DOKUMENTACJA KONSERWATORSKA

Transkrypt

1 DOKUMENTACJA KONSERWATORSKA PRACE KONSERWATORSKIE PRZY POMNIKU HELIOS W 500 LECIE URODZIN MIKOŁAJA KOPERNIKA PRZY PLACU RAPACKIEGO W TORUNIU (STAN ZACHOWANIA, WYTYCZNE I PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH) TORUŃ 2016 OPRACOWANIE: PROF. DR HAB. JADWIGA W. ŁUKASZEWICZ

2 SPIS TREŚCI I. INFORMACJE WSTĘPNE II. III. IV. WSTĘP STAN ZACHOWANIA WYTYCZNE KONSERWATORSKIE V. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH VI. VII. VIII. LITERATURA OBMIAR KOSZTORYS 2

3 I. INFORMACJE WSTĘPNE 1. RODZAJ OBIEKTU: pomnik odlany z brązu układ heliocentryczny na granitowym (czerwony) postumencie. 2. LOKALIZACJA: Toruń, plac Rapackiego. 3. NUMER REJESTRU ZABYTKÓW: brak, pomnik usytuowany na terenie pasa ochronnego wokół obszaru staromiejskiego wpisanego na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO 4. INFORMACJE DOTYCZĄCE OPRACOWANIA: 4.1. ZAMAWIAJĄCY: Gmina Miasta Toruń 4.2. PODSTAWA OPRACOWANIA - umowa nr 1/Pom-dk/2016 z dnia r. na opracowanie zaleceń konserwatorskich dla wybranych pomników i obiektów w Toruniu - wizja lokalna w dniu r. - dokumentacja fotograficzna 4.3. PRZEDMIOT OPRACOWANIA Przedmiotem opracowania jest pomnik HELIOS w Toruniu 4.4. ZAKRES OPRACOWANIA Opracowanie dotyczy przeprowadzenia analizy stanu zachowania pomnika, podania przyczyn występujących zniszczeń, ustalenia wytycznych do dalszych prac badawczo-konserwatorskich wraz z ich kosztorysem. 5. AUTOR OPRACOWANIA: Jadwiga W. Łukaszewicz 6. AUTORZY FOTOGRAFII: Jadwiga W. Łukaszewicz 3

4 II. WSTĘP Pomnik przedstawiający rzeźbę układu heliocentrycznego, wykonaną w brązie, znany jest pod nazwą HELIOS odsłonięto 15 lutego 1973 r. w rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. 1. AUTOR Autorem projektu jest rzeźbiarz Józef Kopczyński 2. CZAS POWSTANIA Pomnik w związku z uroczystościami kopernikańskimi w 500 lecie Urodzin Mikołaja Kopernika odsłonięto 15 lutego 1973 r. 3. OPIS Pomnik składa się z dwóch części, główną stanowi odlew brązowy układu słonecznego, po środku z dużym słońcem z promieniami, otoczonym kolistą orbitą ruchu Ziemi, Ziemią wraz z księżycem i jego orbitą. Rzeźba z brązu ustawiona jest na postumencie z czerwonego granitu, na którym znajduje się inskrypcja. 4. INSKRYPCJE SOL/OM/NIA/RE/GIT (Słońce wszystkim włada) 5. MATERIAŁY PIERWOTNE W czasie budowy wykorzystano: Brąz odlewniczy, Czerwony granit. 4

5 III. STAN ZACHOWANIA Forma rzeźbiarska upamiętniająca lecie Urodzin Mikołaja Kopernika znana jako HELIOS usytuowany jest na rabacie przy Placu Rapackiego (fot. 1) w otoczeniu wysokich krzewów. 1. POSTUMENT Postument wykonany z polerowanego i profilowanego bloku granitowych w kolorze czerwono-szarym zachowany jest w dobrym stanie, powierzchnia granitu nie utracił poleru, brak jest jakichkolwiek wykruszeń czy ubytków (fot. 2). 2. POMNIK Rzeźba przedstawiająca układ słoneczny jest pokryta szlachetną patyną, ciemno brązowoczarną z niewielkimi pasmami w odcieniu turkusu. Zabezpiecza ona powierzchnię stopu przed dalszą korozją (fot. 3), która może postępować w atmosferze, jaka występuje wokół pomnika. Jest to mikroklimat o ciągłej wysokiej wilgotności spowodowany rozwojem roślinności wokół. Nie stwierdza się objawów korozji metalu, jedynie drobne zabrudzenia w postaci kurzu, pyłu oraz głównie ekskrementów ptasich widoczne są na powierzchni metalu (fot. 1, 3, 4 i 5). IV. WYTYCZNE KONSERWATORSKIE Biorąc pod uwagę wartość artystyczną, historyczną oraz stan zachowania pomnika przyjęto następujące założenia konserwatorskie: Przeprowadzenie konserwacji profilaktycznej, 5

6 Usunięcie powierzchniowych zabrudzeń oraz przyczyn korozji wywołanej czynnikami biologicznymi, poprzez stałą opiekę nad zielenią wokół pomnika. Wykonanie powierzchniowego zabezpieczenia antykorozyjnego. V. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH konserwatorskich: Uwzględniając powyższe wytyczne przyjęto następujący program prac POSTUMENT 1. Dezynfekcja całego obiektu. 2. Umycie powierzchni bloku granitowego. 3. Nałożenie warstwy pasty z wosku mikrokrystalicznego i wypolerowanie powierzchni kamienia. RZEŹBA 1. Usunięcie powierzchniowych zabrudzeń poprzez staranne umycie powierzchni wodą i benzyną lakową. 2. Po dokładnym osuszeniu powierzchni, umycie obiektu benzyną lakową i zabezpieczenie jej powierzchni pastą z wosku mikrokrystalicznego oraz wypolerowanie. VI. LITERATURA Antoni Ziółkiewicz, Adam Paczuski, Toruńskie pomniki, pomniki, tablice kamienie, Wyd. II poprawione, Wydawnictwo Urbański, Toruń 2009 r. 6

7 VII. OBMIAR Jako podstawę przyjęto pomiar długości poszczególnych elementów wykonany w czasie prac przy obiekcie. 1. POSTUMENT Szerokość: 72 cm Głębokość: 60 cm Wysokość: 90 cm Powierzchnia: 324 dm 2 3. RZEŹBA Wysokość: 190 Średnica: 148 cm Grubość: 100 cm Powierzchnia: 1524 dm 2 7