowania. Przykład IX. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 9 i 10 części barwnika reaktywnego o wzorze 11 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Stwierdzono, że kompozycja barwnikowa wykazuje doskonałą zdolność przechodzenia na włókno. Przykład X. Przykład IX powtórzono z tym, że zastosowano barwnik reaktywny o wzorze 11 w ilości 20 części, uzyskując podobne wyniki farbowania. Przykład XI. Sposobem zbliżonym do opisanego w przykładzie V przygotowano pastę barwiącą, a następnie wykonano drukowanie, z tym że zastosowano reaktywną kompozycję barwnikową otrzymaną w przykładzie VI. Uzyskano drukowany wyrób z wybarwieniem o doskonałych właściwościach odpornościowych, przy wyjątkowej zdolności przechodzenia na włókno. Przykład XII. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 7 i 10 części barwnika reaktywnego o wzorze 14 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Barwnik reaktywny o wzorze 14 wytworzono poddając barwnik o wzorze 7 obróbce w środowisku wodnym w temperaturze C przy ph 1-3. Przykład XIII. Przykład XII powtórzono z tym, że zastosowano barwnik reaktywny o wzorze 14 w ilości 15 części, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. Wyniki farbowania były podobne do uzyskanych w przykładzie XII. Przykład XIV. Przykład XII powtórzono z tym, że zastosowano barwnik reaktywny o wzorze 14 w ilości 3 części, uzyskując podobne wyniki farbowania jak w przykładzie XII. Przykład XV. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 9 i 5 części barwnika reaktywnego o wzorze 15 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Przykład XVI. 100 części barwnika reaktywnego o wzorze 9 i 10 części barwnika reaktywnego o wzorze 16 wymieszano, uzyskując reaktywną kompozycję barwnikową. doskonałych właściwościach odpornościowych. Przykład XVII. Sposobem zbliżonym do opisanego w przykładzie V przygotowano pastę barwiącą, a następnie wykonano drukowanie, z tym że zastosowano reaktywną kompozycję barwnikową otrzymaną w przykładzie XII. Uzyskano drukowany wyrób z wybarwieniem o doskonałych właściwościach odpornościowych, przy wyjątkowej zdolności przechodzenia na włókno.

8

9 Wzór 1 Wzór 2 Wzór 3 Wzór 4

10 Wzór 5 Wzór 6 Wzór 7 Wzór 8 Wzór 9 Wzór 10 Wzór 11 Wzór 12 Wzór 13

11 Wzór 14 Wzór 15 Wzór 16

12 W zór 19 Wzór 20 Wzór 21 Wzór 22 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 1,50 zł